5. WARUNKI METEOROLOGICZNE

Transkrypt

1 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE Równolegle z pomiarami stężeń substancji zanieczyszczających prowadzone były w 28 roku pomiary podstawowych elementów meteorologicznych takich jak: ciśnienie atmosferyczne, temperatura powietrza, wilgotność względna, kierunek i prędkość wiatru, opad atmosferyczny oraz promieniowanie słoneczne. W 28 roku została zakupiona stacja pogodowa Vaisala Weather Transmitter model WXT51, którą zamontowano w lutym na stacji AM2 w Gdańsku Stogach. Stacja ta mierzy następujące elementy meteorologiczne : ciśnienie atmosferyczne, temperaturę powietrza, wilgotność względna, prędkość i kierunek wiatru oraz opad atmosferyczny. Stare czujniki ze stacji AM2 zostały przeniesione na inne stacje w celu zwiększenia zakresu pomiarowego. Pomiary meteorologiczne są niezbędne ze względu na ich duży wpływ na dyspersję zanieczyszczeń powietrza. Lokalizacja stacji i zakres przedstawiono na poniższej rycinie (Ryc.58). Należy pamiętać, że rozmieszczenie stacji jest dostosowane do pomiaru zanieczyszczeń i nie zawsze jest reprezentatywne w odniesieniu do pomiaru elementów meteorologicznych. Ryc. 58. Rozmieszczenie stacji ARMAAG w Trójmieście i Tczewie oraz zakres pomiarów meteorologicznych 7

2 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE Pomiary parametrów meteorologicznych rejestrowane są co 1 godzinę według czasu urzędowego, zatem nie są zsynchronizowane z terminami pomiarów według standardów meteorologicznych w czasie uniwersalnym. Czujniki pomiarowe charakteryzują się z reguły dużą sprawnością pomiarową powyżej 9% (Tabela 23). Dłuższe nieprawidłowości w funkcjonowanie czujnika kierunku i prędkości wiatru wystąpiły na stacji AM4 Gdynia Pogórze oraz na stacji AM9 Gdynia Redłowo na której czujniki zostały zdemontowane ze względu na zmianę lokalizacji stacji. Tabela 23. Sprawność czujników meteorologicznych w [%] na stacjach ARMAAG w 28 roku Oprócz typowych charakterystyk meteorologicznych, do celów opracowania wyznaczono wartości średnie elementów meteorologicznych dla sezonu letniego (kwiecień - wrzesień) i grzewczego (październik - listopad). Raport 28 - Fundacja ARMAAG 71

3 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE 5.1. Średnie i ekstremalne wartości niektórych parametrów meteorologicznych W poniższych tabelach zestawiono wartości średnie ekstremalne dla sezonu grzewczego i letniego wybranych parametrów meteorologicznych. Tabela 24. Średnie wartości niektórych parametrów meteorologicznych w sezonie grzewczym i letnim Tabela 25. Wartości ekstremalne średnidobowe wybranych parametrów meteorologicznych w sezonie grzewczym i letnim 72

4 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE 5.2. Temperatura powietrza Najwyższa średnia roczna temperatura w 28 roku wystąpiła na stacji AM6 Sopot wyniosła 1,7 ºC, a najniższa na stacjach AM3 Gdańsk Nowy Port - 8,3 ºC, co było spowodowane lokalnymi warunkami położenia stacji. Na pozostałych stacjach wystąpiły wartości pośrednie (Tabela 26). Średnie roczne temperatury były nieznacznie niższe od zeszłorocznych (27 r.) wartości różniąc się od,1 do,4 ºC. Amplituda roczna temperatury powietrza wahała się od 15,9 ºC na stacji AM2 Gdańsk Stogi do 17,6 ºC na stacji AM5 w Gdańsku Szadółkach, która ma charakter pozamiejski. Tabela 26. Średnie miesięczne i roczne temperatury w [ºC] powietrza na stacjach ARMAAG w 28 roku Jak pokazuje poniższy wykres, przebiegi średnich miesięcznych temperatur na stacjach są zbliżone. Najzimniejszym miesiącem w 28 roku był grudzień. Średnia miesięczna dla tego miesiąca osiągnęła najniższe wartości na stacji AM5 w Gdańsku Szadółkach plus,3 ºC, a najwyższe na stacji AM6 w Sopocie plus 3, ºC (Ryc.59 ). Najcieplejszym miesiącem w analizowanym roku był lipiec. Średnia miesięczna dla lipca osiągnęła najwyższe wartości na stacjach AM6 Sopot (19,4 ºC) i AM8 Gdańsk Wrzeszcz (18,9ºC), natomiast najniższa wartość wystąpiła na stacji AM3 Gdańsk Nowy Port (16,9 ºC). Raport 28 - Fundacja ARMAAG 73

5 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE 25, 2, 15, [ C] 1, 5,, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AM1 AM2 AM3 AM4 AM5 AM6 AM7 AM8 AM9 AM1 Ryc. 59. Średnie miesięczne temperatury powietrza na stacjach ARMAAG w 28 roku Maksymalne terminowe wartości temperatur przekroczyły 3 ºC na dwóch stacjach (Tabela 27) 7 i 1 sierpnia, osiągając najwyższą wartość dnia 1 sierpnia na stacji AM7 w Tczewie (3,6 ºC). Najniższe spośród terminowych wartości temperatur odnotowano na stacji AM5 w Gdańsku Szadółkach minus 11,8 ºC w dniu 5 stycznia. Tabela 27. Maksymalne i minimalne terminowe temperatury powietrza na stacjach ARMAAG w 28 roku 74

6 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE 5.3. Wilgotność względna powietrza Przebieg wilgotności względnej przedstawia ryc.6. Najwyższe średnie roczne wartości wilgotności wystąpiły na stacji AM7 w Tczewie (81,6%), a najniższe na stacji AM1 Gdynia Śródmieście (74,8 %). Najniższe wartości wilgotności względnej wystąpiły w czerwcu na wszystkich stacjach. Najniższa wartość średnia miesięczna wystąpiła na stacji AM1 w czerwcu i wyniosła 63,1%. W przebiegu rocznym wilgotności względnej można zauważyć maksimum zimowe i minimum wiosennoletnie [%] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AM4 AM5 AM6 AM7 AM8 AM9 AM1 AM2 Ryc. 6. Średnie miesięczne wartości wilgotności względnej na stacjach ARMAAG w 28 roku Tabela 28. Minimalne terminowe wartości wilgotności względnej na stacjach ARMAAG w 28 roku Raport 28 - Fundacja ARMAAG 75

7 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE Minimalne terminowe wartości wilgotności względnej odnotowano w czerwcu na prawie wszystkich stacjach z wyjątkiem stacji AM1, wahały się od 25,6 do 32,8% (Tabela 28). Najniższa terminowa wartość wilgotności względnej wystąpiła 1 czerwca na stacji AM7 w Tczewie i wyniosła 25,6 % Ciśnienie atmosferyczne Ciśnienie atmosferyczne było mierzone na dziewięciu stacjach. Wartości średnie obliczono po redukcji ciśnienia do poziomu morza, gdyż stacje znajdują się na różnych wysokościach nad poziomem morza (n.p.m.), co w efekcie pozwala porównać ciśnienie atmosferyczne na stacjach. Najwyższa średnia roczna wartość ciśnienia wystąpiła na stacji AM4 Gdynia Pogórze - 119,6 hpa, a najniższa na stacji AM6 w Sopocie - 17,7 hpa. Na pozostałych stacjach wystąpiły wartości pośrednie [hpa] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AM2 AM3 AM4 AM5 AM6 AM7 AM8 AM9 AM1 Ryc. 61. Średnie miesięczne wartości ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza w 28 roku Najwyższe miesięczne wartości ciśnienia atmosferycznego wystąpiły we wrześniu, wahając się od 128 hpa na stacji AM4 do 115,6 hpa na stacji AM6 w Sopocie. Natomiast minimalne wartości w stacjach wystąpiły w marcu. 76

8 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE Najwyższą wartość terminową ciśnienia odnotowano na stacji AM1 w Gdyni Śródmieściu 144,4 hpa w dniu16 lutego, a najniższą na stacji AM5 w Gdańsku Szadółkach 961,1 hpa 1 marca (Tabela 29). Tabela 29. Maksymalne i minimalne wartości ciśnienia atmosferycznego na stacjach ARMAAG w 28 roku 5.5. Kierunek i prędkość wiatru Kierunek i prędkość wiatru mają duży wpływ na rozkład stężeń zanieczyszczeń. Na oba parametry wpływa w dużym stopniu lokalizacja stacji. Poniższe róże prezentują kierunek i prędkość wiatru na poszczególnych stacjach. AM2 AM5 AM8 Ryc. 62. Roczne róże wiatrów na stacjach AM2, AM5 oraz AM8 Raport 28 - Fundacja ARMAAG 77

9 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE AM6 AM7 Ryc. 63. Roczne róże wiatrów na stacjach AM6 Sopot i AM7 Tczew AM1 Ryc. 64. Roczne róże wiatrów na stacjach AM1 i AM9 AM9 78

10 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE W roku 28 na poszczególnych stacjach gdańskich kierunki wiatru były zróżnicowane. Na stacji AM5 dominował kierunek zachodni, natomiast na AM8 południowo-wschodni i południowo-zachodni, a na stacji AM2 wiatr z sektora S i SSE (Ryc.62). Na stacjach AM6 w Sopocie przeważający był wiatr z sektora południowo-zachodniego, natomiast na stacji AM7 w Tczewie wiatr z sektora SSE (Ryc.63). Również w Gdyni kierunki wiatru były zróżnicowane na poszczególnych stacjach. Na stacji AM9 dominuje wiatr z sektora zachodniego i północno-zachodniego, natomiast na stacji AM1 kierunek z sektora zachodniego i południowo-zachodniego. (Ryc. 64). Średnia roczna prędkość wiatru wahała się od 1,8 m/s na stacji AM8 w Gdańsku Wrzeszcz, do 3,1 m/s na stacji AM5 w Gdańsku Szadółkach. Ze względu na niepełną serię danych nie obliczono średniej rocznej dla stacji AM1 Gdyni Śródmieściu i na AM9 w Gdyni Redłowie. Mniejsze prędkości wiatru występowały od maja do września na wszystkich stacjach i były rzędu 1-2,5 m/s (ryc.65). Większe prędkości występowały od listopada do kwietnia: 2-3,5 m/s, osiągając najwyższe wartości w styczniu. 4,5 4, 3,5 3, [m/s] 2,5 2, 1,5 1,,5, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AM2 AM4 AM5 AM6 AM7 AM8 AM9 AM1 Ryc. 65. Średnie miesięczne i roczne prędkości wiatru na stacjach ARMAAG w 28 roku Raport 28 - Fundacja ARMAAG 79

11 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE Najwyższa terminowa prędkość wiatru wystąpiła na stacji AM2 w Gdańsku Stogach 26 stycznia i wyniosła 12,6 m/s (Tabela 3). Dla zobrazowania zmian prędkości wiatru w dniu wystąpienia najwyższej terminowej podano również minimum terminowe. Tabela 3. Maksymalne terminowe prędkości wiatrów na stacjach ARMAAG w 28 roku 5.6. Opad atmosferyczny Od lutego 28 roku rozpoczęto pomiar opadu deszczu stacją pogodową Vaisla WXT51. Do pomiaru opadów atmosferycznych urządzenie WXT 51 wykorzystuje technologię sensora 2RAINCAP. Sensor opadów atmosferycznych składa się ze stalowej pokrywy i zamocowanego nad nią sensora piezoelektrycznego. Sensor opadów atmosferycznych wykrywa uderzenia poszczególnych kropli opadu. Poziom sygnału od uderzenia proporcjonalny jest do objętości kropli. Urządzenie wykonuje pomiary sumy opadów atmosferycznych, chwilową i szczytowa intensywność opadów deszczu oraz czas trwania opadu deszczu. Sensor dodatkowo rozróżnia opady gradu i deszczu. Urządzenie wykonuje pomiary sumy opadów gradu, chwilową i szczytowa intensywność opadów gradu oraz czas trwania opadu gradu. Na stacji AM2 Gdańsk Stogi odnotowano od lutego sumę opadów atmosferycznych 577,6 mm. Sumę opadów dla poszczególnych miesięcy przedstawiono na poniższym wykresie i tabeli ( ryc.66 i tabela 31). Tabela 31. Suma opadów w poszczególnych miesiącach 8

12 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE [mm] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ryc. 66. Suma opadów atmosferycznych dla poszczególnych miesięcy na stacji AM2 Gdańsk Stogi Najwyższa miesięczna sumę opadów wystąpiła w sierpniu i wyniosła 149,1 mm, natomiast najniższą odnotowano w grudniu 18,1 mm. Na poniższych wykresach zaprezentowano przebieg opadu dla dwóch dni z wysoką sumą dobową opadów atmosferycznych oraz natężeniem opadu (ryc.67 i 68). 6 lipca odnotowano 18,1 mm opadu, który spadł w ciągu 25 minut, natężenie opadu wyniosło,71 mm/min. 14 lipca zmierzono 25,5 mm opadu w ciągu doby, przy czym opad był bardziej rozłożony w czasie, szczytowa intensywność opadu wyniosła,25 mm/min. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 81

13 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE 25, 2, opad [mm] 15, 1, 5,, : : : : : : : : : : : : Ryc. 67. Przebieg opadu atmosferycznego w dniu , 25, 2, opad [mm] 15, 1, 5,, : : : : : : : : : : : : : Ryc. 68. Przebieg opadu atmosferycznego w dniu

14 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE 5.7. Natężenie promieniowania bezpośredniego Pomiary natężenia promieniowania bezpośredniego prowadzone były na dwóch stacjach w Sopocie i w Gdyni Redłowie. Najwyższe średnie wartości wystąpiły w maju, osiągając wartość 363,6 W/m 2 w Gdyni Redłowie (AM9), i odpowiednio w Sopocie (AM6) osiągając wartość 323,2 W/m 2 (ryc.69). Drugie maksimum wystąpiło w czerwcu i lipcu, kiedy na obu stacjach wystąpiły wysokie wartości średniej miesięcznej. Najniższe średnie miesięczne wystąpiły w grudniu na stacji w Sopocie, osiągając wartości: 32,4 W/m 2 i w styczniu na stacji Gdyni Redłowie 67,1 W/m AM6 AM9 25 [W/m 2 ] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ryc. 69. Zmienność natężenia promieniowania słonecznego bezpośredniego na stacjach AM6 w Sopocie i AM9 w Gdyni Redłowie w 28 roku Maksymalne średniodobowe natężenie promieniowania słonecznego odnotowano 21 kwietnia i wyniosło 379,9,9 W/m 2 w Sopocie i 379,5 W/m 2 w Gdyni Redłowie. Przebieg natężenia promieniowania w tym dniu przedstawiono na wykresie poniżej. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 83

15 5. WARUNKI METEOROLOGICZNE 8 7 AM6 AM9 6 5 [W/m 2 ] : 7: 8: 9: 1: 11: 12: 13: 14: 15: 16: 17: 18: 19: 2: 21: Ryc. 7. Zmienność natężenia promieniowania bezpośredniego na stacjach AM6 (Sopot) i AM9 (Gdynia Redłowo) w dniu 24 kwietnia 28 r. 84

16 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 6.1. Ocena ogólna W niniejszym rozdziale przedstawiono ocenę jakości powietrza w miastach aglomeracji gdańskiej i w Tczewie. Podstawą oceny są zwalidowane roczne serie pomiarowe następujących substancji: ditlenek siarki, ditlenek azotu, tlenek węgla, ditlenek węgla, tlenki azotu, ozon, pył PM1, benzen i pochodne, amoniak. Ocena odnosi się do wartości określonych poziomów dopuszczalnych bądź wartości odniesienia i nie jest oceną w rozumieniu Prawa Ochrony Środowiska, którą wykonuje Wojewódzkich Inspektorat Ochrony Środowiska. W pierwszej części rozdziału przedstawiono ocenę jakości powietrza w miastach opisując stan zanieczyszczenia jako bardzo dobry, dobry, dostateczny i zły przez zastosowanie skali ocen udziału zamierzonego stężenia do odpowiedniej normy. Ocena opisowa wyraża jakość powietrza jako odpowiednio oznaczoną relację stężenia danej substancji do norm średniorocznych. W ocenie zastosowano skalę skorelowaną z zakresami stężeń stosowanymi w ocenach jakości powietrza wykonywanych przez inspektoraty ochrony środowiska: -4 % normy b. dobra 41-6 % normy dobra 61-1 % normy dostateczna > 1 % normy zła Raport 28 - Fundacja ARMAAG 85

17 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Dla porównania ocenę wykonano dla trzech kolejnych lat: 26,27,28. Tabela 32. Ocena jakości powietrza na podstawie wartości stężeń średniorocznych w latach Wyniki oceny w przekroju trzech lat pokazują, że jakość powietrza ulega systematycznej poprawie w aglomeracji gdańskiej i w Tczewie. Decydujące znaczenie dla oceny jakości powietrza w Gdyni mają wyniki ze stacji AM1, która oprócz oddziaływania emisji ze stoczni i portu poddawana była w analizowanym okresie wpływom intensywnych prac budowlanych i modernizacyjnych. 86

18 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Tę samą tendencję pokazano na mapach stężeń średniorocznych dla aglomeracji gdańskiej na poniższych mapach: a) dwutlenek siarki b) dwutlenek azotu Raport 28 - Fundacja ARMAAG 87

19 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE c) pył PM Ryc. 71. Średnioroczne wartości stężeń na stacjach sieci ARMAAG w latach roku a) ditlenek siarki, b) ditlenek azotu, c) pył PM1 Istotna z punktu widzenia jakości powietrza jest 36 maksymalna wartość stężenia pyłu PM1 przedstawiała się w poddawanych analizie trzech ostatnich latach następująco: Ryc. 72 Przestrzenny rozkład 36 max. pyłu PM1

20 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 6.2. Ocena jakości powietrza w Gdańsku Ditlenek siarki Stężenia średnioroczne ditlenku siarki normowane ze względu na ochronę roślin w utrzymują się na poziomie 16-41% poziomów dopuszczalnych w latach Zmiany stężeń średniorocznych w ostatnich latach na poszczególnych stacjach pokazano na rycinie (ryc.73) [µg/m 3 ] 1 5 AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Ryc. 73. Zmiany stężeń średniorocznych ditlenku siarki na stacjach ARMAAG w latach W stosunku do roku poprzedniego na wszystkich stacjach w Gdańsku średnioroczne stężenia dwutlenku siarki utrzymują się na podobnym poziomie. W roku 28 maksymalne stężenia średniodobowe ditlenku siarki w sezonie grzewczym obniżyły się w porównaniu do dwóch poprzednich lat (ryc.74), wyjątek stanowi stacja AM3 w Nowym Porcie, AM5 na Szadółkach i AM1 w Śródmieściu, gdzie maksymalne stężenia średniodobowe w 28 roku były nieznacznie wyższe niż w 27 roku. W latach sezonie letnim nie zanotowano maksymalnych stężeń średniodobowych wyższych niż 22 % stężenia dopuszczalnego (ryc. 75). Raport 28 - Fundacja ARMAAG 89

21 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE [µg/m 3 ] 5 25 AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Ryc. 74. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych ditlenku siarki na stacjach w Gdańsku w sezonie grzewczym w latach [µg/m 3 ] AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Ryc. 75. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych ditlenku siarki na stacjach w Gdańsku w sezonie letnim w latach

22 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDANSKIEJ I TCZEWIE Przekroczenie dopuszczalnej wartości 24-godzinnych stężeń w skali roku ma miejsce wówczas, gdy wartość percentyla jest większa od stężenia dopuszczalnego D24. W praktyce oznacza to, że przekroczenie normy występuje, gdy więcej niż 1,1% wyników dla SO2 w ciągu roku osiąga wartości wyższe od D24. Ponieważ w roku 28 nie odnotowano przekroczeń stężeń średniodobowych nie obliczano wartości percentyla. Stężenia chwilowe dwutlenku siarki o obowiązującym od roku 25 czasie uśredniania 1h były niższe niż poziom dopuszczalny = 35 μg/m 3. Maksymalne stężenie dwutlenku siarki = 195,2 μg/m 3 wystąpiło w dniu 4 stycznia o godzinie 22: na Stogach. W terminie pomiarowym zanotowano temperaturę minus 7,2 C. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, parametrem normowanym w przypadku stężeń 1h jest percentyl 99,7 dla ditlenku siarki obliczany z rocznej serii pomiarów chwilowych. Przekroczenie dopuszczalnej wartości 1 h stężeń w skali roku ma miejsce wówczas, gdy wartość percentyla S99,7 jest większa od stężenia dopuszczalnego D 1h. W praktyce oznacza to, że przekroczenie normy występuje, gdy więcej niż,3 % wyników w ciągu roku osiąga wartości wyższe od D 1h. W roku 28 pomiary nie wykazały przekroczeń i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla Ditlenek azotu Średnioroczne stężenia ditlenku azotu w 28 roku wahają się od 34% wartości dopuszczalnej (stacja AM5 Gdańsk Szadółki) do 64% (stacja AM1 Gdańsk Śródmieście). Na wszystkich stacjach w Gdańsku poziomy stężeń średniorocznych w 28 toku utrzymywały się na podobnym poziomie jak w 27 roku. (ryc.76) [µg/m 3 ] AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Ryc. 76. Zmiany średniorocznych wartości stężeń ditlenku azotu na stacjach ARMAAG w latach Raport 28 - Fundacja ARMAAG 91

23 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDANSKIEJ I TCZEWIE Drugim parametrem normowanym ze względu na ochronę zdrowia są stężenia jednogodzinne, których epizodycznie wysokie wartości powodować mogą nasilenie niektórych objawów różnych chorób. W roku 28 w Gdańsku nie odnotowano stężeń ditlenku azotu powyżej normy =2 μg/m 3. Maksymalne stężenie ditlenku azotu S 1hmax = 12,5 μg/m 3 zmierzono w stacji nr 1 w Gdańsku Śródmieściu przy ul. Powstańców Warszawskich w dniu 31 grudnia o godzinie 12 przy temperaturze minus 2,6 C. Oprócz wartości stężenia istotnym jest czas jego występowania. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, parametrem normowanym w przypadku stężeń 1h dla dwutlenku azotu jest percentyl S99,8 obliczany z rocznej serii pomiarów chwilowych. Przekroczenie dopuszczalnej wartości 1 h stężeń w skali roku ma miejsce wówczas, gdy wartość percentyla S99,8 jest większa od stężenia dopuszczalnego D 1h. W praktyce oznacza to, że przekroczenie normy występuje, gdy więcej niż,2% wyników w ciągu roku osiąga wartości wyższe od D 1h. W roku 28 w Gdańsku pomiary ditlenku azotu nie wykazały przekroczeń i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla Pył PM1 W roku 28 na większości stacji gdańskich obniżyły się stężenia średnioroczne pyłu PM1 w stosunku do lat ubiegłych i nie przekroczyły wartości dopuszczalnej (ryc.77). W 28 roku odnotowano dalszy spadek stężeń na stacjach AM2,AM3 i AM8, wzrost na stacji AM5 w stosunku do roku 27. Na stacji AM1 średnioroczne wartości stężeń utrzymują się na podobnym poziomie [µg/m 3 ] AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Ryc. 77. Zmiany średniorocznych wartości stężeń pyłu PM1 na stacjach ARMAAG w latach

24 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE W roku 28, podobnie jak w latach poprzednich, w przypadku pyłu PM1 odnotowano przekroczenia norm średniodobowych. Na wszystkich stacjach gdańskich maksymalne stężenia średniodobowe były wyższe od poziomu dopuszczalnego. Limitowana liczba dni z przekroczeniami (35 w ciągu roku) nie była przekroczona. W ciągu całego 28 roku łączna ilość dni z przekroczeniami wyniosła dla Gdańska 15 dni (spadek o 34 dni w stosunku do roku 27). Wyników wyższych niż norma D 24 =5 μg/m 3 zanotowano na terenie Gdańska 1,91% przy 4,6 % w roku 27. Zmiany maksymalnych wartości średniodobowych w latach dla PM1 w poszczególnych sezonach pokazano na kolejnych rycinach [µg/m 3 ] AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Ryc. 78. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych pyłu PM1 na stacjach w Gdańsku w sezonie grzewczym w latach [µg/m 3 ] AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Ryc. 79. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych pyłu PM1 na stacjach w Gdańsku w sezonie letnim w latach Raport 28 - Fundacja ARMAAG 93

25 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Zgodnie z obowiązującymi w Polsce wymaganiami dotyczącymi wykonywania ocen jakości powietrza, przy szacowaniu wyników dla pyłu zawieszonego PM1 należy brać pod uwagę wartość percentyli: 9,1 i 97,8 obliczanych z rocznych serii pomiarowych. Przekroczenie dopuszczalnej wartości 24-godzinnych stężeń w skali roku ma miejsce wówczas, gdy wartość percentyla jest większa od stężenia dopuszczalnego D 24. W praktyce oznacza to, że przekroczenie normy występuje, gdy więcej niż 9,9% i 2,2%w ciągu roku osiąga wartości wyższe od D24. W poniższej tabeli zestawiono obliczone percentyle dla ważnych serii pomiarowych. Wartości percentyli liczono dla serii pomiarowych spełniających kryteria podane w Decyzji Komisji o jakości danych. Seria pomiarowa musi liczyć minimum 75% ważnych danych przy zachowaniu stosunku danych z okresu grzewczego do letniego poniżej 2. Odnosząc się do wartości percentyla należy stwierdzić, że na terenie Gdańska percentyl 9,1 pyłu PM1 była przekroczony na stacji AM1, a percentyl 97,8 był przekroczony na stacjach AM1, AM2 oraz AM5. Tabela 33. Wartości percentyli z rocznych serii pomiarowych 24h wyników PM1 Porównując wartości percentyli z ubiegłych lat należy stwierdzić, że w oddziaływaniu średniookresowym zanieczyszczenie pyłem PM1 również obniżyło się. 94

26 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Tlenek węgla Dla tlenku węgla normowane są poziomy stężeń 8 godzinnych wyliczanych krocząco. Dopuszczalny poziom stężenia nie został przekroczony. Maksymalne stężenie wyniosło 29 % normy dla obszaru (AM8) w okresie grzewczym Ozon W prawie polskim ze względu na ochronę zdrowia normowane są dwa poziomy ozonu: średnioterminowy jako wartość stężenia 8 godzinnego wyliczanego krocząco (12 μg/m 3 ), przy limitowanej ilości dni z przekroczeniami (25) oraz w odniesieniu do epizodów jako wartość ostrzegawcza (stężenie 1 godzinne = 18 μg/m 3 ). Przekroczenia 8-godzinnej normy ozonu wystąpiły na stacji AM5 i AM8. Łączna ilość dni z przekroczeniami wyniosła 3, wszystkie przekroczenia wystąpiły w sezonie letnim. Maksymalne stężenie ozonu w Gdańsku osiągnęło wartość 134,5 μg/m 3 w dniu 1 kwietnia na stacji AM5 w Gdańsku Szadółkach. Stężenia wyższe niż próg ostrzegania w roku 28 nie wystąpiły. 6.3.Ocena jakości powietrza Gdyni Ditlenek siarki Stężenia średnioroczne ditlenku siarki w Gdyni w latach otrzymywały się na stałym niskim poziomie, osiągając od 18, do 34% wartości dopuszczalnej. Stężenia średnioroczne ditlenku siarki na stacjach gdyńskich przedstawiono na poniższej rycinie. Nieznacznie wyższe stężenia ditlenku siarki występują na stacji AM4 w Gdyni Pogórzu w porównaniu ze stacją AM9 w Gdyni Redłowie [µg/m 3 ] ,8 6,2 4,9 4,2 3,7 3,6 2 AM4 ul.porębskiego AM9 ul.kopernika Ryc. 8. Zmiany stężeń średniorocznych ditlenku siarki na stacjach ARMAAG w Gdyni w latach Raport 28 - Fundacja ARMAAG 95

27 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE W latach maksymalne stężenia średniodobowe nie przekroczyły wartości dopuszczalnej. W sezonie grzewczym najwyższe maksymalne stężenia średniodobowe wystąpiły w 26 roku, natomiast najniższe w roku 28. W analizowanym okresie w sezonie letnim maksymalne stężenia średniodobowe utrzymują się na stale niskim poziomie [µg/m 3 ] 6,7 57,9 5 37, ,7 21,7 26,5 AM4 AM9 Ryc. 81. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych ditlenku siarki na stacjach w Gdyni w sezonie grzewczym w latach [µg/m 3 ] ,2 2,5 15,1 1,5 9,6 12,4 AM4 AM9 Ryc. 82. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych ditlenku siarki na stacjach w Gdyni w sezonie letnim w latach

28 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Nie obliczano wartości 99,8 percentyla, ponieważ w roku 28 nie odnotowano przekroczeń stężeń średniodobowych. Stężenia chwilowe ditlenku siarki o obowiązującym od roku 25 czasie uśredniania 1h były niższe niż poziom dopuszczalny = 35 μg/m 3. Maksymalne stężenie ditlenku siarki = 75,2 μg/m 3 wystąpiło w dniu 1 lutego o godzinie 14: na stacji AM4 w Gdyni Pogórzu. W terminie pomiarowym zanotowano temp. 1,2 C. W roku 28 pomiary nie wykazały przekroczeń stężeń 1h i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla Ditlenek azotu Stężenia średnioroczne ditlenku azotu wahają się od 28, % (stacja AM9) do 61,5 % (stacja AM1) wartości dopuszczalnej. Na dwóch stacjach AM1 i AM9 nastąpił spadek wartości stężeń średniorocznych, natomiast na stacji AM4 nastąpił nieznaczny wzrost w porównaniu z rokiem 27 (ryc. 83) [µg/m 3 ] , 13,8 12,6 12,4 12,2 11,3 24,6 21,9 1 5 AM4 ul.porębskiego AM9 ul.kopernika AM1 ul. Wendy Ryc. 83. Zmiany stężeń średniorocznych ditlenku azotu na stacjach ARMAAG w Gdyni w latach W roku 28 nie odnotowano na ternie Gdyni stężeń 1 h powyżej normy wynoszącej 2 µg/m 3. Maksymalne stężenie dwutlenku azotu S 1hmax = 14,6 μg/m 3 zmierzono w stacji AM4 w Gdyni Pogórzu w dniu 25 kwietnia o godzinie 22 przy temperaturze 12,9 C. W roku 28 w Gdyni pomiary ditlenku azotu nie wykazały przekroczeń i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 97

29 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Pył zawieszony PM1 Stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego w 28 roku uległy obniżeniu w stosunku do poprzednich dwóch lat. Na stacji AM1 w Gdyni Śródmieściu w 28 roku nastąpił dalszy spadek wartości średniorocznej pyłu i w 28 roku wartość ta nie została przekroczona (ryc. 84) ,9 41,2 4 [µg/m 3 ] ,5 32,5 23,7 22 2, 16,6 33,8 1 AM4 ul.porębskiego AM9 ul.kopernika AM1 ul. Wendy Ryc. 84. Zmiany średniorocznych wartości stężeń pyłu PM1 na stacjach ARMAAG w latach W roku 28 odnotowano przekroczenia norm średniodobowych pyłu PM1 na wszystkich stacjach. Limitowana liczba dni z przekroczeniami (35 w ciągu roku) również była przekroczona. W ciągu całego 28 roku ilość dni z przekroczeniami wyniosła dla Gdyni 52 dni (spadek o 39 dni ). Wyników wyższych niż norma D 24 =5 μg/m 3 zanotowano na terenie Gdyni 9,6 % (w roku 27-12,3%). Zmiany maksymalnych wartości średniodobowych w latach dla PM1 w poszczególnych sezonach pokazano na kolejnych rycinach. 98

30 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE , ,5 [µg/m 3 ] ,3 98,4 112,6 75,3 191,7 199,5 5 43,7 AM4 AM9 AM1 Ryc. 85. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych pyłu PM1 na stacjach w Gdyni w sezonie grzewczym w latach ,6 16,8 125,7 1 [µg/m 3 ] 75 67,6 62,4 7,8 81,6 57,5 5 42, 25 AM4 AM9 AM1 Ryc. 86. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych pyłu PM1 na stacjach w Gdyni w sezonie letnim w latach Raport 28 - Fundacja ARMAAG 99

31 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Odnosząc się do wartości percentyli 9,1 i 97,8 należy stwierdzić, że na terenie Gdyni w roku 28 był przekraczany precentyl 9,1 na stacji AM1, natomiast precentyl 97,8 przekroczony był na stacjach AM4 i AM1 (tab. 34). Tabela 34. Wartości percentyli z rocznych serii pomiarowych 24h wyników PM Tlenek węgla Dla tlenku węgla normowane są poziomy stężeń 8 godzinnych wyliczanych krocząco. Dopuszczalny poziom stężenia nie został przekroczony. Maksymalne stężenie w Gdyni wyniosło 19 % normy dla obszaru (AM4 Gdynia Pogórze) w okresie grzewczym Ozon W prawie polskim ze względu na ochronę zdrowia normowane są dwa poziomy ozonu: średnioterminowy jako wartość stężenia 8 godzinnego wyliczanego krocząco (12 μg/m 3 ), przy limitowanej ilości dni z przekroczeniami (25) oraz w odniesieniu do epizodów jako wartość ostrzegawcza (stężenie 1 godzinne = 18 μg/m 3 ). Przekroczenia 8-godzinnej normy ozonu wystąpiły zarówno na stacji AM4 jak i AM9. Łączna ilość dni z przekroczeniami wyniosła 4, wszystkie przekroczenia wystąpiły w sezonie letnim. Maksymalne stężenie osiągnęło wartość 134 μg/m 3 w dniu 1 kwietnia na stacji w Gdyni Redłowie. Próg ostrzegania w roku 28 nie wystąpił. 1

32 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 6.4.Ocena jakości powietrza w Sopocie Ditlenek siarki Stężenia średnioroczne ditlenku siarki w analizowanych okresie otrzymują się na stałym niskim poziomie, osiągając od 17 do 21,5 % wartości dopuszczalnej. Stężenia średnioroczne ditlenku siarki w Sopocie przedstawiono na poniższej rycinie. Najniższe stężenia średnioroczne wystąpiły w 27 roku i wyniosło 3,4 μg/m 3, a najwyższe w 26 roku osiągnęło wartość 4,3 μg/m 3. 2, 15, [µg/m 3 ] 1, 5, 4,3 3,4 4,, Ryc. 87. Zmiany stężeń średniorocznych ditlenku siarki na stacji ARMAAG w Sopocie w latach sezon grzewczy sezon letni 1 82,6 75 [µg/m 3 ] 5 33, ,2 17,6 8,1 8, Ryc. 88. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych ditlenku siarki na stacji ARMAAG w Sopocie w sezonie letnim w latach Raport 28 - Fundacja ARMAAG 11

33 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Maksymalne stężenia średniodobowe w latach nie przekraczały wartości dopuszczalnej. W sezonie grzewczym najwyższe maksymalne stężenia średniodobowe wystąpiły w 26 roku, natomiast najniższe w 28 roku. W sezonie letnim, w analizowanym okresie, maksymalne stężenia średniodobowe utrzymują się na stałym, niskim poziomie Stężenia chwilowe ditlenku siarki o obowiązującym od roku 25 czasie uśredniania 1h były niższe niż poziom dopuszczalny = 35 μg/m 3. Maksymalne stężenie ditlenku siarki = 87,5 μg/m 3 wystąpiło w dniu 1 stycznia o godzinie 14: przy temperaturze 1,7 C. W roku 28 pomiary nie wykazały przekroczeń stężeń chwilowych i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla 99, Ditlenek azotu Stężenia średnioroczne ditlenku azotu w latach wahały się od 3 % do 4% wartości dopuszczalnej. W porównaniu do dwóch poprzednich lat stężenie średnioroczne ditlenku azotu w 28 roku uległo obniżeniu (ryc. 89) [µg/m 3 ] ,1 1,7 1, Ryc. 89. Zmiany stężeń średniorocznych dwutlenku azotu na stacjach ARMAAG w Sopocie w latach W roku 28 nie odnotowano w Sopocie stężeń 1 h powyżej normy wynoszącej 2 µg/m 3. Maksymalne stężenie ditlenku azotu S 1hmax = 67, μg/m 3 wystąpiło w dniu 31 grudnia o godzinie 15: przy temperaturze,4 C. W roku 28 w Sopocie pomiary ditlenku azotu nie wykazały przekroczeń stężeń chwilowych i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla 99,

34 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Pył zawieszony Stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego w 28 roku uległy obniżeniu w stosunku do poprzednich dwóch lat. Najniższe stężenie średnioroczne pyłu odnotowano w 28 roku i wyniosło ono 18,6 µg/m 3 (ryc.9) ,5 3 [µg/m 3 ] ,6 18, Ryc. 9. Zmiany średniorocznych wartości stężeń pyłu PM1 na stacji ARMAAG w Sopocie w latach W roku 28 na stacji w Sopocie odnotowano przekroczenia normy średniodobowej pyłu PM1. Nie została przekroczona jednak limitowana liczba dni z przekroczeniami (35 w ciągu roku). W ciągu całego 28 roku ilość dni z przekroczeniami wyniosła dla Sopotu 9 dni (spadek o 6 dni w stosunku do roku 27) Wyników wyższych niż norma D 24 =5 µg/m 3 zanotowano w Sopocie 2,5 % (w roku 27-4,1%) Zmiany maksymalnych wartości średniodobowych w latach dla PM1 w poszczególnych sezonach pokazano na kolejnej rycinie. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 13

35 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE ,5 sezon grzewczy sezon letni 2 15 [µg/m 3 ] 16,9 1 78,9 85,6 69,7 5 5, Ryc. 91. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych pyłu PM1 na stacji w Sopocie w latach Odnosząc się do wartości percentyli 9,1 i 97,8 należy stwierdzić, że w Sopocie dla PM1 nie był przekraczany w 28 roku precentyl 9,1, natomiast był przekroczony precentyl 97,8. (tab.35). Tabela 35. Wartości percentyli z rocznych serii pomiarowych 24h wyników PM Tlenek węgla Dla tlenku węgla normowane są poziomy stężeń 8 godzinnych wyliczanych krocząco. Dopuszczalny poziom stężenia nie został przekroczony. Maksymalne stężenie w Sopocie wyniosło 19,3 % normy w okresie grzewczym. 14

36 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 6.5 Ocena jakości powietrza w Tczewie Ditlenek siarki Stężenia średnioroczne ditlenku siarki w latach utrzymywały się na stałym, niskim poziomie, osiągając od 19 do 31 % wartości dopuszczalnej. Stężenia średnioroczne ditlenku siarki w Tczewie przedstawiono na poniższej rycinie. Najniższe stężenie średnioroczne wystąpiło w 28 roku i wyniosło 3,8 µg/m 3, a najwyższe w 26 roku osiągnęło wartość 7,3 µg/m 3 (ryc.92) [µg/m 3 ] 1 8 7, , 3, Ryc. 92. Zmiany stężeń średniorocznych ditlenku siarki na stacji ARMAAG w Tczewie w latach Maksymalne stężenia średniodobowe nie przekroczyły w latach wartości dopuszczalnej. W sezonie grzewczym najwyższe maksymalne stężenia średniodobowe wystąpiły 26 roku, natomiast najniższe w 27 i w 28 roku. W sezonie letnim maksymalne stężenia średniodobowe w analizowanym okresie utrzymują się na stale niskim poziomie. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 15

37 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 125 sezon grzewczy sezon letni 1 82,6 [µg/m 3 ] ,7 18,7 11,2 12,2 7, Ryc. 93. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych ditlenku siarki na stacji ARMAAG w Tczewie w sezonie letnim w latach Stężenia chwilowe dwutlenku siarki o obowiązującym od roku 22 czasie uśredniania 1h były niższe niż poziom dopuszczalny = 35 µg/m 3. Maksymalne stężenie dwutlenku siarki = 45,6 µg/m 3 wystąpiło w dniu 27 marca o godzinie 9: przy temperaturze,8 C. W roku 28 pomiary nie wykazały przekroczeń i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla. 16

38 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Ditlenek azotu Stężenia średnioroczne ditlenku azotu wahały się od 31 % do 42 % wartości dopuszczalnej w latach Stężenie średnioroczne ditlenku azotu uległo obniżeniu w 28 roku w porównaniu do dwóch poprzednich lat (ryc.94) [µg/m 3 ] 2 16, ,9 12, Ryc. 94. Zmiany stężeń średniorocznych ditlenku azotu na stacjach ARMAAG w Tczewie w latach W roku 28 nie odnotowano w Tczewie stężeń 1 h powyżej normy wynoszącej 2 µg/m 3. Maksymalne stężenie ditlenku azotu S 1hmax = 71,2 µg/m 3 wystąpiło w dniu 8 października o godzinie19: przy temperaturze 11,2 C. W roku 28 w Tczewie pomiary ditlenku azotu nie wykazały przekroczeń i w związku z tym nie wykonywano obliczeń percentyla. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 17

39 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Pył zawieszony Stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego w 28 roku uległy obniżeniu w stosunku do poprzednich dwóch lat. Najniższe stężenie średnioroczne pyłu odnotowano w 28 roku i wyniosło ono 16,7 µg/m 3 (ryc.95) ,2 3 [µg/m 3 ] ,8 16, Ryc. 95. Zmiany średniorocznych wartości stężeń pyłu PM1 na stacji ARMAAG w Tczewie w latach W roku 28 odnotowano przekroczenia norm średniodobowych pyłu PM1 na stacji w Tczewie. Limitowana liczba dni z przekroczeniami (35 w ciągu roku) nie została przekroczona. W ciągu całego 28 roku ilość dni z przekroczeniami wyniosła dla Tczewa 3 dni (spadek o 8 dni). Wyników wyższych niż norma D 24 =5 µg/m 3 zanotowano w Tczewie,85 % (w roku 27 3 %) Zmiany maksymalnych wartości średniodobowych w latach dla PM1 w poszczególnych sezonach pokazano na kolejnej rycinie. 18

40 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 3 sezon grzewczy sezon letni ,4 2 [µg/m 3 ] ,3 72, 85,4 5 51, 38, Ryc. 96. Zmiany maksymalnych stężeń średniodobowych pyłu PM1 na stacjach w Tczewie w latach Odnosząc się do wartości percentyla należy stwierdzić, że w Tczewie nie był przekroczony zarówno percentyl 9,1 pyłu PM1 jak i percentyl 97,8 w 28 roku (tab. 36). Tabela 36. Wartości percentyli z rocznych serii pomiarowych 24h wyników PM Tlenek węgla Dla tlenku węgla normowane są poziomy stężeń 8 godzinnych wyliczanych krocząco. Dopuszczalny poziom stężenia nie został przekroczony. Maksymalne stężenie w Tczewie wyniosło 17,4 % normy w okresie grzewczym. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 19

41 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 6.6. Epizody W roku 28 zaobserwowano kilka dni, w których stężenia substancji osiągały powyżej 5% wartości dopuszczalnej. Takie dni wystąpiły w grudniu, marcu oraz kwietniu. Analiza warunków meteorologicznych w tych dniach pokazuje, że sytuacje takie miały miejsce przy niskiej prędkość wiatru oraz niskiej temperaturze lub występującej inwersji [µg/m 3 ] : 3: 6: 9: 12: 15: 18: 21: : 3: 6: 9: 12: 15: 18: 21: : 3: 6: 9: 12: 15: 18: 21: : AM1 AM2 AM3 AM4 AM5 AM6 AM7 AM8 AM1 Ryc. 97. Stężenia pyłu PM1 na wybranych stacjach w dniach grudnia [µg/m 3 ] [µg/m 3 ] : : : : : : : : : : : : : : : : O3 PM1 NO2 Ryc. 98. Stężenia pyłu PM1, NO2 oraz O3 na stacji AM8 w dniu 31 marca 1 kwietnia

42 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 12, 14 1, 12 [µg/m 3 ] 8, 6, 4, 2, [µg/m 3 ], : : : : : : : : : : : : : O3 PM1 NO2 Ryc. 99. Stężenia pyłu PM1, NO2 oraz O3 na stacji AM8 w dniu 25 kwietnia 28 Wyniki pomiarów w analizowanych dniach porównano z wynikami otrzymanymi z modelowania. Na rycinach przedstawiono wyniki modelownia w analizowanych dniach. Ryc. 1. Prognoza imisji ditelnku azotu w dniu 1 kwietnia Ryc. 11. Prognoza imisji pyłu PM1 w dniu 1 kwietnia Raport 28 - Fundacja ARMAAG 111

43 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Ryc. 12. Prognoza imisji ditelnku azotu w dniu 25 kwietnia Ryc. 13. Prognoza imisji pyłu PM1 w dniu 25 kwietnia 112

44 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 6.7. Wyniki pomiarów monitoringu automatycznego w Polsce W roku 28 w Polsce monitoring automatyczny prowadzony był we wszystkich województwach. Wyniki pomiarów oraz podstawowe wielkości statystyczne dostępne na stronach internetowych poszczególnych sieci zestawiono w tabeli (37). Ryc. 14. Rozmieszczenie stacji automatycznego monitoringu atmosfery w Polsce. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 113

45 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Tabela 37. Średnioroczne stężenia wybranych zanieczyszczeń na poszczególnych stacjach monitoringu w Polsce 114

46 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE - za mało danych do obliczenia średniej * zanieczyszczenie nie jest mierzone na stacji Raport 28 - Fundacja ARMAAG 115

47 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE 6.8. Sieci monitoringu automatycznego w krajach Europy W roku 28 w wielu europejskich sieciach monitoringu automatycznego doskonalono systemy informacji o jakości powietrza. Organizowane spotkania robocze i wymiana informacji poprzez portale internetowe EOINET pozwalały na doskonalenie działania sieci i realizację wymagań systemów zapewnienia jakości. W roku 28 spotkanie robocze: 13 th EIONET workshop on Air quality Assessment and Management odbyło się w Belgii w Bruges w dniach 29-3 września. Przedstawione zostały następujące referaty: Critical Loads of nutrient nitrogen and their exceedances European perspective, Jean-Paul Hettelingh (CLRTAP/CCE) Update on the new Directive on Ambient Air Quality and Cleaner Air for Europe, status of implementing provisions and the work of the Data Exchange Group, Andrej Kobe (DG ENV) Questionnaire, Air Quality Framework Directive: Lessons learned from the last reporting cycle & improvements/new items concerning the current cycle, Edward Vixeboxse, (ETC/ACC; PBL) Exchange of Information (EoI): Lessons learned from the last reporting cycle & improvements/new items concerning the current cycle, Wim Mol (ETC/ACC; PBL) Report of the informal EoI working group, Joelle Colosio (NRC, France) AirBase Survey (user requirements), Eva Goossens (EEA) Air pollution by ozone in Europe in summer 28 - preliminary results, Libor Cernikovsky (ETC/ACC; CHMI) Trends in air quality in Germany (PM, NO2 and ozone), Arno Graff (NRC, Germany) PM 2.5 measurement strategy in Austria, and PM2.5 levels observed so far, Wolfgang Spangl (ETC/ACC; UBA Vienna) Status of PM1 measurements and the most important initiatives the Norwegian municipalities apply for meeting the legislative requirements, Hildegunn Jablonska (NRC, Norway) PM measurements, characterization and source apportionment in Spain, Xavier Querol (NRC, Spain) Update: Activities of the Forum for AIR quality MODElling (FAIRMODE) Anke Lükewille (EEA) FAIRMODE, the air quality modelling guidance document, Bruce Denby (ETC/ACC; NILU) Trends in ground-level ozone concentrations in Europe, Sverre Solberg (ETC/ACC; NILU) Are observed ozone trends in line with emission changes? Michiel Roemer (TNO) The use of measurements and models in the Netherlands to check compliance with limit values, Robert Koelemeijer (PBL, Netherlands) GSE-PROMOTE: Urban air quality modelling with AURORA, Koen de Ridder (VITO, Belgium) Spatial mapping of air quality in Europe: uncertainty and probability mapping, Jan Horálek, ETC/ACC; CHMI) Shared Environmental Information System (SEIS) - progress report and discussion Tim Haigh (EEA) 116

48 6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ I TCZEWIE Porównanie wyników pomiarów z rożnych miast europejskich przedstawiono poniżej: Tabela 38. Porównanie stężeń średniorocznych i maksymalnych średniodobowych * maksymalne stężenie 8h Tabela 39. Porównanie stężeń chwilowych Raport 28 - Fundacja ARMAAG 117

49 7. INDEKS JAKOŚCI POWIETRZA W roku 28 kontynuowano promocję czytelnego komunikatu o jakości powietrza w postaci Atmoludka. W marcu 28 zrealizowano film promocyjny Pamiętaj o atmoludku. Na stronie internetowej Fundacji prezentowano atmoludka dla każdej stacji pomiarowej wizualizowanego na podstawie jednogodzinnych wyników pomiarów poszczególnych substancji. Ryc. 15. Stopklatki z filmu Pamietaj o atmoludku. W roku 28 indeks jakości powietrza przez przeważającą część roku był bardzo dobry bądź dobry. Sporadycznie przybierał kolor pomarańczowy lub czerwony. Analiza indeksu godzinowego z pomiarów dla poszczególnych substancji wykazała, że nie odnotowano złego i bardzo złego indeksu dla ditlenku siarki, ditlenku azotu i ozonu. W sporadycznych przypadkach indeks zły i bardzo zły wystąpił dla pyłu PM1 i benzenu (ryc. 16)

50 7. INDEKS JAKOŚCI POWIETRZA SO2 średni [%] b.dobry dobry zadowalający dostateczny zły b.zły NO2 średni O3 średni [%] 5 [%] b.dobry dobry zadowalający dostateczny zły b.zły b.dobry dobry zadowalający dostateczny zły b.zły PM1 średni BENZEN AM1 [%] b.dobry dobry zadowalający dostateczny zły b.zły b.dobry dobry zadowalający dostateczny zły b.zły Ryc. 16. Średni godzinowy indeks pomiarowy dla poszczególnych substancji w roku 28 Raport 28 - Fundacja ARMAAG 119

51 7. INDEKS JAKOŚCI POWIETRZA W okresie letnim wpływ na wartość indeksu mają stężenia ozonu. Z tego względu na stronie internetowej prezentowane są dwa rodzaje indeksu uwzględniające bądź nie uwzględniające stężenia ozonu. W zależności od zakresu pomiarowego istotny udział w wartości indeksu ma ozon lub pył PM1. Ryc. 17. Indeks pomiarowy liczony wg algorytmu ozon-nieozone 12

52 8. PODSUMOWANIE W 15 letniej działalności Fundacji rok 28 był szczególny. Fundacja uzyskała potwierdzenie wysokiej jakości prowadzonych badań przez kompetentny personel i spełniła wymagania międzynarodowej normy dla laboratoriów badawczych. Niezawodny system finansowania Fundacji poprzez Fundatorów Założycieli i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku pozwolił na rozwinięcie następnego obszaru działalności zapisanego jako cel statutowy tj. dostępu społeczeństwa do informacji o środowisku w zakresie realizowanym przez sieć ARMAAG. Przygotowano i zaprojektowano system informacji poprzez sieć paneli informacyjnych ENVIROnet., wdrożono nowy system prognoz oparty o inny model, uzupełniono pomiary meteorologiczne o istotne elementy takie jak opad deszczu i gradu. Wdrożenie systemu prognoz wsparła swoja dotacją Grupa Lotos S.A. Dzięki dodatkowym środkom z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska w Gdańsku wymieniono wyeksploatowane urządzenia pomiarowe i uzupełniono niezbędne dla utrzymania spójności pomiarowej wyposażenie o wzorce odniesienia. Niezwykle ważnym momentem w roku 28 było na wniosek Zarządu- podjęcie decyzji przez Radę Nadzorczą Fundacji o przystąpieniu do konkursu na realizację projektu AIRPOMERANIA do Regionalnego Programu Operacyjnego. Finansowanie projektu z funduszu Europejskiego Rozwoju Regionalnego pozwoliłoby na rozszerzenie działalności Fundacji. W roku 28 Fundacja zrealizowała wszystkie założone cele: pomyślnie przeszła audit wiodący, osiągnęła wymaganą ilość ważnych wyników pomiarowych, zmodernizowała sposoby przekazywania informacji społeczeństwu, pozyskała fundusze na dalszy rozwój. Kolejny rok pracy sieci ARMAAG potwierdził wysoką jakość pracy. Dobra współpraca z Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska w Gdańsku umożliwiała kontynuację rozpoczętych projektów pt. Badania ekwiwalentności metod pomiarowych pyłu PM1 i rozpoznawczych badań pyłu PM2,5. Komentując wyniki pomiarów można zauważyć, że stan atmosfery w Aglomeracji Gdańskiej i Tczewie ulega systematycznej poprawie. Są to efekty ograniczania niskiej emisji przez zmianę systemów ogrzewania, poprawę jakości dróg i płynności ruchu, efektywne sprzątanie ulic, wymianę taboru komunikacji publicznej. W zakresie emisji dwutlenku siarki stan powietrza jest bardzo dobry. Mimo znacznego wzrostu ilości samochodów również stężenia dwutlenku azotu w długoterminowych okresach nie są wyższe niż 4% normy. W roku 28 odnotowano podobnie jak w roku poprzednim - kilka epizodów wysokich stężeń towarzyszących gwałtownym zmianom pogody. Poprawia się również sytuacja w przypadku pyłu PM1. Wyniki pomiarów sieci ARMAAG nie wykazały przekroczeń stężeń średniorocznych. Nie dotrzymane były natomiast warunki dla stężeń średniodobowych. Jakość atmosfery określana na podstawie stężeń pyłu PM1 była dostateczna. Stężenia ozonu powyżej 12 μg/m 3 wystąpiły 4 razy znacznie poniżej ilości dopuszczalnej. Rezultaty osiągnięte w roku 28 stanowią dobry prognostyk dla dalszej działalności Fundacji. Raport 28 - Fundacja ARMAAG 121

53 122 OPRACOWANIA AUTORSKIE

54 Test równoważności metod pomiarowych stosowanych do oznaczania pyłu zawieszonego PM1 Jacek Gębicki Katedra Inżynierii Chemicznej i Procesowej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska Narutowicza 11/ Gdańsk Streszczenie: W pracy przedstawiono przyczyny występowania różnic wartości stężeń pyłu PM1 uzyskiwanych metodą referencyjną a metodami opartymi na pomiarze w trybie on-site. Przedyskutowano metodykę wyznaczania równania bądź współczynnika korekcyjnego dla ciągłych metod pomiarowych w oparciu o unijną dyrektywę. Przeprowadzono weryfikację tej metodyki korzystając z danych uzyskanych z testu terenowego. Wyznaczono równanie korekcyjne przy pomocy regresji liniowej dla danych pomiarowych uzyskanych w okresie letnim. Przeanalizowano przyczyny nie spełnienia testu równoważności dla danych pomiarowych z okresu zimowego. 1.Wstęp Pył znajdujący w powietrzu atmosferycznym jest jednym z najistotniejszych zanieczyszczeń środowiska i stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Unia Europejska ustanowiła dla krajów członkowskich wymagania co do dopuszczalnych stężeń pyłu w powietrzu atmosferycznym i zobowiązała je do podejmowania skutecznych działań w przypadku ich przekraczania [1]. W ten sposób ustawodawstwo prawne narzuca konieczność obiektywnego pomiaru ilości pyłu w powietrzu atmosferycznym (pył klasyfikuje się ze względu na wielkość ziaren). Standardy zanieczyszczeń powietrza odnoszą się zwykle do pyłu o średnicy nie przekraczającej 1 µm oznaczanego jako pył PM1 i pyłu o średnicy równoważnej 2,5 µm oznaczanego jako PM2,5. Niejednorodna budowa chemiczna pyłu powoduje trudności w uzyskiwaniu obiektywnej i powtarzalnej miary ilości tego zanieczyszczenia w powietrzu. Powszechnie przyjętą miarą ilości pyłu jest jego stężenie definiowane jako masa pyłu zatrzymanego na filtrze podzielona przez objętość powietrza (odniesiona do standardowych warunków ciśnienia i temperatury). Obowiązującą w Polsce metodę referencyjną oznaczania poziomów stężeń pyłu PM1 w powietrzu atmosferycznym określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia [2]. Zgodnie z tym rozporządzeniem metodą referencyjną jest wagowa metoda manualna opisana w normie PN-EN 12341:26. Pomiar tą metodą umożliwia oznaczanie stężenia pyłu uśrednione w ciągu 24 godzin, przy czym wyniki pomiaru nie są dostępne natychmiast (filtr z zawartym pyłem poddawany jest stabilizacji w laboratorium w ustalonych przez normę warunkach temperatury i wilgotności). Z wielu względów potrzebny jest także pomiar umożliwiający uzyskanie wartości stężenia uśrednionego w krótszym okresie czasu (np. 1 godziny) i dostępny natychmiast wynik. Taki pomiar nazywany jest pomiarem ciągłym w trybie on-site. Dokładność i stabilność takich pomiarów zależą od wielu czynników. Zmiany masy pyłu spowodowane mogą być procesami fizykochemicznymi i chemicznymi takimi jak: desorpcja pary wodnej, absorpcja pary wodnej z powietrza (trwałe wiązanie pyłu z wodą hydratacja), rozkład chemiczny substancji wchodzących w skład pyłu poprzez ich ulatnianie, reakcje chemiczne w wyniku których powstawać mogą substancje stałe (np. tworzenie się soli). 123