RATOWNICY MEDYCZNI JAKO UŻYTKOWNICY ODDZIAŁU GŁÓWNEJ BIBLIOTEKI LEKARSKIEJ W BIELSKU-BIAŁEJ

Transkrypt

1 Alicja Warchoł GBL O/Bielsko-Biała RATOWNICY MEDYCZNI JAKO UŻYTKOWNICY ODDZIAŁU GŁÓWNEJ BIBLIOTEKI LEKARSKIEJ W BIELSKU-BIAŁEJ 25 października 1990 roku została podpisana umowa pomiędzy Główną Biblioteką Lekarską w Warszawie i Urzędem Wojewódzkim Wydziałem Zdrowia w Bielsku-Białej w sprawie utworzenia i partycypowania w kosztach utrzymania Oddziału terenowego GBL w Bielsku- Białej. Było to odpowiedzią na ogromne zapotrzebowanie tutejszego środowiska na naukową, fachową literaturę z dziedziny medycyny i nauk pokrewnych. Pierwsze pozycje zostały przekazane w formie darów przez Polskie Towarzystwo Lekarskie Oddział w Bielsku- Białej oraz likwidowaną bibliotekę przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Bielsku-Białej. Według umowy księgozbiór Oddziału powiększa się poprzez przydział i zakupy finansowane przez GBL w Warszawie oraz dary osób prywatnych, najczęściej lekarzy. Oddział od początku swego istnienia rozpoczął prenumeratę większości polskich czasopism medycznych. Przez kilka lat otrzymywał na bieżąco dwa tytuły czasopism zagranicznych w formie papierowej oraz ponad 100 tytułów w formie mikrofisz. Wraz ze zwiększającymi się zbiorami powstała potrzeba coraz bardziej rozbudowanej bazy bibliograficznej. Początkowo była to wydawana w formie periodyków Informacja Bieżąca. Przegląd Piśmiennictwa Lekarskiego Polskiego (za lata ), Cumulated Index Medicus oraz tworzony przez Kierownika Oddziału Panią Grażynę Kojder-Odrzywołek katalog przedmiotowo-tematyczny nowości w formie papierowych fiszek. Dzięki nim opracowywane bibliografie zamówione do prac licencjackich, magisterskich, specjalizacyjnych czy doktoratów zawierały pełny przegląd literatury z danego tematu. Obecnie pracownicy Oddziału korzystają z Polskiej Bibliografii Lekarskiej tworzonej w Głównej Bibliotece Lekarskiej w Warszawie, otrzymywanej w formie CD, uaktualnianej co kwartał oraz baz zagranicznych (często pełnotekstowych). Przez wszystkie lata działalności Oddział Głównej Biblioteki Lekarskiej w Bielsku-Białej starał się prowadzić taką politykę gromadzenia zbiorów, aby jak najlepiej zaspokoić potrzeby użytkowników. Współpraca z bielskimi księgarniami pozwalała zdobyć pozycje ogólnie niedostępne lub pojawiające się w wyjątkowo niewielkich nakładach. Często poszukiwane wydawnictwa, nie będące w zbiorach Oddziału, były ściągane z GBL w Warszawie lub bibliotek uczelnianych za pośrednictwem wypożyczeń międzybibliotecznych. Obecnie, w dobie łączności internetowej i szerokiego dostępu do wersji elektronicznych, przesyłanie pocztą oryginałów zostało zastąpione skanami, co ogromnie zmniejszyło koszty i skróciło czas oczekiwania na materiały. 1

2 Pierwotnie największą grupą korzystających ze zbiorów bielskiego Oddziału byli studenci medycyny oraz lekarze, potrzebujący materiałów do: publikowanych artykułów potrzebnych przy zdobywaniu specjalizacji I i II stopnia, pisaniu prac doktorskich, uczestnictwie w sympozjach, zjazdach naukowych itp. Na przełomie XX i XXI wieku w regionie otworzono wiele szkół oraz uczelni publicznych i prywatnych związanych z medycyną. Wielu lekarzy zostało w nich wykładowcami i właśnie w tutejszym Oddziale przygotowywało materiały do wykładów. Większość uczniów szkół policealnych i studentów uczelni z wydziałami pielęgniarstwa, fizjoterapii, ratownictwa itp., które często nie posiadały bibliotek, bądź miały niedostateczne zbiory zaczęło zgłaszać się do Oddziału. W pewnym momencie Kierownik był zmuszony do wprowadzenia ograniczenia w obsłudze i udostępnianiu im księgozbioru. W czytelni zostało wydzielone miejsce dla pojedynczych osób oraz przygotowywano bibliografie i literaturę dla nich w ramach zbierania materiałów do prac licencjackich i magisterskich. Główna Biblioteka Lekarska Oddział Bielsko-Biała jako biblioteka naukowa, według Statutu i Regulaminu Udostępniania, powołana została przede wszystkim do obsługi fachowych pracowników ochrony zdrowia oraz pracowników naukowych i dlatego gromadzi naukową literaturę specjalistyczną, niekiedy zbyt trudną dla uczniów i studentów. Na początku XXI wieku w Bielsku-Białej z dotychczasowej Filii Politechniki Łódzkiej (największej państwowej szkoły wyższej Podbeskidzia) utworzono nową uczelnię Akademię Techniczno-Humanistyczną, na której funkcjonuje 5 wydziałów: - Wydział Budowy Maszyn i Informatyki - Wydział Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska - Wydział Zarządzania i Transportu - Wydział Humanistyczno-Społeczny - Wydział Nauk o Zdrowiu. Obecnie na Wydziale Nauk o Zdrowiu studenci mogą się kształcić na kierunkach: Pielęgniarstwo - I stopnia studia stacjonarne i niestacjonarne (pomostowe ścieżka D i ścieżka AB) -II stopnia studia stacjonarne i niestacjonarne oraz Ratownictwo medyczne -I stopnia studia stacjonarne i niestacjonarne. Pomimo posiadania biblioteki uczelnianej, spora część absolwentów tej uczelni materiałów do swoich prac dyplomowych i magisterskich poszukuje właśnie w Oddziale GBL w Bielsku- Białej. Często są to pracownicy służby zdrowia (nawet z wieloletnim stażem) podnoszący swoje kwalifikacje, zdobywający wymagane w pracy wyższe wykształcenie itd. 2

3 Coraz liczniejszą grupą korzystających z usług Oddziału Głównej Biblioteki Lekarskiej ratownicy medyczni. są Zawód ratownika medycznego jest stosunkowo nową profesją. Za formalny początek uważane jest powołanie specjalnego zespołu pod kierownictwem Prof. Witolda Jurczyka, który miał opracować autorski program nauczania w zawodzie ratownika medycznego. Następnie powołano przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej Komisję Programową w celu stworzenia ostatecznych założeń niezbędnych do rozpoczęcia kształcenia w tym zawodzie. Prace zakończono w maju 1992 roku tworząc próbną podstawę programową dla zawodu ratownika medycznego. Pierwszy nabór w dwuletnim studium zawodowym na kierunek ratownictwo odbył się w 1992 roku. Proces kształcenia oraz podstawa programowa uzyskały pozytywną opinię i zaczęto tworzyć wydziały w całym kraju. Następnie rozpoczęto kształcenie na poziomie studiów pierwszego stopnia. Pierwszy w Polsce nabór odbył się w 2000 roku na Śląskiej Akademii Medycznej. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U nr 191 poz. 1410), precyzyjnie określa (Art. 10), kto może wykonywać zawód ratownika medycznego. Może to być osoba, która: 1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych; 2) posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie tego zawodu; 3) wykazuje wystarczającą znajomość języka polskiego do wykonywania tego zawodu; 4) spełnia następujące wymagania: a) ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne lub b) ukończyła publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną o uprawnieniach szkoły publicznej i posiada dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu zawodowego ratownik medyczny, lub c) posiada dyplom wydany w państwie innym niż: państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny z dyplomem uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzającym tytuł zawodowy ratownika medycznego, lub d) posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego nabyte w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stronie umowy o Europejskim 3

4 Obszarze Gospodarczym, uznane w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954, z późn. zm. 5) W tejże ustawie (Art. 12.) nałożono na tę grupę zawodową obowiązek doskonalenia zawodowego: 1. Ratownik medyczny ma prawo i obowiązek doskonalenia zawodowego w różnych formach kształcenia. 2. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, formy, sposób i zakres doskonalenia zawodowego ratowników medycznych, uwzględniając aktualny stan wiedzy i praktyki medycznej. Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników medycznych (na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym) wymienia się następujące formy pozaszkolne kształcenia : Kurs doskonalący ( 3.) Kurs doskonalący jest formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych, prowadzony w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej, który ma na celu pogłębienie i aktualizację wiedzy oraz umiejętności z zakresu ratownictwa medycznego zakończony egzaminem z zakresu wiedzy i umiejętności objętych programem nauczania, o którym mowa w ust. 2. Jest realizowany według programu nauczania zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw zdrowia, uwzględniającego zakres wiedzy i umiejętności, o których mowa w 8, opracowanego przez zespół ekspertów, legitymujących się doświadczeniem zawodowym i dorobkiem naukowym w zakresie medycyny ratunkowej, powołany przez Dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, działającego na podstawie odrębnych przepisów. Seminarium ( 4.) Seminarium jest formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia pogłębienie i aktualizację wiedzy i umiejętności z zakresu ratownictwa medycznego, realizowaną zgodnie z programem nauczania, uwzględniającym zakres wiedzy i umiejętności, o których mowa w 8, opracowanym przez organizatora kształcenia i zatwierdzonym przez konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie medycyny ratunkowej właściwego ze względu na siedzibę organizatora kształcenia. 4

5 Samokształcenie ( 5.) Samokształcenie obejmuje między innymi: 1. Udział w kongresach, zjazdach, konferencjach lub sympozjach naukowych; Przygotowanie i wygłoszenie referatu na nich. 2. Udział w posiedzeniach szkoleniowych towarzystwa naukowego lub stowarzyszenia zawodowego; warsztatach szkoleniowych organizowanych przez pracodawców. 3. Udział w kongresach, zjazdach, konferencjach lub sympozjach naukowych. 4. Udział w internetowych programach edukacyjnych. Natomiast 6 tego rozporządzenia określa czas (ust. 1) i ilość potrzebnych punktów edukacyjnych (ust. 5) 1. Doskonalenie zawodowe realizowane jest w pięcioletnich okresach rozliczeniowych, zwanych "okresami edukacyjnymi". 5. Dopełnienie przez ratownika medycznego obowiązku doskonalenia zawodowego polega na uzyskaniu w okresie edukacyjnym co najmniej 200 punktów edukacyjnych za udział w wybranych formach doskonalenia zawodowego, w tym co najmniej 120 punktów edukacyjnych za udział w kursie doskonalącym zakończonym egzaminem. Według przepisów pracodawca może wypowiedzieć ratownikowi medycznemu umowę o pracę jeśli ten nie zbierze wymaganej liczby punktów. Aktualnie w Ministerstwie Zdrowia trwają prace nad zmianami w Ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym m. in. jest w planie wprowadzenie Państwowego Egzaminu z Ratownictwa Medycznego. Jak widać zawód ratownika medycznego cały czas się jeszcze kształtuje, zmieniają się przepisy i wymagania. Wychodząc naprzeciw potrzebom tej grupy Oddział Głównej Biblioteki Lekarskiej w Bielsku- Białej gromadzi literaturę z dziedziny medycyny ratunkowej i ratownictwa. Przez kilka lat była prenumerowana Medycyna Intensywna i Ratunkowa zawieszono jej wydawanie w 2008 roku, obecnie Oddział prenumeruje Na Ratunek oraz ma dostęp do ukazującego się w wersji elektronicznej czasopisma Anestezjologia i Ratownictwo. Biblioteka stara się w miarę swoich finansowych możliwości kompletować pozycje książkowe ukazujące się na polskim rynku dotyczące tej tematyki. Sporo materiałów z tej dziedziny, między innymi wydawanych przez Polskie Towarzystwo Medycyny Ratunkowej z różnych konferencji, zjazdów itp. otrzymano w formie darów od wieloletniego Dyrektora Bielskiego Pogotowia Ratunkowego Pana Ryszarda Odrzywołka. 5

6 Piśmiennictwo 1. Ustawa z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Dz. U. Nr 191 poz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników medycznych. 3. Gałązkowski R.: Ratownik medyczny w Polsce. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Lekarz Wojskowy 2014 nr 2 s Chęciński I., Piechocki J., Jadach R.: Ratownictwo medyczne w Polsce u progu XXI wieku. Polska Medycyna Ratunkowa 2004 t. 6 nr 1 s Ładny J.R.: Zawód ratownika medycznego w świetle tzw. Dużej nowelizacji Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Na Ratunek 2014 nr 1 s Prawo ochrony zdrowia w pytaniach i odpowiedziach. Zawody medyczne. Wyboru dokonała Małgorzata Brzozowska-Kruczek. Warszawa Wolters Kluwer Polska Sp. Z o.o s