Mariusz Andrzejewski. Nota aktualizacyjna do książki KOMENTARZ

Transkrypt

1 Mariusz Andrzejewski Nota aktualizacyjna do książki KOMENTARZ do ustawy o bieg³ych rewidentach i ich samorz¹dzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdañ finansowych oraz o nadzorze publicznym ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa Gdańsk 2015

2 Copyright by ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. Gdańsk 2015 Wydawca: ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa Gdańsk-Oliwa, ul. Obrońców Westerplatte 32A oddk@oddk.pl; tel./faks

3 Wstêp Latem 2012 roku nak³adem Wydawnictwa ODDK ukaza³a siê pierwsza wersja ksi¹ ki pt. Komentarz do ustawy o bieg³ych rewidentach i ich samorz¹dzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdañ finansowych oraz o nadzorze publicznym, która ró ni³a siê od innych tego typu opracowañ tym, e zawiera³a doœæ du o propozycji zmian komentowanego aktu prawnego, uchwalonego 7 maja 2009 roku (Dz.U. z 2009 r. Nr 77, poz. 649 z póÿn. zm.). Niniejsza nota aktualizacyjna odnosi siê do zmian, które ustawodawca wprowadza w komentowanej ustawie, a które obowi¹zuj¹ od 1 stycznia 2015 roku (ost. zm.: Dz.U. z 2014 r., poz. 768). Warto podkreœliæ, e w wiêkszoœci przypadków wprowadzone zmiany s¹ pozytywn¹ odpowiedzi¹ na krytyczne wnioski i uwagi autora, poczynione w treœci niniejszego opracowania jeszcze w 2012 roku. Dlatego w nocie aktualizacyjnej autor omówi wprowadzone zmiany w nawi¹zaniu do zg³oszonych propozycji z 2012 roku. Do najwa niejszych zmian ustawy o bieg³ych rewidentach i ich samorz¹dzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdañ finansowych oraz o nadzorze publicznym, które obowi¹zuj¹ od 1 stycznia 2015 roku, zaliczyæ nale y: 1) zmiany w zakresie formy wykonywania zawodu bieg³ego rewidenta (art. 3), 2) zmiany w zakresie organizacji obligatoryjnych szkoleñ bieg³ych rewidentów, z mo liwoœci¹ podzia³u na bieg³ych rewidentów wykonuj¹cych i niewykonuj¹cych swojego zawodu (art. 4), 3) zmiany w zakresie mo liwoœci zaliczania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego poprzez samokszta³cenie bieg³ych rewidentów (art. 4 i rozporz¹dzenie Ministra Finansów z dnia 21 listopada 2014 r. w sprawie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego bieg³ych rewidentów, Dz.U. z 2014 r., poz. 1730), 4) zmiany w zakresie przeprowadzania egzaminów na bieg³ych rewidentów (art. 9), 5) zmiany w zakresie zasad odbywania praktyki w rachunkowoœci i aplikacji na bieg³ego rewidenta oraz mo liwoœci zwolnieñ w tym zakresie (art. 5 i 9), 6) rezygnacja z jedynie ustnej formy zdawania egzaminu dyplomowego (art. 5), 7) mo liwoœæ zwolnienia z egzaminu z prawa podatkowego inspektorów kontroli skarbowej i doradców podatkowych (art. 9), 8) formy i warunki uzyskania zwolnieñ z obowi¹zku zdawania poszczególnych egzaminów lub zwolnienia ze zdawania wszystkich egzaminów teoretycznych (art. 7, 8 i 9), 9) wp³yw ustawy o deregulacji zawodu bieg³ego rewidenta na zmiany w szkolnictwie wy - szym (art. 9 i rozporz¹dzenie Ministra Finansów z dnia 13 listopada 2014 r. w sprawie postêpowania kwalifikacyjnego na bieg³ych rewidentów, Dz.U. z 2014 r., poz. 1611). Przechodz¹c do szczegó³owej analizy zmian ustawy o bieg³ych rewidentach, które obowi¹zuj¹ od 1 stycznia 2015 roku, nale y z zadowoleniem stwierdziæ, e ustawodawca w znacznym stopniu uwzglêdni³ krytyczne uwagi, które s¹ zawarte w komentarzu do treœci tego artyku³u w brzmieniu obowi¹zuj¹cym do 1 stycznia 2015 roku. W celu dogodnego przeœledzenia zmian w treœci poszczególnych artyku³ów w niniejszej nocie pos³u ono siê graficznymi wyró nieniami: fragmenty przekreœlone wskazuj¹ tekst, który zosta³ wycofany lub stosownie zmieniony, nowe zaœ wersje zapisów ustawy s¹ oznaczone pogrubion¹ czcionk¹ w kolorze niebieskim. Mariusz Andrzejewski III

4 Art. 3 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach Art. 3 [Formy wykonywania zawodu] 1. Zawód biegłego rewidenta polega na wykonywaniu czynności rewizji finansowej. 2. Biegły rewident może wykonywać zawód jako: 1) osoba fizyczna prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek; 2) wspólnik podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, o którym mowa w art. 47 pkt 2 i 3; 3) osoba pozostająca w stosunku pracy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, o którym mowa w art. 47; 4) osoba niepozostająca w stosunku pracy i nieprowadząca działalności we własnym imieniu i na własny rachunek, pod warunkiem zawarcia umowy cywilno-prawnej z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, o którym mowa w art ) osoba, która zawarła umowę cywilnoprawną z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, o którym mowa w art W przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 2 4, biegły rewident wykonuje zawód w imieniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych. 4. Biegły rewident wpisany do rejestru biegłych rewidentów może wykonywać zawód po uprzednim zawiadomieniu, w formie pisemnej, Krajowej Rady Biegłych Rewidentów o podjęciu i formie wykonywania zawodu, a w szczególności o adresie i nazwie podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, w imieniu którego będzie wykonywał zawód. 5. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określi, w formie uchwały, wzór zawiadomienia, o którym mowa w ust Biegli rewidenci zatrudnieni w samorządzie biegłych rewidentów oraz pracujący w charakterze pracownika naukowo-dydaktycznego lub naukowego mogą wykonywać zawód wyłącznie w formie określonej w ust. 2 pkt 4. Powyższe zmiany w treści artykułu 3 usunęły niezrozumiałe próby ograniczenia możliwości wykonywania zawodu biegłym rewidentom, którzy są zatrudnieni na umowę o pracę w dowolnej jednostce, a którzy obecnie będą mogli także wykonywać czynności rewizji finansowej na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Ponadto zrezygnowano z podobnych ograniczeń dla biegłych rewidentów pracujących na stanowiskach naukowo-dydaktycznych i naukowych oraz biegłych rewidentów zatrudnionych wsamorządziebiegłychrewidentów, którzy do 1 stycznia 2015 roku mogli wykonywać zawód wyłącznie na podstawie zawarcia umowy cywilnoprawnej z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych. A zatem możemy stwierdzić, że argumenty przedstawione IV

5 Nota aktualizacyjna Art. 4 w imieniu środowiska biegłych rewidentów w komentarzu do niniejszego art. 3 zostały w dużej mierze pozytywnie uwzględnione w pracach legislacyjnych. W artykule tym za nierozwiązaną kwestię uznajemy brak zmian zapisów ustawy w zakresie obowiązku zgłaszania do KIBR informacji o podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, na rzecz którego dany biegły rewident decyduje się wykonywać czynności rewizji finansowej. Zdaniem autora obowiązek zgłaszania tych informacji przed podjęciem wykonywania takich czynności powinien być zmieniony na możliwość złożenia takiego zgłoszenia w trakcie lub w ciągu 30 dni, po podpisaniu stosownej umowy. Dlatego autor podtrzymuje komentarz do tej części art. 3 i poleca go lekturze. Art. 4 [Obowi¹zki bieg³ych rewidentów oraz zasady obligatoryjnego doskonalenia zawodowego] 1. Biegły rewident jest obowiązany w szczególności: 1) postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem; 2) stale podnosić kwalifikacje zawodowe, w tym przez odbywanie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; 2) stale podnosić kwalifikacje zawodowe, w tym przez odbywanie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w każdym roku kalendarzowym; 3) przestrzegać standardów rewizji finansowej, zasad niezależności oraz etyki zawodowej; 4) regularnie opłacać składkę członkowską; 5) przestrzegać uchwał organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów w zakresie, w jakim dotyczą one biegłych rewidentów. 2. Obligatoryjne doskonalenie zawodowe, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, polega na odbyciu odpowiedniego szkolenia z zakresu rachunkowości i rewizji finansowej, przeprowadzanego przez uprawnione jednostki. 2. Obligatoryjne doskonalenie zawodowe, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, polega na odbyciu szkolenia, którego program kształcenia ma na celu podnoszenie wiedzy lub umiejętności związanych z wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta, w szczególności z zakresu rachunkowości i rewizji finansowej. 2a. Biegły rewident jest obowiązany udokumentować odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego. 2b. Część obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegły rewident może odbyć w ramach samokształcenia zawodowego. Odbycie samokształcenia zawodowego biegły rewident potwierdza złożonym przez siebie oświadczeniem. V

6 Art. 4 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach 2c. Obowiązek udziału biegłego rewidenta w obligatoryjnym doskonaleniu zawodowym powstaje z pierwszym dniem roku następującego po roku, w którym biegły rewident został wpisany do rejestru. 2d. Biegły rewident przechowuje dokumenty potwierdzające odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego przez okres 6 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je odbył. 2e. Biegły rewident, na wezwanie Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, składa dokumenty potwierdzające odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania. 2f. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, na udokumentowany wniosek biegłego rewidenta, może, w uzasadnionych przypadkach, wyrazić zgodę na odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w terminie późniejszym, nie dłuższym jednak niż dwa lata od upływu wymaganego terminu. 3. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określi, w formie uchwały, zatwierdzanej przez Komisję Nadzoru Audytowego: 1) zakres tematyczny oraz minimalną liczbę godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego dla biegłych rewidentów; 2) zasady uzyskiwania uprawnień do przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego. 3. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określi, w formie uchwały, zatwierdzanej przez Komisję Nadzoru Audytowego: 1) zakres tematyczny obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, z wyjątkiem części dotyczącej samokształcenia zawodowego, o której mowa w ust. 2b; 2) okres rozliczeniowy i minimalną liczbę godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, w tym dopuszczalną liczbę godzin przypadających na samokształcenie zawodowe, dla biegłych rewidentów wykonujących zawód i niewykonujących zawodu. 4. Uprawnienie do przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego przyznaje Krajowa Rada Biegłych Rewidentów. 4. Szkolenia w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego przeprowadza: 1) Krajowa Rada Biegłych Rewidentów; 2) jednostka uprawniona. 5. Jednostką uprawnioną jest jednostka wpisana do wykazu prowadzonego przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów, zwanego dalej wykazem jednostek uprawnionych. 6. Do wykazu jednostek uprawnionych Krajowa Rada Biegłych Rewidentów wpisuje jednostkę, która: 1) opracowała programowe i organizacyjno-techniczne założenia obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; VI

7 Nota aktualizacyjna Art. 4 2) przedstawiła wykaz osób przeprowadzających obligatoryjne doskonalenie zawodowe, posiadających wiedzę i doświadczenie w tym zakresie; 3) opracowała materiały merytoryczne na potrzeby przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; 4) wskazała sposób i formę przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego. 7. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów publikuje na swojej stronie internetowej wykaz jednostek uprawnionych. 8. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów przeprowadza wizytacje w jednostkach uprawnionych. 9. W przypadku stwierdzenia, że jednostka uprawniona przestała spełniać kryteria, o których mowa w ust. 6, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów skreśla taką jednostkę z wykazu jednostek uprawnionych. 10. Jednostki uprawnione przekazują Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów pisemne informacje dotyczące prowadzonego przez nie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego. Informacje podlegają publikacji na stronie internetowej Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. 11. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia: 1) formy i sposób odbywania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego oraz rodzaje dokumentów potwierdzających odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego i zakres oświadczenia o odbyciu samokształcenia zawodowego, a także sposób udokumentowania i tryb rozpatrywania wniosku o odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w terminie późniejszym, mając na uwadze potrzebę zapewnienia elastycznego i efektywnego systemu obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; 2) sposób oceny przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów spełnienia kryteriów, o których mowa w ust. 6, tryb dokonywania wpisu do wykazu jednostek uprawnionych, rodzaje dokumentów składanych wraz z wnioskiem o wpis do wykazu jednostek uprawnionych oraz szczegółowy zakres i tryb przekazywania Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów przez jednostki uprawnione informacji dotyczących prowadzonego przez nie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, mając na uwadze potrzebę zapewnienia wysokiego poziomu merytorycznego i organizacyjno-technicznego oraz kompletność przekazywanych danych. Zmiana treści punktu 2 w ustępie 1 analizowanego art. 4 jest uszczegółowieniem polegającym na wprowadzeniu w zapisach ustawy zasady odbywania obowiązkowegoszkoleniazawodowegocoroku.niebyłotodotychczaswyraźnie wskazane w samej ustawie, ale jak wiadomo, zasadę taką egzekwowała Krajowa VII

8 Art. 4 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach Rada Biegłych Rewidentów. Zmianę tę należy ocenić pozytywnie, aczkolwiek ma ona charakter formalny. Istotnej modyfikacji uległa treść ustępu 2 w analizowanym art. 4. Otóż, obecnie mowa jest w nim o tym, że obligatoryjne szkolenie polega na odbyciu szkolenia, ale nie tylko z zakresu rachunkowości i rewizji finansowej, aczkolwiek powinny to być w szczególności szkolenia z tego zakresu. Ponadto zmiana treści tego punktu polega na braku uszczegółowienia, że szkolenie takie powinno być przeprowadzone przez niezdefiniowaną do 1 stycznia 2015 roku uprawnioną jednostkę. Treść ust. 2 w art. 4 została uszczegółowiona poprzez dodanie aż sześciu podpunktów. Zanim dokonamy szczegółowej analizy zapisów podpunktów od 2a) do 2f), należy zwrócić uwagę, że obecnie ustawodawca posługuje się trzema, zasadniczo różnymi terminami, a mianowicie: i) obligatoryjnym doskonaleniem zawodowym, ii) szkoleniami w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, które mogą być przeprowadzane, zgodnie z nową treścią pkt 4 w art. 4, przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów (KRBR) albo przez jednostki uprawnione, których wykaz prowadzi KRBR, iii) samokształceniem zawodowym. Pierwszą z zasadniczych zmian w przepisach określających zasady przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego jest kwestia wprowadzenia możliwości realizacji części obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w ramach samokształcenia. Postulat w tym zakresie został zgłoszony w pierwotnej wersji naszego Komentarza do ustawy o biegłych rewidentach (...) na stronie 42, pkt 4). Fakt realizacji części obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w formie samokształcenia biegły rewident potwierdza w złożonym przez siebie oświadczeniu. Jeśli chodzi o zakres tego oświadczenia (nie mylić z ewentualnym zakresem merytorycznym samokształcenia zawodowego, co nie zostało w żaden sposób określone i nie wskazano, który organ KIBR lub właściwy minister powinien taki zakres tematyczny określić), to, ku zaskoczeniu autora i wielu biegłych rewidentów, ustawodawca postanowił, że zostanie on określony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, o czym jest mowa w art. 4 ust. 11, pkt 1. Zaskakujące jest wprowadzenie wymogu wydania w tej sprawie aktu prawnego w randze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych, gdyż zdaniem autora uchwała KRBR w zupełności mogła te kwestie uregulować,awymógzatwierdzeniajej przez KNA, czyli wieloosobowy organ nadzoru publicznego, który jest pod pośrednim wpływem rządu, dodatkowo upewnia autora w tym wnioskowaniu. VIII

9 Nota aktualizacyjna Art. 4 W rozporządzeniu tym Minister Finansów winien jest określić także formę i sposób odbywania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego oraz rodzaje dokumentów potwierdzających odbycie doskonalenia zawodowego, a także sposób udokumentowania i tryb rozpatrywania wniosku o odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w terminie późniejszym. Stosowne rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 listopada 2014 r. w sprawie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów (Dz.U. z 2014 r., poz. 1730) zostało wydane i, jak czytamy w jego pierwszym paragrafie, określa ono: 1) formy i sposób odbywania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; 2) rodzaje dokumentów potwierdzających odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego i zakres oświadczenia o odbyciu samokształcenia zawodowego; 3) sposób udokumentowania i tryb rozpatrywania wniosku o odbycie doskonalenia zawodowego w terminie późniejszym; 4) sposób oceny przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów spełnienia kryteriów, o których mowa w art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, zwanej dalej ustawą ; 5) tryb dokonywania wpisu do wykazu jednostek uprawnionych; 6) rodzaje dokumentów składanych wraz z wnioskiem o wpis do wykazu jednostek uprawnionych; 7) szczegółowy zakres i tryb przekazywania Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów przez jednostki uprawnione informacji dotyczących prowadzonego obligatoryjnego doskonalenia zawodowego. Użycie liczby mnogiej (w pierwszym z wcześniej wymienionych punktów) w stosunku do form obligatoryjnego doskonalenia zawodowego wskazuje, że Minister Finansów określi co najmniej dwie takie formy. W paragrafie 2 tego rozporządzenia jest wskazane, że obligatoryjne doskonalenie zawodowe odbywać się może w formie stacjonarnej, przez uczestnictwo w szkoleniach, przeprowadzanych przez KRBR lub jednostki uprawnione wymienione w stosownym wykazie, albo w formie kształcenia na odległość z wykorzystaniem sieci Internet (e-learning). Z tego rodzaju szkoleń biegli rewidenci mają obowiązek gromadzenia zaświadczeń lub certyfikatów, w treści których znajdą się następujące informacje: 1) imię i nazwisko oraz numer wpisu do rejestru biegłego rewidenta; 2) formę obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; 3) zakres tematyczny obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; 4) termin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; 5) liczbę godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego; IX

10 Art. 4 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach 6) nazwę jednostki uprawnionej przeprowadzającej obligatoryjne doskonalenie zawodowe; 7) imię i nazwisko oraz podpis osoby reprezentującej jednostkę uprawnioną przeprowadzającą obligatoryjne doskonalenie zawodowe ( 4 rozporządzenia MF Dz.U. z 2014 r., poz. 1730). Należypodkreślić,żetedwieformydotyczątejczęściobligatoryjnegodoskonalenia zawodowego, które ma być zrealizowane w formie szkoleń (realizowanych stacjonarnie lub w formie e-learningu), a nie dotyczą one form samokształcenia zawodowego. W tym zakresie Minister Finansów określił w treści paragrafu 3, w omawianym rozporządzeniu, że samokształcenie zawodowe biegły rewident odbywa przez: 1) uczestnictwo w konferencjach lub 2) pracę dydaktyczną, naukowo-dydaktyczną lub naukową, lub 3) uczestnictwo w studiach wyższych, studiach trzeciego stopnia, studiach podyplomowych, lub 4) uczestnictwo w szkoleniach przeprowadzanych w formie stacjonarnej lub w formie kształcenia na odległość z wykorzystaniem sieci Internet (e-learning), lub 5) uczestnictwo w kursach kształcenia teoretycznego i praktycznego, lub 6) udział w opracowywaniu projektów aktów prawnych, lub 7) napisanie wydanych lub przyjętych do druku publikacji w formie książki, rozdziału w książce, artykułu w czasopiśmie fachowym, lub 8) opracowanie wydanego programu multimedialnego, lub 9) prowadzenie kursów, wykładów, wygłaszanie referatów na konferencjach lub szkoleniach ( 3 rozporządzenia MF Dz.U. z 2014 r., poz. 1730). Autor niniejszego Komentarza... jeszcze raz zwraca uwagę na fakt, że nigdzie nie został sprecyzowany zakres tematyczny tej części obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, które ma być realizowane w drodze samokształcenia zawodowego. W szczególności, nie może tego doprecyzowania uczynić w stosownej uchwale KRBR, gdyż jest to ustawowo wyjęte z kompetencji KRBR w art. 4 ust. 3 pkt 1. A zatem pozostaje nam ogólne określenie zakresu tematycznego, które zawartejestwtreściust.2,gdziejestmowa,żeobligatoryjnedoskonaleniezawodowe powinno mieć program związany z wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta, w szczególności z zakresu rachunkowości i rewizji finansowej. Powstaje jednak pytanie, czy biegły rewident, który np. zamierza starać się o badanie sprawozdania finansowego jednostki badawczej zajmującej się astronomią, może zaliczyć sobie udział w kursie, właśnie z astronomii (i to przeprowadzanym w formie e-learningu), jako część obligatoryjnego doskonalenia zawodowego zrealizowanego w formie samokształcenia. Ten fragment niniejszej noty aktua- X

11 Nota aktualizacyjna Art. 4 lizacyjnej ma skłaniać do wniosku, że albo należało dookreślić zakres tematyczny również dla samokształcenia, albo w ogóle znieść jakiekolwiek wymogi i ograniczenia w tym zakresie. Często nie tyle napisanie i wydanie jakiegoś tekstu, ale sama lektura dobrych artykułów jest lepszą formą samokształcenia, aniżeli te wymienione w rozporządzeniu. Autor jest za dopisaniem właśnie takiej formy samokształcenia zawodowego jako jednej z możliwych do realizacji. Pozytywnie należy natomiast ocenić określenie zakresu oświadczenia, które ma zawierać: 1) imię i nazwisko oraz numer wpisu do rejestru biegłego rewidenta; 2) sposób odbywania samokształcenia zawodowego; 3) termin samokształcenia zawodowego; 4) liczbę godzin samokształcenia zawodowego; 5) zakres tematyczny samokształcenia zawodowego ( 5 rozporządzenia MF Dz.U. z 2014 r., poz. 1730). Biegli rewidenci nie będą mieli większych problemów z wypełnieniem oświadczenia o powyższej strukturze, jednak za niewyjaśniony należy uznać brak określenia, komu biegli rewidenci powinni składać powyższe oświadczenie. Z analizy dotychczas zbadanych przepisów prawa wynika, że takie oświadczenia biegli rewidenci wystawiają sami sobie i przechowują je przez okres 6 lat, na wypadek wezwania KRBR do złożenia stosownych dokumentów potwierdzających odbycie całego obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, na co mają 30 dni od dnia otrzymania wezwania. Brak konieczności corocznego składania takiego oświadczenia i ich weryfikacji ze strony KRBR stanowi poważne zagrożenie dla poszczególnych biegłych rewidentów w sytuacji, gdy po kilku latach KRBR zakwestionuje szkolenie z astronomii, przeprowadzone w formie e-learningu, gdyż nie uda nam się pozyskać badania sprawozdań finansowych żadnego z instytutów zajmujących się współczesną astronomią. Autor wnioskuje, aby w ślad za koniecznością odbywania minimalnej liczby godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w każdym roku również wprowadzić roczne rozliczanie się każdego biegłego rewidenta w tym zakresie, poprzez składanie stosownych dokumentów (zaświadczeń i certyfikatów oraz oświadczeń), co powinno być zatwierdzane przez KRBR. Tylko w ten sposób biegli rewidenci będą mogli czuć się bezpiecznie i pracować w poczuciu spełnionego w tym zakresie ustawowego obowiązku. Najważniejszą w tej sprawie kwestią jest uchwała nr 2751/51a/2015 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. W uchwale tej zostały określone proporcje godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, które będą realizowane w formie szkoleń (stacjonarnych lub w formie e-learningu) i te, które będą realizowane w formie samodoskonalenia zawodowego. Autor niniejszej noty aktualizacyjnej chce podkreślić, że z interpretacji przepisów prawa nie wynika, ażeby KRBR XI

12 Art. 4 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach miała prawo wprowadzać proporcje w zakresie liczby godzin, które w ramach szkoleń, mogą być zrealizowane w formie stacjonarnej (jak to miało miejsce do 1 stycznia 2015 roku) lub szkoleń realizowanych na odległość (e-learning). W szczególności, jeżeli biegły rewident zechce zrealizować wszystkie swoje godziny szkolenia w formie e-learningu, będzie miał do tego prawo. Należy oczekiwać, że w najbliższej przyszłości to właśnie e-learning będzie dominującą formąrealizacjiobligatoryjnegodoskonaleniazawodowego.sytuacjatamoże doprowadzić do finansowych kłopotów poszczególnych regionalnych oddziałów KIBR, które znaczną część swoich przychodów realizowały właśnie ze szkoleń przeprowadzanych w formie stacjonarnej. Zdaniem autora rozwiązania skrajnie zmieniające sytuację w zakresie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, w której możliwe jest szkolenie i samodoskonalenie tylko i wyłącznie w drodze zajęć e-learningowych, należy ocenić krytycznie. Wieloletnie doświadczenie autora w pracy dydaktycznej pozwala stwierdzić, że w szeroko rozumianej rachunkowości i rewizji finansowej najlepszą formą dydaktyczną jest przekaz wiedzy i umiejętności w bezpośrednim kontakcie wykładowcy ze słuchaczem, e-learning zaś jest wartościową formą, ale tylko uzupełniającą proces dydaktyczny w naszej dziedzinie wiedzy. A zatem mimo obecnego braku prawnych możliwości wprowadzenia ograniczeń co do liczby godzin szkoleniowych, które będą mogli biegli rewidenci realizować w ramach e-learningu, autor postuluje wprowadzenie tego rodzaju rozwiązań w przyszłości. W obecnych uwarunkowaniach prawnych jest to możliwe poprzez odpowiednią korektę przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 listopada 2014 r. w sprawie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów. Zdaniem autora w ramach minimalnej liczby godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, którą określa w stosownej uchwale KRBR, struktura tych godzin w podziale na różne formy mogłaby być następująca: a) nie mniej niż 40% w formie szkoleń stacjonarnych, b) nie więcej aniżeli 40% w formie szkoleń e-learningowych, c) 20% w formie samokształcenia zawodowego. W dniu opracowywania niniejszej noty aktualizacyjnej KRBR nie wydała jeszcze stosownej uchwały, zgodnie z treścią art. 4 ust. 3. Ponadto w art. 4 ustawodawca zdecydował się wprowadzić szereg uszczegółowień natury formalnej, chcąc w ten sposób uniknąć nieporozumień w trakcie czynności kontrolnych w zakresie wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez biegłych rewidentów. Dlatego właśnie w punktach do ustępu 2 znajdujemy informacje o tym, że biegli rewidenci są zobowiązani do dokumentowania odbycia obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, a dokumentację taką są winni przechowywać przez okres 6 lat. Jest to niezbędne chociażby XII

13 Nota aktualizacyjna Art. 4 wceluprzedłożenianażądaniekrbrtakowychdokumentów,nacobieglirewidenci mają 30 dni. W wyjątkowych przypadkach KRBR może wydłużyć okres realizacji obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, nie więcej jednak aniżeli o 2 lata. Zmiany te należy ocenić pozytywnie, gdyż wprowadzają jednolite i jasne zasady w tym zakresie, dla każdego biegłego rewidenta. Drugą zasadniczą zmianą w nowym brzmieniu analizowanego art. 4 jest wprowadzenie w przepisach ustawy rozróżnienia, w zakresie obowiązku odbycia obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, na biegłych rewidentów wykonujących zawód i niewykonujących zawodu. Jest to kolejna racjonalna i oczekiwana zmiana i należy ją odebrać jako pozytywną odpowiedź na postulat zgłaszany w Komentarzu do ustawy o biegłych rewidentach(...) (s. 42, pkt 1). Rozwiązanie to jest zawarte w treści nowej wersji art. 4 ust. 3, pkt 1 i 2, w których ustawodawca pozostawia w gestii KRBR kwestię określenia, w formie uchwały wymagającej zatwierdzenia ze strony KNA, zakresów tematycznych obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, z wyjątkiem samokształcenia zawodowego. W tym punkcie ustawodawca scedował także na KRBR obowiązek określenia okresu rozliczeniowego i minimalnej liczby godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, w tym także dopuszczalną liczbę godzin przypadających na samokształcenie zawodowe. Wydaje się, że określone minima, które do 1 stycznia 2015 roku wynosiły odpowiednio 40 godzin dla biegłych wykonujących zawód i 24 godziny dla niewykonujących zawodu, zostaną utrzymane. Wśród nowych przepisów wprowadzonych do treści art. 4 znajdujemy także te, które normują między innymi: a) warunki stawiane jednostkom, które chcą być wpisane na listę jednostek uprawnionych do przeprowadzania szkoleń biegłych rewidentów w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, b) kwestię publikowania na stronach internetowych KIBR wykazu tych jednostek, c) zasady przeprowadzania przez KRBR wizytacji w jednostkach uprawnionych do przeprowadzania szkoleń biegłych rewidentów w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, d) zasady przekazywania KRBR informacji o zrealizowanych szkoleniach przez jednostki z wykazu, które są przedmiotem publikacji na stronach internetowych KIBR. Sposób oceny poszczególnych jednostek uprawnionych ustawodawca zdecydował się pozostawić w gestii ministra właściwego do spraw finansów publicznych, dlatego przepisy tego dotyczące również znajdują się w treści stosownego rozporządzenia z dnia 21 listopada 2014 r. w sprawie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów. XIII

14 Art. 5 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach Podsumowując komentarz do zmian w treści art. 4 ustawy o biegłych rewidentach, należy uznać, że sam kierunek tych zmian zasługuje na pozytywną ocenę, gdyż doprowadzi to do liberalizacji dość rygorystycznych wymogów postawionych przez KRBR w zakresie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego. Jednak należy zwrócić uwagę na kilka zagrożeń, które mogą pojawić się w trakcie obowiązywania nowych rozwiązań prawnych w tym zakresie, na co starano sięzwrócićuwagęwpowyższejanalizieprawnej. Art. 5 [Warunki i zasady dokonania wpisu danej osoby do rejestru bieg³ych rewidentów] 1. Biegłym rewidentem jest osoba wpisana do rejestru biegłych rewidentów. 2. Do rejestru biegłych rewidentów, zwanego dalej rejestrem, może być wpisana osoba fizyczna spełniająca następujące warunki: 1) korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych; 2) ma nieposzlakowaną opinię i swoim dotychczasowym postępowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu biegłego rewidenta; 3) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe; 4) ukończyła studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznawane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne i włada językiem polskim w mowie i piśmie; 5) odbyła roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej oraz co najmniej dwuletnią aplikację pod kierunkiem biegłego rewidenta, mającą na celu praktyczne przygotowanie do samodzielnego wykonywania zawodu, przy czym spełnienie tych warunków zostało stwierdzone przez Komisję Egzaminacyjną, zwaną dalej Komisją ; 5) odbyła: a) roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej oraz co najmniej dwuletnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej albo b) trzyletnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej przy czym spełnienie tych warunków zostało stwierdzone przez Komisję Egzaminacyjną, zwaną dalej Komisją ; XIV

15 Nota aktualizacyjna Art. 5 6) złożyła przed Komisją z wynikiem pozytywnym egzaminy dla kandydatów na biegłego rewidenta z wiedzy, o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2; 6) złożyła przed Komisją z wynikiem pozytywnym egzaminy dla kandydatów na biegłego rewidenta z wiedzy teoretycznej w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1 i 2; 7) złożyłaprzedkomisjązwynikiempozytywnym końcowy ustny egzamin dyplomowy sprawdzający wiedzę zdobytą w trakcie aplikacji; 7) złożyła przed Komisją z wynikiem pozytywnym końcowy egzamin dyplomowy sprawdzający umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej; 8) złożyła ślubowanie przed prezesem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów lub innym upoważnionym członkiem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. 2a. Do rejestru może być wpisana również osoba fizyczna, która: 1) posiada co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa i finansów; 2) spełniła warunki, o których mowa w ust. 2 pkt 1 4 oraz Do rejestru może być wpisana również osoba fizyczna, która posiada uprawnienia do wykonywania zawodu biegłego rewidenta, uzyskane w innym państwie Unii Europejskiej, po złożeniu z wynikiem pozytywnym, przed Komisją, egzaminu w języku polskim z prawa gospodarczego, w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności rewizyjnych, obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej. 4. Do rejestru może być wpisana również, na zasadzie wzajemności, osoba fizyczna, która posiada uprawnienia do wykonywania zawodu biegłego rewidenta, uzyskane w państwie trzecim, jeżeli spełnia wymagania w zakresie kwalifikacji zawodowych zgodne z warunkami określonymi w ustawie lub równoważne oraz złoży z wynikiem pozytywnym, przed Komisją, egzamin w języku polskim z prawa gospodarczego, w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności rewizyjnych, obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej. 4a.Komisja ustala zakres egzaminu z prawa gospodarczego, o którym mowa w ust. 3 i 4, biorąc pod uwagę stwierdzone różnice między przepisami prawa gospodarczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej istotnymi dla badania sprawozdań finansowych a kwalifikacjami nabytymi w drodze dotychczasowego kształcenia lub doświadczenia zawodowego przez osobę ubiegającą się o wpis do rejestru. 5. Tytuł biegły rewident podlega ochronie prawnej. 6. Rota ślubowania składanego przez biegłego rewidenta ma następujące brzmienie: Przyrzekam, że jako biegły rewident będę wykonywać powierzone mi zadania w poczuciu odpowiedzialności, z całą rzetelnością i bezstronnością, zgodnie z przepisami prawa i obowiązującymi standardami rewizji finan- XV

16 Art. 5 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach sowej, kierując się w swoim postępowaniu etyką zawodową i niezawisłością. Poznane w czasie wykonywania czynności rewizji finansowej fakty i okoliczności zachowam w tajemnicy wobec osób trzecich.. Za najważniejszą zmianę w treści art. 5 należy uznać rozszerzenie możliwości realizacji praktycznej strony procesu rekrutacyjnego, który jak dotychczas składał się obowiązkowo z rocznej praktyki w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej oraz co najmniej dwuletniej aplikacji zrealizowanej pod kierunkiem biegłego rewidenta. Obecnie dodano możliwość realizacji praktycznejczęściprocesuzdobywaniauprawnieńbiegłego rewidenta poprzez realizację tylko aplikacji w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej. A zatem od 1 stycznia 2015 roku kandydaci na biegłych rewidentów mogą zamiast rocznej praktyki w zakresie rachunkowości wybrać dłuższą o rok aplikację i poprzestać na zdobytych w ten sposób umiejętnościach praktycznych. Zmianę tę ocenić należy krytycznie, gdyż konieczność zapoznania się z rzemiosłem rachunkowości powodowała, że osoby uzyskujące tytuł biegłego rewidenta lepiej znały przedmiot czynności rewizji finansowej, którym są najczęściej systemy rachunkowości jednostek gospodarczych. Co więcej, pozytywnie należy ocenić dotychczasową dbałość Komisji Egzaminacyjnej (zwana dalej Komisją ), która miała obowiązek sprawdzania, czy w trakcie praktyki aplikant zapoznał się z wykonywaniem zadań w najważniejszych częściach systemu rachunkowości (np. księgowość, sprawozdawczość finansowa, kontrola wewnętrzna). Ustawodawca wprowadził także możliwość zwolnienia kandydata na biegłego rewidenta z obowiązku realizacji praktyki w zakresie rachunkowości oraz dwuletniej aplikacji lub tylko 3-letniej aplikacji w przypadku, gdy dana osoba posiada 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa i finansów. Zmiana ta, w kontekście zapisów art. 7 pkt 2 i 2a, wprowadza duże ryzyko subiektywnych decyzji Komisji, która nie ma żadnych wytycznych w tym zakresie. Z analizy tego przepisu wynika, że obowiązek posiadania doświadczenia z zakresu rachunkowości, prawa i finansów jest wymagany jednocześnie, ale nie wiadomo, czy w równym stopniu, a jeżeli nie, to w jakich proporcjach należy posiadać to doświadczenie w tak różnych dziedzinach praktyki gospodarczej, jakimi są np. prawo i finanse. W szczególności, czy osoba z wykształceniem prawniczym (ukończone studia wyższe na kierunku prawa) i pracująca na stanowisku radcy prawnego w dużej międzynarodowej firmie audytorskiej może i powinna uzyskać takie zwolnienie. Z drugiej strony, wieloletni dyrektor finansowy w dużej spółce akcyjnej, który zasiada dodatkowo w kilku komitetach au- XVI

17 Nota aktualizacyjna Art. 5 dytu,możewpełnizasługiwaćnatozwolnienie,alemożegonieuzyskaćze względu na brak udokumentowanego doświadczenia w zakresie prawa. Tego rodzaju wątpliwości powinny zostać rozstrzygnięte przez przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 listopada 2014 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów (Dz.U. z 2014 r., poz. 1611), w którym w rozdziale 8. Doświadczenie zawodowe, stwierdzono, że: Spełnienie warunku, o którym mowa w art. 5 ust. 2a pkt 1 ustawy, zwanego dalej doświadczeniem zawodowym, kandydat na biegłego rewidenta potwierdza oświadczeniem o posiadaniu wiedzy i umiejętności w zakresie: 1) wymaganym dla odbycia praktyki oraz przygotowania sprawozdania finansowego, które było poddane badaniu przez biegłego rewidenta, 2) prawa i finansów w obszarach związanych z rachunkowością w związku z wykonywanym zawodem, prowadzoną działalnością lub zajmowanym stanowiskiem pracy. 2.Dooświadczenia,októrymmowawust.1,kandydatnabiegłegorewidenta załącza oryginały lub urzędowo poświadczone kopie dokumentów potwierdzających posiadanie doświadczenia zawodowego na podstawie stosunku pracy w wymiarze czasu pracy nie mniejszym niż pół etatu, odpłatnej umowy cywilnoprawnej, umowy spółki lub prowadzenia własnej działalności, a także zestawienie wykonanych czynności potwierdzających nabyte umiejętności, októrychmowawust Komisja stwierdza posiadanie doświadczenia zawodowego, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, zawierający imię i nazwisko oraz numer ewidencyjny, na podstawie oświadczenia i dokumentów, o których mowa w 38 ust. 2, w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wymagających dokonania wyjaśnień termin ten może zostać wydłużony do 60 dni. A zatem rozporządzenie Ministra Finansów wymaga złożenia Komisji oświadczenia mającego na celu wykazanie się przygotowaniem sprawozdania finansowego, które było przedmiotem badania przez biegłego rewidenta. Jest to wyraźne uszczegółowienie i skonkretyzowaniewymogówcododoświadczenia z zakresu rachunkowości. Natomiast określenietakichwymagańcodozakresu prawa i finansów, jako tych obszarów, które mają związki z rachunkowością, jest dalece nieprecyzyjne i w tym zakresie przepisy rozporządzenia należy ocenić krytycznie. Nie wiadomo bowiem, czy pracując na stanowisku głównego księgowego w spółce akcyjnej, dana osoba fizyczna potrzebuje dodatkowo wykazać się zatrudnieniem na część etatu lub umowę cywilnoprawną w zakresie wykonywania czynności związanych z prawem i finansami, pośrednio związanymi z rachunkowością. Niepewność w tym zakresie jest tym większa, że ust. 2 w 38 XVII

18 Art. 5 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach omawianego rozporządzenia Ministra Finansów mówi o konieczności dołączenia do oświadczenia dwóch odrębnych dokumentów lub zbiorów dokumentów, a mianowicie: a) kopii dokumentów potwierdzających posiadanie doświadczenia zawodowego (np. umowy o pracę, umowy cywilnoprawne, umowy spółki lub prowadzenia własnej działalności), a także b) zestawienie wykonanych czynności potwierdzających nabyte umiejętności. Z analizy tych przepisów wynika, że większość kandydatów, składających wnioski o stosowne zwolnienie, dołączy do oświadczenia swoje umowy o pracę wraz z zakresem obowiązków. Wydaje się, że główni księgowi i dyrektorzy finansowi będą mieli problemy z wykazaniem się doświadczeniem z zakresu prawa i finansów. Dlatego autor przewiduje, że wielu praktyków, pracujących na samodzielnych stanowiskach w obszarze finansów i rachunkowości, zechce zmodyfikować (uszczegółowić) swoje zakresy obowiązków o kwestie prawne, np. o przygotowanie planów przekształcenia spółki, udział w przygotowaniu polityki rachunkowości różnych nowo zakładanych jednostek, udział w przygotowywaniu prospektów emisyjnych itp. Dzisiejsza praktyka dowodzi, że dyrektorzy finansowi, a także główni księgowi, wykonują właśnie tego rodzaju zadania, alenajczęściejniedbająoto,bykwestietebyływpisanewzakresichobowiązków. Nowe rozwiązania prawne w tym zakresie zapewne przyniosą zmiany w podejściu osób, które zechcą skorzystać ze zwolnienia z odbywania praktyki i aplikacji, na podstawie dobrze udokumentowanego 15-letniego doświadczenia zawodowego. Inną zmianą w treści art. 5 jest wprowadzenie w treści ustawy rozróżnienia pomiędzy pojęciem egzaminu teoretycznego (obecnie 10 egzaminów, które kandydaci na biegłych rewidentów zdają tylko w formie pisemnej, a o których jestmowawart.9ust.1i2i egzaminu dyplomowanego, który do 1 stycznia 2015 roku był określano jako końcowy ustny egzamin dyplomowy. Dziękitakiemu określeniu egzamin dyplomowy miał ustawowo zagwarantowaną formę ustną, a od 1 stycznia 2015 roku ma być przeprowadzany zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej. Zmiana jest istotna w kontekście szerszych zmian w zakresie zwolnień z egzaminów, które dokładnie zostaną omówione w dalszej części niniejszej aktualizacji. Ostatnią zmianą wprowadzoną w treści art. 5 jest dodany punkt 4a, w którym ustawodawca uściślił, że to Komisja ustala zakres egzaminu z prawa gospodarczego dla osób, które posiadają uprawnienia do wykonywania zawodu biegłego rewidenta uzyskane w innym państwie Unii Europejskiej lub w innym państwie trzecim. Osoby takie, chcąc uzyskać uprawnienia biegłego rewidenta w naszym XVIII

19 Nota aktualizacyjna Art. 7 kraju, są zobowiązane między innymi do zdania przed Komisją egzaminu z zakresu prawa gospodarczego. Uściślenie to ma charakter formalny. Art. 6 (bez zmian). Art. 7 [Zadania Komisji Egzaminacyjnej] Do zadań Komisji należy: 1) przeprowadzanie egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów, w tym egzaminu dyplomowego; 1a) stwierdzanie, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, zaliczenia egzaminów z wiedzy teoretycznej, o których mowa w art. 9 ust. 5, 5a, 5c i 6; 1b) stwierdzanie, na wniosek jednostek organizacyjnych uczelni uprawnionych do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych, że kierunek studiów wyższych w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagranicznych studiów wyższych uznawanych w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne zakresem kształcenia obejmuje wiedzę teoretyczną w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1 i 2, a egzaminy w tym zakresie są przeprowadzane w formie pisemnej; 2) stwierdzanie, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, odbycia praktykiiaplikacji; 2) stwierdzanie, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, spełnienia warunku, o którym mowa w art. 5 ust. 2 pkt 5; 2a) stwierdzanie, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, spełnienia warunku, o którym mowa w art. 5 ust. 2a pkt 1; 2b) stwierdzanie, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, zaliczenia praktyki,októrymmowawart.9ust.7; 3) ustalanie pytań testowych, zadań sytuacyjnych oraz przygotowywanie zestawów egzaminacyjnych na poszczególne egzaminy, w tym egzamin dyplomowy, dla kandydatów na biegłych rewidentów; 4) rozpatrywanie odwołań od wyników egzaminów; 5) przeprowadzanie egzaminów, o których mowa w art. 5 ust. 3 i 4; 5a) ustalanie zakresu egzaminu, o którym mowa w art. 5 ust. 3 i 4, na podstawie art. 5 ust. 4a; 6) ocena równoważności, o której mowa w art. 5 ust. 4. W art. 7 wprowadzono zmiany, które są de facto pochodną nowych rozwiązań deregulacyjnych, wprowadzonych przepisami ustawy z dnia 9 maja 2014 r. XIX

20 Art. 7 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach o ułatwieniu dostępu do niektórych zawodów regulowanych (Dz.U. z 2014 r., poz. 768), o których jest mowa w treści art. 9 poprawionej ustawy o biegłych rewidentach. W tej części ustawy wymienione są zadania Komisji, która jest odpowiedzialna za bieżące przeprowadzanie egzaminów teoretycznych i dyplomowych, ale także w jej gestii jest stwierdzanie o zaliczeniu egzaminu teoretycznego, jeżeli dany kandydat wystąpi ze stosownym wnioskiem. Zagadnienie to, jak również kwestie innych zwolnień, wymagają obszernego komentarza, gdyż zdaniem autora wpłyną one w sposób zasadniczy na środowisko biegłych rewidentów oraz na rozwój wielu uczelni ekonomicznych w naszym kraju. Dodać należy, że ustawa, w wersji obowiązującej do 1 stycznia 2015 roku, przewidywała możliwość zwolnienia kandydata z egzaminu, który zdał na uniwersytecie czy też uczelni wyższej, ale było to obwarowane szeregiem warunków, które de facto doprowadziły do sytuacji, że tego typu zwolnień było w naszym kraju bardzo mało. Kwestie te zostały dokładnie opisane na stronach Komentarza do ustawy o biegłych rewidentach (...). Począwszy od 1 stycznia 2015 roku, będą istniały dwie ścieżki pozwalające uzyskać zwolnienie z egzaminów teoretycznych, o których jest mowa w art. 9 ust. 1 i 2, co każdorazowo będzie wymagało stwierdzenia Komisji w tym zakresie. Kwestie te zostaną szczegółowo omówione po przedstawieniu treści art. 9. Podstawowe zadanie Komisji w tym zakresie to stwierdzanie, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, zaliczenia egzaminów z wiedzy teoretycznej, o których jest mowa w art. 9 ust. 5, 5a, 5c i 6. Chodzi o zwolnienia z pojedynczych egzaminów uniwersyteckich lub równorzędnych, które w danym zakresie zdał kandydat w trakcie studiów, w okresie nie dłuższym aniżeli 3 lata od ukończenia studiów (art. 9 ust. 5). Ponadto do zadań Komisji należy stwierdzanie, na wniosek jednostki organizacyjnej uczelni (np. wydziału, instytutu) uprawnionej do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych, że dany kierunek studiów wyższych obejmuje wiedzę teoretyczną z zakresu wskazanego w art. 9 ust. 1 i 2, a egzaminy w tym zakresie są przeprowadzane w formie pisemnej. Komisja stwierdza także w sprawie posiadania przez kandydata 15-letniego doświadczenie zawodowego, które upoważnia go do zwolnienia z praktyki i minimum 2-letniej aplikacji lub minimum 3-letniej aplikacji. Jeżeli natomiast kandydat tę praktyczną formę postępowania kwalifikacyjnego zrealizował, to Komisja powinna to także stwierdzić, na podstawie stosownych dokumentacji z praktyki i aplikacji. Komisja stwierdza także ewentualne zaliczenie kandydatowi rocznej praktyki z zakresu rachunkowości, jeżeli spełnia on warunki, o któ- XX

21 Nota aktualizacyjna Art. 7 rych jest mowa w art. 9 ust. 7 (zostanie to omówione w dalszej części niniejszej noty aktualizującej). Zwrot Komisja stwierdza można różnie interpretować. Wydaje się, że jeżeli składane wnioski będą wypełniały ustawowe wymagania, to Komisja nie będzie mogła odmówić takiego stwierdzenia. W zakresie, w którym ustawodawca podał konkretne warunki zwolnień z egzaminów lub zwolnienia z odbycia praktyki lub aplikacji, inne decyzje Komisji, aniżeli potwierdzające prawo do wymienionych zwolnień, będą niezgodne z ustawą o biegłych rewidentach. Kwestie te będą zapewne rozstrzygane przez sądy wyższych instancji, gdyż Komisja nie jest organem KIBR, a nadzór nad nią sprawuje Minister Finansów. Dlatego tak ważne jest, by przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 listopada 2014 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów były w tym zakresie jednoznaczne i nie pozwalały na subiektywne interpretacje Komisji, a jedynie dawały jej jasne kryteria do stwierdzenia lub odmowy stwierdzenia prawa do zwolnień. Należy podkreślić, że ustawodawca nie daje Komisji prawa podejmowania decyzji co do udzielania zwolnienia, a jedynie czyni ją organem sprawdzającym wypełnienie warunków, które zostały określone w ustawie i mają być uszczegółowione w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zagadnienia te zostaną szczegółowo opisane w dalszej części noty aktualizacyjnej. Z punktu widzenia kandydatów na biegłych rewidentów, którymi zapewne po 1 stycznia 2015 roku w przeważającej większości będą studenci wyższych uczelni, istotną sprawą są wymagania i zakres tematyczny egzaminów teoretycznych, o zwolnienia z których będą wnioskowały osoby studiujące lub które ukończyły różnego rodzaju studia w ciągu ostatnich trzech lat. Zdaniem autora zakres ten na dzień dzisiejszy jest określony w treści art. 9 ust. 1 i 2, a uszczegółowiony w postanowieniu KRBR, która podała zakres tematyczny egzaminów, co zostało przedstawione na stronach Komentarza do ustawy o biegłych rewidentach (...). W komentowanym artykule 7, chcąc wypełnić lukę formalną, dodano zapis w pkt 5a, mówiący, że do zadań Komisji należy także ustalenie zakresu egzaminu z prawa gospodarczego w przypadku ubiegania się o uprawnienia biegłego rewidenta w naszym kraju przez osoby z Unii Europejskiej lub państw trzecich, które w tych krajach takie uprawnienia posiadają (dodatek, po przecinku w tym punkcie, który brzmi: na podstawie art. 5 ust. 4a jest niezrozumiały lub zawiera oczywisty błąd, gdyż w art. 5 ustawy nie ma ust. 4a. XXI

22 Art. 8 Komentarz do ustawy o biegłych rewidentach Art. 8 [Organizacja prac oraz zakres kompetencji Komisji Egzaminacyjnej] 1. Minister Finansów wyznacza Przewodniczącego Komisji spośród jej członków. Przewodniczący Komisji kieruje jejpracami,wyznaczaskładyegzaminacyjne na poszczególne egzaminy spośród członków Komisji oraz ustala przewodniczących tych składów. 2. Komisja wydaje uchwały w sprawach należących do jej zadań. 3. Komisja może zlecić, na podstawie umowy cywilnoprawnej, przygotowanie lub sprawdzenie prac egzaminacyjnych egzaminatorom powołanym przez Komisję spośród osób posiadających niezbędną wiedzę z zakresu danej dziedziny. 4. Krajowa Izba Biegłych Rewidentów zapewnia obsługę Komisji i egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów oraz pokrywa koszty wynagrodzeń członków Komisji i egzaminatorów. 5. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów uchwala w porozumieniu z Komisją regulamin, na podstawie którego działa Komisja. Uchwała wymaga zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Audytowego. 6. Komisja składa Komisji Nadzoru Audytowego sprawozdanie z działalności za każdy rok kalendarzowy, w terminie do dnia 31 marca roku następnego. 7. Członkom Komisji przysługuje wynagrodzenie: 1) za udział w posiedzeniu Komisji lub składu egzaminacyjnego w wysokości nieprzekraczającej 15% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy; 2) za udział w egzaminie w wysokości nieprzekraczającej przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy; 3) za przygotowanie testów egzaminacyjnych oraz zadań sytuacyjnych, a także opracowanie wzorca prawidłowych odpowiedzi w wysokości nieprzekraczającej przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy; 4) za rozpatrzenie odwołania w wysokości nieprzekraczającej 2% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy; 4a) za rozpatrzenie wniosku, o którym mowa w art. 7 pkt 1a w wysokości nieprzekraczającej 2% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy; 4b) za rozpatrzenie wniosku, o którym mowa w art. 7 pkt 1b w wysokości nieprzekraczającej 2% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy; XXII