SZLAKIEM KOŚCIOŁÓW I SANKTUARIÓW W DEKANACIE NOWSKIM W DIECEZJI PELPLIŃSKIEJ

Transkrypt

1 SZLAKIEM KOŚCIOŁÓW I SANKTUARIÓW W DEKANACIE NOWSKIM W DIECEZJI PELPLIŃSKIEJ Teraz pojedziemy do Płochocina. Jest to wieś oddalona od Górnej Grupy o 20 km. Pamiętajmy, że czeka nas droga powrotna, czyli w sumie do przejechania będzie 40 km Co Wy na to? Wspaniała wycieczka. W Płochocinie zwiedzimy Sanktuarium Maryjne, zostawiając u stóp Przenajświętszej Matki Kościoła nasze osobiste intencje. Po drodze poznamy bardzo ciekawe miejsca! Mapa 1 szlak rowerowy Górna Grupa Rulewo 12,6 km

2 Mapa 2 szlak rowerowy Rulewo Płochocin przez Bąkowo. Trasa wynosi około 7 km Do Płochocina obieram trasę, która prowadzi po drogach bitych i asfaltowych, ale są to drogi bardzo spokojne i za każdym niemal zakrętem czeka na nas jakaś niespodzianka widokowa. Mapa, którą widzicie, składa się niejako z dwóch etapów: Pierwszy etap to Górna Grupa Rulewo wynoszący około 13 km Drugi etap to Rulewo Płochocin wynoszący 7 km.

3 Foto: Rulewo skrzyżowanie, na którym skręcamy w lewo na Warlubie. W połowie drogi, czyli w Bąkowie skręcamy przy folwarku w lewo w kierunku Płochocina.

4 PŁOCHOCIN Parafia Świętego Wawrzyńca SANKTUARIUM MARYJNE MATKI KOŚCIOŁA Proboszcz: ks. Stanisław Wilkowski, mgr teol. Miejscowości: Bąkowo, Bąkowski Młyn, Krzewiny, Płochocinek Odpust: Św. Wawrzyńca 10 sierpnia Matki Kościoła drugi dzień świąt Zesłania Ducha Świętego Porządek nabożeństw: niedziele i święta: godz. 8.30, święta zniesione : godz , dni powszednie: godz (zimą), 18.00

5 Parafia św. Wawrzyńca i Matki Kościoła w Płochocinie - do parafii należą miejscowości: Bąkowo, Bąkowski Młyn, Krzewiny, Płochocin, Płochocinek. Obecnie tereny te znajdują się w gminie Warlubie, w powiecie świeckim, w województwie kujawsko-pomorskim. Święty Wawrzyniec (zm. 10 sierpnia 258 w Rzymie) diakon i męczennik. Wawrzyniec jest czczony jako patron ubogich, piekarzy, kucharzy, bibliotekarzy. Uważano, że chroni od pożarów i pomaga w chorobach reumatycznych i w poparzeniach. Według legendy miał schodzić co piątek do czyśćca, by wybawić choćby jedną duszę. Św. Wawrzyniec jest patronem diecezji pelplińskiej. Przedstawiany jest w dalmatyce; najczęściej trzyma kratę (ruszt), na której był męczony i gałązkę palmy, jako symbol swego męczeństwa. Wawrzyniec był jednym z siedmiu diakonów Kościoła rzymskiego za czasów papieża Sykstusa II. Wawrzyniec był administratorem majątku Kościoła w Rzymie. Miał równocześnie zleconą opiekę nad ubogimi. Namiestnik rzymski liczył, że namową i kuszącymi obietnicami, a w razie potrzeby katuszami, wymusi na nim oddanie całego majątku kościelnego w jego ręce. Wawrzyniec miał wówczas poprosić o kilka dni, aby mógł zebrać "skarby Kościoła" i pokazać je namiestnikowi. Kiedy nadszedł oznaczony dzień, diakon zgromadził wszystką biedotę Rzymu, którą wspierała gmina chrześcijańska. Miał przy tym wypowiedzieć słowa: "Oto są skarby Kościoła!" Zawiedziony tyran kazał zastosować wobec niego wyjątkową katuszę. Walerian nakazał rozciągnąć go na żelaznych rusztach i wolno podgrzewać i piec żywcem w ogniu. Wawrzyniec miał się zdobyć jeszcze na słowa: "Widzisz, że ciało moje jest już dosyć przypieczone. Obróć je teraz na drugą stronę!". Obecny masywny neogotycki kościół będący trzecią z kolei świątynią powstał w W kościele obraz Matki Boskiej Łaskawej o dość wyraźnych cechach baroku, prawdopodobnie autorstwa Bartłomieja Strobla (ok ) nadwornego malarza Władysława IV.

6 Foto: Ołtarz główny a w nim obraz Matki Bożej Płochockiej Łaskawej Berło maryjne z obrazu ołtarza głównego zostało odzwierciedlone w herbie Gminy Warlubie. Wieś stanowiła przez wieki własność szlachecką wzmiankowaną po raz pierwszy w O starym osadnictwie świadczą odkryte groby skrzynkowe. Parafia erygowana była w II poł. XIV wieku. Wzmianki o kościele pochodzą kolejno z 1701, z 1886 był on drewniany. We wsi znajduje się zespół parkowo-pałacowy z II poł. XIX w. wpisany do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego.

7 Historia Płochocin jest wsią o bardzo odległej historii. Na wczesnosłowiańskie osadnictwo wskazywały odnalezione tutaj już w XIX wieku kamienne groby skrzynkowe. Za czasów krzyżackich należał do wójtostwa tczewskiego. Wielcy mistrzowie krzyżaccy w 1350 i 1385 r. nadali Płochocin i okolice rycerskim rodom z rzadkim przywilejem dziedziczenia w linii żeńskiej. Wskutek tego od 1469 r. wykupił te ziemie starosta nowski Jan Jasiński. W rękach Jasińskich był aż do końca XVIII w. Parafia płochocińska powstała w 2 poł. XIV w. poprzez wyłączenie jej z parafii w Bzowie. Jej istnienie poświadcza dokument odpustowy z 1363 r. oraz wykaz danin rzymskich z 1398 r. Na miejscu pierwotnej świątyni w 1701 r. zbudowano drewniany kościół parafialny Św. Wojciecha Biskupa z fundacji dziedziców Płochocina i okolic: Aleksandra Czapskiego i Aleksandra Jasińskiego. Obecny kościół wzniesiony został w stylu neogotyckim z czerwonej cegły w 1891 r, a konsekrował go w 1910 r. biskup J. Klunder. Otrzymał formę jednonawową z wydzielonym prezbiterium od wschodu oraz wysoką wieżę nad głównym wejściem na osi kościoła. Korpus świątyni nakrywa dach siodłowy, a niższe prezbiterium dach dwuokapowy. Prócz głównego wejścia ozdobionego mozaiką z wizerunkiem Matki Boskiej, do kościoła prowadzi też boczne wejście z kruchtą od południa.

8 Wnętrze kościoła( 30m dł. i 12m szer. ) przesklepione jest na wysokości 9 m ostrołukowo drewnianym stropem, nad prezbiterium zaś ceglanym, otynkowanym sklepieniem krzyżowym. Ołtarz główny z drewnianym, bogato zdobionym rokokowym retabulum ( 2 poł. XVIII w ) i ozdobnym relikwiarzem pochodzi z poprzedniego kościoła. W niszy pośrodku nastawy za parawanowym obrazem Św. Wawrzyńca - patrona kościoła -widnieje cenny XVI -wieczny obraz Płochocińskiej Matki Boskiej Łaskawej, odnowiony ok 1645 r. przez słynnego malarza Bartłomieja Strobla. Malowidło ukazuje Matkę Bożą z Dzieciątkiem na ręku z parą aniołów nad nimi. Od wieków ten wizerunek otoczony jest głębokim kultem ze względu na odnotowane w tradycji cuda za wstawiennictwem Maryi, Łaskawej Wspomożycielki. Z dawnych posrebrzanych sukienek zachowano do dziś pod tym obrazem srebrne korony oraz nieliczne wota. Powyżej znajduje się w owalu obraz św. Katarzyny i malarski Weraikon w zwieńczeniu ołtarza. Foto: Wnętrze kościoła. Zdjęcie zrobione z chóru kościelnego. Na chórze zainstalowane zostały XIX wieczne organy piszczałkowe w roku 1966, dla uczczenia lecia chrztu Polski.

9

10 Dwa barokowe ołtarze boczne ( XVIII w ) posiadają drewniane nastawy, w których umieszczono obrazy pędzla A. Piotrowicza z 1892 r. w prawym - św. Rocha i św. Jana Nepomucena, w lewym - św. Józefa z Dzieciątkiem oraz św. Barbary. Drewniana ambona i kamienna chrzcielnica otrzymały neogotycki wystrój, podobnie jak balustrada chóru, na którym umieszczono w XIX - wieczne organy. Z dawnego wystroju świątyni zachowały się na południowej ścianie dwie cenne barokowe figury drewniane, ukazujące św. Kazimierza - królewicza oraz św. Stanisława Kostkę, a także epitafium Jasińskiego z Bąkowa (1 poł. XVIII w ) w postaci trumiennego portretu w otoczeniu bogato złoconej dekoracji rzeźbiarskiej. Dopełnienie wystroju kościoła stanowią cztery feretrony ( XIX - XX w ), barwnie polichromowane płaskorzeźby 14 stacji Drogi Krzyżowej oraz tablice pamiątkowe - dla uczczenia lecia chrztu Polski ( 1966 r. ), a zwłaszcza dwojga Sług Bożych w tym kościele ochrzczonych - Ks. Franciszka Rogaczewskiego i Ś. Heliodory Matuszewskiej - beatyfikowanych przez Papieża Jana Pawła II ( w1999 i 2000 r. ) Foto: Fragmenty stacji Drogi Krzyżowej.

11 Foto: epitafium Jasińskiego z Bąkowa (1 poł. XVIII w ) w postaci trumiennego portretu w otoczeniu bogato złoconej dekoracji rzeźbiarskiej. Historia Płochocina Płochocin, miejscowość wchodząca w skład gminy Warlubie, po raz pierwszy pojawia się w dokumencie z 1350 roku. Przez znaczny okres swej historii był własnością szlachecką. W Płochocinie znajduje się neogotycki kościół z roku

12 1891. Jego wyposażenie to eksponaty głównie barokowe. Najciekawszy z nich to obraz przedstawiający Matkę Boską, namalowany prawdopodobnie przez Bartłomieja Strobla, malarza króla Władysława IV. W odległości 2 kilometrów od miejscowości Warlubie położony jest dawny majątek rodziny Hutten - Czapskich. Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w 1295 roku. Bąkowo nazwę tej wsi wyprowadza się od właściciela Bądka. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1350 r. i dotyczy jej lokacji na prawie niemieckim. Tego roku wielki mistrz Henryk Dusemer nadał Bąkowo z Płochocinem Henrykowi von Frischenbach. Około 1385 r. wsie te wraz z Krzewinami wielki mistrz Konrad von Rothenstein przekazał Henrykowi i Jaśkowi (Jeschke) von Kischenbach z rzadkim przywilejem sukcesji w linii żeńskiej w sytuacji wygasnięcia linii męskiej. W 1469 r. połowę wspomnianych wsi posiadała Barbara Schoffynen (Schoff) i sprzedała staroście

13 nowskiemu Ninogniewowi Jasińskiemu h. Poronia, który w tymże roku nabył ponadto drugą część Bąkowa od Brygidy z Bąkowa. Wieś należała do Jasińskich jeszcze w 1561 r. W rejestrze poborowym z lat jako właściciele wsi wystapili J.Czapski i J.Płochowski. Wieś pozostawała w rękach Czapskich h. Leliwa jeszcze w XVIII w. W końcu tego stulecia jako posag Ludwiki Czapskiej przeszła w ręce Michała Skórzewskiego h. Drogosław. Ok r. nabył wieś Andrzej Gotzendorf-Grabowski h. Zbiświcz, a w 1840 sprzedał ją Gustawowi Gerlichowi, po którym dziedziczył syn Karl Ernst (1885 r.). Foto: Dawny majątek rodziny Hutten - Czapskich. Pałac w Bąkowie Już w 1350 r. we wsi był młyn. Dał początek osadzie Bąkowski Młyn, którą ok r. przejął Ninogniew Jasiński. Rodzina ta krótko trzymała osadę, lecz następni właściciele są mało znani.

14 Foto: w kompleksie pałacowym, obecnie mieści się Dom Dziecka. Bąkowo to dawny majątek rodziny Hutten-Czapskich. Wart zobaczenia jest zabytkowy pałac (obecnie Dom Dziecka) z zabudowaniami i parkiem (w parku pomnikowe drzewa: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, buk zwyczajny i buk zwyczajny odmiany zwisłej). W pobliżu pałacu rosną liczne dęby szypułkowe z których trzy tworzą pomnik przyrody "Dęby Bąkowskie". Największy kilkusetletni "Jan Kazimierz" liczy 940 cm w obwodzie i należy do największych z tego gatunku zarejestrowanych w województwie.

15 Dęby Bąkowskie. Foto: w parku przy pałacu bąkowskim możemy podziwiać przepiękny okazały drzewostan prawem chroniony.

16 Foto: Widok na starą gorzelnię, a po prawej stronie okaleczony nawałnicami atmosferycznymi okazały dąb szypułkowy. Foto: budynki gospodarcze, czyli spichlerz w którym przechowywano ziarno zbożowe. Po prawej stronie widać komin po starej i już nie czynnej gorzelni.

17 Foto: kierunkowskaz wskazujący drogę do Rulewa. Właśnie stamtąd przyjechaliśmy. Foto: skrzyżowanie w Bąkowie. Na prawo do Warlubia. W lewo do Rulewa. Prosto, wjazd na dziedziniec pałacu, majątku rodziny Hutten-Czapskich.

18

19

20 Foto: kapliczka przydrożna z figurką Matki Boskiej we wsi Bąkowo. Foto: wieś Bąkowo

21 Posłuchajmy co mówią nam źródła historyczne na temat Płochocina i innych miejscowości na trasie jak i przynależących do tej parafii. Foto: ślady bytności na tych terenach menonitów W czasach średniowiecznych, bo już w roku 1350, wieś Płochocin wraz z Bąkowem, wielki mistrz Henryk Dusemer dał Henrykowi von Frischenbach. W 1570 r. Płochocin należał do Stanisława Jasińskiego, w rękach tej rodziny pozostawał aż do 1801 r. 3 I tego roku Alojzy Jasiński sprzedał Płochocin Antoniemu Gotzendorfowi - Grabowskiemu. Po jego śmierci syn Leon zbył wieś Wojciechowi Mieczkowskiemu, w 1830 r. kupił ją z kolei Ernest Fryderyk Conrad i w rękach jego potomków pozostawała do końca XIX w. (H.Maercker, op.cit., s ). Parafia wzmiankowana już w 1308 r. Obecny kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca, neogotycki, wzniesiono w 1891 r. na miejscu poprzedniego wybudowanego z pruskiego muru w 1700 r. kosztem podkomorzego malborskiego Aleksandra Czapskiego.

22 Foto: Sanktuarium ukrywa się za koronami drzew, tak jakby był nieśmiały w pokazaniu swej przepięknej architektury neogotyckiej. Foto: Nad głównym wejściem do kościoła widnieje mozaika Matki Boskiej.

23 Płochocinek wyrósł niewątpliwie z Płochocina. Pojawia się w źródłach dopiero w latach Do wyodrębnienia Płochocinka musiało dojść wcześniej, gdyż wieś miała już wówczas 10 łanów, 18 domów ze 108 mieszkańcami Bąkowo nazwę tej wsi wyprowadza się od właściciela Bądka. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1350 r. i dotyczy jej lokacji na prawie niemieckim. Tego roku wielki mistrz Henryk Dusemer nadał Bąkowo z Płochocinem Henrykowi von Frischenbach. Około 1385 r. wsie te wraz z Krzewinami wielki mistrz Konrad von Rothenstein przekazał Henrykowi i Jaśkowi (Jeschke) von Kischenbach z rzadkim przywilejem sukcesji w linii żeńskiej w sytuacji wygasnięcia linii męskiej. W 1469 r. połowę wspomnianych wsi posiadała Barbara Schoffynen (Schoff) i sprzedała staroście nowskiemu Ninogniewowi Jasińskiemu h. Poronia, który w tymże roku nabył ponadto drugą część Bąkowa od Brygidy z Bąkowa. Wieś należała do Jasińskich jeszcze w 1561 r. W rejestrze poborowym z lat jako właściciele wsi wystąpili J.Czapski i J.Płochowski. Wieś pozostawała w rękach Czapskich h. Leliwa jeszcze w XVIII w. W końcu tego stulecia jako posag Ludwiki Czapskiej przeszła w ręce Michała Skórzewskiego h. Drogosław. Ok r. nabył wieś Andrzej Gotzendorf-Grabowski h. Zbiświcz, a w 1840 sprzedał ją Gustawowi Gerlichowi, po którym dziedziczył syn Karl Ernst (1885 r.) Już w 1350 r. we wsi był młyn. Dał początek osadzie Bąkowski Młyn, którą ok r. przejął Ninogniew Jasiński. Rodzina ta krótko trzymała osadę, lecz nastepni właściciele są mało znani. Pierwsza wzmianka źródłowa o Blizawach pochodzi z 1357 r.. Wieś należała wówczas do Zakonu i była lokowana na prawie chełmińskim. Nazwa osady pochodzi od pobliskiej rzeczki. Po II pokoju toruńskim przeszła na uposażenie kościoła parafialnego w Nowem. W zaborze pruskim po sekularyzacji dóbr kościelnych stała się częścią domeny państwowej. Borowy Młyn pojawia się w źródłach dopiero w 1492 r. jako własność królewska. Była to osada niewielka, skupiona wokół młyna, stąd nazwa. W 1773 r. wraz z Borową Karczmą posiadała tylko 1 łan chełmiński z 3 domami i 19 mieszkańcami. W 1870 r. Borowy Młyn kupił właściciel Płochocina.

24 Foto: Główne skrzyżowanie dróg w Rulewie Informację o wsi Buśnia, umieściłem w tym miejscu tylko dlatego, że ona leży na naszej trasie do Rulewa. Wioskę Buśnia już poznaliśmy z rajdu rowerowego: Górna Grupa Grupa Piła Młyn Buśnia Rulewo Buśnia, kolejna wieś gminna, lokowana na prawie chełmińskim w 1310 r. stanowiła własność rycerską. W późniejszych źródłach jest jeszcze kilkakrotnie wzmiankowana. W 1478 r. miała kilku współwłaścicieli. W 1533 r. stanowiła własność Jana Kopickiego, pozostawała w rękach Kopickich nadal w latach W 1649 r. należała do starosty hamersztyńskiego Mirosława Konarskiego h. Kolczyk vel Ossorya, później była w rękach Dorpowskiego (1682), Pałubickiego, a w 1722 r. Pawłowskiego. Od 1789 r. znana jest także Mała Buśnia (Buszynek). Opracował na podstawie materiału zamieszczonego na różnych stronach internetowych: o. Kajetan Sahlke SVD Zdjęcia: o. Kajetan Sahlke SVD