CIEKAWOSTKI PRZYRODNICZE

Transkrypt

1 CIEKAWOSTKI PRZYRODNICZE Paulina Bartczak Lara Malan Woodgate Aleksandra Oleksiak Krystian Kulawiak

2 Spis treści Geografia... 2 Paulina Bartczak: Na tropie Krzysztofa Kolumba... 2 Fizyka... 4 Krystian Kulawiak: Zatrzymać światło... 4 Biologia... 6 Aleksandra Oleksiak: Konflikt tragiczny w Rogalinie... 6 Chemia... 8 Lara Malan Woodgate: Ciekawostki o mózgu człowieka

3 Na tropie Krzysztofa Kolumba Czas udać się do przeszłości, do dnia, kiedy narodził się wielki odkrywca... Był rok 1451, w Genui na świat przyszedł Krzysztof Kolumb-syn genueńskiego tkacza, Domenica Kolumba. Niewielką wiedzę posiadamy na temat dzieciństwa Krzysztofa, ale rodzice musieli płacić za jego wykształcenie, gdyż Kolumb mówił w kilku językach i posiadał dobrą znajomość klasycznej literatury, co pokazał w późniejszych etapach swojego życia. Opiekunowie musieli posyłać go także do dobrych szkół, dzięki temu znał doskonale dzieła Ptolemeusza i Marinusa. Po raz pierwszy Kolumb wyruszył na morze już w wieku 14 lat. W latach 70-tych XVw. dużo czasu spędził podróżując po Morzu Śródziemnym, Egejskim i morzach Europy Północnej, prawdopodobnie odwiedzał również Islandię. W Lizbonie założył rodzinę, jednak jego szczęście nie trwało zbyt długo. Po śmierci żony udał się wraz z synem do Hiszpanii. Na miejscu walczył o pieniądze i pozwolenie na wyruszenie z wyprawą na zachód. Wierzył, że Ziemia jest okrągła, dzięki czemu można dopłynąć do Indii, płynąc cały czas na zachód. Wierzył, iż do Azji też można dotrzeć płynąć ciągle w tym kierunku. Dopiero w roku 1492, po uporaniu się Hiszpanów z Arabami na Półwyspie Iberyjskim, król Ferdynand i królowa Izabela wydali pozwolenia (przede wszystkim jednak dali fundusze) na taką wyprawę. Tak oto 3 sierpnia 1942 roku Krzysztof wyruszył w podróż... Odkryłem nowy ląd! Wyprawa odbyła się trzema statkami z hiszpańskiego portu w Andaluzji, Palos: Nina, Pinta i Santa Maria. Założeniem było płynąć cały czas na zachód, dopóki nie dotrą do Azji. Cel jaki 2

4 Kolumb stworzył dwa dzienniki pokładowe: jeden pokazujący prawdziwą ilość przebytych mil morskich, drugi - fałszywy, by uspokoić współtowarzyszy. przyświecał załodze to przywieźć cenne przyprawy, które Hiszpanie znali już z wcześniejszych wypraw. Kolumb miał przywieźć także złoto i perły. Pierwszy postój padł na Wyspy Kanaryjskie, gdyż warunki nie sprzyjały dalszej podróży na zachód. Na wyspach został do 6 września. Po tym czasie wyruszył dalej na zachód. Odkrył również stały zachodni wiatr. Podróż przeciągała się w nieskończoność., co skutkowało buntem załogi. Kolumb stworzył dwa dzienniki pokładowe: jeden pokazujący prawdziwą ilość przebytych mil morskich, drugi - fałszywy, by uspokoić współtowarzyszy. Oszustwo Kolumba wyszło na jaw 10 Października przyparty do muru obiecał swojej załodze, że jeżeli w ciągu dwóch dni nie natrafią na ląd, wrócą do domu. Następnego dnia żeglarze dostrzegli ląd. Nowy świat został odkryty i rozpoczęło się podbijanie Ameryki, mieczem i krzyżem... Pierwsza podróż Kolumba zakończyła się ogromnym sukcesem. Wielki odkrywca odbył łącznie cztery wyprawy, podczas których dotarł na wyspy Morza Karaibskiego oraz na stały ląd u wybrzeży Ameryki Środkowej i Południowej. Za sprawą jego odkryć tempa nabrały kolejne wyprawy odkrywcze i rozpoczął się okres konkwisty oraz tworzenia imperiów kolonialnych. Paulina Bartczak 3

5 Zatrzymać światło? Jak to zrobić i czemu to służy?jaką dziedzinę nauki do tego wykorzystać? Wydawać by się mogło, że zatrzymanie światła to czysta fikcja. Mało kto wie dzisiaj, że jest to możliwe. A jednak! W jaki sposób dokonano tej czynności? W połowie lat 80. XX wieku rosyjski fizyk optyki, profesor Olga Kocharowska pracując na Texas Agricultural and Mechanical University odkryła sposób wykonania tego, niezwykle intrygującego doświadczenia. Zasugerowała mianowicie metodę, która miała być wykorzystana w badanich. Polegała ona na tym, by zatrzymać światło wewnątrz kryształów, kontrolując przy tym ich przezroczystość za pomocą wiązek lasera. Pierwszy eksperyment, popierający skuteczność metody, profesor Kocharowskiej odbył się w roku 1991 i zakończył pełnym sukcesem. Ktoś mógłby zapytać, czy to odkrycie miało jakikolwiek sens i przydatność dla nauki. Przecież powiedziałby: To jedna wielka bzdura! Komu to w ogóle potrzebne? Podczas wprowadzania wynalazków do życia codziennego, nie zastanawiamy się zazwyczaj, do czego są one nam potrzebne. Przyjmujemy jedynie Kolejne udogodnienia techniki potrafią zmienić nasz światopogląd na temat potrzeb codziennych w naszym życiu. Nierzadko wywracają nasz świat do góry nogami. Tak też jest z wykorzystaniem zatrzymanego na ponad sekundę światła. za prawdę, te wiadomości, które wydają się nam prawdziwe i ogólnie mówiąc możliwe do zrealizowania. Słysząc o czymś nowym i jeszcze nam nie znanym, musimy spojrzeć na świat, z czasami zupełnie innej strony. Zatrzymanie światła na tak krótki czas nie jest jedynie bezużyteczną sztuczką, która miałaby zaspokoić tylko naszą ciekawość lub zapełnić czas, gdy nie potrafimy go właściwie oraz pożytecznie wykorzystać. Z wykorzystaniem właściwości światła, ma na co dzień, zapewne dość często jeśli nie prawie codziennie, każdy z nas i to coraz częściej niezależnie od wieku. Co mam na myśli? Pomyślcie tylko. Wynalazek ten został zbudowany już pod koniec I połowy XX wieku, a dokładniej w 1946 roku w stanach Zjednoczonych, skąd bardzo szybko rozprzestrzenił się po całym świecie. Największy rozwój tej maszyny przypada na lata 70. i 80. również XX wieku. Pierwsza zbudowana maszyna w roku 1946 zajmowała pomieszczenie o wymiarach 15 na 9 metrów, czyli aż 135 metrów kwadratowych i ważyła początkowo 30 ton. Nie ma co ukrywać, gdyby nie postęp techniki na pewno nie używalibyśmy tego wynalazku. A mowa oczywiście o komputerze! Większość z nas nie potrafi niestety dzisiaj bez niego żyć albo pracować. Wykorzystujemy go na wiele sposobów, każdy po swojemu według uznania. 4

6 Zatem jakie zastosowanie znalazło zatrzymanie światła w komputerze? Kryształy zatrzymujące wewnątrz światło posłużyły jako pamięć dla superszybkich komputerów optycznych. Wykorzystanie bardzo trafne, bo przecież przyznacie sami, iż rozwój techniki powinien iść w parze z rozwojem medycyny oraz innych dziedzin nauki. Co ciekawe ostatnio naukowcom z uniwersytetu w Darmstadt w Niemczech udało się zatrzymać światło w krysztale. Pozostawało tam zamknięte przez minutę! Kto wie, może pod koniec naszego życia zostaną stworzone komputery, których obsługa będzie sterowana tylko naszą myślą, a może nawet szybciej od niej? Do czego jeszcze zostanie wykorzystane zatrzymanie światła? Zastanówmy się na koniec nad pewnymi problemami ludzkości. Czy rozwój techniki w dzisiejszych czasach i w dzisiejszym tempie nie szkodzi człowiekowi podczas pewnych sytuacji? Jak rozwój techniki wpłynął na zmianę zachowań człowieka? Czy przez rozwój techniki jesteśmy w stanie odkryć więcej rzeczy korzystnych dla ludzkości? Do czego zostaną one wykorzystane? Dla celów pokojowych lub może wojennych? Ilu niewinnych ludzi zginie przez wymyślanie nowych technik wojskowych? Dlaczego człowiek chce dominować we wszystkich przestrzeniach, na przykład między innymi w kosmosie? Na te pytania musimy już niestety odpowiedzieć sobie sami. Naszym obowiązkiem jest dbanie o zasoby naturalne Ziemi. Nie zapominajmy o naszej odpowiedzialności za kolejne twory ludzkości. To nasz obowiązek. My ludzie, posiadamy ogromny wpływ na świat. Nie chciejmy go zniszczyć, ale budować i to z głową przy wykorzystaniu najnowszych osiągnięć nauki. Krystian Kulawiak Źródła: Polska Newseek Wielka Księga Odpowiedzi Czyli Prawie Wszystko O Prawie Wszystkim; 5

7 BIOLOGIA KONFLIKT TRAGICZNY W ROGALINIE W niewielkim miasteczku nieopodal Poznania Rogalinie, a właściwie, w R o g a l i ń s k i m P a r k u K r a j o b r a z o w y m, rozgrywa się prawdziwa ekologiczna bitwa! Od ponad p i ę c i u s e t l a t, rosną tam najliczniej skupione pomniki przyrody p o t ę ż n e d ę b y. Średnica ich pni przekracza d w a m e t r y, a suma najszerszego obwodu wynosi nawet d z i e w i ę ć m e t r ó w! Wśród nadwartańskich olbrzymów, najbardziej znane są L e c h, C z e c h i R us, których wiek, doszedł już do s i e d m i u s e t l a t. Dęby zapewniają turystom przyrodniczą atrakcję, a niewielki Rogalin, zawdzięcza im swoją sławę. Ekolodzy, doceniający wagę monumentów przyrody, objęli je w zamian o c h r o n ą i n d y w i d u a l n ą. Sęk w tym, że ich bezpieczeństwu zagrażają równie ważne organizmy... 6

8 W Rogalińskim Parku Krajobrazowym żyją także zagrożone c h r z ą s z c z e z r o d z i n y k ó z k o w a t y c h k o z i o r o g i d ę b o s z e. Ich preferencje pokrywają się z warunkami wytwarzanymi przez tamtejsze drzewa. A są to, przypomnę, dobrze nasłonecznione, ponad 100-letnie dęby, rosnące w skupiskach! Koziorogi dębosze, spotkać można jedynie na ż y w y c h d r z e w a c h... Owe pasożyty zapewniły sobie cenną broń w przyrodniczej rozgrywce. Można powiedzieć, posiadają asa w rękawie ich najpotężniejszą kartą jest o c h r o n a g a t u n k o w a, która ich obejmuje. Larwy tych dębowych wrogów, potrzebują aż czterech do pięciu lat, by w pełni rozwinąć się we wnętrzu drzewa. Wtedy to drążą pod korą i w pniu wąskie, lecz liczne korytarze. Występuje więc konflikt tragiczny. Pojawia się następujące pytanie: c z y j e ż y c i e w a r t e j e s t w i ę c e j? Czyja ochrona ma większą wartość? Ekolodzy nie chowają swojej stronniczości. Wśród nich, wyróżniają się zwolennicy rogalińskich dębów i sojusznicy koziorogów dęboszy. Ci drudzy osiągają jednak znaczną przewagę. Podobno ich podopieczni atakują jedynie te drzewa, które naturalnie zamierają. Ale żadnej dyskusji nie podlega fakt, że ich działanie przyśpiesza ś m i e r ć d r z e w. Obrońcy kozioroga dębosza uważają, że to nie chrząszcz powoduje obumarcie dębów, ale przyczyną jest ich wiek, obniżenie poziomu wód gruntowych i inne czynniki. W tym wypadku, miłośnikom rogalińskich matuzalemów nie pozostaje nic innego, jak pogodzić się z przegraną. Program introdukcji lub reintrodukcji kozioroga dębosza (odławiania i przenoszenia pojedynczych osobników na nowe stanowiska) zachowa szkodnika, a nie uratuje zaatakowanych przez niego drzew. Aleksandra Oleksiak 7

9 Ciekawostki o mózgu człowieka Mózg jest głównym organem ludzkiego ciała. Co więcej, nasz mózg jest najbardziej skomplikowanym i złożonym na świecie. Jego znaczenie zostało zauważone już w starożytności, kiedy to Hipokrates w 400r. p.n.e. odkyrł, że mózg odgrywa ważną rolę dla naszego czucia i intelgencji. Oto kilka ciekawostek o naszym mózgu: Mózg stanowi ok. 2% masy przeciętnego człowieka, jednak jego zapotrzebowanie energetyczne to aż 20% energii wytwarzanej przez nasz organizm. Mózg ma konsystencję podobną do galarety, wynika to z faktu, że w 80% składa się z wody. Dzięki temu idealnie układa się w czaszce nawet po wycięciu jego części. Nie ma różnicy w sprawności mózgu kobiety i mężczyzny, natomiast u panów 8

10 organ ten jest większy. Oznacza to, że damski mózg jest bardziej wydajny. W mózgu nie ma receptorów nerwowych, co oznacza, że organ ten faktycznie nie może boleć. Kiedy boli nas głowa, odczuwamy sygnały odbierane głównie przez skórę wokół czaszki. Mózg dziecka zaraz po urodzeniu rośnie w bardzo dużym tempie, co wynika głównie z tworzenia się i pogrubiania się połączeń między neuronami. Ponowne stymulowanie połączenia powoduje zwiększenie jego grubości, a im jest grubszy, tym szybciej przekazuje informacje. Dzięki tej właściwości im częściej coś wykonujemy, tym z czasem powtarzanie przychodzi łatwiej. Niska temperatura wydłuża czas, który mózg jest w stanie wytrzymać bez tlenu. Dlatego osoby, które topiły się w zimnej wodzie mogą być przywracane do życia nawet po30 minutach (lub więcej) bez uszkodzeń mózgu. Lara Malan Woodgate 9