ANDRZEJ PANUFNIK 100. rocznica urodzin

Transkrypt

1 UNIWERSYTET MUZYCZNY FRYDERYKA CHOPINA JM Rektor prof. zw. Ryszard Zimak Prorektor ds. artystycznych prof. nadzw. Klaudiusz Baran NASI ABSOLWENCI w cyklu Środa na Okólniku ANDRZEJ PANUFNIK 100. rocznica urodzin Jakub Jakowicz skrzypce Orkiestra Smyczkowa THE CREW Lech Dzierżanowski prelekcja Wykonanie utworów Andrzeja Panufnika odbywa się i jest współfinansowane w ramach programu Instytutu Muzyki i Tańca Nowe interpretacje Sala Koncertowa UMFC, Warszawa, ul. Okólnik 2 8 października 2014, środa, godz

2 fot. Camilla Panufnik Andrzej Panufnik ( )

3 Andrzej Panufnik Kompozytor i dyrygent; urodzony 24 września 1914, Warszawa; zmarł 27 października 1991, Twickenham. W latach studiował teorię i kompozycję (dyplom z odznaczeniem) u Kazimierza Sikorskiego w Konserwatorium Warszawskim. W latach odbył studia dyrygenckie pod kierunkiem Feliksa Weingartnera w Wiedniu, które kontynuował w latach w Paryżu u Philippe a Gauberta. Wojnę i okupację spędził w Warszawie, gdzie brał udział w legalnych i nielegalnych koncertach w charakterze pianisty (również w duecie fortepianowym z Witoldem Lutosławskim). Po wojnie, w latach , był dyrygentem Orkiestry Filharmonii Krakowskiej, zaś w latach objął funkcję dyrektora Filharmonii Warszawskiej. Dyrygował gościnnie w Niemczech (z Berliner Philharmoniker), Francji (z paryską l Orchestre National) i Anglii (z London Philharmonic Orchestra). W 1950 roku został wybrany wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Rady Muzycznej UNESCO. W 1953 przewodniczył oficjalnej polskiej delegacji kulturalnej do Chin, gdzie przyjęty został osobiście przez przewodniczącego Mao Ce-tunga. W okresie powojennym zdobył wiele nagród na konkursach kompozytorskich w Polsce i za granicą: w 1947 otrzymał I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Karola Szymanowskiego w Krakowie za Nokturn na orkiestrę (1947), w 1948 Nagrodę Miasta Krakowa za Kołysankę na 29 instrumentów smyczkowych i 2 harfy (1947), w 1949 I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Fryderyka Chopina w Warszawie za Sinfonię rustica na 8 instrumentów dętych i 2 orkiestry smyczkowe (1948), w 1952 I nagrodę na Przedolimpijskim Konkursie Kompozytorskim zorganizowanym z okazji Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach za Uwerturę bohaterską na orkiestrę (1952). W 1949 otrzymał najważniejsze odznaczenie państwowe PRL Sztandar Pracy I klasy, zaś w 1951 i 1952 roku został laureatem Nagrody Państwowej II stopnia. Nie mogąc pogodzić się z narzuconymi przez komunistów ograniczeniami swobód twórczych, Andrzej Panufnik w 1954 opuścił Polskę. Wówczas władze PRL wydały zakaz cenzuralny wykonywania i wydawania utworów Panufnika, a także wymieniania jego nazwiska we wszelkich publikacjach, audycjach radiowych i telewizyjnych. Kompozytor osiadł na stałe w Anglii, gdzie kontynuował karierę dyrygencką (m.in. w latach piastował stanowisko dyrektora muzycznego i dyrygenta City of Birmingham Symphony Orchestra), by później całkowicie poświęcić się pracy twórczej. Dwukrotnie został nagrodzony Prix de Composition Musicale Prince Pierre de Monaco: w 1963 za Sinfonię sacra na orkiestrę (1963) i w 1983 za całokształt twórczości. W 1965 otrzymał w Londynie Sibelius Centenary Medal for Composition (Medal za kompozycję z okazji setnej rocznicy urodzin Jana Sibeliusa). W 1966 roku w Stanach Zjednoczonych został wybrany Rycerzem Stowarzyszenia im. Marka Twaina. W 1977 Zarząd Główny Związku Kompozytorów Polskich dokonał w wydziale kultury KC PZPR zwolnienia cenzuralnego zakazu dotyczącego Panufnika i jego muzyki. W tym samym roku, w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, odbyły się pierwsze wykonania w Polsce jego utworów, m.in. Universal prayer, kantaty na 4 głosy solowe, 3 harfy, organy i chór mieszany (1969), Dreamscape, wokalizy na mezzosopran i fortepian (1977), Sinfonii mistica na orkiestrę (1977). W 1984 został członkiem honorowym Royal Academy of Music w Londynie, zaś w 1987 członkiem honorowym Związku Kompozytorów Polskich (z którego usunięto go w 1954). W tym samym roku wydał w Anglii autobiografię zatytułowaną Composing

4 Myself (w 1990 ukazał się w Polsce autoryzowany przekład Marty Glińskiej pod tytułem Panufnik o sobie, wydany w Warszawie przez Niezależną Oficynę Wydawniczą). W 1990 roku otrzymał Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej za zasługi dla kultury polskiej. W tym samym roku, po 36 latach nieobecności w kraju, odwiedził Polskę na zaproszenie Festiwalu Warszawska Jesień, podczas którego wykonano 11 jego utworów, w tym trzy Symfonia nr 10 na orkiestrę (1988), Harmony, a poem for chamber orchestra (1989) oraz Koncert skrzypcowy (1971) pod jego batutą. W 1991 roku królowa brytyjska Elżbieta II nadała Andrzejowi Panufnikowi tytuł szlachecki (Sir). W tym samym roku otrzymał doktorat honoris causa Akademii Muzycznej w Warszawie. Andrzej Panufnik został pośmiertnie odznaczony Orderem Polonia Restituta. Twórczość Po śmierci Andrzeja Panufnika w 1991 roku jeden z największych dyrygentów wszystkich czasów Sir Georg Solti napisał o nim: He was an important composer and first-class conductor, the finest protagonist of the European tradition of music making. Kiedy w 1954 roku 40-letni Panufnik opuszczał Polskę na zawsze, był znanym kompozytorem polskim. Osiadł w Anglii i przeżył tam 37 lat. Czy pozostał polskim kompozytorem? Tadeusz Kaczyński w artykule poświęconym Andrzejowi Panufnikowi, zamieszczonym w magazynie Studio w pierwszą rocznicę jego śmierci, pisał o polskich śladach w twórczości kompozytora, również tej powstałej na obczyźnie: Panufnik wielokrotnie deklarował swoją polskość w wypowiedziach, a także, co ważniejsze w twórczości. Jego utwory, z wyjątkiem kilku napisanych do tekstów angielskich, wiążą się z krajem rodzinnym przez filiacje folklorystyczne, muzyczno-religijne i historyczne w podwójnym sensie: czysto muzycznym i programowym, bo pewna część twórczości Panufnika dotyczy wydarzeń z dziejów narodu i jego własnego życia. Tę serię otwiera Uwertura tragiczna z roku 1942, związana z przeżyciami okresu wojny i okupacji, dedykowana pamięci brata, który zginął w czasie Powstania Warszawskiego. Podobny program ideowy ma skomponowana dziesięć lat później Uwertura bohaterska. Najważniejszym bodaj dziełem narodowej serii jest Sinfonia sacra (1963), oparta na incipicie Bogurodzicy i religijno-ludowych Godzinkach, napisana z okazji millenium chrześcijaństwa i państwa polskiego. W latach sześćdziesiątych powstało jeszcze Epitafium katyńskie (1967), zaś na początku lat osiemdziesiątych Sinfonia votiva (1981), związana i z sześćsetleciem cudownego obrazu jasnogórskiego, i z «Solidarnością». Silny uczuciowy związek kompozytora z krajem skłonił go do zadedykowania skomponowanego w roku 1984 Koncertu fagotowego pamięci ks. Jerzego Popiełuszki. Do tego samego nurtu należą, choć mają inny format, napisane w okresie okupacji hitlerowskiej trzy Pieśni Polski Podziemnej. Jedna z nich Warszawskie dzieci do słów Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego weszła do kanonu powszechnych śpiewów patriotycznych. Ta narodowa seria utworów Panufnika stanowi zjawisko unikalne w muzyce polskiej XX wieku, porównywalne jedynie z grupą heroicznych polonezów Chopina lub narodowych oper Moniuszki, i przywołujące na myśl malarstwo Malczewskiego oraz dramaty historyczne Słowackiego. Polski rodowód mają także inne kompozycje Andrzeja Panufnika, również te powstałe na obczyźnie. Niemal w całej jego twórczości odnaleźć można polskie inspiracje. Parę utworów napisanych do angielskich tekstów pisze Tadeusz Kaczyński to za mało, by oddać go Anglikom, choć oni przyjęliby Panufnika chętnie, nie mając od czasów Brittena żadnego kompozytora takiej rangi.

5 Kompozycje Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1934) Wariacje symfoniczne na orkiestrę (1936) Obrazek symfoniczny na orkiestrę (1936) Uwertura na orkiestrę (1936) Symfonia nr 1 ( ) Pięć pieśni ludowych na sopran lub chór sopranów i 5 instrumentów dętych (1940) Symfonia nr 2 (1941) Uwertura tragiczna na orkiestrę (1942) Marsz jaworzyński na mały zespół orkiestrowy ( ) Nokturn na orkiestrę (1947) Divertimento wg triów Feliksa Janiewicza na smyczki (1947) Kołysanka na 29 instrumentów smyczkowych i 2 harfy (1947) Krąg kwintowy na fortepian (1947) Sinfonia rustica na 8 instrumentów dętych i dwie orkiestry smyczkowe (1948) Warszawski wiatr na głos z fortepianem (1949) Suita polska hommage à Chopin, 5 wokaliz na sopran i fortepian (1949) Suita staropolska na orkiestrę smyczkową (1950) Symfonia pokoju na chór i orkiestrę symfoniczną (1951) Koncert gotycki na trąbkę, orkiestrę smyczkową, harfę i kotły ( ) Uwertura bohaterska na orkiestrę ( ) Kwintet na flet, obój, 2 klarnety i fagot ( ) Rapsodia na orkiestrę (1956) Sinfonia elegiaca na orkiestrę (1957) Polonia, suita orkiestrowa (1959) Koncert fortepianowy ( ) Landscape, interludium na orkiestrę smyczkową (1962) Autumn Music na orkiestrę kameralną bez skrzypiec (1962) Two Lyric Pieces dla młodych wykonawców ( ) Sinfonia sacra na orkiestrę (1963) Song to the Virgin Mary na chór a cappella lub 6 głosów solowych (1964) Hommage à Chopin na flet i małą orkiestrę smyczkową (1966) Jagiellonian Triptych na orkiestrę smyczkową (1966) Katyń Epitaph na orkiestrę (1967) Reflections na fortepian ( )

6 Universal Prayer, kantata na 4 głosy solowe, 3 harfy, organy i chór mieszany ( ) Thames Pageant, kantata dla młodych muzyków i śpiewaków (1969) Hommage à Chopin, 5 wokaliz na sopran, fortepian, organy i chór mieszany (1969) Koncert na skrzypce i orkiestrę smyczkową (1971) Triangles na 3 flety i 3 wiolonczele ( ) Invocation for Peace, kantata na głosy dziecięce, 2 trąbki i 2 puzony lub instrumenty smyczkowe i dęte drewniane (1972) Fanfare for Europe na 9 instrumentów dętych (1972) Winter Solstice, kantata na głosy solowe, chór i instrumenty (1972) Sinfonia concertante na flet, harfę i smyczki (1973) Sinfonia di sfere na orkiestrę ( ) String Quartet No. 1 ( ) Love Song [wersja I] na mezzosopran i fortepian (1976) Dreamscape, wokaliza na mezzosopran i fortepian ( ) Sinfonia mistica na orkiestrę (1977) Metasinfonia na organy, smyczki i kotły ( ) Concerto festivo na orkiestrę (1979) Concertino na kotły, perkusję i smyczki ( ) Paean [wersja I] na zespół instrumentów dętych blaszanych (1980) Paean [wersja II] na 11 instrumentów (1980) String Quartet No. 2 Messages (1980) Sinfonia votiva na orkiestrę ( ) Procession for Peace na orkiestrę ( ) Arbor Cosmica, 12 ewokacji na 12 instrumentów smyczkowych (lub orkiestrę smyczkową) ( ) Pentasonata na fortepian (1984) Koncert na fagot i małą orkiestrę ( ) Sinfonia della speranza na orkiestrę (1986) Song to the Virgin Mary na sekstet smyczkowy (1987) String Sextet Trains of Thought (1987) Symphony No. 10 na orkiestrę (1988) Harmony, a poem for chamber orchestra (1989) Modlitwa do Matki Boskiej Skępskiej na głos solowy lub chór unisono i organy (1990) Kwartet smyczkowy nr 3 Wycinanki (1990) Love Song [wersja II] na mezzosopran (lub sopran), harfę (lub fortepian) i orkiestrę smyczkową (1991) Koncert wiolonczelowy (1991) źródło: Polskie Centrum Informacji Muzycznej

7 Program LECH DZIERŻANOWSKI prelegent ANDRZEJ PANUFNIK Suita staropolska na orkiestrę smyczkową (1950) I. Cenar. Allegro giusto II. Interludium. Lento espressivo III. Wyrwany. Allegretto leggero IV. Chorał. Andante tranquillo V. Hajduk. Allegro deciso Koncert na skrzypce i orkiestrę smyczkową (1971) I. Rubato II. Adagio III. Vivace JAKUB JAKOWICZ skrzypce Przerwa Song to the Virgin Mary / Pieśń do Marii Panny w wersji na sekstet smyczkowy (1964, arr. 1987) Arbor Cosmica / Drzewo kosmiczne 12 ewokacji na 12 instrumentów smyczkowych ( , wybór) 1. Andante moderato 2. Allegretto 3. Andante con moto 10. Molto vivace 11. Adagietto 12. Presto Orkiestra smyczkowa THE CREW

8 fot. Łukasz Rajchert Jakub Jakowicz Urodził się w 1981 roku w Warszawie. Gry na skrzypcach uczył się u swojego ojca, Krzysztofa Jakowicza, pod kierunkiem którego studiował w warszawskiej Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina. Był również ostatnim uczniem Tadeusza Wrońskiego. Jest laureatem pierwszych nagród na konkursach skrzypcowych w Lublinie (1993), Wattrelos we Francji (1995) i Takasaki w Japonii (1999). W 2001 roku został jednym z trzech zwycięzców Międzynarodowego Forum Młodych Wykonawców w Bratysławie, organizowanego pod auspicjami Europejskiej Unii Radiowej (EBU) i Międzynarodowej Rady Muzyki UNESCO. W 2002 roku otrzymał nagrodę Fundacji Polsko-Japońskiej dla najlepiej zapowiadającego się skrzypka młodej generacji. Jest także laureatem Paszportu Polityki za rok W 2007 roku został uhonorowany nagrodą Orfeusz podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. Jakub Jakowicz koncertuje od 11 roku życia. Grał ze wszystkimi czołowymi polskimi orkiestrami. Jego debiut w Koncercie skrzypcowym Czajkowskiego w 1994 roku z orkiestrami w Bydgoszczy, Krakowie i Szczecinie zaowocował zaproszeniami do występów z orkiestrą Sinfonia Varsovia i Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. W 1998 roku, z inicjatywy kompozytora, grał na Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, wykonując jego Capriccio per violino ed orchestra pod batutą Jerzego Maksymiuka.

9 W 2001 roku skrzypek zadebiutował z Filharmonikami Monachijskimi pod dyrekcją Pinchasa Steinberga, grając I Koncert skrzypcowy Szymanowskiego. Od tego czasu występował jako solista z wieloma renomowanymi orkiestrami, takimi jak m.in.: Orchestra del Maggio Musicale Fiorentino, Filharmonia Czeska w Pradze, Orchestra di Santa Cecilia w Rzymie, Filharmonia Drezdeńska, Orchestre de la Suisse Romande w Genewie, Royal Stockholm Philharmonic, Orquesta Nacional de España w Madrycie, Orquestra Sinfônica do Estado de São Paulo. Współpracował z takimi dyrygentami, jak m.in. Agnieszka Duczmal, Michail Jurowski, Kirill Karabits, Jacek Kaspszyk, Jerzy Maksymiuk, Marc Minkowski, Krzysztof Penderecki, Marek Pijarowski, Jerzy Semkow, Stefan Solyom, Pinchas Steinberg, Yan Pascal Tortelier, Heinz Wallberg, Walter Weller, Antoni Wit. Jako kameralista od lat tworzy skrzypcowy duet z ojcem, Krzysztofem. Od 2000 roku gra z pianistą Bartoszem Bednarczykiem wspólnie nagrali płyty: Subito (Polskie Radio), Beethoven Violin Sonatas (Subito Records) oraz krążek z Partitą Witolda Lutosławskiego (CD Accord). Od 2006 roku jest członkiem Zehetmair Quartett, stworzonego przez austriackiego skrzypka i dyrygenta, Thomasa Zehetmaira. Zespół ten przygotowuje jeden program koncertowy rocznie, większość utworów wykonując z pamięci. Z Zehetmair Quartett Jakub Jakowicz występował m.in. w Filharmonii Berlińskiej, Théâtre du Châtelet w Paryżu, Wigmore Hall w Londynie, Suntory Hall w Tokio, Centrum Sztuki Nowoczesnej Fundacji Gulbenkiana w Lizbonie, Konzerthaus w Wiedniu, Zankel Hall (Carnegie Hall) i 92nd Street Y Hall w Nowym Jorku. Płyta zespołu (nagrana dla firmy ECM) z V Kwartetem Bartóka i IV Kwartetem Hindemitha otrzymała nagrodę Diapason d Or de l Année Jakub Jakowicz miał okazję współpracować z takimi muzykami, jak m.in. Heinz Holliger, Paul Gulda, Jan Krzysztof Broja, Krzysztof Jabłoński, Maciej Grzybowski, Michel Lethiec, Håkan Rosengren, Olga Pasiecznik, Ruth Killius, Ursula Smith, Daniel Müller-Schott, Andrzej Bauer, Rafał Kwiatkowski, Karol Marianowski. W 2009 roku rozpoczął działalność jako pierwszy skrzypek zespołu Lutosławski Quartet. Od 2004 roku uczy gry skrzypcowej w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina. Gra na instrumencie Nicolasa François Vuillaume a z 1842 roku, wypożyczonym dzięki uprzejmości Alejandra Abada z Walencji.

10 fot. Kuba Kowalczyk Orkiestra Smyczkowa THE CREW Orkiestra smyczkowa The Crew powstała w lipcu 2013 roku. Jest to zespół składający się z kilkunastu młodych polskich muzyków studentów oraz absolwentów Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Orkiestra pracuje bez dyrygenta (ang. Conductorless lub self-conducted). Zasadniczym aspektem zespołu jest bardziej demokratyczny model pracy. Kierownictwo artystyczne rozkłada się tu inaczej niż w typowej orkiestrze. Wszyscy członkowie aktywnie uczestniczą w podejmowaniu ważnych decyzji organizacyjnych i artystycznych. Każdy ma prawo przedstawić własną wizję, która jest wspólnie analizowana. Zarówno członkowie, jak i koncertmistrzowie wymieniają się stanowiskami, co wnosi świeżość do interpretacji, a ponadto zwyczajnie mobilizuje do dalszych poszukiwań. Dzięki takiemu podziałowi zadań nasz zespół staje się jeszcze bardziej związany ze sobą i odpowiedzialny za to, co przedstawia. Praca daje członkom satysfakcję, radość, a słuchaczom możliwość żywego odbioru. Zespół stara się, żeby muzyka trafiała nie tylko do wybranych i muzycznie przygotowanych, ale aby mogła zapierać dech, wzruszać, przekazywać to, co drzemie zarówno w muzykach, jak i w odbiorcach. Są wśród nas barokowi szaleńcy, wysublimowani klasycy, urodzeni impresjoniści i współcześni odkrywcy, ale przede wszystkim po prostu ludzie. Łączy nas wspólna pasja, muzyka kameralna, która każdego z nas pochłonęła wcześniej czy później bez reszty. I z tej mieszanki wnętrz właśnie wychodzi coś niepowtarzalnego i to bez dyrygenta.

11 Dotychczas orkiestra The Crew wystąpiła z Jakubem Jakowiczem, prezentując Wiosnę i Zimę Vivaldiego w lutym 2014 roku w Klubie Kultury Saska Kępa. W lutym tego roku zespół zagrał na wyjątkowym koncercie zorganizowanym w Centrum Zdrowia Dziecka. The Crew można było także posłuchać w marcu w parafii rzymskokatolickiej św. Alojzego Orione w Warszawie, w kwietniu w Łazienkach Królewskich, a w ramach Majówki na Skarpie w Starej Prochowni oraz na koncercie z okazji rocznicy wyboru Karola Wojtyły na papieża w październiku 2013 roku, gdzie towarzyszył Chórowi Centrum Myśli Jana Pawła II. W grudniu 2013 roku The Crew otrzymała dotację Instytutu Muzyki i Tańca w ramach IV edycji programu Nowe interpretacje, dzięki której właśnie ma przyjemność wystąpić z dziełami Andrzeja Panufnika oraz z Jakubem Jakowiczem jako solistą na dzisiejszym koncercie. SKŁAD ZESPOŁU Skrzypce Alicja Stupnicka-Kowalczyk Marta Piórkowska Mateusz Zaziębło Adrianna Kuczyńska Mikołaj Jendrysiak Judyta Florczak Paulina Kusa Altówki Edyta Milasiewicz Justyna Górska Tomasz Karwan Wiolonczele Karolina Szewczykowska Zofia Moląg Kontrabasy Wojciech Gumiński Michał Kazimierski

12 Zapraszamy na następne koncerty PAŹDZIERNIK Niedziela, godz. 1700, bezpłatne karty wstępu NASI LAUREACI Aleksandra Sapok gitara, Hubert Zapiór baryton 13 Poniedziałek, godz. 1900, bezpłatne karty wstępu OBRAZY DŹWIĘKAMI MALOWANE Przed III Ogólnopolskim Turniejem Wiolonczeli i Kontrabasu 15 Środa, godz , bilety 15 zł KONCERT SYMFONICZNY Verónica De Larrea sopran, Víctor Campos Leal tenor (Meksyk) Orkiestra Symfoniczna UMFC, EROL ERDINC dyrygent (Turcja) Współorganizator: Ambasada Meksyku w Polsce 19 Niedziela, godz. 1700, bezpłatne karty wstępu CHOPIN NA NIEDZIELĘ Sabina Bury, Łukasz Krupiński, Edwin Szwajkowski, Maciej Wota fortepian Poniedziałek, godz , bezpłatne karty wstępu POLSKO-UKRAIŃSKIE MUZYCZNE DIALOGI József Örmény fortepian (Ukraina) Orkiestra Kameralna Filharmonii w Chmielnickim ROMAN REWAKOWICZ dyrygent Współorganizator: Fundacja Pro Musica Viva Środa, godz , bilety 15 zł KONCERT DEDYKACJA Jadwiga Rappé alt, Maciej Nerkowski baryton, Jan Jakub Monowid kontratenor, Katarzyna Bąkowska skrzypce, Bartosz Koziak wiolonczela, Mariusz Rutkowski, Piotr Kopczyński, Beata Szebesczyk, Ewa Skardowska fortepian RAVEL PIANO DUO: Agnieszka Kozło, Katarzyna Ewa Sokołowska DUET FORTEPIANOWY: Michał Bruliński, Joanna Kacperek Niedziela, godz , bezpłatne karty wstępu CLASSIC ON JAZZ promocja płyty Krzesimir Dębski skrzypce, Paweł Gusnar saksofon, Jakub Waszczeniuk trąbka, Mariusz Dubrawski fortepian, Adam Sztaba dyrygent, Big Band UMFC, Piotr Kostrzewa kierownictwo artystyczne, prowadzenie Wydawca: MTJ skład i łamanie: Biuro Koncertowe UMFC, tel. (22) , bk@chopin.edu.pl