Numer ewidencyjny w wykazie (dla tradycyjnej i elektronicznej formy podręcznika): 704/3/2014

Transkrypt

1

2 Autorzy: Witold Bobiński, Anna Janus-Sitarz, Maciej Pabisek Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego do nauczania języka polskiego, na podstawie opinii rzeczoznawców: dr hab. Anny Cegieły, prof. dr hab. Małgorzaty Święcickiej, dr. hab. Piotra Zbróga. Zakres kształcenia: podstawowy i rozszerzony. Etap edukacyjny: IV. Typ szkoły: szkoły ponadgimnazjalne. Rok dopuszczenia: 2014 Numer ewidencyjny w wykazie (dla tradycyjnej i elektronicznej formy podręcznika): 704/3/2014 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 2014 Wydanie I (2014) ISBN Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Renata Faron-Radzka (redaktor koordynator), Anna Rossa (redaktor merytoryczny) Redakcja językowa: Rozalia Słodczyk Redakcja techniczna: Iwona Białkowska Projekt okładki: Katarzyna Trzeszczkowska Projekt graficzny i opracowanie graficzne: Katarzyna Trzeszczkowska Fotoedycja: Natalia Marszałek Skład i łamanie: Iwona Białkowska, Shift_Enter Zalecane wymagania systemowe i sprzętowe Podręcznik elektroniczny w formacie PDF otwierany na komputerach PC i MAC wymaga zainstalowania bezpłatnego programu Adobe Reader ( otwierany na tabletach i telefonach z systemem Apple ios wymaga zainstalowania bezpłatnego programu ibooks (do pobrania ze sklepu App Store); otwierany na tabletach i telefonach z systemem Android wymaga zainstalowania bezpłatnego programu Adobe Reader (do pobrania z Google Play). Pomoc techniczna: epomoc@wsip.com.pl Materiały, do których masz dostęp, nie mogą być rozpowszechniane publicznie, nie mogą być przedmiotem dalszego obrotu. Rozporządzanie ich opracowaniem wymaga uzyskania zgody. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: Infolinia: Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na Polska Izba Książki

3 spis treści Jak korzystać z podręcznika 8 ROMANTYZM 10 PIERWSZE SPOJRZENIE Oś czasu 12 Idee programowe romantyków 14 DZIEŁA I ARCYDZIEŁA ZWIERCIADŁA RZECZYWISTOŚCI Johann Wolfgang Goethe Faust (fragmenty) 18 Johann Spiess Dzieje doktora Johanna Fausta, słynnego czarnoksiężnika i mistrza czarnej magii (fragment) 26 Christopher Marlowe Tragiczna historia doktora Faustusa (fragmenty) 26 Czesław Miłosz Dar 28 Wisława Szymborska Chwila 28 Przemysław Dakowicz Trwaj, chwilo, trwaj 29 Adam Mickiewicz Romantyczno 30 Friedrich Schlegel Athenäum (fragmenty) 33 Adam Mickiewicz 34 Johann Wolfgang Goethe Król olch 36 Caspar David Friedrich Kobieta ze świecznikiem 38 Jan Lechoń Romantyczność 39 Adam Mickiewicz Dziady, cz IV 40 Bohater romantyczny 45 Tadeusz Miciński *** [Bądź zdrowa!...] 46 Adam Mickiewicz Do*** Na Alpach w Splügen Georg Friedrich Kersting Przed lustrem 48 Halina Poświatowska poprzez uśmiech 49 Adam Mickiewicz Sonety krymskie 50 Stepy akermańskie 50 Bakczysaraj w nocy 51 Pielgrzym 51 Ajudah 52 Antoni Malczewski Maria (fragmenty) 55 Caspar David Friedrich Dwaj mężczyźni kontemplujący księżyc 56 Andrzej Stasiuk Jadąc do Babadag (fragment) 57 Sztuka interpretacji liryka i malarstwo 58 Spis treści 3

4 spis treści Adam Mickiewicz Dziady, cz III 60 Karl Blechen Mnisi nad Zatoką Neapolitańską 66 Antoni Libera Liryki lozańskie (fragmenty) 67 Olga Tokarczuk Bieguni (fragment) 68 Witold Gombrowicz Trans-Atlantyk (fragmenty) 69 Adam Mickiewicz Pan Tadeusz 70 Juliusz Słowacki Jeżeli kiedy w tej mojej krainie Tomasz Różycki Dwanaście stacji (fragmenty) 79 Jarosław Marek Rymkiewicz Rozmowy polskie latem roku 1983 (fragmenty) 80 Adam Mickiewicz Liryki loza skie 82 [Polały się łzy me czyste, rzęsiste ] 82 [Nad wodą wielką i czystą ] 83 Bolesław Prus Lalka (fragmenty) 84 Czesław Miłosz Do leszczyny 85 Juliusz S owacki Wybór poezji 86 Sonet 86 [Gdy noc głęboka ] 86 Rozłączenie 87 Juliusz Słowacki 90 Romantyczni kochankowie 92 Stefan Chwin Esther (fragmenty) 93 Hymn 94 François René de Chateaubriand Opis podróży z Paryża do Jerozolimy (fragment) 96 Stanisław Barańczak Widokówka z tego świata 97 Juliusz S owacki Kordian 98 Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera (fragmenty) 101 Kordian na scenie 102 Weltschmerz w kulturze współczesnej 103 Juliusz S owacki Beniowski (fragmenty) 104 Adam Mickiewicz To lubię 108 Marysia i Napoleon, reż. Leonard Buczkowski 111 Jarosław Marek Rymkiewicz Juliusz Słowacki pyta o godzinę (fragmenty) 112 Ryszard Kapuściński Podróże z Herodotem (fragmenty) Spis treści

5 Zygmunt Krasi ski Nie-Boska komedia 116 Bolesław Leśmian Dwoje ludzieńków 120 Marcin Świetlicki Casablanca 121 Cyprian Kamil Norwid Wybór poezji 122 Vade-mecum (fragmenty) 122 V. Harmonia 122 VII. Addio! 122 XIII. Larwa 123 XXX. Fatum 123 Søren Kierkegaard Albo albo (fragmenty) 126 Leopold Staff Świat 127 Leopold Staff Most 127 Józef Tischner Życie etyczne jako czyn i twórczość 128 Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie 129 Platon Obrona Sokratesa (fragmenty) 131 O potrzebie wybrańców 133 S awomir Mro ek Tango 134 José Ortega y Gasset Bunt mas (fragmenty) 138 Aneta Kyzioł Tango w fajnym świecie (fragmenty) 140 JĘZYK LUSTREM KULTURY Uważne czytanie 142 Marian Bizan Rękawiczki Chopina i Słowackiego (fragmenty) 142 Adiustacja tekstu 145 Synkretyzm rodzajowy 146 Językowy obraz świata 151 NIE TYLKO DO LEKCJI Głosy o epoce 156 Maria Janion Romantyzm a początek świata nowożytnego (fragment) 156 Maria Janion Zmierzch paradygmatu (fragment) 157 Polska nie jest kobietą (rozmowa z prof. Marią Janion; fragment) 158 Bogusław Dopart Prozopoizm w romantyzmie polskim (fragmenty) 158 Romantyzm (mapa myśli) 160 Mój projekt 162 Umiem poznaję więcej 163 Wypowiedzi pisemne. Testy 167 Wypowiedzi pisemne. Interpretacja porównawcza utworów literackich 176 Spis treści 5

6 spis treści Wypowiedź ustna 187 Warto poznać 193 Antologia wybranych tekstów 194 POZYTYWIZM 198 PIERWSZE SPOJRZENIE: Oś czasu 200 Wiek przemysłu, wiek nauki 202 Program polskich pozytywistów 206 DZIEŁA I ARCYDZIEŁA ZWIERCIADŁA RZECZYWISTOŚCI Gustave Flaubert Pani Bovary 208 Maria Dąbrowska Noce i dnie (fragmenty) 214 Denis de Rougemont Mity o miłości (fragmenty) 216 Krzysztof Maria Sieniawski Pani Bovary 217 Realizm i naturalizm 218 Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara 220 Zbrodnia i kara, reż. Piotr Dumała 226 Krzysztof Żeromski (Karcer) Zbrodnia i kara 227 Fiodor Dostojewski agodna 228 Eliza Orzeszkowa Kilka słów o kobietach (fragmenty) 232 Łagodna na scenie i ekranie 233 Sylwia Chutnik Kieszonkowy atlas kobiet (fragmenty) 234 Maria Konopnicka Mendel Gda ski 236 Mistrzowie małej formy 239 Eliza Orzeszkowa O Żydach i kwestii żydowskiej (fragmenty) 240 Michał Okoński Antysemityzm? Czas na głos piłkarzy (fragmenty) 242 Tadeusz Różewicz recycling (fragmenty) 243 Boles aw Prus Kroniki tygodniowe (fragmenty) 244 Henryk Sienkiewicz O naturalizmie w powieści (fragmenty) 249 Émile Zola Germinal (fragmenty) 250 Andrzej Bursa Sylogizm prostacki 251 Kicz daleki krewny idealizmu? 252 Jan Klata Dziewczyna z Kentucky pyta, jak żyć Spis treści

7 Boles aw Prus Lalka 254 Erich Fromm O sztuce miłości (fragmenty) 264 Charles Baudelaire Kwiaty z a (fragmenty) 2666 Jerzy Pilch Najpi kniejsza Kobieta wiata (fragmenty) 268 Sztuka interpretacji epika 270 JĘZYK LUSTREM KULTURY Uważne czytanie 272 Stanisław Witkiewicz Kto naprawdę jest realistą? (fragmenty) 272 Odmiany publicystyki 275 Odmiany polszczyzny 279 NIE TYLKO DO LEKCJI Głosy o epoce 282 Teresa Walas Przedwczesny pogrzeb pozytywizmu (fragmenty) 282 Jan Tomkowski Żadnych szans na pozytywizm? fragmenty) 283 Pozytywizm (mapa myśli) 285 Mój projekt 286 Umiem poznaję więcej 288 Wypowiedzi pisemne. Testy 291 Wypowiedzi pisemne. Rozprawka 300 Wypowiedzi pisemne. Wypowiedź argumentacyjna na 307 Wypowiedź ustna 312 Warto poznać 315 Antologia wybranych tekstów 316 Słownik pojęć i terminów 324 Indeks pojęć i terminów 332 Indeks autorów oraz utworów, dzieł plastycznych i filmowych 333 Spis treści 7

8 Jak korzystać z podręcznika Podręcznik został podzielony na rozdziały według epok literackich. W każdym rozdziale znajdują się trzy bloki: DZIEŁA I ARCYDZIEŁA ZWIERCIADŁA RZECZYWISTOŚCI 1. PIERWSZE SPOJRZENIE literacko-kulturowy Teksty z epoki będące punktem wyjścia do analizy różnorodnych kontekstów, w tym dialogu sztuk 8 JĘZYK LUSTREM KULTURY językowy powtórkowo-ćwiczeniowy Zanim przeczytasz, czyli informacje wprowadzające w tematykę dzieła i zadania zachęcające do lektury Jak korzystać z podręcznika NIE TYLKO DO LEKCJI Informacje ułatwiające i pogłębiające interpretację tekstu

9 Atrakcyjne infografiki przybliżające wybrane zagadnienia Biogramy zawierające informacje na temat autorów analizowanych dzieł Różnorodne konteksty ukazujące sposób wykorzystania danego motywu w kulturze Definicje ważnych pojęć i terminów Pytania i polecenia do analizowanych tekstów kultury C Z Ł O W I E K I E P O K A W L U S T R Z E L I T E R AT U R Y Pytania, polecenia i konteksty dotyczące tekstów z epoki a s. xx Odniesienia do treści z nauki o języku T R Treści zakresu rozszerzonego P Ćwiczenia rozwijające umiejętność pracy z tekstem Ćwiczenia kształcące umiejętność tworzenia wypowiedzi pisemnej U Ćwiczenia kształcące umiejętność formułowania i wygłaszania Odesłanie do elektronicznego wypowiedzi zeszytu ćwiczeń na WSiPnet.pl ustnej Jak korzystać z podręcznika 9

10 PIERWSZE SPOJRZENIE M1. ROMA W wi kszo ci krajów Europy romantyzm przypada na pierwsz po ow XIX w. Okres ten charakteryzuje si w polityce zmaganiami mi dzy obro cami dawnego feudalnego porz dku, pragn cymi zachowa wp ywy gospodarcze, a or downikami zmian, którzy dostrzegali potrzeb demokratyzacji. Pocz tkowo wydawa o si, e to w a nie nowatorzy osi gn przewag wojny napoleo skie zmieni y oblicze kontynentu. Z czasem jednak tendencje rewolucyjne i niepodleg o ciowe zosta y poskromione, a hegemonom Europy: Rosji, Prusom, Austrii i Anglii, uda o si obroni w asne przywileje na kongresie wiede skim. 2. Tak e w literaturze zasz y rewolucyjne zmiany. Jeszcze w latach 70. XVIII w. niemieccy pisarze i my liciele zacz li g osi potrzeb odmiennego spojrzenia na zadania artysty. D enie do dydaktyzmu oraz g oszenie dobrego smaku opartego na klasycystycznych wzorcach mia o zosta zast pione wyzwalaniem ducha. Wolno rozumiano jako prawo cz owieka do nieskr powanego wyra ania indywidualnej wra liwo ci. Pozwala a ona na wyj cie poza rzeczywisto rz dzon przez rozum oraz otwarcie si na sfery, w których prym wiod : uczucia, intuicja i mistyczna wiara. Romantycy szukali inspiracji w tradycji ludowej w asnych narodów, dawnych podaniach i legendach, kulturze redniowiecznej i orientalnej, czyli w tym, co dotychczas oceniano nisko albo czemu w ogóle odmawiano miana sztuki. Wyj tek na tle odrzuconej 3. tradycji stanowi a twórczo Williama Szekspira, do której arty ci romantyczni cz sto nawi zywali. Podwa enie spójnej, ale przez to ograniczaj cej wizji wiata objawi o si w literaturze tworzeniem form synkretycznych (niejednorodnych) i fragmentarycznych. Przed polskimi poetami romantycznymi stan o w tej epoce tak e inne zadanie: unikni cie pogr enia si w narodowej apatii i zw tpieniu po kl sce powstania listopadowego. Zadanie to zosta o zrealizowane w sposób przekraczaj cy wyobra enia romantyków: stworzone przez nich wzory ycia moralnego i wspólnotowego przetrwa y prawie dwa stulecia i dopiero ostatnio zaczynaj powoli traci na popularno ci.

11 NTYZM Caspar David Friedrich (czytaj: kaspar dawid fridriś), Krzyż w górach, 1808, Galerie Neue Meister (czytaj: galeri noje majster), Drezno 2. Order Virtuti Militari 3. Piotr Michałowski, Seńko. Studium do obrazu Don Kichot i Sanczo Pansa, ok. 1846, Muzeum Narodowe, Kraków 4. Łuk Triumfalny, , Paryż 11