NOWE OBLICZE EWALUACJI, BADAŃ I ANALIZ

Transkrypt

1 KAZIMIERZ SZCZYGIELSKI NOWE OBLICZE EWALUACJI, BADAŃ I ANALIZ W PERSPEKTYWIE UJĘCIE PRZESTRZENNE Opolska Konferencja Monitorowania i Ewaluacji Polityk Publicznych Opole, 10 grudnia 2014 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu województwa opolskiego

2 Wprowadzenie PUNKTEM WYJŚCIA DLA DALSZYCH ROZWAŻAŃ JEST SFORMUŁOWANIE IDEI ORGANIZUJĄCEJ PRACE NAD MONITORINGIEM I EWALUACJĄ, A MIANOWICIE: Nowoczesne narzędzie pomiaru zjawiska to nowoczesny monitoring i nowoczesna ewaluacja Wydaje się iż w tak proponowanym ujęciu istotne są cztery zagadnienia: 1) Co i jak badamy, co i jak będziemy badać 2) Jakie badania powinny być realizowane na poziomie kraju a jakie z poziomu regionów 3) Benchmarkingregionalny czy indywidualna realizacja badań z perspektywy potrzeb regionalnych 4) Jak nie zginąć w gąszczu informacji, jak być brokerem wiedzy

3 Synteza odpowiedzi na wyzwania Zasadnym będzie tu syntetyczne zaprezentowanie stanowiska w odniesieniu do każdego wskazanego wyżej zagadnienia CO I JAK BADAMY, CO I JAK BĘDZIEMY BADAĆ Naszym zadaniem, w ramach monitoringu i ewaluacji jest ciągłe badanie stanu i zmian zjawisk społecznoekonomicznych wyróżnionych w strategii regionalnej JAKIE BADANIA POWINNY BYĆ REALIZOWANE NA POZIOMIE KRAJU A JAKIE Z POZIOMU REGIONÓW Wszystkie zdarzenia rzutujące na realizacje celów strategii regionalnej, w tym także badanie czynników zewnętrznych mogących wpłynąć na osiągnięcie celów BENCHMARKING REGIONALNY CZY INDYWIDUALNA REALIZACJA BADAŃ Z PERSPEKTYWY POTRZEB REGIONALNYCH Nie ma identycznych zdarzeń i identycznych uwarunkowań tych zdarzeń. Oznacza to potrzebę stosowania podejścia wielokryterialnego, zarówno w układzie merytorycznym jak i przestrzennym JAK NIE ZGINĄĆ W GĄSZCZU INFORMACJI, JAK BYĆ BROKEREM WIEDZY Należy stworzyć odpowiednie narzędzie gromadzenia informacji, przetwarzania i dystrybucji

4 Propozycja nowoczesnego, optymalnego narzędzia Najbardziej nowoczesnym i najpełniej odpowiadającym potrzebom nowoczesnego monitoringu i wymogom bazy dla ewaluacji jest grid wektorów(wsparcie geomatyka Grzegorza Sikory) oparty na bazie danych, tworzących nieskończoną macierz, opartą o excel(stosowanie narzędzia musi być proste dla użytkownika i dla zarządzającego systemem). Jest to najbardziej nowoczesne narzędziejakie może funkcjonować w polskiej rzeczywistości prawnej (obecnie możliwe do szybkiego zastosowania w woj. opolskim, z uwagi na już poniesione koszty stworzenia systemu i istnieniu części danych wyjściowych)

5 Propozycja nowoczesnego, optymalnego narzędzia Założenia konstrukcji narzędzia (mapa cyfrowa) Warunkiem uzyskania dostatecznie poprawnych przesłanek dla wnioskowania o stanie i procesach zjawisk (istniejących) zachodzących na badanym obszarzejest zbudowanie narzędzia badawczego które powinno być: 1) trwałe (można je stosować do wszystkich badań przestrzennych w dowolnie długim okresie), 2) relatywnie tanie, 3) powszechne(możliwe do zastosowania w całym kraju), 4) Porównywalne (uzyskiwanie jednolitego metodologicznie i czasowo wytworzonego zbioru danych), 5) Powtarzalne (pełna możliwość wprowadzenia nowych danych, pod oczywistym warunkiem posiadania adresu przestrzennego), 6) precyzyjne przestrzennie( bardzo dokładna przestrzennie baza danych -do granicy dopuszczonej prawnie), 7) elastyczne przestrzennie (narzędzie ma być odporne na zmiany granic administracyjnych), 8) elastyczne i otwarte merytorycznie ( możliwość dowiązania dowolnych danych,posiadających atrybut przestrzeni), 9) operacyjne (układ macierzowy oznacza iż dane mogą być przetwarzane nawet w skomplikowanych procesach analitycznych), 10) PRAKTYCZNE(NARZĘDZIE MOŻNA STOSOWAĆ W DOWOLNYCH APLIKACJACH PRAKTYCZNYCH-W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM, W DECYZJACH LOKALIZACYJNYCH, W OKREŚLANIU PODAŻY I POPYTU NA DOBRA I USŁUGI, PRAKTYCZNIE WE WSZYSTKICH ZADANIACH W KTÓRYCH WYSTĘPUJE ASPEKT PRZESTRZENNY)

6 System geoinformacyjny Próba zastosowania w badaniach monitoringu i ewaluacjicyfrowej mapy regionu opolskiego, rozumianej jako system geoinformacyjny, wynika z przekonania iż jest to najbardziej przydatne narzędzie w analizie badanych zjawisk w ujęciu przestrzennym. Użyty termin system geoinformacyjny stosowany jest w odniesieniu do zbioru zawierającego kilku odrębnych procedur realizujących różne funkcje, służące budowaniu i udostępnianiu baz danych z uwzględnieniem aspektu przestrzeni geograficznej. Budowa baz danych podlegających następnie transformacji przestrzennej i liczbowej nie jest tu przedmiotem naszych rozważań, konieczne jest jednakże zwrócenie uwagi na różnice pomiędzy procedurami omawianymi przez w/w PT Autora a prezentowanym w niniejszej pracy narzędziem. Podstawowa różnica zawiera się w wyjściowej bazie danych, w której powinny znajdować się, według Piotra Wernera, obiekty geograficzne o zdefiniowanych atrybutach (np. obiekt A o położeniu x, y),natomiast w wersji opolskiej w danych polach analizy nie ma gotowych danych geograficznych, które będą wytwarzane w zależności od celu badawczego. Można nawet przyjąć iż prezentowana propozycja nowej metody zbliża się do innej, sygnalizowanej przez Wernera koncepcji, a mianowicie do algebry map, w której mapę traktuje się jako macierz liczb, z możliwością wykonywania określonych operacji matematycznych. Piotr Werner,Wprowadzenie do systemów geoinformacyjnych, Uniwersytet Warszawski Wydział Geografii i Studiów Regionalnych. Wydanie drugie poszerzone i uaktualnione, Warszawa 2004, s.19.

7 Procedura tworzenia systemu Procedura tworzenia baz danych i ich zastosowań w wersji podstawowej (budowa narzędzia analizy do zastosowania w pracy) 1) Uzyskanie zgody GUS na dostęp do danych (w tym spisowych) na poziomie poniżej poziomu gminy 2) Uzyskanie zgody właściwego terytorialnie US na dostęp i wykorzystanie analogowych map (planów) z podziałem na obwody i rejony spisowe 3) Uzyskanie dostępu do map topograficznych w odpowiedniej skali(1:50 000) 4) Uzyskanie dostępu do map z aktualnym przebiegiem granic administracyjnych(także poszczególnych wsi)-lub do obrębów geodezyjnych 5) Uzyskanie dostępu(lub wytworzenie) do przebiegu granic zabudowy poszczególnych miejscowości 6) Wykonanie skanowania map (planów) wymienionych w pkt.2 7) Wykonanie skanowania map wymienionych w pkt. 4 8) Wykonanie skanowania map wymienionych w pkt. 4 9) Transformacja (digitalizacja) skanowanego obrazu analogowego w obraz cyfrowy map wymienionych w pkt.6 10) Transformacja (digitalizacja) skanowanego obrazu analogowego w obraz cyfrowy map wymienionych w pkt.7 11) Transformacja (digitalizacja) skanowanego obrazu analogowego w obraz cyfrowy map wymienionych w pkt.8 12) Wykonanie słowników zawierających wykaz miejscowości, zgodny z wykazem miejscowości użytym podczas spisu 13) Zbudowanie mapy cyfrowej zawierającej przestrzenny obraz obwodów i rejonów spisowych, w całym województwie, 14) Zbudowanie mapy cyfrowej zawierającej przestrzenny obraz obszarów zabudowanych w poszczególnych miejscowościach, w całym województwie, 15) Zbudowanie mapy cyfrowej zawierającej przestrzenny obraz obszarów administracyjnych poszczególnych miejscowości w całym województwie, 16) Zbudowanie mapy cyfrowej zawierającej przestrzenny obraz obszarów administracyjnych poszczególnych gmin, w całym województwie, 17) Zbudowanie mapy cyfrowej zawierającej przestrzenny obraz obszarów administracyjnych poszczególnych powiatów, w całym województwie. 18) Wykonanie transpozycji danych spisowych zawartych w poszczególnych tablicach danych w układ macierzowy (=wyodrębnione jednostki podziału administracyjnego x poszczególny rodzaj danych) 19) Zbudowanie programu łączącego bazę z danymi spisowymi (po transpozycji) z poszczególnymi rodzajami map

8 Procesy techniczne Skanowanie jest to przekształcenie obrazu mapy analogowej, zdjęcia lotniczego lub zobrazowania satelitarnego do postaci rastra. Czyli zamianie linii mapy na uporządkowany zbiór pikseli, który może zostać zapisany w pamięci komputera i poddany obróbce. Grid - rozwiązanie łączące zalety rastra i wektora. Tutaj informacja atrybutowa przypisana jest do punktu przecięcia linii regularnej siatki. Sam punkt przecięcia siatki ma wymiar 0 natomiast zasięg atrybutu może być określony przez wymiar oczka siatki. Taki model ułatwia przedstawianie między innymi powierzchni ciągłych w postaci trójwymiarowego konturu.

9 Schemat siatki 200m na 200 m. (Grid wektorów) Propozycja do monitoringu strategii opolskiej

10 Województwo opolskie. Podział na gminy. Wyróżniona gmina Dobrzeń Wielki

11 Gmina DW. Siatka wektorów 200 m x 200 m nałożona na poszczególne miejscowości

12 Zarządzanie Kto zarządza systemem: Urząd marszałkowski (można scedować na jednostkę naukową, zespół z upoważnieniem UM) Kto korzysta: wszyscy zaineresowani, via Zarządzający (z uwagi na ochronę danych np. przed dopisywaniem błędnych danych) Źródło danych: dane GUS (zapisy o podstawie informacyjnej dla projektowania działań) oraz certyfikowane przez GUS, US instytucje Uczelnie -badania naukowe dla zdarzeń spoza systemu statystyki publicznej. dane surowe! WARUNEK PRZYDATNOŚCI DANYCH: ADRES PRZESTRZENNY NA POZIOMIE POSZCZEGÓLNYCH WSI(MIEJSCOWOŚCI)

13 Przykłady zastosowań Z n-liczby możliwych zastosowań wybrano losowo cztery (4) przykłady obrazujące możliwości systemu w ustalaniu stanu wyjściowego, tendencji wielkopowierzchniowych, problemów ekologicznych i innych 1. Niska emisja w Opolu -jako przykład ustalenia obszarów zagrożeń zanieczyszczeniami powietrza i obszarów niezbędnej interwencji inwestycyjnej 2. Zamieszkanie w gminie Dobrzeń Wielki jako pokaz możliwości precyzji przestrzennej systemu 3. Obciążenie dorzeczy-jako przykład oceny sytuacji w sferze potencjalnych zagrożeń ściekami komunalnymi i rolniczymi 4. Potencjał ludności z wyższym wykształceniem (Stewart) jako przykład rozmieszczenia potencjału (tu: intelektualnego) w regionie w wariancie zbioru rozmytego

14 Opole. Odsetek mieszkań z ogrzewaniem piecowym (2002) Legenda

15 Liczba budynków w obwodach spisowych (2002) Gmina Dobrzeń Wielki

16 Wyższe wykształcenie. Odsetek osób (2002) Namysłów Byczyna Praszka Wołczyn Gorzów Śląski Kluczbork Brzeg Olesno Lewin Brzeski Dobrodzień Grodków Niemodlin M. Opole Ozimek Kolonowskie Zawadzkie Otmuchów Gogolin Strzelce Opolskie Paczków Nysa Korfantów Krapkowice Leśnica Głuchołazy Biała Głogówek Zdzieszowice Kędzierzyn-Koźle Ujazd Prudnik Głubczyce Miasta (34) Gminy (71) Odsetek osób z wyższym wykształceniem Poniżej 4.0% (747) 4.1% do 8.0% (241) 8.1% do 12.0% (39) Powyżej 12.0% (7) Brak wartości (1) Baborów Kietrz

17 Potencjał osób z wyższym wykształceniem (2002)

18 Obciążenie demograficzne dorzeczy Legenda Namysłów Byczyna Praszka Wołczyn Kluczbork Gorzów Śląski Brzeg Olesno Lewin Brzeski Dobrodzień Grodków Niemodlin M. Opole Ozimek Kolonowskie Zawadzkie Paczków Otmuchów Nysa Korfantów Gogolin Krapkowice Strzelce Opolskie Leśnica Głuchołazy Prudnik Biała Zdzieszowice Ujazd Głogówek Kędzierzyn-Koźle Głubczyce Baborów Kietrz

19 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu województwa opolskiego