Raport - Planowanie rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym

Transkrypt

1 Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego Departament Polityki Regionalnej i Przestrzennej Referat Strategii Rozwoju Raport - Planowanie rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym Opole 2011 r.

2

3 Spis treści 1. Wstęp Strategie rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego Stan prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów Aktualizacja lokalnych strategii rozwoju Prognoza oddziaływania na środowisko Ewaluacja ex ante Konsultacje społeczne Monitoring strategii rozwoju Dostęp do dokumentów strategicznych w wersji elektronicznej Działania podejmowane w ramach polityki rozwoju Dokumenty krajowe i regionalne o charakterze strategicznym Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Opolskiego Konsultacje społeczne projektu Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego Analiza spójności kierunków rozwoju wytyczonych w strategii rozwoju gminy/powiatu z zapisami krajowych i regionalnych dokumentów o charakterze strategicznym Kryteria wartości determinujące rozwój województwa Szkolenia, warsztaty, przedsięwzięcia organizowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego Podsumowanie Spis schematów Spis tabel Spis wykresów Załączniki pismo do gmin i powiatów województwa opolskiego oraz kwestionariusz ankiety dot. planowania rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym 3

4 4

5 1. Wstęp Niniejsze opracowanie stanowi czwartą odsłonę raportu nt. planowania strategicznego na poziomie gmin i powiatów w województwie opolskim. Raport jest odpowiedzią na zmieniające się uwarunkowania związane z przebudową systemu prowadzenia polityki regionalnej państwa, a co za tym idzie potrzebą wypracowania jednolitego w skali kraju podejścia do planowania i zarządzania strategicznego. Z punktu widzenia samorządu wojewódzkiego niezwykle ważne jest poznanie potrzeb i oczekiwań samorządów lokalnych względem prowadzonej polityki rozwoju, zwłaszcza w chwili rozpoczęcia aktualizacji Strategii rozwoju województwa opolskiego [SRWO]. Ponadto ustawa o samorządzie województwa jasno wskazuje, że przy formułowaniu strategii rozwoju województwa i realizacji polityki jego rozwoju, samorząd województwa współpracuje w szczególności z jednostkami samorządu terytorialnego z obszaru województwa oraz z samorządem gospodarczym i zawodowym. Ankiety zostały rozesłane pod koniec III kwartału 2010 r. do gmin i powiatów województwa opolskiego. Do końca grudnia 2010 r. zwrotność ankiet wyglądała następująco: gminy 95,8 % starostwa powiatowe 100 %. Prowadzenie polityki rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym stanowi integralną część polityki rozwoju kraju. Podstawy prawne prowadzenia polityki lokalnej i regionalnej regulują: ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 Nr 84, poz. 712), ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590), ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592), ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591), ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowani przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717) ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 249, poz. 2104). 5

6 Ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa 1 utworzonych zostało 16 województw, w których funkcjonuje równolegle samorząd terytorialny oraz administracja rządowa. Uporządkowanie zasad i norm współpracy nastąpiło najpierw w ustawie z 12 maja 2000 r. o zasadach wspierania rozwoju regionalnego, co było podstawą do podjęcia przez Radę Ministrów uchwały w sprawie Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata Model rozwoju zaproponowany w tej strategii dążył do tworzenia warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałania marginalizacji obszarów zagrożonych marginalizacją tak, aby sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi gospodarczemu kraju. Po 2006 r. nastąpiły duże zmiany w koncepcji pojmowania polityki regionalnej, których efektem było wzmocnienie pozycji samorządów województw. Wprowadzona została nowa ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, która określa podmioty prowadzące politykę rozwoju, tryb współpracy między nimi, podstawowe instrumenty służące realizacji tej polityki oraz wskazuje źródła ich finansowania 2. Taka regulacja była niezbędna m.in. do realizacji programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE w perspektywie finansowej Ustawa ta po raz pierwszy wprowadziła rozwiązania, które dotyczą sposobu prowadzenia polityki rozwoju oraz odnosi się do podmiotów realizujących tę politykę i źródeł jej finansowania. Konsekwencją tej ustawy była zamiana Narodowego Planu Rozwoju na nowy dokument: Strategię Rozwoju Kraju W kwietniu 2009 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pn. Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski, którego celem było zaprezentowanie modelu zwiększającego skuteczność programowania i wdrażania polityki rozwoju oraz podniesienie funkcjonowania instytucji publicznych. Ponadto w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego opracowany został tzw. Plan uporządkowania strategii rozwoju 3, który zawiera koncepcję dotyczącą zoptymalizowania liczby obowiązujących strategii rozwoju. Poniższy schemat przedstawia proponowany układ dokumentów strategicznych. 1 Dz. U. z 1998 r 96 poz Źródło: aspx 3 reasumpcja decyzji Rady Ministrów z dn. 10 marca 2010 r. 6

7 Schemat 1. Schemat przedstawia proponowany układ dokumentów strategicznych 4 4 Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski, dokument przyjęty na posiedzeniu Rady Ministrów w dn. 27 kwietnia 2009 r. 7

8 2. Strategie rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego Przepisy polskiego prawa, a przede wszystkim ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie gminnym i ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, nie regulują konieczności opracowywania strategii rozwoju przez samorządy lokalne. Niemniej jednak to właśnie strategia rozwoju gminy (powiatu) powinna stanowić podstawowy instrument zarządzania rozwojem lokalnym, którego zadaniem jest m. in.: wskazywanie na słabe strony gminy i identyfikacja zagrożeń rozwoju lokalnego, zwiększanie spójności podejmowanych decyzji przez władze lokalne oraz efektywniejsze zagospodarowanie miejscowych zasobów: ludzkich, przyrodniczych, kapitałowych Stan prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów Poniżej zamieszczona została tabela, która prezentuje wyniki analizy wypełnionych przez samorządy gminne i powiatowe województwa opolskiego ankiet pod kątem posiadania lub stanu prac nad lokalnymi strategiami rozwoju. Tabela 1. Gminne i powiatowe strategie rozwoju wg stanu na koniec III kw r. L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju Okres obowiązywania strategii L.p. GMINY Samorząd lokalny 1. Baborów tak Namysłów tak Posiadanie strategii rozwoju Okres obowiązywania strategii 2001 i lata następne 6 2. Biała tak Niemodlin tak Bierawa tak Nysa tak Branice tak Olesno tak Brzeg tak Olszanka tak Byczyna tak Opole tak Chrząstowice tak Otmuchów tak do Cisek brak odpowiedzi 44. Ozimek tak Dąbrowa brak odpowiedzi 45. Paczków tak 20 lat 10. Dobrodzień w opracowaniu 46. Pakosławice tak do Dobrzeń Wielki tak 10 lat 47. Pawłowiczki tak Domaszowice nie 48. Pokój w opracowaniu 13. Głogówek w opracowaniu 49. Polska Cerekiew tak K. Pająk Samorząd terytorialny i jego wewnętrzna transformacja, Toruń 2007, s Dot. "Strategii rozwoju gospodarczego gminy Namysłów"; natomiast "Plan rozwoju lokalnego gminy Namysłów" obowiązuje na lata:

9 L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju Okres obowiązywania strategii L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju Okres obowiązywania strategii 14. Głubczyce tak Popielów tak do Głuchołazy tak Praszka brak odpowiedzi 16. Gogolin tak Prószków tak nieokreślony 17. Gorzów Śląski tak Prudnik tak Grodków tak Radłów nie 19. Izbicko tak bezterminowo 55. Reńska Wieś tak Jemielnica tak nieokreślony 56. Rudniki tak Kamiennik nie 57. Skarbimierz nie 22. Kędzierzyn-Koźle tak Skoroszyce tak Kietrz tak do Strzelce Opolskie tak bezterminowo 24. Kluczbork tak Strzeleczki tak Kolonowskie tak Świerczów nie 26. Komprachcice tak Tarnów Opolski tak nieokreślony 27. Korfantów tak Tułowice tak Krapkowice nie 64. Turawa tak Lasowice Wielkie tak 5 lat 65. Ujazd tak Leśnica tak Walce tak Lewin Brzeski tak Wilków nie 32. Lubrza tak Wołczyn tak Lubsza tak nieokreślony 69. Zawadzkie tak Łambinowice tak Zdzieszowice w opracowaniu 35. Łubniany tak do Zębowice tak Murów tak nieokreślony POWIATY 1. Brzeski tak Nyski tak Głubczycki nie 8. Oleski tak Kędzierzyńsko-kozielski tak do Opolski tak bezterminowo 4. Kluczborski tak Prudnicki tak Krapkowicki tak Strzelecki tak Namysłowski tak do

10 Tabela 2. Stan posiadania strategii rozwoju przez samorządy gminne w poszczególnych latach. * GMINY w 2000 r. 7 w 2004r. 8 w 2006 r. 9 w 2010 r. posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania * brak odpowiedzi x x x 3 Trzy gminy nie odesłały ankiety. Z danych z 2004 r. wynika, że dwie z nich, tj. Dąbrowa i Praszka, posiadały strategie rozwoju, które powinny być nadal aktualne ze względu na okres obowiązywania. Według stanu na koniec września 2010 r. w 4 gminach województwa opolskiego trwały prace nad opracowaniem strategii rozwoju: Dobrodzień zakończenie prac powinno nastąpić w grudniu 2010 r. Głogówek zakończenie prac przewidziano w grudniu 2010 r. Pokój zakończenie prac zaplanowano na grudzień 2010 / styczeń 2011 r. Zdzieszowice zakończenie prac powinno nastąpić w grudniu 2010 r. Z 7 gmin, które wg stanu na koniec III kwartału 2010 r. nie posiadały strategii rozwoju, 3 planują przystąpić do opracowania strategii rozwoju, tj.: Domaszowice rozpoczęcie prac zaplanowane było na październik 2010 r. Krapkowice planowane rozpoczęcie prac powinno nastąpić w 2011 r. Wilków podobnie jak Krapkowice, gmina planuje rozpocząć prace w 2011 r. Pozostałe cztery samorządy gminne nie planują rozpoczęcia prac nad opracowaniem strategii rozwoju: Kamiennik gmina argumentuje, że nie jest to dokument wymagany przy wnioskowaniu o środki zewnętrzne. Kamiennik jest niewielką gminą o niskich dochodach i realizuje zadania najbardziej pilne i potrzebne dla lokalnej społeczności w miarę własnych możliwości finansowych. Gmina posiada opracowany dokument pn: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamiennik, w którym zostały określone kierunki rozwoju gminy na najbliższe lata. 7 Dane pochodzą z opracowania Monitoring stanu prac nad strategiami rozwoju w gminach województwa opolskiego, UMWO, 2000 r. 8 Dane pochodzą z opracowania Monitoring strategii rozwoju gmin województwa opolskiego, UMWO, 2004 r. 9 Dane pochodzą z opracowania Planowanie strategiczne w gminach i powiatach województwa opolskiego, UMWO, 2006 r. 10

11 Radłów do 2013 r. w gminie obowiązuje plan Rozwoju Lokalnego Gminy Skarbimierz - brak zapotrzebowania Świerczów odpowiedź udzielona w ankiecie wskazuje, że polityka rozwoju jest prowadzona w krótkim przedziale czasowym ze względu na zmieniającą się sytuację finansową gminy (np. dostępność środków z UE). Tabela nr 3 przedstawia wyniki analizy danych kwestionariuszowych z roku 2006 i Tylko jeden samorząd powiatowy nie posiadał strategii rozwoju (głubczycki) podczas analizowanego okresu. W ankiecie z 2010 r. starostwo powiatowe w Głubczycach udzieliło odpowiedzi, że planuje przystąpić do opracowania strategii w I połowie 2011 r. Tabela 3. Stan posiadania strategii rozwoju przez samorządy powiatowe w poszczególnych latach. POWIATY w 2006 r. * w 2010 r. posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania * Dane pochodzą z opracowania Planowanie strategiczne w gminach i powiatach województwa opolskiego, UMWO, 2006 r brak odpowiedzi Aktualizacja lokalnych strategii rozwoju W ankiecie skierowanej do gmin i powiatów zostało zadane pytanie dotyczące podjęcia aktualizacji obowiązującej strategii rozwoju (a w przypadku, gdy samorząd takiej nie posiada - czy zamierza podjąć prace nad stworzeniem dokumentu). Analiza udzielonych odpowiedzi w kwestionariuszu ankiety dowodzi, że w części gmin i powiatów prace nad strategią już zostały przeprowadzone (zadeklarowało tak niemal 10 % gmin i ok. 30 % powiatów), a znaczna część samorządów zamierza podjąć prace w najbliższym czasie (25 % gmin i niemal połowa powiatów). 11

12 Wykres 1. Stan prac nad aktualizacją (opracowaniem) lokalnych strategii rozwoju w gminach województwa opolskiego. gminy, które nie planują aktualizacji strategii gminy, które zaktualizowały strategię w ostatnich dwóch latach 16 gminy, które planują w najbliższym czasie aktualizację strategii gminy, których strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania gminy, które nie posiadają strategii rozwoju, ale planują jej opracowanie 34 gminy, które nie posiadają strategii rozwoju i nie planują jej opracowania Zaskakująco dobrze przedstawia się sytuacja w powiatach województwa opolskiego. Niemal wszystkie powiaty, które wypełniły ankietę dot. planowania rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym posiadają własną strategię rozwoju. Wyjątek stanowi powiat głubczycki, ale odpowiedź udzielona w ankiecie sugeruje, że prace nad dokumentem zostaną rozpoczęte w I półroczu 2011 r. Ponadto, aż 4 z 11 powiatów zamierza zaktualizować strategię w najbliższym czasie, a 3 powiaty zaktualizowały własne strategie w ostatnich dwóch latach. Wykres 2. Stan prac nad aktualizacją (opracowaniem) lokalnych strategii rozwoju w powiatach województwa opolskiego. powiaty, które nie planują aktualizacji strategii powiaty, które zaktualizowały strategię w ostatnich dwóch latach 4 powiaty, które planują w najbliższym czasie aktualizację strategii powiaty, które nie posiadają strategii rozwoju, ale planują jej opracowanie powiaty, które nie posiadają strategii rozwoju i nie planują jej opracowania

13 Szczegółowe podejście gmin i powiatów do procesu aktualizacji (opracowania) strategii rozwoju ujęte zostały w poniższej tabeli. Tabela 4. Stan prac nad aktualizacją (opracowaniem) lokalnych strategii rozwoju w gminach i powiatach województwa opolskiego. posiadające strategię rozwoju, które: 57 aktualizowały strategię w ostatnich dwóch latach nie planują aktualizacji 34 planują aktualizację 16 Samorządy lokalne GMINY 7 Brzeg, Byczyna, Kolonowskie, Nysa, Prudnik, Tułowice, Walce Baborów, Biała, Bierawa, Branice, Dobrzeń Wielki, Głubczyce, Głuchołazy, Gogolin, Gorzów Śląski, Grodków, Izbicko, Jemielnica, Kędzierzyn-Koźle, Kietrz, Komprachcice, Leśnica, Lewin Brzeski, Lubrza, Lubsza, Łubniany, Namysłów, Niemodlin, Olszanka, Otmuchów, Paczków, Pakosławice, Polska Cerekiew, Reńska Wieś, Strzeleczki, Tarnów Opolski, Turawa, Wołczyn, Zawadzkie, Zębowice Chrząstowice, Kluczbork, Korfantów, Lasowice Wielkie, Łambinowice, Murów, Olesno, Opole 10, Ozimek, Pawłowiczki, Popielów, Prószków, Rudniki, Skoroszyce, Strzelce Opolskie, Ujazd pozostające w trakcie prac nad strategią 4 4 Dobrodzień, Głogówek, pokój, Zdzieszowice nie posiadające strategii rozwoju, które: 7 zamierzają podjąć prace nad jej opracowaniem nie zamierzają podjąć prac nad jej opracowaniem POWIATY posiadające strategię rozwoju, które: 10 3 Domaszowice, Krapkowice, Wilków 4 Kamiennik, Radłów, Skarbimierz, Świerczów aktualizowały strategię w ostatnich dwóch latach 3 Namysłowski, oleski, prudnicki nie planują aktualizacji 3 brzeski, kędzierzyńsko-kozielski, nyski planują aktualizację 4 kluczborski, krapkowicki, namysłowski, opolski, nie posiadające strategii rozwoju, które: 1 zamierzają podjąć prace nad jej opracowaniem nie zamierzają podjąć prac nad jej opracowaniem 1 głubczycki - 10 Miasto Opole w ankiecie dot. planowania rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym udzieliło odpowiedzi, że w najbliższym czasie nie przewiduje aktualizacji strategii rozwoju w najbliższym czasie. Z informacji posiadanych przez UMWO wynika jednak, że proces aktualizacji strategii rozwoju rozpoczął się w I kw r. i ma zakończyć się do końca tego roku. 13

14 2.3 Prognoza oddziaływania na środowisko Przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 11, nie regulują wprost obowiązku opracowywania oceny oddziaływania na środowisko strategii lokalnych przez gminy i powiaty. Natomiast art. 46 ww. ustawy normuje poddanie strategii wojewódzkich strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Podstawę stanowi również konstytucyjny zapis: Rzeczpospolita Polska (...) zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju (art. 5 Konstytucji R.P. z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Wyżej wspomniana ustawa wskazuje na konieczność sporządzenia na poziomie regionalnym oceny oddziaływania na środowisko m.in. dla projektów strategii rozwoju regionalnego, planu zagospodarowania przestrzennego oraz projektów polityk, strategii, planów lub programów (w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu) opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, a także projektów polityk, strategii, planów lub programów innych niż ww., ale których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura Również ustawy o samorządzie gminnym i powiatowym nie odnoszą się wprost do kwestii obowiązku opracowania strategii rozwoju przez samorządy lokalne, ani do sprawy opracowania prognozy oddziaływania na środowisko. Należy jednak podkreślić, że jeśli w strategiach lokalnych znajdują się zapisy, które mogą spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, samorządy gminne i powiatowe powinny przeprowadzić strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko. Jednym z pytań w ankiecie dot. planowania rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym było Czy przeprowadzana była (jest lub będzie) prognoza oddziaływania na środowisko? Odpowiedzi samorządów gminnych i powiatowych przedstawione zostały w tabeli nr 5. Spośród 61 gmin, które posiadają strategię rozwoju lub pracują nad jej powstaniem, 28 % zdeklarowało, że przeprowadzona została (lub zostanie przeprowadzona) ocena oddziaływania na środowisko. Pozostałe samorządy gminne nie wykonywały oceny projektu strategii rozwoju gminy pod kątem oddziaływania na środowisko. Gmina Dobrodzień, która zaznaczyła, że strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania, zadeklarowała, że w momencie zakończenia prac wystosowane zostanie zapytanie do instytucji nadrzędnej o konieczność wykonania prognozy. 11 Dz. U. z 2008 Nr 199, poz z późn. zm. 14

15 Wśród powiatów zaledwie dwa (kluczborski i prudnicki) zaznaczyły, że przeprowadziły lub przeprowadzą w przyszłości ocenę oddziaływania na środowisko. Oba zaznaczyły również zamiar przystąpienia do aktualizacji strategii rozwoju powiatu w niedalekiej przyszłości. Tabela 5. Przeprowadzenie (lub plan przeprowadzenia) prognozy oddziaływania na środowisko projektu strategii rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego. Samorządy lokalne posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania ogółem tak nie GMINY inna odpowiedź brak odpowiedzi brak odpowiedzi 3 x x x 3 POWIATY posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania brak odpowiedzi Podsumowując analizę odpowiedzi na pytanie o przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko przez samorządy gminne i powiatowe, można zauważyć, że świadomość ekologiczna samorządu terytorialnego wciąż pozostaje na niesatysfakcjonującym poziomie, choć można przypuszczać, że jest większa niż kilka czy kilkanaście lat temu. Samo postępowanie związane zarówno z wyborem wykonawcy, ale przede wszystkim z samym procesem dokonania oceny oddziaływania na środowisko to ciągle kosztowna i długotrwała procedura, na którą niewiele jednostek samorządu terytorialnego stać, zwłaszcza gdy stoją przed wyborem ocena oddziaływania na środowisko czy bieżące niezbędne inwestycje na terenie gminy/powiatu. Z drugiej strony należy pamiętać, że procedura oceny oddziaływania na środowisko ma również kluczowe znaczenie dla możliwości otrzymania dofinansowania projektów z funduszy Unii Europejskiej (wymóg wynikający z rozporządzenia Rady 1083/2006 z 11 lipca 2006 r.). 15

16 2.4 Ewaluacja ex ante Ewaluacja ex ante strategii rozwoju polega na zweryfikowaniu czy zostały wybrane właściwe cele rozwojowe. Ewaluacja prowadzona na tym etapie zarządzania strategicznego obejmuje analizę stopnia realizacji celów poprzednio wdrażanych strategii, o ile takie istniały, z uwzględnieniem czynników zewnętrznych, które miały wpływ na realizację strategii w badanym okresie 12. Nadrzędnym celem ewaluacji ex ante natomiast jest sformułowanie uwag i rekomendacji służących podniesieniu jakości merytorycznej i formalnej ocenianego dokumentu. Każda ewaluacja to proces kosztowny i rozciągnięty w czasie, który wymaga opracowania harmonogramu z podziałem na poszczególne etapy wraz z uwzględnieniem czasu, jaki zabierze ich realizacja. Ze względu na wysokie koszty związane z procesem ewaluacji oraz brak wymogów ustawowych w odniesieniu do przeprowadzenia ewaluacji strategii rozwoju jest to wciąż rzadko stosowana praktyka. Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju reguluje obowiązek przeprowadzenia procesu ewaluacji dla programów rozwoju. Dobre praktyki, a także zalecenia Komisji Europejskiej zawarte w V Raporcie kohezyjnym wskazują jednak, że ocenie ewaluacji ex ante powinny zostać poddane również dokumenty o charakterze strategicznym. Ewaluacja ex ante została przeprowadzona w odniesieniu do Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego i Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zamierza przeprowadzić również ocenę pozostałych dokumentów strategicznych, które pozostają obecnie w fazie przygotowania. Na zasadność poddania strategii wojewódzkich ocenie ex ante wskazuje również podręcznik dot. aktualizacji strategii rozwoju województw zgodnie z KSRR. 13 Pytanie postawione samorządom lokalnym województwa opolskiego w ankiecie brzmiało następująco: Czy przeprowadzana była (jest lub będzie) ewaluacja ex ante do strategii rozwoju gminy/powiatu? Biorąc pod uwagę dotychczasowy brak praktyk związanych z przeprowadzaniem procesu ewaluacji na poziomie lokalnym, odpowiedzi należy interpretować jako dobrą wolę samorządu gminnego i powiatowego, aby ewaluację ex ante przeprowadzić w przyszłości. 12 K. Opolski, P. Modzelewski Zastosowanie ewaluacji w procesie projektowania strategii (w:) Ewaluacja w strategicznym zarządzaniu publicznym, Warszawa 2010, s Podręcznik pozostaje w fazie opracowania, nie został jeszcze oficjalnie przyjęty. 16

17 Żadna z czterech gmin, których strategia rozwoju pozostawała w 2010 r. w fazie opracowania, nie zaznaczyło odpowiedzi potwierdzającej chęć przeprowadzenia ewaluacji ex ante. Natomiast dwie gminy, które nie posiadają strategii, deklarują przystąpienie do ewaluacji ex ante w trakcie opracowywania strategii w przyszłości. W przypadku starostw powiatowych, 4 z nich nie udzieliły odpowiedzi na to pytanie. 3 starostwa zadeklarowały chęć przeprowadzenia ewaluacji ex ante do projektu strategii rozwoju (powiat brzeski, kluczborski i prudnicki). Pozostałe powiaty zaznaczyły odpowiedź przeczącą. Tabela 6. Przeprowadzenie (lub plan przeprowadzenia) ewaluacji ex ante projektu strategii rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego. Samorządy lokalne posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania ogółem tak nie GMINY inna odpowiedź brak odpowiedzi brak odpowiedzi 3 x x x 3 POWIATY posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania brak odpowiedzi Kolejne pytanie postawione w kwestionariuszu ankiety dotyczyło znajomości zasad prowadzenia szeroko pojętego procesu ewaluacji programów, czy w tym przypadku dokumentów strategicznych. Spośród 71 samorządów gminnych, znajomość zagadnienia ewaluacji potwierdziło 47 gmin, tj. 66 %. Analogicznie wśród starostw odpowiedzi twierdzącej udzieliło 6 na 11 powiatów, natomiast 3 nie udzieliły odpowiedzi. Brak wiedzy na temat ewaluacji zadeklarowało ogółem 19 samorządów lokalnych (w tym: 16 gminnych i 3 powiatowe). 17

18 Wykres 3. Znajomość zasad prowadzenia procesu ewaluacji strategii/programów przez samorządy gminne i powiatowe województwa opolskiego. tak 66% gminy tak 55% powiaty brak odpowiedzi 11% nie 23% brak odpowiedzi 18% nie 27% Można zatem stwierdzić, że proces ewaluacji jest coraz bardziej popularny, rośnie świadomość samorządowców w tym zakresie, a posiadany zasób wiedzy jest coraz wyższy. Świadczyć o tym również mogą odpowiedzi udzielone w pytaniu na temat szkoleń. W III części niniejszego raportu propozycja tematu Monitoring i ewaluacja strategii programów o charakterze lokalnym i regionalnym, które w przyszłości mogłyby być zorganizowane przez urząd marszałkowski, została oceniona przez samorządy dość wysoko. W skali od 1 do 5, samorządy powiatowe oceniły zasadność przeprowadzenia szkolenia w tym temacie na 4,6 pkt, natomiast samorządy gminne na 3,7 pkt. 2.5 Konsultacje społeczne Konsultacje społeczne są jedną z form dialogu społecznego. Określane są jako dwukierunkowa komunikacja administracji publicznej (każdego szczebla: od lokalnych po centralne) z partnerami społecznymi, którą prowadzi się w celu uzyskania opinii na temat proponowanych przez administrację rozwiązań. Najczęściej są to plany dotyczące np. aktów prawnych (ich zmiany lub uchwalania nowych), inwestycji lub innych przedsięwzięć, które będą miały wpływ na życie codzienne i pracę obywateli. Na etapy procesu konsultacji społecznych składają się kolejno: informowanie o planach, prezentacja poglądów na temat sposobów rozwiązania problemu, wymiana opinii, znajdowanie rozwiązań oraz informowanie o finalnej decyzji. Podstawą prawną do przeprowadzania konsultacji społecznych na poziomie regionalnym i lokalnym są przepisy: ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz z późn. zm.) ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz z późn. zm.) 18

19 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz z późn. zm.) ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U Nr 84 poz. 712) ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U Nr 80 poz. 717 z późn. zm.) Zgodnie z ww. przepisami, rząd i samorządy przeprowadzają konsultacje społeczne w wypadkach przewidzianych ustawą (wtedy są one obowiązkowe) oraz w innych sprawach ważnych dla wspólnot samorządowych. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami określają uchwały organów odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego (gmin, miast, powiatów, województw). Na pytanie Czy strategia gminy/powiatu poddana została (czy harmonogram prac przewiduje lub będzie przewidywał poddanie projektu strategii) procesowi konsultacji społecznych? spośród wszystkich gmin i powiatów województwa opolskiego, aż 56 samorządów lokalnych udzieliło odpowiedzi twierdzącej (czyli w sumie 68 %). Należy podkreślić, że wszystkie cztery gminy, w których proces opracowywania strategii rozwoju w III kw r. nie został jeszcze ukończony, odpowiedziało, że konsultacje społeczne zostały lub zostaną przeprowadzone. Wśród powiatów 6 zaznaczyło odpowiedź, że strategia rozwoju poddana została procesowi konsultacji społecznych. Szczegółowe ujęcie liczbowe przedstawia poniższa tabela. Tabela 7. Przeprowadzenie (lub plan przeprowadzenia) konsultacji społecznych projektu strategii rozwoju gmin. Samorządy lokalne posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania ogółem tak nie GMINY inna odpowiedź brak odpowiedzi brak odpowiedzi 3 x x x 3 POWIATY posiadające strategię rozwoju nie posiadające strategii rozwoju strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania brak odpowiedzi

20 Poniżej została przedstawiona w postaci tabelarycznej zbiorcza informacja na temat form konsultacji społecznych lokalnych strategii rozwoju. Najczęściej powtarzającymi się formami były: spotkania z mieszkańcami, konsultowanie dokumentu z kluczowymi aktorami gminy/powiatu, wystawienie projektu strategii do publicznego wglądu, informacja na ten temat na stronie internetowej urzędu gminy lub starostwa powiatowego. Tabela 8. Konsultacje społeczne strategii rozwoju w gminach województwa opolskiego L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju 1. Baborów tak tak 2. Biała tak nie Konsultacje społeczne Przebieg konsultacji społecznych GMINY Konsultacje polegały na przeprowadzeniu spotkań z lokalnymi działaczami, radnymi, sołtysami, przedstawicielami stowarzyszeń, pracownikami samorządowymi i przedsiębiorcami; podaniu do publicznej wiadomości poprzez zamieszczenie na stronie internetowej gminy projektu strategii. 3. Bierawa tak tak Konsultacje społeczne w gronie liderów lokalnych. 4. Branice tak tak 5. Brzeg tak tak 6. Byczyna tak tak 7. Chrząstowice tak tak 8. Cisek brak odpowiedzi 9. Dąbrowa brak odpowiedzi 10. Dobrodzień w opracowaniu tak 11. Dobrzeń Wielki tak tak 12. Domaszowice nie nie Przez 3 mies. projekt strategii przedstawiony był do publicznej wiadomości, na zebraniach wiejskich, w internecie, na tablicach ogłoszeń oraz istniała możliwość wglądu do projektu w urzędzie. Władze Brzegu, na mocy uchwały Rady Miejskiej, zwróciły się do mieszkańców z prośbą o współpracę w zakresie konsultacji w kontekście przygotowywanej Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta. Zostały przygotowane ankiety, mające na celu umożliwienie mieszkańcom wypowiedzenie się w kwestii ustalenia kierunków rozwoju miasta. Ankiety dostarczono drogą pocztową. Były one także dostępne w wyznaczonych punktach na terenie miasta. Czas trwania 3 miesiące Obecnie trudno przewidzieć, ale gmina będzie się starać zaangażować w ten proces jak największa liczbę osób, podmiotów i instytucji. W konsultacjach, które trwały ok. pół roku brali udział przedstawiciele samorządu, organizacji pozarządowych, władze sołeckie, przedsiębiorcy i liderzy wsi. Dodatkowo projekt strategii podany był do publicznej wiadomości i każdy z mieszkańców gminy miał możliwość zgłoszenia uwag i wniosków. Przez okres 21 dni projekt strategii będzie dostępny na stronie internetowej BIP urzędu gminy. Strategia była realizowana metodą partycypacyjną, a więc z udziałem społeczności, ale nie była wyłożona oficjalnie, tzn. poprzez ogłoszenia i obwieszczenia tak jak to jest praktykowane, aczkolwiek każdy kto wiedział, że strategia jest realizowana mógł się z nią zapoznać. Było to 7 spotkań z udziałem kilkunastu do kilkudziesięciu osób jednorazowo, na których tworzono i konsultowano wszystkie kierunkowe zapisy dokumentu. 20

21 L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju 13. Głogówek w opracowaniu tak Konsultacje społeczne 14. Głubczyce tak nie 15. Głuchołazy tak tak 16. Gogolin tak tak 17. Gorzów Śląski tak tak 18. Grodków tak tak 19. Izbicko tak brak odp. 20. Jemielnica tak tak Kamiennik nie 22. Kędzierzyn- Koźle tak brak odp. tak 23. Kietrz tak tak 24. Kluczbork tak tak 25. Kolonowskie tak nie Przebieg konsultacji społecznych Przeprowadzono konsultacje społeczne (zebrania), umieszczono również informację na stronie internetowej gminy. Adresaci to głównie mieszkańcy, jednostki pomocnicze gminy (sołectwa), dyrektorzy jednostek organizacyjnych gminy. W proces opracowania strategii zaangażowano 32- osobowy zespól składający się z przedstawicieli m.in: przedsiębiorców, rolników, właścicieli gospodarstw agroturystycznych, ośrodków wypoczynkowych, instytucji kultury, oświaty, org. pozarządowych, służb medycznych i bezpieczeństwa, władz giny i pracowników UM Głuchołazy pracujący nad dokumentem podczas cyklicznych warsztatów strategicznych. Strategia poddana została procesowi konsultacji społecznych podczas spotkań konsultacyjnych dla mieszkańców i podmiotów działających na terenie Gminy Gogolin. Projekt strategii został wyłożony do publicznej wiadomości w trakcie opracowywania dokumentu. Konsultacje społeczne polegały na organizacji kilku spotkań z poszczególnymi grupami społecznymi, wnoszeniu przez mieszkańców własnych propozycji oraz pomysłów na rozwój. Strategia gminy była opracowywana metodą planowania partnerskiego opartego o procedurę grupowego podejmowania decyzji przez grupę reprezentatywną gminy zwaną Radą Liderów Lokalnych w składzie której znaleźli się aktywni liderzy kreujący rzeczywistość w gminie a zwłaszcza przedstawiciele: Zarządu Gminy, Rady Gminy, Urzędu Gminy organizacji społecznych, lokalnych przedsiębiorców, organizacji ochrony środowiska i przyrody oraz kościoła. Na witrynie internetowej zamieszczono ankietę umożliwiającą udział społeczeństwa w pracach nad dokumentem strategicznym. O możliwości wypełnienia ankiety informowano na portalu miasta oraz w prasie. Do firm z terenu miasta oraz miejskich spółek i jednostek organizacyjnych wysłano projekt roboczy dokumentu celem konsultacji i wniesienia uwag. Na etapie tworzenia strategii przeprowadzane były konsultacje z przedstawicielami środowisk lokalnych. W okresie 2 miesięcy przed uchwaleniem przez radnych projekt dokumentu był udostępniony do wglądu w Referacie Promocji ( ), który koordynował całość spraw związanych z opracowaniem strategii. Informacja o planowanych konsultacjach społecznych została podana na stronie internetowej i wywieszona na tablicach informacyjnych urzędu. Osoby zgłaszające uwagi do projektu strategii proszone były o przekazanie ich w formie pisemnej bądź em. Do wypracowania tego dokumentu zaproszono szerokie grono przedstawicieli organizacji pozarządowych, dostawców mediów (woda, gaz, prąd), dróg krajowych i powiatowych, jednostek gminnych i innych. 14 Gmina Jemielnica zaznaczyła odpowiedź nie, jednak z uwagi na definicję konsultacji społecznych oraz biorąc pod uwagę opisy działań konsultacyjnych, należy uznać, że odpowiedź w pyt. 8 była twierdząca. 21

22 L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju 26. Komprachcice tak tak 27. Korfantów tak tak 28. Krapkowice nie tak 29. Lasowice Wielkie Konsultacje społeczne tak nie 30. Leśnica tak tak 31. Lewin Brzeski tak tak 32. Lubrza tak tak Przebieg konsultacji społecznych Konsultacje przeprowadzone były głównie z sołtysami, dyrektorami placówek oświatowych, stowarzyszeniami działającymi na terenie gminy, mieszkańcami zaangażowanymi w życie społeczne gminy (tzw. społecznicy). Projekt strategii konsultowany był z Komisjami Rady Miejskiej, sołtysami i różnymi grupami zawodowymi, czas trwania to 5 miesięcy. Wykorzystane narzędzia to: spotkania, internet i wersje papierowe. Czas trwania konsultacji: 2 3 miesiące. Adresatami będą: mieszkańcy gminy, podmioty gospodarcze, organizacje pozarządowe. Jako formy konsultacji przewidziano badania ankietowe, sondaże internetowe, otwarte spotkania konsultacyjne z mieszkańcami. W wyniku współpracy władz gminnych oraz reprezentantów społeczności lokalnej zorganizowano sesje warsztatowe, podczas których zidentyfikowano podstawowe obszary strategii. Konsultacje społeczne trwały pół roku, adresowane były do mieszkańców gminy, przedsiębiorców. Natomiast narzędzia komunikacji stanowiły głównie spotkania i warsztaty. Konsultacje społeczne trwały 1 miesiąc, przyjmowane były wnioski, uwagi, wskazówki. Wykorzystana została również komunikacja teleinformatyczna i tradycyjna (poczta, osobiste składanie wniosków w sekretariacie urzędu). 33. Lubsza tak tak Konsultacje społeczne trwały 3 miesiące. 34. Łambinowice tak tak 35. Łubniany tak nie 36. Murów tak nie 37. Namysłów tak tak 38. Niemodlin tak tak 39. Nysa tak tak Czas trwania konsultacji społecznych wyniósł ok. 6 miesięcy (majgrudzień 2004): najpierw zgłoszone zostały propozycje przez zainteresowane podmioty, a następnie odbyły się konsultacje społeczne projektu dokumentu. Adresatami byli: społeczność lokalna (stowarzyszenia, grupy odnowy wsi, rady sołeckie, organizacje nieformalne, kluby sportowe, parafie), radni, lokalni rolnicy, przedsiębiorcy lokalni i funkcjonujący na terenie gminy, lokalne instytucje kultury, oświaty i administracji oraz instytucje posiadające lub zarządzające nieruchomościami na terenie gminy Wykorzystane narzędzia komunikacji to: strony internetowe urzędu gminy, ogłoszenie w lokalnej prasie, rozesłane pisma do 134 podmiotów wymienionych w części adresaci z prośbą o zgłaszanie propozycji do planu. Przeprowadzone zostały badania ankietowe, opracowany został również raport podsumowujący, powołane zostały zespoły zadaniowe. W ostatnim etapie - prezentacja i przyjęcie końcowej wersji strategii. Umieszczono projekt dokumentu na stronie internetowej, do publicznego wglądu w siedzibie urzędu, wnoszone były pisemne uwagi, odbywały się spotkania konsultacyjne. Projekt strategii przedstawiono mieszkańcom miasta, organizacjom pozarządowym i przedsiębiorcom. Mieli oni możliwość zapoznania się z dokumentami oraz wyrażenia opinii na temat zawartych w niej zapisów. Zaktualizowana strategia podlegać będzie konsultacjom zgodnie z Uchwałą Nr L/739/10 Rady Miejskiej w Nysie z dnia 2 września 2010 roku w sprawie określenia szczegółowego sposobu konsultowania z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art.3 ust.3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie projektów aktów prawa miejscowego w 22

23 L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju 40. Olesno tak tak 41. Olszanka tak tak 42. Opole tak tak 43. Otmuchów tak tak Konsultacje społeczne 44. Ozimek tak nie 45. Paczków tak nie 46. Pakosławice tak nie 47. Pawłowiczki tak tak w opracowaniu 48. Pokój tak 49. Polska Cerekiew 50. Popielów tak tak Przebieg konsultacji społecznych dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji. Wersja robocza dokumentu została zaprezentowana radnym wszystkich komisji, którzy wnieśli do niej swoje uwagi W ramach konsultacji społecznych organizowane były robocze spotkania konsultacyjne, w których udział wzięli zainteresowani obywatele oraz organizacje pozarządowe. Strategia rozwoju miasta Opola stolicy polskiej piosenki na lata przyjęta została uchwałą nr XXVI/220/04 Rady Miasta Opola z dnia 26 lutego 2004 r. Uchwałą nr XIV/121/07 z dnia 28 czerwca 2007roku wprowadzono aktualizację zapisów strategii. Wprowadzenie tych dokumentów poprzedziły szerokie konsultacje społeczne. Wzięli w nich udział wszyscy zainteresowani mieszkańcy Opola. Przeprowadzono spotkania konsultacyjne we wszystkich dzielnicach i pozostałych obszarach miasta. W trakcie spotkań przeprowadzono także badania ankietowe, których celem było pozyskanie informacji na temat oczekiwań społeczności Opola w zakresie kierunków przyszłego rozwoju miasta. Część opinii zebrano w trakcie cieszących się dużym powodzeniem ulicznych happeningów. Mieszkańcy mogli zapisywać swe postulaty i uwagi na specjalnie przygotowanych w tym celu obszernych kartach, a także mogli je przesyłać za pośrednictwem Internetu. Zebrane wnioski, opinie i uwagi opolan uwzględnione zostały w trakcie formułowania priorytetów i celów rozwoju miasta. W obu przypadkach konsultacje społeczne trwały około 1 miesiąca. W przypadku wprowadzanie zmian dokument poddany zostanie procesowi konsultacji społecznych. Do tego celu wykorzystana zostanie możliwość komunikacji poprzesz portal internetowy Gminy Otmuchów Przygotowanie materiałów, powołanie zespołu do opracowania strategii, konsultacje społeczne z uczestnictwem wszystkich grup społecznych, zatwierdzenie wykorzystanie do lokalnych mediów i Internetu Przewidywany czas trwania ok dni, adresaci: partnerzy kluczowi, przedsiębiorcy, NGO, narzędzia: strona www, ankiety elektroniczne, ankiety papierowe, publikacje streszczające, udostępnienie dokumentu w wersji papierowej, kontakt mailowy oraz moduł kontaktowy na stronie www. tak tak Konsultacje społeczne odbywały się na zebraniach wiejskich 51. Praszka brak odpowiedzi 52. Prószków tak nie Powołana została Rada Liderów Lokalnych. Podstawową metodą pracy były warsztaty, prowadzone przez osobę spoza jej składu zwaną moderatorem. Warsztaty, czyli generowanie pomysłów przez liderów lokalnych, organizowane były metodą moderacji wizualnej, gdzie dyskusja oparta na pisemnych wypowiedziach uczestników, prowadziła do osiągania konsensusu we wszystkich analizowanych sprawach. Przebieg warsztatów był rejestrowany w formie raportu, a priorytety ustalane w oparciu o ranking odpowiedzi. Okresy pomiędzy warsztatami wykorzystywane były do ankietyzacji uczestników, co pozwoliło na uzyskanie oceny ilościowej szeregu cech 23

24 L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju 53. Prudnik tak tak Konsultacje społeczne 54. Radłów nie brak odp. 55. Reńska Wieś tak tak 56. Rudniki tak tak 57. Skarbimierz nie nie 58. Skoroszyce tak nie 59. Strzelce Opolskie tak tak 60. Strzeleczki tak tak 61. Świerczów nie brak odp. 62. Tarnów Opolski tak tak 63. Tułowice tak tak 64. Turawa tak tak 65. Ujazd tak tak 66. Walce tak nie Przebieg konsultacji społecznych Przeprowadzone zostały badania na społeczności regionu (woj. dolnośląskie, opolskie, śląskie nad rozpoznawalnością miasta i walorów ziemi prudnickiej), odbyło się Seminarium Rady Liderów Lokalnych nad zebraniem wniosków do strategii i stworzenia założeń. Projektu strategii został zweryfikowany przez Radę Liderów Lokalnych, rozpoczęta została procedura przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ustaleń projektu strategii (ogłoszenia w lokalnej prasie, na stronie internetowej urzędu, na tablicy ogłoszeń urzędu), a następnie projekt strategii został wyłożony do publicznego wglądu (ogłoszenia w lokalnej prasie, na stronie internetowej urzędu, na tablicy ogłoszeń urzędu). Konsultacje społeczne miały miejsce w każdym sołectwie, odbywały się zebrania wiejskie oraz na posiedzeniach Rady Gminy z udziałem sołtysów i przewodniczących wszystkich organizacji pozarządowych. Strategia była tworzona przy aktywnym współudziale przedstawicieli różnych grup społecznych: przedsiębiorców, rolników, szkół, organizacji pozarządowych itp., Strategia była tworzona podczas aktywnych zajęć prowadzonych przez moderatora. Konsultacje społeczne zostaną przeprowadzone z przedstawicielami poszczególnych grup społecznych (np. przedsiębiorców, NGO) i udziałem mieszkańców gminy wykorzystując narzędzia konsultacji w postaci: informacji w prasie i na stronie www, spotkań oraz ankiety. Odbywały się spotkania z mieszkańcami i przedstawicielami gminy oraz wspólne warsztaty z udziałem mieszkańców. Elementem konsultacji społecznej było w czasie tworzenia strategii powołanie przez Radę Gminy Rady Liderów Lokalnych składającej się z 20 osób z różnych środowisk i organizacji społecznych. Strategia gminy Turawa była opracowywana w oparciu o partnerski model budowy planów strategicznych jednostek samorządu terytorialnego. Powołano Konwent Strategiczny, który w całości prowadził prace nad zapisami strategii. W jego skład weszli przedstawiciele władz Gminy, radni i urzędnicy samorządowi, dyrektorzy jednostek gminnych, przedstawiciele organizacji gospodarczych, szkół, instytucji polityki społecznej i ochrony zdrowia, reprezentanci przedsiębiorców oraz lokalnych organizacji pozarządowych i młodzieży. W ramach konsultacji społecznych odbyło się kilkugodzinne spotkanie konsultacyjne z udziałem przedstawicieli organizacji pozarządowych, przedsiębiorców, rad sołeckich i innych autorytetów. 24

25 L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju 67. Wilków nie tak 68. Wołczyn tak tak 69. Zawadzkie tak tak Konsultacje społeczne 70. Zdzieszowice tak w opracowaniu 71. Zębowice tak tak Przebieg konsultacji społecznych O konsultacjach społecznych mieszkańcy zostaną poinformowani za pośrednictwem strony internetowej Urzędu Gminy, poprzez informację na tablicach ogłoszeniowych w poszczególnych wsiach gminy, oraz uzyskać będzie można informację na ten temat u sołtysów wsi. Informacja zostanie umieszczona również w comiesięcznym informatorze gminnym, czas konsultacji ustalony zostanie na 30 dni. W okresie 6 miesięcy odbywały się spotkania z lokalnymi liderami. Projekt został przedstawiony w lokalnej gazecie i na stronie internetowej. Został poddany konsultacjom społecznym W okresie 6 miesięcy odbywały się spotkania z lokalnymi liderami. Projekt został przedstawiony w lokalnej gazecie i na stronie internetowej. Został poddany konsultacjom społecznym Opracowanie Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Zdzieszowice do roku 2015 było możliwe dzięki zaangażowaniu przedstawicieli różnych środowisk, grup, organizacji oraz osób, które aktywnie włączyły się w proces planistyczny. Mieszkańcy Zdzieszowic mieli możliwość wyrażenia swoich poglądów na temat przyszłości rozwoju Gminy za pomocą specjalnie przygotowanych ankiet (w wersji internetowej oraz papierowej). W szczególności istotne było uczestnictwo w warsztatach strategicznych, gdzie ścierały się różne poglądy i wizje rozwoju MiG, a także była okazja do dyskusji i wypracowania optymalnych rozwiązań, które stanowią rdzeń Strategii. Fakt, że w spotkaniach warsztatowych brali z jednej strony udział przedstawiciele struktur Urzędu Miasta, z drugiej zaś radni oraz sołtysi i przedstawiciele środowisk wiejskich, pozwolił na budowę programu, który opisuje założenia strategiczne Miasta i Gminy przy zachowaniu zasad spójności, zrównoważonego rozwoju, dbałości o rozwój dynamiczny i harmonijny. Mieszkańcy gminy informowani byli na zebraniach sołeckich o pracy nad dokumentem oraz o możliwości zapoznania się z treścią projektu strategii. Zakres opracowania szeroko omawiano w Komisjach Rady Gminy oraz zapoznano radnych gminy ze szczegółowymi postanowieniami dokumentu. Ponadto treść dokumentu konsultowano na spotkaniach miejscowych liderów. POWIATY 1. Brzeski tak tak informacja o strategii została umieszczona na stronie starostwa oraz w mediach lokalnych 2. Głubczycki nie nie 3. Kędzierzyńskokozielski tak 4. Kluczborski tak nie 5. Krapkowicki tak brak odp. 6. Namysłowski tak tak tak 7. Nyski tak tak Poprzez Internet i media lokalne Zorganizowane zostały otwarte prelekcje dla mieszkańców, w tym przedstawicieli NGO, przedsiębiorców. Umieszczono informację na stronie internetowej urzędu oraz na tablicy ogłoszeń w siedzibie Starostwa Powiatowego w Kędzierzynie Koźlu 8. Oleski tak tak Utworzenie Zespołów Programowcyh, rady Konsultacyjnej, w której składzie znaleźli się przedstawiciele sektorów programowych, społeczność lokalna - prasa, spotkania konsultacyjne 9. Opolski tak tak nie określono 25

26 L.p. Samorząd lokalny Posiadanie strategii rozwoju Konsultacje społeczne 10. Prudnicki tak nie 11. Strzelecki tak brak odp. Przebieg konsultacji społecznych 2.6 Monitoring strategii rozwoju Monitoring jest niezbędnym elementem każdej strategii rozwoju. Z reguły definiowany jest jako proces systematycznego zbierania i analizowania wiarygodnych informacji na temat przedsięwzięć i działań realizujących zapisy dokumentu strategicznego. Stanowi on istotny etap w procesie realizacji strategii, poprzedzając zazwyczaj działania o charakterze ocennym (ewaluację) oraz działania zmierzające do wprowadzenia zmian w treści dokumentu. Monitoring odbywa się w wyznaczonych przekrojach czasowych i umożliwia dokonywanie analiz trafności wyboru założonych kierunków rozwoju, efektywności wykorzystania zasobów regionu i zakresu ich osiągania. Biorąc pod uwagę odpowiedzi udzielone przez samorządy lokalne w ankiecie dot. planowania rozwoju na poziomie lokalnym i regionalnym, kwestia monitorowania działań rozwojowych przedstawia się następująco: ponad połowa samorządów gminnych zadeklarowała, że prowadzi lub zamierza prowadzić monitoring strategii rozwoju, wyniki monitoringu są (lub będą w przyszłości) uwzględniane w polityce rozwoju gminy przez niemal wszystkie gminy, które prowadzą (lub będą prowadzić) monitoring strategii rozwoju, wszystkie cztery gminy, które zapisały w kwestionariuszu, że strategia rozwoju pozostaje w trakcie opracowania zadeklarowały, że będą prowadzić monitorowanie działań zapisanych w dokumencie, dwie gminy z 7, które nie posiadają strategii zadeklarowały chęć monitorowania działań w przyszłości (gmina Krapkowice i Wilków), jedna gmina odpowiedziała, że prowadzi monitoring rozwoju, natomiast jego wyniki nie są uwzględniane w prowadzonej polityce rozwoju gminy (gm. Lasowice Wielkie), spośród 10 powiatów, które posiadają strategię rozwoju, 9 prowadzi (lub zamierza prowadzić) monitorowanie działań wpisanych w strategię. Podejście gmin do zagadnienia monitorowania strategii rozwoju przedstawione zostało szczegółowo w poniższej tabeli. 26