- PDF Free Download

Transkrypt

1

2

3 ARCHEOLOGIA POLSKI

4

5 INSTYTUT HISTORII KULTURY MATERIALNEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK ARCHEOLOGIA POLSKI TOM XIII Zeszyt 1 WROCŁAW WARSZAWA KRAKÓW ZAKŁAD NARODOWY IMIENIA OSSOLIŃSKICH WYDAWNICTWO POLSKIEJ AKADEMII NAUK 1968

6 Redaktor ZDZISŁAW RAJEWSKI Sekretarze Redakcji ZBIGNIEW BUKOWSKI JERZY GĄSSOWSKI Rada Redakcyjna ALEKSANDER GIEYSZTOR, WITOLD HENSEL, KONRAD JAŻDŻEWSKI, KAZIMIERZ MAJEWSKI, ZOFIA PODKOWIŃSKA Adres Redakcji Instytut Historii Kultury Materialnej PAN Warszawa, Nowy Świat 72 Tel , wewn. 166 Okładkę projektowali Alina i Leszek Kaćmowie Redaktor Zofia Kozłowska Redaktor techniczny Lidia Samarin Printed in Poland Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo. Wrocław Nakład egz. Obj. ark. wyd. 22,30, ark. druk. 16,76+2 wklejki, ark. form. Al 22,60. Papier ilustr. sat. kl. III, 80 g, 70XW0. Oddano do składania 8 IX Podpisano do druku 17 IV Druk ukończono w kwietniu 1968 r. Zakłady Kartograficzne Wrocław, ul. Kościuszki 29. Zam. nr 943. (R-9). Cena zł 55.

7 SPIS TREŚCI STUDIA I MATERIAŁY Stanisław Tabaczyński, Główne etapy rozwojowe wspólnot wczesnorolniczych na Bliskim Wschodzie. Problematyka i przegląd ostatnich 7 odkryć The Main Stages of Development of the Early Agricultural Communes in the Near East. General Problems and Review of the Recent Discoveries 50 Anna Kulczycka-Leciejewiczowa, Ze studiów nad kulturą ceramiki wstęgowej w Polsce 56 Study of the Band Ceramics Culture in Poland 120 Włodzimierz Wojciechowski, Ze studiów nad kulturą pucharów lejowatych na Dolnym Śląsku. Zagadnienie periodyzacji Aus den Studien über die Trichterbecherkultur in Niederschlesien. Das Problem der Periodisation 148 Jan Dąbrowski, Z problematyki wytwórczości metalurgicznej epoki brązu w północno-wschodniej Polsce i na terenach sąsiednich Metallurgical Production in the Bronze Age in North-Eastern Poland and in the Neighbouring Territories 184 Wojciech Szymański, Niektóre aspekty kontaktów słowiańsko-bałtyjskich w świetle wyników badań w Szeligach, pow. Płock Some Aspects of Slavonic-Baltic Contacts in the Light of Researches Carried out at Szeligi, Płock District 209 Józef Kostrzewski, Grzechotki wczesnośredniowieczne bez polewy 211 Les crécelles sans glaçure du haut Moyen Age 218 DYSKUSJE I POLEMIKI Wojciech Szymański, Przyczynek do dyskusji nad zagadnieniem znaków garncarskich na wczesnośredniowiecznej ceramice słowiańskiej. 219 RECENZJE I OMÓWIENIA R. Chevalier, M. Guy, Un avant-projet de carte archéologique systématique (Wojciech Szymański) 224 Fischer Weltgeschichte (Jan Dąbrowski) 227 Stadtkernforschung in Leipzig (Irena Górska) 229 K. Valoch, Borky II, eine Freilandstation des Aurignacien in Brno-Maloměřice (P. G r i g o r i e w) 232 K. Valoch, Archaické industrie mladšího paleolitu z okolí Brna (P. G r i g o- r i e w) 232

8 6 SPIS TREŚCI E. Sprockhoff, Atlas der Megalithgräber Deutschlands (Jan Kowalczyk) 239 J. G. D. Clark, H. Godwin, The Neolithic in the Cambridgeshire Fens (Ludmiła Paderewska) 241 H. -Müller-Beck, Seeberg Burgäschisee-Süd (Maria Chmielewska). 243 Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (Jan Dąbrowski) 247 J. Keller, Das keltische Fürstengrab von Reinheim (Alina Kietlińska) 249 К. Godłowski, Wymiana handlowa ludności kultury przeworskiej na Górnym Śląsku z imperium rzymskim (Jerzy Wielowiejski) J. Herrmann, Tornow und Vorberg (Wojciech Szymański)

9 O S T A T N I E W Y D A W N I C T W A INSTYTUTU HISTORII KULTURY MATERIALNEJ PAN Andrzej A b r a m o w i c z, Wiek archeologii. Problemy polskiej archeologii dziewiętnastowiecznej (w druku) Praca zbiorowa pod redakcją Waldemara Chmielewskiego, Materiały do prahistorii plejstocenu i wczesnego holocenu Polski, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss wklejek tablic i planu 44, Jan D ą b r o w s k i, Zabytki metalowe epoki brązu między dolną Wisłą a Niemnem (w druku) Bogusław G e d i g a, Plemiona kultury łużyckiej w epoce brązu na Śląsku środkowym, Wrocław Warszawa Kraków Ossolineum 1967, ss , Praca zbiorowa pod redakcją Witolda Hensla, I Międzynarodowy Kongres Archeologii Słowiańskiej, Warszawa IX 1965, tomy: I, IV, V, VI (w druku) Zofia H i l c z e r ó w n a, Dorzecze górnej i środkowej Obry od VI do początków XI wieku, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss wklejek map + pod opaską 3 tabele 70, Anna K m i e t o w i c z, Władysław Kubiak, Wczesnośredniowieczny skarb srebrny z zalesia, pow. Słupca, t. I: Monety arabskie (w druku) Elżbieta K o w e c k a, Wytwórnie i produkcja ceramiki szlachetnej w regionie sandomiersko-kieleckim w XIX w. (w druku) Jerzy K r u p p é, Garncarstwo warszawskie w wiekach XIV i XV, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss wklejka rycin 55, Lech Leciejewicz, Miasta Słowian Północno-Połabskich (w druku) Kazimierz Majewski, Kultura rzymska na ziemiach Bugarii w okresie cesarstwa (w druku) Stefan P r z e w o r s k i, Opera selecta, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss XXII tablice 75, Tadeusz Sobczak, Przełom w konsumpcji spożywczej w Królestwie Polskim w XIX wieku (w druku) Adam Szczypiorski, Od Piotra Drzewieckiego do Stefana Starzyńskiego (Gospodarka komunalna Warszawy w latach ) (w druku) Wojciech S z y m a ń s k i, Szeligi pod Płockiem na początku wczesnego średniowiecza. Zespół osadniczy z VI VII w., Wrocław Warszawa Kraków Ossolineum 1967, ss wklejka + 5 wkładek pod opaską 85, Irena T u r n a u, Odzież mieszczaństwa warszawskiego w XVIII wieku, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss , Andrzej Wyrobisz, Szkło w Polsce od XIV do XVII wieku (w druku) Witold H e n s el, Polska przed tysiącem lat, iii wydanie uzupełnione, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss , ARCHEOLOGIA POLONA Vol. X (w druku) ARCHEOLOGIA Tom XVI, 1965, Wrocław Warszawa Kraków 1966 Ossolineum, ss wklejki tabel 85, Tom XVII, 1966, Wrocław Warszawa Kraków 1968 Ossolineum, ss , Tom XVIII, 1967 (w druku) ARCHEOLOGIA POLSKI Tom XII, z. 1, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss , Tom XII, z. 2, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss nlb , Tom XIII, z. 1 (w druku) Tom XIII, z. 2 (w druku) BIBLIOTHECA ANTIQUA Vol. 6, Aleksandra Wąsowicz, Obróbka drewna w starożytnej Grecji, Wrocław Warszawa Kraków 1966 Ossolineum, ss , Vol. 7, Bohdan R u t k o w s k i, Larnaksy egipskie, Wrocław Warszawa Kraków 1966 Ossolineum, ss mapy i 45 tablic 34,

10 PRACE ZAKŁADU ARCHEOLOGII ANTYCZNEJ IHKM PAN (wyd. techniką offsetową) Zeszyt 22, Praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Majewskiego, Cing années de traveaux de recherches de la Section d'archéologie Classique de l'institut d'histoire de la Culture Matérielle de l'academie Polonaise des Sciences ( ) Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss , Zeszyt 23, Kazimierz Majewski, La question du «mode de production asiatique» dans la civilisation égéenne à la lumière des sources archéologiques (w druku) Zeszyt 24, Stanisława K o ł k ó w n a, Materiały do bibliografii archeologii śródziemnomorskiej w Polsce za lata (w druku) IN VENT ARIA ARCHAEOLOGIC A, POLOGNE Fase. XVI, Elżbieta S z y d ł o w s k a, Civilisation lusacienne (V H.C.), Łódź Warszawa 1966 PWN, Planches (11 feuilles) 24,25 Fase. XVII, Praca zbiorowa, Bronze IV V Hallstatt D-Période romaine, Łódź Warszawa 1966 PWN, Planches (10 feuilles) 24, Fase. XVIII, K. Godłowski, A. Kufel-D zierzgowska, Bronze III Période romaine tardive, Planches (11 feuilles) 24, Fase. XIX, D. Durczewski, J. Marciniak, H. Różańska, Bronze IV V 1er âge du fer, Planches (10 feuilles) 24, Fase. XX, Teresa D ą b r o w s k a, Jerzy O k u 1 i c z, La Tène III, Planches (11 feuilles) (w druku) Fasc. XXI, Krzysztof D ą b r o w s k i, Eleonora Kaszewska, Periode de la Tène (Environs de Kalisz), Plaches (11 feuilles) (w druku) POLSKIE BADANIA ARCHEOLOGICZNE Tom 15, Iwona i Krzysztof D ą b r o w s c y, Cmentarzysko z okresów: późnolateńskiego i wpływów rzymskich w Wesołkach, pow. Kalisz, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss XII tablic + pod opaską 1 tablica 35, SPRAWOZDANIA ARCHEOLOGICZNE Tom XIX, Wrocław Warszawa Kraków, 1968 Ossolineum, ss wklejek , KWARTALNIK HISTORII KULTURY MATERIALNEJ Rok XIV, 1 4 (1966) + zeszyt dodatkowy obcojęzyczny, Ergon V, Warszawa 1966 PWN, ss wklejki rycin + ss. 10 indeksu treści, ilustracji i autorów rocznika XIV 140, Rok XV, 1 4 (1967), Warszawa 1967 PWN, ss wklejek rycin 140, Rok XVI, 1 4 (1968) (w druku) STUDIA I MATERIAŁY Z HISTORII KULTURY MATERIALNEJ Tom XXVI, Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa, t. 11, Wrocław Warszawa Kraków 1966 Ossolineum, ss , Tom XXX, Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa, t. 12, Wrocław Warszawa Kraków 1968 Ossolineum, ss wklejek rycin 28, Tom XXXI, Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego, t. 9, z. 1, Warszawa 1967 PWN, ss , Tom XXXI, Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego, t. 9, z. 2, Warszawa 1967 PWN, ss , Tom XXXI, Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego, t. 9, z. 3, Warszawa 1967 PWN, ss , Tom XXXII, Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 7, Wrocław Warszawa Kraków 1968 Ossolineum, ss wklejki tabel 48, Tom XXXIII, Studia z dziejów osadnictwa, t. 5, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss wklejki mapy 27. Tom XXXIV, Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa, t. 13 (w druku) Tom XXXV, Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego, t. 10 (w druku) Tom XXXVI, Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 8 (w druku) Tom XXXVII, Studia z dziejów osadnictwa, t. 6 (w druku)

11 ŹRÓDŁA DO HISTORII KULTURY MATERIALNEJ Bohdan Baranowski, Władysław Baranowski, Jerzy Koliński, Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. Pow. Pajęczno woj. łódzkie, t. IV, z. 1 (w druku) Julian B a r t y ś, Mechanizacja gospodarstwa wiejskiego w Królestwie Polskim w pierwszych latach XX wieku, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss mapy. 25, Teresa Wąsowicz, Legenda śląska, Wrocław Warszawa Kraków 1968 Ossolineum ss. 146+wklejka rycina kolorowa 60, Irena T u r n a u, Kultura materialna Oświecenia w rycinach Daniela Chodowieckiego (w druku) ETNOGRAFIA POLSKA Tom XI, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, s wklejka-tabela.. 105, Tom XII (w druku) BIBLIOTEKA ETNOGRAFII POLSKIEJ Nr 13, Zofia Szyfelbejn-Sokolewicz, Plon, obrzęd i widowisko. Próba etnologicznego ujęcia obrzędów i zwyczajów rolniczych, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss , Nr 14, Wanda, Paprocka, Przemysł domowy, rzemiosło i chałupnictwo wsi kurpiowskiej Puszczy Zielonej, Wrocław Warszawa Kraków 1967, Ossolineum ss , Nr 15, Witold Dynowski, Współczesna Monologia, Wrocław Warszawa Kraków 1968 Ossolineum, ss , Nr 16, Praca zbiorowa pod redakcją Witolda Dynowskiego, Poland on the VIIIth International Congress of the Anthropological and Ethnological Sciences (w druku) Nr 17, Jadwiga Kucharska, Tradycyjna organizacja rybołówstwa zespołowego na wybrzeżu kaszubskim (w druku) Nr 18, Maria Trawińska, Zagroda chłopska w Polsce na przełomie XIX i XX w. (w druku) POLSKI ATLAS ETNOGRAFICZNY Zeszyt Zeszyt III, 61 map (NN ) (w druku) IV, 60 map (NN ) (w druku) PRACE ETNOGRAFICZNE IHKM PAN (wyd. techniką offsetową) Zeszyt 1, Bibliografia historii kultury ludowej Karpat, cz. II: László Földes, Erzsébet G y ö r g y i, Materiały do bibliografii węgierskiej, cz. III: Vlasta Domaćinovič, uzupełnił Milován Gavazzi, Materiały do bibliografii jugosłowiańskiej, Wrocław Warszawa Kraków 1967 Ossolineum, ss wklejki-mapy 25, Zeszyt 2, Irena N i z i ń s k a, Budownictwo wiejskie we wsi Ciche, pow. Nowy Targ, Wrocław Warszawa Kraków 1966 Ossolineum, ss ss. nlb z rycinami.. 20,

12 WAŻNIEJSZE DOSTRZEŻONE BŁĘDY DRUKU Strona Wiersz Jest Powinno być t. X, z od dołu Rupperstberga Ruppersberga Bahra Bära od góry Namenabstande Namenbestande Niebędźno Niebędzino Trzecianka Trzcianka od dołu Nieepoczołowice Niepoczołowice Węglowo Węglewo t. XI, z od dołu Zakładu Archeologii Pracowni Paleobotanicz- Wielkopolski i Pomorza nej Centralnego Laboratorium Zakładu Archeologii Pracowni Paleobotanicz- Wielkopolski i Pomorza nej Centralnego Laboratorium t. XII, z od góry Stara Dode Stora Dode 241 podpis pod mapą 3 odnosi się do mapy 4 na s podpis pod mapą 4 odnosi się do mapy 3 na s w podpisie pod tabl. VII 15, 16 Swornegacie, brak nr 15 i 16 pow. Chojnice Tab. 1 omyłkowo za- odnosi się ona do artymieszczona po s. 248 kułu A. Dzieduszyckiejprzy artykule S. K. Ko- -Machnikowej Do dyszłowskiego kusji nad metodą statystycznego opracowania proporcji wiórów... zamieszczonego w t. XII, z. 1, s od dołu Milchtöpfern Milchtöpfen 399 ryc. 7 w punkcie 2 legendy kółko bez krzyżyka jest krzyżyk wpisany w kółko 410 ryc. 23 brak fot. odcisku stem- Fot. z lewej strony odpla ///ACIRONIO nosi się do miecza z Illemose (ryc. 19) (411 2 od góry Oldsakamling Oldsaksamling Oldsakamling Oldsaksamling Archeologia Polski t. XIII, z. 1

13 SPIS TREŚCI Tomu XIII Archeologii Polski METODOLOGIA I METODY Molski Bogusław, Gatunki drewna używane w średniowiecznym Szczecinie do wyrobu przedmiotów codziennego użytku Wood Species Used in the Mediaeval Szczecin for the Manufacture of Objects of Everyday Use 502 Pobol Leonid, Kociszewski Longin, Z badań na ceramiką kultur białoruskiego Naddnieprza w okresie od VII w. p.n.e. do V w. n.e The Researches on Pottery of Cultures of the Belorussian Lands along the Dniepr from the VII c. B.C. to V c. A.D Żak Jan, Archeologia w systemie nauk historycznych Die Archäologie im System der Geschichtswissenschaften STUDIA I MATERIAŁY Dąbrowski Edward, Badania Muzeum Okręgowego w Zielonej Górze nad wczesnym osadnictwem wczesnośredniowiecznym na Ziemi Lubuskiej Forschungen des Bezirksmuseums in Zielona Góra über die frühmittelalterliche Besiedlung des heutigen Lebuser Landes Dąbrowski Jan, Z problematyki wytwórczości metalurgicznej epoki brązu w północno-wschodniej Polsce i na terenach sąsiednich Metallurgical Production in the Bronze Age in North-Eastern Poland and in the Neighbouring Territories Hensel Witold, Badania nad początkami państwa polskiego osiągnięcia i perspektywy na przyszłość Recherches sur les origines de l'etat polonais résultats et perspectives pour l'avenir Jażdżewski Konrad, Problematyka i potrzeby badań nad V VII wiekiem Die Problemstellung und die Erfordernisse der dem Jahrhundert gewidmeten Forschungen Kostrzewski Józef, Grzechotki wczesnośredniowieczne bez polewy Les crécelles sans glaçure du haut Moyen Age 218 Kozłowski Stefan Karol, Z problematyki polskiego mezolitu (cz. 8). W sprawie tzw. górnego i późnego mezolitu zesz. str.

14 519 Des Problèmes du Mésolithique polonais (8 e partie). Au sujet du Mésolithique dit supérieur et tardif Kulczycka-Leciejewiczowa Anna, Ze studiów nad kulturą ceramiki wstęgowej w Polsce Study of the Band Ceramics Culture in Poland Kurnatowski Stanisław, Badania Zakładu Historii Kultury Materialnej Wielkopolski i woj. zielonogórskiego nad okresem wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza na Ziemi Lubuskiej Die Forschungen des Instituts der Geschichte der Materiellen Kultur der Polnischen AdW Forschungsabteilung für Grosspolen und die Woiwodschaft Zielona Góra über die römische Kaiserzeit und das frühe Mittelalter in dem heutigen Lebuser Land Nadolski Andrzej, Stan i potrzeby badań nad polską średniowieczną historią wojskową L'état et les besoins des recherches sur l'histoire militaire de la Pologne médiévale Rajewski Zdzisław, Rezerwaty archeologiczne i muzea na wolnym powietrzu Archaeological Reserves and Open Air Museums Szymański Wojciech, Niektóre aspekty kontaktów słowiańsko-bałtyjskich w świetle wyników badań w Szeligach, pow. Płock Some Aspects of Slavonic-Baltic Contacts in the Light of Researches Carried out at Szeligi, Płock District Tabaczyński Stanisław, Główne etapy rozwojowe wspólnot wczesnorolniczych na Bliskim Wschodzie. Problematyka i przegląd ostatnich odkryć The Main Stages of Development of the Early Agricultural Communes in the Near East. General Problems and Review of Recent Discoveries Wojciechowski Włodzimierz, Ze studiów nad kulturą pucharów lejowatych na Dolnym Śląsku. Zagadnienie periodyzacji Aus den Studien über die Trichterbecherkultur in Niederschlesien. Das Problem der Periodisation Zoll-Adamikowa Helena, Badania nad rytuałem ciałopalnym z pierwszych faz wczesnego średniowiecza w Małopolsce Forschungen über das Leichenverbrennungsritual aus den ersten Phasen des frühen Mittelalters in Kleinpolen Żurowski Kazimierz, Badania nad reliktami architektury kamiennej w Wielkopolsce Forschungen über Relikte der Steinarchitektur in Grosspolen DYSKUSJE I POLEMIKI Piaskowski Jerzy, W sprawie dokładności niektórych analiz metaloznawczych dawnych przedmiotów żelaznych (na marginesie badań dr. A. Mazura i mgr inż. E. Nosek) Szymański Wojciech, Przyczynek do dyskusji nad zagadnieniem znaków garncarskich na wczesnośredniowiecznej ceramice słowiańskiej

15 520 RECENZJE I OMÓWIENIA Chevalier R., Guy M., Un avantprojet de carte archéologique systématique (Wojciech Szymański) Clark J. G. D., Godwin H., The Neolithic in the Cambridgeshire Fens (Ludmiła Paderewska) Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (Jan Dąbrowski) Dąbrowscy J. i K., Cmentarzysko z okresów późnolateńskiego i wpływów rzymskich w Wesołkach, pow. Kalisz (Leszek Gajewski) Fischer Weltgeschichte (Jan Dąbrowski) Godłowski K., Wymiana handlowa ludności kultury przeworskiej na Górnym Śląsku z imperium rzymskim (Jerzy Wielowiejski) Herrmann J., Tornow und Vorberg (Wojciech Szymański) Keller J., Das keltische Fürstengrab von Reinheim (Alina K i e t1 i ń- ska) Мугуревич Э. С., Восточная Латвия и соседние земли в X XIII вв. (Irena Górska) Müller-Beck H., Seeberg Burgäschisse-Süd (Maria Chmielewska) Sprockhoff E., Atlas der Megalithgräber Deutschlands (Jan Kowalczyk Stadtkernforschung in Leipzig (Irena Górska) Valoch К., Archaické industrie mladšího paleolitu z okolí Brna (P. Grigoriew) Valoch K., Bořky II, eine Freilandstatión des Aurignacien in Brno-Maloměřice (P. Grigoriew) Venedtova V., Studne z doby vel'komoravskej v Pobedime (Irena Górska)

16