Spis nazwisk szlachty polskiej z 1887 roku dowodzi o Więcławskich h. Leliwa v. Wiansławski z Więcławic w krakowskim 3.

Transkrypt

1 Radom, dnia 15 stycznia 2014 r. Szanowny Pan Robert Więcławski Łódź Więcławscy polski ród szlachecki wzmiankowany przez źródła krajowe o tematyce heraldyczno-genealogicznej. Kacper Niesiecki przepisał Więcławskich do herbu Leliwa 1. Polska encyklopedia szlachecka informuje: WĘCŁAWSK SZKOŁOWSK H. DĄBROWA, 1600 niborski; WĘCŁAWSK H. LELWA, 1460,1782, Więcławice miechowski, ruskie; WĘCŁAWSK H. MEGLORUC, 1697, pochodzenia florenckiego, pisali się niekiedy Więcławskimi od dóbr Wola Więcławska w krakowskim, w 1720 roku otrzymali tytuł hrabiowski od kr. Augusta 2. Spis nazwisk szlachty polskiej z 1887 roku dowodzi o Więcławskich h. Leliwa v. Wiansławski z Więcławic w krakowskim 3. W 1581 roku własność Więcławskich wieś Sierza w powiecie wielickim 4. Piotr Więcławski w drugiej połowie XX wieku właściciel Załuże nad Prutem, powiat kołomyjski 5. Watro w tym miejscu zaznaczyć i o Węcławskich, ponieważ rosyjska transkrypcja pisowni nazwiska [Венцлавский] jednoznacznie nie wskazuje nia pierwotną formie pisowni nazwiska w jeżyku polskim Więcławski czy też Węcławski, ponieważ litera e bądź ie brzmi w jeżyku rosyjskim jako e. Co nie powinno dziwić, na Kresach RP często zdarzało się, że nazwisko tej samej rodzony zapisywano w dokumentach w rozmaity sposób, ujawniona różnica w pisowni nazwiska miała charakter regionalny. O Węcławskich wiadomo, że: WĘCŁAWSK V. WĘSŁAWSK H. WADWCZ, 1560 Węcławka wyłkowyski, ruskie 6. WĘCŁAWSK H. WADWCZ v. Węsławski na Żmudzi w upitsk Wydana drukiem w ostatnich latach Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich nic nowego co do Więcławskich v. Węsławskich nie wniosła 8. Stefan Aleksander Węcławski był do 1669 r. posesorem dóbr Berezetnie około Zamościa 9. 1 Kacper Niesiecki, Herbarz polski, Lipsk 1841 t. V, s Polska encyklopedia szlachecka, Warszawa 1938, t. X, s Jerzy Sewery hr. Dunin-Borkowski, Spis nazwisk szlachty polskiej, Lwów 1887, s Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, s Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V, s Polska encyklopedia szlachecka, Warszawa 1938, t. X, s Jerzy Sewery hr. Dunin-Borkowski, Spis nazwisk szlachty polskiej, Lwów 1887, s Jan Siwik, Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich, Warszawa 2010, s. 742, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V, s

2 Według zachowanych dokumentów Centralne Rewizyjnej Komisji w Kijowie pracowała w latach , w trzech prawobrzeżnych guberniach mperium Rosyjskiego: kijowskiej, podolskiej oraz wołyńskiej zamieszkało pięć rodzin o nazwisku Венцлавский, dokładnie: Gubernia kijowska 1; Gubernia podolska 3; Gubernia wołyńska 1. Natomiast zachowane dokumenty Wołyńskiej Szlacheckiej Deputacji informują o istnieniu na Wołyniu trzech rodzin pochodzenia szlacheckiego Więcławskich v. Węcławskich. P i e r w s z a r o d z i n a. Zachowany w dokumentach ww. szlacheckiej deputacji wywód rodowitości szlacheckiej urodzonych Więcławskich pod Nr 2390 sporządzany w roku 1802 miesiąca grudnia 20 dnia informuje: Przed nami Stanisławem grafem Worcelem guberni wołyńskiej marszałkiem orderów Orła Białego i Świętego Stanisława kawalerem i deputatami z powiatów tejże guberni do wywodu szlachectwa wybranymi Aleksander Węcławski ziemianin powiatu zasławskiego w dowód szlachetnej swej rodowitości złożył: Roku 1800 dnia 11 kwietnia w Zasławiu od obywateli w guberni wołyńskiej dwunastu osiadłych familią urodzonego Aleksandra Węcławskiego dobrze znających o tym, iż on jest niegdyś urodzonego Andrzeja Węcławskiego synem a zaś niegdyś urodzonego Jana Węcławskiego wnukiem i o niewątpliwej jego rodowitości szlacheckiej z upewnieniem, że herb Wadwicz familii jego jest własny, dane, a roku tegoż dnia 10 lipca w aktach ziemskich Zasławskich oblatowane zaświadczenie, które dowodzi, że urodzony Aleksander Węcławski jest niegdyś urodzonego Andrzeja Węcławskiego synem a niegdyś urodzonego Jana Węcławskiego wnukiem, nie mniej, że przodkowie jego ciągle klejnotem szlachectwa szczycą się przywilejów stanowych samej szlachcie służących i herbu Wadwicz mianowicie, na tarczy linią na dwie części przedzielonej z prawej strony ryba morska biała w czerwonym polu z lewej strony ryba czerwona w białym polu, głowami do góry ogonami na dół od siebie odwrócone niby dwa pół cyrkułu przydłuższego figurę, na hełmie pawi ogon, imieniu i familii swej właściwego używali. Przez to my gubernialny marszałek szlachty i deputaty do wywodu szlachectwa wybrani stosownie się mając do przepisów miłościwie w roku 1785 najłaskawiej szlachcie darowanego przywileju w spełnienie prawideł tegoż, dowody urodzonego Aleksandra Węcławskiego za dostateczne uznawszy imię jego w część pierwszą księgi Aktualnej Szlachty Guberni Wołyńskiej umieścić o tym upewniający patent wydać rozkazali. Aleksander Węcławski, syn Andrzeja za żonę miał Mariannę z Żabickich (*1787). A z tego małżeństwa urodzili się: syn Karol Adalbert (*1815) oraz córki: Wiktoria (*1812) i Józefa (*1824). Aleksander Węcławski, syn Andrzeja w 1832 roku już nie żył. Wdowa po nim Marianna Węcławska z domu Żabicka po powstaniu listopadowym razem z dziećmi zamieszkała w Łabuniu w powiecie zasławskim guberni wołyńskiej. 2

3 W dniu 19 lutego 1832 roku orzeczeniem Wołyńskiego Szlacheckiego Zgromadzenia Deputowanych do rodu Aleksandra Węcławskiego, syna Andrzeja został dołączony i uznany w godności szlacheckiej jego syn Karol Adalbert Węcławski. Na podstawie ww. danych postał poniżej przedstawiony szkic drzewa rodzinnego Węcławskich h. Wadwicz. WĘCŁAWSCY HERBU WADWCZ m. Łabuń powiat zasławski guberni wołyńskiej Jan Andrzej Aleksander szlachcic wylegitymowany 20 X 1802 /1832 Marianna Żabicka (*1787) Wiktoria Karol-Adalbert Józefa *1812 *1815 *1824 m. Łabuń szlachcic wylegitymowany D r u g a r o d z i n a. W 1811 roku miesiąca grudnia 31 dnia Wołyńskie Szlacheckie Zgromadzenie Deputowanych rozpatrzywszy dokumenty rodowitość szlachecką próbujące ziemianina powiatu dubieńskiego Franciszka syna Józefa Więcławskiego przy prośbie roku i miesiąca wyż wyrażonych dnia 24 przez tegoż podanej przedstawił dokumenty jako: 1. Roku 1769 dnia 13 czerwca w Krzemieńcu w przytomność świadków i przyjaciół sporządzony a roku miesiąca i dnia tychże przed aktami grodzkimi krzemienieckimi zeznany z osobistego stawienia się urodzonego Józefa Więcławskiego urodzonego Andrzeja i Heleny z Pomorskich Więcławskich małżonków syna, a zaś niegdyś urodzonego Pawła i Zofii z Laskowskich Więcławskich małżonków wnuka. Katarzyny z Janickich primo Deniskowej sekundo Więcławskiej Więcławskich małżonków na wszelkim majątku ruchowym i sumach gdziekolwiek znajdujących się teraz i na potem wspólnego dożywocia zapis. 3

4 2. Roku 1774 dnia 28 maja przed aktami grodzkimi krzemienieckimi z osobistego stawienia się urodzonego Józefa i Katarzyny z Janickich primo Deniskowej podkomorzyny wends. wiedeńskiej sekundo Józefowej Więcławskiej Więcławskich małżonków na osobę urodzonego Józefa Janickiego brata tejże rodzonego z wypłacenia sumy 3595 złotych posagowej wraz z procentem dekretem ziemskim krzemienieckim w roku 1773 zapadłym przysądzonej zeznany kwit. 3. Roku 1775 dnia 24 marca w grodzie krzemienieckim od wielmożnego Michała Deniska generał adiutanta Jego Królewskiej Mości dóbr wsi Onuczkowiec dziedzica na część pewną tejże wsi na osobę urodzonego Józefa Więcławskiego zeznana donacja. 4. Roku 1787 w oryginale błędnie jest podany rok 1770 dnia 31 stycznia w księgach kościoła parafialnego Krzemienieckiego zapisaną a roku 1811 dnia 5 września z tychże ksiąg wydaną urodzonego Franciszka Więcławskiego urodzonych Józefa i Katarzyny z Janickich Więcławskich małżonków syna chrztu metrykę. 5. Roku 1799 dnia 19 września w Krzemieńcu przy świadkach i przyjaciołach sporządzony, a roku miesiąca i dnia w tychże w aktach ziemskich krzemienieckich oblatowany z rozporządzeniem majątkiem swym przez urodzonego Józefa Więcławskiego na urodzonych Juliannę i Apoloni córki oraz syna Franciszka z niegdyś urodzoną Katarzyną z Janickich małżonków spłodzonych ostatniej woli testament. Z tych złożonych dokumentów ponieważ okazuję się że urodzony Franciszek Więcławski jest niegdyś urodzonego Józefa i Katarzyny z Janickich Więcławskich małżonków synem, niegdyś utrudzonego Andrzeja i Heleny z Pomorskich Więcławskich małżonków wnukiem, a zaś niegdyś urodzonego Pawła i Zofii z Laskowskich Więcławskich małżonków prawnukiem nie mniej, ze przodkowie jego klejnotem szlachectwa szczycą się prerogatyw stanowi temu służących oraz herbu Leliwa mianowicie w polu błękitnym księżyc niepełny złoty do góry rogami obrócony, w środku swoim gwiazdę sześciorożną mający, na hełmie pawi ogon i na nim takiż miesiąc z gwiazda. mienia i familii swej właściwego jak herbarze koronne poświadczają z dawna używali. Przez to stosownie się mając do przepisów 1785 roku dnia 21 kwietnia najmiłościwiej szlachcie darowanego przywileju w spełnienie prawideł tegoż dowody urodzonego Franciszka Więcławskiego za dostateczne uznawszy Wołyńskie Szlacheckie Zgromadzenie Deputowanych postanowiło: imię próbującego się urodzonego Franciszka syna Józefa Więcławskiego na mocy punktu 77 w przywileju szlacheckim wyrażonego w Rodosłowną Księgę część pierwszą Aktualnej Szlachty Guberni Wołyńskiej pod nr 66 wnieść i o tym upewniający paten wydać. W 1813 roku w Krzemieńcu zmarł szlachcic Franciszek Więcławski prawdopodobnie wyżej wspomniany. Z tego powodu w 1846 roku sprawa o szlacheckim pochodzeniu ww. rodziny zastała zamknięta na mocy orzeczenia Centralnej Rewizyjnej Komisje w Kijowie z dnia 12 lipca 1841 roku, po prostu nie było komu kontynuować, prawdopodobnie rodzina wygasła na Wołyniu w linii męskiej potomków. Na podstawie ww. danych postał poniżej przedstawiony szkic drzewa rodzinnego Więcławskich h. Leliwa. 4

5 WĘCŁAWSCY HERBU LELWA Powiat krzemieniecki guberni wołyńskiej Paweł Zofia Laskowska Andrzej Helena Pomorska Józef Katarzyna Janicka / właściciel części wsi Onuszkowce 1799 sporządził testament Joanna Franciszek Apolonia Za Trojanowskim *1787 Za Stróżewskim Krzemieniec 1813 Krzemieniec T r z e c i a r o d z i n a. W 1833 roku na Wołyniu zjawił się Jan Венцлавский, z powodu tego, że ustalone dokumenty pisane są w języku rosyjskim ciężko jest określić prawidłową pisownie nazwiska w języku polskim Więcławski czy też Węcławski. Można będzie to ustalić po dotarciu do dokumentów tej rodziny pisanych w języku polskim na Podolu rosyjskim. Początkowo rodzina zamieszkała na Podolu rosyjskim, gdzie i udowodniła godność szlachecką w 1802 roku a następnie w dniu 10 października 1832 roku orzeczeniem Podolskiego Szlacheckiego Zgromadzenia Deputowanych pod nr 291 została uznana w dworianstwie szlachectwo rosyjskie. Pomiędzy lat 1832 a 1833 przeprowadzili się na Wołyń i w 1833 roku osiedlili się w guberni wołyńskiej powiecie żytomierskim w majątku ziemianina Rudnickiego we wsi Nowa Kotelna, na czynszu, mianowicie: Jan syn Szymona Венцлавский lat 80; Jego żona Apolonia lat 50; 5

6 Syn Antoni lat 35; Żona Antoniego Marianna córka Jana lat 20; Syn Antoniego Erazm lat 7; Córka Antoniego Joanna lat 3; Syn Franciszek - lat 14; Córka Albina 7. Brat stryjeczny Antoniego gnacy syn Mikołaja lat 29; Żona jego Franciszka córka Jana lat 19. Na podstawie ww. danych postał poniżej przedstawiony szkic drzewa rodzinnego Więcławskich h. Leliwa. Венцлавские Węsławscy v. Więcławscy Powiat żytomierski wieś Nowa Kotelna Szymon Jan *1753 Mikołaj Antoni Franciszek gnacy *1798 *1819 *1804 Erazm *1826 B o ż y d a r ó w k a. 6

7 Bożydarówka kolonia, powiat kowelski guberni wołyńskiej, gmina Hołoby, około 30 km od Kowla. W 1897 roku domów 28, mieszkańców obojga płci 112. Przynależność administracyjna do 1939 roku: gmina Hołoby, powiat kowelski, województwo wołyńskie. Parafia rzymskokatolicka: Hołoby św. Michała Archanioła. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Hołody zachowały się fragmentarycznie: za lata w Żytomierzu 10, z lat z dużymi stratami są przechowywane w Warszawie w AGAD 11. Po sprawdzeniu ustalono, że do połowy XX wieku Więckowscy nie zamieszkali w ramach ww. parafii brak wpisów, czy też brak zachowanych ksiąg z odpowiednich lat. Duża część ksiąg metrykalnych z parafii rzymskokatolickiej Hołoby przechowywana jest w Łucku 12. Niestety księgi metrykalnej za rok 1915 brak. Co nie umożliwiło weryfikowanie metrykę urodzenia / chrztu Mieczysława Więckowskiego. Natomiast w Łuckim archiwum zachowała się duża ilość wykazów parafian z różnych lat parafii rzymskokatolickiej Hołoby. Z których dla nas najwięcej przedstawia interes z drugiej połowy XX wieku. Ostatni wykaz parafian jest datowany 1910 rokiem. Nie będzie w tym wykazie Mieczysława Więckowskiego, ale pewnie będzie jego rodzina, jeżeli w tamtym czasie zamieszkała w tej samej parafii, co można sprawdzić w następnym etapie poszukiwań. Są wzmianki o Więcławskich w aktach metrykalnych kościoła w Łucku 13, 14 gdzie autor podaje różne pisownie nazwiska: Węcławski Węsławski Więcławski Wincławski; Dodatkowo napotkałem na pisownie Wencławski Wiencławski. P o d s u m o w a n i e. Reasumując powyżej opisane można wnioskować, iż hipotetycznie Mieczysław Więckowski mógł pochodzić z każdej ustalonej rodziny Więckowskich v. Węckowskich z Wołynia, pod warunkiem, że rodzina nie przyjechała na Wołyń w połowie XX wieku z innej guberni mperium Rosyjskiego. Nieco zaskakuje nazwisko panieńskie żony Mieczysława Więckowskiego Zofii z domu Matraszek. Nazwisko Matraszek jak i Kułaczek 15 nie wskazuje na szlacheckie pochodzenie rodziny, co oznaczałoby mezalians dla Mieczysława Więckowskiego. Na kresach mezalians był rozpowszechniony w rodzinach polskich szlacheckich zubożałych, natomiast szlachta ziemiańska nigdy tego nie zezwalała, za bardzo małym wyjątkiem. Jako następnym kierunkiem poszukiwań może być sprawdzenie (badanie) wykazów parafian parafii rzymskokatolickiej Hołoby z lat Z szacunkiem, Oleg Chorowiec. 10 Państwowe archiwum obwodu żytomierskiego, m. Żytomierz, Ukraina. 11 Archiwum Główne Akt Dawnych. Warszawa. 12 Państwowe archiwum obwodu Wołyńskiego, m. Łuck, Ukraina. 13 Ks. Waldemar Żurek, Wykaz osób z akt parafialnych diecezji łuckiej do 1945 r., Lublin 2006, t., s Ks. Waldemar Żurek, Wykaz osób z akt parafialnych diecezji łuckiej do 1945 r., Lublin 2012, t. V, s Nazwisko pochodzi prawdopodobnie od nazwy kułak - bogaty rosyjski ( ukraiński, białoruski) chłop posiadający lub użytkujący ziemię, zatrudniający robotników najemnych, żona jego zwana kułaczka - kułaczek. W Polsce są trzy osoby o takim nazwisku. 7

8 8