ZESPÓŁ KATEDRY w Zamościu. projekty prac dofinansowane z funduszy unijnych

Transkrypt

1

2 ZESPÓŁ KATEDRY w Zamościu projekty prac dofinansowane z funduszy unijnych

3

4 POLSKIE OBIEKTY NA LIŚCIE ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA (15): Stare Miasto w Krakowie (1978 r.) Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni (1978 r., w 2013 r. wpis rozszerzono o Kopalnię Soli w Bochni i Zamek Żupny w Wieliczce) Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1979 r.) Puszcza Białowieska (1979 r.) Stare Miasto w Warszawie (1980 r.) Stare Miasto w Zamościu (1992 r.) Średniowieczny zespół miejski Torunia (1997 r.) Zamek krzyżacki w Malborku (1997 r.) Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy (1999 r.) Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (2001 r.) Drewniane kościoły południowej Małopolski: Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa (2003 r.) Park Mużakowski (2004 r.) Hala Stulecia we Wrocławiu (2006 r.) Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat (2013 r.) Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi (2017 r.).

5

6 Stare Miasto w Zamościu (Zespół urbanistyczny wpisany w 1992 r.) Miasto zostało założone w XVI w. przez kanclerza Jana Zamoyskiego, na szlaku handlowym łączącym Europę Zachodnią i Północną z Morzem Czarnym. Zamość, wzorowany na włoskim modelu miasta idealnego, zbudowany przez pochodzącego z Padwy architekta Bernardo Morandiego, stanowi doskonały przykład miasta renesansowego z końca XVI w., które zachowało pierwotny plan, fortyfikacje oraz liczne budowle, łączące włoskie i środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne.

7 Zespół Katedry obejmujący kościół katedralny wraz z wyposażeniem w zabytki ruchome, murowaną wolnostojącą dzwonnicę, budynek dawnej dziekanii zwanej Infułatką, dom wikariuszy - plebanię jest obiektem o wysokich walorach architektonicznych i artystycznych, jako szczególnie cenny przykład zespołu budowli, sięgających początkami okresu założenia Zamościa, łączonych z architektem Bernardo Morando, pełni istotną rolę w zabytkowym układzie przestrzennym Starego Miasta Zamościa (wpis do Rejestru zabytków WL, 31 marca 1967 r.)

8 Zespół Katedry obejmujący kościół katedralny wraz z wyposażeniem w zabytki ruchome, murowaną wolnostojącą dzwonnicę, budynek dawnej dziekanii zwanej Infułatką, dom wikariuszy - plebanię jest obiektem o wysokich walorach architektonicznych i artystycznych, jako szczególnie cenny przykład zespołu budowli, sięgających początkami okresu założenia Zamościa, łączonych z architektem Bernardo Morando, pełni istotną rolę w zabytkowym układzie przestrzennym Starego Miasta Zamościa (wpis do Rejestru zabytków WL, 31 marca 1967 r.)

9

10

11 Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata

12 WIKARÓWKA - RPO

13 WIKARÓWKA - RPO

14 WIKARÓWKA - RPO

15

16 MUZEUM

17 MUZEUM SAKRALNE

18 MUZEUM SAKRALNE KATEDRY

19 MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

20 S MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

21 SK MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

22 SKA MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

23 SKAR MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

24 SKARB MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

25 SKARBI MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

26 SKARBIE MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

27 SKARBIEC MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

28 SKARBIEC Historii MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

29 SKARBIEC Historii Sztuki MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

30 SKARBIEC Historii Sztuki i MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

31 SKARBIEC Historii Sztuki i Nauki MUZEUM SAKRALNE KATEDRY w ZAMOŚCIU

32 Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata Oś priorytetowa 7 Ochrona dziedzictwa kulturowego i naturalnego, Działanie 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne - projekty regionalne Remont zabytkowego budynku Wikarówki wraz z zagospodarowaniem terenu oraz elewacji wejścia do Kazamat Bastionu II na cele utworzenia Skarbca Historii, Sztuki i Nauki w Zamościu

33 Umowa o dofinansowanie Projektu w ramach Osi Priorytetowej 7 Ochrona dziedzictwa kulturowego i naturalnego, Działania 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne - Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata , nr: RPLU /16-00: Remont zabytkowego budynku Wikarówki wraz z zagospodarowaniem terenu oraz elewacji wejścia do Kazamat Bastionu II na cele utworzenia Skarbca Historii, Sztuki i Nauki w Zamościu zawarta z Województwem Lubelskim w dniu 9 maja 2017 r.

34 Remont budowlano-konserwatorski ma na celu - odtworzenie historycznej bryły budynku Wikarówki, - umożliwienie jego monitoringu, - zabezpieczenie na wypadek możliwych zagrożeń - oraz modernizację infrastruktury technicznej i sanitarnej w celu przystosowania obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych. Projekt obejmuje dostosowanie budynku na potrzeby przeniesienia do niego Muzeum Katedralnego, umożliwia powiększenie powierzchni ekspozycji, dając możliwość utworzenia pomieszczeń ekspozycji czasowej w celu powiększenia oferty tematycznej muzeum oraz możliwość utworzenia wydzielonych pomieszczeń do prowadzenia spotkań i warsztatów muzealnych. Projekt przewiduje też zakup i modernizację wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej w Wikarówce.

35 Roboty budowlane: - dostosowanie budynku na potrzeby muzeum katedralnego, - przebudowa dachu przywracająca jego historyczną formę (odtworzenie wysokiego dachu mansardowego z lukarnami i wolimi oczkami krytego dachówką ceramiczną). W części parteru i I piętra zachowana zostaje zasadnicza bryła budynku. Zmiany dotyczą głownie likwidacji wtórnych otworów i przywrócenia historycznego układu otworów okiennych i drzwiowych, z uzupełnieniem elementów detali (opaski okienne i drzwiowe). W zakresie zagospodarowania terenu: -wykonanie nowych przyłączy (wodociągowe, kanalizacyjne i gazowe), - przebudowa ciągów pieszych przy wejściach do budynku z ich dostosowaniem do potrzeb osób niepełnosprawnych, - na zieleńcu od strony ul. Akademickiej utwardzenie terenu po obrysie murów nieistniejącego budynku, który był zlokalizowany w sąsiedztwie "Wikarówki" oraz wykonanie opasek odwadniających, - przebudowa istniejącego ogrodzenia oraz montaż stojaków na rowery. Projekt obejmuje też remont elewacji zejścia do Kazamat Bastionu II.

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60 KONSERWACJA I RESTAURACJA ZABYTKÓW RUCHOMYCH ZE ZBIORÓW MUZEUM KATEDRALNEGO W projekcie jest konserwacja i ochrona zabytków ruchomych (zgodnie z programem prac konserwatorskich), stanowiących zbiory prezentowane w Muzeum Katedralnym, które stanowić będą rdzeń kolekcji udostępnionej w ramach działalności "Skarbca Historii, Sztuki i Nauki" w Zamościu.

61 KONSERWACJA I RESTAURACJA ELEWACJI WEJŚCIA DO KAZAMAT BASTIONU II (wątek ceglany, elementy kamienne oraz drzwi drewniane)

62 Założenia ekspozycji Zabytkowe wnętrza usytuowanego na północ od Katedry dawnego Domu Wikariuszy powstałego w 1. połowie XVII w., a przebudowanego 100 lat później przez Jerzego de Kawe, architekta pozostającego w służbie ordynatów zamojskich przeznaczone zostały na wielowątkową ekspozycję poświęconą historii i zabytkom zamojskiej Kolegiaty, od 1992 r. Katedry Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej. Cenne zabytki gromadzone w Skarbcu i kaplicach kościoła od początku istnienia miasta i ordynacji dary kolejnych ordynatów, członków Kapituły, profesorów Akademii Zamojskiej, szlachty i zamojskiego patrycjatu ukazane zostaną w układzie chronologiczno-problemowym, co stwarza możliwość poznania różnych aspektów historii i funkcji pełnionych przez Katedrę na przestrzeni wieków jako najważniejszego kościoła ordynacji miejsca zaprzysięgania kolejnych ordynatów, świadka wielu ważnych wydarzeń z historii rodu Zamoyskich, a także miejsca wiecznego spoczynku wszystkich ordynatów. Poprzez układ chronologiczny zabytków, stanowiących w dużej mierze fundacje kolejnych ordynatów i ordynatowych, uczytelniona zostanie również sama historia rodziny Zamoyskich, pokazane zostaną role jakie odegrali jej członkowie w historii Zamościa, Ordynacji i Rzeczypospolitej. Historia dawnej Kolegiaty łączy się bezpośrednio z powołaną do życia w 1594 r. przez kanclerza Jana Zamoyskiego Akademią Zamojską. Senat tej uczelni stanowili kanonicy Kapituły Kolegiackiej, której dziekan infułat był jej rektorem.

63 Stała ekspozycja muzealna we wnętrzu dawnej Wikarówki została pomyślana jako pierwszy etap zwiedzania Zespołu Katedralnego, poprzedzający wizytę w kościele. Zwiedzający wystawę będzie również w symboliczny sposób przemieszczał się w jego wnętrzu, poznając kolejne części budowli: prezbiterium, nawy, kaplice, krypty ich funkcje, programy ikonograficzne i artystyczne oraz związane z nimi dzieła sztuki, co pozwoli mu później na pełniejszy odbiór samej Katedry. Na wystawie, oprócz zabytków pokazanych w grupach, ilustrujących różne wątki tematyczne, będą w szczególny sposób zaprezentowane zabytki wybitne, czasem wręcz unikatowe w skali regionu czy Polski, niejednokrotnie o randze światowej (np. florencki komplet tkanin liturgicznych z fundacji Jana Zamoyskiego z 1601 r.). Konsekwentny, w miarę możliwości, układ chronologiczny zabytków w obrębie ekspozycji (lub jej poszczególnych części) od końca XVI do końca XVIII w., z czytelnym wyodrębnieniem zabytków późniejszych umożliwi śledzenie zmian formy i dekoracji zabytków artystycznego rzemiosła na przestrzeni wieków. Zwiedzaniu będzie towarzyszył dwujęzyczny (j. polski, j. angielski) komentarz audio (audioguide), poświęcony każdemu z głównych wątków wystawy oraz ważniejszym eksponatom, uzupełniający przekaz treściowy zawarty w materiałach filmowych, na planszach graficznych i w dwujęzycznych podpisach pod poszczególnymi eksponatami.

64 PARTER Ekspozycja stała Zwiedzanie stałej wystawy rozpoczyna projekcja krótkiego filmu wprowadzającego w tematykę wystawy, prezentowanego w sklepionym korytarzu, na jego ścianach przewidziano także elementy scenografii ukazujące Katedrę i kalendaria dotyczące historii kościoła, Ordynacji i rodu Zamoyskich oraz Akademii Zamojskiej i Kapituły. Po filmowo-graficznym przekazie przechodzimy do pierwszej z sal poświęconej Janowi Zamoyskiemu i początkom fundacji dawnej Kolegiaty. Poprzez wyeksponowany centralnie XVII-wieczny relikwiarz św. Tomasza Apostoła (patrona rodu Zamoyskich oraz Zamościa) widz wkracza niejako do wnętrza Katedry, do jej prezbiterium, którego program ikonograficzny ściśle łączy się z osobą świętego patrona tego kościoła. Istotne miejsce zajmie tu wspaniały włoski komplet szat liturgicznych z początku XVII w. fundacji Jana Zamoyskiego. Pozostałe zabytki to dary II ordynata Tomasza Zamoyskiego oraz jego żony Katarzyny z Ostrogskich stanowiące w większości wypełnienie testamentu Jana Zamoyskiego. Jeden z wyjątkowych sprzętów fundowanych przez Katarzynę i Tomasza Zamoyskich monumentalna brązowa chrzcielnica, zamówiona ok r. z okazji chrztu ich syna Jana Sobiepana Zamoyskiego, przyszłego III ordynata, znajdzie centralne miejsce w przyległym pomieszczeniu. Ta i kolejna sala, ukazują zabytki związane z powołaną przy kościele Kapitułą Kolegiacką, której kanonicy stanowili część kadry profesorskiej Akademii Zamojskiej, a kolejni infułaci byli jej rektorami.

65 W kolejnej sali pokazane zostaną pontyfikalia, związane z osobami infułatów często zabytki unikatowe w skali ogólnopolskiej, jak np. XVIII-wieczne tunicelle, buty czy pończochy liturgiczne a także gremiały, rękawiczki i liczne mitry z XVII-XIX w. Poprzez elementy wotywne z obrazu św. Mikołaja przywołana zostanie jedna z kaplic Katedry kaplica infułacka pod jego wezwaniem. W następnej, niewielkiej Sali, metalowe sukienki zdjęte z obrazu św. Jana Kantego, patrona Akademii Zamojskiej, wprowadzą w tematykę związaną z zamojską uczelnią. Pokazany zostanie tu m. in. relikwiarz św. Jana Kantego, zwieńczony skrzyżowanymi miniaturami bereł Akademickich oraz inne zabytki łączące się z uczelnią lub jej profesorami członkami Kapituły. Tu także znajdą miejsce cenne druki zamojskie oraz księgi i dokumenty z Biblioteki Kapitulnej (która w całości znajdzie się na I piętrze Wikarówki). W tej przestrzeni zaplanowane zostały cykliczne pokazy szczególnie interesujących druków i rękopisów ze zbiorów Biblioteki Kapitulnej.

66 Dalsza część ekspozycji poświęcona jest zabytkom i historii Katedry w drugiej połowie XVII w. Tu umieszczono m. in. gablotkę z urną na serce III ordynata i jego portret trumienny. Po śmierci Sobiepana, w czasie walk o ordynację, rządy pełniła w niej przez pewien czas Gryzelda Wiśniowiecka z Zamoyskich (siostra Jana Sobiepana), matka króla Michała Korybuta, który dzieciństwo spędził w Zamościu na dworze babki Katarzyny z Ostrogskich. Gryzelda przekazała do kolegiackiego skarbca albę koronacyjną syna jedną z najcenniejszych dziś pamiątek historycznych i bardzo ważny eksponat tej części wystawy, prezentowany z tablicą wyjaśniającą funkcję tej szaty i omawiającą liturgiczny charakter obrzędu koronacji. W tym miejscu ekspozycji znajdować się będzie także dużych rozmiarów plansza z drzewem genealogicznym Zamoyskich uwzględniająca rody z nimi skoligacone i ukazująca powiązania z rodami panującymi (Wiśniowieccy, Sobiescy).

67 W kolejnej przestrzeni znajdzie się portret IV ordynata, a pierwszego z nowej linii Marcina Zamoyskiego, hojnego fundatora, który zwycięsko wyszedł nie tylko z batalii o prawo do ordynacji, lecz także, u boku Jana III Sobieskiego, z Bitwy pod Wiedniem. Drzewce zdobytej wtedy tureckiej chorągwi ofiarowane jako wotum do zamojskiej Kolegiaty okute w srebro i zamienione w laskę procesyjnego krzyża stanowi jeden z ważniejszych punktów następnej sali. Przedmiot i jego historię uczytelnia wielkoformatowy wydruk przedstawiający zdobytą chorągiew, przechowywaną do dziś na Wawelu. W kontraście niejako do ziemskiej chwały w sali tej wyeksponowane zostaną również żałobne szaty liturgiczne w czarnym kolorze zdobione m. in. motywami wanitatywnymi, portret trumienny oraz inne przedmioty nawiązujące do funeralnej funkcji krypt dawnej Kolegiaty mauzoleum rodu Zamoyskich oraz miejsca pochówku m. in. duchowieństwa, szlachty, mieszczan, członków bractw. Kolejną natomiast z kaplic kościoła obecnie noszącą wezwanie Pana Jezusa Ukrzyżowanego przywoła XVII-wieczna komoda stanowiąca niegdyś podstawę mensy ołtarza.

68 Ostatnia sala w części wschodniej Wikarówki mieścić będzie głównie zabytki XVIIIwieczne. Tu również znajdą się odniesienia do wnętrza Katedry poprzez wyeksponowane w gablocie liczne relikwiarze nawiązujące do ołtarza kaplicy pw. św. Magdaleny (Kaplicy Świętych Relikwii) oraz umieszczoną centralnie wotywną koszulkę z obrazu Matki Boskiej Różańcowej (zwanej również Matką Boską Zamojską), ufundowanego do Kaplicy Bractwa Różańcowego w 1618 r. przez notariusza zamojskiego Wojciecha Moldorfusa. Obok znajdzie się m. in. rokokowy feretron Bractwa oraz wota będące wyrazem żywego przez stulecia kultu NMP. Wśród dzieł sztuki z XVIII stulecia na wystawie wyróżnione zostaną argentaria kościelne fundacji kolejnych ordynatów, jak np. imponujących rozmiarów rokokowa monstrancja ze świetnego warsztatu wrocławskiego złotnika Georga Nawarry, której powstanie wiąże się z osobą Tomasza Antoniego Zamoyskiego, VII ordynata. W sali tej zaprezentowana zostanie w gablotach przyściennych i wolnostojących oraz w wysuwanych szufladach, znaczna ilość zabytkowych szat liturgicznych z bogatej kolekcji zachowanej w Skarbcu dawnej Kolegiaty. Sala edukacyjna Sklepione pomieszczenie w zachodniej części parteru zostało przeznaczona na salę edukacyjną. Zaplanowano przestrzeń z pufami i wykładziną dla prowadzenia lekcji muzealnych dotyczących wystawy stałej. Znajdą się tu pomoce służące różnorodnym działaniom edukacyjnym. W sali będą również prezentowane dodatkowe materiały filmowe dotyczące Zespołu Katedry.

69 I PIĘTRO Ekspozycja stała Ekspozycja stała będzie miała kontynuację w salach I piętra. W niewielkiej sklepionej izbie w zachodniej części Wikarówki pokazane zostaną zabytki pochodzące głównie z XIX i początku XX w. (m. in. zegar oraz alabastrowy żyrandol z pałacu Zamoyskich w Klemensowie), zaaranżowane jako mieszkanie wikariusza dawnej Kolegiaty, w nawiązaniu do pierwotnej funkcji budynku. W sali obok zgromadzone zostaną XX-wieczne pamiątki związane z historią Kolegiaty, od 1992 r. pełniącej rolę Katedry oraz Muzeum Sakralnego, powstałego w 1987 r. z inicjatywy ostatniego ordynata. Znajdą się tutaj m. in. infuły biskupów Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej, a także pamiątki po papieżu Janie Pawle II, który odwiedził zamojską Katedrę podczas Wizyty Apostolskiej w 1999 r.

70 Sala konferencyjna z zapleczem i sale wystaw czasowych Część pomieszczeń I piętra służyć będzie jako sala konferencyjna (sala od wschodu) oraz wykorzystywana będzie na wystawy czasowe, zwłaszcza z zakresu fotografii, malarstwa i rysunku (sale od południowego-wschodu zaopatrzone w systemy do zawieszania obrazów i odpowiednie punktowe oświetlenie). Południowo-zachodnia część Wikarówki pomieści zbiory jednej z najstarszych w Polsce bibliotek kapitulnych oraz czytelnię. Biblioteka Kapituły Zamojskiej powstała niebawem po utworzeniu Akademii Zamojskiej i Kapituły Kolegiackiej w Zamościu. Od połowy XVIII w. do 1993 r. jej zbiory były przechowywane w dawnej kaplicy Trójcy Świętej w Katedrze, zamienionej na kapitularz i bibliotekę. Księgozbiór obejmuje starodruki (w tym inkunabuły) pochodzące z ponad 100 europejskich oficyn. II PIĘTRO Na trzeciej kondygnacji budynku przewidziano przestrzeń na biura, pracownie i magazyny muzealne.

71 Projekt budowlano-konserwatorski: mgr inż. arch. Sebastian Ćwierz Menadżer Projektu (zarządzanie Projektem) wraz wraz ze sprawowaniem nadzoru konserwatorskiego i prowadzenie nadzorów inżynierskich (inspektor nadzoru): ZDI Sp. z o. o., Zamość Wykonawca (prace konserwatorskie, roboty budowlane i dostawy): Lubren Sp. z o. o., Lublin Zakończenie realizacji projektu: 30 września 2019 r.

72 Nazwa wniosku Program Wikarówka Koszt całkowity A=B+C=B+D+E Koszt niekwalifikowalny Koszt kwalifikowalny Dofinansowanie % kosztów kwal. Wkład własny Całkowity wkład własny F=B+E=A-D A B C D E F Skarbiec Historii, Sztuki i Nauki RPO WL (i Promesa MKiDN) , , ,25 85% , ,00 (MKiDN) = ,06 15% , ,00 = , ,19

73 Dziękuję

74 ZESPÓŁ KATEDRY w Zamościu katedra.zamosc@vp.pl

75