Załącznik nr 1 do Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Czernichów

Transkrypt

1 1 Załącznik nr 1 do Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Czernichów RAPORT z diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego Gminy Czernichów wraz z uzasadnieniem i rekomendacją terenów do objęcia Gminnym Programem Rewitalizacji Kraków, 2016 r.

2 2 SPIS TREŚCI I. WSTĘP METODOLOGIA OPRACOWANIA... 4 II. CHARAKTERYSTYKA GMINY... 5 POŁOŻENIE... 5 DEMOGRAFIA... 7 GOSPODARKA... 8 RYNEK PRACY... 9 POMOC SPOŁECZNA PRZESTĘPCZOŚĆ EDUKACJA OCHRONA ZDROWIA BIBLIOTEKI ZABYTKI KAPITAŁ SPOŁECZNY NGO STRUKTURA, BRANŻE FREKWENCJA W WYBORACH: SAMORZĄDOWYCH, PARLAMENTARNYCH, PREZYDENCKICH, EUROPEJSKICH INFRASTRUKTURA DROGI ZASOBY MIESZKANIOWE SIEĆ WODOCIĄGOWA SIEĆ KANALIZACYJNA SIEĆ GAZOWA ŚRODOWISKO NATURALNE ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA HAŁAS III. WYZNACZENIE OBSZARÓW KRYZYSOWYCH DO DIAGNOZY W GMINIE CZERNICHÓW WSKAŹNIKI ZJAWISK NEGATYWNYCH WSKAŹNIKI SPOŁECZNE WSKAŹNIKI GOSPODARCZE WSKAŹNIKI PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNE WSKAŹNIKI TECHNICZNE MIERNIKI ŚRODOWISKOWE IV. WYNIKI DELIMITACJI... 36

3 3 DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO DELIMITACJA OBSZARU REWITALIZACJI WIZJA LOKALNA SOŁECTW ZDEGRADOWANYCH WYWIADY EKSPERCKIE BADANIA ANKIETOWE (PAPI oraz CAWI) WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI PODSUMOWANIE UZASADNIENIE DELIMITACJI OBSZARU REWITALIZACJI V. POGŁĘBIONA DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI VI. SPIS WYKRESÓW, TABEL I RYSUNKÓW Spis wykresów Spis tabel Spis rysunków... 66

4 4 I. WSTĘP METODOLOGIA OPRACOWANIA Niniejsze opracowanie ma celu wyznaczenie obszarów zdegradowanych a następnie rewitalizacji w Gminie Czernichów, na potrzeby opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Czernichów. Sporządzenie Gminnego Programu Rewitalizacji wynika z wymogów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego (RPO WM) i daje możliwość realizacji działań rewitalizacyjnych przy wsparciu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program sporządzony został zgodnie z zasadami zawartymi w rozdziale Umowy Partnerstwa, zatwierdzonej decyzją Komisji Europejskiej w dniu 23 maja 2014 roku oraz ustawy o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 r., która weszła w życie w dniu 18 listopada 2015 r. W programie uwzględniono również przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia r., w zakresie zapisów dotyczących rewitalizacji. Celem głównym Raportu z diagnozy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych gminy Czernichów jest rozpoznanie terenu gminy, przeprowadzenie diagnozy problemów społecznych oraz funkcjonalno-przestrzennych, technicznych, gospodarczych i środowiskowych. Następnie zdefiniowanie i wyznaczenie obszaru wymagającego rewitalizacji przy współpracy ze społecznością terenów zdegradowanych oraz z zaangażowaniem wszystkich interesariuszy tych obszarów. Raport został opracowany zgodnie z Ustawą z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (art.9 ust.1-2) oraz Wytycznymi Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata (dokument przyjęty w dniu 3 lipca 2015 r.). W trakcie prowadzonych analiz statystycznych oraz konsultacji z przedstawicielami samorządu lokalnego zdefiniowano czynności będące jednocześnie częścią niniejszego raportu: Analizę wskaźnikową gminy Analizę struktury funkcjonalno przestrzennej gminy Podział obszaru gminy Czernichów na poszczególne miejscowości Analizę miernikową poszczególnych miejscowości w sferze społecznej, gospodarczej, funkcjonalno-przestrzennej i środowiskowej. W opracowaniu, zgodnie z wytycznymi, przyjęto do analizy metodę porównawczą jednostek administracyjnych opartą na zestawie syntetycznych wskaźników degradacji, pozwalającą na obiektywne określenie stopnia zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego poszczególnych obszarów (jednostek administracyjnych miejscowości) gminy. Wskaźniki degradacji użyte do analizy zostały wskazane w wytycznych MR. Są to wskaźniki opisujące negatywne zjawiska społeczne, czyli poziom bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niski poziom edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczający poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Dane zostały pozyskane z Głównego Urzędu Statystycznego, Urzędu Gminy Czernichów (ewidencje ludności, podmiotów gospodarczych, gruntów i budynków), Komendy Policji w Krzeszowicach, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Czernichowie oraz innych instytucji i podmiotów posiadających dane dotyczące gminy, a także innych źródeł w miarę ogólnodostępnych

5 5 danych pozwalających na dokonanie diagnozy obszaru gminy. Z uwagi na charakter i cel opracowania, jakim jest analiza i ocena sytuacji wewnątrzgminnej, dobór wskaźników oparto o wydzielone jednostki administracyjne jakimi w tym wypadku są miejscowości. Dla poprawnego wyznaczenia obszaru rewitalizacji w gminie należy dodatkowo na obszarach gminy znajdujących się w stanie kryzysowym (z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych), zdiagnozować także występowanie co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: 1. gospodarczych, 2. środowiskowych, 3. przestrzenno-funkcjonalnych, 4. technicznych. Otrzymane wskaźniki w poszczególnych jednostkach administracyjnych zestawiono w tabele podsumowujące każdą ze sfer. W większości badanych wskaźników otrzymana wartość świadczy o sytuacji gorszej niż średnia w gminie, jednak w niektórych przyjętych wskaźnikach wartość świadczy o sytuacji lepszej niż średnia, zatem w tych przypadkach za odchylenie od normy uznawane były wartości poniżej lub powyższej średniej. Każdy z analizowanych wskaźników w którym występują nieprawidłowości, zaznaczono kolorem zielonym. W celu obliczenia wyniku końcowego zestawiono wszystkie dane w zbiorczej tabeli wynikowej dla sfery społecznej oraz zbiorczej tabeli wynikowej dla pozostałych sfer. Następnie dokonano klasyfikacji wskaźników świadczących o odchyleniach od normy, polegającej na nadaniu punktacji w skali od 1 do 4, gdzie punkt 1 poniżej normy nadano jednostkom o niewielkich anomaliach (do 20% odchylenia), zaś punkt 4 najgorszy został przyznany jednostkom, w których odchylenia od normy są bardzo duże (powyżej 100%). Dla wartości świadczących o lepszej sytuacji niż średnia dla gminy przyjęto wartość 0. Otrzymaną punktację podsumowano i podzielono przez ilość analizowanych wskaźników dzięki czemu uzyskano średnią arytmetyczną. Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają wskaźniki opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju w odniesieniu do wartości dla całej gminy. Analizując poziom wskaźników zgodnie z art. 10 ustawy o rewitalizacji w ww. sferach obejmujących analizowane jednostki administracyjne, wyznaczono obszary zdegradowane, cechujące się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na których, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, gmina zamierza prowadzić rewitalizację II. CHARAKTERYSTYKA GMINY POŁOŻENIE Czernichów to gmina wiejska położona w powiecie krakowskim oraz zlokalizowana w zachodniej części województwa małopolskiego. Gmina położona jest na lewym brzegu Wisły a na jej terenie leżą dwa parki krajobrazowe: Rudniański i Bielańsko Tyniecki, a także rezerwat przyrody nieożywionej Kajasówka.

6 6 Gminę tworzy 12 miejscowości: Czernichów, Czułówek, Dąbrowa Szlachecka, Kamień, Kłokoczyn, Nowa Wieś Szlachecka, Przeginia Duchowna, Przeginia Narodowa, Rusocice, Rybna, Wołowice, Zagacie Rysunek 1. Mapa Gminy Czernichów z podziałem na miejscowości Źródło: Gmina zajmuje 8390,0 ha, co stanowi około 6,8% powierzchni powiatu krakowskiego oraz 0,5% powierzchni województwa małopolskiego. Największą miejscowością gminy są Rusocice, które stanowią 15,53% ogólnej powierzchni gminy Czernichów. Z kolei najmniejszą są Zagacie, które zajmują powierzchnie równą 2,54% ogólnej powierzchni gminy. Tabela 1. Powierzchnia w ha miejscowości w gminie Czernichów Lp. Miejscowości Powierzchnia (ha) % do ogółu 1. Czernichów ,63 2. Czułówek 383 4,56 3. Dąbrowa Szlachecka 344 4,10 4. Kamień ,22 5. Kłokoczyn 341 4,06 6. Nowa Wieś Szlachecka ,29 7. Przeginia Duchowna 686 8,18 8. Przeginia Narodowa 533 6,35

7 7 9. Rusocice , Rybna , Wołowice 800 9, Zagacie 213 2,54 Gmina ogółem Gmina Czernichów graniczy z dwoma powiatami: chrzanowskim i wadowickim oraz sześcioma gminami, odpowiednio: część południowa z gminami Brzeźnica, Skawina cześć wschodnia z gminą Liszki część północna z gminą Krzeszowice część północno-zachodnia z gminą Alwernia część zachodnia z gminą Spytkowice DEMOGRAFIA Gmina Czernichów według danych Urzędu Gminy na koniec 2014 r. liczyła mieszkańców, wśród których 50,6% stanowią kobiety, a 49,4% mężczyźni. Najliczniejszą pod względem ludności jest miejscowość Rybna, w której zameldowanych jest 19,0% ogółu ludności gminy. Najmniej mieszkańców żyje w sołectwie Kłokoczyn - jedyne 2,7 % ogółu ludności gminy. Gęstość zaludnienia na terenie gminy wynosi 168 osób/km 2 Wykres 1. Odsetek ludności zamieszkującej poszczególne miejscowości w ogólnej liczbie mieszkańców 14,6 19,0 3,6 5,2 11,1 2,7 5,8 8,3 4,7 8,5 10,6 5,9 Źródło: opracowanie własne Przyglądając się bliżej strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku, należy zauważyć, iż 20% mieszkańców to osoby w wieku przedprodukcyjnym, 64% w wieku produkcyjnym i 16% w wieku

8 8 poprodukcyjnym. Porównując dane statystyczne w na przestrzeni lat widoczny jest stały wzrost liczby ludności Gminy (w 2014 wzrost o 3,4% w porównaniu z 2010 r.). W odniesieniu do poszczególnych grup wiekowych, największy przyrost mieszkańców odnotowano w przypadku osób w wieku poprodukcyjnym (o ok. 8,6% w porównaniu z 2010 r.). Wskazuje to na negatywną tendencję związaną z procesem starzenia się społeczeństwa na terenie Gminy. Średni wiek mieszkańców wynosi 38,1 lat i jest niższy od średniego wieku mieszkańców powiatu (39,3) oraz nieznacznie wyższy od średniego wieku mieszkańców województwa małopolskiego (37,9). Mieszkańcy gminy Czernichów zawarli w 2014 roku 52 małżeństw, co odpowiada 3,7 małżeństwom na 1000 mieszkańców. Jest to znacznie mniej od średniej wartości dla województwa małopolskiego i Polski ogółem. W tym samym okresie odnotowano 1,4 rozwodów przypadających na 1000 mieszkańców. 28,0% mieszkańców gminy Czernichów jest stanu wolnego, 60,1% żyje w małżeństwie, 2,9% mieszkańców jest po rozwodzie, a 8,9% to wdowy i wdowcy. Gmina Czernichów ma dodatni przyrost naturalny wynoszący 14. Odpowiada to przyrostowi naturalnemu 1,0 na 1000 mieszkańców gminy Czernichów. W 2014 roku urodziło się 146 dzieci, w tym 42,5% dziewczynek i 57,5% chłopców. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi 1,16 i jest porównywalny do średniej dla województwa oraz znacznie większy od współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju. W 2014 roku zarejestrowano 203 zameldowań w ruchu wewnętrznym oraz 85 wymeldowań, w wyniku czego saldo migracji wewnętrznych wynosi dla gminy Czernichów 118. W tym samym roku 4 osób zameldowało się z zagranicy oraz zarejestrowano 4 wymeldowania za granicę - daje to saldo migracji zagranicznych wynoszące 0. GOSPODARKA Na koniec 2014 r. na terenie Gminy było zarejestrowanych 1368 podmiotów gospodarki narodowej, w tym w sektorze publicznym 30, a w sektorze prywatnym 1145 podmiotów. Tabela 2. Liczba i struktura podmiotów gospodarczych w Gminie Czernichów zarejestrowanych w REGON Wyszczególnienie podmioty gospodarki narodowej ogółem sektor publiczny - ogółem państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego spółki handlowe sektor prywatny - ogółem osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą spółki handlowe

9 9 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego spółdzielnie fundacje stowarzyszenia i organizacje społeczne Źródło: opracowanie własne W okresie od najwięcej podmiotów funkcjonowało w sektorze prywatnym, z czego najwięcej z nich to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (na koniec 2014 roku wzrost o 16%) i spółki handlowe (w porównaniu z 2010 rokiem wzrost o 40 %). W tym samym okresie corocznie rejestrowano ponad 100 nowych podmiotów gospodarczych. Począwszy od 2011 roku widoczny jest stały wzrost rejestracji nowych podmiotów w sektorze prywatnym szczególnie przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (w 2014 r. wzrost o 31% w porównaniu z 2011 r.). Na terenie gminy dominują mikroprzedsiębiorstwa stanowiące 97% ogółu wszystkich zarejestrowanych podmiotów, kolejno 3% stanowią małe przedsiębiorstwa, natomiast średnie już poniżej 1% ogółu przedsiębiorstw gminy. Z kolei na terenie gminy nie występują duże przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 250 pracowników. Obszarami Gminy o wysokim stopniu przedsiębiorczości jest Czernichów (221 przedsiębiorstw), Rybna (169), Wołowice (146) oraz Kamień (107). Najczęściej występującym profilem działalności wg sekcji i działów PKD 2007 jest handel detaliczny i hurtowy (30,5%), budownictwo (18,2%), przetwórstwo przemysłowe (11,2%), transport i gospodarska magazynowa (8,7%). RYNEK PRACY Według danych za 2014 r. stopa bezrobocia rejestrowanego na terenie gminy Czernichów wynosiła 7,5% i była o 0,8% niższa od średniej stopy bezrobocia dla powiat krakowskiego (8,3%) oraz 2,2% dla całego województwa małopolskiego (9,7%). W tym samym roku jedynie 386 mieszkańców Gminy było zarejestrowanych jako osoby bezrobotne, co stanowi 2,7% ogółu mieszkańców, w tym 53% stanowiły kobiety, a 47% stanowili mężczyźni. W latach na terenie Gminy Czernichów występowała tendencja spadkowa liczby osób bezrobotnych rejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy. Jednakże rok 2014 przyniósł największy spadek osób bezrobotnych w przeciągu 5 ostatnich lat. W porównaniu z 2010 r. nastąpił spadek o 24%.

10 10 Wykres 2. Liczba mieszkańców zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy na koniec 2014 r mężczyźni kobiety ogółem Źródło: opracowanie własne W gminie Czernichów na 1000 mieszkańców pracują 83 osoby. 49,3% wszystkich pracujących ogółem stanowią kobiety, a 50,7% mężczyźni. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gminie Czernichów wynosi 3 856,94 zł., co odpowiada 96,30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce. 30,0% aktywnych zawodowo mieszkańców gminy Czernichów pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), 26,5% w przemyśle i budownictwie, a 24,4% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 1,0% pracuje w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości). POMOC SPOŁECZNA Odsetek mieszkańców korzystających z pomocy społecznej w 2014 r. wyniósł 4,53% ogółu ludności Gminy. A także ze świadczeń pomocy społecznej skorzystało 44,3 % rodzin niepełnych, 39,2% rodzin wielodzietnych i 13,4 % rodzin emerytów i rencistów. Tabela 3. Odsetek osób korzystających z pomocy społecznej w Gminie Czernichów w 2014 r. Powody korzystania z pomocy społecznej % osób objętych pomocą Alkoholizm 4,99 % Bezdomność 0,78% Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego 16,07% Bezrobocie 34,01%

11 11 Długotrwała lub ciężka choroba 63,49% Niepełnosprawność 45,09% Potrzeba ochrony macierzyństwa 35,10% Przemoc 4,68% Sytuacja kryzysowa 0,16% Ubóstwo 73,17% Wielodzietność 28,39% Zdarzenie losowe 1,72% Źródło: opracowanie własne Najczęściej występującymi powodami udzielania pomocy jest ubóstwo (73,17%), długotrwała lub ciężka choroba (63,49%), niepełnosprawność (45,09%), potrzeba ochrony macierzyństwa (35,10%), oraz bezrobocie (34,01%). Największy procent osób objętych pomocą społeczną w 2014 r. w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców poszczególnych miejscowości odnotowany został w sołectwach: Rybna, Czernichów i Wołowice. PRZESTĘPCZOŚĆ Spośród zgłoszonych zdarzeń wymagających interwencji Policji na terenie Gminy w 2014 r., 141 to zdarzenia przestępcze i wykroczenia (o 48% więcej interwencji niż rok wcześniej tj. 2013), a 97 to zdarzenia drogowe (o 15% mniej niż w 2013 r.). Wykres 3. Odsetek przestępstw i zdarzeń drogowych w poszczególnych miejscowościach gminy w 2014 r. 26,8 27,7 18,3 19,1 12,2 4,9 2,8 2,1 12,1 2,4 4,3 1,2 1,22,1 6,4 3,5 1,2 2,4 9,2 8,5 11,0 8,5 9,8 2,1 Zdarzenia drogowe Przestępstwa Źródło: opracowanie własne

12 12 Do najczęściej występujących zdarzeń przestępczych należą przestępstwa przeciwko mieniu w obszarze kradzieży mienia (10%), uszkodzeń mienia (6%) i kradzieży z włamaniem (5%). W strukturze przestępstw najczęściej występują kradzieże w punktach handlowych zlokalizowanych na terenie gminy, a także włamania do domów oraz innych obiektów, kradzieże z posesji, w środkach lokomocji publicznej i innych obiektów. Najczęściej występującym miejscem na terenie gminy w którym zdarzają przestępstwa przeciwko mieniu odnotowano Czernichowie, Rybnej i Kamieniu. W Czernichowie, Przegini Duchownej i Czułówku odnotowano największy odsetek zdarzeń drogowych w 2014 r. EDUKACJA Na terenie Gminy Czernichów funkcjonuje szeroko rozwinięta sieć placówek oświatowych oferujących edukację zarówno na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym. Edukacja dzieci i młodzieży odbywa się w 15 przedszkolach samorządowych, 9 publicznych szkołach podstawowych i 4 publicznych gimnazjach. Tabela 4. Liczba placówek edukacyjnych na terenie Gminy Czernichów w latach Wyszczególnienie Liczba placówek Liczba uczniów Przedszkola Szkoły podstawowe Gimnazja Źródło: opracowanie własne Według danych na koniec 2014 roku w Gminie Czernichów funkcjonowało 13 placówek oświatowych. Do 15 przedszkoli publicznych uczęszczało łącznie 463 dzieci. Średnio 1,75 dzieci w wieku 3-6 lat przypadało na jedno miejsce w placówce wychowania przedszkolnego. Z edukacji podstawowej w 9 szkołach korzystało 840 uczniów, natomiast do 4 szkołach gimnazjalnych uczęszczało 404 uczniów. Średnio na 1 oddział szkoły podstawowej przypadało 14 uczniów, a na 1 oddział szkoły gimnazjalnej 21 uczniów. Powyższa tabela obrazuje stały wzrost liczby dzieci uczęszczających do przedszkoli oraz szkół podstawowych. Dodatkowo należy wskazać na problem niewystarczającej liczby miejsc w placówkach przedszkolnych w stosunku do zapotrzebowania OCHRONA ZDROWIA Na terenie gminy ochrona zdrowia odbywa się w czterech ośrodkach zdrowia: dwa w Czernichowie oraz w Rybnej i Kamieniu. Ośrodki zapewniają usługi w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, rehabilitacji i opieki długoterminowej. W 2014 r. udzielono ponad 62 tysiące porad świadczonych przez podstawową opiekę zdrowotną, w porównaniu z 2012 r. nastąpił wzrost o 3,7% udzielonych porad (tj. o 2265). W Gminie Czernichów funkcjonuje pięć aptek i jeden punkt apteczny. W sumie na jedną aptekę przypada 2829 mieszkańców gminy. BIBLIOTEKI

13 13 W gminie Czernichów funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna w Czernichowie będąca główną jednostką kultury w gminie. Biblioteka posiadająca 4 filie w Czułówku, Rusocicach, Rybnej i Wołowicach. W 2011 roku liczba czytelników wynosiła 1951, a w 2014 roku to już 2095 osób, co daje wzrost liczby czytelników 7,3% i liczba użytkowników biblioteki stale rośnie. W 2014 r. liczba wypożyczeń książek wyniosła i była większa o 12% w porównaniu z 2012 r. Widoczny wzrost liczby czytelników, a także wypożyczeń wynika ze stale rosnącej oferty dla mieszkańców, tylko w 2014 r. w bibliotece przybyło 3003 jednostki inwentarzowe. ZABYTKI Według stanu na I kwartał 2015 roku Gmina Czernichów posiada 9 zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych. Do zabytków gminnych należą m.in. zespoły dworskie, zajazd, kościoły, kaplica. Poniżej lista zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych (stan na r.) na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie: 1. Czernichów - kościół par. p.w. św. Trójcy, otoczenie, ogrodzenie z czterema kaplicami 2. Czernichów - kaplica Różańcowa z otoczeniem 3. Czernichów - zajazd, otoczenie 4. Czernichów - zespół dworski (ob. Szkoła): dwór, lamus, dom nauczycielski, elektrownia, budynki gospodarcze, ogrodzenie z bramą, park 5. Kamień - kościół par. p.w. Opieki Matki Bożej, otoczenie, ogrodzenie z bramami 6. Przeginia Duchowna - kaplica p.w. MB Częstochowskiej, otoczenie, ogrodzenie, drzewostan 7. Przeginia Narodowa -zespół dworski: dwór, park ze stawem 8. Rybna - kościół par. p.w. Narodzenia NPM, ogrodzenie z 4 kaplicami, starodrzew 9. Rybna - zespół dworski: dwór, zabudowania gospodarcze, park KAPITAŁ SPOŁECZNY NGO STRUKTURA, BRANŻE Na podstawie danych Krajowego Rejestru Sądowego na koniec 2014 r. na terenie Gminy Czernichów funkcjonuje 40 organizacji pozarządowych, w tym 1 fundacja i 26 stowarzyszeń i organizacji społecznych (w tym także lokalne kluby sportowe, ochotnicze straże pożarne). W ogóle organizacji pozarządowych w Gminie Czernichów, najwięcej, bo 22,5% z nich jest zarejestrowanych w Czernichowie, następnie 15% w Rybnej, 12,5% w Wołowicach, 10% w Rusocicach oraz 7,5% w Kamieniu, Przegini Duchownej i Zagaciu. Najczęściej występującym profilem działalności organizacji pozarządowych jest pomoc społeczna i humanitarna, ratownictwo oraz edukacja, sport, turystyka i rekreacja. Na podstawie danych Ministerstwa Finansów w 2016 roku tylko 2 organizacje posiadają status organizacji pożytku publicznego. Liczba ta stanowi 4,4% organizacji pożytku publicznego z terenu powiatu krakowskiego.

14 Wybory do Sejmu /Senatu 2011 Wybory do parlamentu europejskiego 2014 Wybory do Sejmu /Senatu 2015 Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych w Gminie Czernichów 14 FREKWENCJA W WYBORACH: SAMORZĄDOWYCH, PARLAMENTARNYCH, PREZYDENCKICH, EUROPEJSKICH Tabela 5. Frekwencja w wyborach samorządowych, parlamentarnych, prezydenckich Wybory samorządowe 2010 Wybory prezydenck ie 2010 Wybory samorządowe 2014 Wybory prezydenckie 2015 I tura II tura I tura I tura II tura I tura II tura Gmina Czernichów Powiat krakowski Województwo Małopolskie Polska 39,67 % 49,52 % 48,58 % 47,32 % - 54,47% 49,08% 20,39% 35,04 % 37,19 % 35,31 % 57,50% 49,08% 24,20% 59,02 % 48,35 % 27,61% 55,31% 48,92% 23,83% 46,77 % 49,41 % 40,97 % 39,28 % - 39,72 % 31,50 % 32,33 % 48,85 % 51,87 % 52,16 % 48,96 % Źródło: opr. wł. na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej 57,92 % 59,84 % 58,88 % 55,34 % 50,88% 54,70% 54,90% 50,92% Aktywność obywatelską mieszkańców najlepiej obrazują wyniki frekwencji w wyborach samorządowych, parlamentarnych i prezydenckich. Na terenie Gminy Czernichów frekwencja mieszkańców w wyborach była najczęściej niższa od średniej frekwencji mieszkańców powiatu krakowskiego oraz województwa małopolskiego i całego kraju. INFRASTRUKTURA Przedmiotem analizy w tym obszarze jest infrastruktura przestrzenno funkcjonalna oraz techniczna. Ogólnej analizie poddano infrastrukturę drogową, zasoby mieszkaniowe oraz sieć wodociągową, kanalizacyjną i gazową na terenie gminy. DROGI Przez Gminę Czernichów przebiegają następujące rodzaje dróg: droga wojewódzka nr 780 przebiegająca przez miejscowości Czułówek, Przeginia Duchowna o długości 4,8 km posiadające nawierzchnie twarde drogi powiatowe o łącznej długości 46,1 km: o Wołowice Czernichów o długości 6,4 km o Rączna Dąbrowa Szlachecka-Wołowice o długości 1,9 km o Kaszów Przeginia Duchowna o długości 5,1km o Nowa Wieś Szlachecka Zagacie o długości 2,9 km

15 15 o Przeginia Murowana Kamień Rusocice Czernichów o długości 12,1 km o Czułów-Czułówek o długości 1,9 km o Liszki Czernichów gr.woj. o długości 5,6 km o Tenczynek-Czernichów o długości 10,2 km drogi gminne o łącznej długości ok. 74 km drogi wewnętrzne łącznej o długości ok. 18 km Przez Gminę Czernichów przebiegają trzy szlaki rowerowe o łącznej długości 38 km: Szlak czarny - Kamień-Ratowa, Szlak czerwony - Bocianich Gniazd, Szlak niebieski - Wiślany ZASOBY MIESZKANIOWE W Gminie Czernichów na koniec 2014 r. było 4610 mieszkań i izb. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosiła 96,1 m², jednocześnie przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę wynosi 31,3 m², a przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie to 3,07. W przeliczeniu na 1000 mieszkańców gminy przypada 326,0 mieszkań. W 2014 r. oddano do użytku 52 mieszkania indywidualne i 2 przeznaczone na wynajem/sprzedaż. W porównaniu z 2010 r. wystąpił 2% wzrost liczby mieszkań oddanych do użytku. SIEĆ WODOCIĄGOWA Gmina Czernichów posiada 137,0 km długości czynnej sieci rozdzielczej wodociągowej. W porównaniu z 2010 r. odnotowano wzrost o 0,8 km tj. 0,6 % długości czynnej sieci rozdzielczej. Wraz ze wzrostem liczby mieszkańców co rocznie do sieci wodociągowej podłączanych jest więcej mieszkańców, w 2014 r. było odbiorców (86,7% ogółu mieszkańców gminy) o 9,1% więcej niż 2010 r. Wraz ze wzrostem liczby użytkowników, zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca, w 2014 r. wyniosło o 2,3% więcej niż w 2010 r. SIEĆ KANALIZACYJNA Do czynnej sieci kanalizacyjnej o długości 83,4 km podłączonych 4923 mieszkańców (35,5 % ogółu mieszkańców) wzrost liczby użytkowników kanalizacji (o 19,6% w porównaniu z 2010 r.). Widoczna jest wyraźna różnica w długości sieci wodociągowej w stosunku do kanalizacyjnej oraz dysproporcja w ilości mieszkańców posiadających dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Długość sieci kanalizacyjnej stanowi jedynie 60,8 % długości sieci wodociągowej. Na terenie gminy funkcjonują dwie oczyszczalnie ścieków w Wołowicach oraz w Przegini Duchownej. Obiekty administrowane są przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Czernichowie. W samym 2014 r. odprowadzono ponad 212 dam 3 ścieków, których w porównaniu z 2010 r. było więcej o 43,2%. SIEĆ GAZOWA

16 16 Gmina posiada m długości czynnej sieci gazowej. W porównaniu z 2010 r. nastąpił wzrost o 6476 m tj. 13,3 % długości sieci. Co rocznie do sieci gazowej podłączanych jest więcej mieszkańców, w 2014 r. było to 2947 odbiorców (21,2% ogółu mieszkańców gminy) o 21,8 % więcej niż 2010 r. Wraz z wzrostem liczby użytkowników rośnie zużycie gazu w gospodarstwach domowych, które w 2014 r. wyniosło 30,2% więcej w porównaniu w 2010 r. ŚRODOWISKO NATURALNE Na terenie gminy Czernichów istnieją następujące formy ochrony przyrody: 1. Obszary Natura 2000 Obszar Rudniańskie Modraszki Kajasówka o powierzchni 447,24 ha Obszar Rudno o powierzchni 72,37 ha 2. Rezerwaty przyrody: Kajasówka rezerwat będący unikatem geologicznym i cennym obiektem dla badań nad tektoniką i budową geologiczną Wyżyny Krakowskiej. Dolina Potoku Rudno rezerwat ustanowiony ze względu na zbiorowiska łęgu olszowego i olsu oraz stanowiska geologiczne starego kamieniołomu. 3. Pomniki przyrody: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) 3 szt. lipa drobnolistna (Tilia cordata) 3 szt., kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum) 1 szt., dąb szypułkowy (Quercus robur) 6 szt., grupa skałek i kamieniołom. 4. Parki krajobrazowe: Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy utworzony dla zachowania cennych zasobów przyrodniczych, geologicznych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych. Rudniański Park Krajobrazowy utworzony dla zachowania cennych zasobów przyrodniczych, geologicznych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych. Lesistość gminy Czernichów w 2014 roku wynosiła 17,1% (1 469,87 ha) z czego 85% to lasy państwowe. Jest to wskaźnik niski zarówno do skali województwa, gdzie wskaźnik ten odnotowano na poziomie 28,7%, jak i w skali kraju, gdzie lesistość stanowi 29,4%. Lasy państwowe w gminie Czernichów podlegają Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie, w ramach Nadleśnictwa Krzeszowice. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA Na podstawie oceny Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie z 2014 roku na terenie strefy małopolskiej, do której należy Gmina Czernichów występują stałe umiarkowane przekroczenia norm zanieczyszczenia powietrza przez substancję szkodliwe dla zdrowia mieszkańców. Przekroczenie norm dotyczy trzech substancji: pyłu zawieszonego PM10 pyłu zawieszonego PM2,5 benzo(a)piranu

17 17 W tych przypadkach zanieczyszczenia powietrza substancjami spowodowane jest oddziaływaniem emisji związanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków (zwłaszcza w okresie zimowym), emisji związanej z ruchem pojazdów oraz szczególnymi lokalnymi warunkami rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń (ukształtowanie terenu, warunki meteorologiczne). HAŁAS Główne źródła hałasu występujące na terenie gminy wynikają z ruchu drogowego (droga wojewódzka i drogi powiatowe). Na pozostałych drogach wszelkie przekroczenia oddziaływają na bezpośrednie otoczenie i mają charakter krótkookresowy. Pozostały obszar gminy położony jest w odległości o głównych ciągów komunikacyjnych, co tym samym wpływa korzystnie na stopień hałasu.

18 18 III. WYZNACZENIE OBSZARÓW KRYZYSOWYCH DO DIAGNOZY W GMINIE CZERNICHÓW Delimitacja obszaru zdegradowanego i rewitalizacji została przeprowadzona zgodnie z Ustawą z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji oraz Wytycznymi Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Podstawowym kryterium delimitacji było występowanie problemów społecznych. O wyznaczeniu podobszarów kryzysowych (zdegradowanych) decydowało również występowania koncentracji problemów także w pozostałych sferach. Przy czym, delimitację obszaru kryzysowego (zdegradowanego) przeprowadzono wstępnie na poziomie sołectw/miejscowości w odniesieniu do referencyjnych wskaźników statystycznych obliczonych dla całej gminy. Wskaźniki te obliczono dla każdego badanego wskaźnika ustalając wskaźnik syntetyczny degradacji (dana referencyjna). Zasadniczo daną referencyjną jest średnia dla gminy. Jednostki administracyjne (miejscowości), dla których wskaźnik syntetyczny będzie gorszy lub wyższy w zależności od charakteru czynnika, niż średnia dla gminy może być potencjalnie uznany za obszar zdegradowany. Przykładowo, w odniesieniu do wskaźnika Liczba osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu ubóstwo, o gorszej sytuacji w tym zakresie świadczyły wartości średnie większe od średniej dla gminy ogółem, natomiast dla wskaźnika Sumaryczny wskaźnik frekwencji wartości mniejsze od średniej. Do wyznaczenie obszarów zdegradowanych przyjęto następujące wskaźniki: Wskaźniki społeczne: 1. Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym. 2. Odsetek osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu ubóstwa. 3. Odsetek osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu bezrobocia. 4. Liczba przestępstw i wykroczeń, zdarzeń drogowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 5. Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 6. Sumaryczny wskaźnik uczestnictwa w wyborach. Wskaźniki gospodarcze: 7. Liczba nowych zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 8. Liczba wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. Wskaźniki przestrzenno-funkcjonalne: 9. Liczba osób mających dostęp do placów zabaw/miejsc rekreacji w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 10. Liczba dzieci w wieku (3-6 lat) przypadających na miejsca w przedszkolach w gminie. Wskaźniki techniczne: 11. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 12. Liczba mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej w przeliczeniu na 100 mieszkańców. Wskaźnik środowiskowe:

19 Stan jakości powietrza 14. Poziom zagrożenia hałasem Poniżej zostały zestawione wszystkie wskaźniki w ramach poszczególnych sfer (społecznej, technicznej, środowiskowej, funkcjonalno-przestrzennej, gospodarczej). Każdy wskaźnik został zobrazowany na podstawie danych statystycznych, z podaniem okresu zebrania danych i źródła. Następnie zostały policzone wskaźniki referencyjne dla gminy i wskaźnik degradacji dla każdego sołectwa (wg określonych wzorów), a wyniki zostały zamieszczone w układzie tabelarycznym. Zaznaczone na zielono dane wskaźnika dla danego sołectwa oznaczają negatywny obraz analizowanego zjawiska. Po dokonaniu analizy wszystkich wskaźników, wyniki tej analizy zostały zebrane w zbiorczą tabelę porównawczą. Do analizy przyjęto dane dotyczące 2014 r. ze względu na dostępność danych zarówno z oficjalnych statystykach jak i jednostkach organizacyjnych gminy, natomiast dane dotyczące środowiska zostały przeanalizowane za rok 2017.

20 20 WSKAŹNIKI ZJAWISK NEGATYWNYCH WSKAŹNIKI SPOŁECZNE KRYTERIUM: OSOBY W WIEKU POPRODUKCYJNYM Dla zobrazowania negatywnego zjawiska związanego ze starzejącym się społeczeństwem analizie poddano podstawowe kryterium odsetka osób w wieku poprodukcyjnym w gminie, w podziale na poszczególne jednostki referencyjne: Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym: Źródło danych: Urząd Gminy Czernichów Zakres czasowy: 2014 Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby osób powyżej 65 r. życia pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Los*100)/Lmg b) degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby osób powyżej 65 r. życia pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Los*100)/Lms Tabela 6. Wskaźnik dla kryterium: osoby w wieku poprodukcyjnym Stan na dzień Liczba osób w wieku poprodukcyjnym Wskaźnik degradacji 1. Czernichów ,59 2. Czułówek 73 14,84 3. Dąbrowa Szlachecka 92 12,71 4. Kamień ,78 5. Kłokoczyn 47 12,63 6. Nowa Wieś Szlachecka ,53 7. Przeginia Duchowna ,63 8. Przeginia Narodowa 90 13,72 9. Rusocice , Rybna , Wołowice , Zagacie 94 11,42 GMINA OGÓŁEM ,00 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Powyżej wskaźnika dla gminy

21 21 KRYTERIUM: UBÓSTWO Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów Dla zobrazowania negatywnego zjawiska związanego z ubóstwem analizie poddano kryterium: Odsetek osób, które zgodnie z ustawą z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej są uprawnione do ubiegania się o przyznanie wsparcia (bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę i źródło finansowania) w podziale na poszczególne jednostki referencyjne. Odsetek osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu ubóstwa: Źródła danych: GOPS Czernichów Zakres czasowy: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu ubóstwa pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lzu*100)/Lmg b) degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu ubóstwa pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Lzu*100)/Lms Tabela 7. Wskaźnik dla kryterium: wysoki poziom ubóstwa 1/2 Stan na dzień Liczba osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej w gminie Wskaźnik degradacji 1. Czernichów 35 1,73 2. Czułówek 4 0,81 3. Dąbrowa Szlachecka 15 2,07 4. Kamień 21 1,37 5. Kłokoczyn 7 1,88 6. Nowa Wieś Szlachecka 7 0,87 7. Przeginia Duchowna 18 1,56 8. Przeginia Narodowa 11 1,68 9. Rusocice 18 1, Rybna 46 1, Wołowice 27 1, Zagacie 15 1,82

22 22 GMINA OGÓŁEM 224 1,62 Kryterium: wartość dla obszaru Powyżej wskaźnika dla gminy zdegradowanego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów Odsetek osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu bezrobocia: Źródła danych: GOPS Czernichów Zakres czasowy: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: c) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu bezrobocia pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lzb*100)/Lmg d) degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu bezrobocia pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Lzb*100)/Lms Tabela 8. Wskaźnik dla kryterium: wysoki poziom ubóstwa 2/2 Stan na dzień Liczba osób korzystających ze wsparcia finansowego Wskaźnik degradacji z pomocy społecznej w gminie 1. Czernichów 6 0,30 2. Czułówek 0 0,00 3. Dąbrowa Szlachecka 1 0,14 4. Kamień 3 0,20 5. Kłokoczyn 1 0,27 6. Nowa Wieś Szlachecka 1 0,12 7. Przeginia Duchowna 2 0,17 8. Przeginia Narodowa 5 0,76 9. Rusocice 2 0, Rybna 5 0, Wołowice 3 0, Zagacie 0 0,00 GMINA OGÓŁEM 29 0,21 Kryterium: wartość dla obszaru Powyżej wskaźnika dla gminy zdegradowanego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów

23 23 KRYTERIUM PRZESTĘPCZOŚĆ: Dla zobrazowania negatywnego zjawiska związanego z przestępczością analizie poddano kryterium: Liczba przestępstw na 100 mieszkańców (przestępstwa i wykroczenia stwierdzone, poza zdarzeniami przestępstwami gospodarczymi, w tym: czyny karalne nieletnich): Liczba przestępstw i wykroczeń, zdarzeń drogowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców: Źródło danych: Komisariat Policji w Krzeszowicach Zakres czasowy: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby przestępstw i wykroczeń pomnożonej przez 1000 i liczbę mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lpw*100)/Lmg b) degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby przestępstw i wykroczeń w miejscowości pomnożonej przez 1000 i liczby mieszkańców miejscowości Tabela 9. Wskaźnik dla kryterium: przestępczość Wsk.deg.miej.=(Lpw*100)/Lms Stan na dzień Liczba przestępstw i wykroczeń stwierdzonych obejmujących zdarzenia drogowe Wskaźnik degradacji 1. Czernichów 61 30,12 2. Czułówek 14 28,46 3. Dąbrowa Szlachecka 7 9,67 4. Kamień 19 12,41 5. Kłokoczyn 7 18,82 6. Nowa Wieś Szlachecka 4 4,97 7. Przeginia Duchowna 24 20,76 8. Przeginia Narodowa 6 9,15 9. Rusocice 15 12, Rybna 34 12, Wołowice 21 14, Zagacie 11 13,37 GMINA OGÓŁEM ,11 Kryterium: wartość dla obszaru Powyżej wskaźnika dla gminy zdegradowanego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów

24 24 KRYTERIUM NISKI POZIOM KAPITAŁU SPOŁECZNEGO: Kapitał społeczny to umiejętności społeczne, które pozwalają współpracować z innymi. Umiejętność współdziałania czy zaufanie do innych stają się jednymi z ważniejszych cech rozwoju w sytuacji, gdy rozwój w coraz mniejszym stopniu zależy od wysiłku pojedynczych osób, a jest efektem pracy zespołowej. Kapitał społeczny jest element procesu produkcji i życia w zorganizowanym społeczeństwie. Charakterystyczną cechą obszarów zdegradowanych jest najczęściej niski kapitał pomostowy, który odnosi się do sieci pomiędzy osobami należącymi do różnych społeczności oraz niski stopień zainteresowany działaniami obywatelskimi, wolontariatem - do wyznaczenie obszarów kryzysowych zastosowano wskaźnik liczby organizacji pozarządowych działających dla i na rzecz mieszkańców w danej miejscowości oraz frekwencję w wyborach prezydenckich, parlamentarnych i samorządowych. Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców: Źródło danych: Krajowy Rejestr Sądowy Zakres czasowy: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby organizacji pozarządowych w gminie pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lop*100)/Lmg b) degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby organizacji pozarządowych w miejscowości pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Lop*100)/Lms Tabela 10. Wskaźnik dla kryterium: kapitał społeczny 1/4 Liczba organizacji pozarządowych na terenie gminy Stan na dzień Liczba organizacji pozarządowych Wskaźnik degradacji 1. Czernichów 9 0,44 2. Czułówek 2 0,41 3. Dąbrowa Szlachecka 1 0,14 4. Kamień 3 0,20 5. Kłokoczyn 1 0,27 6. Nowa Wieś Szlachecka 1 0,12 7. Przeginia Duchowna 3 0,26 8. Przeginia Narodowa 2 0,30 9. Rusocice 4 0, Rybna 6 0, Wołowice 5 0, Zagacie 3 0,36

25 25 GMINA OGÓŁEM 40 0,29 Kryterium: wartość dla obszaru Poniżej wskaźnika dla gminy zdegradowanego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów Frekwencja wyborcza na terenie gminy: Źródło danych: Okręgowa Komisja Wyborcza Zakres czasowy: 2014 r. oraz 2015 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby mieszkańców biorących udział w głosowaniu pomnożonej przez 100 i liczby wyborców gminy Wsk.deg.=(Lug*100)/Lwg b) degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby mieszkańców biorących udział w głosowaniu pomnożonej przez 100 i liczby wyborców gminy Wsk.deg.miej.=(Lus*100)/Lws Tabela 11. Wskaźnik dla kryterium: kapitał społeczny 2/4 Frekwencja w wyborach do Sejmu RP i Senatu RP w dniu 25 października 2015 r. Stan na dzień Liczba wyborców Udział w głosowaniu Wskaźnik degradacji 1. Czernichów ,16 2. Czułówek ,16 3. Dąbrowa Szlachecka ,38 4. Kamień ,06 5. Kłokoczyn ,46 6. Nowa Wieś Szlachecka ,56 7. Przeginia Duchowna ,05 8. Przeginia Narodowa ,62 9. Rusocice , Rybna , Wołowice , Zagacie ,08 GMINA OGÓŁEM ,88 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Poniżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKW Tabela 12. Wskaźnik dla kryterium: kapitał społeczny 3/4 Frekwencja w wyborach na Prezydenta RP w dniu 10 maja 2015 r.

26 26 Stan na dzień Liczba wyborców Udział w głosowaniu Wskaźnik degradacji 1. Czernichów ,03 2. Czułówek ,08 3. Dąbrowa Szlachecka ,64 4. Kamień ,68 5. Kłokoczyn ,42 6. Nowa Wieś Szlachecka ,76 7. Przeginia Duchowna ,92 8. Przeginia Narodowa ,65 9. Rusocice , Rybna , Wołowice , Zagacie ,15 GMINA OGÓŁEM ,85 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Poniżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKW Tabela 13. Wskaźnik dla kryterium: kapitał społeczny 4/4 Frekwencja w wyborach samorządowych w dniu 10 października 2014 r. Stan na dzień Liczba wyborców Udział w głosowaniu Wskaźnik degradacji 1. Czernichów ,44 2. Czułówek ,72 3. Dąbrowa Szlachecka ,38 4. Kamień ,07 5. Kłokoczyn ,88 6. Nowa Wieś Szlachecka ,24 7. Przeginia Duchowna ,53 8. Przeginia Narodowa ,53 9. Rusocice , Rybna , Wołowice , Zagacie ,00 GMINA OGÓŁEM ,79 Kryterium: wartość dla obszaru Poniżej wskaźnika dla gminy zdegradowanego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKW c) syntetyczny wskaźnik degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako średnią arytmetyczną wskaźników cząstkowych z powyższych 3 wskaźników dot. frekwencji wyborczej.

27 27 Tabela 14. Wskaźnik dla kryterium: kapitał społeczny średnia wskaźników 2-4 Miejscowość Frekwencja w wyborach parlamentarnych Frekwencja w wyborach Frekwencja w wyborach prezydenckich Frekwencja w wyborach samorządowych Wskaźnik degradacji 1. Czernichów 54,16 47,03 48,44 49,87 2. Czułówek 63,16 63,08 58,72 61,65 3. Dąbrowa Szlachecka 58,38 52,64 56,38 55,80 4. Kamień 39,06 37,68 34,07 36,93 5. Kłokoczyn 46,46 46,42 65,88 52,92 6. Nowa Wieś Szlachecka 7. Przeginia Duchowna 8. Przeginia Narodowa 48,56 52,76 56,24 52,52 50,05 47,92 46,53 48,17 53,62 54,65 49,53 52,60 9. Rusocice 47,22 51,53 41,97 46, Rybna 51,94 49,40 42,34 47, Wołowice 53,25 49,79 53,55 52, Zagacie 51,08 49,15 40,00 46,74 GMINA GÓŁEM 50,88 48,85 46,79 48,84 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Poniżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKW

28 28 WSKAŹNIKI GOSPODARCZE KRYTERIUM: AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA Dla zdiagnozowania niskiej aktywności gospodarczej wzięto pod analizę wskaźnik: Liczba nowych zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców: Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS Zakres czasowy danych: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby nowych zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lnpg*100)/Lmg b) wskaźnika degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby nowych zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w miejscowości pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Lnpg*100)/Lms Tabela 14. Wskaźnik dla kryterium: aktywność gospodarcza 1/2 Stan na dzień Liczba nowych zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Wskaźnik degradacji według głównego miejsca wykonania 1. Czernichów 21 10,37 2. Czułówek 3 6,10 3. Dąbrowa Szlachecka 8 11,05 4. Kamień 9 5,88 5. Kłokoczyn 3 8,06 6. Nowa Wieś Szlachecka 4 4,97 7. Przeginia Duchowna 12 10,38 8. Przeginia Narodowa 7 10,67 9. Rusocice 26 22, Rybna 5 1, Wołowice 26 17, Zagacie 7 8,51 GMINA OGÓŁEM 131 9,46 Kryterium: wartość dla obszaru Poniżej wskaźnika dla gminy zdegradowanego

29 29 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów Liczba wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców: Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS Zakres czasowy: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lwpg*100)/Lmg b) wskaźnika degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych w miejscowości pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Lwpg*100)/Lms Tabela 15. Wskaźnik dla kryterium: aktywność gospodarcza 1/2 Liczba wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych według głównego miejsca wykonania Stan na dzień Liczba podmiotów gospodarczych Wskaźnik degradacji 1. Czernichów 16 7,90 2. Czułówek 4 8,13 3. Dąbrowa Szlachecka 5 6,91 4. Kamień 5 3,27 5. Kłokoczyn 1 2,69 6. Nowa Wieś Szlachecka 3 3,73 7. Przeginia Duchowna 8 6,92 8. Przeginia Narodowa 2 3,05 9. Rusocice 15 12, Rybna 5 1, Wołowice 10 6, Zagacie 10 12,15 GMINA OGÓŁEM 84 6,07 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Powyżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów WSKAŹNIKI PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNE KRYTERIUM: PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNE Dla zdiagnozowania negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych analizie poddano wskaźnik niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej zły stan techniczny,

30 30 brak dostępu do podstawowych usług lub ich niska jakość czy niedostosowanie rozwiązań administracyjnych do zmieniających się funkcji obszaru, jako: Liczba osób mających dostęp do placów zabaw/miejsc rekreacji w sołectwach gminy w przeliczeniu na 100 mieszkańców. Źródło danych: Urząd Gminy Czernichów Zakres czasowy: Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby placów zabaw w gminie przez liczbę mieszkańców gminy Wsk.deg.= Lpm/Lmg b) wskaźnika degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby placów zabaw w danej miejscowości przez liczbę mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.= Lpm/Lms Tabela 16. Wskaźnik dla kryterium: przestrzenno-funkcjonalne 1/2 Stan na dzień Liczba placów zabaw Wskaźnik degradacji 1. Czernichów Czułówek Dąbrowa Szlachecka Kamień Kłokoczyn Nowa Wieś Szlachecka Przeginia Duchowna Przeginia Narodowa Rusocice Rybna Wołowice Zagacie GMINA OGÓŁEM ,63 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Powyżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów Liczba dzieci w wieku (3-6 lat) przypadających na miejsca w przedszkolach w gminie Źródło danych: Urząd Gminy Czernichów Zakres czasowy: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika:

31 31 a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako średnia ilorazu iloczynu liczby dzieci w wieku (3-6 lat) w 12 poszczególnych miejscowościach Wsk.deg.= Ldzg/Lmp b) wskaźnika degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono, jako ilorazu iloczynu liczby dzieci w wieku (3-6 lat) w miejscowości przez liczbę dostępnych miejsc w przedszkolach na terenie gminy Wsk.deg.miej.= Ldzms/Lmp Tabela 17. Wskaźnik dla kryterium: przestrzenno-funkcjonalne 2/2 Niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę społeczną Stan na dzień Liczba dzieci w wieku (3-6) przypadające na miejsca w przedszkolach w gminie Wskaźnik degradacji 1. Czernichów 87 0,31 2. Czułówek 21 0,08 3. Dąbrowa Szlachecka 37 0,13 4. Kamień 63 0,23 5. Kłokoczyn 17 0,06 6. Nowa Wieś Szlachecka 37 0,13 7. Przeginia Duchowna 63 0,23 8. Przeginia Narodowa 41 0,15 9. Rusocice 51 0, Rybna 150 0, Wołowice 75 0, Zagacie 45 0,16 GMINA OGÓŁEM 687 0,21 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Powyżej wskaźnika dla gminy WSKAŹNIKI TECHNICZNE Dla zdiagnozowania niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości wzięto pod analizę wskaźnik dotyczące liczby gospodarstw korzystających z wodociągu, kanalizacji oraz gazociągu. Liczba mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowej w przeliczeniu na 100 mieszkańców: Źródło danych: Urząd Gminy Czernichów Zakres czasowy danych: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika:

32 32 a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowej w gminie pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lmw*100)/Lmg b) wskaźnika degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono, jako iloraz liczby mieszkańców podłączonych do wodociągu w miejscowości pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Lmw*100)/Lms Tabela 18. Wskaźnik dla kryterium: techniczne 1/2 Stan na dzień Liczba mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowej Wskaźnik degradacji 1. Czernichów ,23 2. Czułówek ,40 3. Dąbrowa Szlachecka ,59 4. Kamień ,04 5. Kłokoczyn ,61 6. Nowa Wieś Szlachecka ,37 7. Przeginia Duchowna ,91 8. Przeginia Narodowa ,44 9. Rusocice , Rybna , Wołowice , Zagacie ,15 GMINA OGÓŁEM ,23 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Powyżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów Liczba mieszkańców podłączonych do sieci kanalizacyjnej w przeliczeniu na 100 mieszkańców: Źródło danych: Urząd Gminy Czernichów Zakres czasowy danych: 2014 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: a) syntetycznego degradacji (referencyjnego): Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby mieszkańców podłączonych do sieci kanalizacyjnej w gminie pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców gminy Wsk.deg.=(Lmk*100)/Lmg

33 33 b) wskaźnika degradacji dla poszczególnych miejscowości: Wskaźnik wyliczono jako iloraz liczby mieszkańców podłączonych do sieci kanalizacyjnej w miejscowości pomnożonej przez 100 i liczby mieszkańców miejscowości Wsk.deg.miej.=(Lmk*100)/Lms Tabela 19. Wskaźnik dla kryterium: techniczne 2/2 Stan na dzień Wskaźnik degradacji 1. Czernichów ,93 2. Czułówek ,32 3. Dąbrowa Szlachecka 0 0,00 4. Kamień 0 0,00 5. Kłokoczyn 0 0,00 6. Nowa Wieś Szlachecka 0 0,00 7. Przeginia Duchowna ,99 8. Przeginia Narodowa 77 11,74 9. Rusocice 0 0, Rybna , Wołowice 116 7, Zagacie 0 0,00 GMINA OGÓŁEM ,70 Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Powyżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Czernichów MIERNIKI ŚRODOWISKOWE Dla zdiagnozowania problemów związanych z przekroczeniem standardów jakości środowiska przeanalizowano jakość powietrza oraz poziom zagrożenia hałasem w podziale na poszczególne jednostki referencyjne. Na terenie gminy Janów brak jest stacji pomiarów zanieczyszczeń powietrza, jednakże Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi szczegółowe analizy pomiarów szkodliwych związków na terenie całego województwa. Ocena stanu powietrza w gminie Czernichów opiera się na analizie map geoportalu województwa małopolskiego map tematycznych Programu Ochrony Środowiska, zawierających dane na temat przekroczeń stężeń średniorocznych dobowych pyłu zawieszonego PM10, PM2,5, NO 2 oraz benzo(a)pirenu. Ocenie zostały poddane też potencjalne źródła zagrożenia zanieczyszczeniem, takie jak główne szlaki komunikacyjne, generujące emisję ze środków transportu, typy i zagęszczenie zabudowy, związane z niską emisją z przydomowych, lokalnych palenisk oraz inne źródła emisji punktowej, opracowane na podstawie mapy sozologicznej. Analizie zostały poddane również czynniki będące naturalnymi filtrami powietrza, czyli zalesienie gminy powierzchni lasów i ich rozmieszczenie. Ocena pomiaru hałasu opiera się na ocenie źródeł emisji tego wskaźnika. Głównym emitorem hałasu jest ruch komunikacyjny, na portalu geoportal województwa małopolskiego Mapa Akustyczna Dróg

34 34 Krajowych. Analiza polegała też na ocenie lokalnych źródeł hałasu (na postawie mapy topograficznej oraz własnych obserwacji) i ocenie ich wpływu na jakość życia mieszkańców. Stan jakości powietrza. Źródło danych: Geoportal Województwa Małopolskiego Zakres czasowy danych: 2017 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: analiza jakościowa. Tabela 20. Wskaźniki dla kryterium: środowiskowe 1/2 Stan na dzień Poziom zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza 1. Czernichów Podwyższone ryzyko 2. Czułówek Umiarkowane ryzyko 3. Dąbrowa Szlachecka Umiarkowane ryzyko 4. Kamień Małe ryzyko 5. Kłokoczyn Małe ryzyko 6. Nowa Wieś Szlachecka Małe ryzyko 7. Przeginia Duchowna Małe ryzyko 8. Przeginia Narodowa Małe ryzyko 9. Rusocice Znikome ryzyko lub brak 10. Rybna Podwyższone ryzyko 11. Wołowice Umiarkowane ryzyko 12. Zagacie Podwyższone ryzyko GMINA OGÓŁEM Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Małe ryzyko Powyżej wskaźnika dla gminy Poziom zagrożenia hałasem. Źródło danych: Mapa Akustyczna Dróg Krajowych Zakres czasowy danych: 2017 r. Metodologia wyznaczania wskaźnika: analiza jakościowa. Tabela 21. Wskaźniki dla kryterium: środowiskowe 2/2 Stan na dzień Poziom zagrożenia hałasem 1. Czernichów Podwyższone ryzyko 2. Czułówek Podwyższone ryzyko 3. Dąbrowa Szlachecka Małe ryzyko 4. Kamień Małe ryzyko 5. Kłokoczyn Znikome ryzyko lub brak 6. Nowa Wieś Szlachecka Znikome ryzyko lub brak 7. Przeginia Duchowna Znikome ryzyko lub brak 8. Przeginia Narodowa Znikome ryzyko lub brak

35 35 9. Rusocice Umiarkowane ryzyko 10. Rybna Umiarkowane ryzyko 11. Wołowice Znikome ryzyko lub brak 12. Zagacie Małe ryzyko GMINA OGÓŁEM Małe ryzyko Kryterium: wartość dla obszaru zdegradowanego Powyżej wskaźnika dla gminy

36 36 IV. WYNIKI DELIMITACJI Kolejne tabele prezentują zbiorcze porównanie obszarów we wszystkich sferach. Dla każdej z kategorii wskaźników ustalono wartość progową, która kwalifikowałaby dany współczynnik jako problematyczny lub wymagający interwencji, a tym samym wskazujący jednostkę do uwzględnienia w planie rewitalizacji. Otrzymane wskaźniki w poszczególnych jednostkach administracyjnych zestawiono w tabele podsumowujące każdą ze sfer. W większości badanych wskaźników otrzymana wartość świadczy o sytuacji gorszej niż średnia w gminie, jednak w niektórych przyjętych wskaźnikach wartość świadczy o sytuacji lepszej niż średnia, zatem w tych przypadkach za odchylenie od normy uznawane były wartości poniżej lub powyżej średniej w zależności od analizowanego wskaźnika. Każdy z analizowanych wskaźników w którym występują nieprawidłowości, zaznaczono kolorem. W celu obliczenia wyniku końcowego zestawiono wszystkie dane w zbiorczej tabeli wynikowej dla sfery społecznej oraz zbiorczej tabeli wynikowej dla pozostałych sfer (poza sferą środowiskową). Następnie dokonano klasyfikacji wskaźników świadczących o odchyleniach od normy, polegającej na nadaniu punktacji w skali od 1 do 4, gdzie punkt 1 poniżej normy nadano jednostkom o niewielkich anomaliach ( do 20% odchylenia), zaś punkt 4 najgorszy został przyznany jednostkom, w których odchylenia od normy są bardzo duże (powyżej 100%). Dla wartości świadczących o lepszej sytuacji niż średnia dla gminy przyjęto wartość 0. Procedura przyznawania wartości punkowych wskaźnikom: Pkt. Odchylenie od wartości progowej 1 Do 20 % 2 21 % 49 % 3 50 % 99 % i więcej W przypadku mierników środowiskowych zastosowano natomiast inną skalę ocen, ze względu na jakościowy charakter analizy. Każdej kategorii przypisano wartość punktową Procedura przyznawania wartości punktowych miernikom środowiskowym: Pkt. Odchylenie od wartości progowej 0 Znikome ryzyko lub brak 1 Małe ryzyko 2 Umiarkowane ryzyko 3 Podwyższone ryzyko 4 Duże ryzyko Otrzymaną punktację podsumowano (dla sfery społecznej i pozaspołecznej) i podzielono przez ilość analizowanych wskaźników dzięki czemu uzyskano średnią arytmetyczną.

37 Średnia Arytmetyczna SUMA PUNKTÓW 37 SFERA SPOŁECZNA Tabela 22. Porównanie wskaźników dotyczących sfery społecznej Wskaźnik porównawczy Jednostki administracyjne (miejscowość) Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym Beneficjenci świadczeń pomocy z powodu UBÓSTWA Beneficjenci świadczeń pomocy z powodu BEZROBOCIA Liczba przestępstw i wypadków Liczba organizacji pozarządowych Sumaryczny wskaźnik frekwencji wyborczej 1. Czernichów 12,59 0 1,73 1 0, ,12 3 0, , Czułówek 14,84 1 0,81 0 0, ,46 3 0, , ,67 3. Dąbrowa Szlachecka 12,71 0 2,07 2 0,14 0 9,67 0 0, , ,83 4. Kamień 13,78 1 1,37 0 0, ,41 0 0, , ,83 5. Kłokoczyn 12,63 0 1,88 1 0, ,82 1 0, , , Nowa Wieś Szlachecka Przeginia Duchowna Przeginia Narodowa 14,53 1 0,87 0 0,12 0 4,97 0 0, , ,67 12,63 0 1,56 0 0, ,76 2 0, , ,67 13,72 1 1,68 1 0,76 4 9,15 0 0, , Rusocice 14,66 1 1,53 0 0, ,79 0 0, , , Rybna 13,29 1 1,75 1 0, ,94 0 0, , , Wołowice 10,54 0 1,85 1 0, ,37 0 0, , , Zagacie 11,42 0 1,82 1 0, ,37 0 0, , ,33 WSKAŹNIK DLA GMINY 13,00 1,62 0,21 16,11 0,29 48,84 0,68 Kryterium: wartość dla obszarów zdegradowanych Powyżej wskaźnika dla gminy Powyżej wskaźnika dla gminy Powyżej wskaźnika dla gminy Powyżej wskaźnika dla gminy Poniżej wskaźnika dla gminy Poniżej wskaźnika dla gminy Powyżej wskaźnika dla gminy

38 38 Tabela 23. Lista miejscowości, w której występują negatywne zjawiska w sferze społecznej w kolejności stopnia natężenia. 1. Czernichów 1 2. Przeginia Narodowa 1 3. Dąbrowa Szlachecka 0,83 4. Kamień 0,83 5. Kłokoczyn 0,83 6. Rybna 0,83 X Średnia 0,68 7. Czułówek 0,67 8. Nowa Wieś Szlachecka 0,67 9. Przeginia Duchowna 0, Rusocice 0, Zagacie 0, Wołowice 0,17 Źródło: opracowanie własne Wykres 4. Negatywne zjawiska w sferze społecznej w poszczególnych miejscowościach gminy Czernichów Źródło: opracowanie własne 38

39 Średnia Arytmetyc zna SUMA PUNKTÓW Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych w Gminie Czernichów 39 SFERA GOSPODARCZA Tabela 24. Porównanie wskaźników dotyczących sfery gospodarczej Wskaźnik porównawczy Jednostki administracyjne Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Liczba wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych 1. Czernichów 10,37 0 7, ,00 2. Czułówek 6,10 2 8, ,00 3. Dąbrowa Szlachecka 11,05 0 6, ,50 4. Kamień 5,88 2 3, ,00 5. Kłokoczyn 8,06 1 2, ,50 6. Nowa Wieś Szlachecka 4,97 2 3, ,00 7. Przeginia Duchowna 10,38 0 6, ,50 8. Przeginia Narodowa 10,67 0 3, ,00 9. Rusocice 22, , , Rybna 1,90 3 1, , Wołowice 17,80 0 6, , Zagacie 8, , ,50 WSKAŹNIK DLA GMINY 9,46 6,07 Kryterium: wartość dla obszarów zdegradowanych Poniżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne Powyżej wskaźnika dla gminy Wykres 5. Negatywne zjawiska w sferze gospodarczej w poszczególnych miejscowościach gminy Czernichów 2,50 2,00 2,00 1,50 1,00 1,00 1,00 0,50 0,50 0,50 0,50 0,00 39

40 40 Źródło: opracowanie własne 40

41 Rybna Przeginia Duchowna Czułówek Nowa Wieś Szlachecka Czernichów Wołowice Kamień Dąbrowa Szlachecka Kłokoczyn Przeginia Narodowa Średnia Arytmetyczna SUMA PUNKTÓW Rusocice Zagacie Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych w Gminie Czernichów 41 SFERA FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNA Tabela 25. Porównanie wskaźników dotyczących sfery funkcjonalno-przestrzennej Wskaźnik porównawczy Jednostki administracyjne Liczba osób mających dostęp do placów zabaw/miejsc rekreacji w sołectwach gminy Liczba dzieci w wieku (3-6 lat) przypadająca na miejsca w przedszkolach w gminie 1. Czernichów , ,50 2. Czułówek 0 4 0, ,00 3. Dąbrowa Szlachecka , ,00 4. Kamień , ,50 5. Kłokoczyn , ,00 6. Nowa Wieś Szlachecka 0 4 0, ,00 7. Przeginia Duchowna 0 4 0, ,50 8. Przeginia Narodowa , ,00 9. Rusocice , , Rybna 0 4 0, , Wołowice , , Zagacie , ,00 WSKAŹNIK DLA GMINY 1730,63 0,21 Kryterium: wartość dla obszarów zdegradowanych Powyżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne Powyżej wskaźnika dla gminy Wykres 6. Negatywne zjawiska w sferze funkcjonalno-przestrzennej w gminie Czernichów 4,00 2,50 2,00 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Źródło: opracowanie własne 41

42 Dąbrowa Szlachecka Kamień Kłokoczyn Nowa Wieś Szlachecka Rusocice Zagacie Przeginia Narodowa Wołowice Przeginia Duchowna Czernichów Średnia Arytmetyczna SUMA PUNKTÓW Czułówek Rybna Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych w Gminie Czernichów 42 SFERA TECHNICZNA Tabela 26. Porównanie wskaźników dotyczących sfery technicznej Wskaźnik porównawczy Jednostki administracyjne Liczba mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowych Liczba mieszkańców podłączonych do sieci kanalizacyjnej 1. Czernichów 113, , ,00 2. Czułówek 112, , ,00 3. Dąbrowa Szlachecka 99,59 1 0, ,50 4. Kamień 85,04 1 0, ,50 5. Kłokoczyn 101,61 1 0, ,50 6. Nowa Wieś Szlachecka 100,37 1 0, ,50 7. Przeginia Duchowna 99, , ,50 8. Przeginia Narodowa 102, , ,00 9. Rusocice 98,21 1 0, , Rybna 108, , , Wołowice 118,34 0 7, , Zagacie 99,15 1 0, ,50 WSKAŹNIK DLA GMINY 104,23 39,70 Kryterium: wartość dla obszarów zdegradowanych Poniżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne Poniżej wskaźnika dla gminy Wykres 7. Negatywne zjawiska w sferze technicznej w gminie Czernichów 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,00 1,50 0,50 0,00 0,00 0,00 Źródło: opracowanie własne 42

43 Średnia Arytmetyc zna SUMA PUNKTÓW Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych w Gminie Czernichów 43 SFERA ŚRODOWISKOWA Tabela 27. Porównanie wskaźników dotyczących sfery środowiskowej Wskaźnik porównawczy Jednostki administracyjne Poziom zanieczyszczenia powietrza Poziom zagrożenia hałasem 1. Czernichów Podwyższone ryzyko 3 2. Czułówek Umiarkowane ryzyko 2 3. Dąbrowa Szlachecka Podwyższone ryzyko Podwyższone ryzyko 3 6 3, ,5 Umiarkowane ryzyko 2 Małe ryzyko 1 3 1,5 4. Kamień Podwyższone ryzyko 3 Małe ryzyko 1 4 2,0 5. Kłokoczyn Małe ryzyko 1 Znikome ryzyko lub brak 0 1 0, Nowa Wieś Szlachecka Przeginia Duchowna Przeginia Narodowa 9. Rusocice Małe ryzyko 1 Małe ryzyko 1 Małe ryzyko 1 Znikome ryzyko lub brak 10. Rybna Podwyższone ryzyko Wołowice Umiarkowane ryzyko 2 0 Znikome ryzyko lub brak Znikome ryzyko lub brak Znikome ryzyko lub brak Umiarkowane ryzyko Umiarkowane ryzyko Znikome ryzyko lub brak 0 1 0, , , , , ,0 12. Zagacie Podwyższone ryzyko 3 Małe ryzyko 1 4 2,0 WSKAŹNIK DLA GMINY Małe ryzyko Małe ryzyko Kryterium: wartość dla obszarów zdegradowanych Powyżej wskaźnika dla gminy Źródło: opracowanie własne Powyżej wskaźnika dla gminy 43

44 Czernichów Czułówek Rybna Kamień Zagacie Dąbrowa Szlachecka Rusocice Wołowice Kłokoczyn Nowa Wieś Szlachecka Przeginia Duchowna Przeginia Narodowa Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych w Gminie Czernichów 44 Wykres 8. Negatywne zjawiska w sferze środowiskowej w gminie Czernichów 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 3,0 2,5 2,5 2,0 2,0 1,5 1,0 1,0 0,5 0,5 0,5 0,5 Źródło: opracowanie własne DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO Na podstawie przeprowadzonej analizy statystycznej dla sfery społecznej, wykazano degradację społeczną w sześciu sołectwach, zgodnie z tabelą przedstawioną poniżej. Tabela 28. Lista miejscowości, w których występują negatywne zjawiska w sferze społecznej w kolejności stopnia natężenia. L.p. Nazwa jednostki Syntetyczny wskaźnik degradacji w sferze społecznej 1. Czernichów 1 2. Przeginia Narodowa 1 3. Dąbrowa Szlachecka 0,83 4. Kamień 0,83 5. Kłokoczyn 0,83 6. Rybna 0,83 X Średnia 0,68 7. Czułówek 0,67 8. Nowa Wieś Szlachecka 0,67 9. Przeginia Duchowna 0, Rusocice 0, Zagacie 0, Wołowice 0,17 Źródło: opracowanie własne 44

45 45 Za zdegradowane społecznie uznano te sołectwa, dla których wskaźnik syntetyczny dla sfery społecznej uzyskał wartość wyższą niż średnia dla gminy, a zatem sołectwa: Czernichów, Przeginia Narodowa, Dąbrowa Szlachecka, Kamień, Kłokoczyn oraz Rybna. Następnie przeprowadzono analizy w sferach gospodarczej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz środowiskowej, na podstawie których powstał syntetyczny wskaźnik degradacji w pozostałych sferach. Analizę przedstawia tabela poniżej: Tabela 29. Lista miejscowości, w których występują negatywne zjawiska w sferze pozaspołecznej (gospodarczej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej, środowiskowej) w kolejności stopnia natężenia. L.p. Nazwa jednostki Syntetyczny wskaźnik degradacji w sferze pozaspołecznej 1. Rybna 4,0 2. Zagacie 3,5 3. Czułówek 3,3 4. Kamień 3,0 5. Nowa Wieś Szlachecka 3,0 6. Czernichów 2,8 7. Rusocice 2,8 X Średnia 2,6 8. Dąbrowa Szlachecka 2,3 9. Przeginia Duchowna 2,0 10. Wołowice 2,0 11. Kłokoczyn 1,8 12. Przeginia Narodowa 1,3 Źródło: opracowanie własne Za jednostki zdegradowane w pozostałych sferach uznano te sołectwa, dla których wskaźnik syntetyczny dla sfery pozaspołecznej uzyskał wartość wyższą niż średnia dla gminy, a zatem sołectwa Rybna, Zagacie, Czułówek, Kamień, Nowa Wieś Szlachecka, Czernichów oraz Rusocice. Warunkiem uznania terenu za obszar zdegradowany jest uzyskanie koncentracji problemów w sferze społecznej oraz w sferze pozaspołecznej. Zestawienie występowania tych problemów ukazuje tabela poniżej. Tabela 30. Występowanie problemów w poszczególnych sferach 45

46 46 Lp. Jednostki administracyjne Sfera Sfera Jednostka (miejscowość) społeczna pozaspołeczna kryzysowa 1. Czernichów Czułówek Dąbrowa Szlachecka Kamień Kłokoczyn Nowa Wieś Szlachecka Przeginia Duchowna Przeginia Narodowa Rusocice Rybna Wołowice Zagacie Źródło: opracowanie własne Koncentracja problemów w sferze społecznej oraz pozaspołecznej według analizy statystycznej zachodzi jedynie w trzech sołectwach: Czernichów, Kamień oraz Rybna. Sołectwa te wytypowano jako obszar zdegradowany, co przedstawia mapa poniżej: Rysunek 2. Mapa obszaru zdegradowanego w gminie Czernichów Źródło: opracowanie własne W tabeli poniżej zestawiono powierzchnię oraz ludność obszaru zdegradowanego, w podziale na trzy podobszary: Czernichów, Kamień oraz Rybna. Obszar zdegradowany zajmuje powierzchnię równą 46

47 ha, co stanowi 33,9% powierzchni gminy, i jest zamieszkiwany przez mieszkańców, co stanowi 45,3% ogółu mieszkańców gminy Czernichów. Zgodnie z ustawą o rewitalizacji Obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic. W przypadku wyznaczonego obszaru zdegradowanego w gminie Czernichów, wymogi te nie zostały spełnione, stąd konieczne było zawężenie granic obszaru do tych terenów, gdzie z uwagi na szczególną koncentrację negatywnych zjawisk powinna być prowadzona rewitalizacja. Tabela 31. Obszar zdegradowany Gminy Czernichów Nazwa podobszaru zdegradowanego Pow. podobszaru (ha) % powierzchni gminy Liczba mieszkańców podobszaru % liczby mieszkańców gminy Czernichów , ,6 Kamień , ,1 Rybna , ,6 RAZEM , ,3 Źródło: opracowanie własne DELIMITACJA OBSZARU REWITALIZACJI Z uwagi na przekroczenie kryteriów związanych z powierzchnią i liczbą mieszkańców, które powinien spełniać obszar rewitalizacji, konieczne było zawężenie granic poszczególnych podobszarów. Warto zwrócić uwagę, iż tereny wiejskie posiadają pewną specyfikę zabudowy i zagospodarowania przestrzennego, w tym charakteryzują się dekoncentracją zabudowy mieszkaniowej, występowaniem terenów rolniczych, lasów itp. W związku z powyższym trudno mówić o jednostajnym rozmieszczeniu problemów, nawet w obrębie jednej miejscowości. Dlatego też wytypowane w drodze analizy statystycznej jednostki stanowiące podobszary zdegradowane zawężono, stosując przy tym badania terenowe, w tym badania społeczne z mieszkańcami i konsultacje ekspertami. Pozwoliły one wytypować na obszarze sołectw wyznaczonych jako zdegradowane teren, który powinien być objęty rewitalizacją. WIZJA LOKALNA SOŁECTW ZDEGRADOWANYCH W pierwszej kolejności zaplanowano realizację techniki badawczej wizji lokalnej. Odbyła się ona z udziałem przedstawicieli Urzędu Gminy oraz zespołu ekspertów opracowujących Gminny Program Rewitalizacji. Wizja lokalna miała na celu doprecyzowanie terenów koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, a także gospodarczych i środowiskowych oraz uchwycenie problemów technicznych i przestrzenno-funkcjonalnych, które często są trudne do określenia jedynie za pomocą wskaźników statystycznych. Dodatkowo w trakcie wizji lokalnej można zaobserwować występowanie lokalnych potencjałów, do wykorzystania w rozwoju badanych przestrzeni. 47

48 48 Wizja lokalna wykorzystując wiedzę ekspercką (zarówno ekspertów zewnętrznych, jak i lokalnych) pozwoliła na wytypowanie przestrzeni, które w całym sołectwie stanowiącym obszar zdegradowany wyróżniają się pod względem występujących nań problemów, ale także posiadają kluczowe znaczenie dla rozwoju. Zdecydowano się na wskazanie obszarów zamieszkałych i zabudowanych, a w wybranych przypadkach poszerzonych o niezabudowane przestrzenie i instytucje publiczne kluczowe dla lokalnej społeczności, o potencjale dla realizacji działań ukierunkowanych na walkę ze zidentyfikowanymi problemami społecznymi. Poniżej zaprezentowano wyniki wizji lokalnej: Zdjęcie 1. Budynek starej mleczarni w Rybnej. Pustostan znajdujący się w złym stanie technicznym, zagrażający zdrowiu i bezpieczeństwu mieszkańców. Zdjęcie 2. Przestrzeń centralna w Rybnej. Niska jakość przestrzeni publicznych brak zagospodarowanego centrum miejscowości, nieuporządkowana zieleń, brak elementów małej architektury, sprzyjający integracji mieszkańców. Brak oferty rekreacyjnej i kulturalnej dla mieszkańców. Obiekty budowalne zagrażające życiu i zdrowiu mieszkańców. Zdjęcie 3. Obiekt byłego domu parafialnego w Rybnej. Obiekt budowalny znajdujący się w bardzo złym stanie technicznym, porośnięty roślinnością, zmniejsza poczucie bezpieczeństwa mieszkańców, sprzyja zachowaniom patologicznym, w tym spożywaniu alkoholu. Niewykorzystany potencjał centralnej przestrzeni miejscowości. 48

49 49 49

50 50 Zdjęcie 4. Tereny przy boisku sportowym w Kamieniu. Niedostosowanie wyposażenia terenów rekreacyjno-sportowych do potrzeb społeczności lokalnej utrudniające integrację społeczną. Niskiej jakości otoczenie brak parkingu, w tym rowerowego, w sąsiedztwie boiska. Zdjęcie 5. Boisko sportowe w Kamieniu. Zaniedbany teren boiska sportowego brak oferty aktywnego spędzania wolnego czasu dla młodzieży. Brak miejsc do siedzenia. Brak oświetlenia utrudnienie w korzystaniu z boiska w godzinach wieczornych. Zaniedbany teren otoczenia boiska. Zdjęcie 6. Budynek tzw. domu nauczyciela w Kamieniu. Zły stan techniczny budynku. Niewykorzystany potencjał obiektu budowalnego znajdującego się w centrum miejscowości. 50

51 51 Zdjęcie 7. Plac zabaw dla dzieci w Kamieniu. Niedostateczna jakość terenów rekreacji przeznaczonych dla dzieci; Skromna oferta funkcjonalna spędzania wolnego czasu dla dzieci w wieku przedszkolnym; Rozwiązania przestrzenne zagrażające bezpieczeństwu i zdrowiu najmłodszych stare urządzenia na placu zabaw; Skromna oferta funkcjonalna spędzania wolnego czasu dla dzieci w wieku szkolnym. Zdjęcie 8. Kamienica w centrum Czernichowa. Zły stan techniczny budynku, zagrażający zdrowiu i bezpieczeństwu mieszkańców (odpadające elementy elewacji) Zniszczona elewacja, nieestetyczny wygląd budynku przy Rynku. Zdjęcie 9. Kaplica Różańcowa w Czernichowie. Zabytkowa Kaplica Różańcowa, pozbawiona funkcji sakralnej. Obiekt obecnie zamknięty ze względu na zły stan techniczny, popada w ruinę. Jeden z nielicznych przykładów barokowych kaplic w Polsce może stanowić potencjał rozwoju turystyki i kultury dla Czernichowa. 51

52 52 WYWIADY EKSPERCKIE W ramach delimitacji obszaru rewitalizacji przeprowadzono również 4 indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z przedstawicielami lokalnych instytucji, tj. Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Urzędu Gminy, Komisariatu Policji oraz przedstawicielem lokalnej organizacji pozarządowej. W trakcie wywiadów dyskutowano na temat terenów, które ze względu na nagromadzenie negatywnych zjawisk społecznych, ale i w pozostałych sferach a także ze względu występowanie lokalnych potencjałów, powinny zostać objęte procesem rewitalizacji. Rozmówcy potwierdzili zasadność włączenia do obszaru rewitalizacji 3 miejscowości, tj. Czernichowa, Kamienia i Rybnej, jednocześnie dookreślając tereny w obrębie tych miejscowości, które z uwagi na występowanie różnych sytuacji kryzysowych powinny zostać objęte interwencją, wskazując przede wszystkim na centra tych miejscowości. BADANIA ANKIETOWE (PAPI oraz CAWI) Po wstępnym wytypowaniu podobszarów rewitalizacji, w celu poznania opinii lokalnej społeczności na temat wyznaczonych podobszarów, przeprowadzono ankietę wykorzystując dwie metody: ankietę papierową PAPI (z ang. Paper And Pencil Interview) oraz ankietę internetową CAWI (z ang. Computer Asisted Web Interview). Ankieta została udostępniona na stronie internetowej Urzędu Gminy Czernichów, a także była realizowana w formie papierowej dostępnej w siedzibie Urzędu Gminy. W badaniach uczestniczyło 129. badanych, w tym ankietę on-line wypełniło 111 osób, a ankietę w formie papierowej 18 osób. Wykres 9. Konieczność podjęcia rewitalizacji na terenie poszczególnych podobszarów odsetek pozytywnych odpowiedzi. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 89% 44% 38% podobszar Czernichów podobszar Kamień podobszar Rybna Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych W ankiecie pytano badanych o to, który z podobszarów powinien zostać objęty rewitalizacją. Prawie 9. na 10. badanych (89%) wskazało, iż podobszar rewitalizacji Czernichów wymaga podjęcia działań. Z kolei 44% osób oceniło, iż wskazany podobszar Kamień potrzebuje rewitalizacji. W przypadku podobszaru Rybna o konieczności podjęcia działań rewitalizacyjnych myślało 38% badanych. 52

53 53 WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI Na podstawie przeprowadzonych badań i analiz wyznaczono granice obszaru rewitalizacji. Przesłanki, na podstawie których dokonano zawężenia obszaru zdegradowanego, wynikają z przeprowadzonych badań społecznych (wywiady, wizja lokalna), a także z przeprowadzonej dodatkowej analizy danych statystycznych. Tabela 32. Analiza dostępnych danych statystycznych dla podobszarów rewitalizacji Odsetek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym Odsetek mieszkańców korzystających z pomocy społecznej Liczba popełnionych przestępstw i wykroczeń w przeliczeniu na 100 mieszkańców Gmina Czernichów 13,00% 1,62% 1,6 Czernichów 12,59% 1,73% 3 Podobszar rewitalizacji Czernichów 19,10% 2,50% 11,49 Kamień 13,78% 1,37% 1,24 Podobszar rewitalizacji Kamień 11,50% 0,80% 9,2 Rybna 13,29% 1,75% 1,29 Podobszar rewitalizacji Rybna 0% 9% 63,6 Źródło: opracowanie własne W ten sposób wyznaczony obszar rewitalizacji ma powierzchnię niespełna 38 ha i zamieszkany jest przez 567 osób, tj. nie przekracza 20% powierzchni gminy i 30% liczby mieszkańców, a zatem spełnia ustawowe kryteria. Granice obszaru rewitalizacji, w podziale na poszczególne podobszary, przedstawiono w kolejnym rozdziale. Tabela 33. Obszar rewitalizacji Gminy Czernichów Nazwa podobszaru rewitalizacji Pow. podobszaru (ha) % powierzchni gminy Liczba mieszkańców podobszaru % liczby mieszkańców gminy Czernichów 27,11 0, ,07% Kamień 10,34 0, ,95% Rybna 1,24 0, ,08% RAZEM 38,69 0,45% 567 4,09% Źródło: opracowanie własne 53

54 54 Rysunek 3. Mapa gminy Czernichów z lokalizacją obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji 54

55 55 PODSUMOWANIE UZASADNIENIE DELIMITACJI OBSZARU REWITALIZACJI Na podstawie przeprowadzonej Diagnozy wyznaczony został obszar rewitalizacji mieszczący się w granicach trzech najbardziej zdegradowanych społecznie, ale i w pozostałych sferach, sołectw tj.: Czernichów, Kamień, Rybna. Wybór ten wynikał z przeprowadzonej analizy statystycznej gminy w podziale na jednostki referencyjne oraz w oparciu o wizję lokalną, przeprowadzone badania (ankietę PAPI i CAWI, wywiady IDI), zorganizowane spotkania konsultacyjne z mieszkańcami. Dodatkowo wyznaczenie granic podobszarów rewitalizacji w ramach poszczególnych sołectw zostało przeprowadzone w oparciu o wiedzę ekspercką przedstawicieli lokalnych instytucji: GOPS, komisariatu Policji, przedstawicielu Urzędu Gminy i lokalnej organizacji pozarządowej, najlepiej znających problemy reprezentowanych miejscowości. Zdecydowano się na objęcie obszarem rewitalizacji centralnych, kluczowych dla rozwoju lokalnego przestrzeni trzech sołectw wyznaczonych jako zdegradowane. Uwzględniono obszary zamieszkane i zabudowane, w wybranych przypadkach poszerzone o niezabudowane przestrzenie publiczne kluczowe dla lokalnej społeczności, posiadające jednocześnie potencjał dla realizacji działań ukierunkowanych na walkę ze zdiagnozowanymi problemami. Do wyznaczenia terenów objętych rewitalizacją wykorzystano również metodę jaką jest wizja lokalna, którą przeprowadzono na terenie każdej z 3 miejscowości. W wizji wzięli udział przedstawiciele Urzędu Gminy oraz zewnętrznych wykonawców, mających duże doświadczenie w prowadzeniu badań społecznych i procesów rewitalizacji. Kwestią jednak priorytetową, mającą wpływ na delimitację obszaru, była obecność negatywnych, nawarstwiających się problemów społecznych, takich jak bezrobocie, zjawisko przemocy w rodzinie, ubóstwo czy problem alkoholizmu. Ostatecznie zdecydowano, iż obszar rewitalizacji będzie dzielił się na następujące podobszary: 1) Podobszar Czernichów, 2) Podobszar Kamień, 3) Podobszar Rybna 1. Podobszar Czernichów obejmuje obszar, na którym znajduje się Rynek, stanowiący centrum wsi, w okolicy którego mieszczą się obiekty instytucji publicznych z wydzieloną częścią usługową w tym szkoły, sklepy, punkty gastronomiczne, a także zabudowa mieszkaniowa i kościół. Obecnie na terenie centrum miejscowości dokonuje się powolna degradacja przestrzeni poprzez wzmożony ruch samochodowy i autobusowy, co powoduje obniżenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców i innych użytkowników tego terenu. Z drugiej strony ma to wpływ na pogorszenie jakości powietrza. Rynek poprzez niedostosowanie do funkcji rekreacyjnej, pełni rolę przesiadkową wykorzystywaną przez osoby korzystające z przystanku autobusowego lub z usług instytucji publicznych czy usługowych z tego względu nie pełni on funkcji centrotwórczej, wzmacniającej lokalne więzi, przypisywanej zazwyczaj tego typu przestrzeniom. Na omawianym podobszarze zlokalizowany jest także Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego im. dr Franciszka Stefczyka w Czernichowie oraz ulice Dworska i Franciszka Stefczyka, 1 Mapy przedstawiające granice każdego z podobszarów stanowią załącznik nr 2, 4 i 6 do niniejszego Programu.

56 56 prowadząca przez centrum wsi do przysiółka Czernichówek najstarszej części miejscowości, w której znajduje się zabytkowa Kaplica Różańcowa z XVII w. Na terenie wspomnianego Zespołu Szkół mieszczą się niewykorzystane, obecnie niszczejące budynki, które zdaniem mieszkańców podobszaru można zaadaptować pod nowe funkcje. Wśród zidentyfikowanych problemów społecznych podobszaru Czernichów wymienić należy bezrobocie (wszyscy zidentyfikowani mieszkańcy korzystający z pomocy społecznej z tytułu bezrobocia w tej miejscowości mieszkają we wskazanym podobszarze, co stanowi 1,4% w stosunku do ogółu mieszkańców podobszaru). Podobszar ten charakteryzuje się też ponadprzeciętnym odsetkiem osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej (2,5% w stosunku do liczby osób zamieszkujących ten teren, dla porównania w gminie odsetek ten wynosi 1,6%, a w całym Czernichowie 1,7%). Z uwagi na pełnienie licznych funkcji publicznych i usługowych, jest to teren użytkowany przez dużą liczbę osób. Jak wynika z danych zawartych w Krajowej Mapie Zagrożeń Bezpieczeństwa, wskaźnik liczby przestępstw na 10 tys. mieszkańców w Czernichowie ogółem wyniósł 4 (obejmując tylko okres od stycznia do marca 2017). Na przestrzeni ostatnich lat to właśnie w tej miejscowości odnotowywano największą liczbę przestępstw i wykroczeń (wartość wskaźnika przestępczości na 100 mieszkańców wyniosła 11,5, przy średniej dla gminy 1,6 oraz średniej dla miejscowości 3,0). Dodatkowo, jak wskazuje przedstawiciel GOPS, na terenie tego podobszaru zauważalne są zmiany związane z problemem starzejącego się społeczeństwa (19,1% mieszkańców w wieku poprodukcyjnym, dla porównania w gminie, jak i w miejscowości Czernichów jest to 13,0%), które bezpośrednio przekładają się na skalę problemów zdrowotnych. Problem starzejącego się społeczeństwa wiąże się również z kwestią opieki nad osobami zależnymi, jak również kwestią aktywizacji społecznej mieszkańców znajdujących się w wieku poprodukcyjnym (zapewnieniem oferty spędzania czasu wolnego dla seniorów, która obecnie w gminie jest bardzo ograniczona). Jak wskazuje przedstawiciel GOPS, część mieszkańców podobszaru korzysta również z pomocy rzeczowej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa. Pomoc w ramach PO PŻ kierowana jest do tych osób i rodzin, które z powodu niskich dochodów nie mogą zapewnić sobie/rodzinie odpowiednich produktów żywnościowych (posiłków). 56

57 57 Rysunek 4. Mapa poglądowa podobszaru rewitalizacji Czernichów Źródło: opracowanie własne Podobszar Kamień obejmuje swoim zasięgiem obszar centrum wsi. Na obszarze zlokalizowane są budynki placówek oświatowych, w tym budynek starej szkoły w bardzo złym stanie technicznym, a także tzw. Plac Wolnica teren dostępny dla wszystkich mieszkańców, przeznaczony na miejsce wspólnych spotkań i działań. Na terenie podobszaru mieści się także kościół parafialny z historycznym założeniem plebanijno-folwarcznym. Obecnie na części Placu Wolnica znajduje się pętla komunikacji publicznej łączącej wieś z centrum gminy i z Krakowem, z którą sąsiaduje niewielki, stary plac zabaw dla dzieci, wymagający prac remontowych. W sferze społecznej zdiagnozowanym problemem jest występowanie zjawiska bezrobocia. Jak wskazuje ekspert w wywiadzie, bezrobocie dotyka coraz częściej osób młodych, ale i tych po 40 roku życia. Mimo bliskości Krakowa, to wśród osób młodych, kończących edukację pojawia się często problem niedopasowania wykształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy. Istotnym problemem, odczuwanym przez mieszkańców podobszaru jest też zjawisko alkoholizmu. Dotyczy to nie tylko osób bezrobotnych, które nie umieją sobie poradzić ze swoją obecną sytuacją życiową, ale jak wskazuje przedstawiciel lokalnej społeczności w wywiadzie, często problem ten dotyka wydawać by się mogło na pozór normalnych rodzin, które ukrywają ten problem. 57

58 58 Podobnie jak w przypadku podobszaru Czernichów, część mieszkańców tego podobszaru korzysta z pomocy rzeczowej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa, która przyznawana jest rodzinom, które z powodu niskich dochodów nie są w stanie zapewnić odpowiednich produktów żywnościowych. Dodatkowo, jak wskazuje przedstawiciel GOPS, na terenie podobszaru zauważalne są zmiany związane z problemem starzejącego się społeczeństwa oraz problem dysfunkcji rodzin w sprawowaniu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. W kontekście tego pierwszego problemu osoby starsze, mimo faktycznego posiadania rodziny, często czują się osamotnione oraz wycofują się z życia społeczności lokalnej. Problem w sprawowaniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych dotyczy rodzin z dziećmi, w których rodzice ze względu na swój młody wiek, brak doświadczenia życiowego bądź ze względu na powielanie wyuczonych, ale nie właściwych wzorców, nie potrafią w sposób właściwy sprawować szeroko rozumianej opieki nad własnymi dziećmi. W odniesieniu do Kamienia warto również zwrócić uwagę na odczuwany przez mieszkańców podobszaru problem niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę społeczną. Jak wskazuje przedstawiciel lokalnej społeczności, generalnie jest to miejscowość bardzo atrakcyjna osiedleńczo w ostatnich latach obserwujemy znaczący napływ nowych mieszkańców. Z tego względu mieszkańcy sygnalizują braki związane np. z dostępem do przedszkoli, co w konsekwencji utrudnia młodym matkom powrót do pracy, ponieważ nie mają zapewnionej opieki nad dzieckiem. Rysunek 5. Mapa poglądowa podobszaru rewitalizacji Kamień Źródło: opracowanie własne Podobszar Rybna obejmuje obszar starej części wsi obok zespołu plebańsko-kościelnego. Na terenie tym znajduje się plac, który pełni funkcję przesiadkową wykorzystywaną przez osoby korzystające 58

59 59 z przystanku autobusowego lub z punktów usługowych, a także zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Rybna jest największą pod względem liczby mieszkańców miejscowością w gminie i podlega silnym procesom suburbanizacji. Z jednej strony.peryferia miejscowości są zabudowane przez nowe osiedla mieszkaniowe jednorodzinne domki szeregowe, z drugiej strony w Rybnej istnieje stare centrum miejscowości (wyznaczony podobszar rewitalizacji), które podlega procesom wyludniania, m.in. ze względu na zły stan techniczny obiektów zabudowy mieszkaniowej, a także niską atrakcyjność miejsca. Dodatkowo przestrzeń centralna jest mocno zaniedbana istnieją pustostany w bardzo złym stanie technicznym, zagrażające zdrowiu i życiu mieszkańców (tzw. Stara Mleczarnia, stare zabudowania kościelne). Poważnym problemem centralnej części miejscowości jest także brak oferty rekreacyjnej czy przyjaznych przestrzeni publicznych, które mogłyby służyć mieszkańcom do integracji społecznej, która jest konieczna ze względu na silne procesy depopulacji centrum i suburbanizacji terenów peryferyjnych. Wśród najważniejszych problemów społecznych dotykających społeczność wyznaczonego podobszaru rewitalizacji w Rybnej wskazać należy bezrobocie często połączone z nadużywaniem alkoholu, a także obniżone bezpieczeństwo mieszkańców. Jak wskazuje przedstawiciel GOPS w wywiadzie, obecnie na tym terenie dostrzegane są także zmiany związane z nasilającym się problemem przemocy w rodzinie. Niestety wciąż jest to problem ukryty i wiele rodzin nie szuka pomocy u odpowiednich organów, stąd nie wszystkie przypadki są rejestrowane. W miejscowości Rybna, w ramach której zakreślono podobszar rewitalizacji, widoczny jest również problem starzejącego się społeczeństwa, który jak podkreśla ekspert w wywiadzie ze względu na stosunkowo dużą na tle gminy liczbę mieszkańców jest proporcjonalnie większy w porównaniu z innymi miejscowościami. W sferze bezpieczeństwa należy podkreślić, iż główny problem zgłaszany przez mieszkańców Rybnej dotyczy przekraczania prędkości, szczególnie przez samochody ciężarowe, i inne uciążliwości spowodowane poruszaniem się przez centrum tego typu pojazdów. Dodatkowo, jak podkreśla przedstawiciel Posterunku Policji w Czernichowie, istotnym problemem jest wandalizm i chuligaństwo. Są to problemy, z którymi policja boryka się w całej gminie, ale w Rybnej ze szczególnym nasileniem. Zdaniem lokalnego eksperta miejscowość ta i podobszar rewitalizacji wypadają stosunkowo najsłabiej, jeśli chodzi o kwestię bezpieczeństwa, natomiast koncentracja różnego rodzaju wykroczeń i przestępstw nasila się właśnie w rejonie centrum, gdzie wyznaczono podobszar do rewitalizacji (wskaźnik przestępczości wyniósł tutaj 63,6 wykroczeń i przestępstw na 100 mieszkańców, przy średniej dla gminy 1,61 oraz średniej dla całej miejscowości 1,29). Dodatkowo, na tym terenie odnotowywane są przypadki interwencji Policji w związku z przemocą w rodzinie lub spożywaniem alkoholu w miejscu publicznym. 59

60 60 Rysunek 6. Mapa poglądowa podobszaru rewitalizacji Rybna Źródło: opracowanie własne 60