czerwiec mandatu J. Krupki Polacy mistrzami Europy w strzelaniu tomec POLSKI OBRADY NRŁ W NUMERZE:

Transkrypt

1

2 OBRADY NRŁ 14 kwietnia obradowała Naczelna Rada Łowiecka. Rada przyjęła protokół z poprzedniego posiedzenia. Wysłuchała sprawozdania okresowego o pracy ZG przedstawionego przez przewodniczącego ZG - Jerzego Krupkę. Rada uchwaliła plan finansowo-gospodarczy Zarządu Głównego i Zarządów Wojewódzkich na rok 1983/84, zatwierdziła nowe kryteria odstrzału selekcyjnego samców zwierzyny płowej, a także zatwierdziła plan pracy na kolejny rok. Omówiono również sprawy bieżące. Obszerne sprawozdanie z posiedzenia zamieścimy w najbliższym numerze. W NUMERZE: J.S. DLA SIEBIE I SPOŁECZEŃSTWA. J. Bojarski 3 O SZKODACH ŁOWIECKICH DO KOŃ CA. J. Sikorski 4 ZE ŚWIATA 6 NAKULAWYSZTYCH.Z.Siedlecki... 7 MYŚLIWYZŁUKIEM 8 ODSTRZAŁY SELEKCYJNE. J. Górski, J.Kulesza, W. Szukalski 9 NA POLOWANIU I STANDZIE. J. Kiszkumo 10 MYŚLIWI PISZĄ. 12 COPISZĄINNI 14 PRAWNIKWYJAŚNIA 14 ODZNACZENI 14 tomec POLSKI Nr 5 (1644) Wydawca: Polski Związek Łowiecki - Zarząd Główny, 00-02g Warszawa, Nowy Świat 35. Konto NBP XV OM Warszawa, nr Redaguje zespół. Redaktor naczelny Z. Golański. Opracowanie graficzne - A. Arcimowicz. Adres redakcji: Warszawa, Nowy Świat 35. Telefon Zdjęcie na okładce: Andrzej Stachurski DRUK: Zakłady Graficzne Dom Słowa Polskiego", ul. Miedziana 11, Warszawa. Skład techniką fotoskładu. Nakład egzemplarzy. Numer zamówienia 1480/CD. M-75 czerwiec W łowiskach leśnych powinna być nadal konsekwentnie prowadzona akcja dokarmiania dzików. W dalszym ciągu należy również dbać o to, aby lizawki dla zwierzyny płowej były systematycznie uzupełniane solą. W pierwszej połowie czerwca należy przystąpić do pozyskania liściarki dla zwierzyny płowej. Jest to wartościowa karma, bardzo zbliżona do naturalnej, a jednocześnie stosunkowo tania. Liściarka pozyskana w późniejszym terminie nie jest już tak pełnowartościowa, gdyż pędy drewnieją i tracą wartość odżywczą. Liściarkę powiązaną w pęczki należy suszyć w zadaszonym, przewiewnym i ocienionym miejscu. Przy składowaniu w pomieszczeniach magazynowych pęczki wysuszonej liściarki trzeba przesypać solą. Liściarka jest wrażliwa na wilgoć i łatwo pleśnieje, dlatego prawidłowe suszenie i magazynowanie decyduje 0 późniejszej przydatności. W czerwcu należy zakończyć rozpoczęte w maju prace związane z naprawą oraz budową nowych ambon. W łowiskach polnych trwa akcja dostarczania jaj kuropatw i bażantów z wykoszonych gniazd. Należycie przygotowana 1 przeprowadzona akcja przyniesie odpowiednie wyniki w postaci wielu odchowanych kuropatw i bażantów, którymi należy zasilić łowisko. Szczegóły techniczne związane z wylęgiem i wychowem piskląt zawarte są w Wytycznych do zagospodarowania łowisk polnych" wydanych przez Zarząd Główny PZŁ. Akcję odbioru jaj kuropatw i bażantów należy kończyć w czerwcu i nie przedłużać na okres lipca, gdyż później dostarczone jaja pochodzą najczęściej z opuszczonych gniazd i są zwykle bezwartościowe. Na poletkach produkcyjnych i właściwie zagospodarowanych łąkach należy przystąpić do pierwszego zbioru siana (najlepsze jakościowo z roślin motylkowych) w celu zapewnienia zapasu karmy dla zwierzyny płowej na okres zimowy. Przy magazynowaniu należy je przesypać solą w ilości około 1 kg na 100 kg masy. Na poletkach produkcyjnych trzeba wykonać odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, stosownie do wymagań uprawianych roślin. mandatu J. Krupki Zgodnie ze statutem Międzynarodowej Fundacji Ochrony Zwierzyny kadencja dokooptowanych członków Rady Administracyjnej trwa trzy lata. W listopadzie 1982 roku u płynął czas zasiadania w Radzie przewodniczącego Zarządu Głównego PZŁ, JE RZEGO KRUPKI. Prezes Fundacji na listopadowym posiedzeniu w Paryżu zaproponował Radzie bemarunkowe przedłużenie mandatu J. Krupki na dalsze trzy lata, która to propozycja została jednogłośnie przyjęta. Nie omieszkał on również przypomnieć przy tej okazji Zasług jakie położył profesor Krupka dla realizacji projektów Fundacji w Mongolskiej Republice Ludowej". Tak więc przedstawiciel Polskiego Związku Łowieckiego będzie przez najbliższe trzy lata członkiem władz tej znanej i cenionej w świecie Międzynarodowej Fundacji, zajmującej się ochroną zwierzyny, finansującej - dodajmy - wiele projektów także europejskich organizacji łowieckich. Polacy mistrzami Europy w strzelaniu (J.B.) Na mistrzostwach świata w strzelaniu z broni pneumatycznej, które odbyły się w marcu br. w Dortmundzie, w konkurencji strzelania do sylwetki biegnącego dzika - Polacy zdobyli złoty medal drużynowo oraz złoty i srebrny indywidualnie. ZYGMUNT BOGDZIEWICZ i JERZY GRESZKIEWICZ uzyskali po 380 pkt., wyprzedzając radzieckiego strzelca Igora Małasznikowa pkt. Zespołowo Polacy uzyskali 1132 pkt, wyprzedzając ZSRR pkt i Francję pkt. Wynik Polaków jest rekordem świata. Czwarty medal dla polskiej ekipy zdobył w tej samej konkurencji junior JAN KRUP KA. Zajął on trzecie miejsce z wynikiem pkt. za Giennadijem Abramienką (ZSRR) i Janem Kermietem (CSRS). Warto podkreślić, że polscy strzelcy swoim sukcesem na mistrzostwach świata w Carakas (1982) i teraz na mistrzostwach Europy w Dortmundzie jeszcze raz potwierdzili, że w strzelaniu do sylwetki biegnącego dzika należą do czołówki światowej. Serdecznie im gratulujenjy i życzymy dalszych sukcesów. A.B.

3 60 lat PZŁ Dla siebie i sporeczeńst fa Decyzja władz PZŁ o umownym podziale terytorium naszego kraju na sześć krain łowiecko-przyrodniczych dla potrzeb obchodów sześćdziesięciolecia okazała się bardzo trafna. U podstaw samej koncepcji legła świadomość, że myśliwi żyją w społeczeństwie, w środowisku innych współobywateli, na rzecz których również działają. Zarząd Główny PZŁ zastrzegając sobie jedynie rolę koordynatora niektórych przedsięwzięć pragnął, aby jak najwięcej inicjatyw wyszło od myśliwych i aby jak najszersze rzesze społeczeństwa mogły z tych inicjatyw skorzystać. Uzyskane dotychczas informacje o planach obchodów i stanie przygotowań do poszczególnych imprez potwierdzają to w całej rozciągłości. Wydaje się, że już teraz osiągnięto efekt bodaj czy nie najważniejszy: okazuje się mianowicie, że zbiorowy, koleżeński wysiłek członków naszego Zrzeszenia, który oni sami potrafili odpowiednio skutecznie skupić i wykorzystać, jest czymś większym niż sumą poczynań indywidualnych, Okazało się także, iż tego rodzaju zespoły potrafią wyzwolić bardzo ciekawe inicjatywy, a połączone siły i środki czynią je łatwiejszymi do wprowadzenia w czyn. Ubocznym" zaś niejako efektem o dużym znaczeniu dla naszej społeczności łowieckiej jest jeszcze jeden krok w kierunku jej integracji. Wydaje się także - i takie głosy dają się już słyszeć - że podział ten, który w istocie łączy a nie dzieli, można by zachować na przyszłość, nie rezygnując oczywiście z administracyjnej autonomii poszczególnych województw. Pokaże to zresztą sama przyszłość. Same obchody sześćdziesięciolecia zaplanowano raczej skromnie i oszczędnie - w sensie wydatków finansowych z puli administracyjnej. Liczyć się będzie przede wszystkim inicjatywa iofiarnogćkółłowiockich,,czyli samych myśliwych; od nich to zależeć będzie w dużej mierze zewnętrzny wygląd zaplanowanych imprez; okaże się także, jak potrafimy żyć i współpracować z innymi członkami Zwigzku i społeczeństwem w naszym regionie, W Warszawie jubileusz zamierzamy zaznaczyć uroczystym otwarciem Muzeum Łowieckiego w Łazienkach (zaplanowany termin: 4 czerwca), którego istnienie nie byłoby możliwe także bez pomocy myśliwych. Otwarcie poprzedzi okolicznościowa sesja Naczelnej Rady Łowieckiej. Zarząd Główny PZŁ zapewnia wydanie pamiątkowego znaczka i medalu, nawiązujących do dawnych symboli Zrzeszenia, plakiety pamiątkowej, plakatu oraz katalogu trofeów łowieckich, w których znajdzie się także sporo miejsca na zaprezentowanie walorów i osiągnięć poszczególnych krain. W krainach zaś najważniejszymi, z czysto łowieckiego punktu widzenia, będą wystawy łowieckie. Odbędzie się ich sześć - po jednej w każdej krainie: Kraina Północno- Zachodnia - Sopot, Kraina Centralna - Piotrków Trybunalski, Kraina Sudecka - Wałbrzych, Kraina Południowa - Nowy Sącz, Kraina Wschodnia - Kozłówka, Kraina Północna - Ciechanowiec. Zgromadzone uprzednio trofea wyceniła przebywająca w Polsce na przełomie stycznia i lutego grupa międzynarodowych ekspertów CIC. Wysoko oceniła ona umiejętności naszych kolegów, którzy dokonywali wyceny wstępnej. Niezależnie od wymienionych, odbędzie się w kraju kilkadziesiąt wystaw o zasięgu lokalnym i rozmiarach bardziej kameralnych - w zależności od inwencji i możliwości zarządów wojewódzkich i kół łowieckich. W wielu przypadkach obok trofeów znajdą się tam także wydawnictwa, odznaki, pamiątki i akcesoria łowieckie. Nie zabraknie akcentów ochrony przyrody i środowiska naturalnego. Wystawy będą organizowane w muzeach, domach kultury, klubach, a nawet w witrynach sklepów, Inne imprezy to próby wiosenne i konkursy jesienne psów ras myśliwskich, wśród których nie zabraknie elementów widowiskowych jak wystawy i pokazy układania. W dość szerokim zakresie organizowane będą imprezy strzeleckie, wśród których należy wymienić zawody o Puchar Sześćdziesięciolecia; pomoc organizacyjną i finansową okazują władze wojewódzkie i niższego szczebla. Warto może odnotować, że na jednej ze strzelnic w woj. nowosądeckim zostanie wybudowana oś rogacza i dzika, a sama strzelnica zostanie ogrodzona. Imprezy strzeleckie o charakterze pokazowym będą towarzyszyły wszelkiego rodzaju festynom organizowanym w wielu miejscowościach. Prócz tych konkurencji obowiązkowych", czyli wystaw trofeów. Imprez kynologicznych i strzeleckich, program obchodów zawiera wiele imprez i przedsięwzięć w bardzo różnorodnej skali. Z informacji przysyłanych nam przez organizatorów wynika, że odbywaćsiębędą w kraju uroczyste posiedzenia wojewódzkich rad łowieckich, uroczyste, walne zebrania kół (z których wiele będzie obchodzić własne jubileusze). spotkania z seniorami i ludźmi zasłużonymi dla łowiectwa i ochrony środowiska naturalnego, festyny, zabawy ludowe itd. Cennym elementem obchodów będą imprezy dla młodzieży szkolnej. Rozpisano wiele konkursów-zwłaszcza rysunkowych - których rozstrzygnięcia połączone z wręczeniem nagród i upominków odbędą się podczas atrakcyjnych spotkań włowiskach. Jeśli już mowa o najmłodszych, wypada z uznaniem wspomnieć fakty fundowania przez myśliwych książeczek mieszkaniowych dla wychowanków domów dziecka. Te piękne, godne naśladowania czyny stały się już udziałem m.in. myśliwych leszczyńskich i ciechanowskich. Cenny pomysł wyszedł od myśliwych krainy sudeckiej. Otóż postanowili oni, że w roku sześćdziesięciolecia każde ich koło łowieckie zasadzi 1 hektar lasu. Popierając tę inicjatywę Zarząd Główny PZŁ zwrócił się z apelem do wszystkich kół łowieckich w kraju o podejmowanie podobnych zobowiązań. Napływające z kraju informacjewskazują na zainteresowanie szkoleniem myśliwych w wykonywaniu sygnałów łowieckich. Konkursy i koncerty trębaczy planuje się między innymi w województwie włocławskim i kieleckim. Na zakończenie wypada wymienić imprezy i przedsięwzięcia o może nieco lżejszym charakterze, ale jednakowo cenne i pożądane. Będą to różnorodne konkursy kół łowieckich i poszczególnych myśliwych, plenery i wystawy malarstwa i rzeźby, konkursy fotograficzne i na wspomnienia łowieckie, przedsięwzięcia wydawnicze, imprezy estradowe itp. W ten sposób w roku sześćdziesięciolecia każdy znajdzie dla siebie coś interesującego. JERZY BOJARSKI Fot Wł. Łapiński

4 o szkodach łowieckich do końca w Dzienniku Ludowym" - piśmie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w listopadzie ubiegłego roku ukazał się artykuł kol. Franciszka Szczepańskiego na temat odszkodowań łowieckich pod sugestywnym tytułem Prawda o odszkodowaniach łowieckich". Cieszy fakt, że organ prasowy zamieszczający dotychczas wyrywkowe sygnały o szkodach łowieckich zechciał wydrukować artykuł szerzej omawiający to zagadnienie i przytaczający również argumenty drugiej strony". Zgadzając się generalnie z poglądami prezentowanymi przez autora, chciałbym nieco bliżej naświetlić niektóre aspekty zagadnienia szkód łowieckich a także przedstawić (oczywiście dyskusyjnie) koncepcję, czy też możliwość definitywnego rozwiązania tej kwestii. W OSTATNICH LATACH Przed omówieniem kierunków i działań resortu leśnictwa w zakresie unormowania kwestii szkód łowieckich w gospodarce rolnej i leśnej przytaczam kilka danych obrazujących to zagadnienie w ostatnich latach. I tak w roku 1980 stan jeleni w kraju wg danych z łowieckich planów hodowlanych wynosił na dzień 31 marca, a zatem przed okresem rozmnoży 72 tys. szt., a dzików85 tys. szt. W roku tym kwota wypłaconych odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne w uprawach i plonach rolnych wyniosła 618,9 min zł, a powierzchnia zredukowana uszkodzonych upraw ha. Ten rozmiar szkód został uznany za szkody przekraczające poziom gospodarczo znośny i podjęto działania mające na celu. jego obniżenie - głównie w drodze zmniejszenia stanów zwierzyny grubej wyrządzającej szkody. Stan dzików zmniejszył się i według łowieckich planów hodowlanych wynosił na dzień 31 ńrłarca 1982 r. ok. 70 tys. szt. Odnotowano natomiast dalszy wzrost stanu jeleni do ca 79 tys- szt. i to pomimo znacznie zwiększonego ich odstrzału, który w sezonie łowieckim 1981 /82 wyniósł 23,7 tys. szt. wobec 13,4 tys. szt. w roku 1980/81. Odstrzał dzików wyniósł w tym okresie ca 75,0 tys. szt., co oznaczało wzrost o ca 4 tys. szt. w stosunku do roku 1980/81. Stany zarówno jeleni jak i dzików przekraczają jednak nadal ustalone pojemności łowisk, które zostały wyliczone dla jeleni na 55 tys. szt. a dla dzików na 37 tys. szt. Oznacza to, że stan jeleni w stosunku do pojemności łowisk wynosił w dniu 31 marca 1982 r. 149 procent, a dziliów 192 proc W roku 1982 w wyniku zwiększonycł> JANUSZ SIKORSKI odstrzałów i innych działań nastąpiła znaczna poprawa w zakresie zmniejszania szkód łowieckich, czego najlepszych dowodem jest spadek zredukowanej powierzchni upraw rolnych do ha. Mimo spadku zredukowanej powierzchni uszkodzonych upraw kwota wypłaconych odszkodowań wzrosła do min zł, ćo było spowodowane wzrostem cen płodów rolnych. Dlatego też dla zilustrowania problemu posługujemy się kryterium powierzchni zredukowanej, a nie kwotami corocznie wypłaconych odszkodowań. Odnotowując w ciągu ostatnich kilku lat znaczną poprawę sytuacji na odcinku szkód łowieckich, należy sobie jednak zdawać sprawę z faktu, że w wielu rejonach kraju szkody łowieckie stanowią w dalszym ciągu problem społeczny i gospodarczy. Dotyczy to gospodarstw o szczególnej koncentracji szkód wyrządzanych przez zwierzynę, gdzie zniszczenia odbiegają znacznie od przeciętnej w kraju i są rzeczywiście dotkliwe dła rolników i ich rodzin. Na tych rejonach skoncentrowana jest nadal uwaga władz, administracji państwowej i leśnej oraz Polskiego Związku Łowieckiego. Zwiększenie odstrzałów zwierzyny grubej w roku 1980 spowodowało wzrost skupu tej zwierzyny przez placówki skupu Las" a tym samym wzrost eksportu i wpływów dewizowych Państwa z gospodarki łowieckiej, które w roku 1980 osiągnęły 24,1 min dolarów. Jednak już w roku 1981, mimo prowadzonego nadal intensywnego odstrzału zwierzyny grubej, zaobserwowano spadek skupu dzików, w wyniku między innymi zatrzymywania zbyt dużej masy tusz tej zwierzyny na użytek własny przez myśliwych, co w znanej sytuacji na rynku mięsnym jest nawet zrozumiałe, ale w sumie jest to zjawisko negatywne, ponieważ grozi spadkiem wpływów dewizowych z gospodarki łowieckiej i znaczenia tej gospodarki. Istnieje co prawda przepis prawny zobowiązujący zarządców i dzierżawców do dostarczania 80 proc. upolowanych dzików do skupu ale wystarczy dostarczać warchlaki, zatrzymując większe dziki na użytek własny i masy towarowej w skupie nie będzie, a ta głównie liczy się przy eksporcie. Należy przy tym dodać, że na rynkach światowych za dziczyznę uzyskuje się ceny średnio 3 razy wyższe niż za wieprzowinę czy wołowinę. Z tego też między innymi powodu resort leśnictwa i przemysłu drzewnego opracował w roku 1981 kolejny projekt zmiany rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie odszkodowań za szkody wyrządzone w uprawach i plonach rolnych przez dziki, łosie, jelenie i daniele, chcąc powiązać środki na odszkodowania dla kół łowieckich z masą dziczyzny w drodze dopłat do każdego kilograma dziczyzny dostarczonej do punktu skupu. Do zagadnienia tego wrócimy jeszcze w dalszej części artykułu, omawiając je nieco bardziej szczegółowo, a narazie zapoznamy Czytelników z innymi przesłankami wskazującymi na konieczność zmiany wymienionego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów. SKĄD ŚRODKI? Otóż obecn ie ca 80 proc. kosztów odszkodowań łowieckich pokrywają Lasy Państwowe, które zostały objęte reformą gospodarczą i dotyczą ich wszystkie wymogi wynikające z reformy, a więc także samofinansowanie. Dlatego też Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego pismem z dnia 8 lipca 1981 r. NrLN-3-758/85/81 wystąpił do Ministra Finansów o wprowadzenie kwot odszkodowań łowieckich do budżetu Państwa. Pismem z dnia r. Minister Finansów odpowiedział odmownie na wniosek resortu wyrażając w ostatnich zdaniu stanowisko, że (cytuję) koszty odszkodowań łowieckich powinny ponosić Lasy Państwowe i organizacje łowieckie, które prowadzą gospodarkę łowną i uzyskują z niej pożytki". W tej sytuacji powstała konieczność zabezpieczenia odpowiednich środków finansowych na pokrywanie tych odszkodowań. Działania w tym zakresie prowadzono już od dawna. Ministerstwo Leśnictwa i PD w materiałach dotyczących gospodarki łowieckiej przedłożonych Sejmowej Komisji Leśnictwa, która we wrześniu 1981 r. rozpatrywała problematykę łowiecką postulowało między innymi: - oparcie gospodarki łowieckiej o uproszczony chociażby rachunek ekonomiczny, - podwyższenie przelicznika dolarowego na złote przy rozliczaniu polowań dewizowych i eksportu zwierzyny żywej, - podwyższenie cen skupu dziczyzny do poziomu cen skupu żywca wołowego i wieprzowego, - wprowadzenie dopłat do dziczyzny dostarczonej do punktów skupu jako udział Państwa w pokrywaniu odszkodowań ło-

5 wieckich, w wysokości zł do każdego kilograma dziczyzny dostarczonej do skupu, w tym również sarn. W związku z powyższym Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego powołał zespół składający się z przedstawicieli zainteresowanych) instytucji do zaproponowania szczegółowycłi rozwiązań w tym zakresie. Zespół w wyniku kilku posiedzeń podtrzymał koncepcję zawartą w projekcie rozporządzenia Rady Ministrów o pokrywaniu przez dzierżawców pełnych kosztów odszkodowań łowieckich i zaproponował wprowadzenie dopłat do każdego kilograma skupionej dziczyzny jako udział Państwa w odszkodowaniach łowieckich w następującej wysokości: 50 zł do każdego kilograma łosi i jeleni, 100 złdo każdego kilograma dzików, 150 zł do każdego kilograma sarn i danieli, zastrzegając, że w przypadku zmia^ ny cen na płody rolne nastąpi odpowiednia korekta dopłat. Wnioski dotyczące podwyższenia przelicznika i podwyższenia cen skupu dziczyzny zostały zrealizowane. Powiązanie środków na odszkodowania łowieckie z masą skupowanej dziczyzny miało na celu zabezpieczenie realizacji także innych, nie mniej istotnych celów: - zapewnienia skupu odpowiedniej ilości dziczyzny, - zapewnieniadostaweksportuiwpływów dewizowych conajmniej na dotychczasowym poziomie. Rysowała się bowiem tendencja spadkowa w skupie pomimo nasilonych odstrzałów i prowadzenia redukcji zwierzyny w wielu rejonach kraju. Były to zagadnienia niezwykle istotne, ponieważ skup dzików w roku 1982 zmniejszył się w stosunku do roku 1981 r. o kg, a wpływy dewizowe z gospodarki łowieckiej spadły z 24,1 min dolarów w roku 1980 do 21,2 min dolarów w roku Jeżeli ta tendencja spadkowa nie zostanie zahamowana - stracimy jeden z najistotniejszych naszych atutów, tj. wysokość Fot S Gałka wpływów dewizowych. Na omówioną wyżej propozycję nie zgodzili się jednak przedstawiciele Polskiego Związku Łowieckiego i delegacja PZŁ na spotkaniu u Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w dniu r. zapewniła Ministra o włączeniu się PZŁ do działań nad zmniejszeniem szkód i odszkodowań i uzyskała zgodę Ministra na odroczenie dyskusji nad zmianą rozporządzenia do roku 1983, JAKIE ROZWIĄZANIE? Należy podkreślić, że poza zmianą wyżej omówioną projekt rozporządzenia zakładał zmianę zasad szacowania szkód łowieckich, wprowadzając instytucję biegłych wojewódzkich", w zakresie szacowania szkód łowieckich, którzy wykonywaliby tę czynność za administrację lasów państwowych. Być może miałoby to też istotny wpływ na urealnienie rozmiaru szkód i odszkodowań. Omawiając tę kwestię należy jeszcze poruszyć wnioskowaną przez niektóre województwa i instytucje, jak też osoby prywatne propozycję przekazania szacowani"a i wypłaty odszkodowań łowieckich do PZU. Mimo szeregu zastrzeżeń do takiego rozwiązania sprawy np.; - kto ma zapłacić składkę ubezpieczeniową i w jakiej wysokości: rolnicy, leśnicy, myśliwi? - skąd etaty, sprzęt, budynki? - kto pokrywałby zwiększone koszty szacowania? itp., resort leśnictwa i przemysłu drzewnego wystąpił do PZU o przejęcie szacowania szkód i wypłatę odszkodowań. Pismem z dnia 19, r. PZU poinformował, że nie widzi możliwości podjęcia się wykonywania tych czynności. Po tych wszystkich próbach zostaliśmy nadal sami z tym zagadnieniem. Sami, to znaczy leśnicy i myśliwi, i chcąc utrzymać zwierzynę grubą jako przedmiot naszych zainteresowań i jako składnik naturalnego środowiska musimy szukać sposobów złagodzenia tego zagadnienia i najbardziej racjonalnych rozwiązań. Najczęściej uciekamy się bowiem do redukcji zwierzyny-jest to wprawdzie sposób najprostszy i najskuteczniejszy, ale chyba nie najbardziej racjonalny. Sposób ten pociąga za sobą wiele nieprawidłowości, rozluźnienie dyscypliny i z perspektywicznego punktu widzenia może okazać sięnieopłacalnytak w ekologii jak i w ekonomice. Spróbujmy powrócić do liczb i danych rzeczowych. Jak już wspomniano na wstępie powierzchnia zredukowana uszkodzonych upraw rolnych wyniosła w ub. roku ha. Z bliższej analizy wynika, że 50 proc. to szkody w zbożach a 50 proc. szkody w okopowych. A zatem przyjmując, że zboża zostały zniszczone na obszarze ha to utraciliśmy (przy przeciętnej wydajności ca 20 q z 1 ha, co na słabych zazwyczaj gruntach przyleśnych nie jest wydajnością zaniżoną) ca ton zboża. Wartość dewizowa zniszczonych płodów (bez okopowych) wynosi według danych uzyskanych z CHZ Rolimpex" ca 4,5 min dolarów. Nie jest to kwota bagatelna i dlatego działania zmierzające do ograniczenia szkód łowieckich są zasadne i konieczne, ale nie znaczy to, że gdyby nie było zwierząt łownych wchodzących w szkodę, to nie musielibyśmy importować zboża, co często słyszy się na spotkaniach w sprawie szkód łowieckich. ODSZKODOWANIA W NATURZE Prawda jest taka, że wpływy z gospodarki łowieckiej są znacznie wyższe od wydatków na pokrycie szkód łowieckich i że zbytnie zredukowanie zwierzyny doprowadzi w końcu do zmniejszenia pozyskania a tym samym i eksportu, w konsekwencji zatem do spadku wpływów dewizowych. Proporcje te należy dokładnie i bez emocji wyważyć, aby nie wylać dziecka z kąpielą". Te ha powierzchni zredukowanej uszkodzonych upraw to zaledwie 0,2 proc. gruntów rolnych będących w uprawie i należy chyba uznać to za poziom szkód gospo darczo znośny. Musimy bowiem określić

6 6 O szkodach łowieckich do końca sobie jakiś poziom szkód i wiedzieć dokąd zdążamy. Ten ogólny wskaźnik krajowy należy odnieść do województw i do nadleśnictw i wszędzie tam gdzie będzie on wyższy dążyć do jego obniżenia. Tym niemniej dla tych gospodarstw, w których szkody te powstaną, będą one nadal problemem gospodarczym. Rolnik bowiem zostanie pozbawiony ziarna, a więc także możliwości jego przetworzenia, rozwijania hodowli itd. Nasuwa się zatem wniosek do przedyskutowania, aby tym rolnikom wypłacać odszkodowania w naturze. Kukurydza, będąca znakomitą karmą dla zwierząt gospodarskich kosztuje na rynkach światowych ca 100 dolarów/tona. Loco Polska ca 110 dolarów. Gdyby zwiększyć jej import o te t. i rozprowadzić między rolników, to problem odszkodowań mógłby być załatwiony kosztem ca 3,3 min dolarów. Zdaniem naczelnego dyrektora Rolimpex'u" jest to w pełni możliwe, jeżeli zdobędziemy tylko środki dewizowe. Środki dewizowe można wygospodaro- Fot. Z. Adamski wać z samej gospodarki łowieckiej. Mamy bowiem nadzieję, że reforma gospodarcza dotyczyć będzie i tej dziedziny gospodarczej. Szukając dróg łagodzenia napięć wokół tematu szkód łowieckich nie należy oczywiście zapominać o konieczności kompleksowego działania tj. utrzymania odpowiednich stanów zwierzyny grubej, zakładania poletek śródleśnych, dokarmiania, odstraszania itd., a także innych niż omówione powyżej rozwiązań, gdyż te nie wyczerpują i nie zamykają zagadnienia. Wiele jest do zrobienia na odcinku współpracy z rolnikami, a także na odcinku kształtowania struktury zasiewów. Można by pokusić się o nie sadzenie pod lasem upraw szczególnie atrakcyjnych dla zwierzyny, jak np, grochu, niewielkich plantacji, ba, nawet zagonów kukurydzy, o których wiadomo z góry, że zostaną zniszczone. Sadzić natomiast uprawy mniej atrakcyjne, odmiany ziemniaków nie lubianych przez zwierzynę, jęczmień, pszenicę wąsatkę itd. Można by nawet rozważyć możliwość, aby rolnikom stosującym te zasady wyrównywać różnicę dochodów ewentualnie utraconych w wyniku stosowania tych zasad. Podaję to również sygnalizacyjnie i jako jeden z kierunków działania, aby o szkodach łowieckich mówić do końca i znaleźć racjonalne rozwiązanie tego problemu. JANUSZ SIKORSKI 7.e śimata HISZPANIA W Leon w Hiszpanii odbyło się pierwsze europejskie spotkanie poświęcone badaniom i ochronie dropia [Ox\s tarda). Hiszpania jest w istocie jedynym krajem, w którym bytują jeszcze naturalne populacje obydwu gatunków europejskiego dropia: duży drop {Otis tarda) i mały drop {O. tetr3x). Według sporządzonego w Hiszpanii rejestru, po wydaniu moratorium odnośnie odstrzału dużego dropia, okazało się, że szacowana liczebność tego gatunku jest dużo mniejsza i wynosi ok, 8-9 tys. sztuk, a nie 16 tys. jak podaje moratorium. Drop bytuje już tylko w niektórych częściach środkowej Europy, bardzo szybko zniknął na wschodzie, między innymi w Związku Radzieckim. W konkluzji obrad ustalono, że zanikanie biotopów odpowiednich dla dropia jest alarmujące i w związku z tym powinna być natychmiast podjęta akcja ich rejestracji i ochrony. WŁOCHY Wilkowi, gatunkowi zagrożonemu we Włoszech, poświęca się wiele uwagi. Włosi opracowali program ochrony tego gatunku i sposób działania miejscowych władz w tym zakresie. Okazuje się, że psy we Włoszech stały się poważnym zagrożeniem dla przetrwania wilków. Psy, swobodnie wałęsające się stanowią konkurencję dla wilka w areale bytowania i zdobywania pokarmu, Z danych statystycznych wynika, iż we Włoszech jest około 3,5 miliona psów, w tym ok. 900 tys. psów bezpańskich, z których conajmniej 60 tys. powraca do dzikiego sposobu bytowania. NsWSiMMr 11/82 E.SZ. MONGOLIA Związek myśliwych i miłośników przyrody liczy 30 tys, członków - amatorów i 2 tys. myśliwych zawodowych, polujących na wilki i inne drapieżniki. JAPONIA Powierzchnia występowania dzika ostatnio poważnie wzrosła dzięki rozległym zalesieniom i zakazowi wypasu bydła. Polowanie na dziki prowadzi się przede wszystkim w celu zaopatrzenia hoteli, restauracji i sklepów. W okolicach, w których nie ma dzików zakłada się specjalne farmy (najbardziej dochodowe liczą sztuk). RFN Automatyczne karmniki zastosowano do podkarmiania sarn w terenie o dużej pokrywie Śnieżnej. Pojemność karmnika litrów - zapewnia żywienie sarn na obszarze 50 ha przez 4 tygodnie. Jako karmę stosuje się koncentrat paszowy. Automatyczne karmniki, proste i łatwe w budowie, zyskały bardzo dobrą opinię. (Ochota i ochotniczje Choilsjstwa) J.P.

7 Na kulamy sztych W Expressie Wieczornym" z 22 lutego znalazłem notatkę informacyjną o kondycji zwierzyny w lasach województwa suwalskiego podczas obecnej nietypowej zimy. Zakończenie tej notatki wydaje mi się warte zacytowania: Z ostatnich sygnałów napływających z leśnictw tego województwa wynika, że szkodnikiem staje się bóbr. Sympatyczny gryzoń wodny budując tamy na rzekach zatapia coraz większe połacie łąk, narażając rolników na poważne straty. Leśnicy są zdania, że najwyższy czas, aby szczególnie w woj. suwalskim rozrzedzić stada bobrów, poprzez przewiezienie ich w inne rejony kraju." Przeczytawszy to poczułem się zobowiązany do samokrytyki. No bo przecież nie kto inny, tylko Polski Związek Łowiecki wziął na siebie zadanie reintrodukcji bobra, a nie kto inny, tylko niżej podpisany gorąco to popierał w,,łowcu Polskim" i gdzie indziej. Skutki są fatalne, bo w ciężkiej sytuacji żywnościowej naszego kraju rolnicy zostali narażeni na poważne straty. Jednakże zanim się pokajam chciałbym zrozumieć, jak doszło do kolizji interesów między rolnikami i bobrami. Jak wiadomo bory budują tamy nie dla przyjemności, lecz z potrzeby. Mianowicie kiedy już wyjedzą krzewy i drzewa rosnące nad wodą, w związku z czym musiałyby udawać się po pokarm w głąb lądu, co byłoby dla nich trudne i niebezpieczne, bo tylko w wodzie bóbr czuje się pewnie i tylko wodą łatwo mu transportować gałęzie - starają się podnieść poziom wody tak, aby jej lustro poszerzyło się i zbliżyło do zasobów pokarmu. Taki cel mogą osiągnąć budując tamy na strumykach i rzeczułkach płynących przez różne bagienka i olsy, gdzie rosną krzewy i drzewa dostarczające pędożernym bobrom pokarmu i materiału do budowy żeremi. A co dawałoby im zalewanie kośnych łąk? Lustro wody zbliżyłoby się wprawdzie do pól uprawnych, lecz przecież bobry nie interesują się ani pszenicą, ani rzepakiem, ani ziemniakami,.. Wydaje się więc, że (poza przypadkami nietypowymi i nadzwyczajnymi) bobry zatapiać mogą co najwyżej łąki śródleśne czy śródbagienne. owszem, zdarza się, że takie łąki wydzierżawia się rolnikom (choć częściej użytkują je leśnicy), wątpię jednak, czy szkody, jakie w związku z tym ponoszą rolnicy można by określić jako poważne". Realizacja propozycji rozrzedzania stad bobrów", z pozoru arcysłusznej, też napotkałaby na komplikacje. Bo chociaż wojewód?two katowickie w ogóle pozbawione jest żyjących na wolności bobrów, nie zachęcałbym nikogo do odławiania bobrów w suwa* lekiem i wpuszczania ich do sadzawek pod kopalnianymi hałdami.., Mozę wobec tego wystąpić z propozycją odstrzału bobrów w celu zredukowania hord tych szkodników do rozmiarów możliwych do przyjęcia przez zaniepokojonych rolników? Oczami duszy widzę już w tymże samym Expressie" tytuł; Mordercy bobrów!" I tak dotknęliśmy sedna sprawy - nie tylko bobrów zresztą, bo można to odnieść panie bobrze! Fol. W. Żurawski do łosi, albo nawet niewinnych sarenek. Myśliwi stoją wobec alternatywy. Albo będą dbać o to, aby w naszych lasach było dużo bobrów, łosi itp, - wtedy opinia publiczna będzie ich oskarżać, że przez ich elitarne polowania gospodarka narodowa ponosi kolosalne straty, Albo też w strosce o zapobieżenie szkodom będą redukować zwierzostan - wtedy okrzyczy się ich mordercami dla przyjemności i niszczycielami przyrody. Tertium non datur. Wprawdzie my, myśliwi odczuwamy to najdotkliwiej, ale sprzeczność, na której zasadza się ta alternatywa, ma charakter ogólniejszy. To po prostu jedna z istotnych sprzeczności wewnętrznych naszej cywilizacji, sprawiająca, że postawa współczesnego człowieka wobec problemów ochrony środowiska jest niekonsekwentna i chwiejna, co oczywiście odbija się na jego postępowaniu. Wszyscy chcielibyśmy żyć w środowisku możliwie najmniej zniszczonym i dlatego opowiadamy się za ochroną przyrody. Jednocześnie wszyscy chcemy żyć wygodnie, cieszyć się komfortem cywilizacyjnym i dlatego żądamy, aby produkować dobra materialne w jak największej ilości i jak najtaniej. Jednakże te dwa pragnienia są w niemałym zakresie sprzeczne ze sobą; doprowadzenie do zharmonizowania ich wymaga kompromisów, rezygnowania z wartości rozłożonych po obydwu stronach. Rzadko jednak udaje się nam osiągnąć harmonię. Zazwyczaj, doprowadziwszy do sytuacji, w której wybór staje się koniecznością, rezygnujemy z wartości leżących po stronie przyrody. Zazwyczaj też poświęcenie tych walorów doprowadza do sytuacji, w której korzystanie z komfortu cywilizacyjnego zostaje ograniczone, bo zatrucie powietrza, wody i gleby wydatnie obniża jakość życia. I wtedy dopiero ~ zbyt późno - przekonujemy się, że nasz wybór był nietrafny. Dość często zresztą nietrafny także w świetle rachunku ekonomicznego. Jaskarwym tego przykładem jest gospodarka leśna. W zeszłym stuleciu rozpoczął się na ziemiach polskich, najpierw w zaborze pruskim, potem rosyjskim i austriackim, proces degradacji lasów. Las naturalny (z którego zresztą w miarę potrzeby czerpało się drewno) przekształciliśmy w jednogatunkową plantację roślin drewnodajnych, którą można eksploatować w sposób niemal przemysłowy. Już pod koniec pierwszej połowy obecnego stulecia stało się jasne, że metoda ta przyczynia się do naruszania równowagi biologicznej i rodzi liczne zagrożenie dla lasu. Niestety, nie podjęto liczących się prób zmiany metod gospodarki leśnej, ograniczając się do drobnych eksperymetnów (których wyniki potwierdzały zresztą efektywność nowych metod). Przeciwnie, nasiliła się eksploatacja lasów, przekraczając dopuszczalne normy pozyskiwania drewna. Dziś nasze lasy znalazły się w sytuacji dramatycznej. Najskuteczniejszym środkiem ratunku (choć niestety rozciągniętym w czasie na wiele dziesięcioleci) jest przywrócenie lasowi struktury możliwie najbardziej zbliżonej do naturalnej - czyli tej, którą gospodarka leśna zniszczyła w zeszłym stuleciu. A jednym z elementów przywracania tej naturalności jest troska o utrzymanie naturalnej fauny lasu, w której tak dużą rolę odgrywają zwierzęta łowne. M.in. także o te bobry, które chce się w suwalskiem rozrzedzać" zanim się jeszcze zagęściły. Piszę o nich w tym kontekście nie bez powodu. Jedną z ważnych przyczyn degradacji gleb leśnych są nieprzemyślane odwodnienia pozbawiające las wilgoci. A bobry budujące tamy na leśnych strugach i strumieniach budują nam system retencji bez otwierania tytułów inwestycyjnych i list płac. Bobrom jednakże niebezpieczeństwo rozrzedzania" jeszcze serio nie grozi, natomiast najbardziej zagrożone są dziki. Bo one, wyrządzając największe spośród wszystkich gatunków zwierząt łownych szkody na polach uprawnych, stanowią kamień obrazy dla rolników, a przez to i całej opinii publicznej. Żąda się od myśliwych rekompensowania szkód, czego nie wytrzymują chude budżety kół łowieckich. Oczywiście myśliwi mogliby w ciągu jednego roku wystrzelać dziki, polować sobie na inne gatunki i mieć święty spokój- Wystrzelanie dzików byłoby zbrodnią na żywym ciele lasu ponieważ spośród wszystkich dużych ssaków one właśnie odgrywają najważniejszą rolę w naturalnej ochronie lasu przed szkodnikami owadzimi. Z całą pewnością można powiedzieć, że pożytki, jakie dziki przynoszą lasom są większe, niż szkody, jakie wyrządzają polom. A skoro tak, to do rekompensowania szkód obowiązani są ci, którzy zbierają pożytki; więc koła łowieckie ale również administracja lasówwe właściwej proporcji. Wydaje mi się, że Polski Związek Łowiecki powinien jasno stawiać tę sprawę wobec resortów rolnictwa i leśnictwa oraz wobec opinii publicznej. ZBIGNIEW SIEDLECKI

8 E dward Haas jast myśliwym, który odłożył na bok strzelbę, by wziąć łuk - broń, która wyrównuje szanse łowcy i zwierzyny. Żeby osiągnąć sukces, myśliwy musi się zbliżyć, bardzo zbliżyć do swej zdobyczy! Przyjechałem do tego odległego zakątka Górnej Wolty, na granicy Sahary, by zobaczyć i sfotografować cywilizowanego człowieka, który poluje jak nasi przodkowie na wiele stuleci przed świtem zapoznanej historii. Polowaliśmy na bawołu, uważanego przez wielu za najbardziej niebezpiecznego z niebezpiecznych. Przez sześć dni wielokrotnie udało nam się spotkać bawołu po godzinach tropienia w skwarze i kurzu. Ale za każdym razem czujne zwierzęta wyczuwały nas i odchodziły zanim mogliśmy się przybliżyć na 30 metrów - największą odległość, z której Haas przygotowuje się do strzału. Nowoczesne łuki wyposażone w celowniki prawie jak strzelby, upraszczają znacznie dokładne strzelanie. Ale Hass celuje starą metodą na oko". Obserwując wprawę z jaką posługiwałsię łukiem wiedziałem, że może trafić daleko mniejsze zwierzę od bawołu ze znacznie większej odległości niż 30 metrów. Jednak 30 metrów było granicą, którą sobie ustanowił, zarówno ze względu na pewność strzału jak też - podejrzewam - ze względu na większe ryzyko. Haas zabija niewiele zwierząt, a każda sztuka jest ciężko wypracowana. A teraz bawół był zaledwie kilkaset metrów przed nami za kłującymi krzakami karłowatych cierni. Słaby wiaterek był korzystny dla nas. Zaczęliśmy powolne okrężne podchodzenie trzymając się cały czas za wiatrem. Podejście dostatecznie blisko byłoby dla nas prawie niemożliwe więc zamiast tego musieliśmy wybrać miejsce na zasadzkę i pozwolić stadu zbliżyć siędo nas. Czekaliśmy nieruchomo za liściastą zasłoną. Haas, klęczący na jednym kolanie, trzymał na cięciwie ostrobrzegą strzałę. Pierwszy bawół zjawił się tak cicho, że prawie nas minął zanim go dostrzegłem w odległości około 40 metrów. Haas nawet nie drgnął. Zauważyłem innego bawołu - ogromny ciemny kształt z groźnymi rogami, zupełnie nie podejrzewający naszej obecności, ale zbyt daleko na strzał. Nagle usłyszałem słaby chrzęst gałązek i samotny samiec wyszedł z buszu zaledwie o 20 metrów od nas. Haas pozostawał nieruchomy do chwili gdy pasący się zwierz zrównał się z nami. Wówczas jego prawe ramię powoli naciągnęło cięciwę aż grot znalazł się na równi z łukiem. Lewe, podtrzymujące ramię drżało od ogromnego wysiłku. Sssopl Strzała przecięła powietrze zbyt szybko by można ją było śledzić i schowała się prawie po pierzasty bełt za lewą łopatką bawołu. MYŚLIWY z ŁU Olbrzymi zwierz potknął się, podniósł, obejrzał się uważnie dookoła i... dalej się pasłl Nie wierzyłem własnym oczom. Bawół nie wiedział nawet, co się stało. Haas, z ramieniem wciąż jeszcze cofniętym, nie poruszał się. Ja także. Śledziłem bawołu oczekując, ze w każdej chwili obróci się na nas i zaszarżuje. Ale nic takiego się nie stało. Bawół po prostu pasł się nadal i powoli zniknął nam z oczu. Haas odczekał kilkanaście minut zanim ostatecznie się rozluźnił i odwrócił w moją stronę. - Odpocznijmy kilka minut. Potem pójdziemy go szukać - rzekł. E. Haas powiedział mi, że polowanie złukiem z różnych względów jest bardziej humanitarne niż polowanie ze strzelbą. Nie zwróciłem na to większej uwagi sądząc, że było to pewnym usprawiedliwieniem własnych zamiłowań. Aletocowłaśnieujrzałem kazało mi się ponownie nad tym zastanowić. - Kiedy strzelba wypala - mówił Haas - przerywa ciszę i wzbudza panikę wśród zwierząt. Jeśli trafione zwierzę nie padnie w ogniu, huk i strzaszliwe uderzenie kuli wystarczają by pognać je przez wiele mil i nie wierz wszystkimu coś słyszało myśliwych tropiących postrzałki. Bardzo często nie jest to właśnie możliwe. Łuk jest bronią cichą, zatem unikasz masowej paniki. A nowoczesne cienkie, aluminiowe strzały z grotem składającym się z dwóch ostrzy nie mają właściwości uderzeniowej kuli - w wielu przypadkach zwierzę nie wie, że zostało trafione. Strzały są wykonane tak, aby wchodziły głęboko i robiły dużą ale czystą ranę, tak że nawet gdy zwierzę nie zostanie trafione w jakiś żywotny punkt i tak szybko śmiertelnie się wykrwawi. Strzelone rzadko odejdzie daleko zanim padnie, gdyż nie wpada w. panikę. Ale nawet gdy odejdzie, masz zawsze bardzo widoczną farbę. Z kulą często bywa inaczej, gdyż robi ona z reguły małą ranę wejściową, natomiast rozbija się wewnątrz. Spotkałem bawołu, który żył przez dwa miesiące z rozerwanym przez kulę żołądkiem, Ze strzałą takie przypadki są wykluczone, ponieważ zwierzę wykrwawia się w ciągu pół godziny. Kilkanaście minut minęło odkąd zniknął bawół więc podnieśliśmy się by go wytropić. Farba była bardzo widoczna i okazało

9 Odstrzały selekcyjne - z DOŚWIADCZEŃ KOMISJI OCENY JERZY GÓRSKI, JAN KLIMESZ, WIKTOR SZUKALSKI się, że bawół nie odszedł daleko. Znaleźliśmy go na małej polance chwiejącego się. Było widoczne, że koniec jest bliski, ale z bawołem nikt nie ryzykuje. Haas szybko wystrzelił kolejne strzały i zwierz zwalił się w piasek. Polowanie było skończone. Mięso - wiedziałem o tym - pójdzie dla miejscowej ludności. I jeśli ten bawół utrzyma ich wraz z ich przerażającą kolekcją starożytnych muszkietów i rusznic przynajmniej przez tydzień z dala od dżungli, to nasze polowanie nie pójdzie na marne. JOHN GUICHARO SCOPE tłumaczył: ADAM ŚMIAROWSKI (PS) Jak dowiadujemy się z francoskiego czasopisma Connaissance de >a Chasse". Węgtry podj^i inicjatywa wprowadzenia u siebio polowanie zs pomoce luku na daniele i dziki. Zamierzają również wprowadzić sokolnictwo. Obie inicjatywy b^dą reafizowane w 1983 r. Pojawiające się co jakiś czas artykuły dyskusyjne na łamach Łowca PolSKiego" na temat selekcji samców zwierzyny płowej dowodzą, że problem ten jest stale żywy i budzi liczne kontrowersje. Przede wszystkim należałoby odpowiedzieć na pytanie kol. J. Geneji zamieszczone w Łowcu Polskim" nr 3-4/81, czy selekcja dała widoczną poprawę jakości trofeów jeleni i sarn. Uważamy, że na pewno im nie zaszkodziła, chociaż efekty są dalej dyskusyjne, szczególnie w odniesieniu do sarn. Uznać jednak należy, że polityka hodowlana w obrębie tych dwóch gatunków jest prowadzona we właściwym kierunku. Sam odstrzał samców zwierzyny płowej musi się opierać o określone wzory lub zasady i dotychczas obowiązujące kryteria. Pomimo pewnych braków, w pełni zdały one egzamin. Zgodzić się jednak trzeba, że struktura wiekowa pozyskiwanych samców zwierzyny płowej, a szczególnie rogaczy niezawsze jest prawidłowa. PLANOWANIE ODSTRZAŁU w każdej hodowli pierwszoplanowym zadaniem jest osiągnięcie maksymalnych wyników. Również w hodowli jeleni i sarn powinno się ustalić, czy tym maksimum ma być ciężar tuszy, czy też poroża, co jak wiemy nie zawsze idzie w parze. Europejskie, w tym również krajowe kryteria selekcji zwierzyny płowej zakładają, że celem selekcji jest uzyskanie okazałego poroża. W związku z tym celowe wydaje się dokładne prześledzenie rozwoju populacji jeleni i sarn, przez wprowadzenie do materiałów analitycznych takich zagadnień, jak: - ciężar tusz samców i samic na przestrzeni lat, - ciężar poroża jeteni i sarn na przestrzeni lat, - ciężar tusz cieląt i koźląt na przestrzeni lat. - wiek odstrzeliwanych samców i samic, - korelacja pomiędzy ciężarem tuszy i ciężarem poroża. Zebranym w oparciu o wymienione parametry materiałem powinny się zająć ośrodki naukowe i komisje hodowlane PZŁ, opracowując optymalne warunki hodowli zwierzyny płowej dla określonych regionów kraju lub nawet pojedynczych obwodów łowieckich. Monografie umieszczone w spisie literatury podają szczegółowe sposoby obliczenia odstrzału jeleni i sarn. zwracając uwagę na największy procentowy udział w nim osobników w najmłodszych klasach wieku, do czego w artykule Selekcja ale od podstaw" (ŁP nr 5-6/81) zmierza kol. J. Geneja. Zebrane z terenu woj. wrocławskiego dane statystyczne dotyczące pozyskania jeleni i sarn (byków i rogaczy) usystematyzowano podobnie, jak zrobił to kol. Geneja. Wyniki jednak różnią się znacznie. Z wrocławskich danych widać, że w I klasie wieku strzelamy zdecydowanie za mało, bo tylko 20% rogaczy na zalecanych 50% planu pozyskania. WII klasie wiekowej strzelamy zaś za dużo, bo 50% na zalecanych 20%. Pozyskanie w I klasie wiekowej jest akurat takie, jakie powinno być w II klasie i na odwrót. Pozyskanie w III klasie wiekowej jest zgodne z zaleceniami. Pane statystyczne dotyczące jeteni-byków wskazują, że odstrzał w poszczególnych klasach wiekowych jest zgodny z zaleceniami. Główne nieprawidłowości w odstrzale rogaczy występują - podobnie jak w opracowaniu kol. J. Geneji~w I klasie wiekowej. Duży procent negatywnych odstrzałów w tej klasie wynika, jak się wydaje, z kwalifikowania przez myśliwych rogaczy głównie na podstawie masy tuszy, a w pierwszym porożu rogacze o wadze 18 kg nie należą do rzadkości. Jeśli chodzi o odstrzał rogaczy i byków w I klasie wiekowej w granicach 50% planu, to mamy pewne wątpliwości, czy należy go rygorystycznie egzekwować. Wątpliwości te potwierdzają wprowadzone uchwałą NRŁ z dnia r. nowe kryteria odstrzału jeleni i sarn, według których proponuje się traktować jako selekty w pierwszym porożu wszystkie szpicaki rogaczy, niezależnie od masy poroża. Trudno zgodzić się, aby szpicak w pierwszym porożu o tykach powyżej 10 cm, dobrze uperlonych, grubych iz ewentualnie wykształconą różą oraz znacznym ciężarem tuszy miał być traktowany jako chwast w łowisku. W dziko żyjącej populacji trudno jest ustalić, co wyrośnie w następnym roku ze szpicaka, dlatego też eliminowanie wszystkich szpicaków w pierwszym porożu nie ma uzasadnienia z punktu widzenia hodowli. GUZI KARZE Poruszona przez kol. J. Geneję sprawa odstrzału guzikarzy za wszelką cenę nie wydaje nam się w pełni uzasadniona. Uważamy, że każdy guzikarz powinien być z ło-

10 Odstrzały selekcyjne wiska usunięty w pierwszej kolejności i co do tego nikt nie może mieć wątpliwości, ale odstrzał ten powinien odbywać się w przewidzianym okresie polowań i w ramacłi zatwierdzonego planu. Kol. J. Geneja twierdząc, że w poprzednicłi latach, kiedy okres polowań na rogacze pokrywał się z okresem polowań na kozy (październik) padało więcej guzikarzy, potwierdza, że w wyniku pomyłek szczególnie na polowaniach zbiorowych bądź z cichą naganką, padały guzikarze, a w takich wypadkach skwapliwie raczej preparowano poroże na 3 zielone punkty, biorąc tuszę rzekomej kozy lub kożlaka na użytek własny. W czasie prac naszej Komisji Oceny Trofeów stwierdzaliśmy przypadki przedkładania do wyceny parostków guzikarzy, które lada dzień miały zrzucić poroże, a więc były strzelane zawsze w czasie ochronnym. Zachęcać możemy natomiast myśliwych do odstrzału guzikarzy przez ustalenie obligatoryjnej wysokości premii, założenie klubów kolekcjonerów guzikarzy" itp. Interesującym zagadnieniem związanym z selekcją jest średnia ciężaru tusz byków i rogaczy w poszczególnych klasach wieku. Sarny rogacze maksymalny ciężar osiągają w 4-5 porożu. Jest to zgodne z dostępnymi opracowaniami w tym zakresie. U jeleni-byków występuje wyraźny wzrost ciężaru do 8-9 poroża. Tak więc duże pozyskanie w najmłodszych klasach wiekowych daje z pewnością mniejsze wagowe pozyskanie dziczyzny. Jeżeli jednak zakładamy, że celem selekcji jest uzyskanie dużego medalowego poroża, to musimy się z tym pogodzić. KRYTERIA OCENY TROFEÓW Wprowadzone przez NRŁ uchwałą z dnia r. nowe kryteria oceny trofeów oraz zaproponowane przez kol. J. Geneję w ŁP" nr 5-6/81 nie wydają nam się uproszczeniem r wprowadzeniem radykalnych zmian na korzyść pozyskiwania samców zwierzyny płowej w najmłodszych klasach wieku. Najłatwiejszym kryterium byłoby naszym zdaniem wprowadzenie optymalnej formy poroża dla określonej klasy wieku, i tak: Rogacze - w pierwszym porożu przyszłościowe to szpicaki powyżej 10 cm, wszystkie poniżej to selekty, - w drugim porożu przyszłościowe to widłaki regularne o odnogach 2,5cm, wszystkie poniżej to selekty, - w trzecim i dalszych porożach przyszłościowe to szóstaki regularne o odnogach minimum 3 cm, wszystkie poniżej Szostaka niezależnie od masy poroża to selekty. Byki - w pierwszym porożu przyszłościowe to szpicaki powyżej 35 cm, o tępo zakończonych tykach, wszystkie poniżej to selekty, - w drugim porożu przyszłościowe to szóstaki regularne o obrysie czworokąta, grube, o tępo zakończonych tykach, wszystkie poniżej to selekty, - w trzecim porożu przyszłościowe to ósmaki regularne o obrysie czworokąta, grube, o tępo zakończonych tykach, wszystkie poniżej to selekty, - w czwartym porożu przyszłościowe to dziesiątaki o obrysie czrorokąta, grube, z masą w górze, wszystkie poniżej to selekty, - w piątym porożu i dalszych przyszłościowe to byki obustronnie koronne, wszystkie poniżej to selekty. Ponieważ w przeważającej mierze w przeciętnych warunkach środowiskowych byki i rogacze w określonych klasach wieku nasadzają takie formy poroża, przyjęcie jako kryterium odstrzału formy poroża byłoby złagodzeniem dotychczasowych zasad selekcji i ułatwieniem prac Komisji Oceny Trofeów. Nasuwa się tu również pytanie, czy w przypadku byków określanie ciężaru wieńca dla poszczególnych regionów kraju jest konieczne. Jeżeli wiemy, że byki karkonoskie są dużo słabsze od karpackich, to usuwając byki niekoronne w tych regionach powyżej piątego poroża nie możemy w żadnym wypadku zaszkodzić miejscowej populacji, a prawidłowe formy poroża - 0 co nam przecież chodzi - pozostaną. W przypadku byków koronnych ciężar wieńca powinien decydować o jego odstrzale i tu należałoby utrzymać dotychczasowe kryteria wagowe dla określonych regionów kraju. Uważamy, że zadaniem Komisji Hodowlanej NRŁ powinno być opracowanie takich kryteriów selekcji zwierzyny płowej, które w warunkach krajowych spełniałyby cel selekcji i jednocześnie nie utrudniały wykonania planu i pozyskania zwierzyny. Za prawidłowy uważamy tryb przeprowadzania oceny, a tym samym instrukcję z dnia 7 lipca 1972 r. wprowadzającą wytyczne do oceny trofeów, która wydaje się być przejrzyście opracowanym dokumentem, nie wymagającym obecnie żadnych zmian. Sankcje ztytułu nieprawidłowego odstrzału powinny nakładać ZW PZŁ, gdyż proponowane i krótko praktykowane nakładanie sankcji przez koło nie zdało egzaminu. Co do składów Komisji Oceny Trofeów 1 ich kwalifikacji to wydaje się, że jest tu jeszcze sporo do zrobienia. Trzeba jednak stwierdzić wyraźnie, że członkowie KOT muszą się wywodzić z doświadczonych działaczy łowieckich, którzy powinni przejść odpowiednie przeszkolenie na zasadach asystentów kynologicznych. Ponadto Komisje Oceny Trofeów powinny w wątpliwych przypadkach dokonywać oceny w oparciu o opracowane przez Komisję Hodowlaną NRŁ wzorce żuchw, gdyż metoda porównawcza jest wystarczającym miernikiem, a nie jest przecież wykluczone, że dokonując oceny wieku nawet metodami laboratoryjnymi, nie popełni się błędu. DYSKUSJI CIĄG DALSZY JERZY GÓRSKI, JAN KLIMESZ WIKTOR SZUKALSKI Niewątpliwie głównym zagadnieniem w całym problemie selekcji jest odpowiedź na pytanie co chcemy przez selekcję osiągnąć?" Autorzy wypowiedzi skłaniają się ku poglądowi, że chodzi nam o poroże i powiadają, że chodzi o uzyskanie okazałego poroża". W innym miejscu mówią o uzyskaniu dużego poroża". Określenia okazałe" lub duże" poroże niewiele nam mówi, jest na pewno bardzo mało precyzyjne. Sądzimy więc, że należałoby mówić o porożu medalowym, co jest już określeniem bardziej precyzyjnym. Jeśli więc naszym celem, dla którego prowadzimy selekcję, jest uzyskanie możliwie największej liczby poroży medalowych, to jasne jest, że w kryteriach selekcji muszą być brane pod uwagę parametry mające wpływ na punktację według obowiązującej formuły wyceny, a szczególnie te parametry, które mają wpływ największy. W obowiązującej formule wyceny punktowej parostków, fakt, czy mamy do czynienia z Szostakiem czy nie wogóle nie jest zauważany". Znaczenie ma długość tyk oraz ciężar i objętość parostków - więc masa. Czy można się zatem zgodzić, że parostki rogaczy w czwartym roku życia i starszych, jeśli nie są Szostakami niezależnie od masy poroża" to selekty? Czy rzeczywiście rogacz o parostkach szóstaka lecz o tykach i odnogach cienkich jak ołówek - to sztuka przyszłościowa? W formule wyceny punktowej jelenia znaczenie ma długość tyk, długość oczniaka i opieraka, obwód róży, obwód tyk, ilość odnóg. Za koronę, którą Autorzy wypowiedzi chcą uważać za główną cechę pożądaną w porożu, można dać wieńcowi najwyżej 9-10 punktów przy dziesięciu i więcej długich odnogach w koronie. A więc przy wycenie wieńca medalowego korona uzyskuje najwyżej 4-5% wszystkich punktów. Czy w takiej sytuacji można się zgodzić z twierdzeniem, że w piątym porożu i dalszych przyszłościowe są wszystkie byki obustronnie koronne, a wszystkie poniżej to selekty? Czy można uznać za przyszłościowego sześcioletniego byka o porożu koronnego dziesiątaka o ciężarze wieńca 2,5 kg (a są takie), a za selekta np. byka siedmioletniego, jednostronnie koronnego, o ciężarze wieńca około 8-9 kg (takie są także). Jeśli przyjmiemy, że chodzi nam w selekcji tylko o prawidłowe formy poroży, to znów wrócimy do tego nielogicznego dziwolągu, jakim są medalowe selekty". T.P.

11 I STANDZIE LATA Strzelanie przeciągnęło się do samego wieczora. Widoczność stała się w tym czasie zupełnie inna, niestety, także zła, gdyż mroczniejsza. Jedyną dodatnią stroną tych fatalnych standów było to, że rzutki wylatywały nad morze, co dawało możność szybszego ich rozpoznania. Lumnitscher osiągnął wówczas wynik 99/100. Niemiec Schmidt był widocznie przypadkowym strzelcem, gdyż w ostatniej serii 25 rzutków zrobił aż dziewięć pudeł. Wszyscy Niemcy, na ogół dobrzy strzelcy, strzelali na tych zawodach bardzo słabo. Nie potrafili widać przystosować się błyskawicznie do odmiennych warunków i niefortunnego oświetlenia. Po strzeleniu setki czym prędzej udaliśmy się do restauracji, by cośkolwiek zjeść po całodziennym głodowaniu. Podczas trwania zawodów nie powinno się objadać do syta, gdyż stwarza to ociężałość ruchów, o czym sam się przedtem przekonałem. Po powrocie stawiliśmy się przed komisją sędziowską. Zakomunikowano nam, że Kiszkurnie uznano tylko 99/100 rzutków, wobec czego konieczna jest rozgrywka z Lumnitscherem. Przeciw takiemu postawieniu kwestii kategorycznie zaprotestował sam Lumnitscher oświadczając, że śledził dobrze moje strzały i wie doskonale, że rozbiłem bez pudła wszystkie 100 rzutków. Zresztą - jak powiedział - obojętne jest, w jaki sposób liczy komisja sędziowska. On sam uważa, że jest za Kiszkurną, prosi więc o wypłacenie premii w należytej kolejności. Komisja, zaskoczona tym wystąpieniem, nie miała podstawy do upierania się - dwie pierwsze premie i tak przechodziły w ręce konkurentów Ramponiego. Wypłacono nam premie, my zaś, w myśl zawartej uprzednio umowy, podzieliliśmy je pomiędzy siebie w równych częściach, gratulując sobie nawzajem dobrze zasłużonego zwycięstwa. Gospodarze nasi byli rozczarowani. Włosi namiętnie uprawiają grę w totalizatora, a oto ominęła ich doskonała okazja stawiania na rozgrywki pomiędzy nami. Z zawodów tych wyjechaliśmy rozgoryczeni nie tylko na samą organizacją imprezy, ale przede wszystkim na złe traktowanie zawodników i niesportowe podejście. Odbiło się to na tłumie wiecznie żebrzących lazzarone - choć bardzo gorliwie wiwatowali na naszą cześć, nie byliśmy nadto hojni. Wtym samym roku odbytysięwwarszawie zawody strzeleckie o mistrzostwo Polski. Były one bardzo dobrze zorganizowane i pomysłowo urządzone na standzie na Szczęśl lwicach. Strzelaliśmy w ciągu trzech dni po 100 rzutków dziennie. Osiągnąwszy wynik 298/300 zdobyłem tytuł mistrza Polski. Wśród zawodników znalazł się młody wówczas Włodzimierz Rosenwerth bardzo starannie przygotowany przez ojca. Zajął on drugie miejsce doskonałym wynikiem 296/300. Rokowaliśmy mu wielką przyszłość strzelecką. Zdawało się, że zabłyśnie nowy talent. Niestety, był to jego jedyny sukces. W 1935 roku podczas mistrzostw przedolimpijskich w Berlinie niczego nie dokonał, a na Olimpiadzie został na szarym końcu. Przykład ten jest przestrogą dla młodych zawodników, którzy stale powinni pamiętać, że jednorazowy sukces nie pozwala spocząć na laurach". Utrzymanie klasyjak w każdej zresztą dyscyplinie sportowej - wymaga nieprzerwanej, wytrwałej pracy nad sobą, dzięki której jedynie można nie tylko utrzymać się w formie, ale i stale iść naprzód. ROZGRYWKA POD BERLINEM W lipcu następnego, 1935 roku, ekipa polska została wysłana na rozgrywki przedolimpijskie do Wansee pod Berlinem. Chodziło przede wszystkim o zapoznanie się z warunkami, w jakich miało być rozegrane strzelanie na Olimpiadzie mającej się odbyć w następnym roku. Na zawody te oprócz nas przyjechali Czesi, Szwedzi, Węgrzy, startowali też oczywiście i Niemcy. W wyniku strzelania osiągnąłem z Niemcem Mullerem jednakowy wynik 96/100. Reszta zawodników była daleko poza nami. Sędzia prowadzący zawody wywołał nas obu, polecając stanąć do rozgrywki o pierwsze miejsce. Przypomniała mi się wówczas podobna rozgrywka w Sopocie. Muller poprosił o przerwę wypoczynkową. Sędzia w podobny jak w Sopocie sposób zwrócił się do mnie o aprobatę. Gdy wyraziłem zgodę mówiąc jak uprzednio: Chcę walczyć z przeciwnikiem, gdy jest on w dobrej formie", sędzia zarządził półgodzinną przerwę. Niemcy otoczyli swego zawodnika przynosząc mu kawę, rum i kanapki. Moi koledzy również chcieli posilić mnie w podobny sposób, lecz poprosiłem tylko o możność umycia się w zimnej wodzie. W rozgrywce warunki zostały utrudnione, jak to jest zwykle praktykowane. Strzelać mieliśmy już nie z 15, lecz z 20 metrów od maszyn, zajmując na zmianę drugie i czwarte stanowisko na standzie. Wskutek tego przestrzeń wyrzutni obejmowała nie trzy (jak zwykle), iecz dziewięć maszyn. Seria obejmowała 20 rzutków - po dziesięciu następowała zmiana stanowiska. W pierwszej dwudziestce osiągnęliśmy obaj 18 trafionych. To zmusiło nas do dalszej rozgrywki na kolejnych 20 rzutkach, na tych samych warunkach. W drugiej serii osiągnęliśmyznówjednakowy wynik 19/20. Zarządzono trzecią serię, lecz i tym razem wynik mieliśmy jednakowy 17/20. Wówczas zarządzono piętnastominutową przerwę, podczas której współziomkowie mego przeciwnika ponownie,,wzmacniał i go na duchu i ciele", ja zaś - dnia tego był wielki upał - ponownie umyłem się zimną wodą. Gdy przystąpiliśmy do czwartej z kolei serii 20 rzutków (stanowićone miały łącznie z poprzednimi, 180 rzutków strzelanych w tym dniu dosłownie w pocie czoła, co jest wyczynem niemałej wagi), zauważyłem ogromne zdenerwowanie nie tylko wśród niemieckich zawodników, ale również wśród publiczności. Wszedłem na stand zupełnie spokojny. Dziwnie nie przejmowałem się moim groźnym rywalem. Strzelałem spokojnie, nie spiesząc się, z bronią wstawioną mocno w ramię przed każdym rzutkiem. Teraz wreszcie zdecydowanie pobiłem mojego przeciwnika trafiając 20/20, podczas gdy Muller miał w wyniku końcowym 16/20, W tym miejscu muszę podkreślić, że Niemcy, chociaż pragnęli zwycięstwa swego zawodnika, zgotowali mi prawdziwie sportową, entuzjastyczną owację, (c.d.n.) JÓZEF KUSZKURN

12 Myślitiń piszą: Bariera Zwracam się do redakcji z uprzejme prośbę o pomoc w uzyskaniu członkostwa Polskiego Zwięzku Łowieckiego. Prośbę swoje motywuję tym, że jako miejscowy staram się o członkostwo już od lipca 1981 r. Poczyniłem różne prace w ustawianiu i montowaniu karmników, dokarmiałem zwierzynę - co wszystko było związane z kosztami własnymi. Górnicze Koło Łowieckie Jeleń" w Zabrzu powiadomiło mnie, że z powodu niezatwierdzenia przez Walne Zgromadzenie Członków Koła limitu członków nie mogę być przyjęty w poczet kandydatów PZŁ. Koło liczy 27 członków, zaledwie jeden członek jest z terenu Krzyżowej Doliny, stale zamieszkujący w tej miejscowości. Zarząd Wojewódzki w Opolu pismem l.dz.l 59/82/83 z dn r. wystąpił do KŁ Jeleń" w Zabrzu z prośbą o ponowne rozpatrzenie mego podania o przyjęcie na staż kandydacki. Do tej pory bezskutecznie! HENRYK HALEK Krzyżowa Dolina woj. opolskie Co jest przyczyna? Szkody łowieckie od lat są u nas tematem stale nurtującym opinię publiczną, nigdy jednak nie możemy ustalić co jest ich przyczyną i jak im przeciwdziałać. Ministerstwo Leśnictwa i PD jest przekonane, że przyczyną podstawową jest przekroczenie pojemności łowisk i jedynie redukcja i ścisłe przestrzeganie planów pozyskania może ter problem uporządkować. Starano się to nam wmówić między innymi w programie telewizyjnym Drzwi do lasu". Na mój protest otrzymałem od autora programu awizo, że w następnym programie sprawa zostanie poszerzona. Nie była. Odniosłem wrażenie, że tym którzy odpowiedzieć powinni, odpowiedź jest niewygodna. Autorzy artykułu Cel główny" (ŁP nr 1/83) w podtytule Na podstawach r^aukowych" użyli sformułowania: Racjonalna gospodarka w szybko zmieniających się warunkach ekologicznych opierać się musi na rzetelnych podstawach naukowych". Przestrzegając przed wytrzebieniem zwierzyny, autorzy moim zdaniem nie uwolnili się od poglądu, że w Polsce zwierząt łownych jest za dużo. Jak bowiem inaczej ocenić użyty zwrot, że stan faktyczny zwierzyny jest wyższy od szacowanego, stąd szkody są wyższe od prognozowanych i znowu wracamy do problemu redukcji zwierzyny. Nie neguję tego stanu jako, że nie posiadam na to żadnych dowodów. Mam natomiast tabelkę - zestawioną na podstawie danych opublikowanych w poprzednich numerach ŁP i encyklopedii, którą tu przytaczam: Polska Austria Powierzchnia km' km' Ludność 36 min 7 min Jelenie Sarny Kozice 160 szt szt. Dziki szt. brak danych Jeżeli przyjąć przedstawiony w artykule Cel główny"stan sarn na 1 min szt. co daje 3,8 szt. sarn na km' powierzchni kraju to i tak jest to dwa razy mniej niż w Austrii. Jeżeli dane te są prawdziwe, to pytanie czym żywi się zwierzyna w Austrii jest pytaniem na miejscu i odpowiedź na nie może być rozwiązaniem problemu szkód łowieckich i znacznie więcej. FRANCISZEK SADOWSKI Bydgoszcz Rogacz - perukarz Przedstawiam Kolegom czaszkę rogacza- -perukałza, strzelonego przeze mnie wdniu 18.VIII.1982 r. w Leśnictwie Komorza, Nadleśnictwo Tuchola, w obwodzie łowieckim dzierżawionym przez Koło Łowieckie Słonka" nr 140. Wiek rogacza -5-6 lat, ciężar po wypatroszeniu - 16 kg. Rogacz ten posiadał jądra wielkości ziaren grochu. Części peruki z przodu i tyłu nie uległy jeszcze skostnieniu, natomiast naroślą peruki z lat poprzednich były całkowicie skostniałe. JANUSZ KACZMAREK Leśnictwo Komorze Myśliwi -sierotom Myśliwi zrzeszeni w Kole Łowieckim Słonka" w Koszalinie obchodzą w tym roku 30-lecie działalności. Z tej okazji spotkali się z rodzinami na wieczorku koleżeńskim, na którym jeden z myśliwych - kol. Jan Furmański - zwrócił się z apelem do uczestników wieczorku o ufundowanie książeczki mieszkaniowej dla sieroty z rodzinnego domu dziecka w Koszalinie. Uczestnicy wieczorku złożyli zł. Książeczka mieszkaniowa z pełnym wkładem 31,5 tys. zł zostanie wręczona sierocie z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka 1 czerwca 1983 r. Zebraną kwotę i zobowiązanie dalszej wpłaty złożono na ręce człon-, ka Prezydium ZW TPD mgr Czesławy Krajewskiej. JAN KRAJEWSKI Koszalin OD REDAKCJI: Akcja Koła Łowieckiego Słonka" godna jest pochwały i naśladownictwa. Jest ona dowodem obywatelskiej postawy i ofiarności Kolegów myśliwych. Podobne meldunki otrzymujemy z wielu kół łowieckich. Ofiarność Kolegów na cele społeczne godna jest podkreślenia i uznania tym bardziej, gdy zważymy nie najlepszą sytuację finansową kół w związku z rosnącymi odszkodowaniami. Ciekawe zrzuty Te oto zrzuty znalazłem w marcu 1982 r. na terenie Nadleśnictwa Strzałowo, Leśnictwo Krutyń (Mazury), w obwodzie dzierżawionym przez KŁ Grunwald". Róże obu zrzutów mocno zniekształcone. Lewa tyka o długości 43 cm ma pięć odnóg. Tyka prawa-cztery odnogi, długość tyki-74 cm. TADEUSZ DĄBROWA Krutyń

13 Myśliuń piszą: Oryginalny wieniec Pragnę zaprezentować Kolegom, moim zdaniem, bardzo ciekawy wieniec jelenia, strzelonego przez kol. Kazimierza Czupryniaka w Nadleśnictwie Smolarz, woj. gorzowskie, w obwodzie nr 33. dzierżawionym przez KŁ Czarny Bór" przy Nadleśnictwie Smolarz. B. URBANIAK - łowczy koła Smolarz Powołajmy Myśliwska Ligę Strzelectwa Małokalibrowego w nr 4 Łowca z 1982 r. przeczytałem wzmiankę Pana Andrzeja Tomczyka pt. Z czego strzelać". Otóż całkowicie popieram jego wniosek o umożliwienie kołom myśliwskim nabycia karabinków sportowych (KBKS) z tym jednak, że wnioskowałbym nabycie tej broni przez myśliwych. Zarzędy Wojewódzkie mogłyby ustalić z Komendami Wojewódzkimi MO limity pozwoleń. Prócz terningu sportowego - strzeleckiego broń ta spełniałaby rolę w odstrzale szkodników w łowiskach. Stawiam wniosekzorganizowania Myśliwskiej Ligi Strzelectwa małokalibrowego. Polegałaby ona na konkurencjach; a) otwarte przyrządy celownicze tarcza 1/1 16x11 (czyli olimpijska), odległość tarczy 50 mb; pozycja klęcząc - 10 strzałów-100p.możłiwych pozycja stojąc - 10 strzałów p. możliwych pozycja klęcząc - makieta cietrzewia 10 strzałów b) zamknięte prjyrządy celownicze - lunetka np. 2X, odległość 100 mb. i to bez podpórki - wolna ręka; stojący rogacz 10 strzałów stojący dzik 10 strzałów Zawody takie rozgrywane byłyby w kole w dwóch terminach - wiosennym i letnim lub jesiennym a następnie wyłonione z kół czwórki reprezentacyjne konkurowałyby 0 prymat w województwie tylko razj w terminie jesiennym, j Województwa zaś przesyłałyby wyniki do Zarządu GłównegoPZŁ i tu ustalano by najlepsze województwo i równocześnie koło. Do uczestnictwa w tego rodzaju imprezie powinni być zobowiązani wszyscy selekcjonerzy. Osobiście nie widziałbym tu większych trudności z wprowadzeniem biegnącego zająca. Wymaga to tylko wykonania specjalnej prowadnicy z ruchomą makietą ale prostą. Zachęca do tego bardzo zbliżona szybkość ładunku śrutowego m/sek 1 pocisku kbks m/sek. Akcja taka wymagałaby zagwarantowania sprzętu. Otóż muszę przypomnieć,że w szkoleniu juniorów w biathlonie używa się (kbks) TOZ-18, które to w poprzednich latach były spotykane w sklepach Jedności" i to z lunetką 2 x. Broń ta w zupełności by wystarczała. Tylko Jedność" musiałaby jej trochę sprowadzić. Budować specjalnych strzelnic nie potrzeba. Wystarcza w terenie wzniesienie czy wał, a przed nim terenu płaskiego 110 mb, no i oczywiście, a to jest najważniejsze, trochę godzin społecznej pracy nad przygotowaniem strzelnicy. Uważam, że do podniesienia umiejętności strzeleckich w kołach może doprowadzić tylko zorganizowany system i permanentny trening. STANISŁAW PIOTROWICZ Bochnia Pobfailiwość Zbulwersowany notatką prasową o orzeczeniu Sądu Rejonowego w Poznaniu, chciałbym napisać o przestrzeganiu w praktyce zasady równości wobec prawa, co jest rzeczą podstawową dla odnowy naszego życia społecznego. Orzekając w sprawie o nielegalny odstrzał 48 sztuk zwierzyny przez byłego sekretarza KW PZPR w Pile, Sąd Rejonowy w Poznaniu postanowił sprawę (przecież 0 rabunek mienia społecznego) umorzyć 1 zobowiązał skazanego do świadczenia przez okres 2 lat 20 godzin nieodpłatnej pracy miesięcznie na cele społeczne. Cóż może o takiej pobłażliwości sądu myśleć surowo i słusznie ukarany więzieniem, grzywną, odszkodowaniem i konfiskatą narzędzi przestępstwa (broń, motocykl, samochód) przypadkowy kłusownik, cóż mają sądzić o tym jego znajomi, krewni, wreszcie inni obywatele równi wobec prawa! Co powoduje sądami, że wobec jednych shjsznie stosują przepisy prawne, a w innych umarzają śledztwo wobec znacznie groźniejszego przestępcy, groźniejszego, gdyż kłusownictwo przychodzi mu o wiele łatwiej, groźniejszego, gdyż jako myśliwy jest zobowiązany do szczególnej ochrony, selekcji i hodowli zwierzyny - naszego wspólnego mienia. Druga sprawa, to orzeczenie wymogu pracy społecznej zamiast kary za oczywiste przestępstwo. Jest to policzek dla wszystkich działaczy społecznych, którzy z odda niem poświęcają swój wolny czas innym obywatelom i celom wspólnym, traktując to jako swój patriotyczny obowiązek nie wymagający wynagrodzenia, a tym bardziej prawa do bezkarnego przestępstwa. Pobłażliwość wobec uprzywilejowanych przestępców stoi w wyraźnej sprzeczności z uchwałami IX Zjazdu partii, które między innymi w trosce o autorytet partii stawiały tamę sobiepaństwu, jakie nam wszystkim, a partii przede wszystkim przyniosło olbrzymie szkody. ZYGMUNT RYTEL Izabelin Seminarium Icynoiogiczne w Katowicacli W ramach obchodów sześćdziesięciolecia Polskiego Związku Łowieckiego Wojewódzka Rada Łowiecka w Katowicach zorganizowała seminarium kynologiczne, na które złożyły się trzy referaty. Kol. Jerzy Niewodowski przedstawił historię kynotogii myśliwskiej w sześćdziesięcioleciu PZŁ, kol. Erwin Dembiniok w referacie Wyżeł wczoraj i dziś" niektóre aspekty hodowli i użytkowania wyźła, a dr Zofia Pęczek zapoznała zebranych z najistotniejszymi kryteriami zapobiegania chorobom psów. W dyskusji wychodzącej daleko poza ramy elementarza kynologicznego poruszono między innymi sprawy związane z mało skuteczną propagandą polowania z psem, brakiem informacji z działalności na polu kynologii myśliwskiej, oraz - z czym wystąpiło kilku mówców-zaniechaniem egzaminów z kynologii dla nowo wstępujących do PZŁ. Zebrani zaapelowali do kol. Jerzego Niewodowskiego, członka Komisji Kynologicznej przy NRŁ, o przedstawienie władzom naczelnym potrzeby egzaminu z tego działu łowiectwa. EWRIN DEMBINIOK

14 Co piszą inni Praumik tuyjaśnia D ziennik Ludowy (nr 70) zamieścił artykuł pióra Antoniego Godzięby pod nieco szokującym tytułem Oćstrzał myśhwych?" Zaraz na wstępie artykułu znajdujemy takie oto słuszne stwierdzenie: Ludzie dalecy od spraw łowieckich chętnie opowiadają historię o sprzeczności interesów i o nieustanności konfliktów między rolnikami a myśliwymi. A przecież takich sprzeczności i konfliktów w istocie nie ma. Rolnikowi zależy bowiem na tym, by myśliwi prowadzili racjonalną gospodarkę łowiecką, odstrzeliwali nadmiar czyniącej szkody zwierzyny, a zwłaszcza dzików i jeleni. Pokażcie mi zaś myśliwego - zapytuje autor - który idąc na polowanie, jadąc do łowiska nieraz setki kilometrów, nie chciałby zakończyć swej wyprawy sukcesem. I jedni i drudzy są więc tym samym zainteresowani, a koła łowieckie na ogół z rolnikami utrzymują dobre stosunki. Od poprawności tych stosunków bowiem zależy i sukces myśliwych polujących w danym leśnictwie? i efektywno%ć gospodarki łowieckiej. Autorzwraca uwagę na to, że rolnicy często powtarzają, że wśród członków PZŁ powinno się znaleźć więcej mieszkańców wsi. W dalszym ciągu artykułu, jakże słusznie autor zauważa: być myśliwym jest coraz ciężej, a trudno sobie przecież wyobrazić racjonalną gospodarkę zasobami zwierząt łownych bez myśliwych, trudno wyobrazić sobie redukcję strat w uprawach rolnych bez nich. W dalszym ciągu artykułu autor podaje hiobową dla nas wiadomość, zamiaru wielokrotnego podniesienia przez Ministerstwo Finansów opłat za broń myśliwską. Dziś opłata za jednostkę broni wynosi 300 zł rocznie. Mówi się o zwielokrotnieniu tej kwoty. Pada nawet astronomiczna suma W 000 zł! (akurat tyle, ile w sklepach Jedności Łowieckiej" kosztuje nowa dubeltówka - przyp. A.B.) Jeśli opłata za broń wzrośnie, to po prostu - stwierdza autor - nie będzie stać na luksus polowania.właśnie robotników, chłopów, milicjantów, leśników, emerytów, młodzieży, wojskowych. Zrezygnują z przynależności do PZŁ. Kto wówczas będzie dbał o to -zapytuje autorby redukować pogłowie zwierzyny, by zapobiegać szkodom łowieckim, by walczyć z kłusownictwem, które już jest plagą przynoszącą gospodarce wielomilionowe szkody? Ci, którzy z trudem wiążą koniec z końcem, jeśli zmuszeni będą zaniechać łowiectwa* to gospodarka poniesie straty znacznie przekraczające doraźne korzyści, jakich spodziewa się. Autor artykuł kończy przykrym dla nas stwierdzeniem; najsmutniejsze zaś jest to, ie nikł nio usiłuje w tej sprawie zasięgnąć opinii w orgsr^izacji najbardziej kompetontnej, ceyli w PZŁ. A.B. Dla wszystkich jednakowo Koło Łowieckie Ryś" dzierżawi obwód łowiecki leśny, w którym zatrudnia strażnika łowieckiego będącego również członkiem koła.zarząd koła niema pewności,czy strażnik ten, jeżeli otrzyma pozwolenie na odstrzał indywidualny zwierzyny ma również obowiązek na równi z pozostałymi członkami koła zgłosić się we właściwym leśnictwie, gdy chce zrealizować odstrzał I drugie pytanie - czy miejscowy leśniczy, będący członkiem koła i udający się na wykonanie przyznanego mu odstrzału indywidualnego, ma obowiązek wpisać się do złożonej u niego przez koło książki kontrolnej, przeznaczonej dla ewidencji myśliwych Pierwsze zagadnienie znajduje wyjaśnienie w treści przepisu S 1 Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 3 października 1973 r. w sprawie zasad odstępowania zwierzyny ubitej (Monitor Polski z 1973 r. Nr 43, poz. 259 i z 1977 r. Nr 22, poz. 116). W myśl tego przepisu, myśliwy przybywający na polowanie na tereny leśne o powierzchni ponad 200 ha, obowiązany jest przedstawić we właściwym nadleśnictwie lub leśnictwie upoważnienie do odstrzału zwierzyny, a po zakończeniu polowania zgłosić jego wynik ze wskazaniem miejsca znajdowania się upolowanej zwierzyny. Obowiązek ten dotyczy wszystkich bez wyjątku myśliwych, którzy przybywają na tereny leśne na polowanie indywidualne, a więc również strażnika łowieckiego - członka koła, który uzyskał od zarządu koła upoważnienie do dokonania odstrzału indywidualnego w dzierżawionym przez koło obwodzie leśnym. Strażnik powinien przedstawić we właściwym leśnictwie odpowiednie upoważnienie zarządu koła i zgłosić wynik polowania. Nie znaczy to, że powinien on codziennie zgłaszać się w leśnictwie. Wystarczy, jeżeli przedstawi pozwolenie na odstrzał i poda okres (dni, tygodnie), w których zamierza polować. Jeżeli chodzi o drugiezagadnienie-wpis do książki kontrolnej, wyłożonej w leśnictwie przez koło łowieckie dla ewidencji myśliwych, którzy w danym leśnictwie polują, to określenie zasad wpisywania się do tej książki należy do kompetencji koła łowieckiego. Nie ma przeszkód, by koło zwolniło od obowiązku wpisywania siędo tej książki leśniczego, u którego książkę kontrolną wyłożono. Jeżeli natomiast w myśl uchwały koła, obowiązek wpisywania do ksiąźk! kontrolnej obejmuje wszystkich bez wyjątku członków polujących w danym leśniciwle, obowiązek ten dotyczy również leśniczego, u którego książkę wyłożono. Jeżeli oczywiście leśniczy ten udaje się na polowanie indywidualne na podstawie odpowiedniego zezwolenia zarządu koła. AC. Kolegium Odznaczeń Łowieckich na posiedzeniu wdniu 15futego 1983 r. nadało niżej wymienionym członkom PZŁ następujące odznaczenia ZŁOM Bolesław Bartnicki Józef Houzwiczka Zygmunt Huszcza Teodor Kluka MEDALE ZŁOTE -Łódź - Łódź -Warszawa -Łódź Ciechanów - Włodzimierz Walczak Krosno: - Tadeusz Grochmal, Jan Krajewski, Stanisław Maciąg, Stanisław Piśmienny, Aleksander Suchowiecki, Warszawa - Tadeusz Petelczyc MEDALE SREBRNE Krosno - Eugeniusz Bugajski, Józef Bujak, Stanisław Car, Wojciech Filipowicz, Zdzisław Goleń, Jerzy Gozdecki, Jan Kilar, Roman Kogut, Władysław Kowalewski, Józef Kozubal, Fryderyk Krówka, Ignacy Kuźmiński, Ryszard Mikos, Bronisław Myśliwiec, Kazimierz Pasterczyk, Franciszek Płaza, Kazimierz Płatek, Tomasz Sarniak, Zyg munt Sobierajski, Józef Szwast, Władysław Tarnowski, Józef Warchoł, Adam Wójcik. Warszawa - Aleksander Jankowski, Urban Serdyński, Konrad Straszewski, Michał Stryga, Jan Światowiec, MEDALE BRĄZOWE Ciechanów: - Wojciech Koziński Krosno - Józef Bors, Franciszek Bosak. Stanisław Brożyna, Stanisław Cymerman, Mieczysław Deszczyński, Stefan Duda, Bronisław Federkiewicz, Henryk Fiołek, Franciszek Gałuszka, Krzysztof Grodziński, Konstanty Hućko, Jan Kijowski, Jan Kochański, Marian Kordys, Bronisław Korona, Kazimierz Krasowski, Michał Kuźmiński, Stanisław Kwolek, Stanisław Łącki, Józef Mazurkiewicz, Zdzisław Miezin, Stanisław Niedziela, Bolesław Ostrowski, Adam Paszkiewicz, Jozef Potocici, Romuald Romankiewicz, Władysław Sidor, Tadeusz Siuciuk, Karol Soliński, Antoni Stefaniak, Witold Świątek, Józef Szymczakowski, Tadeusz Trybus, Zygmunt Twardowski, Karol Wajs, Lucjan Walicki, Bogdan Wancewicz, Wojciech Warchoł. Stanisław Wiśniewski, Ryszard Wodzyński, Jerzy Wolański, Franciszek Zasadny, Tadeusz Ziajka, Walenty Ziemba, Stanisław Ziobro, Warszawa - Wacław Jagas, Andrzej Niedżwiecki. Daniel Walasek.

15 Ogłoszenia Doskonały wabik ze szwedzką membraną (kniszienie zająca) na lisy, kuny i inne. Karta dźwiękowa do nauki z instrukcjami komplet zł Wabik na kozła, instrukcja zł. Wysyłka tylko za zaliczeniem pocztowym, realizuje zamówienia zbiorowo - wystawia rachunki według kolejności zamówień Pracownia Wabików My ŚIrwskicti" Edward Biltik, I-90 Maja 3/2, Niepołomice, woj. m. krakowskie tel /83 Preparowanie trofeów łowieckich Bołidan Jasiewicz, WArszawa. Strusia 25, tel /83, Preparowani* i wypychanie trofeów łowiec-i kich, bielenie czaszek i skór oraz naprawa eksponatów. Antoni Godziszewski, Aleja Zjednoczenia 3/9 m 58, Warszawa-Blelany (parter ki, V). 42/83 Kupię książki myśliwskie, katalogi wyrobów z poroża t akcesoriów myśliwskich. Władysław Koczmarski, Białystok, Wasifkowska 10 43/ Krosno, ul. Kwiatowa 2sprzedam: skórę z wilka i dzika (wyprawione), medalowe wieńce i^l^"'- 44/83 Kupię dryiing lub kniejówkę. Czekam na oferty. Górecki Tadeusz, Pszczyna, ul. Fornalskiej 21/7, tel /83 Kupią roczniki,,t.owca Polskiego" przed i po wojenne oraz książki o tematyce łowieckiej. Karol Szczepaniak, Polna 11, Kcynia, woj, bydgoskie, tel, , ^^g^ Sprzedam rodowodową trzyletnią sukę, springer-spaniel tel Wrocław po 19-tej, 47/83 Sprzedam jagdteriery szczenięta rodowodowe, Hańderek Sochaczew, Żeromskiego 37/27. 48/83 Jamniki szorstkowłose, szczenięta po rodzicacłi rodowodowycłi, użytkowych sprzedam, Leszek Siejkowski, Rydlewo 15, Żnin, tel. Żnin 677, 49/83 Sprzedam szczenięta rodowodowe, karelski pies niediwledzi, po złotomedalistach polujących. Odbiór czenwiec 1983 Rysiard Węcłas. Ugoda Zielona Wiei, woj. leszczyńskie. Tel. Zielona Wieś 12-25, 50/83 Dnia 22 sierpnia 1982 roku zmarł nagle w wieku 58 lat mgr inż. ROMAN BUKSINSKI nadleśniczy terenowy, długoletni przewodniczący Kota towieckiego nr Z w Augustowie, przewodniczący Wojewódzkiego Sądu Łowieckiego w Suwałkach, Odznaczony brązowym i srebrnym medalem Z3 działalność na polu gospodarki łowieckiej oraz złotym krzyżem zasługi, W zmarłym utraciliśmy drogiego i etycznego towarzysza łowów. Cześć Jego pamięcii Zarz*cł! członkowi* Kola ŁowUGlit«g9 w AuguMowła Koło Łowieckie nr 1 w Ostrołęce z głębokim żalem zawiadamia, że w dniu 9 września 1982 r. zmarł ZYGMUNT JAWORSKI długoletni członek naszego Koła, Zmarły był odznaczony brązowym i srebrnym Medalem Zasługi Łowieckiej, Odszedł na zawsze dobry i etyczny myśliwy, niezapomniany towarzysz łowów. Cześć Jego pamięci! Koledzy i Koła Łowtecklcga Nr 1 wostrol^o* Wdniu 15 listopada 1982 rokuzmarł w wieku 62 lat FRANCISZEK ZIEMKOWSKI współzałożyciel i długoletni łowczy a ostatnio sekretarz Koła, odznaczony srebrnym, brązowym i wielkopolskim Medalem Zasługi Łowieckiej. Straciliśmy nieodżałowanego przyjaciela i szlachetnego człowieka. Cześć Jego pamięci I Zarząd i ciłonkowia Koła Łowwcklogo Knieja" w Śmigłu Koło Łowieckie Wieniec" w Sieradowie Zdroju z głębokim żalem zawiadamia, że w dniu 24 października 1982 roku zmarł STEFAN GARDZILEWICZ emerytowany leśniczy Nadleśnictwa Świeradów, długoletni członek naszego koła. Odszedł od nas człowiek szlachetny i prawy, serdeczny kolega i etyczny myśliwy. Cześć Jego pamięci! Dnia 28 grudnia w wieku 30 lat Kołediy I Koła Łowieckłago Wianwc" w Świeradowie Zdroju 1982 roku zmarł nagle KRZYSZTOF KEMPIAK odszedł na zawsze nasz serdeczny, miłośnik przyrody i łowiectwa. Niech knieja wiecznie szumi nad Jego mogiłą. Cześć Jego pamięcii Zarząd I członkowie KOta Łowieckiego Diana" w Wolsitynis Z głębokim żalem zawiadamiamy, że w dniu 19 lutego 1983 roku zmarł nagle w wieku 65 lat ANTONI JASIŃSKI wieloletni i zasłużony członek naszego Koła, niezapomniany towarzysz łowów. Cześć Jego pamięci! Członkowie Kota Łowiechi*oo Szarak" w Krasnymatawie Z ogromnym żalem i smutkiem zawiadamiamy, że w dniu 26 października 1982 roku odszedł od nas w wieku 52 lat doc. dr hab. ZYGMUNT CZARNECKI Łowczy naszego Koła, odznaczony Medalem za Zasługi w Rozwoju Wielkopolskiego Łowiectwa, ceniony naukowiec, współautor przewodnika terenowego Ptaki Europy", autor licznych publikacji z zakresu ornitologii i łowiectwa. W przedwcześnie Zmarłym straciliśmy szlachetnego i prawego Kolegę, wzorowego, etycznego myśliwego, wielkiego miłośnika i znawcę przyrody, serdecznego przyjaciela. Imnąd i członkowie Koła Łowiedilago nr 7 pny Akadeniłl Rolniczej w Poznaniu Z głębokim żalem zawiadamiamy, że w dniu 30 stycznia 1983 roku odszedł nagle w trakcie łowów w wieku 55 lat STANISŁAW KANIA wieloletni członek PZŁ, wzorowy i etyczny myśliwy, idealny towarzysz i nauczyciel łowów, wielki miłośnik przyrody. Łowiectwo i leśnictwo było pasją Jego życia. Zarząd ł czlonłułwle Koła Łowieckiego Gawra" w Rudniku n. Sanem Wdniu 15lutego 1983 roku odszedł od nas na zawsze w wieku 78 lat SYLWESTER BOBOWSKI długoletni członek Zarządu Koła Łowieckiego Żbik" w Wąsowie, serdeczny kolega, etyczny myśliwy i niezapomniany towarzysz łowów. Odznaczony brązowym Medalem Zasługi Łowieckiej a także Złotym Krzyżem Zasługi. Cześć Jego pamięci! Zarząd i członkowia Koła Łowieckiego Żbik" w Wąsowie W dniu 17 marca 1983 roku zmarł nagle w wieku 54 lat ZYGMUNT SOBIERAJSKI długoletni członek PZŁ, łowczy Koła Łowieckiego Zacisze" w Krośnie. Zmarły był odznaczony srebrnym i brązowym Medalem Zasługi Łowieckiej a także odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i wieloma innymi odznaczeniami państwowymi i resortowymi, W zmarłym straciliśmy serdecznego przyjaciela, etycznego myśliwego i niezapomnianego towarzysza wypraw łowieckich. Niech knieja szumi nad Jego mogiłą. Cześć Jego pamięci! Zarząd I członkowie KOia Łowieckiego ZKIKO ' w Krainie"

16 Zwierzęta ze znaczków W 1954 roku wydano w Polsce serię czterech znaczków pocztowych Zwierzęta pod ochronę", przedstawiające: Zubrzycę z cielęciem (Bison bonasusj. łosia (Alces alces). Krzyżówka z sokołem kozicę (Rupicapra rupicapra) i bobra europejskiego (Castor fiber). Jakie są losy tych Zwierząt pod ochroną" po blisko 30 latach? Cywilizacja ludzka nie sprzyja wielu gatunkom dziko żyjących zwierząt. Tym razem mamy pocieszające wiadomości. Tylko stan liczbowy kozicy, żyjącej wtatrach, jest nadal mały: mamy w Polsce około 160 kozic. Żubrów żyje obecnie w Polsce około 600 sztuk. Jest to jedna czwarta ogółu żubrów żyjących na świecie. Najwięcej naszych żubrów żyje w Puszczy Białowieskiej. Ustalono, że bez szkody dla Puszczy może żerować około 230 żubrów. Ta liczba już została osiągnięta. Tak więc białowieska populacja żubrów nie powinna się już zwiększać- Należy się liczyć z coraz częstszymi odstrzałami starszych sztuk. Łoś był w latach na liście zwierząt gatunkowo chronionych. W 1959 roku zaliczono łosia do zwierząt łownych, jednak do 1967 r. miał całoroczny czas ochronny. Wynikiem tego rodzaju planowej działalności jest stan obecny: około 6000 sztuk. Po wpisaniu w diagram odgadniętych wyrazów, litery z pól z liczbami, uszeregowane w kolejności od 1 do 49, utworzą rozwiązanie. POZIOMO: A) łowy z ptakami łowczymi * ostatni etap w układaniu ptaków łowczych, B) długi rzemień przymocowany do nogi ptaka łowczego, używany do jego układania, C) ptak sokolnika, D) jeden z jastrzębi, używany jako ptak łowczy * imię Cyganki powieściowej * drążek z poprzeczką w sokołami, na którym sadowi się ptaki łowcze, E) poeta, założyciel filomatów ( ), F) delikatesowa część kurczaka * stępka * minerał w różnych odcieniach zieleni, używany do wyrobu naszyjników, szkatułek, G) w ekwipunku sokolnika, HI literackie utwory liryczne, wzorowane na pieśniach biblijnych ik drzewo, będące miejscem spoczynku ptaków łowczych, I) cenne zwierzątko w tytule słynnej powieści J. Weyssenhoffa, J) pazur na tylnym palcu sokołów i jastrzębi -k zakładany ptakom łowczym * nielot, K) najwspanialszy z ptaków łowczych. PIONOWO: A) rozpiętość skrzydeł m. in. jastrzębi i sokołów, B) dosiadanie ptaków łowczych na strąconej z powietrza zdobyczy, C) osłona języków spustowych broni myśliwskiej, D) jeden z etapów układania ptaków łowczych, Ejgatunek sosny, F) przyszła na Matyska, G) zastój, H} ptak używany w sokolnictwie, podobny do sokoła wędrownego, choć znacznie od niego mniejszy, I) zbiorowa nazwa zajęcy i królików, J) fladrowane, K) resztki z jabłek, L) człowiek ślamazarny, Ł) coraz drożej opłacana przez Stan liczbowy tego gatunku szybko rośnie. Łosie zajmują coraz to nowe tereny. Ostatnio strzela się rocznie ponad 500 sztuk łosi. Bóbr europejski. Istniała groźba całkowitego wymarcia tego gatunku w Polsce. Jeszcze w latach 70-tych mieliśmy w kraju zaledwie 200 bobrów. Dzięki zabiegom ochronnym, znacznie wzrósł stan liczbowy tego zwierzęcia. Obecnie mamy w Polsce ponad 1500 szt. bobrów. Przypomnieć należy, że ochrona bobra - zwierzęcia gatunkowo chronionego - została powierzona Polskiemu Związkowi Łowieckiemu. W latach 70-tych zatrudniono ponad 20 strażników nazywanych bobrowniczymi; dokonywano też pierwszych odłowów i przesiedleń bobrów na nowe tereny. Historia bobra jest dobitnym przykładem skuteczności czynnej ochrony stosowanej przez myśliwych. Stan liczbowy tego gatunku jest w Polsce na tyle zadowalający, że władze PZŁ podjęły starania zmierzające do wprowadzenia bobra europejskiego na listę zwierząt łownych. MACIEJ MELOSIK myśliwych, N) rzemyk do przytrzymywania ptaka łowczego -k jaśniejsza plama na boku cietrzewia koguta, W) wynalazca żarówki elektrycznej * woń spalenizny, Y) imię słynnego amanta filmowego, bożyszcze widowni kina niemego * ptaki wodne bytujące na morzach i oceanach półkuli północnej,z}rodzina,ź)dubeltzkszykiem * nielicznym dostępne z sokołem, Ż) głębia obrazu. Rozwiązania można nadsyłać wyłącznie na kartach pocztowych w terminie dwóch tygodni od daty otrzymania pisma, na adres: Redakcja Łowiec Polski", ul. Nowy Świat 35,00-029Warszawa.zdopiskiem na karcie Krzyżówka z sokolnikiem". Wśród czytelników, którzy nadeślą prawidłowe rozwiązanie, rozlosujemy nagrodę-niespodziankę oraz pięć książek. WIESŁAW ZIEUŃSKł b c g n u w X