Dokumenty ofertowe w zamówieniach publicznych

Transkrypt

1 BIBLIOTEKA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH Strona 1 Agata Hryc-Ląd Dokumenty ofertowe w zamówieniach publicznych Informacje dla zamawiających i wykonawców

2 Strona 2 Wstęp Właściwie przygotowane oferty to korzyść zarówno dla wykonawców, jak i zamawiających. Ci pierwsi zmniejszają ryzyko wykluczenia z postępowania i odrzucenia ich oferty. Zamawiający zyskują zaś czas, który muszą poświęcić na weryfikację, a potem procedurę naprawczą ofert (np. poprzez wezwania do uzupełnień). Warto zatem znać zasady przygotowania dokumentów ofertowych oraz reguły potwierdzania warunków udziału i braku podstaw wykluczenia z postępowania. Zamawiający muszą mieć natomiast wiedzę o tym, jakich dokumentów wymagać, aby zgodnie z prawem zweryfikować wykonawcę. W opracowaniu znajdziesz informacje dotyczące m.in.: 1. Potwierdzania za pomocą dokumentów obligatoryjnych i fakultatywnych przesłanek wykluczenia. 2. Przeprowadzania procedury odwróconej. 3. Zasad związanych z potwierdzeniem przynależności lub jej braku do grupy kapitałowej. Pozdrawiam serdecznie Justyna Rek-Pawłowska redaktor

3 Strona 3 Zasady weryfikacji dokumentów dotyczących warunków i wykluczenia Ostatnia nowelizacja ustawy Pzp wprowadziła pewnego rodzaju zamieszanie odnośnie do kwestii potwierdzania przesłanek wykluczenia z postępowania za pomocą poszczególnych dokumentów. Poniższy rozdział z pewnością okaże się pomocny w tym zakresie. Sprawdź w szczególności tabelę, w której w przejrzysty sposób przyporządkowaliśmy dokumenty do poszczególnych przesłanek wykluczenia. W myśl przepisów ustawy Pzp wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia powinien zostać zweryfikowany na podstawie wstępnego oświadczenia dotyczącego braku istnienia podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu. Oświadczenie to składane jest w zakresie wskazanym przez zamawiającego. W sytuacji, gdy wartość zamówienia jest równa progom unijnym lub je przekracza, oświadczenie powinno przybrać formę jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia. Gdy wartość zamówienia nie przekracza wymienionych kwot, oświadczenie składane jest na formularzu zaproponowanym przez zamawiającego. Dokumenty na potwierdzenie warunków Podział dokumentów odnoszących się do warunków udziału w postępowaniu nie budzi większych wątpliwości. Ustawodawca w dość przystępny sposób uporządkował katalogi w zależności od konkretnych warunków. Lista tych oświadczeń i dokumentów określona jest w 2 rozporządzenia w sprawie dokumentów, według schematu: 1) kompetencje lub uprawnienia do prowadzenia określonej działalności zawodowej, o ile wynika to z odrębnych przepisów wskazuje pkt 1 2, 2) sytuacja ekonomiczna lub finansowa określono w pkt 2 i 3 2,

4 3) zdolność techniczna lub zawodowa opisuje pkt 4 2. Potwierdzenie braku podstaw wykluczenia Strona 4 Najwięcej trudności stwarza katalog dokumentów wymienionych w 5, określający oświadczenia i dokumenty składane w celu potwierdzenia braku podstaw wykluczenia z postępowania. Wynika to z faktu, że po nowelizacji podstawy wykluczenia podzielone zostały na: obligatoryjne (art. 24 ust. 1 ustawy Pzp) oraz fakultatywne (art. 24 ust. 5 ustawy Pzp), których zastosowanie zależy od decyzji zamawiającego podjętej w danym postępowaniu. Tymczasem oświadczeniom i dokumentom nie zostało przypisane czytelne przeznaczenie. Niejednokrotnie zamawiający nie potrafią przyporządkować oświadczeń i dokumentów do swoich żądań. Sytuacji tej nie ułatwia Urząd Zamówień Publicznych, który do tej pory nie odniósł się do tego aspektu. Pewnego rodzaju rozwiązaniem jest rzecz jasna stosowanie pełnego katalogu podstaw do wykluczenia, wówczas problem znika. Niemniej nie o to przecież w istocie chodzi. Poniżej przedstawiamy tabele wskazujące na obligatoryjne i fakultatywne przesłanki wykluczenia wraz z przypisanymi im dokumentami i oświadczeniami, których zamawiający może zażądać od wykonawcy. 1. Dokumenty dotyczące braku podstaw do wykluczenia 1.1. Obligatoryjne podstawy wykluczenia Dokument Wykonawca zagraniczny Podstawa wykluczenia Informacja z KRK w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp, wystawiona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o Informacja z odpowiedniego rejestru albo, w przypadku braku takiego rejestru, inny równoważny dokument wydany przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub miejsce zamieszkania ma osoba, której dotyczy informacja albo dokument, w zakresie Art. 24 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp

5 Strona 5 dopuszczenie do udziału w postępowaniu Informacja z KRK w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13 i 14 ustawy Pzp, wystawiona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp, wystawiony nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Informacja z odpowiedniego rejestru albo, w przypadku braku takiego rejestru, inny równoważny dokument wydany przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub miejsce zamieszkania ma osoba, której dotyczy informacja albo dokument, w zakresie określonym w postępowaniu Art. 24 ust. 1 pkt 14 ustawy Pzp Oświadczenie wykonawcy o braku wydania wobec niego prawomocnego wyroku sądu lub ostatecznej decyzji administracyjnej o zaleganiu z uiszczaniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne albo w przypadku wydania takiego wyroku lub decyzji dokument potwierdzający dokonanie płatności tych należności wraz z ewentualnymi odsetkami lub grzywnami lub zawarcie wiążącego porozumienia w sprawie spłat tych należności Art. 24 ust. 1 pkt 15 ustawy Pzp Informacja z KRK w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 21 ustawy Pzp, wystawiona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Informacja z odpowiedniego rejestru albo, w przypadku braku takiego rejestru, inny równoważny dokument wydany przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub miejsce zamieszkania ma osoba, której dotyczy informacja albo dokument, w zakresie określonym odpowiednio w art. 24 ust. 1 pkt 21 ustawy Pzp, wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Oświadczenie wykonawcy o braku orzeczenia wobec niego tytułem środka zapobiegawczego zakazu ubiegania się o zamówienia publiczne Art. 24 ust. 1 pkt 21 ustawy Pzp Art. 24 ust. 1 pkt 22 ustawy Pzp

6 Strona 6 Oświadczenie wykonawcy o przynależności albo braku przynależności do tej samej grupy kapitałowej; w przypadku przynależności do tej samej grupy kapitałowej wykonawca może złożyć wraz z oświadczeniem dokumenty bądź informacje potwierdzające, że powiązania z innym wykonawcą nie prowadzą do zakłócenia konkurencji w postępowaniu Art. 24 ust. 1 pkt 23 ustawy Pzp Brak pozostałych obligatoryjnych podstaw wykluczenia wynika z oświadczeń wykonawcy składanych jako oświadczenia własne, wstępnie potwierdzające brak podstaw do wykluczenia, tj.: jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (część III, sekcja C), jeżeli wartość zamówienia przekracza progi unijne, oświadczenia własnego w zakresie zaproponowanym przez zamawiającego, jeżeli wartość zamówienia nie przekracza progów unijnych, lub z faktycznych okoliczności zaistniałych w postępowaniu. Poniżej krótkie ich streszczenie. Obligatoryjne przesłanki wykluczenia, których brak wykonawca potwierdza własnym oświadczeniem: 1. Artykuł 24 ust. 1 pkt 16 ustawy Pzp Wykluczenie wykonawcy, który w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawieniu informacji, że nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub obiektywne i niedyskryminacyjne kryteria, zwane dalej kryteriami selekcji, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić wymaganych dokumentów. 2. Artykuł 24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp Wykluczenie wykonawcy, który w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające w błąd zamawiającego, mogące mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia. 3. Artykuł 24 ust. 1 pkt 18 ustawy Pzp Wykluczenie wykonawcy, który bezprawnie wpływał lub próbował wpłynąć na czynności zamawiającego lub pozyskać informacje poufne, mogące dać mu przewagę w postępowaniu o udzielenie zamówienia. 4. Artykuł 24 ust. 1 pkt 19 ustawy Pzp

7 Wykluczenie wykonawcy, który brał udział w przygotowaniu postępowania o udzielenie zamówienia lub którego pracownik, a także osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, o dzieło, agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, brał udział w Strona 7 przygotowaniu takiego postępowania, chyba że spowodowane tym zakłócenie konkurencji może być wyeliminowane w inny sposób niż przez wykluczenie. Przed wykluczeniem wykonawcy zamawiający zobowiązany jest zapewnić mu możliwość udowodnienia, że jego udział w przygotowaniu postępowania nie zakłóci konkurencji. Zamawiający zobowiązany jest wskazać w protokole sposób zapewnienia konkurencji w procedurze. Wynika to z art. 24 ust. 10 ustawy Pzp. 5. Artykuł 24 ust. 1 pkt 20 ustawy Pzp Wykluczenie wykonawcy, który z innymi wykonawcami zawarł porozumienie mające na celu zakłócenie konkurencji między wykonawcami w postępowaniu o udzielenie zamówienia, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych Fakultatywne podstawy wykluczenia Dokument Wykonawca zagraniczny Podstawa wykluczenia Odpis z właściwego rejestru lub z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, jeżeli odrębne przepisy wymagają wpisu do rejestru lub ewidencji. Uwaga! W rozporządzeniu w sprawie dokumentów nie przewidziano okresu ważności tych dokumentów dla polskich wykonawców. Wskazano jedynie okres ważności dokumentu zagranicznego 6 miesięcy przed terminem składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. W konsekwencji, mając na względzie zachowanie zasad równego traktowania wykonawców, przez analogię należy przyjąć, że dla polskich wykonawców ważność tych dokumentów również wynosi 6 miesięcy Dokument lub dokumenty wystawione w kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, potwierdzające, że nie otwarto jego likwidacji ani nie ogłoszono upadłości, wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy Pzp

8 Strona 8 Informacja z KRK odnośnie do skazania za wykroczenie na karę aresztu, w zakresie określonym przez zamawiającego na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 5 ustawy Pzp, wystawiona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu; oświadczenie wykonawcy o braku wydania prawomocnego wyroku sądu skazującego za wykroczenie na karę ograniczenia wolności lub grzywny w zakresie określonym przez zamawiającego na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 5 ustawy Pzp Informacja z odpowiedniego rejestru albo, w przypadku braku takiego rejestru, inny równoważny dokument wydany przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub miejsce zamieszkania ma osoba, której dotyczy informacja albo dokument, w zakresie określonym w art. 24 ust. ust. 5 pkt 5 ustawy Pzp, wystawiona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Art. 24 ust. 5 pkt 5 ustawy Pzp Odnosi się do wykonawcy będącego osobą fizyczną Informacja z KRK odnośnie do skazania za wykroczenie na karę aresztu, w zakresie określonym przez zamawiającego na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 6 ustawy Pzp, wystawiona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu; oświadczenie wykonawcy o braku wydania prawomocnego wyroku sądu skazującego za wykroczenie na karę ograniczenia wolności lub grzywny w zakresie określonym przez zamawiającego na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 6 ustawy Pzp Informacja z odpowiedniego rejestru albo, w przypadku braku takiego rejestru, inny równoważny dokument wydany przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub miejsce zamieszkania ma osoba, której dotyczy informacja albo dokument, w zakresie określonym w art. 24 ust. ust. 5 pkt 6 ustawy Pzp, wystawiona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Art. 24 ust. 5 pkt 6 ustawy Pzp Odnosi się do urzędującego członka organu zarządzającego lub nadzorczego, wspólnika spółki w spółce jawnej lub partnerskiej albo komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej lub prokurenta Oświadczenie wykonawcy o braku wydania wobec niego ostatecznej decyzji administracyjnej o naruszeniu obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy, prawa ochrony środowiska lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym Art. 24 ust. 5 pkt 7 ustawy Pzp Zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego Dokument lub dokumenty wystawione w kraju, w Art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy Pzp

9 Strona 9 potwierdzające, że wykonawca nie zalega z opłacaniem podatków, wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, lub inny dokument potwierdzający, że wykonawca zawarł porozumienie z właściwym organem podatkowym w sprawie spłat tych należności wraz z ewentualnymi odsetkami lub grzywnami, w szczególności uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności bądź wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu. Zaświadczenie właściwej terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego albo inny dokument potwierdzający, że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, lub inny dokument potwierdzający, że wykonawca zawarł porozumienie z właściwym organem w sprawie spłat tych należności wraz z ewentualnymi odsetkami lub grzywnami, w szczególności uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, potwierdzające odpowiednio, że nie zalega z opłacaniem podatków, uregulowaniem opłat, składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne albo że zawarł porozumienie z właściwym organem w sprawie spłat tych należności wraz z ewentualnymi odsetkami lub grzywnami, w szczególności uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności bądź wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu, wystawiony nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu

10 Podobnie jak w przypadku obligatoryjnych podstaw wykluczenia, brak pozostałych niewymienionych w tabeli fakultatywnych podstaw wykluczenia wynika z oświadczeń Strona 10 wykonawcy składanych na oświadczeniach własnych, stanowiących wstępne potwierdzenie braku podstaw do wykluczenia, tj.: jednolitym europejskim dokumencie zamówienia (część III, sekcja C), jeżeli wartość zamówienia przekracza progi unijne, oświadczeniu w zakresie zaproponowanym przez zamawiającego, jeżeli wartość zamówienia nie przekracza progów unijnych, lub okoliczności faktycznych zaistniałych w postępowaniu. Fakultatywne przesłanki wykluczenia, których brak wykonawca potwierdza własnym oświadczeniem lub które wynikają z okoliczności faktycznych: 1. Artykuł 24 ust. 5 pkt 2 ustawy Pzp Wykluczenie wykonawcy, który w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, co podważa jego uczciwość, w szczególności gdy wykonawca w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych. 2. Artykuł 24 ust. 5 pkt 3 ustawy Pzp Wykluczenie wykonawcy, jeżeli wykonawca lub osoby, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 14 ustawy Pzp, uprawnione do reprezentowania wykonawcy, pozostają w relacjach określonych w art. 17 ust. 1 pkt 2 4 ustawy Pzp z: 1) zamawiającym, 2) osobami uprawnionymi do reprezentowania zamawiającego, 3) członkami komisji przetargowej, 4) osobami, które złożyły oświadczenie, o którym mowa w art. 17 ust. 2a ustawy Pzp, chyba że jest możliwe zapewnienie bezstronności po stronie zamawiającego w inny sposób niż przez wykluczenie wykonawcy z udziału w postępowaniu. 3. Artykuł 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp Wykluczenie wykonawcy, który z przyczyn leżących po jego stronie nie wykonał albo nienależycie wykonał w istotnym stopniu wcześniejszą umowę w sprawie zamówienia

11 publicznego lub umowę koncesji, zawartą z zamawiającym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 4 ustawy Pzp, co doprowadziło do rozwiązania umowy lub zasądzenia odszkodowania. Strona 11 Zaświadczenie z ZUS i US Warto zauważyć, że popularne na gruncie dotychczasowych praktyk zaświadczenie z ZUS i US żądane jest w celu wykazania braku fakultatywnych podstaw do wykluczenia, wynikających z art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy Pzp. Dotyczy zatem wykonawcy, który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne bądź zdrowotne, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych (z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w art. 24 ust. 1 pkt 15 ustawy Pzp wydany prawomocny wyrok sądu lub ostateczna decyzja administracyjna o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, chyba że wykonawca dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności). Uwaga! Wykluczenie nie nastąpi, jeśli wykonawca dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne bądź zdrowotne wraz z odsetkami i grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności. W konsekwencji, jeżeli zamawiający chce uzyskać te dokumenty od wykonawcy, który złożył najwyżej ocenioną ofertę, powinien przewidzieć w ogłoszeniu o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub w zaproszeniu do negocjacji, że zastosuje podstawę wykluczenia wynikającą z art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy Pzp. Badanie stanu upadłości Okoliczność, czy w stosunku do wykonawcy otwarto likwidację lub ogłoszono upadłość, można zbadać, korzystając z fakultatywnej podstawy wykluczenia, która wynika z art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy Pzp.

12 W celu wykazania braku jej istnienia zamawiający żąda od wykonawcy złożenia odpisu z KRS lub CEDIG. Niemniej dokumenty te możliwe są do bezpłatnego uzyskania z ogólnodostępnych baz danych, stąd też zamawiający ma możliwość samodzielnej weryfikacji wykonawcy w tym Strona 12 zakresie. Powinien jednak przewidzieć zastosowanie tej podstawy, aby w przypadku gdy w stosunku do wykonawcy zaistniały takie okoliczności, móc go skutecznie wykluczyć z udziału w postępowaniu.

13 Procedura standardowa i odwrócona nowość, która utrudnia Strona 13 Okazuje się, że tryb, który miał uprościć pracę stronom postępowania, nie jest tak prosty, jakby się wydawało na pierwszy rzut oka. Wiele wątpliwości uczestników procedur o zamówienia dotyczy przebiegu właśnie uproszczonej tzw. odwróconej procedury. W tym rozdziale znajdziesz niezbędne informacje związane z formalnościami, jakich zamawiający dokonuje zarówno w klasycznym postępowaniu, jak i procedurze z art. 24aa ustawy Pzp (czyli tzw. odwróconej). Informacje te są kluczowe dla każdego wykonawcy, bowiem pozwalają dowiedzieć się, kiedy mamy do czynienia z nadużyciami i błędnym stosowaniem przepisów. Aktualnie w tradycyjnej procedurze proces weryfikacji dokumentów przedstawionych przez wykonawców przebiega w 2 stadiach: 1. Zamawiający w pierwszym rzędzie opiera się na wstępnym oświadczeniu wykonawcy. W myśl art. 25a ustawy Pzp do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wykonawca dołącza aktualne na dzień składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczenie w zakresie wskazanym przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Informacje zawarte w oświadczeniu stanowią wstępne potwierdzenie, że wykonawca: nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu, spełnia kryteria selekcji (w procedurach kilkuetapowych). Jeżeli wartość zamówienia jest równa progom unijnym lub je przekracza, wykonawca składa powyższe oświadczenie w formie jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia. 2. Jednocześnie, co do zasady, zamawiający przed udzieleniem zamówienia wzywa wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym,

14 nie krótszym niż 10 dni, terminie aktualnych na dzień złożenia oświadczeń lub dokumentów potwierdzających: Strona 14 brak podstaw do wykluczenia, spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji. Dotyczy to postępowania, którego wartość jest równa progom unijnym lub je przekracza. W przypadku gdy wartość zamówienia jest niższa niż powyższe kwoty, zamawiający może wezwać wykonawcę do złożenia odpowiednich dokumentów, ale nie ma takiego obowiązku. Wówczas powinien wyznaczyć minimalny 5-dniowy termin na ich dostarczenie. PAMIĘTAJ Wezwanie do złożenia dokumentów zamawiający kieruje do wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, a więc jeszcze przed jej ostatecznym wyborem jako najkorzystniejszej. Z założenia więc proces udzielenia zamówienia uległ znacznemu przyspieszeniu. Jak sprawdzać wykonawców w procedurze odwróconej? W celu maksymalnego skrócenia weryfikacji ofert ustawodawca w art. 24aa ustawy Pzp wprowadził nowe rozwiązanie określane mianem procedury odwróconej. Dotyczy ono jedynie przetargu nieograniczonego. Polega na tym, że zamawiający może najpierw dokonać oceny ofert, a dopiero później zbadać, czy wykonawca, którego ofertę ocenił najwyżej, nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postepowaniu. Oferta oceniona jako najkorzystniejsza nie jest oczywiście ofertą ostatecznie wybraną. Chodzi w tym przypadku o tę, która zajmuje najwyższą pozycję w rankingu ofert. Warunkiem zastosowania procedury odwróconej jest przewidzenie takiej możliwości w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub w ogłoszeniu o zamówieniu. Fakt, że zamawiający przewidział zastosowanie procedury odwróconej, nie obliguje go potem do tego. Może samodzielnie zdecydować w prowadzonym postępowaniu, czy skorzysta z tej możliwości, czy nie. Jest to zależne od okoliczności zaistniałych w danej procedurze.

15 Strona 15 PRZYKŁAD W sytuacji, gdy w postępowaniu złożono tylko 2 oferty, organizatorowi przetargu może nie opłacać się przeprowadzenie procedury odwróconej. Podobnie wskazuje Urząd Zamówień Publicznych w odpowiedziach na zgłoszone do UZP pytania dotyczące znowelizowanych przepisów ustawy Pzp, które zostały zaktualizowane 15 grudnia 2016 r. Zamieszczono je w Repozytorium wiedzy w zakładce Nowelizacja ustawy Pzp na stronie internetowej Urzędu Fakt przewidzenia lub nie przez zamawiającego zastosowania procedury odwróconej nie wpływa na obowiązek wykonawców dotyczący złożenia wraz z ofertą tożsamego katalogu oświadczeń i dokumentów. Poznaj różnice między procedurami i ułatw sobie dokonywanie formalności W procedurze standardowej zamawiający powinien na początku zweryfikować poprawność oświadczeń i dokumentów złożonych wraz z ofertą przez każdego z wykonawców, a dopiero potem ocenić oferty. W procedurze odwróconej zamawiający przechodzi od razu do badania ofert pod kątem zaistnienia podstaw do ewentualnego ich odrzucenia oraz kryteriów oceny. Nie bada w ogóle podstaw wykluczenia wykonawców oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu. Następnie tworzy ranking niepodlegających odrzuceniu ofert i w ten sposób otrzymuje ofertę najwyżej ocenioną (ocenioną jako najkorzystniejsza). Jedynie autor tej oferty poddawany jest weryfikacji pod kątem braku postaw do wykluczenia i spełniania warunków udziału w postępowaniu. W przypadku gdy wykonawca, którego oferta po przeprowadzeniu procedury odwróconej została wybrana jako najkorzystniejsza, uchyla się od podpisania umowy lub nie wnosi wymaganego zabezpieczenia należytego jej wykonania, zgodnie z art. 24aa ust. 2 ustawy Pzp zamawiający ma prawo zbadania, czy nie podlega wykluczeniu i spełnia warunki udziału w postępowaniu wykonawca, którego oferta znalazła się na kolejnym miejscu w rankingu. W sytuacji natomiast, gdy okaże się, że wykonawca, którego oferta została oceniona najwyżej,

16 podlega wykluczeniu, logicznym wydaje się, że zamawiający ma prawo przystąpić do badania podmiotowego kolejnego w rankingu ofert wykonawcy. Strona 16 W stosunku do wykonawcy, którego oferta została oceniona najwyżej, zamawiający wykonuje czynności wynikające z art. 26 ust. 1 lub 2 ustawy Pzp (w zależności od wartości zamówienia). Oznacza to, że wzywa wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia oświadczeń lub dokumentów potwierdzających brak podstaw do wykluczenia i spełnianie warunków udziału w postępowaniu. Działania te są właściwe dla obydwu procedur zarówno tradycyjnej, jak i odwróconej. Różnice pomiędzy procedurami standardową i odwróconą Czynności Procedura odwrócona Procedura standardowa Złożenie oświadczenia wstępnego przez wykonawcę Badanie i ocena ofert pod kątem przesłanek odrzucenia oraz kryteriów oceny ofert Badanie wstępnego oświadczenia Ewentualne wezwanie zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy Pzp w zakresie wstępnego oświadczenia Wszyscy wykonawcy Przed weryfikacją wstępnego oświadczenia Tylko wykonawcy, który złożył najwyżej ocenioną ofertę Jedynie do wykonawcy, który złożył najwyżej ocenioną ofertę Wszyscy wykonawcy Po weryfikacji wstępnych oświadczeń wszystkich wykonawców Wszyscy wykonawcy Do wszystkich wykonawców Procedura odwrócona w 7 krokach Wielu zamawiających ma problem z właściwym przeprowadzeniem poszczególnych formalności w procedurze odwróconej. Poniżej przedstawiamy prostą instrukcję: Krok 1. Wyjaśnienie treści złożonych ofert. Krok 2. Poprawa w ofertach omyłek, zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy Pzp. Krok 3. Badanie ofert pod kątem rażąco niskiej ceny. Krok 4. Stworzenie rankingu ofert (przyznanie niepodlegającym odrzuceniu ofertom punktów w ramach kryteriów oceny ofert). Krok 5. Weryfikacja, czy wykonawca, którego oferta została najwyżej oceniona, nie podlega wykluczeniu i spełnia warunki udziału w postępowaniu badanie wstępnego oświadczenia

17 (JEDZ lub oświadczenia w zakresie wskazanym przez zamawiającego w zależności od wartości zamówienia). Krok 6. Wezwanie wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia Strona 17 oświadczeń i dokumentów (odpowiednio z art. 26 ust. 1 obligo wezwania lub art. 26 ust. 2 możliwość wezwania). Krok 7. Wybór oferty.

18 Strona 18 Jak badać okoliczność wykluczenia związaną z przynależnością do grupy kapitałowej praktyczne wskazówki Aktualnie wykonawcy nie składają oświadczenia o przynależności do grupy kapitałowej od razu z ofertą. Co jednak się stanie, gdy wykonawca złoży taki dokument przed czasem? Jak zamawiający powinien ocenić wówczas ofertę i jakie formalne czynności podjąć? Tak jak pod rządami uchylonych przepisów zamawiający jest zobowiązany do wykluczenia z postępowania wykonawców, którzy należąc do tej samej grupy kapitałowej, w rozumieniu ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów złożyli odrębne oferty, w tym oferty częściowe. Wyjątkiem jest wykazanie, że istniejące między nimi powiązania nie prowadzą do zachwiania uczciwej konkurencji w postępowaniu o udzielenie zamówienia. PRZYKŁAD Obowiązek wykluczenia wykonawcy zajdzie również w sytuacji, gdy podmioty z tej samej grupy kapitałowej złożą oferty częściowe w ramach jednego postępowania, tj. na odrębne części zamówienia realizowanego w ramach jednej procedury. Potencjalna konieczność wykluczenia zaistnieje w sytuacji, gdy wykonawcy z tej samej grupy złożą oferty częściowe, przy zastrzeżeniu możliwości ubiegania się np. tylko o jedną część zamówienia. Termin złożenia oświadczenia Wykonawca, w terminie 3 dni od dnia przekazania informacji, o której mowa w art. 51 ust. 1a, art. 57 ust. 1 lub art. 60d ust. 1 ustawy Pzp, albo od zamieszczenia na stronie internetowej informacji, o której mowa w art. 86 ust. 5 ustawy Pzp, przekazuje zamawiającemu oświadczenie o przynależności lub braku przynależności do tej samej grupy kapitałowej, o której mowa w art. 24 ust. 1 pkt 23 ustawy Pzp. Wskazane artykuły odnoszą się do: art. 51 ust. 1a informacji o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu i otrzymanych ocenach w przetargu ograniczonym, art. 57 ust. 1 informacji o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu i otrzymanych ocenach w negocjacjach z ogłoszeniem,

19 art. 60d ust. 1 informacji o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu i otrzymanych ocenach w dialogu konkurencyjnym. Strona 19 Artykuł 86 ust. 5 ustawy Pzp nakłada z kolei na zamawiających nowy obowiązek w postaci konieczności zamieszczenia na stronie internetowej, niezwłocznie po otwarciu ofert, informacji dotyczących: kwoty, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, firm oraz adresów wykonawców, którzy złożyli oferty w terminie, ceny, terminu wykonania zamówienia, okresu gwarancji i warunków płatności zawartych w ofertach. Moment złożenia oświadczenia o przynależności (lub jej braku) do grupy kapitałowej z wykonawcami uczestniczącymi w danym postępowaniu zależy więc od procedury. Jeżeli będzie kilkuetapowa, wykonawcy zobowiązani będą do jego złożenia w terminie 3 dni od powzięcia wiadomości o wykonawcach, którzy złożyli wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Co do zasady będzie to dzień poinformowania o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu i otrzymanych ocenach spełniania tych warunków. Jeżeli jednak przekazanie takich informacji nastąpi wcześniej, wówczas 3-dniowy termin powinien moim zdaniem liczyć się od daty możliwości powzięcia wiadomości. W procedurach jednoetapowych będzie to natomiast wspomniana wyżej informacja przekazana w trybie art. 86 ust. 5 ustawy Pzp. Wymieniony termin ma charakter instrukcyjny. Jego przekroczenie nie skutkuje wykluczeniem wykonawcy z postępowania, a jedynie obowiązkiem zamawiającego wezwania do uzupełnienia dokumentu, na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp. Dopiero brak reakcji na powyższą czynność ze strony wykonawcy obliguje zamawiającego do wykluczenia go z procedury. Wraz ze złożeniem oświadczenia może on przedstawić dowody, że powiązania z innym wykonawcą nie prowadzą do zakłócenia konkurencji w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Forma oświadczenia Oświadczenie o przynależności do grupy kapitałowej lub jej braku składa się w oryginale. Tak też wskazuje UZP w opinii zamieszczonej na swojej stronie internetowej W jakiej formie należy składać oświadczenie dotyczące przynależności do grupy kapitałowej : Formę

20 oświadczenia, o którym mowa w art. 24 ust. 11 ustawy Pzp (oświadczenie dotyczące przynależności do grupy kapitałowej) określa rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w Strona 20 postępowaniu o udzielenie zamówienia (Dz.U. z 2016 r., poz. 1126). Zgodnie z 14 ust. 1 oświadczenia, o których mowa w rozporządzeniu dotyczące wykonawcy i innych podmiotów, na których zdolnościach lub sytuacji polega wykonawca na zasadach określonych w art. 22a ustawy oraz dotyczące podwykonawców, składane są w oryginale. Oświadczenie o przynależności do grupy kapitałowej, niezależnie od regulacji ustawowej (art. 24 ust. 11 ustawy Pzp) określone jest w 5 pkt 10 ww. rozporządzenia. Tym samym, przywołany 14 ust. 1 rozporządzenia regulujący formę oświadczeń i dokumentów składanych przez wykonawcę w postępowaniu o udzieleniu zamówienia publicznego odnosi się również do oświadczenia dotyczącego przynależności do grupy kapitałowej. Lista podmiotów z grupy kapitałowej UZP wypowiedział się także w kwestii dopuszczalności złożenia przez wykonawcę listy podmiotów należących do tej samej co on grupy kapitałowej, w sytuacji złożenia tylko jednej oferty bądź wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Zajął w tej mierze stanowisko pozytywne. Przyznał także, że badanie przesłanki wykluczenia określonej w treści art. 24 ust. 1 pkt 23 ustawy Pzp, w sytuacji złożenia w postępowaniu tylko jednej oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu jest niecelowe. W konsekwencji w takiej sytuacji nie ma konieczności stosowania wezwania do uzupełnienia tego oświadczenia. Na tym tle powstaje jednak wątpliwość, co w sytuacji, gdy wykonawca złożył wraz z ofertą listę podmiotów należących do tej samej co on grupy kapitałowej, a w postępowaniu złożono więcej niż jedną ofertę. UZP niestety nie zajął w tej sprawie stanowiska. Na podkreślenie zasługuje przy tym fakt, że celem zmiany regulacji ustawy Pzp było m.in. odformalizowanie postępowania poprzez zniesienie obowiązku składnia listy podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej, w sytuacji gdy przynależność do niej nie ma znaczenia w świetle art. 24 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp, tj. nie powoduje konieczności wykluczenia z udziału w postępowaniu. Czy więc zamawiający powinien samodzielnie zweryfikować listę i odstąpić od wezwania do uzupełnienia? Czy też powinien uznać takie działanie za nieskuteczne i wystosować do wykonawcy wezwanie do uzupełnienia informacji na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp?

21 W opinii wielu komentatorów, w tym autorki, brak jest uzasadnienia dla żądania złożenia ponownie oświadczenia, w którego posiadaniu znajduje się zamawiający. W sytuacji, gdy może on zweryfikować samodzielnie przynależność do grupy kapitałowej z którymkolwiek z Strona 21 wykonawców, nie ma podstaw do wzywania wykonawcy do uzupełnienia. Wyjątkiem może być sytuacja, gdy lista członków grupy kapitałowej jest bardzo obszerna. W praktyce spotykane są takie sytuacje, jednak najczęściej w zamówieniach o znacznej wartości. Teoretycznie, w przypadku gdy grupa kapitałowa liczy idące w tysiące podmioty, badanie przynależności do niej może być mocno utrudnione, jednak nie jest niemożliwe. Zauważyć należy, że przed nowelizacją z 22 czerwca 2016 r. zamawiający doskonale radzili sobie z taką sytuacją. Z całą stanowczością wykluczone jest zawieranie w dokumentacji przetargowej stwierdzeń wskazujących na zakaz składania wraz z ofertą listy członków grupy kapitałowej. W praktyce spotkać już można przypadki zapisów w brzmieniu np.: wszelkie oświadczenia o przynależności do grupy kapitałowej złożone wraz z ofertą nie będą uwzględniane. Są to postanowienia absurdalne, godzące w logikę czynności. W szczególności, gdy ofertę składa wykonawca, który w ogóle nie należy do żadnej grupy kapitałowej. Self-cleaning Na mocy postanowień art. 24 ust. 11 ustawy Pzp wraz ze złożeniem oświadczenia o przynależności do grupy kapitałowej lub jej braku wykonawca może przedstawić dowody, że powiązania z innym podmiotem nie prowadzą do zakłócenia konkurencji w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Powyższe uprawnienie wykonawcy zbliżone jest do instytucji selfcleaning, która przewidziana jest dla przesłanek wykluczenia wymienionych w art. 24 ust. 8 ustawy Pzp. Wobec zmiany modelu składania informacji o przynależności do tej samej grupy kapitałowej, wykonawca ma prawo złożyć dowody dotyczące przynależności do tej samej grupy co inny wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia, tylko w momencie składania tej informacji. Jeżeli okaże się, że wykonawcy, którzy złożyli oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, należą do tej samej grupy kapitałowej, zamawiający nie ma podstaw do stosowania art. 26 ust. 3 ustawy Pzp i wzywania ich do przedstawienia dowodów potwierdzających brak zakłócenia konkurencji w postępowaniu. Nie są to bowiem dokumenty niezbędne zamawiającemu do przeprowadzenia postępowania, a jest to warunek konieczny

22 do zastosowania instytucji uzupełnienia przewidzianej w art. 26 ust. 3 ustawy Pzp. To nie zamawiający żąda tych dokumentów celem przeprowadzenia postępowania. Jest to prawo wykonawcy do tego, by zapobiec wyeliminowaniu go z procedury, gdy zachodzi względem Strona 22 niego opisywana przesłanka wykluczenia.

23 Strona 23 Dokumenty ofertowe

24 Strona 24 Wydawca: Rafał Duluk Kierownik grupy wydawniczej: Ewa Marmurska-Karpińska Redaktor: Justyna Rek-Pawłowska Zdjęcia w numerze pochodzą z: fotolia.pl ISBN: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z.o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel , faks , NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa 2017 Ebook wraz z przysługującym Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona WWW i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w ebooku oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Ebook został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w ebooku wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Centrum Obsługi Klienta: Tel: cok@wip.pl Nr produktowy: 1BX51