Udział PRS w stanowieniu prawa dotyczącego bezpieczeństwa wydobywania węglowodorów na polskich obszarach morskich
|
|
- Amelia Olejniczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Udział PRS w stanowieniu prawa dotyczącego bezpieczeństwa wydobywania węglowodorów na polskich obszarach morskich Janusz Dilling Dyrektor Pionu Nadzorów Przemysłowych PRS S.A. III Ogólnopolska Konferencja Prawa Morskiego 27 lutego 2014 Uniwersytet Gdański
2 Plan prezentacji Obszary działalności PRS Typy instalacji / platform poszukiwawczych i wydobywczych Zasady nadzoru nad działalnością gospodarcza na szelfie norweskim i brytyjskim Akty prawne obowiązujące w Polsce w odniesieniu do platform Propozycje postępowania w sprawie uregulowań w odniesieniu do platform na polskich obszarach morskich Propozycja wprowadzenia nowych regulacji prawnych i weryfikacji istniejących aktów prawnych. Wnioski i sugestie.
3 MISJA PRS Jesteśmy instytucją prowadzącą niezależną działalność rzeczoznawczą na rynku międzynarodowym, która kierując się interesem publicznym poprzez formułowanie wymagań, nadzór i wydawanie odpowiednich dokumentów pomaga administracjom państwowym, ubezpieczycielom i swoim klientom zapewnić bezpieczeństwo ludzi, obiektów pływających, lądowych, ładunków i środowiska naturalnego Środkiem do realizacji misji i polityki jakości jest wdrożony w 1992r. i na bieżąco doskonalony system zarządzania jakością Prawidłowe i efektywne działanie systemu jest potwierdzone certyfikatem jakości Zakładu Systemów Jakości i Zarządzania (ZSJZ) oraz akredytacją Polskiego Centrum Akredytacji (PCA). PRS jest organizacją uznaną przez Komisję Europejską do przeprowadzania inspekcji i przegladów na statkach morskich i śródlądowych. PRS jest członkiem międzynarodowych organizacji i zrzeszeń (EWEA, IACS, EurACS, INSA, NSCA) PRS jest członkiem PTMEW, MORCEKO zgodnie z normą AQAP Posiadamy kod NCAGE nr 0654H będący wyróżnikiem naszej instytucji w Systemie Kodyfikacji NATO PRS S.A.
4 Nadzory techniczne Nadzór techniczny nad budową i eksploatacją instalacji i obiektów offshore, obiektów budownictwa lądowego i hydrotechnicznego, obiektów ochrony środowiska: urządzeń elektro-energetycznych obiektów offshore instalacji wydobywczych oraz procesowych ropy i gazu na morzu, lądowych i podwodnych rurociągów przesyłowych gazu, ropy i produktów ropopochodnych infrastruktury podwodnej systemów pomiarowych i sieci kablowych infrastruktury lotniczej lądowisk śmigłowców wraz z urządzeniami i instalacjami obsługującymi systemów pomiarowych i monitorujących w obiektach pływających, platformach offshore, obiektach hydrotechnicznych oraz lądowych PRS S.A.
5 Ekspertyzy i rzeczoznawstwo techniczne Wykonywanie ekspertyz: Ocena niezawodności i analiza ryzyka Ocena technicznej możliwości realizacji projektów instalacji offshore oraz obiektów lądowych weryfikacja procesów technologicznych, obliczeń wytrzymałościowych i statecznościowych PRS S.A.
6 Certyfikacja Certyfikacje urządzeń technicznych i wyposażenia statków i platform offshore na zgodność z normami międzynarodowymi (PN-EN, EN, ISO, ASME, API); Certyfikacje materiałów urządzeń i instalacji technicznych i wyposażenia statków i obiektów offshore na zgodność z Dyrektywami UE; Certyfikacje materiałów, urządzeń i instalacji technicznych i wyposażenia okrętów wojennych na zgodność z normami NO i wybranymi standardami NATO/STANAG PRS S.A.
7 Obszary działalności PRS Bezpieczeństwo konstrukcji i eksploatacji statków i urządzeń offshore; Bezpieczeństwo konstrukcji i eksploatacji urządzeń przemysłowych; Certyfikacja materiałów i urządzeń; Szkolenia i specjalistyczne formy edukacji w zakresie bezpieczeństwa morskiego i przemysłowego PRS S.A.
8 Oferta PRS dotyczy w szczególności: Statków, okrętów wojennych, techniki offshore, w tym różnych środków pływających, a także specjalnych i nietypowych jednostek i obiektów pływających wraz z wyposażeniem i infrastrukturą techniczną, w tym okrętową infrastrukturą lotniczą, okrętowej infrastrukturą do przeładunków, sprzętu, systemów i urządzeń do prowadzenia prac podwodnych, w tym komór dekompresyjnych i zespołów komór różnych typów i przeznaczenia, dzwonów nurkowych; pojazdów i obiektów podwodnych wraz z osprzętem i infrastrukturą; systemów transportu morskiego, w tym kontenerów specjalnego przeznaczenia; sprzętu i systemów ratunkowych i ratowniczych, w tym do podwodnych prac ratowniczych; specjalnych systemów napędowo-energetycznych nowej konstrukcji oraz specjalnych źródeł energetycznych; materiałów i wyposażenia dla jednostek pływających specjalnego przeznaczenia; różnego typu i przeznaczenia instalacji lądowych i podwodnych, w tym instalacji podmorskich; obiektów przemysłowych, budowli specjalnych, dróg, mostów i powierzchni utwardzonych różnego typu i przeznaczenia PRS S.A.
9 Doświadczenie PRS w nadzorach obiektów przemysłowych Konstrukcje stalowe wybrane przykłady PRS S.A.
10 PRS certyfikuje oraz nadzoruje w eksploatacji urządzenia i środki ratunkowe stosowane na statkach i obiektach offshore Pictures: LOTOS Petrobaltic, PRS, Internet PRS S.A.
11 Doświadczenia w nadzorach instalacji kablowych i rurociągów Rurociąg gazowy dla firmy Energo Baltic (elektrociepłownia Władysławowo) Nadzór nad wykonaniem kabla oraz jego położeniem na poligonie morskim na potrzeby transmisji danych ze stacji do pomiarów pól fizycznych okrętów wojennych Nadzór nad budową 5. tłoczni gazu na rurociągu jamalskim Nadzór nad systemami liniowymi ropy i gazu różnych średnic PRS S.A.
12 Doświadczenie PRS w nadzorach nad systemami nurkowymi PRS certyfikował i nadzoruje w eksploatacji systemy nurkowe do prac podwodnych na dużych głębokościach 12 Pictures: LOTOS Petrobaltic, PRS, Internet 2013 PRS S.A.
13 Ocena ryzyka i niezawodności obiektów przemysłowych Polski Rejestr Statków wykonuje specjalistyczne oceny ryzyka i niezawodności obiektów przemysłowych, w tym służących do wydobywania, przetwarzania i przesyłania ropy oraz gazu, m.in. dla EuRoPol Gaz i LOTOS Petrobaltic, które obejmują: oceny ryzyka i niezawodności instalacji oraz systemów w eksploatacji opracowywanie i optymalizację procedur nadzoru z wykorzystaniem metod oceny ryzyka i niezawodności dla nowych oraz istniejących instalacji analizę i ocenę konstrukcji przemysłowych i instalacji oraz procedur eksploatacyjnych, mających na celu poprawę bezpieczeństwa ludzi, infrastruktury oraz środowiska analizę rozwiązań technicznych urządzeń i instalacji przemysłowych pod kątem optymalizacji kosztów budowy i eksploatacji optymalizację procedur obsługi i serwisu technicznego. Ocena niezawodności obiektu Dane statystyczne dla elementów podobnych Dane statystyczne z eksploatacji Ocena jakościowa w przypadku braku danych statystycznych Ilościowa ocena niezawodności elementów FR MTBF OCENA RYZYKA I NIEZAWODNOŚCI OBIEKTÓW PRZEMYSŁOWYCH Risk - and Reliability Assessment of Industrial Facilities Niezawodność Elementu Układu Systemu Obiektu Ocena ryzyka i niezawodności infrastruktury przemysłowej Polski Rejestr Statków S.A. luty Polski Rejestr Statków S.A. Warszawa, luty Pictures: LOTOS Petrobaltic, PRS 2013 PRS S.A.
14 Ocena ryzyka Określenie zakresu Identyfikacja zagrożeń Ocena następstw Oszacowanie ryzyka Działania redukujące ryzyko Uaktualnienie oceny ryzyka Ocena ryzyka i niezawodności infrastruktury przemysłowej Polski Rejestr Statków S.A. luty 2009 Ocena prawdopodobieństwa Decyzja o dopuszczalności ci ryzyka 8 Ocena i analiza ryzyka Przykładowe Projekty 2009 Ocena niezawodności i ryzyka technicznego stacji sprężania gazu dla SGT EuRoPolGAZ wraz z oceną oraz usprawnieniem systemu gospodarki magazynowej 2011 Opracowanie dedykowanego oprogramowania do planowania oraz monitorowania prac serwisowych w stacjach sprężania gazu SGT EuRoPolGAZ 2012 Ocena niezawodności i ryzyka technicznego systemów procesowych do eksploatacji ropy i gazu platformy Baltic Beta dla firmy Lotos Petrobaltic 14 Pictures: LOTOS Petrobaltic,PRS 2013 PRS S.A.
15 PRS nadzory specjalistyczne Certyfikacja infrastruktury lotniczej PRS opracował normę obronną NO-19-A206:2009 Okrętowa infrastruktura lotnicza (zgodną z wymaganiami NATO); PRS certyfikuje infrastrukturę lotniczą (lądowiska oraz urządzenia towarzyszące) na jednostkach MW RP; PRS nadzoruje prace remontowe w pełnym zakresie okrętowej infrastruktury lotniczej, operacji VERTREP oraz okrętowych systemów przeładunku w morzu) na okrętach wojennych MW RP PRS S.A.
16 Współpraca PRS w zakresie energetyki wiatrowej / platform offshore /statków do obsługi i systemów offshore PTMEW Polskie Towarzystwo Morskiej Energetyki Wiatrowej EWEA European Wind Energy Association MORCEKO - Morskiego Centrum Eko-energetyki i Ekosystemu (Maritime Centre for Eco-Energy and Eco- Systems) Polskie Stowarzyszenie Przemysłu Offshore Klaster Morski Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny (BKEE) PRS S.A.
17 Planowane działania Stworzenie polskich przepisów/wytycznych do projektowania konstrukcji, budowy i eksploatacji morskich urządzeń wydobywających węglowodory, wytwarzających i przetwarzających energię w urządzeniach umiejscowionych na morzu; Współudział w powstaniu podstaw merytorycznych tworzenia polskich sztucznych wysp przeznaczonych do wytwarzania i przetwarzania energii z morskich OZE; Współudział w edukacji technicznej specjalistów projektantów, inspektorów nadzoru w zakresie techniki offshore; Rozwiązywanie wybranych problemów związanych z oceną stanu technicznego elementów podwodnej konstrukcji sztucznych wysp oraz kratownicowych konstrukcji offshore i przynależnej infrastruktury podwodnej; Tworzenie wymagań technicznych i rozwiązywanie problemów eksploatacyjnych infrastruktury kablowej urządzeń morskiej energetyki na offshore, sieci pomiarowych oraz urządzeń elektrycznych i energoelektronicznych w warunkach morskich PRS S.A.
18 Typy instalacji / platform poszukiwawczych i wydobywczych Zanurzalne (submersible) Półzanurzalne (semi-submersible) Samopodnośne (jack up) (Baltic Beta, Petrobaltic, Lotos Petrobaltic) Statki wiertnicze (drillship), FPDSO, FPSO FOP Stałe (fixed) (PG-1, zmiana statusu BB i Petrobaltic) Pictures: LOTOS Petrobalticl, Internet
19 Typy instalacji / platform poszukiwawczych i wydobywczych Zanurzalne (submersible) Półzanurzalne (semi-submersible) Samopodnośne (jack up) (Baltic Beta, Petrobaltic, Statki wiertnicze (drillship), FPDSO, FPSO Lotos Petrobaltic) FOP Stałe (fixed) (PG-1, zmiana statusu BB i Petrobaltic) platformy częściowo lub całkowicie pozbawione cech MOU (MODU)
20 Zasady nadzoru na szelfie norweskim Podstawowe akty prawne: Petroleum Activities Act Working Environment Act Health Personnel Act Fire and Explosion Protection The Pollution Control Act -The Framework Regulations (wymagania dla offshore i onshore, ocena ryzyka, analizy zagrożeń, oceny, system zarządzania) -The Management Regulations jw. -The Information Duty Regulations (notyfikacje, raportowanie o spełnieniu wymagań) -The Facilities Regulations (wymagania dot. budowy i wyposażenia, bezpieczeństwo, ochrona zdrowia i środowiska, działania zapobiegawcze) -The Activities Regulations (szkolenia, kompetencje) Convention for the Protection of the Marine Environment of the North East Atlantic 1992 (OSPAR Convention) Dyrektywy UE 20
21 Zasady nadzoru na szelfie norweskim c.d. Instytucje odpowiedzialne za zarządzanie bezpieczeństwem w obszarze ropa/gaz na morzu i lądzie: Norwegian State Pollution Control Authority (SFT) od 1974r., od 2013r. Norwegian Environmental Agency (NEA) podległe Ministrowi Ochrony Środowiska Climate and Pollution Agency (KLIF) Norwegian Coastal Administration (CNA) Norwegian Social and Health Directorate Norwegian Oil and Gas Association (NOGA) Norwegian Operators Association (OLF) Norwegian Shipowners Association (NSA) Petroleum Safety Authority Norway (PSA) od 2004r., poprzednio Norwegian Petroleum Directorate (NPD) od 1974r. - główny koordynator spraw offshore, podległy Ministrowi Pracy. PSA współpracuje z niezależnymi instytucjami KLIF, Norwegian Board of Health, Norwegian Coastal Directorate, Norwegian Coastal Administration, Norwegian Maritime Directorate, Industrial Safety Organization i innymi. Stosuje regulacje wynikające z The Pollution Control Act 21
22 Zasady nadzoru na szelfie norweskim c.d. Ujednolicone wymagania zgodności: Wspólnie opracowano Publikację nr 065 Handbook for application for Acknowledgement of Compliance (AoC). Stanowi ona obligatoryjne wymagania, na mocy których dokonuje się oceny zgodności z przepisami i wymaganiami opracowanymi przez wymienione instytucje w sferze bezpieczeństwa na szelfie norweskim. Rejestracje i inspekcje: Jednostki pływające (platformy pływające różnych typów - MOUs, FPSO, FPDSO Floating Production, Drill, Storage and Offload Units/Vessels i inne obsługi platform) Norwegian Maritime Directorate Platformy stałe (FOP) do 1973r. NPD, od 2004r. PSA Nadzory DNV uzyskał uznanie Administracji Morskiej (NMA) i realizuje nadzory na offshore w oparciu o własne przepisy i przepisy wydane przez Administracje. 22
23 Zasady nadzoru na szelfie brytyjskim Podstawowe akty prawne: Petroleum Act zasadniczy dokument regulujący kwestie wydobycia na szelfie i nadający uprawnienia DECC i UK HSE European Communities Act The Offshore Petroleum Production and Pipelines Regulations 2007 Pollution Prevention and Control Act The Offshore Petroleum Activities Regulations 2010 Offshore Safety Act 1992 Health and Safety at Work etc. Act 1974 Environment Protection Act 1990 Coastguard Act 1925 Food and Environment Protection Act 1985 Dyrektywy EU Convention for the Protection of the Marine Environment of the North East Atlantic 1992 (OSPAR Convention) 23
24 Zasady nadzoru na szelfie brytyjskim c.d. Podstawowe instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo na szelfie: Department of Energy and Climate Change - DECC (licencje, eksploracja, rozwój) Health and Safety Executive Offshore Division - HSE (ryzyka, zagrożenia zdrowia, bezpieczeństwa, ochrona środowiska efekt działalności na szelfie) Marine and Coastguard Agency MCA (planowanie i regulacje dot. zwalczania rozlewów dla instalacji offshore) Department of Environment, Food and Rural Affairs - DEFRA (ochrona środowiska i rybołówstwa, stosowanie środków ochrony) Her Majesty Coast Guard Counter Pollution & Salvage Officer (CPSO) Secretary of State s Representative (SOSREP) UK Operators` Association (jak OLF w Norwegii) wydał w 1992r. wymagania dla platform FOP i MOUs zaakceptowane przez HSE - Offshore Installation (Safety Case) Regulations (OSCR) z 2005r. 24
25 Zasady nadzoru na szelfie brytyjskim c.d. Zasadniczy dokument regulujący zarządzanie bezpieczeństwem - OSCR OSCR obejmuje zasadnicze zagrożenia i ryzyka w projektowaniu struktur dla offshore. Management of Health and Safety at Work Regulations 1990 Offshore Installations and Pipeline Works (Management and Administration) Regulations 1995 (MAR) Offshore Installations (Prevention of Fire and Explosion and Emergency Response) Regulations 1995 (PFEER) Offshore Instalations (Design and Construction, etc.) Regulations 1996 (DCR) Pipelines Safety Regulations 1996 Provision and Use of Work Equipment Regulations 1998 Lifting Operations and Lifting Equipment Regulations 1998 Control of Substances Hazardous to Health Regulations updated in 2002 Noise of Work Regulations 2005 Offshore Installations (Emergency Pollution Control) Regulations 2002 Offshore Installations (Safety Representatives and Safety Committies) Regulations 1989 (OSRSCR) and provisions on safety zones under the Petroleum Act 25
26 Zasady nadzoru na szelfie brytyjskim c.d. Nadzory, opinie, konsultacje, audyty Towarzystwo klasyfikacyjne może wykonywać nadzory i opracowywać raporty dla operatora lub weryfikacje i audyty/nadzory dla HSE jako tzw. Independent Competent Person na zgodność z Przepisami obowiązującymi na szelfie. 26
27 Akty prawne obowiązujące w Polsce w odniesieniu do platform Ustawa z dnia 21 marca 1991r., ze zmianami, o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r., ze zmianami - Prawo geologiczne i górnicze Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r., ze zmianami - Prawo ochrony środowiska Ustawa z dnia 7 lipca 1994r., ze zmianami - Prawo budowlane Ustawa z dnia 18 lipca 2011r., ze zmianami - Prawo wodne Ustawa z dnia 3 lipca 2002r. ze zmianami Prawo lotnicze Ustawa z dnia 21 grudnia 2000r. ze zmianami o Dozorze technicznym Ustawa z dnia 7 maja 2009r. o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz ustawy o dozorze technicznym Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych, wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi 27
28 Akty prawne obowiązujące w Polsce w odniesieniu do platform c.d. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 czerwca 1998r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju (projekt) zmieniające Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 czerwca 1998r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów robot geologicznych, w tym robot, których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego 28
29 Akty prawne obowiązujące w Polsce w odniesieniu do platform c.d. Konwencje międzynarodowe, ratyfikowane przez Rząd RP, związane z obiektem, jego posadowieniem i użytkowaniem. Dotyczy to głównie Konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu SOLAS 74/78, ochronie środowiska morskiego MARPOL 73/78 oraz HELCOM Rozporządzenia i wymagania dot. lotnictwa cywilnego mające zastosowanie do lądowisk dla śmigłowców na platformach, w tym decyzje Urzędu Lotnictwa Cywilnego, ICAO (International Civil Aviation Organization) oraz JAR ( Joint Aviation Requirements) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno inżynierskiej Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 kwietnia 2012r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych 29
30 Akty prawne obowiązujące w Polsce w odniesieniu do platform c.d. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej z dnia 23 października 2006 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania oraz szczegółowego zakresu kontroli morskich budowli hydrotechnicznych Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/30/UE z dnia 12 czerwca 2013r. w sprawie bezpiecznej działalności związanej ze złożami ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach morskich oraz zmiany dyrektywy 2004/35/WE Przepisy klasyfikacji i budowy ruchomych jednostek wiertniczych PRS, cz. I Zasady klasyfikacji z 2006r. Publikacje PRS nr 2/P, 18/P, 47/P, 51/P, 52/P i 54/P, a także inne wymagania specjalne i szczegółowe zawarte w stosownych Publikacjach PRS S.A., w zakresie niezbędnym do sprawowania nadzoru nad bezpieczeństwem konstrukcji i jej wpływem na środowisko oraz warunki bezpiecznej żeglugi w rejonie posadowienia platformy. Polskie normy oraz mające zastosowanie międzynarodowe normy, wytyczne i standardy (ISO, API, NORSOK itd.) w odniesieniu do konstrukcji specjalnych, instalacji, urządzeń, materiałów oraz zasad odbiorów i prób. 30
31 Akty prawne obowiązujące w Polsce w odniesieniu do platform cd. Kodeks MODU ( IMO Code on Construction and Equipment of Mobile Offshore Drilling Units) w zakresie wymaganym i skorelowanym z Prawem Budowlanym i stosownymi rozporządzeniami do niego. Decyzje, wymagania specjalne i uzgodnienia władz administracji państwowej i organów nadzoru technicznego (Urzędu Morskiego w Gdyni, Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu itd.), a także ściśle branżowe rozporządzenia regulujące tryb opracowywania dokumentacji, badań gruntu itp.
32 FOP Zasadnicze regulacje prawne Zanurzalne (submersible) Półzanurzalne (semi-submersible) Samopodnośne (jack up) (Baltic Beta, Petrobaltic, Lotos Petrobaltic) Statki wiertnicze (drillship), FPDSO, FPSO Wymagania jak dla statków o specjalnym przeznaczeniu standardy prawne IMO, w tym Kodeks MODU, Dyrektywy UE, Przepisy TK, Administracji Morskich, konwencje ratyfikowane przez Rządy regulacje znane i stosowane od lat na polskich obszarach morskich, nie wymagają zmian prawnych i organizacyjnych Stałe (fixed) (PG-1, zmiana statusu BB i Petrobaltic) platformy częściowo lub całkowicie pozbawione cech MOU (MODU) W Polsce brak jednoznacznych i transparentnych regulacji prawnych i organizacyjnych, w tym jasno określonych kompetencji administracji państwowej, obejmujących wszystkie obszary bezpieczeństwa żeglugi, załóg i ochrony środowiska na polskich obszarach morskich, w odniesieniu do platform zmieniających status - zakładów górnictwa morskiego, w tym platform, rurociągów podwodnych, boi przeładunkowych i styku logistycznego ze statkami obsługującymi
33 HIERARCHICZNA STRUKTURA STANOWIENIA PRAWA Polskie uregulowania prawne Polskie uregulowani a offshore Sejm, Senat Organa prawotwórcze Administracja Ministerstwa WUG/OUG/UM/PIP/ Organizacje opracowujące standardy Standardy międzynarodowe Standardy regionalne Standardy narodowe Organizacje i zrzeszenia branżowe Najlepsze Praktyki lub Rekomendowane Praktyki Środowisko biznesowe
34 Polski Rejestr Statków MORSKIE STACJONARNE PLATFORMY PRODUKCYJNE PRZEPISY BUDOWY I NADZORU 2014 GDAŃSK 34
35 Publikacja przepisowa MORSKIE STACJONARNE PLATFORMY PRODUKCYJNE PRZEPISY BUDOWY I NADZORU składa się z następujących częś ęści: I Zasady pełnienia nadzoru II Konstrukcja, materiały, wyposażenie morskie III Posadowienie jednostki na dnie morskim IV Urządzenia i systemy maszynowe V Ochrona przeciwpożarowa i przeciwwybuchowa VI Urządzenia elektryczne i automatyka VII Lądowisko śmigłowca VIII Wyposażenie radiowe, nawigacyjne, sygnałowe, ratunkowe, ochrony środowiska i urządzenia dźwignicowe IX Wymagania dla wystawienia świadectw bezpieczeństwa eksploatacji. Rozszerzeniem i uzupełnieniem niniejszej publikacji są następujące dokumenty Polskiego Rejestru Statków: Przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich, 2013 Przepisy nadzoru konwencyjnego statków morskich, 2013 Publikacja Nr 2/P Alternatywne systemy nadzoru urządzeń maszynowych, Publikacja Nr 18/I Wytyczne prowadzenia badań nieniszczących podwodnej części ruchomych jednostek górnictwa morskiego, Publikacja Nr 47/P Wymagania dotyczące bezpiecznego wejścia do przestrzeni zamkniętych, Publikacja Nr 51/P Zasady uznawania firm serwisowych, Publikacja Nr 52/P Przegląd części podwodnej ruchomych jednostek górnictwa morskiego bez ich dokowania Publikacja Nr 54/P Alternatywne systemy nadzoru kadłuba. 35
36 Propozycje postępowania w sprawie uregulowań w odniesieniu do platform na polskich obszarach morskich Wdrożenie do stosowania Przepisów PRS pod nazwą Morskie stacjonarne platformy produkcyjne. Przepisy budowy i nadzoru ustalających zasady nadzoru pełnionego przez polskie, uznane towarzystwo klasyfikacyjne w odniesieniu do samopodnośnych ruchomych jednostek górniczych przeznaczonych do wydobycia i przetwarzania węglowodorów, osadzonych na dnie morskim na stałe 36
37 Propozycje postępowania w sprawie uregulowań w odniesieniu do platform na polskich obszarach morskich c.d. Wdrożenie do stosowania procedury zawartej w Przepisach PRS Morskie stacjonarne platformy produkcyjne. Przepisy budowy i nadzoru uwzględniającej wymagania Prawa budowlanego i wymagań Administracji morskiej RP w zakresie spełnienia wymagań bezpieczeństwa konstrukcji, załóg i ochrony środowiska Wprowadzenia niezbędnych zapisów do systemu nadzoru i raportowania strukturom odpowiedzialnym za nadzór państwowy nad eksploatacją platform Wystawienie przez PRS niezbędnych dokumentów z przeglądów spełniających wymagania Prawa budowlanego i wymagań Administracji morskiej RP 37
38 Propozycje postępowania w sprawie uregulowań w odniesieniu do platform na polskich obszarach morskich c.d. Celem nadzoru sprawowanego przez PRS jest zapewnienie bezpiecznej eksploatacji jednostki drogą sprawdzenia i potwierdzenia zgodności jednostki z wymaganiami technicznymi Przepisów i mającymi zastosowanie dla morskiej budowli hydrotechnicznej wymaganiami ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane oraz wymaganiami odpowiednich Rozporządzeń Ministrów RP 38
39 Propozycja wprowadzenia nowych regulacji prawnych i weryfikacji istniejących aktów prawnych Wnioski i sugestie Istniejące zasadnicze akty prawne, organizacje oraz struktury zarządzania i nadzoru nie wymagają zasadniczych zmian. Ewentualne opracowanie i wprowadzenie regulacji będzie uzasadnione, jeśli uzna się je za usprawniające proces decyzyjny. Z uwagi na potrzebę jednoznaczności pojęć zawartych w grupie rozporządzeń dotyczących robót wydobywczych na polskich obszarach morskich sugeruje się dokonanie harmonizacja grupy Rozporządzeń, m.in. Ministra Gospodarki z 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju, będącym aktualnie w uzgodnieniach, zmieniającym Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 czerwca 1998r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie. 39
40 Propozycja wprowadzenia nowych regulacji prawnych i weryfikacji istniejących aktów prawnych Wnioski i sugestie cd. Wnosi się o rozszerzenie uprawnień polskiego towarzystwa klasyfikacyjnego w Ustawie o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz ustawie o dozorze technicznym w zakresie sprawowania nadzoru nad morskimi platformami zmieniającymi status z MODU na FOP, co usprawni i uprości proces nadzoru do jednej kompetentnej organizacji nadzorczej (wykładnia pojęcia statek morski zawarta w Ustawie powinna objąć również platformy MODU i FOP przy zmianie statusu). Nadmienić należy, iż platformy były projektowane i budowane jako MOU, a zmiana statusu wynikła ze zmiany ich przeznaczenia i przyjętych zasad nadzoru państwowego. 40
41 Propozycja wprowadzenia nowych regulacji prawnych i weryfikacji istniejących aktów prawnych Wnioski i sugestie cd. Proponuje się opracowanie nowego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju dotyczącego platform wydobywających węglowodory, gdyż aktualnie weryfikowane Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie nie ujmuje wymagań dla takich platform. PRS składa deklarację współudziału w opracowaniu takiego rozporządzenia. 41
42 Propozycja wprowadzenia nowych regulacji prawnych i weryfikacji istniejących aktów prawnych Wnioski i sugestie cd. Wnosi się o uznanie Przepisów PRS o nazwie Morskie stacjonarne platformy produkcyjne. Przepisy budowy i nadzoru uwzględniających wymagania Prawa budowlanego i wymagań Administracji morskiej RP w zakresie spełnienia wymagań bezpieczeństwa konstrukcji, załóg i ochrony środowiska jako podstawy sprawowania nadzoru nad stałymi platformami (FOP) typu samopodnośnego w okresie projektowania, budowy i eksploatacji. 42
43 Propozycja wprowadzenia nowych regulacji prawnych i weryfikacji istniejących aktów prawnych Wnioski i sugestie cd. Nadanie PRS uprawnień do sprawowania nadzoru nad platformami FOP w oparciu o własne uznane przez Administrację morską RP i WUG/OUG przepisy PRS Morskie stacjonarne platformy produkcyjne. Przepisy budowy i nadzoru W przypadku zainstalowania na polskim szelfie powyżej 6. platform, zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/30/UE z dnia 12 czerwca 2013r. w sprawie bezpiecznej działalności związanej ze złożami ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach morskich oraz zmiany dyrektywy 2004/35/WE, niezbędne będzie stworzenie komórki sprawującej nadzór nad bezpieczeństwem platform w polskich obszarach morskich. Aktualny kształt nadzoru państwowego i jego struktury w pełni odpowiadają obecnym oraz przyszłym zadaniom i potrzebom Za właściwe do sprawowania nadzoru państwowego nad platformami wiertniczymi i wydobywczymi na polskich obszarach morskich należy uznać istniejące i właściwie usytuowane kompetentne organy zarządzania bezpieczeństwem w polskich obszarach morskich: UM w Gdyni i OUG w Poznaniu 43
44 WPŁYW PRAWA NA PROCES WDRAŻANIA ROZWIĄZAŃ TECHNICZNYCH NA OFFSHORE NA POLSKICH OBSZARACH MORSKICH PRAWO MIĘDZYNARODOWE I NARODOWE WPŁYWY BUDŻETOWE KOSZT ZAKUPU KOSZTY EKSPLOATACYJNE Wszystkie systemy MOUs i FOP lub tylko wybrane FOP Struktura organizacyjna Proces decyzyjny Uzgodnienia międzyresortowe 44
45 W celu uzyskania dodatkowych informacji dane kontaktowe: Janusz Dilling Polski Rejestr Statków S.A Gdańsk, Al.Gen. J.Hallera Fax: Pictures: PRS, LOTOS Petrobaltic,, Polish Maritime Research Journal, Internet 2013 PRS S.A.
46 Dziękuję za uwagę 46 Pictures: PRS, LOTOS Petrobaltic,, Polish Maritime Research Journal, Internet
LOTOS Petrobaltic S.A.
LOTOS Petrobaltic S.A. LOTOS Petrobaltic S.A. PLATFORMY WIERTNICZE JAKO ELEMENT MORSKIEGO 1 PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, Magdalena Jabłonowska Gdańsk, 12 kwietnia 2018 r. Magdalena Jabłonowska
MORSKA ENERGETYKA WIATROWA W PLANOWANIU ZAGOSPODAROWANIA OBSZARÓW MORSKICH
VII Ogólnopolska Konferencja Prawa Morskiego 12 kwietnia 2018, Gdańsk MORSKA ENERGETYKA WIATROWA W PLANOWANIU ZAGOSPODAROWANIA OBSZARÓW MORSKICH Mariusz Witoński Prezes Zarządu PTMEW Polskie Towarzystwo
Bałtyckie Centrum Badawczo-Wdrożeniowe Gospodarki Morskiej i jego rola we wzmacnianiu innowacyjności Pomorza Zachodniego.
Bałtyckie Centrum Badawczo-Wdrożeniowe Gospodarki Morskiej i jego rola we wzmacnianiu innowacyjności Pomorza Zachodniego. KONCEPCJA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ CENTRUM Zakład b-r górnictwa morskiego Prowadzenie
Zintegrowany system zarządzania
Zintegrowany system zarządzania Grupa LOTOS, jako pierwsze przedsiębiorstwo w branży chemicznej oraz druga rma w Polsce, już w 2003 roku uzyskała certy kat Zintegrowanego Systemu Zarządzania (ZSZ). Mając
KIERUNKI ROZWOJU MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ W EUROPIE
KIERUNKI ROZWOJU MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ W EUROPIE Mariusz Witoński Wiceprezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Morskiej Energetyki Wiatrowej Posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Energetyki Warszawa,
PLAN STUDIÓW. Jachty Statki morskie i obiekty oceanotechniczne Semestr III. Semestr IV liczba godzin liczba forma
WYDZIAŁ: OCEANOTECHNIKI I OKRĘTOWNICTWA KIERUNEK: OCEANOTECHNIKA poziom kształcenia: studia drugiego stopnia profil : ogólnoakademicki forma studiów: stacjonarne PROJEKTOWANIE STATKÓW I URZĄDZEŃ OCEANOTECHNICZNYCH
EFEKT K_K03 PRZEDMIOT
K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 K_W11 K_W12 K_W13 K_W14 K_W15 K_W16 K_W17 K_W18 K_W71 K_U01 K_U02 K_U03 K_U04 K_U05 K_U06 K_U07 K_U08 K_U09 K_U10 K_U11 K_U12 K_U13 K_U14 K_U15
Analiza ryzyka eksploatacji urządzeń ciśnieniowych wdrażanie metodologii RBI w Grupie LOTOS S.A
Grupa LOTOS S.A. Analiza ryzyka eksploatacji urządzeń ciśnieniowych wdrażanie metodologii RBI w Grupie LOTOS S.A Jan Dampc Inspektor Dozoru / Dział Dozoru Technicznego 2 czerwca 2015r. Rafineria w Gdańsku
Kopię tej prezentacji znajdziesz na stronie: http://www.koipsm.ps.pl/public/abram/okrety.pdf
Kopię tej prezentacji znajdziesz na stronie: http://www.koipsm.ps.pl/public/abram/okrety.pdf Studia stacjonarne pierwszego stopnia Projektowanie i budowa okrętów WTM - OCEANOTECHNIKA zawód: Naval Architect
Morska energetyka wiatrowa perspektywy współpracy polsko-niemieckiej. Sopot, 12.09.2012
Morska energetyka wiatrowa perspektywy współpracy polsko-niemieckiej Sopot, 12.09.2012 Nasze kompetencje w obszarze morskiej energetyki wiatrowej Germanischer Lloyd Group Usługi inŝynierskie w fazie deweloperskiej
W przededniu 80-lecia polskiego towarzystwa klasyfikacyjnego - powiązanego z rozwojem logistyki w transporcie wodnym
W przededniu 80-lecia polskiego towarzystwa klasyfikacyjnego - powiązanego z rozwojem logistyki w transporcie wodnym Grzegorz Pettke Członek Zarządu PRS S.A. Większość pokaźnego taboru rzecznego w okresie
Akademia OFFSHORE. Mariusz Witoński Prezes Zarządu PTMEW. Akademia OFFSHORE 28.11.2013, Gdańsk. w w w. p t m e w. p l
Mariusz Witoński Prezes Zarządu PTMEW 28.11.2013, Gdańsk 1 HISTORIA I PROFIL ORGANIZACJI - utworzone w 1997 roku w celu promocji rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce - od 2008 roku prowadzi działalność
Techniczne Aspekty Morskich Farm Wiatrowych
Techniczne Aspekty Morskich Farm Wiatrowych Konsultacje Przewodnika MFW Michał Gronert DNV Niezależna fundacja od 1864 roku 300 biur 100 krajach 9,000 pracowników, z których 76% posiada wykształcenie akademickie
NAVAL SOLAS NOWY WYMIAR BEZPIECZEŃSTWA OKRĘTÓW WOJENNYCH. Gdynia AMW IX Międzynarodowa Konferencja Morska 30 maja 2006
NAVAL SOLAS NOWY WYMIAR BEZPIECZEŃSTWA OKRĘTÓW WOJENNYCH Gdynia AMW IX Międzynarodowa Konferencja Morska 30 maja 2006 GRUPA MORSKA NG/6 ds. projektowania okrętów Struktura NNAG i roboczych grup morskich
HAUSTECHNIK - Uprawnienia budowlane
HAUSTECHNIK - Uprawnienia budowlane www.haustechnik.pl Nazwa aktu prawnego wg. wykazu Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa stan prawny aktualny na: SESJA - WIOSNA 2019 PEŁNA ZNAJOMOŚĆ Zmiany w stosunku
Grupa DEKRA w Polsce ZAPEWNIAMY BEZPIECZEŃSTWO
Grupa DEKRA w Polsce ZAPEWNIAMY BEZPIECZEŃSTWO DEKRA SE Witamy w DEKRA DEKRA to światowy lider usług dla przemysłu, certyfikacji systemów zarządzania, badań wyrobów, odbiorów technicznych, rzeczoznawstwa,
Warunki posadowienia gazociągu podmorskiego ze złoża B8 do Władysławowa
Warunki posadowienia gazociągu podmorskiego ze złoża B8 do Władysławowa Prof. dr hab. inż. Maciej Werno Geostab Sp. z o.o., Politechnika Koszalińska, Wydział Inżynierii Lądowej, Środowiska i Geodezji Projektowany
IM Wykład 1 INSPEKCJE MORSKIE WPROWADZENIE. mgr inż. kpt.ż.w. Mirosław Wielgosz
INSPEKCJE MORSKIE WPROWADZENIE mgr inż. kpt.ż.w. Mirosław Wielgosz mgr inż. kpt.ż.w. Mirosław Wielgosz pok. 234 Wały Chrobrego 1-2 pok. 107 OSRM ul. Ludowa KONSULTACJE (semestr zimowy 2014-2014): Środa,
POLSKIE TOWARZYSTWO MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ
POLSKIE TOWARZYSTWO MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ SZKOLENIA I WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Gdański Park Naukowo-Technologiczny, ul. Trzy Lipy 3, 80-172 Gdańsk tel. 058 342 25 69, e-mail: ptmew@ptmew.pl, www.ptmew.pl
Urządzenia Elektroniki Morskiej Systemy Elektroniki Morskiej
Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej Katedra Systemów Elektroniki Morskiej Stacja Badań Hydroakustycznych Urządzenia Elektroniki Morskiej Systemy Elektroniki Morskiej
Warszawa, dnia 1 marca 2013 r. Poz. 39
Warszawa, dnia 1 marca 2013 r. Poz. 39 KOMUNIKAT NR 30 PREZESA URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie dokonania notyfikacji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zastosowania odroczeń
Analiza kryteriów oceny ryzyka prac badawczo wydobywczych na morzu
DZIKOWSKI Remigiusz 1 ŚLĄCZKA Wojciech 2 Analiza kryteriów oceny ryzyka prac badawczo wydobywczych na morzu WSTĘP W artykule przeanalizowano zalecenia dotyczące oceny ryzyka dla prac w przemyśle off-shore
ZAKRES AKREDYTACJI JEDNOSTKI CERTYFIKUJĄCEJ WYROBY Nr AC 114
ZAKRES AKREDYTACJI JEDNOSTKI CERTYFIKUJĄCEJ WYROBY Nr AC 114 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 17 października 2018 r. AC 114 Nazwa
Wprowadzenie... 9 Akty normatywne... 20 CZĘŚĆ 1 OGÓLNE WYMAGANIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY... 23
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 Akty normatywne... 20 CZĘŚĆ 1 OGÓLNE WYMAGANIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY... 23 1.1. Obowiązki pracodawcy i osób kierujących pracownikami... 23 1.2. Obowiązki
Grupa DEKRA w Polsce ZAPEWNIAMY BEZPIECZEŃSTWO
Grupa DEKRA w Polsce ZAPEWNIAMY BEZPIECZEŃSTWO DEKRA SE Witamy w DEKRA DEKRA to światowy lider usług dla przemysłu, certyfikacji systemów zarządzania, badań wyrobów, odbiorów technicznych, rzeczoznawstwa,
POLSKI PRZEMYSŁ MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ
OFFSHORE WIND INDUSTRY NETWORK POLSKI PRZEMYSŁ MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ MARIUSZ WITOŃSKI PREZES ZARZĄDU PTMEW Parlamentarny Zespół ds. Energetyki - Warszawa, 20.04.2017 1 HISTORIA I PROFIL ORGANIZACJI
USTAWA z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyposażeniu morskim 1)
Kancelaria Sejmu s. 1/9 USTAWA z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyposażeniu morskim 1) Art. 1. 1. Ustawa określa szczegółowe zasady: 1) funkcjonowania systemu oceny zgodności z wymaganiami dotyczącymi wyposażenia
ROZPORZĄDZENIE. MINISTRA ŚRODOWISKA l)
Projekt z dnia 24 czerwca 2013 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA l) Na podstawie art. 118 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981 oraz z 2013
Wdrożony i certyfikowany Zintegrowany System Zarządzania zgodny z normami: ISO 9001, ISO 14001, PN-N-18001.
Systemy zarządzania Dobrze zaprojektowane i spójne procesy zarządcze i operacyjne Grupy Kapitałowej ukierunkowane są na zagwarantowanie oczekiwanej jakości oferowanych przez nas produktów i usług, ochronę
GÓRNICTWO MORSKIE W DZIAŁALNOŚCI LUDZKIEJ NA MORZU. 1. Działalność ludzka na morzu. Wacław Morgaś*, Zdzisław Kopacz*
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 4/1 2011 Wacław Morgaś*, Zdzisław Kopacz* GÓRNICTWO MORSKIE W DZIAŁALNOŚCI LUDZKIEJ NA MORZU 1. Działalność ludzka na morzu Działalność ludzka na morzu jest bardzo
The Project has been co-financed by the European Union from the European Regional Development Fund WE CARE MORE
The Project has been co-financed by the European Union from the European Regional Development Fund WE CARE MORE Analiza atrakcyjności regionu woj. Pomorskiego dla sektora produkcji na potrzeby morskiej
I. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU. Nazwa przedmiotu: BEZPIECZNA EKSPLOATACJA STATKU. Kod przedmiotu: Ubs 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność:
Long-Range Identification and Tracking system
Long-Range Identification and Tracking system IMO SOLAS, Chapter V Safety of navigation Regulation 19-1 Long-range identification and tracking of ships.* * Refer to Guidance on the implementation of the
Efektywność i bezpieczeństwo biznesu morskiego - impulsy dla wdrożeń IT
Efektywność i bezpieczeństwo biznesu morskiego - impulsy dla wdrożeń IT wykorzystanie technologii ICT dziś systemy automatyki przemysłowej oraz sensory pozwalają na zdalne monitorowanie pracy urządzeń
Inspekcja Sanitarna w procesie inwestycyjnym. mgr inż. Alina Jamka
Inspekcja Sanitarna w procesie inwestycyjnym mgr inż. Alina Jamka Wybrane akty prawne stosowane w działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej 1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane, t.j. Dz.
o rządowym projekcie ustawy o wyposażeniu morskim (druk nr 2635)
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Druk nr 2701 IV kadencja S P R A W O Z D A N I E KOMISJI EUROPEJSKIEJ o rządowym projekcie ustawy o wyposażeniu morskim (druk nr 2635) Marszałek Sejmu na podstawie art. 37
Bezpieczeństwo infrastruktury przesyłowej GAZ-SYSTEM S.A. system, który łączy
Bezpieczeństwo infrastruktury przesyłowej GAZ-SYSTEM S.A. Akty prawne Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. w oparciu o niżej wymienione akty prawne dba o bezpieczną eksploatację użytkowanej
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ 1) z dnia 2013 r.
Projekt z dnia 20.03.2013 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ 1) z dnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie
1. Wprowadzenie. Daniel Duda*, Andrzej Królikowski*, Ryszard Wróbel**, Wiktor Koszałkowski** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 4/1 2011
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 4/1 2011 Daniel Duda*, Andrzej Królikowski*, Ryszard Wróbel**, Wiktor Koszałkowski** NADZÓR NAD ZARZĄDZANIEM BEZPIECZNĄ EKSPLOATACJĄ I ZAPOBIEGANIEM ZANIECZYSZCZANIU
WARUNKI PRZYZNANIA ŚWIADECTWA PO RAZ PRIERWSZY. ukończenie kursu w ośrodku. szkoleniowym. szkoleniowym
POLSKA PRZED DM 20.08.2013 r. ODNOWIE DO PRZEWOZU GAZÓW SKROPLONYCH STOPIEŃ PODSTAWOWY in Liquified Gas Tanker Familiarization świadectwa przeszkolenia na zbiornikowce do przewozu: gazów skroplonych stopień
Zapoznanie studentów z rodzajami, zasadami budowy i eksploatacji urządzeń pokładowych
I. KARTA PRZEDMIOTU. Nazwa przedmiotu: WIEDZA OKRĘTOWA. Kod przedmiotu: Xo. Jednostka prowadząca: Wydział Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego 4. Kierunek: Nawigacja 5. Specjalność: Wszystkie specjalności
CERTYFIKACJA AUDYT ISM
IM Wykład 4 AUDYTOWANIE I CERTYFIKACJA AUDYT ISM mgr inż. kpt.ż.w. Mirosław Wielgosz IM Wykład 4 Kodeks ISM (ang. International Safety Management code for the Safe Operation of Ships and Pollution Prevention)
Właściwe rozwiązania i odpowiedzi
Oferta Outsourcingu - Inżynieria Consult AG Właściwe rozwiązania i odpowiedzi OUTSOURCING USŁUG INŻYNIERSKICH I PROJEKTOWANIA Sektor ropy i gazu Budowa i remonty statków Przemysł maszynowy Oferta Consult
EKSPLOATACJA STATKÓW LATAJĄCYCH. WYKŁAD 20 MARCA 2012 r. dr inż. Kamila Kustroń
POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa EKSPLOATACJA STATKÓW LATAJĄCYCH WYKŁAD 20 MARCA 2012 r. dr inż. Kamila Kustroń 6, 13, 20 marca: Własności i właściwości eksploatacyjne:
Kim jesteśmy? O firmie Kim jesteśmy?
O firmie O firmie Kim jesteśmy? Kim jesteśmy? 25 lat świadczymy profesjonalne usługi i realizujemy specjalistyczne projekty w obszarach antykorozji, izolacji i wyposażenia wnętrz. Kulturę naszej organizacji
Kim jesteśmy? 25 lat świadczymy profesjonalne usługi i realizujemy specjalistyczne projekty w obszarach antykorozji, izolacji i wyposażenia wnętrz.
O firmie O firmie Kim jesteśmy? Kim jesteśmy? 25 lat świadczymy profesjonalne usługi i realizujemy specjalistyczne projekty w obszarach antykorozji, izolacji i wyposażenia wnętrz. Kulturę naszej organizacji
Wdrożenie systemu zarządzania energią wg norm PN-EN 16001 i ISO 50001 na przykładzie Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o.
Wdrożenie systemu zarządzania energią wg norm PN-EN 16001 i ISO 50001 na przykładzie Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o. Konferencja Klubu Polskie Forum ISO 14000 Warszawa, 17-18 kwietnia 2012 Krzysztof Lebdowicz
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ 1) z dnia r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ 1) z dnia.. 2011 r. w sprawie wyposażania statków w rejestratory danych z podróży 2) (Dz. U....) Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy
Survey Simulator VR tool for ship survey dr inż. Cezary Żrodowski
Survey Simulator VR tool for ship survey dr inż. Cezary Żrodowski Agenda Historia i przeznaczenie Survey Simulatora (SuSi) Implementacja SuSi na WOiO PG Wyniki i wnioski po 4-ch latach stosowania Co dalej?
1. Typ projektów (A): transport morski: 1.1 Dodatkowe kryteria formalne dla wszystkich typów projektów (A):
Załącznik do Uchwały nr 25/2015 Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 2020 z dnia 2 lipca 2015 r. w sprawie przyjęcia sektorowych kryteriów wyboru projektów dla wybranych
USTAWA o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych
USTAWA o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych Polska musi podjąć, zgodne z prawem krajowym i unijnym, działania dotyczące wsparcia przemysłu okrętowego i produkcji komplementarnej,tak
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 5 listopada 2015 r. Poz. 1806 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 20 października 2015 r. w sprawie przeglądów i inspekcji
URZĄD MORSKI W SZCZECINIE W Y K A Z
PRZEPISY MIĘDZYNARODOWE I KRAJOWE KONWENCJE, USTAWY ORAZ ROZPORZĄDZENIA I ZARZĄDZENIA WYDANE NA ICH PODSTAWIE I. KONWENCJE MIĘDZYNARODOWE 1. Międzynarodowa konwencja o liniach ładunkowych, 1966 (Dz. U.
WYTYCZNE DO SPORZĄDZENIA OPRACOWAŃ PROJEKTOWYCH
Załącznik do programu funkcyjno użytkowego Przebudowa drogi gminnej w m. Olchowo Załącznik nr 1 WYTYCZNE DO SPORZĄDZENIA OPRACOWAŃ PROJEKTOWYCH r. Załącznik do programu funkcyjno użytkowego Przebudowa
SEP - Stowarzyszenie Elektryków Polskich - Oddział Olsztyński w Olsztynie - WykazPrzepisyNormy-1 sobota, 29 września :00
I. Sieci elektroenergetyczne napowietrzne i kablowe. 1. Ustawa z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu
KRYTERIA KWALIFIKACJI DO LISTY KWALIFIKOWANYCH DOSTAWCÓW
KRYTERIA KWALIFIKACJI DO LISTY KWALIFIKOWANYCH DOSTAWCÓW Dostawcy wyrobów: Kategoria : Rury stalowe przewodowe zakresie odpowiadającym danej kategorii. Referencja musi zawierać: Kategoria : Armatura dla
SZCZEGÓŁOWY HARMONOGRAM KURSU
SZCZEGÓŁOWY HARMONOGRAM KURSU DZIEŃ I - WPROWADZENIE DO OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH REJESTRACJA UCZESTNIKÓW Zapytamy o Państwa oczekiwania wobec szkolenia oraz o zagadnienia, na wyjaśnieniu których szczególnie
SZCZEGÓŁOWY HARMONOGRAM KURSU DZIEŃ I WPROWADZENIE DO OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH
SZCZEGÓŁOWY HARMONOGRAM KURSU DZIEŃ I WPROWADZENIE DO OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH REJESTRACJA UCZESTNIKÓW 09.00 09.05 Zapytamy o Państwa oczekiwania wobec szkolenia oraz o zagadnienia, na Wyjaśnieniu których
PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW
Projekt, z dnia 29 sierpnia 2012 r. PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW I. WPROWADZENIE Z dniem 24 kwietnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie
TABELA KONWENCJI I DYREKTYW MIĘDZYNARODOWYCH
TABELA KONWENCJI I DYREKTYW MIĘDZYNARODOWYCH Tytuł aktu Czy dotyczy jachtów rekreacyjnych o długości poniżej 24 m Źródło Regulation 3 Exceptions (a) The present Regulations, unless expressly provided otherwise,
Możliwości polskiego sektora usług na rzecz rozwoju Morskiej Energetyki Wiatrowej. Doświadczenie i Pasja
Możliwości polskiego sektora usług na rzecz rozwoju Morskiej Energetyki Wiatrowej Doświadczenie i Pasja Warszawa 2017 Geofizyka Osłona hydrometeorologiczna Geotechnika Rozpoznanie UXO Badania Środowiskowe
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPORTU 1) z dnia r.
projekt 03.02.06 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPORTU 1) z dnia... 2006 r. w sprawie zakresu oraz warunków przeprowadzenia przeglądów technicznych statków używanych na wodach śródlądowych do uprawiania sportu
fermacell AESTUVER Płyta przeciwpożarowa
fermacell AESTUVER Płyta przeciwpożarowa Żegluga morska - dopuszczenie Moduł B Moduł D Deklaracja Zgodności Tłumaczenie z języka niemieckiego Europejska jednostka notyfikowana Numer identyfikacyjny 0736
WYKAZ PRZEPISÓW REGULUJĄCYCH PROCES BUDOWLANY I OBOWIĄZUJĄCY ZAKRES ICH ZNAJOMOŚCI IIc (15c) SPECJALNOŚĆ WYBURZENIOWA
POLSKA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWA KRAJOWA KOMISJA KWALIFIKACYJNA SZCZEGÓŁOWY PROGRAM EGZAMINÓW NA UPRAWNIENIA BUDOWLANE WYKAZ PRZEPISÓW REGULUJĄCYCH PROCES BUDOWLANY I OBOWIĄZUJĄCY ZAKRES ICH ZNAJOMOŚCI
PUBLIKACJA INFORMACYJNA NR 17/I NADZORY PRZEMYSŁOWE NA PODSTAWIE UZNANEGO SYSTEMU PLANOWEGO UTRZYMANIA URZĄDZEŃ
PUBLIKACJA INFORMACYJNA NR 17/I NADZORY PRZEMYSŁOWE NA PODSTAWIE UZNANEGO SYSTEMU PLANOWEGO UTRZYMANIA URZĄDZEŃ 2001 Publikacje I (Informacyjne) wydawane przez Polski Rejestr Statków mają charakter instrukcji
BALTEX Energia i Górnictwo Morskie S.A. Spółka Komandytowo-Akcyjna Mgr inż. Maciej Wdowiak
BALTEX Energia i Górnictwo Morskie S.A. Spółka Komandytowo-Akcyjna Mgr inż. Maciej Wdowiak GRUPA BALTEX Grupa BALTEX zajmuje sięwykonywaniem prac na morzu, w tym: wydobywaniem morskiego kruszywa naturalnego
Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji: co to jest, po co je budować i dlaczego w urzędach administracji publicznej
Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji: co to jest, po co je budować i dlaczego w urzędach administracji publicznej Wiesław Paluszyński Prezes zarządu TI Consulting Plan prezentacji Zdefiniujmy
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia r. w sprawie wyposażania statków w rejestratory danych z podróży (VDR) 2) (Dz. U...
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia.. 2011 r. w sprawie wyposażania statków w rejestratory danych z podróży (VDR) 2) (Dz. U....) Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011
PRZEPISY PUBLIKACJA NR 105/P JEDNOSTKI MORSKIE STACJONARNE JEDNOSTKI I URZĄDZENIA GÓRNICTWA MORSKIEGO PRZEPISY BUDOWY I NADZORU
PRZEPISY PUBLIKACJA NR 105/P JEDNOSTKI MORSKIE STACJONARNE JEDNOSTKI I URZĄDZENIA GÓRNICTWA MORSKIEGO PRZEPISY BUDOWY I NADZORU sierpień 2018 Publikacja przepisowa JEDNOSTKI MORSKIE. STACJONARNE JEDNOSTKI
Prace Morskie i Lądowe
Prace Morskie i Lądowe AN-ELEC, misja i wizja An-Elec stara się kompleksowo wspierać swoich klientów w projektowaniu, wykonaniu, montażu oraz uruchamianiu i serwisowaniu instalacji elektrycznych na statkach,
Warszawa, dnia 30 czerwca 2017 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ENERGII 1) z dnia 12 czerwca 2017 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 czerwca 2017 r. Poz. 1294 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ENERGII 1) z dnia 12 czerwca 2017 r. w sprawie metodyki obliczania emisji gazów cieplarnianych,
Podstawy Automatyzacji Okrętu
Politechnika Gdańska Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa St. inż. I stopnia, sem. IV, specjalności okrętowe Podstawy Automatyzacji Okrętu 1 WPROWADZENIE M. H. Ghaemi Luty 2018 Podstawy automatyzacji
Główne problemy. Wysokie koszty importu ropy: 1 mld dziennie w 2011 Deficyt w bilansie handlowym: ~ 2.5 % of PKB 7% wydatków gospodarstw domowych
Pakiet "Czysta Energia dla u" Europejska strategia dotycząca paliw alternatywnych i towarzyszącej im infrastruktury Warszawa, 15 kwietnia 2013 Katarzyna Drabicka, Policy Officer, European Commission, DG
fermacell Firepanel A1
fermacell Firepanel A1 Żegluga morska - Dopuszczenie Moduł B Moduł D Deklaracja Zgodności Tłumaczenie z języka niemieckiego Europejska jednostka notyfikowana Numer identyfikacyjny 0736 DGUV Test Prüf-
ISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania
ISO 9000/9001 Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania Co to jest ISO International Organization for Standardization największa międzynarodowa organizacja opracowująca standardy 13700 standardów zrzesza narodowe
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 2007 r. w sprawie listy spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego
PROJEKT 25.07.2007 r. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 2007 r. w sprawie listy spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego Na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy
Akt prawny wydany na podstawie art. 118 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2013 r.
ZMIANY W ZBIORZE W OKRESIE 01.01 25.02.2013 r. (ostatnio opublikowane: Dz. U. poz. 264 z dnia 25 lutego 2013 r. i M.P. poz. 100 z dnia 25 lutego 2013 r.) ARCHIWUM NOWE AKTY PRAWNE ZMIANY W PRZEPISACH UTRATA
Zakres usług. J.T.C. Spółka Akcyjna. Nowa identyfikacja wizualna
J.T.C. Spółka Akcyjna J.T.C. Sp. z o.o. powstała 10 lutego 1992 r. W 1997 r. przekształcono ją w Spółkę Akcyjną. Spółka zatrudnia ponad 120 pracowników: większość stanowią inżynierowie automatycy, ponadto
RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE
RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE Katarzyna Krzywda Zastępca Dyrektora Kierująca Pracami Departamentu Transportu Morskiego i Bezpieczeństwa Żeglugi Warszawa, 18 listopada 2014 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 0. zmieniające rozporządzenie w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych
Projekt z dnia 23 września 2014 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 0 z dnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych Na podstawie art. 118 ust. 4 ustawy
Historia. i doświadczenie
experiencematters Historia i doświadczenie Jakość i bezpieczeństwo Wojciech Kaliszewski Inżynier Pracuję w WNS Pomorze na stanowisku Koordynatora Budowy od 5 lat. Nasza firma posiada wieloletnie doświadczenie
KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA PROCESÓW PRZEMYSŁOWYCH
KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA PROCESÓW PRZEMYSŁOWYCH procesów przemysłowych Dzięki naszym kompetencjom zadbamy o to, aby Twój przemysł i instalacje były bezpieczne dla ludzi i środowiska
ROCZNY ZBIORCZY RAPORT DLA KOMISJI EUROPEJSKIEJ
POLSKA ROCZNY ZBIORCZY RAPORT DLA KOMISJI EUROPEJSKIEJ DOTYCZĄCY ZAWARTOŚCI SIARKI W LEKKIM OLEJU OPAŁOWYM, CIĘŻKIM OLEJU OPAŁOWYM, OLEJU DO SILNIKÓW STATKÓW ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ ORAZ PALIWIE ŻEGLUGOWYM
polskich jednostek %&'%&()& * Ministra Infrastruktury
Lp. Nazwa Data Dziennik Ustaw "#$" 1. Ustawa Z Dz. U. nr 169 poz. 1386 O normalizacji 2. %'%() * Przestrzennej i Budownictwa Z dnia 4 marca 1999r. Dz. U. nr 169 poz. 1386 stosowania niektórych polskich
15529/07 mkk/mb/zm 1 CAB
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 27 listopada 2007 r. (27.11) (OR. en) 15529/07 OJ CONS 63 TRANS 380 TELECOM 160 ENER 298 WSTĘPNY PORZĄDEK OBRAD Na: 2835. POSIEDZENIE RADY UNII EUROPEJSKIEJ (ds. TRANSPORTU,
Normy i dokumenty związane. Normy elektryczne:
Normy i dokumenty związane Normy elektryczne: [NE1] [NE2] [NE3] PN-EN-61936-1:2011 - Instalacje elektroenergetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1kV. Część 1: Postanowienia ogólne. PN-E-05115:2002
Nowe zasady ważenia kontenerów. VGM Verified Gross Mass (zweryfikowana masa brutto) Konwencja SOLAS.
Nowe zasady ważenia kontenerów VGM Verified Gross Mass (zweryfikowana masa brutto) Konwencja SOLAS www.dbschenker.pl 1. Weryfikacja wagi kontenera przez załadowców Komitet Bezpieczeństwa na Morzu (MSC),
POROZUMIENIE W SPRAWIE WSPÓŁADMINISTROWANIA PODMIOTÓW Z GRUPY FAMUR
POROZUMIENIE W SPRAWIE WSPÓŁADMINISTROWANIA PODMIOTÓW Z GRUPY FAMUR zawarte w Katowicach, w dniu, pomiędzy: I. FAMUR S.A. z siedzibą w Katowicach (40-698), przy ul. Armii Krajowej 51, wpisaną do Rejestru
KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIA dla przemysłu
KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIA dla przemysłu PRODUKCJA PROJEKTOWANIE MONTAŻ G R O U P GRUPA B&P Consider it DONE! Kompleksowa realizacja projektów budowy maszyn i instalacji technologicznych G R O U P Grupa B&P
czynny udział w projektowaniu i implementacji procesów produkcyjnych
Inżynier Procesu Zarobki: min. 3500 zł brutto (do negocjacji) czynny udział w projektowaniu i implementacji procesów produkcyjnych określenie cyklu produkcyjnego opis działań produkcyjnych dla nowych projektów,
Licencje, certyfikaty, świadectwa 2015-03-01 18:16:42
Licencje, certyfikaty, świadectwa 2015-03-01 18:16:42 2 Instytucją zajmującą się kwestiami norm technicznych i jakościowych oraz ich standaryzacją jest Koreańska Agencja Standardów i Technologii, która
Kim jesteśmy? O firmie Kim jesteśmy?
O firmie O firmie Kim jesteśmy? Kim jesteśmy? 25 lat świadczymy profesjonalne usługi i realizujemy specjalistyczne projekty w obszarach antykorozji, izolacji i wyposażenia wnętrz. Kulturę naszej organizacji
Program funkcjonalnoużytkowy
1 Nazwa opracowania: Program funkcjonalnoużytkowy Nazwa zamówienia: Kontrakt 10 - Zaprojektowanie i wykonanie renowacji kanalizacji w miejscowości Lubsko Adres obiektu budowlanego: Lubsko Nazwa i adres
WYMAGANIA WSTĘPNE W ZAKRESIE WIEDZY, UMIEJĘTNOŚCI I INNYCH KOMPETENCJI EFEKTY KSZTAŁCENIA
I. KARTA PRZEDMIOTU. Nazwa przedmiotu: PRAWO I UBEZPIECZENIA MORSKIE. Kod przedmiotu: Cna 3. Jednostka prowadząca: Wydział Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego 4. Kierunek: Nawigacja 5. Specjalność: Wszystkie
Załącznik nr 1 do umowy UZGODNIENIA SZCZEGÓŁOWE WARUNKÓW WSPÓŁPRACY POMIĘDZY STRONAMI
UZGODNIENIA SZCZEGÓŁOWE WARUNKÓW WSPÓŁPRACY POMIĘDZY STRONAMI Załącznik nr 1 do umowy Remont obmurza w szybie Gigant dla Zakładu Centralny Zakład Odwadniania Kopalń w Czeladzi Ruch II PS Pompownia Pstrowski
fermacell Powerpanel HD
fermacell Powerpanel HD Żegluga morska - Dopuszczenie Moduł B Moduł D Deklaracja Zgodności Tłumaczenie z języka niemieckiego Europejska jednostka notyfikowana Numer identyfikacyjny 0736 See-Berufsgenossenschaft
System Zarządzania Energią
System Zarządzania Energią Seminarium w ramach Forum ISO 14000 24.03.2011, Warszawa Andrzej Ociepa Główny Specjalista Ekoekspert, Warszawa, Stowarzyszenie Polskie Forum ISO 14000 Definicja systemu zarządzania
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia.. 2012 r.
Projekt z dnia 18 kwietnia 2012 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia.. 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych 2)