Wpływ długotrwałego oddziaływania temperatury i naprężenia na trwałość eksploatacyjną stali HR3C i jej jednorodnego złącza spawanego

Transkrypt

1 48 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) Adam ZIELIŃSKI, Janusz DOBRZAŃSKI, Radsław ROZMUS, Zfia KANIA Wpływ długtrwałeg ddziaływania temperatury i naprężenia na trwałść eksplatacyjną stali HR3C i jej jednrdneg złącza spawaneg Stal HR3C jest nwą stalą przeznaczną d budwy elementów ciśnieniwych ktłów nadkrytycznych parametrach pracy. W stali tej pdczas eksplatacji w pdwyższnej temperaturze, dzięki ddatkm Cr, Nb i N wydzielają się związki typu MX, NbCrN i M 23 C 6, c prwadzi d zmiany właściwści mechanicznych. W pracy przedstawin wyniki badań mikrstruktury p starzeniu tej stali w temperaturze 650, 700 i 750 C w czasie d gdz. Badania mikrstruktury przeprwadzn przy użyciu skaningwej i transmisyjnej mikrskpii elektrnwej. Identyfikację jakściwą i ilściwą występujących wydzieleń wyknan metdą rentgenwskiej analizy fazwej. Opisan wpływ pdwyższnej temperatury na zmiany w mikrstrukturze badanej stali. Przeprwadzn skrócne próby pełzania. Uzyskane wyniki stanwią pdstawę charakterystyk materiałwych stali nwej generacji, które są wykrzystane w diagnstyce materiałwej elementów części ciśnieniwej ktłów energetycznych. Słwa kluczwe: pełzanie, mikrstruktura, wydzielenia Effect f lng-term expsure t temperature and stress n the service life f the HR3C steel and its hmgeneus welded jint HR3C steel is a new steel designed fr the cnstructin f pressure cmpnents fr bilers with supercritical perfrmance. In this steel, during peratin at elevated temperatures, the cmpunds MX, NbCrN and M 23 C 6 are released due t the additin f Cr, Nb and N, leading t a change in mechanical prperties. The paper presents the results f micrstructure studies after ageing f this steel at 650, 700 and 750 C fr up t 10,000 hurs. Micrstructure studies were carried ut using scanning and transmissin electrn micrscpy. Qualitative and quantitative identificatin f the ccurring precipitatins was carried ut using X-ray phase analysis. The effect f elevated temperature n changes in the micrstructure f the investigated steel is described. Shrtened creep tests were carried ut. The btained results are the basis fr material characteristics f the new generatin steel used in material diagnstics f pressure cmpnents f pwer bilers. Keywrds: creep, micrstructure, precipitatins 1. WPROWADZENIE W świetle eurpejskich uwarunkwań prawnych, krajwych zasbów węgla brunatneg i kamienneg, dekapitalizacji licznych blków, a także bezpieczeństwa energetyczneg kraju, realne kierunki badań i rzwju energetyki zmierzają d mdernizacji starych blków i budwy nwczesnych blków energetycznych parametrach pary pdwyższnych z pzimu dtychczasweg tzn. temperatury 540 C i ciśnienia 18 MPa d parametrów ultranadkrytycznych (USC) tj C i ciśnienia MPa. Nwczesnść technlgii energetycznych mżna kreślić na pdstawie dwóch głównych parametrów, sprawnści blku i związanej z tym ilści szkdliwych dla śrdwiska emisji zanieczyszczeń [1]. Światwa energetyka d prdukcji energii elektrycznej w różnym stpniu wykrzystuje technlgie parte na spalaniu węgla kamienneg i brunatneg, bipaliw, gazu raz energię jądrwą i źródła dnawialne (Rys. 1. Natmiast krajwa energetyka w kł 88% parta jest na spalaniu węgla kamienneg i brunatneg (Rys. 1 [1]. Generuje t w dniesieniu d energetyki światwej zwiększną emisję szkdliwych emisji zanieczyszczeń d atmsfery, głównie CO 2, jak również NO x i SO 2. Ma t zatem szczególne znacznie w kntekście plityki Unii Eurpejskiej, która nastawina jest na zdecydwane bniżenie emisji zanieczyszczeń d atmsfery, między innymi pprzez dekarbnizację energetyki. W tym kntekście krajwa energetyka w swich planach rzwjwych musi sprstać tym uwarunkwanim plityczn-eklgicznym raz techniczn-eknmicznym stawiając na synergię technlgii zapewniających bezpieczeństw energetyczne i spełnienie kryteriów BAT (Best Available Technlgy). Adam Zieliński (azielinski@imz.pl), Janusz Dbrzański, Radsław Rzmus, Zfia Kania Instytut Metalurgii Żelaza im. St. Staszica

2 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) Rys. 1. Udział źródeł energii w prdukcji światwej krajwej [1]. Fig. 1. Share f energy surces in glbal, dmestic prductin [1] Zakładając, że jeszcze dług w krajwej energetyce węgiel kamienny i brunatny będzie pdstawwym paliwem, główne kierunki rzwju naszej energetyki winny zmierzać w kierunku mdernizacji istniejących ktłów i budwy nwej generacji blków energetycznych nadkrytycznych parametrach pary (temperatura ~620 C, ciśnienie ~30 MP, gwarantując znaczne bniżenie emisji szkdliwych zanieczyszczeń d pzimu dpuszczalneg przez dpwiednie dyrektywy UE i nrmy EN. Inne źródła energii np. dnawialnej (energia słneczna, wiatrwa, wdn nie rzwiązują na chwilę becną prblemu, a planwane inwestycje w energetykę jądrwą t perspektywa p 2025 rku [1]. Pwyższe trendy wymuszają wprwadzenie nwych materiałów d zastswań w nwczesnej knwencjnalnej energetyce, d których zalicza się między innymi nwpracwane stale snwie austenitycznej (Super 304H, HR3C) raz nadstpy niklu (HR6W, Incnel740H) [2 8]. Materiały te, ze względu na swją strukturę raz skład chemiczny charakteryzują się innymi właściwściami mechanicznymi i fizycznymi w dniesieniu d stali snwie ferrytycznej. Materiały snwie austenitycznej wykazują wyższą wytrzymałść na pełzanie, ale pnadt cechują się niekrzystnymi właściwściami fizycznymi tzn. wyższym współczynnikiem rzszerzalnści cieplnej i mniejszym współczynnikiem przewdnści cieplnej. Wadą tych materiałów jest również wyska cena ze względu na znaczną zawartść w składzie chemicznym drgieg niklu. Żarwytrzymałe stale i stpy austenityczne pwstały w wyniku mdyfikacji i ptymalizacji składu chemiczneg klasycznej stali typu 18/8 (Rys. 2) [9]. W pniższej pracy przedstawin wybrane wyniki badań, zrealizwanych w Instytucie Metalurgii Żelaza, Rys. 2. Rzwój stali i stpów strukturze austenitycznej stswanych na element ktłów energetycznych [9] Fig. 2. Develpment f steels and allys with austenitic structure used fr pwer biler cmpnents [9]

3 50 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) prwadznych celem ceny trwałści eksplatacyjnej stali HR3C i jej jednimienneg złącza spawaneg. 2. MATERIAŁ DO BADAŃ Materiałem d badań była austenityczna stal nwej generacji HR3C (X6CrNiNbN25-20) i jej jednimienne złącze spawane. Stal ta przeznaczna jest d zastswań w mdernizacji starych blków parametrach pdkrytycznych jak i przede wszystkim na elementy ktłów nad i super nadkrytycznych parametrach pary. Gatunek HR3C jest stalą austenityczną, chrmw-niklwą dprną na krzję zawartści chrmu k. 25% Cr, 20% niklu, z ddatkiem nibu i aztu. Charakteryzuje się wyską wytrzymałścią na pełzanie w dniesieniu d innych stali wyskstpwych snwie ferrytycznej, wynszącą 66 MPa w temperaturze 700 C dla czasu gdzin. Tak wyska wytrzymałść na pełzanie stali HR3C jest efektem umcnienia rztwrweg raz wydzieleniweg. Skład chemiczny stali będącej przedmitem badań w dniesieniu d wymagań zawartych w Vd TÜV546, przedstawin w tabeli 1. Próbki d badań pbran z wycinków gtwych wyrbów w pstaci rur wymiarach φ 54 4,4 mm. 3. METODYKA BADAŃ Badania mikrstrukturalne przeprwadzn za pmcą skaningweg mikrskpu elektrnweg Inspect F (SEM) na knwencjnalnie przygtwanych zgładach metalgraficznych trawinych elektrlitycznie raz transmisyjnym mikrskpie elektrnwym TI- TAN (TEM) wykrzystując cienkie flie. Analizę prcesów wydzieleniwych przeprwadzn za pmcą rentgenwskiej analizy izlatów węglikwych raz za pmcą cienkich flii przy wykrzystaniu selektywnej dyfrakcji elektrnów. Analizę ilściwą wydzieleń przeprwadzn przy zastswaniu systemu analizy brazu NIKON EPI- PHOT200 & LUCIA G v Krzystając z markera skali umieszczneg na zdjęciach skalibrwan system analizy brazu. Współczynnik kalibracji: 1 piksel = 0,040 µm Próby pełzania wyknan na jednpróbkwych, sześcistanwiskwych maszynach d prób pełzania prdukcji IMŻ ze zmdyfikwanym układem regulacji i pmiaru temperatury umżliwiającym prwadzenie prób pełzania w zadanej temperaturze z dkładnścią ±1 C. Próby pełzania wyknan dla dwóch pzimów naprężenia badania dpwiadająceg pzimwi naprężeń eksplatacyjnych (σ b = 100 i 120 MP i w pięciu pzimach temperatury wyższej d przewidywanej eksplatacyjnej (700, 720, 740, 760, 780 C). 4. WYNIKI BADAŃ 4.1. Mikrstruktura Mikrstrukturę stali HR3C w stanie dstawy, bserwwanej w skaningwym mikrskpie elektrnwym, przedstawin na rys. 3a,b. Badana stal charakteryzuje się austenityczną snwą z licznymi bliźniakami wyżarzania i licznymi pierwtnymi wydzieleniami, zróżnicwanej wielkści rzmieszcznymi wewnątrz ziaren. W stanie dstawy w badanej stali występują wydzielenia typu MX [Nb(C,N)] raz faza Z (NbCrN) [10]. Identyfikacja wydzieleń przeprwadzna za pmcą transmisyjnej mikrskpii elektrnwej wykazała becnść wydzieleń pierwtnych twrzących się najprawdpdbniej w statniej fazie prcesu krzepnięcia [11] typu NbCrN i NbN, c pkazan dpwiedni na rys. 4 i 5. Wielkść ziarna austenitu w stali HR3C wynsi 4 według skali wzrów rysunkwych zamieszcznych w nrmie PN-EN ISO 643: [12]. Mikrstruktura w strefie wpływu ciepła p spawaniu stali HR3C (Rys. 3, w zależnści d miejsca badania charakteryzuje się drbn i grubziarnistą mikrstrukturą austenitu z licznymi drbnymi wydzieleniami p granicach ziaren twrzącymi miejscami tzw. ciągłą siatkę wydzieleń. Obrazy mikrstruktury bserwwane za pmcą skaningweg mikrskpu elektrnweg, ujawniające zmiany zachdzące w stali HR3C p starzeniu w temperaturze 650, 700 i 750 C w czasie 1000, 5000 i gdzin pkazan dpwiedni na rys Zmiany w mikrstrukturze badanej stali austenitycznej, wskutek długtrwałeg starzenia w pdwyższnej temperaturze bjawiają się pprzez prcesy wydzielenia faz wtórnych, pprzedzne segregacją chrmu w mikrbszarach przyległych d granic ziaren i następnie twrzenie ciągłych, siatkwych układów węglików [13]. Przykład rzkładu pwierzchniweg chrmu i żelaza dla stali HR3C starznej w temperaturze 750 C/1000 gdzin pkazan na rys. 9. Starzenie przez 1000, 5000 i h w temperaturze 650 C ze wzrstem czasu spwdwał wydzielanie i wzrst wielkści węglików Cr 23 C 6 na granicach ziarn austenitu, bliźniakach raz wewnątrz ziarn austenitu (Rys. 6). Rentgenwska analiza składu fazweg wykazała również występwanie wydzieleń NbCrN i Cr 2 N [18]. Fazy te występują głównie wewnątrz ziaren, c również ptwierdzn w pracy [18]. Średnia średnica wydzieleń Cr 23 C 6 wynisła k. 200 nm, 400 nm i 500 nm dpwiedni p 1000, 5000 i gdzin starzenia w temperaturze 650 C. Intensyfikacja prcesu wydzieleniweg w stali HR3C zauważalna jest wraz ze wzrstem temperatury starzenia (Rys. 7). Ptwierdzeniem jest zmierzna wielkść wydzieleń Cr 23 C 6, która wynisła dla temperatury starzenia 700 C i czasu 1000, 5000 i gdzin dpwiedni kł 220, 490 i 650 nm. Natmiast Tabela 1. Skład chemiczny badanej stali HR3C, % Table 1. Chemical cmpsitin f the investigated HR3C steel, % Materiał Udział maswy pierwiastków [%] C Si Mn P S Cr Ni Nb N Badany materiał 0,06 0,39 1,15 0,013 0,002 18,41 20,15 0,47 0,23 Wymagania wg Vd TUV546 max. 0,10 max. 1,50 max. 2,00 max. 0,03 max. 0,03 23,00 27,00 17,00 23,00 0,20 0,35 0,15 0,35

4 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) Rys. 3. Mikrstruktura jednimienneg złącza spawaneg stali HR3C; a, materiał rdzimy, strefa wpływu ciepła, spina. Fig. 3. Micrstructure f the HR3C steel similar welded jint: a, native material, heat-affected zne, weld Rys. 4. Wydzielenie fazy Z (NbCrN) bserwwane w stali HR3C w stanie wyjściwym: jasne ple, ciemne ple, dyfraktgram z fazy NbCrN, EDS spectrum dla fazy NbCrN; TEM Fig. 4. Z phase precipitatin (NbCrN) bserved in the HR3C steel in the initial state: bright field, dark field, diffractin pattern frm the NbCrN phase, EDS spectrum fr the NbCrN phase; TEM

5 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) Rys. 5. Wydzielenie NbN bserwwane w stali HR3C w stanie wyjściwym: jasne ple, ciemne ple, dyfraktgram z fazy NbN, EDS spectrum dla fazy NbN; TEM Fig. 5. NbN precipitatin bserved in the HR3C steel in the initial state: bright field, dark field, diffractin pattern frm the NbN phase, EDS spectrum fr the NbN phase; TEM Rys. 6. Obrazy mikrstruktury stali HR3C p starzeniu w temperaturze 650 C a, h twardść 186 HV10; c, h twardść 191 HV10 Fig. 6. Micrstructure images fr the HR3C steel after ageing at 650 C a, 1,000 h hardness f 186 HV10; c, 5,000 h hardness f 191 HV10

6 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) e) 53 f) Rys. 6 cd. Obrazy mikrstruktury stali HR3C p starzeniu w temperaturze 650 C e,f) h twardść 201 HV10 Fig. 6 cnt. Micrstructure images fr the HR3C steel after ageing at 650 C; e,f) 10,000 h hardness f 201 HV10 e) f) Rys. 7. Obrazy mikrstruktury stali HR3C p starzeniu w temperaturze 700 C a, 1 000h twardść 207 HV10; c, h twardść 212 HV10; e, f) h twardść 221 HV10 Fig. 7. Micrstructure images fr the HR3C steel after ageing at 700 C a, 1,000 h hardness f 207 HV10; c, 5,000 h hardness f 212 HV10; e, f) 10,000 h hardness f 221 HV10

7 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) e) f) Rys. 8. Obrazy mikrstruktury stali HR3C p starzeniu w temperaturze 750 C: a, h twardść 214 HV10; c, h twardść 223 HV10; e, f) h twardść 223 HV10; Fig. 8. Micrstructure images fr the HR3C steel after ageing at 750 C: a, 1,000 h hardness f 214 HV10; c, 5,000 h hardness f 223 HV10; e, f) 10,000 h hardness f 223 HV10 dla temperatury starzenia 750C wzrst średniej wielkści wydzieleń Cr23C6 w dniesieniu d temperatury 650 i 700 C jest dść znaczny i wynsi kł 630 nm dla czasu 1000 gdzin, 950 nm dla czasu 5000 gdzin i 1110 nm dla czasu gdzin. Pdbny charakter zmian w wielkści wydzieleń w stali HR3C bserwwan w pracy [20]. Skład fazwy wydzieleń zidentyfikwany za pmcą rentgenwskiej analizy izlatów dla stanu wyjściweg badanej stali raz p starzeniu zestawin w tabeli 2. Tabela 2.Wyniki analizy fazwej izlatów stali HR3C Table 2. Results f phase analysis f HR3C steel islates Stan materiału Skład fazwy Stan dstawy NbCrN faza główna 650 C/1000 h Cr23C6 faza główna, NbCrN, Cr2N, NbC 650 C/5000 h Cr23C6 faza główna, NbCrN, Cr2N 700 C/1000 h Cr23C6 faza główna, NbCrN, Cr2N, NbC 700 C/5000 h Cr23C6 faza główna, NbCrN, Cr2N, NbC 750 C/1000 h Cr23C6 faza główna, NbCrN, Cr2N 750 C/5000 h Cr23C6 faza główna, NbCrN, Cr2N

8 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) Rys. 9. Ciągła siatka wydzieleń p granicach ziaren pwstała w prcesie starzenia w temperaturze 750 C i czasie 1000 gdzin z rzkładem pwierzchniwym chrmu i żelaza Fig. 9. A cntinuus grid f precipitatins n grain bundaries was frmed in the prcess f ageing at 750 C fr 1,000 hurs with surface decmpsitin f chrmium and irn 4.2. Wytrzymałść na pełzanie Wyniki badań skrócnych prób pełzania zestawin w tabeli 3 i 4 raz przedstawin graficznie na rys. 10 i 11 w pstaci zależnści lg tr = f(t dpwiedni przy naprężeniu badania σb = 100 i 120 MPa. W tabeli 3 zestawin prgnzwaną trwałść eksplatacyjną badanej stali i jej jednimienneg złącza spawaneg dla przewidywanej temperatury pracy w zależnści d przyjęteg naprężenia eksplatacyjneg σb. Tabela 5. Prgnzwana trwałść eksplatacyjna dla badanej stali HR3C i jej jednimienneg złącza spawaneg na pdstawie skrócnych prób pełzania Table 5. Predicted service life fr the investigated HR3C steel and its similar welded jint based n shrtened creep tests Materiał Tabela 3. Wyniki badań skrócnych prób pełzania stali HR3C Table 3. Results f shrtened creep tests f the HR3C steel Temperatura badania Tb Naprężenie badania σb, [MPa] Materiał rdzimy HR3C Czas d zerwania Tabela 4. Wyniki badań skrócnych prób pełzania jednimienneg złącza spawaneg stali HR3C Table 4. Results f shrtened creep tests f an HR3C steel similar welded jint Naprężenie badania σb, [MPa] Przyjęte naprężenie rbcze σr [MPa] Temperatura badania Tb Czas d zerwania Jednimienne złącze spawane stali HR3C 120 Przyjęta temperatura dalszej eksplatacji Tr [ºC] Oszacwana trwałść [h] resztkwa Uzyskane wyniki badań w skrócnych próbach pełzania pzwliły szacwać trwałść eksplatacyjną badanej stali HR3C i jednimienneg złącza spawaneg. Pzwala t stwierdzić, że pzyskany d badań materiał wycinków w pstaci wężwnic przegrzewacza pary zarówn materiału rdzimeg jak i jednimienneg

9 56 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) Rys. 10. Wyniki skrócnych prób pełzania przedstawine w pstaci zależnści lg t z = f(t b ) dla stali HR3C przy σ b = 100 MPa, σ b = 120 MPa Fig. 10. Results f shrtened creep tests presented in the frm f the lg t z = f(t b ) relatin fr the HR3C steel at σ b = 100 MPa, σ b = 120 MPa Rys. 11. Wyniki skrócnych prób pełzania przedstawine w pstaci zależnści t z = f(t b ) dla stali złącza spawaneg stali HR3C przy σ b = 100 MPa, σ b = 120 MPa Fig. 11. Results f shrtened creep tests presented in the frm f the t z = f(t b ) relatin fr the HR3C steel welded jint at σ b = 100 MPa, σ b = 120 MPa złącza spawaneg spełnia wymagania wytrzymałści na pełzanie w dniesieniu d danych literaturwych [14 17]. 5. PODSUMOWANIE Stal HR3C ze względu na wyską wytrzymałść na pełzanie w pdwyższnej temperaturze raz bardz dbrą dprnść na krzję wysktemperaturwą i utlenianie w parze wdnej zapewninej przez twrzenie się pasywujacych tlenków chrmu Cr 3 O 2, rekmendwana jest d długtrwałej eksplatacji w warunkach pełzania d temperatury C. Ddatkwe wymagania związane z bezpieczeństwem eksplatacji elementów knstrukcyjnych ktłów kreśla dyrektywa ciśnieniwa 97/23 WE, która prócz wymagań właściwści wytrzymałściwych dnsi się również d wymagań kreślnej ciągliwści wyrażnej udarnścią lub pracą łamania wartści minimalnej 27J traktwanej również jak względna miara dprnści na pękanie. Charakterystyki materiałów żarwytrzymałych kreślające ich przydatnść d zastswania w kreślnej temperaturze ujmują również wyniki badań stabilnści mikrstruktury i właściwści mechanicznych w warunkach labratryjneg wyżarzania w temperaturze zbliżnej d temperatury ptencjalneg zastswania. Przeprwadzne badania starzenia stali HR3C w temperaturze C w czasie d gdz. ujawniły isttne zmiany mikrstruktury plegające głównie na tendencji d twrzenia niekrzystnej mrflgii wydzieleń głównie węglików Cr 23 C 6 twrzących przerywane i ciągłe układy węglików p granicach ziaren i bliźniaków wyżarzania (Rys. 6 8). Układy te frmwane są już we wczesnych stadiach starzenia w temperaturze 650 C w czasie gdz. [12, 17], kiedy t prcesy aktywwane cieplnie pwdują segregację chrmu w mikrbszarach przyległych d granic ziaren i następnie twrzenie ciągłych, siatkwych układów węglików (Rys. 7). Grubziarnista struktura austenitu stali HR3C w stanie dstawy i prces wydzieleniwy p granicach ziarn i bliźniaków determinuje niezadwalające właściwści ciągliwe wyrażne wartścią pracy łamania KV< 27 J. W świetle pwyższej analizy mżna sfrmułwać ptrzebę kntynuwania dalszych badań i zachwania

10 Prace Instytutu Metalurgii Żelaza 69 (2) (2017) pewnej strżnści w zakresie rekmendacji stali HR3C d zastswań na rury przegrzewaczy pary w zakresie temperatury kł 650 C. 57 Pdziękwanie Wyniki przedstawine w pwyższej publikacji zstały uzyskane w ramach badań współfinanswanych przez Nardwe Centrum Nauki w ramach prjektu 2011/01/D/ST8/07219 Prjekt Mdelwanie trwałści materiałów dla nwczesnej energetyki na pdstawie prób pełzania. LITERATURA [1] A. Zieliński, Trwałść eksplatacyjna żarwytrzymałych stali snwie ferrytycznej w warunkach długtrwałeg ddziaływania temperatury, Mngrafia Nr 7, Gliwice [2] M. Srka, M. Nabiałek, M. Szta, A. Zieliński, The Influence f the Temperature and Ageing Time n the NiCr23C12M Ally Micrstructure. Revista de Chimie 68 (4) (2017) [3] T. Dudziak, V. Dedeshmukh, L. Backert, N. Sbczak, M. Witkwska, W. Ratuszek, K. Chruściel, A. Zieliński, J. Sbczak, G. Bruzda, Phase Investigatins Under Steam Oxidatin Prcess at 800 C fr 1000 h f Advanced Steels and Ni-Based Allys. Oxidatin f Metals (2016) 87 (1 2) (2017) di: /s [4] G. Glański, C. Klan, A. Zieliński, K. Klimaszewska, A. Merda, M. Srka, J. Kłswicz, Micrstructure and mechanical prperties f HR3C austenitic steel after service. Archives f Materials Science and Engineering 81 (2) (2016) [5] A. Zieliński, M. Srka, A. Hernas, M. Kremzer, The effect f lng-term impact f elevated temperature n changes in micrstructure and mechanical prperties f HR3C steel. Archives f Metallurgy and Materials 61 (2) (2016) [6] J. Dbrzański, A. Zieliński, H. Purzyńska, The life time f super 304H austenitic steel pwer biler cmpnents under the unstable peratin cnditins. Archives f Materials Science and Engineering 76 (2) (2015) [7] A. Zieliński, G. Glański, M. Srka, J. Dbrzański, Estimatin f lng-term creep strength in austenitic pwer plant steels. Materials Science and Technlgy 32 (8) (2016) di: / Y [8] A. Zieliński, Structure and prperties f Super 304H steel fr pressure elements f bilers with ultra-supercritical parameters. Jurnal f Achievements f Materials and Manufacturing Engineering 55 (2) (2012) [9] K.-H. Mayer, F. Masuyama, The develpment f creep resistant steels, Creep resistant steels, (ed. Abe F., Kern T. U., Viswanathan R.), Wdhead and Maney Publishing, Cambridge 2008, [10] X. Bai, J. Pan, G. Chen, J. Liu, J. Wang, T. Zhang, W. Tang, Effect f high temperature aging n micrstructure and mechanical prperties f HR3C heat resistant steel. Materials Science and Technlgy 30 (2) (2014) [11] J. Erneman, M. Schwind, H.-O. Andrén, J.-O. Nilssn, A. Wilsn, J. Ǻgren, The evlutinf primary and secndary nibium carbnitrides in AISI 347 stainless steel during manufacturing and lng-term ageing, Acta Mater. 54 (1) (2006) [12] PN-EN ISO 643: , Micrgraphic determinatin f the apparent grain size. [13] A. Hernas, J. Dbrzański, J. Pasternak, S. Fudali, Charakterystyki nwej generacji materiałów dla energetyki. Wydawnictw Plitechniki Śląskiej, Gliwice [14] Q.R. Chen, G.N. Stamatelplus, A. Helmrich, J. Heinemann, K. Maile, A. Klenk, Materials Qualificatin fr 700 Pwer Plants, Fifth Internatinal Cnference n Advances in Materials Technlgy fr Fssil Pwer Plants, U.S., Octber 3 5, [15] J.P. Shingledecker, R.W. Swindeman, Q. Wu., V.K. Vasudevan, Creep Strength f High Temperature Allys fr USC Steam Bilers, Prc, t the 4th Int. Cnf. n Adv. In Mat. Technl. Fr Fssil Pwer Plants, [16] A. Iseda, H. Okada, Creep prperties and Micrstructuren f Super 304, TP347/HFG, HR3C, w Mat. Cnf. EPRI [17] Vd TÜV Material data sheet: 546 Supplement [18] A. Zieliński, Mdelwanie trwałści materiałów dla nwczesnej energetyki na pdstawie prób pełzania. Prjekt NCN 2011/01/D/ST8/ [19] Y.Y. Fang, J. Zha, N.X. Li, Precipitates in HR3C steel aged at high temperature, Acta Metall. Sinica 46 (7) (2010) [20] B. Wang, Z.-C. Liu, S.-C. Cheng, C.-M. Liu, J.-Z. Wang, Micrstructure Evlutin and Mechanical Prperties f HR3C Steel during Lng-term Aging at High Temperature. Jurnal f Irn and Steel Research, Internatinal, 21 (8) (2014)