Czas żniw praca i zwyczaje w zachowanej dokumentacji fotograficznej.

Transkrypt

1 Czas żniw praca i zwyczaje w zachowanej dokumentacji fotograficznej. Ziemie zajmowane przez ludy rolnicze Europy wczesnego średniowiecza były otoczone zewsząd dziewiczą puszczą pełną zwierzyny. Stanowiły naturalne warunki, których potężny świat zwierzęcy, niszczył plony rolnika, mógł urosnąć do znaczenia złowrogiej siły czyhającej na byt ludzki, ale to z upływem czasu minęło Ważniejsze prace polowe na wsi był wykonywane sierpem, kosą oraz cepem. Na początku XIX wieku i w połowie XX wieku zaczęła wkraczać nieśmiało szeroko pojęta mechanizacja. Miała ona wpłynąć na poprawę trudnych prac rąk ludzkich. Początkowo sierpy 1, kosy 2, cepy 3 a skończywszy na kombajnach żniwnych. Jest to czas wysiłku ludzkiego, zwyczajów a także zabawy. Wiąże się z tym okresem ( do naszych czasów) wiele przekazów i wierzeń. W południowym skwarze letniego słońca, wśród dojrzałego zboża, łan wzrasta w tężyźnie kłosu, Wzrasta niespodziewanie, karmiony pomyślnym deszczem i ciepłem promieni słonecznych. Plon czuły na nieskuteczność aury. Falujący łan zboża nasuwa skojarzenia. Gdy dojrzewa zboże rozpuszczając swe bujne sploty, przybrane w bławatki, maki i kłosy i wśród śpiewów różnorodnego dzikiego ptactwa, korowodów i pląsów swawolą, gęstwiną zboża osłonięte od oka ludzkiego. Ale do rzeczy. Kto dziś pamięta o sierpie, kosie a nawet i cepie? Tak niedawno były przecież powszechne? Przemija wszystko. Znikły już dawno tak powszechne wierzenia i obrzędy. Pozostały jeszcze tylko kultywowane w zespołach folklorystycznych. Ale to też z czasem zniknie jak wszystko. Nie piszę o tym z nostalgią o przemijającym czasie, lecz o nieuchronnych wydarzeniach, które zachodzą i będą zachodziły w rolnictwie. Przypominam tylko o czasach i pracach, które bezpowrotnie minęły. Obrzędy żniwne były prawie na każdej wsi, dworze. Pozostały w szczątkowej formie w gminach, powiatach, województwach oraz w centralnych obchodach. 1 Sierp to najstarsze z ręcznych narzędzi rolniczych, które człowiek wymyślił specjalnie do prac żniwnych. Zbudowane jest z ostrza o mocno zakrzywionym kształcie, będącym fragmentem obwodu koła lub elipsy i drewnianej rękojeści. Część tnąca znajduje się na stronie wewnętrznej łuku. W późniejszych odmianach półkoliste ostrze posiadało drobne ząbki (od 8 do 20 na centymetr) nacinane na dolnej stronie. Górna strona zeszlifowana pod kątem ok. 30 tworzyła bardzo skuteczne uzębione ostrze. W tej formie używany do połowy lat 50, XX wieku w południowo-wschodniej i wschodniej Polsce. Współczesny sierp wykonany jest z długiego, wąskiego metalowego ostrza osadzonego w prostym drewnianym uchwycie. Jego kształt jest na całej Ziemi podobny. 2 Kosa jest narzędziem składającym się z długiego (0,6 0,8 m) wygiętego noża, zwanego też klingą, zamocowanego na długim (ok. 1,6-2,0 m) drzewcu. Ostrze noża znajduje się po wewnętrznej stronie wygięcia forma taka ułatwia ścinanie i zagarnianie roślin np.: trawy, zielonek lub zbóż. Drzewce kosy (zwane kosiskiem lub kosidłem) jest zaopatrzone w jeden lub dwa krótkie uchwyty, zamocowane prostopadle do długiego drzewca. Dodatkowo kosy żniwne zaopatrywane były w elementy zagarniające skoszone zboże takie jak: pałąk (czasem częściowo pokryty płótnem), tzw. grabki. 3 Cep narzędzie rolnicze do ręcznego młócenia zboża. Zbudowany jest z dwóch kijów, długiego zwanego dzierżakiem i krótkiego, zwykle dębowego, bijaka. Cieńsze końce dzierżaka i bijaka połączone są rzemieniem, wysuszoną skórą z węgorza lub metalowym przegubem nazywanym ósemką, gązwą lub gackiem. Młócono trzymając cep za dzierżak i uderzając bijakiem w rozłożone na klepisku (lub innym twardym płaskim podłożu) zboże. Młócący musiał tak uderzać cepem, aby za każdym razem bijak uderzał całą swoją długością o podłoże, na którym leżało zboże. Zaletą cepa była możliwość uzyskania ziarna i prostej słomy, koniecznej do pokrycia dachów strzechą. 1

2 Cep 2

3 Sierp 3

4 Kosa 4

5 Przy żniwie. 20 Czerwca 1918 r. Nauka posługiwania się kosą (koszenie) Mała galeria fotograficzna: 5

6 Czas dożynek i prac polowych w dworze pańskim. Dwór pański.uroczystość,,dożynkowa. Sierpień 1941 rok. 6

7 Uroczysty korowód z wieńcami dożynkowymi 7

8 8

9 Zabawa dożynkowa. Kapela wiejska. 9

10 Tańce po ukończonmej pracy Copyright 2017 Zdzisław Kalinowski 10

11 Copyright 2017 Zdzisław Kalinowski Zwózka zboża i omłoty Doglądanie upraw. 11

12 Prace na polach. Zwózka i wysuszonego zboża specjalnie przgotowanymi furmankami. 12

13 Złożone odpowiednio sterty ze zbożem. 13

14 Prace polowe. Omłoty zboża przy pomocy maszyny parowej lokomobila. 14

15 Zboże rosnące na polach. 15

16 Lokomobila teraz traktor. 16

17 Prace żniwne u rolników indywidualnych w latach międzywojennych. 17

18 Żniwiarz i żniwiarka z czasie pracy. Tzw. Podbieranie skoszonego zboża. 18

19 Żniwiarze i żniwiarka w czasie odpoczynku. Pole wsi Kobyle. 19

20 Stawianie snopków w tzw. dziesiątki Posiłek, przerwa w pracy. 20

21 Fotografia rodzinna po skończonej pracy 21

22 Na pierwszym planie Antoni Niedbała w rejowieckim pochodzie dożynkowym 4. Uroczystości gminne w Rejowcu. 4 Dokładniej _ od r. do r. Pełnił funkcję pod wójta Gminy Rejowiec. 22

23 Niedbała Antoni z Kobylego był w POW, brał czynny udział w walce z Bolszewikami w 1920 rok., był pod wójtem gminy Rejowiec. W latach trzydziestych działacz i społecznik. Jeden z pierwszych założycieli organizacji podziemnej w rejonie IV 1940 roku. Żołnierz w walkach 1939 roku. Kawaler Krzyża Walecznych i Virtuti Militari 23

24 Zwózka zaprzęgami konnymi z dziesiątek ściętego i wysuszonego zborza. 24

25 Tak zwana podorywka. Oranie pola po sprzątnięciu zboża. 25