SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH

Transkrypt

1 1 SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Odbudowa drogi powiatowej nr 1520 K ul. Szczawnicka w Piwnicznej Zdroju w km , i oraz mostu w km SPIS SPECYFIKACJI D WYMAGANIA OGÓLNE 2 D ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE 13 D ROBOTY ZIEMNE 18 D Wymagania ogólne 18 D Wykonanie wykopów w gruntach kategorii I-V z transportem urobku 25 D Zasypywanie wykopów 27 D NAWIERZCHNIE 30 D Nawierzchnia tùuczniowa (pobocza) 30 D Bariery ochronne stalowe 36 D Kosze siatkowo-kamienne 51 D Gabiony w budownictwie drogowym 59

2 2 D WYMAGANIA OGÓLNE 1. WSTÆP 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej Specyfikacja Techniczna D Wymagania Ogólne odnosi siê do wymagañ wspólnych dla poszczególnych wymagañ technicznych dotycz¹cych wykonania i odbioru robót Zakres stosowania ST Specyfikacje Techniczne stanowi¹ czêœã Dokumentów Przetargowych i Kontraktowych i nale y je stosowaã w zlecaniu i wykonaniu Robót opisanych w podpunkcie Zakres Robót objêtych ST Wymagania ogólne nale y rozumieã i stosowaã w powi¹zaniu z wszystkimi wymienionymi w spisie Specyfikacjami Technicznymi: 1.4. Okreœlenia podstawowe. U yte w ST wymienione poni ej okreœlenia nale y rozumieã nastêpuj¹co: Budowla drogowa obiekt budowlany, nie bêd¹cy budynkiem, stanowi¹cy caùoœã techniczno-u ytkow¹ ( droga ) albo jego czêœã stanowi¹ca odrêbny element konstrukcyjny lub technologiczny ( obiekt mostowy, korpus ziemny, wêzeù ) Chodnik wyznaczony pas terenu przy jezdni lub odsuniêty od jezdni, przeznaczony do ruchu pieszych i odpowiednio utwardzony Dùugoœã mostu odlegùoœã miêdzy zewnêtrznymi krawêdziami pomostu, a w przypadku mostów ùukowych z nadsypk¹ odlegùoœã w œwietle podstaw sklepienia mierzona w osi jezdni drogowej Droga wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych wraz z wszelkimi urz¹dzeniami technicznymi zwi¹zanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu Dziennik Budowy opatrzony pieczêci¹ Zamawiaj¹cego zeszyt, z ponumerowanymi stronami, sùu ¹cy do notowania wydarzeñ zaistniaùych w czasie wykonania zadania budowlanego, rejestrowania dokonanych odbiorów Robót, przekazania poleceñ i innej korespondencji technicznej pomiêdzy Inspektorem Nadzoru, Wykonawc¹ i Projektantem In ynier inspektor nadzoru - osoba prawna lub fizyczna w tym równie pracownik Zamawiaj¹cego wyznaczona przez Zamawiaj¹cego do reprezentowania jego interesów przez sprawowanie kontroli zgodnoœci realizacji Robót budowlanych z Dokumentacj¹ Projektow¹, Specyfikacjami Technicznymi, przepisami, zasadami wiedzy technicznej, oraz postanowieniami warunków umowy ( w rozumieniu art. 27 Ustawy z dnia r. Prawo Budowlane In yniera okreœla siê In yniera Koordynatora ) Inspektor nadzoru osoba pisemnie wyznaczona przez Zamawiaj¹cego lub In yniera dziaùaj¹ca w jego imieniu w zakresie przekazanych uprawnieñ i obowi¹zków dotycz¹cych sprawowania kontroli zgodnoœci realizacji Robót budowlanych z Dokumentacj¹ Projektow¹, Specyfikacjami Technicznymi, przepisami, zasadami wiedzy technicznej, oraz postanowieniami warunków umowy Jezdnia czêœã korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów Kierownik budowy osoba wyznaczona przez Wykonawcê, upowa niona do kierowania robotami i do wystêpowania w jego imieniu w sprawach realizacji kontraktu Korona drogi jezdnia z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnego postoju i pasami dziel¹cymi jezdniê Konstrukcja nawierzchni ukùad warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich poù¹czenia Konstrukcja noœna (przêsùo lub przêsùa obiektu mostowego) czêœã obiektu oparta na podporach mostowych, tworz¹ca ustrój nios¹cy dla przeniesienia ruchu koùowego, pieszego Korpus drogowy nasyp lub ta czêœã wykopu, która jest ograniczona koron¹ drogi i skarpami rowów Koryto element uformowany w korpusie drogowym w celu uùo enia w nim konstrukcji nawierzchni Kosztorys Ofertowy wyceniony Kosztorys Úlepy Kosztorys Úlepy wykaz Robót z podaniem ich iloœci ( przedmiar ) w kolejnoœci technologicznej ich wykonania.

3 Ksiêga Obmiarów akceptowany przez In yniera zeszyt z ponumerowanymi stronami sùu ¹cy do wpisywania przez Wykonawcê obmiaru dokonywanych Robót w formie wyliczeñ, szkiców i ewentualnie dodatkowych zaù¹czników. Wpisy w Ksiêdze Obmiarów podlegaj¹ potwierdzeniu przez In yniera Laboratorium drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiaj¹cego, niezbêdne do prowadzenia wszelkich, badañ i prób zwi¹zanych, z ocen¹ jakoœci materiaùów oraz Robót Materiaùy wszelkie tworzywa niezbêdne do wykonania Robót, zgodnie z Dokumentacj¹ Projektow¹ i Specyfikacjami Technicznymi, zaakceptowane przez In yniera Most obiekt zbudowany nad przeszkod¹ wodn¹ dla zapewnienia komunikacji drogowej i ruchu pieszego Nawierzchnia warstwa lub zespóù warstw sùu ¹cych do przejmowania i rozkùadania obci¹ eñ od ruchu na podùo e gruntowe i zapewniaj¹cych dogodne warunki dla ruchu. a) Warstwa œcieralna górna warstwa nawierzchni poddana bezpoœrednio oddziaùywaniu ruchu i czynników atmosferycznych. b) Warstwa wi¹ ¹ca warstwa znajduj¹ca siê miêdzy warstw¹ œcieraln¹ a podbudow¹, zapewniaj¹ca lepsze rozùo enie naprê eñ w nawierzchni i przekazywanie ich na podbudowê. c) Warstwa wyrównawcza warstwa sùu ¹ca do wyrównania nierównoœci podbudowy lub profilu istniej¹cej nawierzchni. d) Podbudowa dolna czêœã nawierzchni sùu ¹ca do przenoszenia obci¹ eñ od ruchu na podùo e. Podbudowa mo e skùadaã siê z podbudowy zasadniczej i podbudowy pomocniczej. e) Podbudowa zasadnicza górna czêœã podbudowy speùniaj¹ca funkcje noœne w konstrukcji nawierzchni. Mo e ona skùadaã siê z jednej lub dwóch warstw. f) Podbudowa pomocnicza dolna czêœã podbudowy speùniaj¹ca, obok funkcji noœnych, funkcjê zabezpieczenia nawierzchni przed dziaùaniem wody, mrozu i przenikaniem cz¹stek podùo a. Mo e zawieraã warstwê mrozoodporn¹, ods¹czaj¹c¹ lub odcinaj¹c¹. g) Warstwa mrozoodporna warstwa, której gùównym zadaniem jest ochrona nawierzchni przed skutkami dziaùania mrozu. h) Warstwa odcinaj¹ca warstwa stosowana w celu uniemo liwienia przenikania cz¹stek drobnych gruntu do warstwy nawierzchni le ¹cej powy ej. i) Warstwa ods¹czaj¹ca warstwa sùu ¹ca do odprowadzenia wody przedostaj¹cej siê do nawierzchni Niweleta wysokoœciowe i geometryczne rozwiniêcie na pùaszczyênie pionowego przekroju w osi drogi lub obiektu mostowego Obiekt tymczasowy droga specjalna przygotowana i odpowiednio utrzymana do przeprowadzenia ruchu publicznego na okres budowy Odpowiednia ( bliska ) zgodnoœã zgodnoœã wykonywanych, robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeœli przedziaù tolerancji nie zostaù okreœlony z przeciêtnymi tolerancjami, przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych Pas drogowy wydzielony liniami rozgraniczaj¹cymi pas terenu przeznaczony do umieszczania w nim drogi oraz drzew i krzewów. Pas drogowy mo e równie obejmowaã teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urz¹dzeñ chroni¹cych ludzi i œrodowiska przed uci¹ liwoœciami powodowanymi przez ruch na drodze Pobocze czêœã korony drogi przeznaczona do chwilowego zatrzymania siê pojazdów, umieszczenia urz¹dzeñ bezpieczeñstwa ruchu i wykorzystywania do ruchu pieszych, sùu ¹ca jednoczeœnie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni Podùo e grunt rodzimy lub nasypowy, le ¹cy pod nawierzchni¹ do gùêbokoœci przemarzania Podùo e ulepszone górna warstwa podùo a, le ¹ca bezpoœrednio pod nawierzchni¹, ulepszona w celu umo liwienia przejêcia ruchu budowlanego i wùaœciwego wykonania nawierzchni Polecenie In yniera wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez In yniera, w formie pisemnej, dotycz¹cej sposobu realizacji robót lub innych spraw zwi¹zanych z prowadzeniem budowy Projektant uprawniona osoba prawna lub fizyczna bêd¹ca autorem Dokumentacji Projektowej Projekt oznakowania i organizacji ruchu sposób organizacji ruchu drogowego i pieszego na czas prowadzenia Robót w pasie drogowym, przygotowany, uzgodniony i zatwierdzony zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 27 lipca 1999 roku w sprawie szczegóùowych warunków zarz¹dzania ruchem na drogach (Dz. U. Nr 66 poz. 748 ). 3

4 Przedsiêwziêcie budowlane kompleksowa realizacja nowego poù¹czenia drogowego lub caùkowita modernizacja (zmiana parametrów geometrycznych trasy w planie i przekroju podùu nym) istniej¹cego poù¹czenia Przepust obiekt wybudowany w formie zamkniêtej obudowy, konstrukcyjnej, sùu ¹ce do przepùywu maùych cieków wodnych pod nasypami korpusu drogowego lub dla ruchu koùowego, pieszego Przeszkoda naturalna element œrodowiska naturalnego, stanowi¹cego utrudnienia w realizacji zadania budowlanego, na przykùad dolina, bagno, rzeka itp Przeszkoda sztuczna dzieùo ludzkie, stanowi¹ce utrudnienie w realizacji zadania budowlanego, na przykùad droga, kolej, ruroci¹g, itp Przyczóùek skrajna podpora obiektu mostowego. Mo e skùadaã siê z peùnej œciany, sùupów lub form konstrukcyjnych np. skrzyñ, komór Rekultywacja roboty maj¹ce na celu uporz¹dkowanie i przywrócenie pierwotnych funkcji terenu naruszonego w celu realizacji zadania budowlanego Rozpiêtoœã teoretyczna odlegùoœã miêdzy punktami podparcia (ùo yskami), przêsùa mostowego Rysunki czêœã dokumentacji projektowej, która wskazuje lokalizacjê, charakterystykê i wymiary obiektu bêd¹cego przedmiotem robót Szerokoœã jezdni ( nawierzchni ) przeznaczona dla poszczególnych rodzajów ruchu oraz szerokoœã chodników mierzona w œwietle porêczy mostowych z wyù¹czeniem konstrukcji przy jezdni doùem oddzielaj¹cej ruch koùowy od ruchu pieszego Wykonawca osoba prawna lub fizyczna realizuj¹ca przedsiêwziêcie zgodnie z warunkami umowy Zadanie budowlane czêœã przedsiêwziêcia budowlanego, stanowi¹ca odrêbn¹ caùoœã konstrukcyjn¹ lub technologiczn¹, zdoln¹ do samodzielnego speùniania przewidywanych funkcji techniczno-u ytkowych. Zadanie mo e polegaã na wykonywaniu Robót zwi¹zanych z budow¹, modernizacj¹, utrzymaniem oraz ochron¹ budowli drogowej lub jej obiektu Zamawiaj¹cy ka dy podmiot, szczegóùowo okreœlony w umowie, udzielaj¹cy zamówienia na podstawie ustawy z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych Ogólne wymagania dotycz¹ce Robót. Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakoœã ich wykonania oraz za ich zgodnoœã z Dokumentacj¹ Projektow¹ ST i poleceniami In yniera Przekazanie Placu Budowy. Zamawiaj¹cy w terminie okreœlonym w dokumentach kontraktowych przeka e Wykonawcy: - Plac Budowy, - Dziennik Budowy i Ksiêgê Obmiarów, - Szczegóùowe Specyfikacje Techniczne (ST), Na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialnoœã za ochronê przekazanych punktów pomiarowych do chwili odbioru koñcowego Robót. Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na wùasny koszt Zgodnoœã robót z Dokumentacj¹ Projektow¹ i ST. - Dokumentacja Projektowa, ST oraz dodatkowe dokumenty przekazane Wykonawcy przez Zamawiaj¹cego stanowi¹ czêœã Kontraktu a wymagania wyszczególnione choãby w jednym z nich s¹ obowi¹zuj¹ce dla Wykonawcy tak, jakby byùy zawarte w caùej dokumentacji. - W przypadku rozbie noœci w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowi¹zuje nastêpuj¹ca kolejnoœã ich wa noœci: 1. ST, 2. Dokumentacja Projektowa, - Wykonawca w przypadku wykrycia bùêdów lub opuszczeñ w dokumentach kontraktowych powinien natychmiast powiadomiã Zamawiaj¹cego, który dokona odpowiednich zmian i poprawek. - Wszystkie materiaùy oraz wykonane Roboty powinny byã zgodne z Dokumentacj¹ Projektow¹ i ST. - Dane okreœlone w Dokumentacji Projektowej i w ST s¹ uwa ane za wartoœci docelowe, od których dopuszczalne s¹ odchylenia w ramach przedziaùu tolerancji okreœlonego w odpowiedniej ST. - Cechy materiaùów i elementów budowli musz¹ byã jednorodne i wykazywaã blisk¹ zgodnoœã z okreœlonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cech nie mog¹ przekraczaã dopuszczalnego przedziaùu tolerancji. - W przypadku gdy materiaùy lub Roboty nie bêd¹ w peùni zgodne z Dokumentacj¹ Projektow¹ i ST, to takie materiaùy bêd¹ musiaùy byã zast¹pione innymi, speùniaj¹cymi wymagania, a Roboty rozebrane na koszt Wykonawcy.

5 Zabezpieczenie Placu Budowy. Wykonawca jest odpowiedzialny za utrzymanie ruchu na Placu Budowy i do zabezpieczenia Placu Budowy w okresie trwania realizacji Robót, a do zakoñczenia i odbioru koñcowego Robót. Do obowi¹zków Wykonawcy nale y przygotowanie, uzgodnienie i zatwierdzenie projektu oznakowania i organizacji ruchu na czas Robót prowadzonych w pasie drogowym. W czasie wykonywania Robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i bêdzie obsùugiwaù tymczasowe urz¹dzenia zabezpieczaj¹ce ( ogrodzenia, oœwietlenie, sygnaùy, znaki ostrzegawcze, zapory itp.), zgodnie z w/w projektem oznakowania i organizacji ruchu, oraz podejmie wszelkie inne œrodki niezbêdne dla ochrony Robót i zachowania bezpieczeñstwa. Wykonawca zapewni staùe warunki widocznoœci w dzieñ i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze wzglêdów bezpieczeñstwa. Wszystkie znaki, zapory, tablice informacyjne i inne urz¹dzenia zabezpieczaj¹ce powinny byã zaakceptowane przez In yniera. Koszt zabezpieczenia Placu Budowy jest wù¹czony w Cenê Kontraktow¹ i nie podlega odrêbnej zapùacie Ochrona œrodowiska w czasie wykonywania Robót. Wykonawca ma obowi¹zek znaã i stosowaã w czasie prowadzenia Robót wszelkie przepisy dotycz¹ce ochrony œrodowiska naturalnego. W szczególnoœci Wykonawca powinien zapewniã speùnienie nastêpuj¹cych warunków: a) miejsca na bazy, magazyny, skùadowiska i wewnêtrzne drogi transportowe powinny byã tak zlokalizowane, by nie powodowaùy zniszczeñ w œrodowisku naturalnym, b) Plac Budowy i wykopy powinny byã utrzymywane bez wody stoj¹cej, c) powinny byã podjête odpowiednie œrodki zabezpieczaj¹ce przed: - zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych: pyùami, paliwami, olejami, materiaùami bitumicznymi, chemikaliami oraz innymi szkodliwymi substancjami, - przekroczeniami norm odnoœnie zanieczyszczeñ powietrza pyùami i gazami, - przekroczeniem dopuszczalnych norm haùasu, - mo liwoœci¹ powstania po aru. Wykonawca ma obowi¹zek realizowania Robót œciœle z uwarunkowaniami okreœlonymi w pozwoleniu na budowê oraz zrealizowaã wszelkie okreœlone w nich warunki. Opùaty i kary za przekroczenie w trakcie realizacji robót norm, okreœlonych w odpowiednich przepisach, dotycz¹cych ochrony œrodowiska obci¹ ¹ Wykonawcê Ochrona przeciwpo arowych. Wykonawca zobowi¹zany jest przestrzegaã przepisów ochrony przeciwpo arowej i utrzymywaã wymagany sprzêt przeciwpo arowy. Materiaùy ùatwopalne powinny byã skùadowane i zabezpieczone zgodnie z odpowiednimi przepisami. Wykonawca bêdzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane po arem wywoùanym jako rezultat realizacji Robót albo przez personel Wykonawcy Materiaùy szkodliwe dla otoczenia. Materiaùy, które w sposób trwaùy s¹ szkodliwe dla otoczenia nie mog¹ byã stosowane do wykonania Robót. Materiaùy, które s¹ szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie Robót ( np. materiaùy pylaste ) powinny byã u yte zgodnie z wymaganiami technologicznymi, dotycz¹cymi ich wbudowania, je eli wymagaj¹ tego przepisy. Wykonawca powinien otrzymaã zgodê na ich u ycie od wùaœciwych organów. Niedopuszczalne jest u ycie materiaùów wywoùuj¹cych szkodliwe promieniowanie o stê eniu wiêkszym od dopuszczalnego. Wszelkie materiaùy odpadowe u yte do Robót powinny mieã atesty okreœlaj¹ce brak szkodliwego ich oddziaùywania na œrodowisko. Materiaùy z rozbiórek staj¹ siê wùasnoœci¹ Wykonawcy i s¹ przez niego zagospodarowane zgodnie z ustaw¹ o odpadach. Konsekwencje u ycia materiaùów szkodliwych dla otoczenia ponosi Wykonawca Ochrona wùasnoœci publicznej i prywatnej. Wykonawca jest zobowi¹zany do ochrony przed uszkodzeniem lub zniszczeniem wùasnoœci publicznej prywatnej. -Wykonawca jest w peùni odpowiedzialny za ochronê urz¹dzeñ uzbrojenia terenu, takich jak: przewody, ruroci¹gi, kable telefoniczne itp., których poùo enie byùo wskazane przez Zamawiaj¹cego. - Wykonawca powinien uzyskaã u odpowiednich wùadz, bêd¹cych wùaœcicielami tych urz¹dzeñ, potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiaj¹cego, odnoœnie dokùadnego poùo enia tych urz¹dzeñ w obrêbie Placu Budowy oraz powiadomiã o zamiarze przyst¹pienia do Robót w pobli u tych urz¹dzeñ ich wùaœcicieli oraz In yniera. W trakcie budowy Wykonawca zobowi¹zany jest do wùaœciwego oznakowania i zabezpieczenia tych urz¹dzeñ. -Wykonawca bêdzie odpowiadaã za wszelkie spowodowane przez jego dziaùania uszkodzenia lub

6 6 zniszczenia instalacji i urz¹dzeñ uzbrojenia terenu wykazanych w dokumentach otrzymanych od Zamawiaj¹cego. O fakcie uszkodzenia Wykonawca bezzwùocznie powiadomi Zamawiaj¹cego i zainteresowane wùadze Ograniczenia obci¹ eñ osi pojazdów. Wykonawca powinien dostosowaã siê do obowi¹zuj¹cych ograniczeñ odnoœnie obci¹ eñ osi pojazdów podczas transportu materiaùów i sprzêtu na drogach publicznych poza granicami Placu Budowy. Wykonawca powinien uzyskaã niezbêdne zezwolenia od odpowiednich wùadz na u ycie pojazdów o ponadnormatywnych obci¹ eniach osi, co nie zwalnia jednak Wykonawcy od odpowiedzialnoœci za uszkodzenie dróg, które mog¹ byã spowodowane ruchem tych pojazdów. Wykonawca nie mo e u ywaã pojazdów o ponadnormatywnych obci¹ eniach osi na istniej¹cych i wykonywanych warstwach nawierzchni w obrêbie budowy. Wykonawca jest odpowiedzialny za uszkodzenia spowodowane ruchem budowlanym i zobowi¹zany do naprawy uszkodzeñ na wùasny koszt Bezpieczeñstwo i higiena pracy. Podczas realizacji Robót Wykonawca powinien przestrzegaã wszystkich przepisów dotycz¹cych BHP. W szczególnoœci Wykonawca ma obowi¹zek zadbaã, aby pracownicy nie wykonywali pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie speùniaj¹cych odpowiednich wymagañ sanitarnych. Wykonawca powinien zapewniã wszelkie urz¹dzenia zabezpieczaj¹ce, socjalne i sprzêt oraz odzie ochronn¹ dla osób zatrudnionych na budowie a tak e zapewniã bezpieczeñstwo publiczne. Koszty zapewnienia powy szych wymagañ s¹ uwzglêdnione w Cenie Kontraktowej. Wykonawca sporz¹dzi i uzgodni projekt zabezpieczenia ycia i zdrowia pracowników Ochrona i utrzymanie Robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronê Robót i za wszelkie materiaùy i urz¹dzenia u ywane do Robót od chwili rozpoczêcia, a do zakoñczenia i odbioru ostatecznego Robót. Budowla drogowa i jej elementy powinny byã przez Wykonawcê utrzymywane w zadowalaj¹cym stanie przez caùy czas, do momentu odbioru ostatecznego. Wykonawca wszelkie zaniedbania musi niezwùocznie wyeliminowaã zgodnie z poleceniami In yniera. Dla robót wykonywanych w obrêbie czynnego ruchu samochodowego Wykonawca sporz¹dzi i uzyska zatwierdzenie tymczasowej organizacji ruchu drogowego Stosowanie siê do prawa i innych przepisów. Wykonawca zobowi¹zany jest znaã wszelkie przepisy wydane przez wùadze centralne i miejscowe oraz inne przepisy i wytyczne, które s¹ w jakikolwiek sposób zwi¹zane z Robotami i jest odpowiedzialny za przestrzeganie tych praw, przepisów i wytycznych podczas prowadzenia robót. 2. MATERIA Y ródùa uzyskania materiaùów. ródùa uzyskania wszystkich materiaùów powinny byã wybrane przez Wykonawcê z odpowiednim wyprzedzeniem, przed rozpoczêciem Robót Wykonawca, w terminie ustalonym przez In yniera, powinien mu przedstawiã informacje dotycz¹c¹ êródùa wytwarzania lub wydobywania, wymagane œwiadectwa badañ laboratoryjnych i reprezentatywne próbki materiaùów do zatwierdzenia. Zatwierdzenie êródùa materiaùów nie oznacza, e wszystkie materiaùy z tego êródùa bêd¹ dopuszczone do wbudowania, Wykonawca zobowi¹zany jest na bie ¹co prowadziã badania w celu udokumentowania, e materiaùy pochodz¹ce z dopuszczonego êródùa w sposób ci¹gùy speùniaj¹ wymagania odpowiedniej ST. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiaùu nie mo e byã póêniej zmieniony bez zgody In yniera. Celem uzyskania zatwierdzenia materiaùu, nale y dostarczyã reprezentatywne próbki do laboratorium Zamawiaj¹cego, co najmniej 2 tygodnie przed rozpoczêciem Robót Pozyskiwanie materiaùów miejscowych. Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleñ od wùaœcicieli i odnoœnych wùadz na pozyskanie materiaùów miejscowych, w tym równie ze êródeù wskazanych przez Zamawiaj¹cego i jest zobowi¹zany dostarczyã In ynierowi wymagane dokumenty przed rozpoczêciem eksploatacji êródùa. Wykonawca ponosi odpowiedzialnoœã za speùnienie wymagañ iloœciowych i jakoœciowych materiaùów z jakiegokolwiek êródùa. Koszty zwi¹zane z pozyskaniem i dostarczeniem materiaùów do Robót ponosi Wykonawca. Materiaùy odpowiadaj¹ce wymaganiom, pozyskane z wykopów na Placu Budowy lub innych miejsc wskazanych w dokumentach kontraktowych, powinny byã wykorzystane do Robót lub na odkùad, zgodnie z wymaganiami w Kontrakcie lub wg wskazañ In yniera. Humus i nadkùad czasowo zdjête z terenu wykopów, ukopów i miejsc pozyskania kruszyw, powinny byã skùadowane w haùdach i wykorzystywane przy zasypce lub rekultywacji.

7 7 Po zakoñczeniu eksploatacji êródùa, materiaùy odpadowe powinny byã z powrotem przeniesione do wyrobisk. Skarpy powinny mieã nachylenie zbli one do uksztaùtowania otaczaj¹cego terenu. Nadkùad powinien byã równomiernie rozùo ony, a obszar wyrobiska pokryty roœlinnoœci¹. Eksploatacja êródùa materiaùów powinna byã zgodna z regulacjami prawnymi obowi¹zuj¹cymi na danym obszarze Inspekcje wytwórni materiaùów. Wytwórnie materiaùów, w tym wytwórnie mieszanek mineralno asfaltowych, mog¹ byã okresowo kontrolowane przez In yniera w celu sprawdzenia zgodnoœci stosowanych metod produkcyjnych z wymaganiami. Mo e on równie pobieraã próbki materiaùów w celu sprawdzenia ich wùaœciwoœci. Wyniki tych kontroli bêd¹ podstaw¹ akceptacji okreœlonej partii materiaùów pod wzglêdem jakoœci. W czasie kontroli In ynier powinien mieã zapewnione: - wolny dostêp do tych czêœci wytwórni, gdzie odbywa siê produkcja materiaùów przeznaczonych do realizacji Kontraktu, - pomoc i wspóùprace producenta oraz Wykonawcy Materiaùy nie odpowiadaj¹ce wymaganiom. Materiaùy nie odpowiadaj¹ce wymaganiom powinny byã przez Wykonawcê wywiezione z Placu Budowy, b¹dê wùaœciwie zùo one w miejscu wskazanym przez In yniera. Ka dy rodzaj Robót, w którym znajduj¹ siê nie zbadane i nie zaakceptowane przez In yniera materiaùy, Wykonawca wykonuje na wùasne ryzyko, licz¹c siê z ich nieprzyjêciem i niezapùaceniem Skùadowanie i przechowywanie materiaùów. Wykonawca powinien zapewniã odpowiednie warunki skùadowania i przechowywania materiaùów, zapewniaj¹ce zachowanie ich jakoœci i przydatnoœci do robót oraz zgodnoœã z wymaganiami odpowiednich ST. Ponadto powinny byã one dostêpne do kontroli przez In yniera. Miejsca czasowego skùadowania materiaùów, po zakoñczeniu Robót powinny byã przez Wykonawcê doprowadzone do ich pierwotnego stanu Wariantowe stosowanie materiaùów. Jeœli Dokumentacja Projektowa lub ST przewiduje mo liwoœã wariantowego zastosowania rodzaju materiaùów w wykonywanych Robotach, Wykonawca powinien powiadomiã In yniera o swoim wyborze z odpowiednim wyprzedzeniem i uzyskaã jego akceptacjê. 3. SPRZÆT. Wykonawca jest zobowi¹zany do u ywania jedynie takiego sprzêtu, który nie spowoduje niekorzystnego wpùywu na jakoœã wykonywanych Robót. Sprzêt powinien byã zgodny z ofert¹ Wykonawcy i odpowiadaã pod wzglêdem typów i iloœci ST, projektowi organizacji Robót lub ustaleniom In yniera. Iloœã i wydajnoœã sprzêtu powinna gwarantowaã wymagan¹ jakoœã oraz terminowoœã wykonania Robót. Sprzêt powinien byã stale utrzymywany w dobrym stanie technicznym. Wykonawca powinien równie dysponowaã sprawnym sprzêtem rezerwowym. Dobór sprzêtu stosowanego do Robót kontraktowych wymaga akceptacji In yniera. Jakikolwiek sprzêt, maszyny, urz¹dzenia i narzêdzia nie gwarantuj¹ce zachowania warunków Kontraktu, zostan¹ przez In yniera zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do Robót. 4. TRANSPORT. Wykonawca jest zobowi¹zany do stosowania jedynie takich œrodków transportu, które nie wpùyn¹ niekorzystnie na jakoœã przewo onych materiaùów i wykonywanych Robót. Liczba i rodzaj œrodków transportu powinien zapewniã prowadzenie Robót zgodnie z zasadami okreœlonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniami Zamawiaj¹cego, w terminie przewidzianym w kontrakcie. Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy powinny speùniaã wymagania dotycz¹ce przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych obci¹ eñ na osie i innych parametrów technicznych. Úrodki transportu nie odpowiadaj¹ce warunkom kontraktu i nie zaakceptowane przez In yniera, na jego polecenie powinny byã usuniête z placu budowy. Wykonawca bêdzie usuwaã na bie ¹co, na wùasny koszt, wszelkie zanieczyszczenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do Placu Budowy.

8 8 5. WYKONANIE ROBÓT Ogólne zasady wykonania Robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie Robót zgodnie z warunkami Kontraktu, za jakoœã materiaùów i Robót oraz za ich zgodnoœã z Dokumentacj¹ Projektow¹ ( gdy jest wymagana ), ST i poleceniami In yniera oraz uwarunkowaniami okreœlonymi w pozwoleniu na budowê. Wykonawca ponosi odpowiedzialnoœã za dokùadne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokoœci wszystkich elementów Robót, zgodnie z Dokumentacj¹ Projektow¹ lub pisemnymi poleceniami In yniera. In ynier podejmuje decyzjê we wszystkich sprawach zwi¹zanych z jakoœci¹ Robót, ocen¹ jakoœci materiaùów i postêpem Robót, a ponadto w sprawach zwi¹zanych z interpelacj¹ Dokumentacji Projektowej i ST oraz dotycz¹cych akceptacji wypeùnienia warunków Kontraktu przez Wykonawcê. Decyzje In yniera podejmowane bêd¹ gùównie w oparciu o wymagania sformuùowane w Kontrakcie, Dokumentacji Projektowej i ST a tak e w Normach i Wytycznych. Ponadto In ynier uwzglêdni wyniki badañ materiaùów i Robót. In ynier jest upowa niony do kontroli wszystkich Robót oraz materiaùów dostarczonych na budowê lub na niej produkowanych, wù¹czaj¹c przygotowanie i produkcjê materiaùów. In ynier powiadamia Wykonawcê o wykrytych wadach i odrzuca wszelkie te materiaùy i Roboty, które nie speùniaj¹ wymagañ jakoœciowych. Polecenia In yniera powinny byã wykonywane w terminie przez niego ustalonym, pod groêb¹ zatrzymania Robót, a skutki finansowe z tego tytuùu ponosi Wykonawca. 6. KONTROLA JAKOÚCI ROBÓT Program zapewnienia jakoœci ( PZJ ). Do obowi¹zku Wykonawcy nale y opracowanie i przedstawienie do akceptacji Zamawiaj¹cego programu zapewnienia jakoœci, w którym przedstawi zamierzony sposób wykonania Robót, mo liwoœci techniczne, kadrowe i organizacyjne gwarantuj¹ce wykonanie Robót kontraktowych zgodnie z Dokumentacj¹ Projektow¹ i ST. Program zapewnienia jakoœci powinien zawieraã: a) ogóln¹ czêœã opisow¹ obejmuj¹c¹: - organizacje wykonania Robót, w tym terminy i sposób prowadzenia Robót, - organizacjê ruchu na budowie, - sposób zachowania warunków BHP, - wykaz zespoùów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, - wykaz osób odpowiedzialnych za jakoœã i terminowoœã wykonania poszczególnych elementów Robót, - system proponowanej kontroli i sterowania jakoœci¹ wykonywanych Robót, - wyposa enie w sprzêt i urz¹dzenia do pomiarów i kontroli ( opis laboratorium wùasnego lub laboratorium któremu Wykonawca zamierza zleciã prowadzenie badañ ), - sposób oraz formê prowadzenia dokumentacji dotycz¹cej badañ laboratoryjnych, pomiarów kontrolnych, zastosowanych korekt w procesie technologicznym, sposób i formê Robót, - sposób postêpowania z materiaùami i Robotami nie odpowiadaj¹cymi wymogom Zasady kontroli jakoœci Robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za peùn¹ kontrolê Robót i jakoœã materiaùów i powinien zapewniã odpowiedni, zaakceptowany przez Zamawiaj¹cego, system kontroli jakoœci, wù¹czaj¹c personel, laboratorium, sprzêt, zaopatrzenie i wszystkie urz¹dzenia niezbêdne do pobierania próbek i badañ materiaùów oraz Robót. Wszystkie stosowane urz¹dzenia i sprzêt badawczy powinien posiadaã aktualne œwiadectwo legalizacji i odpowiadaã wymaganiom odpowiednich norm dotycz¹cych metod badañ. In ynier powinien mieã dostêp do laboratorium w celu inspekcji oraz mo liwoœã uczestniczenia w badaniach, pomiarach, poborze próbek itp. Wykonawca powinien przeprowadziã pomiary i badania materiaùów oraz Robót z czêstotliwoœci¹ zgodnie z ST asortymentowymi. W przypadku, gdy nie zostaùy one tam okreœlone to In ynier ustala konieczny zakres kontroli. Wszelkie koszty zwi¹zane z organizowaniem i prowadzeniem badañ ponosi Wykonawca Pobieranie próbek. Próbki bêd¹ pobierane losowo, a In ynier bêdzie miaù zapewnion¹ mo liwoœã udziaùu w pobieraniu próbek. Pojemniki na próbki do badañ zostan¹ dostarczone przez Wykonawcê.

9 Badania i pomiary. Wszelkie badania i pomiary bêd¹ przeprowadzane zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmuj¹ jakiegoœ badania wymaganego w ST, stosowaã mo na wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez In yniera Raporty z badañ. Wykonawca kompletuje i przechowuje raporty ze wszystkich badañ i udostêpnia je na ka de yczenie In yniera. Wyniki badañ bêd¹ opracowane na formularzach wedùug dostarczonego przez In yniera wzoru lub innych, przez niego zaaprobowanych. In ynier ocenia zgodnoœã materiaùów i Robót z wymaganiami ST na podstawie badañ wùasnych oraz wyników badañ i pomiarów zawartych w raportach Badania prowadzone przez In yniera. W celu oceny jakoœci Robót, In ynier mo e pobieraã próbki materiaùów i prowadziã badania niezale nie od Wykonawcy, na koszt Zamawiaj¹cego. Wykonawca zobowi¹zany jest zapewniã mu w tym wzglêdzie wszelk¹ potrzebn¹ pomoc. In ynier przy ocenie jakoœci Robót, opiera siê przede wszystkim na badaniach wùasnych Atesty materiaùów i urz¹dzeñ. W przypadku materiaùów, dla których ST wymagaj¹ atestów, ka da partia dostarczona na budowê powinna posiadaã atest okreœlaj¹cy w sposób jednoznaczny jej cechy. Przed wykonaniem badañ jakoœci materiaùów przez Wykonawcê In ynier mo e dopuœciã do u ycia materiaùy posiadaj¹ce atest producenta, stwierdzaj¹cy ich peùn¹ zgodnoœã z warunkami podanymi w ST. Produkty przemysùowe powinny posiadaã atesty wydane przez producenta poparte w razie potrzeby wynikami wykonanych, przez niego badañ. Kopie wyników tych badañ wykonawca przedstawia In ynierowi. Urz¹dzenia laboratoryjne i sprzêt kontrolno-pomiarowy, zainstalowane w wytwórniach lub maszynach, musz¹ posiadaã wa n¹ legalizacjê wydan¹ przez upowa nion¹ instytucjê Dokumenty budowy. Wykonawca zobowi¹zany jest do wùaœciwego prowadzenia dokumentacji budowy, która obejmuje: a) Dziennik Budowy, b) Ksiêgi Obmiaru, c) dokumentacjê laboratoryjn¹ (dzienniki laboratoryjne, atesty materiaùów, orzeczenia o jakoœci materiaùów, recepty robocze, wyniki badañ kontrolnych ), d) inne dokumenty jak: - pozwolenie na realizacjê zadania budowlanego, - pozwolenia i zatwierdzenia odpowiednich wùadz, - Dokumentacja Techniczna, - protokoùy przekazania Placu Budowy, - protokoùy z narad i ustaleñ, - umowy cywilno-prawne, - korespondencja dotycz¹ca budowy. Dokumenty powinny byã dostêpne dla In yniera oraz uprawnionych pañstwowych organów kontrolnych i przedstawione do wgl¹du na ka de ich yczenie. Dokumenty te stanowi¹ zaù¹czniki do odbioru Robót. Dokumenty te powinny byã przechowywane i zabezpieczone przez Kierownika Budowy. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru Robót. Obmiar Robót powinien okreœlaã faktyczny zakres wykonanych Robót w jednostkach ustalonych w Kosztorysie Ofertowym i ST. Obmiaru dokonuje Wykonawca w obecnoœci In yniera, po wczeœniejszym pisemnym powiadomieniu go o terminie i zakresie obmierzonych Robót. Obmiar podlega akceptacji In yniera. Wyniki obmiaru Wykonawca wpisuje do Ksiêgi Obmiaru. Jakikolwiek bù¹d lub przeoczenie w iloœciach, podanych w Úlepym Kosztorysie lub ST nie uwalnia Wykonawcy od obowi¹zku ukoñczenia wszystkich Robót Zasady okreœlania iloœci Robót i materiaùów.

10 10 Dla pojedynczych elementów zadania kontraktowego, o ile nie okreœlono inaczej, pomiary dokonywane bêd¹ w obowi¹zuj¹cych jednostkach dùugoœci, objêtoœci, iloœci i ciê aru. Pojazdy u ywane do przewo enia materiaùów, których obmiar nastêpuje na podstawie masy materiaùu na pojeêdzie, powinny byã wa one co najmniej raz dziennie. Obmiar nastêpuje w punkcie dostawy. In ynier ma prawo sprawdziã losowo stopieñ zaùadowania pojazdów i w przypadku stwierdzenia, e objêtoœã materiaùu przewo ona danym pojazdem jest mniejsza od wczeœniej uzgodnionej, to caùoœã materiaùów przewiezionych, przez ten pojazd od czasu poprzedniej kontroli zostanie odpowiednio zredukowana. Iloœã lepiszczy bitumicznych jest okreœlona w megagramach. W przypadku elementów standardowych np. profile walcowe, drut, rury itp. podstaw¹ obmiaru bêd¹ jednostki podane w ateœcie producenta. Drewno, woda mierzone bêd¹ w metrach szeœciennych. Cement, wapno w megagramach. Wszelkie inne materiaùy mierzone bêd¹ w jednostkach okreœlonych w Dokumentacji Projektowej i (lub) ST Urz¹dzenia i sprzêt pomiarowy. Powinny byã one zaakceptowane przez In yniera i posiadaã wa ne œwiadectwa legalizacji i byã utrzymywane w dobrym stanie w caùym okresie trwania Robót Wagi i zasady wa enia. Je eli zastosowana metoda obmiaru wymaga wa enia, Wykonawca zainstaluje odpowiednie wagi w iloœci i w miejscach wskazanych przez In yniera. Wagi powinny posiadaã wa ne œwiadectwa legalizacji. Za zgod¹ In yniera Wykonawca mo e u ywaã publicznych urz¹dzeñ wagowych posiadaj¹cych wa ne œwiadectwa legalizacji. Tylko za zgod¹ In yniera Wykonawca mo e dokonaã wa enia w publicznych punktach wa enia na urz¹dzeniach wagowych posiadaj¹cych wa ne œwiadectwa legalizacji Czas przeprowadzenia obmiaru. Obmiary powinny byã przeprowadzone przed czêœciowym lub koñcowym odbioru Robót, a tak e w przypadku dùu szej przerwy w Robotach i przy zmianie Wykonawcy. Obmiar Robót zanikaj¹cych przeprowadza siê w czasie ich wykonywania. Obmiar Robót podlegaj¹cych zakryciu przed ich zakryciem. Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia bêd¹ wykonane w sposób zrozumiaùy i jednoznaczny. 8. ODBIÓR ROBÓT Rodzaje odbiorów Robót. W zale noœci od ustaleñ odpowiednich ST, Roboty podlegaj¹ nastêpuj¹cym etapom odbioru: a) odbiór Robót zanikaj¹cych i ulegaj¹cych zakryciu, b) odbiór czêœciowy, c) odbiór ostateczny, d) odbiór pogwarancyjny Odbiór Robót zanikaj¹cych i ulegaj¹cych zakryciu. Polega na formalnej ocenie iloœci i jakoœci wykonywanych Robót, w dalszym procesie realizacji ulegn¹ zakryciu. Odbiór ten powinien byã dokonywany w czasie umo liwiaj¹cym usuniêcie wad i usterek bez hamowania ogólnego postêpu Robót. Wykonawca zgùasza do odbioru dan¹ czêœã Robót wpisem do Dziennika Budowy, a In ynier dokonuje odbioru. Jakoœã i iloœã Robót ulegaj¹cych zakryciu ocenia In ynier na podstawie dokumentów zawieraj¹cych komplet badañ i pomiarów wymaganych przez ST asortymentowe. Badania i pomiary do odbioru Robót zanikaj¹cych przeprowadza Wykonawca na próbkach pobranych w obecnoœci In yniera w miejscach przez niego wskazanych. Badania Wykonawcy podlegaj¹ sprawdzaniu przez laboratorium Zamawiaj¹cego. Badania sprawdzaj¹ce wykonuje siê na próbkach pobranych przez Wykonawcê w obecnoœci In yniera w miejscach przez niego wskazanych. Powy szy zapis nie dotyczy Robót ulegaj¹cych zakryciu na drogach kategorii ruchu KR4 i KR3, dla których badania próbek do odbioru Robót wykonuje laboratorium Zamawiaj¹cego. Próbki do badañ odbiorczych i sprawdzaj¹cych dostarcza do laboratorium Zamawiaj¹cego In ynier.

11 Odbiór czêœciowy Robót. Polega na ocenie iloœci i jakoœci wykonanej czêœci Robót wraz z ustaleniem nale nego wynagrodzenia. Odbioru czêœciowego dokonuje siê wedùug zasad jak przy odbiorze ostatecznych Robót Odbiór ostateczny Robót. Polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania Robót w odniesieniu do ich iloœci, jakoœci i wartoœci. Zasady odbioru ostatecznego: a) zakoñczenie Robót musi byã potwierdzone wpisem In yniera do Dziennika Budowy. Warunki wpisu potwierdzaj¹cego zakoñczenie Robót: - wykonanie i przekazanie In ynierowi kompletnych badañ i pomiarów wymaganych przez specyfikacje asortymentowe do odbioru ostatecznego Robót - uzyskanie pozytywnych wyników badañ i pomiarów. Ustalone przez In yniera badania i pomiary do odbioru ostatecznego Robót wykonuje laboratorium Zamawiaj¹cego wùasnym sprzêtem, na próbkach pobranych przez Wykonawcê w obecnoœci In yniera, w miejscach przez niego wskazanych. Próby do badañ dostarcza do laboratorium In ynier. b) odbiór ostateczny powinien nast¹piã w terminie ustalonym w kontrakcie, c) odbioru ostatecznego dokonuje Odbieraj¹cy wyznaczony przez zamawiaj¹cego, przy udziale In yniera i Wykonawcy, d) odbieraj¹cy w czasie odbioru ostatecznego, dokonuje oceny jakoœciowej Robót na podstawie przedùo onych dokumentów, wyników badañ i pomiarów, ocenie wizualnej oraz zgodnoœci wykonania Robót z Dokumentacj¹ Projektow¹ i ST, e) w czasie odbioru ostatecznego Odbieraj¹cy zapoznaje siê równie z realizacj¹ ustaleñ przyjêtych w trakcie odbiorów Robót zanikaj¹cych i ulegaj¹cych zakryciu, f) Odbieraj¹cy dokonuje odbioru ostatecznego Robót je eli ich jakoœã i iloœã w poszczególnych asortymentach jest zgodna z dokumentacj¹ projektow¹, ST i poleceniami Zamawiaj¹cego, g) Roboty z wadami nie bêd¹ odbierane Dokumenty do odbioru ostatecznego Robót. Podstawowym dokumentem do dokonania odbioru ostatecznego Robót jest protokóù odbioru ostatecznego sporz¹dzony wg wzoru ustalonego przez Zamawiaj¹cego. Do odbioru ostatecznego Wykonawca jest zobowi¹zany przedstawiã nastêpuj¹ce dokumenty: - Dokumentacjê Projektow¹ ( jeœli byùa wymagana ) z naniesionymi zmianami, - ST na poszczególne asortymenty robót, - uwagi i zalecenia In yniera zwùaszcza przy odbiorze Robót zanikaj¹cych i ulegaj¹cych zakryciu i udokumentowanie wykonania jego zaleceñ, - recepty i ustalenia technologiczne, - Dziennik laboratoryjny, recepty robocze, ustalenia technologiczne, wyniki pomiarów i badañ kontrolnych wykonanych zgodnie z ST, atesty na materiaùy i produkty przemysùowe, - opinie technologiczn¹ sporz¹dzona na podstawie wyników badañ i pomiarów wymaganych przez ST dla poszczególnych asortymentów Robót, - sprawowanie techniczne zawieraj¹ce zakres i lokalizacjê Robót, wykaz zmian w stosunku do Dokumentacji Projektowej, uwagi dotycz¹ce warunków realizacji Robót, datê rozpoczêcia i zakoñczenia Robót, - geodezyjn¹ inwentaryzacjê powykonawcz¹ klauzulowan¹, - stosowne pozwolenia i zezwolenia okreœlone w opiniach i uzgodnieniu projektu budowlanego, - inne dokumenty wymagane przez Zamawiaj¹cego. W przypadku, gdy Odbieraj¹cy stwierdzi, e Roboty pod wzglêdem przygotowania dokumentacyjnego nie s¹ gotowe do odbioru koñcowego, to w porozumieniu z Wykonawc¹ ustali ponowny termin odbioru Badania i pomiary laboratoryjne Zamawiaj¹cego. Laboratorium Zamawiaj¹cego wykonuje nastêpuj¹ce badania i pomiary zlecone przez In yniera; - przed rozpoczêciem Robót; badania materiaùów przewidzianych do wbudowania, - w trakcie Robót; badania jakoœci stosowanych materiaùów i wykonywanych Robót, - badania sprawdzaj¹ce do odbioru Robót zanikaj¹cych których zakres i czêstotliwoœã okreœlaj¹ specyfikacje asortymentowe, - badania i pomiary do odbioru ostatecznego Robót w zakresie okreœlonym przez specyfikacje. Próbki nale y dostarczyã sukcesywnie, w czasie trwania budowy. Ka da próbka musi posiadaã protokóù pobrania z okreœleniem lokalizacji, daty itp.

12 Odbiór pogwarancyjny. Polega na ocenie wykonanych Robót zwi¹zanych z usuniêciem wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym i zaistniaùych w okresie gwarancyjnym. Odbiór pogwarancyjny powinien byã dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzglêdnieniem zasad odbioru pogwarancyjnego. 9. PODSTAWA P ATNOÚCI. Podstawa pùatnoœci jest jednostkowa, skalkulowana przez Wykonawcê za jednostkê obmiarów ustalona dla danej pozycji Úlepego Kosztorysu. Cena jednostkowa dla danej pozycji kosztorysu powinna obejmowaã: - robociznê bezpoœredni¹, - wartoœã zu ytych materiaùów wraz z kosztami ich zakupu, - wartoœã pracy sprzêtu wraz z kosztami jednorazowymi (sprowadzenie sprzêtu na plac budowy i z powrotem, monta, demonta na stanowisku pracy ), - koszty poœrednie; pùace personelu i kierownictwa budowy, pracowników nadzoru i laboratorium, koszty urz¹dzania i eksploatacji zaplecza budowy, wydatki dotycz¹ce BHP, oznakowania Robót wraz z projektem oznakowania i organizacji ruchu, usùugi obce na rzecz budowy, opùaty za dzier awê, ekspertyzy, ubezpieczenia oraz koszty zarz¹du przedsiêbiorstwa Wykonawcy, opùaty zwi¹zane z pozyskaniem decyzji i pozwoleñ, - zysk kalkulacyjny zawieraj¹cy ewentualne ryzyko Wykonawcy z tytuùu innych, wydatków mog¹cych wyst¹piã w czasie realizacji Robót i w okresie gwarancyjnym, - podatki obliczone zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami. Do cen jednostkowych nie nale y wliczaã podatku VAT. Uzgodniona cena jednostkowa zaproponowana przez Wykonawcê za dan¹ pozycjê w kosztorysie ofertowym jest ostateczna i wyklucza mo liwoœã ¹dania dodatkowej zapùaty za wykonanie Robót objêtych t¹ pozycj¹ kosztorysow¹, za wyj¹tkiem przypadków omówionych w warunkach Kontraktu. 10. PRZEPISY ZWI ZANE. 1. Wszystkie przepisy podane s¹ w asortymentowych SST.

13 13 D ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOÚCIOWYCH D WYZNACZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOÚCIOWYCH W TERENIE RÓWNINNYM 1. WSTÆP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru robót zwi¹zanych z odtworzeniem trasy drogowej i jej punktów wysokoœciowych Zakres stosowania ST Specyfikacja jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objêtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz¹ zasad prowadzenia robót zwi¹zanych z wszystkimi czynnoœciami umo liwiaj¹cymi i maj¹cymi na celu odtworzenie w terenie przebiegu trasy drogowej Odtworzenie trasy i punktów wysokoœciowych W zakres robót pomiarowych, zwi¹zanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokoœciowych wchodz¹: a) sprawdzenie wyznaczenia sytuacyjnego i wysokoœciowego punktów gùównych osi trasy i punktów wysokoœciowych, b) uzupeùnienie osi trasy dodatkowymi punktami (wyznaczenie osi), c) wyznaczenie dodatkowych punktów wysokoœciowych (reperów roboczych), d) wyznaczenie przekrojów poprzecznych, e) zastabilizowanie punktów w sposób trwaùy, ochrona ich przed zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób uùatwiaj¹cy odszukanie i ewentualne odtworzenie Okreœlenia podstawowe Punkty gùówne trasy - punkty zaùamania osi trasy, punkty kierunkowe oraz pocz¹tkowy i koñcowy punkt trasy Pozostaùe okreœlenia podstawowe s¹ zgodne z obowi¹zuj¹cymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotycz¹ce robót 2. MATERIA Y Ogólne wymagania dotycz¹ce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów, ich pozyskiwania i skùadowania podano w ST D Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiaùów Do utrwalenia punktów gùównych trasy nale y stosowaã pale drewniane z gwoêdziem lub prêtem stalowym, sùupki betonowe albo rury metalowe o dùugoœci okoùo 0,50 metra. Pale drewniane umieszczone poza granic¹ robót ziemnych, w s¹siedztwie punktów zaùamania trasy, powinny mieã œrednicê od 0,15 do 0,20 m i dùugoœã od 1,5 do 1,7 m. O stabilizacji pozostaùych punktów nale y stosowaã paliki drewniane œrednicy od 0,05 do 0,08 m i dùugoœci okoùo 0,30 m, a dla punktów utrwalanych w istniej¹cej nawierzchni bolce stalowe œrednicy 5 mm i dùugoœci od 0,04 do 0,05 m. Úwiadki powinny mieã dùugoœã okoùo 0,50 m i przekrój prostok¹tny.

14 14 3. SPRZÆT 3.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzêt pomiarowy Do odtworzenia sytuacyjnego trasy i punktów wysokoœciowych nale y stosowaã nastêpuj¹cy sprzêt: teodolity lub tachimetry, niwelatory, dalmierze, tyczki, ùaty, taœmy stalowe, szpilki. Sprzêt stosowany do odtworzenia trasy drogowej i jej punktów wysokoœciowych powinien gwarantowaã uzyskanie wymaganej dokùadnoœci pomiaru. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport sprzêtu i materiaùów Sprzêt i materiaùy do odtworzenia trasy mo na przewoziã dowolnymi œrodkami transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Zasady wykonywania prac pomiarowych Prace pomiarowe powinny byã wykonane zgodnie z obowi¹zuj¹cymi Instrukcjami GUGiK (od 1 do 7). Przed przyst¹pieniem do robót Wykonawca powinien przej¹ã od Zamawiaj¹cego dane zawieraj¹ce lokalizacjê i wspóùrzêdne punktów gùównych trasy oraz reperów. W oparciu o materiaùy dostarczone przez Zamawiaj¹cego, Wykonawca powinien przeprowadziã obliczenia i pomiary geodezyjne niezbêdne do szczegóùowego wytyczenia robót. i uprawnienia. Prace pomiarowe powinny byã wykonane przez osoby posiadaj¹ce odpowiednie kwalifikacje Wykonawca powinien natychmiast poinformowaã In yniera o wszelkich bùêdach wykrytych w wytyczeniu punktów gùównych trasy i (lub) reperów roboczych. Bùêdy te powinny byã usuniête na koszt Zamawiaj¹cego. Wykonawca powinien sprawdziã czy rzêdne terenu okreœlone w dokumentacji projektowej s¹ zgodne z rzeczywistymi rzêdnymi terenu. Je eli Wykonawca stwierdzi, e rzeczywiste rzêdne terenu istotnie ró ni¹ siê od rzêdnych okreœlonych w dokumentacji projektowej, to powinien powiadomiã o tym In yniera. Uksztaùtowanie terenu w takim rejonie nie powinno byã zmieniane przed podjêciem odpowiedniej decyzji przez In yniera. Wszystkie roboty dodatkowe, wynikaj¹ce z ró nic rzêdnych terenu podanych w dokumentacji projektowej i rzêdnych rzeczywistych, akceptowane przez In yniera, zostan¹ wykonane na koszt Zamawiaj¹cego. Zaniechanie powiadomienia In yniera oznacza, e roboty dodatkowe w takim przypadku obci¹ ¹ Wykonawcê. Wszystkie roboty, które bazuj¹ na pomiarach Wykonawcy, nie mog¹ byã rozpoczête przed zaakceptowaniem wyników pomiarów przez In yniera.

15 15 Punkty wierzchoùkowe, punkty gùówne trasy i punkty poœrednie osi trasy musz¹ byã zaopatrzone w oznaczenia okreœlaj¹ce w sposób wyraêny i jednoznaczny charakterystykê i poùo enie tych punktów. Forma i wzór tych oznaczeñ powinny byã zaakceptowane przez In yniera. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronê wszystkich punktów pomiarowych i ich oznaczeñ w czasie trwania robót. Je eli znaki pomiarowe przekazane przez Zamawiaj¹cego zostan¹ zniszczone przez Wykonawcê œwiadomie lub wskutek zaniedbania, a ich odtworzenie jest konieczne do dalszego prowadzenia robót, to zostan¹ one odtworzone na koszt Wykonawcy. Wszystkie pozostaùe prace pomiarowe konieczne dla prawidùowej realizacji robót nale ¹ do obowi¹zków Wykonawcy Sprawdzenie wyznaczenia punktów gùównych osi trasy i punktów wysokoœciowych Punkty wierzchoùkowe trasy i inne punkty gùówne powinny byã zastabilizowane w sposób trwaùy, przy u yciu pali drewnianych lub sùupków betonowych, a tak e dowi¹zane do punktów pomocniczych, poùo onych poza granic¹ robót ziemnych. Maksymalna odlegùoœã pomiêdzy punktami gùównymi na odcinkach prostych nie mo e przekraczaã 500 m. Zamawiaj¹cy powinien zaùo yã robocze punkty wysokoœciowe (repery robocze) wzdùu osi trasy drogowej, a tak e przy ka dym obiekcie in ynierskim. Maksymalna odlegùoœã miêdzy reperami roboczymi wzdùu trasy drogowej w terenie pùaskim powinna wynosiã 500 metrów, natomiast w terenie falistym i górskim powinna byã odpowiednio zmniejszona, zale nie od jego konfiguracji. Repery robocze nale y zaùo yã poza granicami robót zwi¹zanych z wykonaniem trasy drogowej i obiektów towarzysz¹cych. Jako repery robocze mo na wykorzystaã punkty staùe na stabilnych, istniej¹cych budowlach wzdùu trasy drogowej. O ile brak takich punktów, repery robocze nale y zaùo yã w postaci sùupków betonowych lub grubych ksztaùtowników stalowych, osadzonych w gruncie w sposób wykluczaj¹cy osiadanie, zaakceptowany przez In yniera. Rzêdne reperów roboczych nale y okreœlaã z tak¹ dokùadnoœci¹, aby œredni bù¹d niwelacji po wyrównaniu byù mniejszy od 4 mm/km, stosuj¹c niwelacjê podwójn¹ w nawi¹zaniu do reperów pañstwowych. Repery robocze powinny byã wyposa one w dodatkowe oznaczenia, zawieraj¹ce wyraêne i jednoznaczne okreœlenie nazwy reperu i jego rzêdnej Odtworzenie osi trasy Tyczenie osi trasy nale y wykonaã w oparciu o dokumentacjê projektow¹ oraz inne dane geodezyjne przekazane przez Zamawiaj¹cego, przy wykorzystaniu sieci poligonizacji pañstwowej albo innej osnowy geodezyjnej, okreœlonej w dokumentacji projektowej. Oœ trasy powinna byã wyznaczona w punktach gùównych i w punktach poœrednich w odlegùoœci zale nej od charakterystyki terenu i uksztaùtowania trasy, lecz nie rzadziej ni co 50 metrów. Dopuszczalne odchylenie sytuacyjne wytyczonej osi trasy w stosunku do dokumentacji projektowej nie mo e byã wiêksze ni 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub 5 cm dla pozostaùych dróg. Rzêdne niwelety punktów osi trasy nale y wyznaczyã z dokùadnoœci¹ do 1 cm w stosunku do rzêdnych niwelety okreœlonych w dokumentacji projektowej. Do utrwalenia osi trasy w terenie nale y u yã materiaùów wymienionych w pkt 2.2. Usuniêcie pali z osi trasy jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy Wykonawca robót zast¹pi je odpowiednimi palami po obu stronach osi, umieszczonych poza granic¹ robót Wyznaczenie przekrojów poprzecznych Wyznaczenie przekrojów poprzecznych obejmuje wyznaczenie krawêdzi nasypów i wykopów na powierzchni terenu (okreœlenie granicy robót), zgodnie z dokumentacj¹ projektow¹ oraz w miejscach

16 16 wymagaj¹cych uzupeùnienia dla poprawnego przeprowadzenia robót i w miejscach zaakceptowanych przez In yniera. Do wyznaczania krawêdzi nasypów i wykopów nale y stosowaã dobrze widoczne paliki lub wiechy. Wiechy nale y stosowaã w przypadku nasypów o wysokoœci przekraczaj¹cej 1 metr oraz wykopów gùêbszych ni 1 metr. Odlegùoœã miêdzy palikami lub wiechami nale y dostosowaã do uksztaùtowania terenu oraz geometrii trasy drogowej. Odlegùoœã ta co najmniej powinna odpowiadaã odstêpowi kolejnych przekrojów poprzecznych. Profilowanie przekrojów poprzecznych musi umo liwiaã wykonanie nasypów i wykopów o ksztaùcie zgodnym z dokumentacj¹ projektow¹ Wyznaczenie poùo enia obiektów mostowych Dla ka dego z obiektów mostowych nale y wyznaczyã jego poùo enie w terenie poprzez: a) wytyczenie osi obiektu, b) wytyczenie punktów okreœlaj¹cych usytuowanie (kontur) obiektu, w szczególnoœci przyczóùków i filarów mostów i wiaduktów. W przypadku mostów i wiaduktów dokumentacja projektowa powinna zawieraã opis odpowiedniej osnowy realizacyjnej do wytyczenia tych obiektów. Poùo enie obiektu w planie nale y okreœliã z dokùadnoœci¹ okreœlon¹ w punkcie KONTROLA JAKOÚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoœci robót Ogólne zasady kontroli jakoœci robót podano w ST Wymagania ogólne pkt Kontrola jakoœci prac pomiarowych Kontrolê jakoœci prac pomiarowych zwi¹zanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokoœciowych nale y prowadziã wedùug ogólnych zasad okreœlonych w instrukcjach i wytycznych GUGiK (1,2,3,4,5,6,7) zgodnie z wymaganiami podanymi w pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk¹ obmiarow¹ jest km (kilometr) odtworzonej trasy w terenie. Obmiar robót zwi¹zanych z wyznaczeniem obiektów jest czêœci¹ obmiaru robót mostowych. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sposób odbioru robót Odbiór robót zwi¹zanych z odtworzeniem trasy w terenie nastêpuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokóùu z kontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkùada In ynierowi. 9. PODSTAWA P ATNOÚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci pkt 9. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci podano w ST D Wymagania ogólne

17 Cena jednostki obmiarowej Cena 1 km wykonania robót obejmuje: sprawdzenie wyznaczenia punktów gùównych osi trasy i punktów wysokoœciowych, uzupeùnienie osi trasy dodatkowymi punktami, wyznaczenie dodatkowych punktów wysokoœciowych, wyznaczenie przekrojów poprzecznych z ewentualnym wytyczeniem dodatkowych przekrojów, zastabilizowanie punktów w sposób trwaùy, ochrona ich przed zniszczeniem i oznakowanie uùatwiaj¹ce odszukanie i ewentualne odtworzenie. Pùatnoœã robót zwi¹zanych z wyznaczeniem obiektów mostowych jest ujêta w koszcie robót mostowych. 10. PRZEPISY ZWI ZANE 1. Instrukcja techniczna 0-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych. 2. Instrukcja techniczna G-3. Geodezyjna obsùuga inwestycji, Gùówny Urz¹d Geodezji i Kartografii, Warszawa Instrukcja techniczna G-1. Geodezyjna osnowa pozioma, GUGiK Instrukcja techniczna G-2. Wysokoœciowa osnowa geodezyjna, GUGiK Instrukcja techniczna G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokoœciowe, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.2. Pomiary realizacyjne, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK 1983.

18 18 D ROBOTY ZIEMNE D ROBOTY ZIEMNE - WYMAGANIA OGÓLNE 1. Wstêp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru liniowych robót ziemnych Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objêtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz¹ zasad prowadzenia robót ziemnych w czasie budowy lub modernizacji dróg i obejmuj¹: a) wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych, b) budowê nasypów drogowych, c) pozyskiwanie gruntu z ukopu lub dokopu Okreœlenia podstawowe Budowla ziemna - budowla wykonana w gruncie lub z gruntu naturalnego lub z gruntu antropogenicznego speùniaj¹ca warunki statecznoœci i odwodnienia Korpus drogowy - nasyp lub ta czêœã wykopu, która jest ograniczona koron¹ drogi i skarpami rowów Wysokoœã nasypu lub gùêbokoœã wykopu - ró nica rzêdnej terenu i rzêdnej robót ziemnych, wyznaczonych w osi nasypu lub wykopu Nasyp niski - nasyp, którego wysokoœã jest mniejsza ni 1 m Nasyp œredni - nasyp, którego wysokoœã jest zawarta w granicach od 1 do 3 m Nasyp wysoki - nasyp, którego wysokoœã przekracza 3 m Wykop pùytki - wykop, którego gùêbokoœã jest mniejsza ni 1 m Wykop œredni - wykop, którego gùêbokoœã jest zawarta w granicach od 1 do 3 m Wykop gùêboki - wykop, którego gùêbokoœã przekracza 3 m Bagno - grunt organiczny nasycony wod¹, o maùej noœnoœci, charakteryzuj¹cy siê znacznym i dùugotrwaùym osiadaniem pod obci¹ eniem Grunt nieskalisty - ka dy grunt rodzimy, nie okreœlony w punkcie jako grunt skalisty Ukop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, poùo one w obrêbie pasa robót drogowych Dokop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, poùo one poza pasem robót drogowych Odkùad - miejsce wbudowania lub skùadowania (odwiezienia) gruntów pozyskanych w czasie wykonywania wykopów, a nie wykorzystanych do budowy nasypów oraz innych prac zwi¹zanych z tras¹ drogow¹.

19 Wskaênik zagêszczenia gruntu - wielkoœã charakteryzuj¹ca stan zagêszczenia gruntu, okreœlona wg wzoru: d I s ds gdzie: d - gêstoœã objêtoœciowa szkieletu zagêszczonego gruntu, zgodnie z BN-77/ , (Mg/m 3 ), ds - maksymalna gêstoœã objêtoœciowa szkieletu gruntowego przy wilgotnoœci optymalnej, zgodnie z PN-B-04481:1988, sùu ¹ca do oceny zagêszczenia gruntu w robotach ziemnych, (Mg/m 3 ) Wskaênik ró noziarnistoœci - wielkoœã charakteryzuj¹ca zagêszczalnoœã gruntów niespoistych, okreœlona wg wzoru: d 60 U d gdzie: d 60 - d 10 - œrednica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu, (mm), œrednica oczek sita, przez które przechodzi 10% gruntu, (mm) Wskaênik odksztaùcenia gruntu - wielkoœã charakteryzuj¹ca stan zagêszczenia gruntu, okreœlona wg wzoru: E2 I0 E1 gdzie: E 1 - moduù odksztaùcenia gruntu oznaczony w pierwszym obci¹ eniu badanej warstwy zgodnie z PN- S-02205:1998, E 2 - moduù odksztaùcenia gruntu oznaczony w powtórnym obci¹ eniu badanej warstwy zgodnie z PN- S-02205: Pozostaùe okreœlenia podstawowe s¹ zgodne z obowi¹zuj¹cymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotycz¹ce robót Ogólne wymagania dotycz¹ce robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt materiaùy (grunty) 2.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów, ich pozyskiwania i skùadowania, podano w SST D Wymagania ogólne pkt 2.

20 Podziaù gruntów Podziaù gruntów pod wzglêdem wysadzinowoœci podaje tablica 1. Podziaù gruntów pod wzglêdem przydatnoœci do budowy nasypów podano w ST D pkt 2. Tablica 1. Podziaù gruntów pod wzglêdem wysadzinowoœci wg PN-S-02205:1998 Lp. Wyszczególni Jed- Grupy gruntów enie wùaœciwoœci nostki niewysadzinowe W¹tpliwe wysadzinowe 1 Rodzaj gruntu rumosz niegliniasty wir pospóùka piasek gruby piasek œredni piasek drobny u el nierozpadowy 2 Zawartoœã cz¹stek 0,075 mm 0,02 mm % 15 3 piasek pylasty zwietrzelina gliniasta rumosz gliniasty wir gliniasty pospóùka gliniasta od 15 do 30 od 3 do 10 maùo wysadzinowe glina piasz- czysta zwiêzùa, glina zwiêzùa, glina pylasta zwiêzùa iù, iù piaszczys-ty, iù pylasty bardzo wysadzinowe piasek gliniasty pyù, pyù piasz-czysty glina piasz- czysta, glina, glina pylasta iù warwowy Kapilarnoœã bierna H kb m 1,0 1,0 1,0 4 Wskaênik piaskowy WP 35 od 25 do Zasady wykorzystania gruntów Grunty uzyskane przy wykonywaniu wykopów powinny byã przez Wykonawcê wykorzystane w maksymalnym stopniu do budowy nasypów. Grunty przydatne do budowy nasypów mog¹ byã wywiezione poza teren budowy tylko wówczas, gdy stanowi¹ nadmiar objêtoœci robót ziemnych i za zezwoleniem In yniera. Je eli grunty przydatne, uzyskane przy wykonaniu wykopów, nie bêd¹c nadmiarem objêtoœci robót ziemnych, zostaùy za zgod¹ In yniera wywiezione przez Wykonawcê poza teren budowy z przeznaczeniem innym ni budowa nasypów lub wykonanie prac objêtych kontraktem, Wykonawca jest zobowi¹zany do dostarczenia równowa nej objêtoœci gruntów przydatnych ze êródeù wùasnych, zaakceptowanych przez In yniera. Grunty i materiaùy nieprzydatne do budowy nasypów, okreœlone w ST D pkt 2.4, powinny byã wywiezione przez Wykonawcê na odkùad. Zapewnienie terenów na odkùad nale y do obowi¹zków Zamawiaj¹cego, o ile nie okreœlono tego inaczej w kontrakcie. In ynier mo e nakazaã pozostawienie na terenie budowy gruntów, których czasowa nieprzydatnoœã wynika jedynie z powodu zamarzniêcia lub nadmiernej wilgotnoœci.

21 21 3. sprzêt 3.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu podano w SST D Wymagania ogólne pkt Sprzêt do robót ziemnych Wykonawca przystêpuj¹cy do wykonania robót ziemnych powinien wykazaã siê mo liwoœci¹ korzystania z nastêpuj¹cego sprzêtu do: odspajania i wydobywania gruntów (narzêdzia mechaniczne, mùoty pneumatyczne, zrywarki, koparki, ùadowarki, wiertarki mechaniczne itp.), jednoczesnego wydobywania i przemieszczania gruntów (spycharki, zgarniarki, równiarki, urz¹dzenia do hydromechanizacji itp.), transportu mas ziemnych (samochody wywrotki, samochody skrzyniowe, taœmoci¹gi itp.), sprzêtu zagêszczaj¹cego (walce, ubijaki, pùyty wibracyjne itp.). 4. transport 4.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu podano w SST D Wymagania ogólne pkt Transport gruntów Wybór œrodków transportowych oraz metod transportu powinien byã dostosowany do rodzaju gruntu (materiaùu), jego objêtoœci, sposobu odspajania i zaùadunku oraz do odlegùoœci transportu. Wydajnoœã œrodków transportowych powinna byã ponadto dostosowana do wydajnoœci sprzêtu stosowanego do urabiania i wbudowania gruntu (materiaùu). Zwiêkszenie odlegùoœci transportu ponad wartoœci zatwierdzone nie mo e byã podstaw¹ roszczeñ Wykonawcy, dotycz¹cych dodatkowej zapùaty za transport, o ile zwiêkszone odlegùoœci nie zostaùy wczeœniej zaakceptowane na piœmie przez In yniera. 5. wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Dokùadnoœã wykonania wykopów i nasypów Odchylenie osi korpusu ziemnego, w wykopie lub nasypie, od osi projektowanej nie powinny byã wiêksze ni 10 cm. Ró nica w stosunku do projektowanych rzêdnych robót ziemnych nie mo e przekraczaã + 1 cm i -3 cm. Szerokoœã górnej powierzchni korpusu nie mo e ró niã siê od szerokoœci projektowanej o wiêcej ni 10 cm, a krawêdzie korony drogi nie powinny mieã wyraênych zaùamañ w planie. Pochylenie skarp nie powinno ró niã siê od projektowanego o wiêcej ni 10% jego wartoœci wyra onej tangensem k¹ta. Maksymalne nierównoœci na powierzchni skarp nie powinny przekraczaã 10 cm przy pomiarze ùat¹ 3-metrow¹, albo powinny byã speùnione inne wymagania dotycz¹ce nierównoœci, wynikaj¹ce ze sposobu umocnienia powierzchni skarpy. W gruntach skalistych wymagania, dotycz¹ce równoœci powierzchni dna wykopu oraz pochylenia i równoœci skarp, powinny byã okreœlone w dokumentacji projektowej i ST Odwodnienia pasa robót ziemnych Niezale nie od budowy urz¹dzeñ, stanowi¹cych elementy systemów odwadniaj¹cych, ujêtych w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien, o ile wymagaj¹ tego warunki terenowe, wykonaã urz¹dzenia, które zapewni¹ odprowadzenie wód gruntowych i opadowych poza obszar robót ziemnych tak, aby zabezpieczyã grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Wykonawca ma obowi¹zek takiego wykonywania wykopów i nasypów, aby powierzchniom gruntu nadawaã w caùym okresie trwania robót spadki, zapewniaj¹ce prawidùowe odwodnienie.

22 22 Je eli, wskutek zaniedbania Wykonawcy, grunty ulegn¹ nawodnieniu, które spowoduje ich dùugotrwaù¹ nieprzydatnoœã, Wykonawca ma obowi¹zek usuniêcia tych gruntów i zast¹pienia ich gruntami przydatnymi na wùasny koszt bez jakichkolwiek dodatkowych opùat ze strony Zamawiaj¹cego za te czynnoœci, jak równie za dowieziony grunt. Odprowadzenie wód do istniej¹cych zbiorników naturalnych i urz¹dzeñ odwadniaj¹cych musi byã poprzedzone uzgodnieniem z odpowiednimi instytucjami Odwodnienie wykopów Technologia wykonania wykopu musi umo liwiaã jego prawidùowe odwodnienie w caùym okresie trwania robót ziemnych. Wykonanie wykopów powinno postêpowaã w kierunku podnoszenia siê niwelety. W czasie robót ziemnych nale y zachowaã odpowiedni spadek podùu ny i nadaã przekrojom poprzecznym spadki, umo liwiaj¹ce szybki odpùyw wód z wykopu. O ile w dokumentacji projektowej nie zawarto innego wymagania, spadek poprzeczny nie powinien byã mniejszy ni 4% w przypadku gruntów spoistych i nie mniejszy ni 2% w przypadku gruntów niespoistych. Nale y uwzglêdniã ewentualny wpùyw kolejnoœci i sposobu odspajania gruntów oraz terminów wykonywania innych robót na speùnienie wymagañ dotycz¹cych prawidùowego odwodnienia wykopu w czasie postêpu robót ziemnych. ródùa wody, odsùoniête przy wykonywaniu wykopów, nale y uj¹ã w rowy i /lub dreny. Wody opadowe i gruntowe nale y odprowadziã poza teren pasa robót ziemnych Rowy Rowy boczne oraz rowy stokowe powinny byã wykonane zgodnie z dokumentacj¹ projektow¹ i ST. Szerokoœã dna i gùêbokoœã rowu nie mog¹ ró niã siê od wymiarów projektowanych o wiêcej ni 5 cm. Dokùadnoœã wykonania skarp rowów powinna byã zgodna z okreœlon¹ dla skarp wykopów w ST D kontrola jakoœci robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoœci robót Ogólne zasady kontroli jakoœci robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Badania i pomiary w czasie wykonywania robót ziemnych Sprawdzenie odwodnienia Sprawdzenie odwodnienia korpusu ziemnego polega na kontroli zgodnoœci z wymaganiami specyfikacji okreœlonymi w pkcie 5 oraz z dokumentacj¹ projektow¹. Szczególn¹ uwagê nale y zwróciã na: - wùaœciwe ujêcie i odprowadzenie wód opadowych, - wùaœciwe ujêcie i odprowadzenie wysiêków wodnych Sprawdzenie jakoœci wykonania robót Czynnoœci wchodz¹ce w zakres sprawdzenia jakoœci wykonania robót okreœlono w pkcie 6 ST D , oraz D

23 Badania do odbioru korpusu ziemnego Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów do odbioru korpusu ziemnego podaje tablica 2. Tablica 2. Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów wykonanych robót ziemnych Lp. Badana cecha Minimalna czêstotliwoœã badañ i pomiarów 1 Pomiar szerokoœci korpusu ziemnego 2 Pomiar szerokoœci dna rowów 3 Pomiar rzêdnych powierzchni korpusu ziemnego 4 Pomiar pochylenia skarp 5 Pomiar równoœci powierzchni korpusu 6 Pomiar równoœci skarp 7 Pomiar spadku podùu nego powierzchni korpusu lub dna rowu 8 Badanie zagêszczenia gruntu Pomiar taœm¹, szablonem, ùat¹ o dùugoœci 3 m i poziomic¹ lub niwelatorem, w odstêpach co 200 m na prostych, w punktach gùównych ùuku, co 100 m na ùukach o R 100 m co 50 m na ùukach o R 100 m oraz w miejscach, które budz¹ w¹tpliwoœci Pomiar niwelatorem rzêdnych w odstêpach co 200 m oraz w punktach w¹tpliwych Wskaênik zagêszczenia okreœlaã dla ka dej uùo onej warstwy lecz nie rzadziej ni w trzech punktach na 1000 m 2 warstwy Szerokoœã korpusu ziemnego Szerokoœã korpusu ziemnego nie mo e ró niã siê od szerokoœci projektowanej o wiêcej ni 10 cm Szerokoœã dna rowów Szerokoœã dna rowów nie mo e ró niã siê od szerokoœci projektowanej o wiêcej ni 5 cm Rzêdne korony korpusu ziemnego Rzêdne korony korpusu ziemnego nie mog¹ ró niã siê od rzêdnych projektowanych o wiêcej ni - 3 cm lub +1 cm Pochylenie skarp Pochylenie skarp nie mo e ró niã siê od pochylenia projektowanego o wiêcej ni 10% wartoœci pochylenia wyra onego tangensem k¹ta Równoœã korony korpusu 3 cm. Nierównoœci powierzchni korpusu ziemnego mierzone ùat¹ 3-metrow¹, nie mog¹ przekraczaã Równoœã skarp Nierównoœci skarp, mierzone ùat¹ 3-metrow¹, nie mog¹ przekraczaã 10 cm Spadek podùu ny korony korpusu lub dna rowu Spadek podùu ny powierzchni korpusu ziemnego lub dna rowu, sprawdzony przez pomiar niwelatorem rzêdnych wysokoœciowych, nie mo e dawaã ró nic, w stosunku do rzêdnych projektowanych, wiêkszych ni -3 cm lub +1 cm.

24 Zagêszczenie gruntu Wskaênik zagêszczenia gruntu okreœlony zgodnie z BN-77/ powinien byã zgodny z zaùo onym dla odpowiedniej kategorii ruchu. W przypadku gruntów dla których nie mo na okreœliã wskaênika zagêszczenia nale y okreœliã wskaênik odksztaùcenia I 0, zgodnie z norm¹ PN-S-02205: Zasady postêpowania z wadliwie wykonanymi robotami Wszystkie materiaùy nie speùniaj¹ce wymagañ podanych w odpowiednich punktach specyfikacji, zostan¹ odrzucone. Jeœli materiaùy nie speùniaj¹ce wymagañ zostan¹ wbudowane lub zastosowane, to na polecenie In yniera Wykonawca wymieni je na wùaœciwe, na wùasny koszt. Wszystkie roboty, które wykazuj¹ wiêksze odchylenia cech od okreœlonych w punktach 5 i 6 specyfikacji powinny byã ponownie wykonane przez Wykonawcê na jego koszt. Na pisemne wyst¹pienie Wykonawcy, In ynier mo e uznaã wadê za nie maj¹c¹ zasadniczego wpùywu na cechy eksploatacyjne drogi i ustali zakres i wielkoœã potr¹ceñ za obni on¹ jakoœã. 7. obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Obmiar robót ziemnych Jednostka obmiarow¹ jest m 3 (metr szeœcienny) wykonanych robót ziemnych. 8. odbiór robót Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty ziemne uznaje siê za wykonane zgodnie z dokumentacj¹ projektow¹, ST i wymaganiami In yniera, je eli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 daùy wyniki pozytywne. 9. podstawa pùatnoœci Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci podano w SST D Wymagania ogólne pkt 9. Zakres czynnoœci objêtych cen¹ jednostkow¹ podano w ST D , oraz D pkt przepisy zwi¹zane Normy 1. PN-B-02480:1986 Grunty budowlane. Okreœlenia. Symbole. Podziaù i opis gruntów 2. PN-B-04481:1988 Grunty budowlane. Badania próbek gruntów 3. PN-B-04493:1960 Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarnoœci biernej 4. PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania 5. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaênika piaskowego 6. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie moduùu odksztaùcenia nawierzchni podatnych i podùo a przez obci¹ enie pùyt¹ 7. BN-77/ Oznaczenie wskaênika zagêszczenia gruntu Inne dokumenty 8. Wykonanie i odbiór robót ziemnych dla dróg szybkiego ruchu, IBDiM, Warszawa Instrukcja badañ podùo a gruntowego budowli drogowych i mostowych, GDDP,Warszawa Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i póùsztywnych, IBDiM, Warszawa Wytyczne wzmacniania podùo a gruntowego w budownictwie drogowym, IBDiM, Warszawa 2002.

25 25 D WYKONANIE WYKOPÓW W GRUNTACH kat I-V 1. WSTÆP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru wykopów w gruntach kat I-V Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objêtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz¹ zasad prowadzenia robót ziemnych w czasie robót wymienionych w pkt. 1.1 i obejmuj¹ wykonanie wykopów w gruntach kat. I-V Okreœlenia podstawowe Podstawowe okreœlenia zostaùy podane w ST D pkt Ogólne wymagania dotycz¹ce robót Ogólne wymagania dotycz¹ce robót podano w ST D pkt materiaùy (grunty) Materiaù wystêpuj¹cy w podùo u wykopu jest gruntem rodzimym, który bêdzie stanowiù podùo e nawierzchni chodnika. 3. sprzêt Ogólne wymagania i ustalenia dotycz¹ce sprzêtu okreœlono w ST D pkt transport Ogólne wymagania i ustalenia dotycz¹ce transportu okreœlono w ST D pkt wykonanie robót 5.1. Zasady prowadzenia robót Ogólne zasady prowadzenia robót podano w ST D pkt 5. Odspojone grunty przydatne do wykonania nasypów powinny byã bezpoœrednio wbudowane w nasyp lub przewiezione na odkùad. O ile In ynier dopuœci czasowe skùadowanie odspojonych gruntów, nale y je odpowiednio zabezpieczyã przed nadmiernym zawilgoceniem Wymagania dotycz¹ce zagêszczenia i noœnoœci gruntu Zagêszczenie gruntu w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych powinno speùniaã wymagania, dotycz¹ce minimalnej wartoœci wskaênika zagêszczenia I s = 1,00 Je eli grunty rodzime w wykopach i miejscach zerowych nie speùniaj¹ wymaganego wskaênika zagêszczenia, to przed uùo eniem konstrukcji nawierzchni nale y je dogêœciã do wartoœci I s =1,00. Je eli wartoœci wskaênika zagêszczenia nie mog¹ byã osi¹gniête przez bezpoœrednie zagêszczanie gruntów rodzimych, to nale y podj¹ã œrodki w celu ulepszenia gruntu podùo a, umo liwiaj¹cego uzyskanie wymaganych wartoœci wskaênika zagêszczenia. Mo liwe do zastosowania œrodki proponuje Wykonawca i przedstawia do akceptacji In ynierowi. Nale y sprawdziã noœnoœã warstwy gruntu na powierzchni robót ziemnych na podstawie pomiaru wtórnego moduùu odksztaùcenia E 2 zgodnie z PN-02205:1998 [4] 5.3. Ruch budowlany Nie nale y dopuszczaã ruchu budowlanego po dnie wykopu o ile gruboœã warstwy gruntu (nadkùadu) powy ej rzêdnych robót ziemnych jest mniejsza ni 0,3 m.

26 26 Z chwil¹ przyst¹pienia do ostatecznego profilowania dna wykopu dopuszcza siê po nim jedynie ruch maszyn wykonuj¹cych tê czynnoœã budowlan¹. Mo e odbywaã siê jedynie sporadyczny ruch pojazdów, które nie spowoduj¹ uszkodzeñ powierzchni korpusu. Naprawa uszkodzeñ powierzchni robót ziemnych, wynikaj¹cych z niedotrzymania podanych powy ej warunków obci¹ a Wykonawcê robót ziemnych. 6. kontrola jakoœci robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoœci robót Ogólne zasady kontroli jakoœci robót podano w ST D pkt Kontrola wykonania wykopów Kontrola wykonania wykopów polega na sprawdzeniu zgodnoœci z wymaganiami okreœlonymi w dokumentacji projektowej i ST. W czasie kontroli szczególn¹ uwagê nale y zwróciã na: a) sposób odspajania gruntów nie pogarszaj¹cy ich wùaœciwoœci, b) zapewnienie statecznoœci skarp, c) odwodnienie wykopów w czasie wykonywania robót i po ich zakoñczeniu, d) dokùadnoœã wykonania wykopów (usytuowanie i wykoñczenie), e) zagêszczenie górnej strefy korpusu w wykopie wedùug wymagañ okreœlonych w pkcie obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D pkt Jednostka obmiarowa Jednostk¹ obmiarow¹ jest m 3 (metr szeœcienny) wykonanego wykopu. 8. odbiór robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D pkt podstawa pùatnoœci 9.1. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci podano w ST D pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 3 wykopów w gruntach kat. I-IV obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - oznakowanie robót, - wykonanie wykopu z transportem urobku na nasyp lub odkùad, obejmuj¹ce: odspojenie, przemieszczenie, zaùadunek, przewiezienie i wyùadunek, - odwodnienie wykopu na czas jego wykonywania, - profilowanie dna wykopu, rowów, skarp, - zagêszczenie powierzchni wykopu, - przeprowadzenie pomiarów i badañ laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, - rozplantowanie urobku na odkùadzie, - wykonanie, a nastêpnie rozebranie dróg dojazdowych, - rekultywacjê terenu. 10. przepisy zwi¹zane Spis przepisów zwi¹zanych podano w ST D pkt 10.

27 27 D ZASYPANIE WYKOPÓW WRAZ Z ZAGÆSZCZENIEM 1.Wstêp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ST s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru robót zwi¹zanych z zasypaniem wykopów wraz z zagêszczeniem Zakres stosowania ST. Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót mostowych Zakres robót objêtych ST. Ustalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji maj¹ zastosowanie przy zasypywaniu fundamentów przepustu do poziomu istniej¹cego terenu Okreœlenia podstawowe. Wskaênik zagêszczenia gruntu - wielkoœã charakteryzuj¹ca stan zagêszczenia gruntu, okreœlona wg wzoru; Pd Is = Pds gdzie: Pd - gêstoœã objêtoœciowa szkieletu zagêszczonego gruntu w [Mg/m3] Pds- maksymalna gêstoœã objêtoœciowa szkieletu gruntowego przy wilgotnoœci optymalnej, okreœlona w normalnej próbie Proctora, zgodnie z PN-88/B-04481, sùu ¹ca do oceny zagêszczenia gruntu w robotach ziemnych w [Mg/m3], badania wykonaã zgodnie z norm¹ BN-77/ Wskaênik ró norodnoœci - wielkoœã charakteryzuj¹ca zagêszczalnoœã gruntów niespoistych, okreœlona wg wzoru: gdzie: U = d60 d10 d60 - œrednica oczek sita przez które przechodzi 60% gruntu [mm] d10 - œrednica oczek sita przez które przechodzi 10% gruntu [mm] Pozostaùe okreœlenia podane w niniejszej ST s¹ zgodne z obowi¹zuj¹cymi polskimi normami i ST. D-M "Wymagania Ogólne" 1.5. Ogólne wymagania dotycz¹ce Robót. Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakoœã oraz za ich zgodnoœã z Dokumentacj¹ Projektow¹, ST i poleceniami In yniera. Ogólne wymagania podano w ST. D-M "Wymagania Ogólne". 2. Materiaùy Materiaùem stosowanym do zasypania wykopów fundamentowych do poziomu terenu s¹ grunty rodzime, je eli tylko speùniaj¹ nastêpuj¹ce warunki: - nie s¹ to grunty organiczne, materiaùy agresywne w stosunku do budowli, wykazuj¹ce pêcznienie, odpady chemiczne, odpady ze spalania œmieci, grunty zawieraj¹ce frakcje powy ej 100 mm,

28 28 Obszary zasypania o utrudnionym dostêpie maszyn do zagêszczania powinny byã wypeùnione betonem klasy B10 lub odpowiednim gruntem z dodatkiem spoiwa. W przypadku koniecznoœci zasypania wykopu piaskiem zgodnie z Dokumentacj¹ Projektow¹, nale y stosowaã piasek œredni, piasek gruby, wir, o uziarnieniu mieszanym z udziaùem frakcji poni ej 0,06 mm nie wiêkszym ni 15% wagowo. 3. Sprzêt Sprzêt u ywany do zasypywania wykopów i zagêszczania musi byã zaakceptowany przez In yniera. 4. Transport Zaùadunek, transport, rozùadunek i skùadowanie materiaùów do zasypywania wykopów powinny odbywaã siê tak aby zabezpieczyã grunt przed zanieczyszczeniem i utrat¹ wymaganych wùaœciwoœci. 5. Wykonanie robót 5.1. Zasypywanie wykopów. Zasypywanie wykopów powinno byã przeprowadzone bezpoœrednio po wykonaniu w nich projektowanych elementów obiektu i okreœlonych robót. Przed rozpoczêciem zasypania wykopów ich dno powinno byã oczyszczone z torfów, gytii i namuùów oraz ewentualnych innych zanieczyszczeñ obcych, a w przypadku potrzeby odwodnione. Je eli dno wykopu znajdowaã siê bêdzie pod wod¹, niezbêdne bêdzie stwierdzenie czystoœci dna. Do zasypywania powinien byã u yty grunt rodzimy, niezamarzniêty i bez jakichkolwiek zanieczyszczeñ (np. torfu, darniny, korzeni, odpadków budowlanych lub innych materiaùów). Grunt u yty do zasypania wykopów powinien byã zagêszczony przynajmniej tak jak grunt wokóù wykopu. W przypadku zasypywania wykopów zlokalizowanych w miejscach w których bêdzie wykonywany nasyp drogowy nale y stosowaã grunt zasypowy taki jak dla nasypu i zagêszczaã go tak jak przy wykonywaniu nasypów drogowych Zagêszczanie gruntu nasypowego. Ka da warstwa gruntu w nasypie powinna byã zagêszczana mechanicznie. Gruboœã zagêszczanych warstw winna wynosiã: a) przy zagêszczaniu lekkimi walcami - max. 0,2 m, b) przy zagêszczaniu walcami wibracyjnymi, wibratorami lub ubijakami mechanicznymi - max. 0,4 m, W okolicach urz¹dzeñ lub warstw odwadniaj¹cych oraz instalacji grunt powinien byã zagêszczany rêcznie. Zagêszczanie gruntu powinno odbywaã siê przy jednoczesnej, staùej kontroli laboratoryjnej, a wskaênik zagêszczenia powinien byã równy wskaênikowi zagêszczenia gruntu rodzimego. Wilgotnoœã gruntu zagêszczanego w danej warstwie winna byã zbli ona do wilgotnoœci optymalnej. Przy zagêszczaniu gruntów nasypowych, dla uzyskania równomiernego wskaênika nale y: rozœcielaã grunt warstwami poziomymi o równej gruboœci, sposobem rêcznym lub lekkim sprzêtem mechanicznym, warstwê nasypanego gruntu zagêszczaã na caùej szerokoœci, przy jednakowej liczbie przejœã sprzêtu zagêszczaj¹cego, prowadziã zagêszczanie od krawêdzi ku œrodkowi nasypu. W obrêbie klina odùamu nale y jako zasypki lub gruntu do formowania nasypów u ywaã wyù¹cznie grunty niespoiste, dobrze przepuszczalne.

29 29 6. Kontrola jakoœci robót Przed przyst¹pieniem do zasypania wykopów fundamentowych nale y sprawdziã stan wykopów: czy s¹ oczyszczone ze œmieci, pozostaùoœci po szalowaniu fundamentów. Ponadto nale y sprawdziã rodzaj i stan gruntu przeznaczonego do zasypania wykopów. Grunt powinien odpowiadaã wymaganiom punktu 2 niniejszej Specyfikacji. Kontroli podlega równie sposób zagêszczania gruntu zgodnie z punktem 5 niniejszej Specyfikacji. 7. Obmiar Jednostk¹ obmiaru jest 1 m 3 przestrzeni wypeùnienia gruntem zasypowym. Iloœã robót okreœla siê na podstawie Dokumentacji Projektowej z uwzglêdnieniem zmian zaaprobowanych przez In yniera i sprawdzonych w naturze. 8. Odbiór koñcowy Wg ST-M za wyj¹tkiem punktu Pùatnoœã Pùaci siê za wykonan¹ i odebran¹ iloœã m3 zasypanego wykopu wg ceny jednostkowej, która obejmuje dostarczenie z odkùadu lub w przypadku zasypania wykopów gruntem piaszczystym z dowozu zgodnie z Dokumentacj¹ Projektow¹ pozyskanie tego gruntu oraz transportem na miejsce wbudowania, przygotowanie i wbudowanie zaakceptowanego przez In yniera materiaùu z jego zagêszczeniem do poziomu terenu istniej¹cego, a tak e uporz¹dkowanie terenu wokóù podpory. 10. Przepisy zwi¹zane PN-86/B Grunty budowlane. Okreœlenia, symbole, podziaù i opis gruntów. PN-B-06050: 1999 Roboty ziemne. Wymagania ogólne PN-S-02205: 1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. PN-74/B Grunty budowlane. Badania polowe. PN-88/B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu. BN-77/ Oznaczanie wskaênika zagêszczenia gruntu

30 30 D D NAWIERZCHNIA T UCZNIOWA NAWIERZCHNIA Z KRUSZYWA AMANEGO GR. 15 cm NA POBOCZACH 1. WSTÆP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru nawierzchni z kruszywa ùamanego 0/20mm na poboczach Zakres stosowania OST Specyfikacja techniczna ( ST ) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objêtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz¹ zasad prowadzenia robót zwi¹zanych z wykonaniem nawierzchni z kruszywa ùamanego 0/20mm gruboœci 10 cm na poboczach, wg PN-S [20]. Nawierzchniê pobocza wykonuje siê, zgodnie z ustaleniami podanymi w dokumentacji projektowej: bezpoœrednio na podùo u gruntowym przepuszczalnym, 1.4. Okreœlenia podstawowe Kruszywo ùamane - materiaù ziarnisty uzyskany przez mechaniczne rozdrobnienie skaù litych, wg PN-B [1] Kruszywo ùamane zwykùe - kruszywo uzyskane w wyniku co najmniej jednokrotnego przekruszenia skaù litych i rozsiania na frakcje lub grupy frakcji, charakteryzuj¹ce siê ziarnami ostrokrawêdziastymi o nieforemnych ksztaùtach, wg PN-B [1] Mieszanka 0/20mm mieszanka kruszywa ùamanego o uziarnieniu od 0,075mm do 20mm Mieszanka drobna granulowana - kruszywo uzyskane w wyniku rozdrobnienia w granulatorach ùamanego kruszywa zwykùego, charakteryzuj¹ce siê chropowatymi powierzchniami i foremnym ksztaùtem ziarn o stêpionych krawêdziach i naro ach, o wielkoœci ziarn od 0,075 mm do 4 mm Piasek - kruszywo naturalne o wielkoœci ziarn do 2 mm Pozostaùe okreœlenia s¹ zgodne z obowi¹zuj¹cymi, odpowiednimi polskimi normami Ogólne wymagania dotycz¹ce robót Ogólne wymagania dotycz¹ce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt materiaùy 2.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów, ich pozyskiwania i skùadowania podano w ST D Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiaùów Materiaùami stosowanymi przy wykonaniu nawierzchni pobocza wg PN-S [20] s¹: mieszanka 0/20mm, wg PN-B [15], kruszywo do zamulenia górnej warstwy nawierzchni - miaù, wg PN-B [15] lub piasek wg PN-B [16], woda do skropienia podczas waùowania i zamulania Wymagania dla materiaùów Klasa i gatunek kruszywa kruszywo klasy co najmniej II gatunek 2,

31 31 Tablica 1. Wymagania dla miaùu i mieszanki wg PN-B-11112[15] Lp. Wùaœciwoœci 1 Zawartoœã zanieczyszczeñ obcych, wg PN-B [6], % (m/m), nie wiêcej ni : Wymagania dla mieszanki miaùu drobnej granulowanej 0,5 0,1 2 Wskaênik piaskowy, wg BN-64/ [22], nie mniejszy ni : - dla kruszywa z wyj¹tkiem wapieni dla kruszywa z wapieni Zawartoœã zanieczyszczeñ organicznych, wg PN- B [12]. Barwa cieczy nie ciemniejsza ni : wzorcowa 4 Zawartoœã nadziarna, wg PN-B [7], % (m/m), nie wiêcej ni : 5 Zawartoœã frakcji od 2,0 mm do 4,0 mm, wg PN-B [7], % (m/m), nie mniej ni : 3. sprzêt 3.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu nie bada siê wzorcowa Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzêt do wykonania nawierzchni Wykonawca przystêpuj¹cy do wykonania robót powinien wykazaã siê mo liwoœci¹ korzystania z nastêpuj¹cego sprzêtu: równiarek do rozœcielania tùucznia, walców statycznych, zwykle o nacisku jednostkowym co najmniej 30 kn/m, ew. walców wibracyjnych o nacisku jednostkowym waùu wibruj¹cego co najmniej 18 kn/m lub pùytowych zagêszczarek wibracyjnych o nacisku jednostkowym co najmniej 16 kn/m 2, przewoênych zbiorników do wody (beczkowozów) zaopatrzonych w urz¹dzenia do rozpryskiwania wody oraz pomp do napeùniania beczkowozów wod¹. 4. transport Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podùo a Nawierzchnia z mieszanki 0/20mm powinna byã uùo ona na podùo u zapewniaj¹cym nieprzenikanie drobnych cz¹stek gruntu do warstwy nawierzchni. W przypadku zastosowania pomiêdzy warstw¹ nawierzchni tùuczniowej a spoistym gruntem podùo a warstwy odcinaj¹cej, powinien byã speùniony warunek nieprzenikania cz¹stek drobnych, wyra ony wzorem: D 15 5 D 85 gdzie: D 15 - wymiar sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwy odcinaj¹cej, D 85 - wymiar sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podùo a. 15

32 Odcinek próbny In ynier mo e zaleciã wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczêciem robót Wykonawca powinien wykonaã odcinek próbny w celu: stwierdzenia, czy sprzêt stosowany przy rozkùadaniu i zagêszczaniu jest wùaœciwy, okreœlenia gruboœci warstwy w stanie luênym, koniecznej do uzyskania wymaganej gruboœci warstwy zagêszczonej, ustalenia liczby przejœã sprzêtu zagêszczaj¹cego, koniecznej do uzyskania wymaganego zagêszczenia warstwy. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien u yã takich materiaùów oraz sprzêtu, jakie bêd¹ stosowane do wykonywania nawierzchni. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosiã od 400 do 800 m 2, a dùugoœã nie powinna byã mniejsza ni 200 m. Odcinek próbny powinien byã zlokalizowany w miejscu wskazanym przez In yniera. Wykonawca mo e przyst¹piã do wykonywania nawierzchni po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez In yniera Wbudowanie i zagêszczanie kruszywa Kruszywo grube powinno byã rozkùadane w warstwie o jednakowej gruboœci, przy u yciu równiarki. Gruboœã rozùo onej warstwy luênego kruszywa powinna byã taka, aby po jej zagêszczeniu i zaklinowaniu osi¹gniêto gruboœã projektowan¹ tj. 15cm. Kruszywo grube po rozùo eniu powinno byã zagêszczane przejœciami walca statycznego gùadkiego, o nacisku jednostkowym nie mniejszym ni 30 kn/m. Dobór walca gùadkiego w zale noœci od twardoœci tùucznia, mo na przyjmowaã wedùug tablicy 2. Tablica 2. Dobór walca gùadkiego w zale noœci od twardoœci tùucznia Twardoœã i wytrzymaùoœã na œciskanie skaùy, z której wykonano tùuczeñ Miêkka, od 30 do 60 MPa Úredniotwarda, od 60 do 100 MPa Twarda, od 100 do 200 MPa Bardzo twarda, ponad 200 MPa Dopuszczalny nacisk kn/m szerokoœci tylnych kóù walca od 55 do 70 od 65 do 80 od 75 do 100 od 90 do 120 Zagêszczanie mo na zakoñczyã, gdy przed koùami walca przestaj¹ siê tworzyã fale, a ziarno o wymiarze okoùo 20 mm pod naciskiem koùa walca nie wtùacza siê w nawierzchniê, lecz mia d y siê na niej. Po zagêszczeniu warstwy mieszanki 0/20mm nale y zaklinowaã j¹ poprzez stopniowe rozsypywanie mieszanki drobnej granulowanej od 0,075 do 4 mm przy ci¹gùym zagêszczaniu walcem statycznym gùadkim. Górn¹ warstwê nale y klinowaã tak dùugo, dopóki wszystkie przestrzenie nie zostan¹ wypeùnione. W czasie zagêszczania walcem gùadkim zaleca siê skrapiaã kruszywo wod¹ tak czêsto, aby byùo stale wilgotne, co powoduje, e kruszywo mniej siê kruszy, mniej wyokr¹gla i ùatwiej ukùada szczelnie pod walcem. Zagêszczenie mo na uwa aã za zakoñczone, jeœli nie pojawiaj¹ siê œlady po walcach i wybrzuszenia warstwy kruszywa przed waùami. W przypadku zagêszczania kruszywa sprzêtem wibracyjnym (walcami wibracyjnymi o nacisku jednostkowym waùu wibruj¹cego co najmniej 18 kn/m lub pùytowymi zagêszczarkami wibracyjnymi o nacisku jednostkowym co najmniej 16 kn/m 2 ), zagêszczenie nale y przeprowadzaã wedùug zasad podanych dla walców gùadkich, lecz bez skrapiania kruszywa wod¹. Liczbê przejœã sprzêtu wibracyjnego zaleca siê ustaliã na odcinku próbnym. 6. kontrola jakoœci robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoœci robót Ogólne zasady kontroli jakoœci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 6.

33 Badania przed przyst¹pieniem do robót Przed przyst¹pieniem do robót Wykonawca powinien wykonaã badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawiã wyniki tych badañ In ynierowi do akceptacji. Badania te powinny obejmowaã wszystkie wùaœciwoœci kruszywa okreœlone w p. 2.3 niniejszej specyfikacji Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów dotycz¹cych cech geometrycznych nawierzchni twardych nieulepszonych podano w tablicy Równoœã nawierzchni Nierównoœci podùu ne nawierzchni nale y mierzyã 4-metrow¹ ùat¹, zgodnie z norm¹ BN-68/ [24]. Nierównoœci poprzeczne nawierzchni nale y mierzyã 4-metrow¹ ùat¹, zgodnie z norm¹ BN-68/ [24]. Nierównoœci nawierzchni nie powinny przekraczaã 15 mm Spadki poprzeczne nawierzchni Spadki poprzeczne nawierzchni na prostych i ùukach powinny byã zgodne z dokumentacj¹ projektow¹, z tolerancj¹ 0,5%. Tablica31. Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów wykonanej nawierzchni Lp. Wyszczególnienie badañ i pomiarów Minimalna czêstotliwoœã badañ i pomiarów 1 Szerokoœã nawierzchni 10 razy na 1 km 2 Równoœã podùu na co 20 m na ka dym pasie ruchu 3 Równoœã poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne 10 razy na 1 km 5 Rzêdne wysokoœciowe 6 Uksztaùtowanie osi w planie co 100 m co 100 m i w charakterystycznych punktach niwelety 7 Gruboœã nawierzchni Podczas budowy: w trzech punktach na ka dej dziaùce roboczej, lecz nie rzadziej ni raz na 400 m 2 Przed odbiorem: w trzech punktach, lecz nie rzadziej ni raz na 2000 m Badania w czasie robót W czasie robót przy budowie nawierzchni tùuczniowej nale y kontrolowaã z czêstotliwoœci¹ podan¹ poni ej, nastêpuj¹ce wùaœciwoœci: a) uziarnienie kruszywa, zawartoœã zanieczyszczeñ obcych w kruszywie i zawartoœã ziarn nieforemnych w kruszywie - co najmniej 1 raz na dziennej dziaùce roboczej z tym, e maksymalna powierzchnia nawierzchni przypadaj¹ca na jedno badanie powinna wynosiã 600 m 2, b) œcieralnoœã kruszywa, nasi¹kliwoœã kruszywa, odpornoœã kruszywa na dziaùanie mrozu - przy ka dej zmianie êródùa pobierania materiaùów. Próbki nale y pobieraã w sposób losowy z rozùo onej warstwy, przed jej zagêszczeniem. Wyniki badañ powinny byã na bie ¹co przekazywane In ynierowi. Badania peùne kruszywa, obejmuj¹ce ocenê wszystkich wùaœciwoœci okreœlonych w p. 2.3 powinny byã wykonane przez Wykonawcê z czêstotliwoœci¹ gwarantuj¹c¹ zachowanie jakoœci robót i zawsze w przypadku zmiany êródùa pobierania materiaùów oraz na polecenie In yniera. Próbki do badañ peùnych powinny byã pobierane przez Wykonawcê w sposób losowy w obecnoœci In yniera.

34 Badania i pomiary cech geometrycznych nawierzchni pobocza Gruboœã warstwy Wykonawca powinien mierzyã natychmiast po jej zagêszczeniu, co najmniej w dwóch losowo wybranych punktach na ka dej dziennej dziaùce roboczej i nie rzadziej ni w jednym punkcie na 400 m 2 nawierzchni. Dopuszczalne odchyùki od projektowanej gruboœci nawierzchni nie powinny przekraczaã 10% Pomiar noœnoœci nawierzchni Pomiary noœnoœci nawierzchni pobocza nale y wykonaã pùyt¹ o œrednicy 30 cm, zgodnie z BN-64/ [23]. Pomiar nale y wykonaã nie rzadziej ni raz na 3000 m 2, lub wedùug zaleceñ In yniera. Nawierzchnia pobocza powinna speùniaã wymagania dotycz¹ce noœnoœci podane w tablicy 4. Tablica4. Wymagana noœnoœã nawierzchni pobocza Minimalny moduù odksztaùcenia mierzony przy u yciu pùyty o œrednicy 30 cm, MPa pierwotny wtórny Zagêszczenie nawierzchni tùuczniowej nale y uznaã za prawidùowe wtedy, gdy stosunek wtórnego moduùu odksztaùcenia do pierwotnego moduùu odksztaùcenia, mierzonych przy u yciu pùyty o œrednicy 30 cm, jest nie wiêkszy od 2,2 ( M E : M E 2,2 ) Zasady postêpowania z wadliwie wykonanymi odcinkami nawierzchni Niewùaœciwe uziarnienie i wùaœciwoœci kruszywa Wszystkie kruszywa nie speùniaj¹ce wymagañ podanych w odpowiednich punktach specyfikacji zostan¹ odrzucone. Je eli kruszywa, nie speùniaj¹ce wymagañ zostan¹ wbudowane, to na polecenie In yniera, Wykonawca wymieni je na wùaœciwe, na wùasny koszt Niewùaœciwe cechy geometryczne nawierzchni Wszystkie powierzchnie nawierzchni, które wykazuj¹ wiêksze odchylenia cech geometrycznych od okreœlonych w punkcie powinny byã naprawione przez spulchnienie lub zerwanie na caù¹ gruboœã warstwy, wyrównane i powtórnie zagêszczone. Dodanie nowego materiaùu bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. Roboty te Wykonawca wykona na wùasny koszt. Po ich wykonaniu nast¹pi ponowny pomiar i ocena Niewùaœciwa noœnoœã nawierzchni Je eli noœnoœã nawierzchni bêdzie mniejsza od wymaganej, to Wykonawca wykona wszelkie roboty niezbêdne do zapewnienia wymaganej noœnoœci, zalecone przez In yniera. Koszty tych dodatkowych robót poniesie Wykonawca tylko wtedy, gdy zani enie noœnoœci nawierzchni wynikùo z niewùaœciwego wykonania przez Wykonawcê robót. 7. obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk¹ obmiarow¹ jest m 2 (metr kwadratowy). 8. odbiór robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt podstawa pùatnoœci 9.1. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci II I Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci podano w ST D Wymagania ogólne pkt 9.

35 Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m 2 nawierzchni tùuczniowej obejmuje: prace pomiarowe i oznakowanie robót, zakup i dostarczenie materiaùów na miejsce wbudowania, rozùo enie warstwy mieszanki, zaklinowanie warstwy mieszanki, skropienie wod¹ i zagêszczenie przeprowadzenie pomiarów i badañ laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. Przepisy zwi¹zane Normy 1. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa skalne. Podziaù, nazwy i okreœlenia 2. PN-B Materiaùy kamienne. Oznaczenie nasi¹kliwoœci wod¹ 3. PN-B Materiaùy kamienne. Oznaczanie wytrzymaùoœci na œciskanie 4. PN-B Materiaùy kamienne. Oznaczanie œcieralnoœci na tarczy Boehmego 5. PN-B Materiaùy kamienne. Oznaczanie wytrzymaùoœci kamienia na uderzenie (zwiêzùoœã) 6. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartoœci zanieczyszczeñ obcych 7. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie skùadu ziarnowego 8. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ksztaùtu ziarn 9. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie nasi¹kliwoœci 10. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodpornoœci metod¹ bezpoœredni¹ 11. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodpornoœci metod¹ krystalizacji 12. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartoœci zanieczyszczeñ organicznych 13. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie œcieralnoœci w bêbnie Los Angeles 14. PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywo ùamane do nawierzchni drogowych 15. PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 16. PN-S Drogi samochodowe. Nawierzchnia z brukowca. Warunki techniczne 17. PN-S Konstrukcje drogowe. Podbudowa i nawierzchnia z tùucznia kamiennego 18. BN-64/ Oznaczanie wskaênika piaskowego 19. BN-64/ Oznaczanie moduùu odksztaùcenia nawierzchni podatnych i podùo a przez obci¹ enie pùyt¹ 20. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równoœci nawierzchni planografem i ùat¹ Inne dokumenty Nie wystêpuj¹.

36 36 D BARIERY OCHRONNE STALOWE 1. WSTÆP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru robót zwi¹zanych z realizacj¹ na drogach barier ochronnych Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objêtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz¹ zasad prowadzenia robót zwi¹zanych z wykonywaniem barier ochronnych, stalowych z prowadnic¹ z profilowanej taœmy stalowej typu A i B na sùupkach stalowych, realizowanych na odcinkach dróg, Okreœlenia podstawowe Dla celów niniejszej ST przyjmuje siê nastêpuj¹ce okreœlenia podstawowe: Bariera ochronna - urz¹dzenie bezpieczeñstwa ruchu drogowego, stosowane w celu fizycznego zapobie enia zjechaniu pojazdu z drogi w miejscach, gdzie to jest niebezpieczne, wyjechaniu pojazdu poza koronê drogi, przejechaniu pojazdu na jezdniê przeznaczon¹ dla przeciwnego kierunku ruchu lub niedopuszczenia do powstania kolizji pojazdu z obiektami lub przeszkodami staùymi znajduj¹cymi siê w pobli u jezdni Bariera ochronna stalowa - bariera ochronna, której podstawowym elementem jest prowadnica wykonana z profilowanej taœmy stalowej (zaù. 11.1) Bariera skrajna - bariera ochronna umieszczona przy krawêdzi jezdni lub korony drogi, przeciwdziaùaj¹ca niebezpiecznym nastêpstwom zjechania z drogi lub je ograniczaj¹ca (zaù i 11.2) Bariera dziel¹ca - bariera ochronna umieszczona na pasie dziel¹cym drogi dwujezdniowej lub bocznym pasie dziel¹cym, przeciwdziaùaj¹ca przejechaniu pojazdu na drug¹ jezdniê (zaù. 11.1) Bariera osùonowa - bariera ochronna umieszczona miêdzy jezdni¹ a obiektami lub przeszkodami staùymi znajduj¹cymi siê w pobli u jezdni Bariera wysiêgnikowa - bariera, w której prowadnica zamocowana jest do sùupków za poœrednictwem wysiêgników zapewniaj¹cych odstêp miêdzy sùupkiem a prowadnic¹ co najmniej 250 mm (zaù i 11.2 c) Bariera przekùadkowa - bariera, w której prowadnica zamocowana jest do sùupków za poœrednictwem przekùadek zapewniaj¹cych odstêp miêdzy prowadnic¹ a sùupkiem od 100 mm do 180 mm (zaù b) Bariera bezprzekùadkowa - bariera, w której prowadnica zamocowana jest bezpoœrednio do sùupków (zaù a) Prowadnica bariery - podstawowy element bariery wykonany z profilowanej taœmy stalowej, maj¹cy za zadanie umo liwienie pùynnego wzdùu nego przemieszczenia pojazdu w czasie kolizji, w czasie którego prowadnica powinna odksztaùcaã siê stopniowo i w sposób plastyczny. Odró nia siê dwa typy profilowanej taœmy stalowej: typ A i typ B, ró ni¹ce siê ksztaùtem przetùoczeñ (zaù. 11.4) Przekùadka - element bariery, wykonany zwykle z rury (okr¹gùej, prostok¹tnej) lub ksztaùtownika stalowego (np. z ceownika, dwuteownika) o szerokoœci od 100 do 140 mm, umieszczony pomiêdzy prowadnic¹ a sùupkiem, którego zadaniem jest nadanie barierze korzystniejszych wùaœciwoœci kolizyjnych (ni w barierze bezprzekùadkowej), powoduj¹cych, e prowadnica bariery w pierwszej fazie odksztaùcania lub przemieszczania sùupków nie jest odginana do doùu, lecz unoszona ku górze Wysiêgnik - element bariery, wykonany zwykle z odpowiednio wygiêtej blachy stalowej lub z ksztaùtownika stalowego, umieszczony pomiêdzy prowadnic¹ a sùupkiem, którego zadaniem jest utrzymanie prowadnicy w okreœlonej odlegùoœci od sùupka, zwykle okoùo 0,3 do 0,4 m, co zapewnia du ¹ podatnoœã prowadnicy bariery w pierwszej fazie kolizji oraz doœã ùagodnie obci¹ a sùupki siùami od nadje d aj¹cego pojazdu.

37 Typy barier zale ne od poprzecznego odksztaùcenia bariery w czasie kolizji: * typ I : bariera podatna, z odksztaùceniem dochodz¹cym od 1,8 do 2,0 m, * typ II : bariera o ograniczonej podatnoœci (wzmocniona), z odksztaùceniem do 0,85 m, * typ III : bariera niepodatna (sztywna), z odksztaùceniem równym lub bliskim zeru Pozostaùe okreœlenia podstawowe s¹ zgodne z obowi¹zuj¹cymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotycz¹ce robót Ogólne wymagania dotycz¹ce robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt MATERIA Y 2.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów, ich pozyskiwania i skùadowania, podano w SST D Wymagania ogólne pkt Materiaùy do wykonania barier ochronnych stalowych Dopuszcza siê do stosowania tylko takie konstrukcje drogowych barier ochronnych, na które wydano aprobatê techniczn¹. Elementy do wykonania barier ochronnych stalowych okreœlone s¹ poprzez typ bariery podany w dokumentacji projektowej, nawi¹zuj¹cy do ustaleñ producenta barier. Do elementów tych nale ¹: * prowadnica, * sùupki, * pas profilowy, * wysiêgniki, * przekùadki, wsporniki, œruby, podkùadki, œwiatùa odblaskowe, * ù¹czniki ukoœne, * obejmy sùupka, itp. Ponadto przy ustawianiu barier ochronnych stalowych mog¹ wyst¹piã materiaùy do wykonania elementów betonowych jak fundamenty, kotwy wraz z ich deskowaniem Elementy do wykonania barier ochronnych stalowych Prowadnica Typ prowadnicy z profilowanej taœmy stalowej powinien byã okreœlony w dokumentacji projektowej, przy czym: * typ A powinien odpowiadaã ustaleniom producenta barier, * typ B powinien odpowiadaã PN-H Wymiary oraz odchyùki od wymiarów prowadnicy typu A i B podano w zaù¹czniku Otwory w prowadnicy i zakoñczenia odcinków monta owych prowadnicy powinny byã zgodne z ofert¹ producenta. Powierzchnia prowadnicy powinna byã gùadka i wolna od widocznych wad, bez ubytków powùoki antykorozyjnej. Prowadnice mog¹ byã dostarczane luzem lub w wi¹zkach Sùupki Sùupki bariery powinny byã zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej. Sùupki wykonuje siê zwykle z ksztaùtowników stalowych o przekroju poprzecznym: dwuteowym, ceowym, zetowym lub sigma. Wysokoœã œrodnika ksztaùtownika wynosi zwykle od 100 do 140 mm. Wymiary najczêœciej stosowanych sùupków stalowych przedstawiono w zaù¹czniku Ksztaùtowniki powinny odpowiadaã wymaganiom PN-H Powierzchnia ksztaùtownika walcowanego powinna byã charakterystyczna dla procesu walcowania i wolna od wad, jak widoczne ùuski, pêkniêcia, zawalcowania i naderwania. Dopuszczalne s¹ usuniête wady przez szlifowanie lub dùutowanie z tym, e obrobiona powierzchnia powinna mieã ùagodne wyciêcia i zaokr¹glone brzegi, a gruboœã ksztaùtownika nie mo e zmniejszyã siê poza dopuszczaln¹ doln¹ odchyùkê wymiarow¹ dla ksztaùtownika. Ksztaùtowniki powinny byã obciête prostopadle do osi wzdùu nej ksztaùtownika. Powierzchnia koñców ksztaùtownika nie powinna wykazywaã rzadzizn, rozwarstwieñ, pêkniêã i œladów jamy skurczowej widocznych nie uzbrojonym okiem. Ksztaùtowniki powinny byã ze stali St3W lub St4W oraz mieã wùasnoœci mechaniczne wedùug PN- H tablica 1 lub innej uzgodnionej stali i normy.

38 38 Tablica 1. Podstawowe wùasnoœci ksztaùtowników, wedùug PN-H Stal St3W St4W Granica plastycznoœci, minimum dla sùupków, MPa Wytrzymaùoœã na rozci¹ganie dla sùupków, MPa od 340 do 490 od 400 do 550 Ksztaùtowniki mog¹ byã dostarczone luzem lub w wi¹zkach Inne elementy bariery Jeœli dokumentacja projektowa przewiduje stosowanie pasa profilowego, to powinien on odpowiadaã PN-H w zakresie wymiarów, masy, wielkoœci statycznych i odchyùek wymiarów przekroju poprzecznego. Inne elementy bariery, jak wysiêgniki, ù¹czniki ukoœne, obejmy sùupka, wsporniki, podkùadki, przekùadki (zaù. 11.9), œruby, œwiatùa odblaskowe itp. powinny odpowiadaã wymaganiom dokumentacji projektowej i byã zgodne z ofert¹ producenta barier w zakresie wymiarów, odchyùek wymiarów, rozmieszczenia otworów, rodzaju materiaùu, ew. zabezpieczenia antykorozyjnego itp. Wszystkie ocynkowane elementy i ù¹czniki przewidziane do mocowania miêdzy sob¹ elementów bariery powinny byã czyste, gùadkie, bez pêkniêã, naderwañ, rozwarstwieñ i wypukùych karbów. Dostawa wiêkszych wymiarowo elementów bariery mo e byã dokonana luzem lub w wi¹zkach. Úruby, podkùadki i drobniejsze elementy ù¹cznikowe mog¹ byã dostarczone w pudeùkach tekturowych, pojemnikach blaszanych lub paletach, w zale noœci od wielkoœci i masy wyrobów. Elementy bariery powinny byã przechowywane w pomieszczeniach suchych, z dala od materiaùów dziaùaj¹cych koroduj¹co i w warunkach zabezpieczaj¹cych przed uszkodzeniem Zabezpieczenie metalowych elementów bariery przed korozj¹ Sposób zabezpieczenia antykorozyjnego elementów bariery ustala producent w taki sposób, aby zapewniã trwaùoœã powùoki antykorozyjnej przez okres 5 do 10 lat w warunkach normalnych, do co najmniej 3 do 5 lat w œrodowisku o zwiêkszonej korozyjnoœci. W przypadku braku wystarczaj¹cych danych minimalna gruboœã powùoki cynkowej powinna wynosiã 60 m Materiaùy do wykonania elementów betonowych Fundamenty i kotwy wykonane na miejscu budowy Deskowanie Materiaùy i sposób wykonania deskowania powinny byã zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej, SST lub okreœlone przez Wykonawcê i przedstawione do akceptacji In yniera. Deskowanie mo e byã wykonane z drewna, z czêœciowym u yciem materiaùów drewnopochodnych lub metalowych, wzglêdnie z gotowych elementów o mo liwoœci wielokrotnego u ycia i wykonania powtarzalnych ukùadów konstrukcji jako deskowanie przestawne, œlizgowe lub przesuwne, zgodnie z wymaganiami PN-B Deskowanie nale y wykonaã z materiaùów odpowiadaj¹cych nastêpuj¹cym normom: * drewno iglaste tartaczne i tarcica iglasta do robót ciesielskich wg PN-D-95017, PN-B-06251, PN-D oraz do drobnych elementów jak kliny, klocki itp. wg PN-D-96002, * gwoêdzie wg BN-87/ , * œruby, wkrêty do drewna i podkùadki do œrub wg PN-M-82101, PN-M-82121, PN-M-82503, PN-M i PN-M-82010, * formy z blachy stalowej wg BN-73/ , * pùyty pilœniowe z drewna wg BN-69/ , * sklejka wodoodporna zgodna z wymaganiami okreœlonymi przez Wykonawcê i zaakceptowanymi przez In yniera. Dopuszcza siê wykonanie deskowañ z innych materiaùów, pod warunkiem akceptacji In yniera.

39 Beton i jego skùadniki Wùaœciwoœci betonu do wykonania betonowych fundamentów lub kotew powinny byã zgodne z dokumentacj¹ projektow¹ z tym, e klasa betonu nie powinna byã ni sza ni klasa B 15, nasi¹kliwoœã powinna byã nie wiêksza ni 5%, stopieñ wodoszczelnoœci - co najmniej W 2, a stopieñ mrozoodpornoœci - co najmniej F 50, zgodnie z wymaganiami PN- B Cement stosowany do betonu powinien byã cementem portlandzkim klasy co najmniej 32,5 i powinien speùniaã wymagania PN-B Kruszywo do betonu (piasek, grys, wir, mieszanka z kruszywa naturalnego sortowanego, kruszywo ùamane) powinny speùniaã wymagania PN-B Woda powinna byã odmiany 1 i speùniaã wymagania PN-B Bez badañ laboratoryjnych mo na stosowaã wodê pitn¹. Domieszki chemiczne do betonu powinny byã stosowane, jeœli przewiduj¹ to dokumentacja projektowa, SST lub wskazania In yniera, przy czym w przypadku braku danych dotycz¹cych rodzaju domieszek, ich dobór powinien byã dokonany zgodnie z zaleceniami PN-B Domieszki powinny speùniaã wymagania PN-B Prêty zbrojenia mog¹ byã stosowane, jeœli przewiduje je dokumentacja projektowa lub SST. Prêty zbrojenia powinny odpowiadaã PN-B Stal dostarczona na budowê powinna byã zaopatrzona w zaœwiadczenie (atest) stwierdzaj¹ce jej gatunek. Wùaœciwoœci mechaniczne stali u ywanej do zbrojenia betonu powinny odpowiadaã PN-B Jeœli dokumentacja projektowa lub SST przewiduje zbrojenie betonu rozproszonymi wùóknami (drucikami) stalowymi, wùóknami z tworzyw sztucznych lub innymi elementami, to materiaù taki powinien posiadaã aprobatê techniczn¹ Elementy prefabrykowane z betonu Ksztaùt i wymiary przekroju poprzecznego betonowych elementów prefabrykowanych (fundamentów, kotew) powinny byã zgodne z dokumentacj¹ projektow¹. Powierzchnie elementów powinny byã bez rys, pêkniêã i ubytków betonu. Krawêdzie elementów powinny byã równe i proste. Dopuszczalne wady oraz uszkodzenia powierzchni i krawêdzi elementów nie powinny przekraczaã wartoœci podanych w BN-80/ Skùadowanie materiaùów Elementy dùu sze barier mog¹ byã skùadowane pod zadaszeniem lub na otwartej przestrzeni, na podùo u wyrównanym i odwodnionym, przy czym elementy poszczególnych typów nale y ukùadaã oddzielnie z ewentualnym zastosowaniem podkùadek. Elementy monta owe i poù¹czeniowe mo na skùadowaã w pojemnikach handlowych producenta. Skùadowanie kruszywa powinno odbywaã siê w warunkach zabezpieczaj¹cych je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami. Zaleca siê, aby drobne frakcje kruszywa byùy chronione za pomoc¹ plandek lub zadaszeñ. Podùo e skùadowiska musi byã równe, utwardzone i dobrze odwodnione, aby nie dopuœciã do zanieczyszczenia kruszywa w trakcie skùadowania. Przechowywanie cementu powinno byã zgodne z ustaleniami BN-88/ Inne materiaùy nale y przechowywaã w sposób zgodny z zaleceniami producenta. 3. sprzêt 3.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu podano w SST D Wymagania ogólne pkt Sprzêt do wykonania barier Wykonawca przystêpuj¹cy do wykonania barier ochronnych stalowych powinien wykazaã siê mo liwoœci¹ korzystania z nastêpuj¹cego sprzêtu: * zestawu sprzêtu specjalistycznego do monta u barier, * urawi samochodowych o udêwigu do 4 t, * wiertnic do wykonywania otworów pod sùupki, * koparek koùowych, * urz¹dzeñ wbijaj¹cych lub wibromùotów do pogr¹ ania sùupków w grunt, * betoniarki przewoênej, * wibratorów do betonu, * przewoênego zbiornika na wodê, * ùadowarki, itp.

40 40 4. transport 4.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu podano w SST D Wymagania ogólne pkt Transport elementów barier stalowych Transport elementów barier mo e odbywaã siê dowolnym œrodkiem transportu. Elementy konstrukcyjne barier nie powinny wystawaã poza gabaryt œrodka transportu. Elementy dùu sze (np. profilowan¹ taœmê stalow¹, pasy profilowe) nale y przewoziã w opakowaniach producenta. Elementy monta owe i poù¹czeniowe zaleca siê przewoziã w pojemnikach handlowych producenta. Zaùadunek i wyùadunek elementów konstrukcji barier mo na dokonywaã za pomoc¹ urawi lub rêcznie. Przy zaùadunku i wyùadunku, nale y zabezpieczyã elementy konstrukcji przed pomieszaniem. Elementy barier nale y przewoziã w warunkach zabezpieczaj¹cych wyroby przed korozj¹ i uszkodzeniami mechanicznymi Transport materiaùów do wykonania elementów betonowych Kruszywo do betonu mo na przewoziã dowolnym œrodkiem transportu w warunkach zabezpieczaj¹cych je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiaùami. Podczas transportu kruszywa powinny byã zabezpieczone przed wysypaniem, a kruszywo drobne - przed rozpyleniem. Elementy prefabrykowane fundamentów mog¹ byã przewo one dowolnymi œrodkami transportowymi w liczbie sztuk nie przekraczaj¹cej dopuszczalnego obci¹ enia zastosowanego œrodka transportu. Rozmieszczenie elementów na œrodku transportu powinno byã symetryczne. Elementy nale y ukùadaã na podkùadach drewnianych. Drewno i elementy deskowania nale y przewoziã w warunkach chroni¹cych je przed przemieszczaniem, a elementy metalowe w warunkach zabezpieczaj¹cych przed korozj¹ i uszkodzeniami mechanicznymi. Cement nale y przewoziã zgodnie z postanowieniami BN-88/ Mieszankê betonow¹ nale y przewoziã zgodnie z postanowieniami PN-B Stal zbrojeniow¹ mo na przewoziã dowolnym œrodkiem transportu, luzem lub w wi¹zkach, w warunkach chroni¹cych j¹ przed pomieszaniem i przed korozj¹. 5. wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Roboty przygotowawcze Przed wykonaniem wùaœciwych robót nale y, na podstawie dokumentacji projektowej, SST lub wskazañ In yniera: * wytyczyã trasê bariery, * ustaliã lokalizacjê sùupków, * okreœliã wysokoœã prowadnicy bariery, * okreœliã miejsca odcinków pocz¹tkowych i koñcowych bariery, * ustaliã ew. miejsca przerw, przejœã i przejazdów w barierze, itp Osadzenie sùupków Sùupki osadzane w otworach uprzednio wykonanych w gruncie Wykonanie doùów pod sùupki Jeœli dokumentacja projektowa, SST lub In ynier nie ustali inaczej, to doùy (otwory) pod sùupki powinny mieã wymiary: * przy wykonywaniu otworów wiertnic¹ - œrednica otworu powinna byã wiêksza o okoùo 20 cm od najwiêkszego wymiaru poprzecznego sùupka, a gùêbokoœã otworu od 1,25 do 1,35 m w zale noœci od typu bariery, * przy rêcznym wykonaniu doùu pod fundament betonowy - wymiary przekroju poprzecznego mog¹ wynosiã 30 x 30 cm, a gùêbokoœã otworu co najmniej 0,75 m przy wypeùnianiu betonem otworu gruntowego lub wymiary powinny byã ustalone indywidualnie w przypadku stosowania prefabrykowanego fundamentu betonowego.

41 Osadzenia sùupków w otworach wypeùnionych gruntem Jeœli dokumentacja projektowa, SST lub In ynier nie ustali inaczej, to osadzenie sùupków w wykonanych uprzednio otworach (doùach) powinno uwzglêdniaã: * zachowanie prawidùowego poùo enia i peùnej równolegùoœci sùupków, najlepiej przy zastosowaniu odpowiednich szablonów, * wzmocnienie dna otworu warstw¹ tùucznia (ew. wiru) o gruboœci warstwy min. 5 cm, * wypeùnienie otworu piaskiem stabilizowanym cementem (od 40 do 50 kg cementu na 1 m 3 piasku) lub zagêszczonym gruntem rodzimym, przy czym wskaênik zagêszczenia nie powinien byã mniejszy ni 0,95 wedùug normalnej metody Proctora Osadzenie sùupków w fundamencie betonowym Jeœli dokumentacja projektowa, SST lub In ynier nie ustali inaczej, to osadzenie sùupków w otworze, w gruncie wypeùnionym betonem lub w prefabrykowanym fundamencie betonowym powinno uwzglêdniaã: * ew. wykonanie zbrojenia, zgodnego z dokumentacj¹ projektow¹, a w przypadku braku wskazañ - zgodnego z zaleceniem producenta barier, * wypeùnienie otworu mieszank¹ betonow¹ klasy B15, odpowiadaj¹c¹ wymaganiom PN-B Do czasu stwardnienia betonu sùupek zaleca siê podeprzeã. Zaleca siê wykonywaã monta bariery na sùupkach co najmniej po 7 dniach od ustawienia sùupka w betonie Sùupki wbijane lub wwibrowywane bezpoœrednio w grunt Jeœli dokumentacja projektowa, SST lub In ynier na wniosek Wykonawcy ustali bezpoœrednie wbijanie lub wwibrowywanie sùupków w grunt, to Wykonawca przedstawi do akceptacji In yniera: * sposób wykonania, zapewniaj¹cy zachowanie osi sùupka w pionie i nie powoduj¹cy odksztaùceñ lub uszkodzeñ sùupka, * rodzaj sprzêtu, wraz z jego charakterystyk¹ techniczn¹, dotycz¹cy urz¹dzeñ wbijaj¹cych (np. mùotów, bab, kafarów) rêcznych lub mechanicznych wzglêdnie wibromùotów pogr¹ aj¹cych sùupki w gruncie poprzez wibracjê i dziaùanie udarowe Tolerancje osadzenia sùupków Dopuszczalna technologicznie odchyùka odlegùoœci miêdzy sùupkami, wynikaj¹ca z wymiarów wydùu onych otworów w prowadnicy, sùu ¹cych do zamocowania sùupków, wynosi 11 mm. Dopuszczalna ró nica wysokoœci sùupków, decyduj¹ca czy prowadnica bêdzie zamocowana równolegle do nawierzchni jezdni, jest wyznaczona ksztaùtem i wymiarami otworów w sùupkach do mocowania wysiêgników lub przekùadek i wynosi 6 mm Monta bariery Sposób monta u bariery zaproponuje Wykonawca i przedstawi do akceptacji In yniera. Bariera powinna byã montowana zgodnie z instrukcj¹ monta ow¹ lub zgodnie z zasadami konstrukcyjnymi ustalonymi przez producenta bariery. Monta bariery, w ramach dopuszczalnych odchyùek umo liwionych wielkoœci¹ otworów w elementach bariery, powinien doprowadziã do zapewnienia równej i pùynnej linii prowadnic bariery w planie i profilu. Przy monta u bariery niedopuszczalne jest wykonywanie jakichkolwiek otworów lub ciêã, naruszaj¹cych powùokê cynkow¹ poszczególnych elementów bariery. Przy monta u prowadnicy typu B nale y ù¹czyã s¹siednie odcinki taœmy profilowej, nakùadaj¹c nastêpny odcinek na wytùoczenie odcinka poprzedniego, zgodnie z kierunkiem ruchu pojazdów, tak aby koñce odcinków taœmy przylegaùy pùasko do siebie i pojazd przesuwaj¹cy siê po barierze, nie zaczepiaù o krawêdzie zù¹czy. S¹siednie odcinki taœmy s¹ ù¹czone ze sob¹ zwykle przy u yciu œrub noskowych specjalnych, zwykle po szeœã na ka de poù¹czenie. Monta wysiêgników i przekùadek ze sùupkami i prowadnic¹ powinien byã wykonany œciœle wedùug zaleceñ producenta bariery z zastosowaniem przewidzianych do tego celu elementów (obejm, wsporników itp.) oraz wùaœciwych œrub i podkùadek. Przy monta u barier nale y zwracaã uwagê na poprawne wykonanie, zgodne z dokumentacj¹ projektow¹ i wytycznymi producenta barier: * odcinków pocz¹tkowych i koñcowych bariery, o wùaœciwej dùugoœci odcinka (np. 4 m, 8 m, 12 m, 16 m), z zastosowaniem ù¹czników ukoœnych w miejscach niezbêdnych przy poù¹czeniu poziomego odcinka prowadnicy z odcinkiem nachylonym, z odchyleniem odcinka w planie w miejscach przewidzianych dla barier skrajnych, z ewentualn¹ kotw¹ betonow¹ w przypadkach przewidzianych w dokumentacji projektowej,

42 42 * odcinków barier osùonowych o wùaœciwej dùugoœci odcinka bariery: a) przylegùego do obiektu lub przeszkody, b) przed i za obiektem, c) ukoœnego pocz¹tkowego, d) ukoœnego koñcowego, e) wzmocnionego, * odcinków przejœciowych pomiêdzy ró nymi typami i odmianami barier, w tym m.in. na dojazdach do mostu z zastosowaniem wùaœciwej dùugoœci odcinka ukoœnego w planie, jak równie poù¹czenia z barierami betonowymi peùnymi i ew. porêczami betonowymi, * przerw, przejœã i przejazdów w barierze w celu np. dojœcia do kolumn alarmowych lub innych urz¹dzeñ, przejœcia pieszych z pobocza drogi za barierê w tym na chodnik mostu, na skrzy owaniu z drogami, przejœcia przez pas dziel¹cy, przejazdu poprzecznego przez pas dziel¹cy, * dodatkowych urz¹dzeñ, jak np. dodatkowej prowadnicy bariery, osùony sùupków bariery, itp. Na barierze powinny byã umieszczone elementy odblaskowe: a) czerwone - po prawej stronie jezdni, b) biaùe - po lewej stronie jezdni. Odlegùoœci pomiêdzy kolejnymi elementami odblaskowymi powinny byã zgodne z ustaleniami WSDBO. Elementy odblaskowe nale y umocowaã do bariery w sposób trwaùy, zgodny z wytycznymi producenta barier Roboty betonowe Elementy betonowe fundamentów i kotew powinny byã wykonane zgodnie z dokumentacj¹ projektow¹ lub SST oraz powinny odpowiadaã wymaganiom: * PN-B w zakresie wytrzymaùoœci, nasi¹kliwoœci i odpornoœci na dziaùanie mrozu, * PN-B i PN-B w zakresie skùadu betonu, mieszania, zagêszczania, dojrzewania, pielêgnacji i transportu, * punktu 2 niniejszej specyfikacji w zakresie postanowieñ dotycz¹cych betonu i jego skùadników. Deskowanie powinno odpowiadaã wymaganiom PN-B-06251, zapewniaj¹c sztywnoœã i niezmiennoœã ukùadu oraz bezpieczeñstwo konstrukcji. Przed wypeùnieniem mieszank¹ betonow¹, deskowanie powinno byã sprawdzone, aby wykluczaùo wyciek zaprawy z mieszanki betonowej. Termin rozbiórki deskowania powinien byã zgodny z wymaganiami PN-B Skùad mieszanki betonowej powinien, przy najmniejszej iloœci wody, zapewniã szczelne uùo enie mieszanki w wyniku zagêszczenia przez wibrowanie. Wartoœã stosunku wodno-cementowego W/C nie powinna byã wiêksza ni 0,5. Konsystencja mieszanki nie powinna byã rzadsza od plastycznej. Mieszankê betonow¹ zaleca siê ukùadaã warstwami o gruboœci do 40 cm bezpoœrednio z pojemnika, ruroci¹gu pompy lub za poœrednictwem rynny i zagêszczaã wibratorami wgùêbnymi. Po zakoñczeniu betonowania, przy temperaturze otoczenia wy szej od +5 o C, nale y prowadziã pielêgnacjê wilgotnoœciow¹ co najmniej przez 7 dni. Woda do polewania betonu powinna speùniaã wymagania PN-B W czasie dojrzewania betonu elementy powinny byã chronione przed uderzeniami i drganiami. 6. KONTROLA JAKOÚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoœci robót Ogólne zasady kontroli jakoœci robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Badania przed przyst¹pieniem do robót Przed przyst¹pieniem do robót Wykonawca powinien przedstawiã In ynierowi: * atest na konstrukcjê drogowej bariery ochronnej akceptowany przez zarz¹dzaj¹cego drog¹, wedùug wymagania punktu 2.2, * zaœwiadczenia o jakoœci (atesty) na materiaùy, do których wydania producenci s¹ zobowi¹zani przez wùaœciwe normy PN i BN, jak ksztaùtowniki stalowe, prêty zbrojeniowe, cement. Do materiaùów, których badania powinien przeprowadziã Wykonawca nale ¹ materiaùy do wykonania fundamentów betonowych i ew. kotew na mokro. Uwzglêdniaj¹c nieskomplikowany charakter robót betonowych, na wniosek Wykonawcy, In ynier mo e zwolniã go z potrzeby wykonania badañ materiaùów dla tych robót.

43 Badania w czasie wykonywania robót Badania materiaùów w czasie wykonywania robót Wszystkie materiaùy dostarczone na budowê z zaœwiadczeniem o jakoœci (atestem) producenta powinny byã sprawdzone w zakresie powierzchni wyrobu i jego wymiarów. Czêstotliwoœã badañ i ocena ich wyników powinna byã zgodna z zaleceniami tablicy 2. W przypadkach budz¹cych w¹tpliwoœci mo na zleciã uprawnionej jednostce zbadanie wùaœciwoœci dostarczonych wyrobów i materiaùów w zakresie wymagañ podanych w punkcie 2. Tablica 2. Czêstotliwoœã badañ przy sprawdzeniu powierzchni i wymiarów wyrobów dostarczonych przez producenta Rodzaj Lp. badania 1 Sprawdzeni e powierzchni 2 Sprawdzeni e wymiarów Liczba badañ 5 do 10 badañ z wybranych losowo elementów w ka - dej dostarczanej partii wyrobów licz¹cej do 1000 elementów Opis badañ Powierzchniê zbadaã nie uzbrojonym okiem. Do ew. sprawdzenia gùêbokoœci wad u yã dostêpnych narzêdzi (np. liniaùów z czujnikiem, suwmiarek, mikrometrów itp.) Przeprowadziã uniwer-salnymi przyrz¹dami pomiarowymi lub sprawdzianami Ocena wyników badañ Wyniki powinny byã zgodne z wymagania-mi punktu 2 i katalogiem (informacj¹) producenta barier Kontrola w czasie wykonywania robót W czasie wykonywania robót nale y zbadaã: a) zgodnoœã wykonania bariery ochronnej z dokumentacj¹ projektow¹ (lokalizacja, wymiary, wysokoœã prowadnicy nad terenem), b) zachowanie dopuszczalnych odchyùek wymiarów, zgodnie z punktem 2 i katalogiem (informacj¹) producenta barier, c) prawidùowoœã wykonania doùów pod sùupki, zgodnie z punktem 5, d) poprawnoœã wykonania fundamentów pod sùupki, zgodnie z punktem 5, e) poprawnoœã ustawienia sùupków, zgodnie z punktem 5, f) prawidùowoœã monta u bariery ochronnej stalowej, zgodnie z punktem 5, g) poprawnoœã wykonania ew. robót betonowych, zgodnie z punktem 5, h) poprawnoœã umieszczenia elementów odblaskowych, zgodnie z punktem 5 i w odlegùoœciach ustalonych w WSDBO [32]. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk¹ obmiarow¹ jest m (metr) wykonanej bariery ochronnej stalowej. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje siê za wykonane zgodnie z dokumentacj¹ projektow¹, SST i wymaganiami In yniera, je eli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 daùy wyniki pozytywne.

44 44 9. PODSTAWA P ATNOÚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci pkt 9. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci podano w SST D Wymagania ogólne 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m bariery ochronnej stalowej obejmuje: * prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, * oznakowanie robót, * dostarczenie materiaùów, * osadzenie sùupków bariery (z ew. wykonaniem doùów i fundamentów betonowych, lub bezpoœrednie wbicie wzgl. wwibrowanie w grunt), * monta bariery (prowadnicy, wysiêgników, przekùadek, obejm, wsporników itp. z pomoc¹ wùaœciwych œrub i podkùadek) z wykonaniem niezbêdnych odcinków pocz¹tkowych i koñcowych, ew. barier osùonowych, odcinków przejœciowych pomiêdzy ró nymi typami barier, przerw, przejœã i przejazdów w barierze, umocowaniem elementów odblaskowych itp., * przeprowadzenie badañ i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej, * uporz¹dkowanie terenu. 10. przepisy zwi¹zane Normy 1. PN-B Konstrukcje betonowe elbetowe i sprê one. Obliczenia statyczne i projektowanie 2. PN-B Beton zwykùy 3. PN-B Roboty betonowe i elbetowe. Wymagania techniczne 4. PN-B Kruszywa mineralne do betonu 5. PN-B Cement. Cement powszechnego u ytku. Skùad, wymagania i ocena zgodnoœci 6. PN-B Domieszki do betonu. Klasyfikacja i okreœlenia 7. PN-B Materiaùy budowlane. Woda do betonów i zapraw 8. PN-D Surowiec drzewny. Drewno wielkowymiarowe iglaste. Wspólne wymagania i badania 9. PN-D Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia 10. PN-D Tarcica liœciasta ogólnego przeznaczenia 11. PN-H Stal niestopowa konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia. Gatunki 12. PN-H Stal. Ksztaùtowniki walcowane na gor¹co 13. PN-H Stal. Ceowniki walcowane. Wymiary 14. PN-H Stal. Dwuteowniki walcowane na gor¹co 15. PN-H Stal. Dwuteowniki równolegùoœcienne IPE walcowane na gor¹co 16. PN-H Ksztaùtowniki stalowe giête na zimno otwarte. Ceowniki równoramienne ze stali wêglowej zwykùej jakoœci o R m do 490 MPa 17. PN-H Ksztaùtowniki stalowe giête na zimno otwarte. Zetowniki ze stali wêglowej zwykùej jakoœci o R m do 490 MPa 18. PN-H Ksztaùtowniki stalowe giête na zimno otwarte, okreœlonego przeznaczenia. Ksztaùtownik na porêcz drogow¹, typ B 19. PN-H Ksztaùtowniki stalowe giête na zimno otwarte, okreœlonego przeznaczenia. Ceowniki póùzamkniête prostok¹tne 20. PN-H Ksztaùtowniki stalowe giête na zimno otwarte, okreœlonego przeznaczenia. Pas profilowy na drogowe bariery ochronne 21. PN-M Podkùadki kwadratowe w konstrukcjach drewnianych 22. PN-M Úruby ze ùbem szeœciok¹tnym 23. PN-M Úruby ze ùbem kwadratowym 24. PN-M Wkrêty do drewna ze ùbem sto kowym

45 PN-M Wkrêtyy do drewna ze ùbem kulistym 26. BN-73/ Rury stalowe profilowe ci¹gnione na zimno. Wymiary 27. BN-87/ Gwoêdzie budowlane. Gwoêdzie z trzpieniem gùadkim, okr¹gùym i kwadratowym 28. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie 29. BN-80/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania 30. BN-69/ Pùyty pilœniowe z drewna 31. BN-73/ Formy stalowe do produkcji elementów budowlanych z betonu kruszywowego. Wymagania i badania Inne dokumenty 32. Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych, GDDP, maj zaù¹czniki PRZYK ADOWE ROZWI ZANIA STOSOWANE PRZY WYKONYWANIU BARIER OCHRONNYCH STALOWYCH Zaù¹cznik 11.1 Podstawowe rodzaje, typy i odmiany barier ochronnych, wedùug Typ Oznaczenie bariery z prowadnic¹ Odlegùo œã A B sùupkó w Rodzaj bariery Zalecane zastosowanie SP-11 SP-01 2,0 m 1,33 m 1,0 m wysiêgnikow a na autostradach i drogach ekspresowych SP-19 SP-16 SP-09 SP-06 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m przekùadkow a przekùadkow a na drogach krajowych i wojewódz-kich innych ni autostrady na drogach krajowych i wojewódzkich gdy zachodzi koniecznoœã wzmocnienia bariery SP-15 SP-05 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m bezprzekùad kowa na drogach ogólnodostêpn ych

46 46 SP-14 SP-04 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m bezprzekùad kowa na drogach ogólnodostêpn ych gdy zachodzi koniecznoœã wzmocnienia bariery SP-17 SP-07 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m wysiêgnikow a dwustronna na autostradach i drogach ekspresowych SP-20 SP-10 2,0 m 1,33 m 1,0 m przekùadkow a dwustronna na drogach krajowych i wojewódzkich innych ni autostrady SP-21 # 2,5 mm SP-22 # 2,5 mm 4,0 m wyj¹tko wo 2,0 m bezprzekùad kowa na drogach o V < 60 km/h i maùym zagro eniu wypadkowym Zaù¹cznik 11.2 Bariery ochronne stalowe skrajne z prowadnic¹ z profilowanej taœmy stalowej stosowane na odcinkach dróg, a) bezprzekùadkowa b) przekùadkowa c) wysiêgnikowa

47 47 Zaù¹cznik Zasady okreœlania wysokoœci prowadnicy bariery nad poziomem terenu, a) bariera na drodze zamiejskiej, b) bariera przy krawê niku ulicy, gdy prowadnicaa bariery znajduje siê w pùaszczyênie krawêdzi jezdni, c) bariera przy krawê niku ulicy, gdy prowadnica bariery jest odsuniêta od pùaszczyzny krawêdzi jezdni a) b) c) Zaù¹cznik Profilowana taœma stalowa typu A i B, wg L. Mikoùajków: Drogowe bariery ochronne, WKi, 1983 Omówienie ró nic taœm stalowych typu A i B Profil taœmy typu A ma zaokr¹glone krawêdzie przetùoczeñ taœmy, profil B ma spùaszczone krawêdzie przetùoczeñ. Miêdzy obu rodzajami prowadnic nie wystêpuj¹ wyraêne ró nice w ich zachowaniu podczas kolizji - chocia niektóre êródùa stwierdzaj¹, e profil B jest nieco korzystniejszy od profilu A. Ró nice technologiczne: Dla prowadnic o profilu B jest konieczne odpowiednie uksztaùtowanie jednego z koñców taœmy, tak aby koñce odcinków taœmy przylegaùy pùasko do siebie. Przetùoczenia takie nie s¹ konieczne w profilu A, który wykazuje wiêksz¹ sprê ystoœã w przekroju poprzecznym. Masa prowadnic przy gruboœci taœmy 3,0 mm wynosi dla profilu A okoùo 12 kg/m, a dla profilu B okoùo 11 kg/m. Przy profilu B potrzebna jest mniejsza liczba œrub ù¹cz¹cych odcinki taœmyy ni przy profilu A.

48 48 Zaù¹cznik Dodatkowe urz¹ ¹dzenia zabezpieczaj¹ce u ytkowników pojazdów jednoœladowych na ùukach drogi, 1 - dodatkowa prowadnica bariery 2 - osùony sùupków bariery Zaù¹cznik Sposoby lokalizowania barier w przekroju poprzecznym drogi, wg [32] Na drogach z pasami awaryjnymi (utwardzonymi Zaù¹cznik Zasady stosowania barier ochronnych stalowych na odcinkach dróg (wyci¹g z WSDBO [32]) 1. Dopuszczone do stosowania konstrukcje barier Stosowane mog¹ byã tylko takie konstrukcje (typy i odmiany) drogowych barier ochronnych, które uprzednio byùy sprawdzone przy zastosowaniu odpowiednich metod doœwiadczalnych, okreœlonych w punkcie 1.4 WSDBO. Typ bariery i sposób osadzenia jej sùupków nale y ustalaã w zale noœci od mo liwoœci poprzecznego odksztaùcenia bariery podczas kolizji. Zaleca siê stosowanie barier podatnych (typu I). Pozostaùe typy barier stosuje siê w przypadkach, gdy warunki terenowe uniemo liwiaj¹ odpowiednie odksztaùcenie bariery.

49 49 2. Wysokoœã barier ochronnych stalowych Wysokoœã stalowych barier ochronnych, mierzona od powierzchni, na której podczas kolizji znajduje siê koùo pojazdu samochodowego, do górnej krawêdzi prowadnicy bariery, wynosi 0,75 m (zgodnie z zasadami podanymi w zaù¹czniku 11.3). 3. Dodatkowe urz¹dzenia na sùupkach barier W przypadkach, gdy na drodze wystêpuje znacz¹cy ruch motocykli lub innych pojazdów jednoœladowych, odbywaj¹cy siê z du ¹ prêdkoœci¹ - zaleca siê zastosowanie dodatkowych urz¹dzeñ, zabezpieczaj¹cych ich u ytkowników przy przewróceniu siê pojazdu przed bezpoœrednim uderzeniem w sùupki bariery ochronnej. Zalecane jest stosowanie np. dodatkowej, ni ej umieszczonej prowadnicy bariery lub elastycznych osùon sùupków bariery itp., zwùaszcza na wyjazdowych drogach ù¹cznikowych o maùych promieniach ùuków na autostradach i drogach ekspresowych oraz na innych podobnych odcinkach dróg ogólnodostêpnych (patrz zaù¹cznik 11.5). 4. Lokalizacja barier wzdùu drogi Lokalizacja barier wzdùu drogi jest ustalana w dokumentacji projektowej na podstawie kryteriów okreœlonych w WSDBO pkt Podatnoœã barier Jeœli producent nie podaje inaczej, to zalicza siê do barier: a) podatnych (typu I) - wszystkie typy i odmiany barier wysiêgnikowych oraz odmiany barier pozostaùych ze sùupkami I, IPE, [ i 100 mm oraz rozstawem sùupków 4,0 m i 2,0 m, b) o ograniczonej podatnoœci (typu II) - bariery pozostaùych typów i odmian ze sùupkami 100 mm i 140 mm z rozstawem co 1,33 m i 1,0 m, c) sztywnych (typu III) - bariery o specjalnej konstrukcji (np. stalowe bariery rurowe) z wzmocnionymi i odpowiednio osadzonymi sùupkami. 6. Zasady stosowania barier ochronnych stalowych W barierach stalowych stosowane s¹ prowadnice typu A lub B (zaù. 11.4). Dopuszczone jest stosowanie prowadnic o innych przekrojach, pod warunkiem uprzedniego sprawdzenia konstrukcji, zgodnie z ustaleniem punktu 1.4 WSDBO. Nale y stosowaã profilowan¹ taœmê stalow¹ o czynnej dùugoœci 4,0 m (dùugoœci przed monta em 4,3 m). Odcinki taœmy o czynnej dùugoœci 2,0 m, 1,33 m i 1,0 m nale y stosowaã tylko wyj¹tkowo, np. gdy caùkowita dùugoœã odcinka bariery nie jest podzielona przez 4 m. Analogiczne dùugoœci nale y przyjmowaã dla pasa profilowego. W barierach bezprzekùadkowych pas profilowy mo na stosowaã, gdy za barier¹ wystêpuje ruch pieszy. Bariery stalowe ze sùupkami 140 mm, poza obiektami mostowymi, nale y stosowaã tylko w przypadkach, gdy za barier¹ wystêpuj¹ obiekty lub przeszkody, wymagaj¹ce szczególnego zabezpieczenia (sùupy wysokiego napiêcia, podpory wiaduktów itp.). Poza przypadkami wyj¹tkowymi - barier tych nie nale y stosowaã na nasypach dróg. Bariery stalowe na sùupkach co 1,0 m stosuje siê tylko wyj¹tkowo - gdy wystêpuje koniecznoœã szczególnego wzmocnienia bariery. 7. Lokalizacja barier w przekroju poprzecznym drogi Najmniejsze odlegùoœci prowadnicy bariery wynosz¹ (zaù. 11.6): a) od krawêdzi pasa awaryjnego (utwardzonego pobocza) - 0,5 m, b) od krawêdzi pasa ruchu, gdy brak utwardzonego pobocza - 1,0 m, c) od krawê nika o wysokoœci co najmniej 0,14 m - 0,5 m (warunku tego nie stosuje siê, gdy speùniony jest warunek b). 8. Inne ustalenia Lokalizacjê oraz dùugoœã i sposób konstruowania odcinków przejœciowych, pocz¹tkowych i koñcowych ustala dokumentacja projektowa na podstawie ustaleñ okreœlonych w WSDBO.

50 50 Zaù¹cznik Wymiary najczêœciej stosowanych sùupków stalowych w barierach ochronnych stalowych (wg katalogów producentów barier) Przekrój Wymiary przekroju Dopuszczalna Przekrój Lp. poprzeczny poprzecznego, mm odchyùka, mm wg normy wysoko œã szeroko œã gruboœã cm 2 wys. szer. grub. 1 Dwuteowy PN-H Dwuteowy, równolegùoœcienny, IPE PN-H Ceowy (walcowany) PN-H Ceowy (giêty na zimno) PN- H Ceownik póùzamkniêty prostok¹tny PN-H , 60 50,60,8 0 50,60,8 0 4,5 5,1 5,7 4,1 4,4 4,7 6,0 7,0 7,0 od 4 do 6 od 4 do 6 od 4 do 6 10,6 14,2 18,3 10,3 13,2 16,4 13,5 17,0 20,4 od7,33 do 11,67 od8,13 do 15,27 od9,73 do 16, , ,5 1,5 1, , ,5 2,5 2, ,0 6,33 1,5 1-0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,75 +0,4-1,0 jw. jw Zetownik PN-H Sigma(brak normy) , 80 60, 80 od 4 do 6 od 4 do 6 od8,13 do 14,07 od8,93 do 15,27 2,5 2, ,0 9,0 +2, , ,18 Zaù¹cznik Najczêœciej stosowane przekùadki w barierach ochronnych stalowych (wg katalogów producentów barier) Przekrój poprzeczny Wysokoœã, mm Szerokoœã (stopki), mm Norma Ceownik Ceownik Dwuteownik Prostok¹tny PN-H PN-H PN-H BN-73/

51 51 D KOSZE SIATKOWO-KAMIENNE 1. WSTÆP 1.1. Przedmiot Specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru koszy siatkowo-kamiennych jako wyprawy Zakres stosowania Specyfikacji Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objêtych Specyfikacj¹ Ustalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji dotycz¹ zasad prowadzenia robót zwi¹zanych z wykonaniem koszy siatkowo-kamiennych (gabionów) i obejmuj¹: wykonanie gabionów, wypeùnianie koszy, wbudowanie koszy siatkowo-kamiennych jako wyprawy 1.4. Okreœlenia podstawowe Okreœlenia podane w niniejszej Specyfikacji s¹ zgodne z obowi¹zuj¹cymi odpowiednimi normami oraz z okreœleniami podanymi w ST D Kosz siatkowo-kamienny (gabion) - kosz z siatki stalowej o szeœciok¹tnym oczku i podwójnym splocie drutów, wypeùniony kamieniami i zamkniêty od góry wiekiem z takiej samej siatki sùu y do budowy konstrukcji oporowych lub przeciwerozyjnych. Siatka z podwójnie skrêconego drutu nierozluêniaj¹ca siê siatka wykonana przez ci¹gùe skrêcenie par drutów co trzy poùówkowe obroty (powszechnie nazwana podwójnie skrêcana) w celu utworzenia otworów o szeœciok¹tnym ksztaùcie, które nastêpnie s¹ wzajemnie poù¹czone z przylegaj¹cymi drutami, tak aby utworzyùy siê szeœciok¹tne oczka. Wymiary oczek siatki D x B wg rysunku poni ej 1.5. Ogólne wymagania dotycz¹ce robót Ogólne wymagania dotycz¹ce robót podano w ST D "Wymagania ogólne". 2. MATERIA Y 2.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów podano w ST D Wymagania ogólne. Dla zastosowanego wyrobu nale y przedstawiã Deklaracjê Zgodnoœci z odpowiedni¹ Aprobat¹ Techniczn¹ Szczegóùowe wymagania dotycz¹ce materiaùów Rodzaje materiaùów Materiaùami stosowanymi przy wykonaniu robót objêtych niniejsz¹ Specyfikacj¹ s¹ kosze siatkowe; kamieñ do wypeùnienia koszy;

52 Kosze siatkowe Do budowy umocnieñ nale y u yã koszy siatkowych, wykonanych z siatki stalowej o szeœciok¹tnych oczkach i podwójnym splocie drutów (niedopuszczalne jest u ycie siatki o pojedynczym splocie tzw. siatki ogrodzeniowej). Drut stalowy z którego wykonano siatkê powinien byã zabezpieczony przed korozj¹ powùok¹ metalizacji cynkowej lub powùok¹ metalizacji cynkowej oraz dodatkow¹ powùok¹ wykonan¹ z PCW. Kosze powinny byã ù¹czone drutem o takim samym zabezpieczeniu antykorozyjnym jak drut z którego wykonana jest siatka. Dopuszcza siê u ycie zszywek ocynkowanych lub wykonanych ze stali trudnordzewiej¹cej. Parametry siatki do wykonania koszy: parametr wytrzymaùoœã stali na zerwanie œrednica drutu wymiar oczka siatki zabezpieczenie antykorozyjne: min. 300MPa (przy wydùu eniu min. 12%) wùaœciwoœci Ø2.7mm dla drutów zabezpieczanych wyù¹cznie powùok¹ cynkow¹ lub Ø2.7/3.7mm dla zabezpieczanych powùok¹ cynkow¹ dodatkowym zabezpieczeniem pùaszczem z PCW. 8 x 10cm powùoka cynkowa min 230g/m 2 powùoka cynkowa min 230g/m 2 + pùaszcz z PCW o gruboœci min. 0.5mm. Wymiary koszy przewidzianych do u ycia oraz sposób zabezpieczenia antykorozyjnego drutu podano w Dokumentacji Projektowej Kamieñ Do wypeùnienia koszy nale y u yã niezwietrzaùych i odpornych na dziaùanie wody i mrozu kamieni. Mog¹ to byã zarówno otoczaki, jak i kamieñ ùamany. Minimalny wymiar pojedynczych kamieni nie mo e byã mniejszy od wymiaru oczka siatki w œwietle otworu czyli 80mm dla koszy i 50mm dla materacy. Wymiar najwiêkszych u ywanych kamieni nie powinny przekraczaã 2,5 krotnego wymiaru oczka siatki. Doboru kruszywa dokonuje Wykonawca. Dobór ten podlega akceptacji In yniera. 3. SPRZÆT 3.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu podano w ST D Wymagania ogólne Szczegóùowe wymagania dotycz¹ce sprzêtu` Monta i ù¹czenie koszy. Monta i ù¹czenie koszy siatkowo-kamiennych mo na wykonywaã rêcznie przy u yciu szczypiec, obcêgów i dêwigni (ùomu) do zamykania wieka, lub w sposób zmechanizowany przy u yciu specjalnej zszywarki o napêdzie pneumatycznym, zaciskaj¹cej prefabrykowane zszywki Wypeùnianie koszy kamieniem. Do napeùniania koszy kamieniami mo na stosowaã ùadowarki (dowo ¹ce jednoczeœnie kamieñ z placu skùadowego do miejsca wbudowania), lub koparki chwytakowe. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu podano w ST D Wymagania ogólne Szczegóùowe wymagania dotycz¹ce transportu Kosze nale y transportowaã jako fabrycznie skùadane, ù¹czone w pakiety po kilkadziesi¹t sztuk pakowane fabrycznie. Wieka materacy transportuje siê oddzielnie. Drut do ù¹czenia koszy transportowany jest w krêgach po kilkadziesi¹t kg, a zszywki w opakowaniach kartonowych. Powy sze elementy mog¹ byã przewo one dowolnymi œrodkami transportu pod warunkiem zabezpieczenia przed uszkodzeniami. W szczególnoœci dotyczy to powùok chroni¹cych drut przed korozj¹. Kamieñ transportowany jest luzem.

53 53 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce wykonania robót Ogólne wymagania dotycz¹ce wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne Szczegóùowe wymagania dotycz¹ce wykonania robót Przygotowanie podùo a Przed rozpoczêciem monta u koszy nale y wykonaã sprawdzenie czy rzeczywiste warunki posadowienia odpowiadaj¹ warunkom przewidzianym w Dokumentacji Projektowej. W przypadku stwierdzenia w podùo u gruntów o parametrach ni szych ni zaùo one w Dokumentacji Projektowej, nale y zwróciã siê do Projektanta w celu weryfikacji sposobu posadowienia. Po odbiorze wykopu bezpoœrednio przed rozpoczêciem ukùadania koszy podùo e nale y wyrównaã i zagêœciã powierzchniowo Monta i wbudowanie koszy w warunkach normalnych. Monta koszy i materacy nale y przeprowadziã wedùug nastêpuj¹cego schematu: rozùo yã i rozci¹gn¹ã ka dy kosz na twardej, pùaskiej powierzchni zagi¹ã i podnieœã do pionu boki kosza lub materaca i przegrody wewnêtrzne, tak aby uzyskaã regularny prostopadùoœcian o wymaganej wysokoœci, poù¹czyã wszystkie stykaj¹ce siê boki i przegrody, zszywaj¹c je drutem (zaci¹gaj¹c naprzemiennie podwójne i pojedyncze pêtle w rozstawie ok.10 cm), lub zszywkami w miejscach i w iloœci podanej przez producenta, kosz uùo yã w miejscu wbudowania na odpowiednio przygotowanym podùo u i poù¹czyã z koszami s¹siednimi, zszywaj¹c wszystkie stykaj¹ce siê krawêdzie, puste kosze poù¹czone w grupê skùadaj¹c¹ siê z kilku sztuk, nale y naci¹gn¹ã i dopiero wtedy przymocowaã do podùo a lub ni szej warstwy, kosze napeùniã dokùadnie kamieniami, tak aby nie pozostaùy pustki, a w przypadku materaca aby na jego gruboœci uùo one byùy min. 2 kamienie. Kosze napeùniã z lekkim naddatkiem, stosuj¹c w trakcie napeùniania haczyki spinaj¹ce przeciwlegùe œcianki, zamkn¹ã wieko kosza i przyszyã je do górnych krawêdzi wszystkich œcianek pionowych z którymi wieko siê styka (boki i przegrody wewnêtrzne); mocowanie wieka nale y wykonaã drutem lub zszywkami w sposób podany wczeœniej monta pozostaùych warstw koszy wg analogicznego schematu zachowuj¹c odpowiednie przewi¹zania pomiêdzy warstwami. Wypeùnienie koszy gabionów od strony widocznej (lica) nale y wykonywaã rêcznie. 6. KONTROLA JAKOÚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoœci robót Ogólne zasady kontroli jakoœci robót podano w ST D Wymagania ogólne Szczegóùowe zasady kontroli jakoœci robót Zakres kontroli Kontrola polega na sprawdzeniu: a) rzêdnych trenu oraz wskaênika zagêszczenia gruntu pod koszami b) materiaùów (kosze, kamieñ,) w tym œrednicy i parametrów zabezpieczenia antykorozyjnego drutów; poprawnoœci wykonania splotów; wymiarów koszy; wymiarów kamienia; parametrów geowùókniny; c) monta u i wbudowania koszy, a w szczególnoœci: poprawnoœci ù¹czenia wszystkich krawêdzi, geometrii konstrukcji (pochylenia, rzêdne), dokùadnoœci wypeùnienia kamieniem (zgodnie z wymogami Aprobaty Technicznej)

54 54 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne Jednostka obmiarowa Jednostk¹ obmiarow¹ jest: m 2 (metr kwadratowy) powierzchni umocnionej materacami gabionowymi o gruboœci okreœlonej w Dokumentacji Projektowej. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne Szczegóùowe zasady odbioru robót Roboty uznaje siê za wykonane zgodnie z ST, Dokumentacj¹ Projektow¹ i wymaganiami In yniera, je eli wszystkie pomiary i kontrole prowadzone wedùug punktu 6 daùy wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA P ATNOÚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci podano w ST D Wymagania ogólne Cena jednostki obmiarowej Podstaw¹ pùatnoœci jest cena jednostkowa, która obejmuje: a) w przypadku koszy siatkowo- kamiennych dostarczenie wszystkich materiaùów podstawowych i pomocniczych; wykonanie niwelacji podùo a; monta, demonta i przemieszczanie w obrêbie budowy urz¹dzeñ towarzysz¹cych; monta i wbudowanie koszy siatkowych w miejscu ich przeznaczenia wraz z zastosowaniem niezbêdnego sprzêtu (dêwigów, œrodków transportowych) i konstrukcji pomocniczych; oczyszczenie sprzêtu i miejsca robót; odwiezienie materiaùów odpadowych na miejsce zaakceptowane przez In yniera Kontraktu; wykonanie badañ i pomiarów zgodnych ze ST. 10. PRZEPISY ZWI ZANE 10.1 Normy. PN-S-02205:1998 PN-86/H PN-EN ISO 2064:2004 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania Ochrona przed korozj¹. Pomiar gruboœci powùok metalowych metodami nieniszcz¹cymi Powùoki metalowe i inne nieorganiczne -- Definicje i zasady dotycz¹ce pomiaru gruboœci PN-EN ISO 2178:1998 Powùoki niemagnetyczne na podùo u magnetycznym -- Pomiar gruboœci powùok -- Metoda magnetyczna PN-EN ISO 2360:2006 Powùoki nieprzewodz¹ce na podùo u niemagnetycznym przewodz¹cym elektrycznoœã -- Pomiar gruboœci powùok -- Metoda amplitudowa pr¹dów wirowych PN-EN :2001 Drut stalowy i wyroby z drutu na ogrodzenia. Siatka z drutu stalowego o oczkach szeœciok¹tnych przeznaczona do celów technicznych PN-EN :2003 Drut stalowy i wyroby z drutu -- Powùoki z metali nie elaznych na drucie stalowym -- Czêœã 1: Postanowienia ogólne PN-EN :2003 Drut stalowy i wyroby z drutu -- Powùoki z metali nie elaznych na drucie stalowym -- Czêœã 2: Powùoki z cynku lub ze stopu cynku 10.2 Inne dokumenty. Wùaœciwa Aprobata Techniczna dla wyrobu przewidzianego do zastosowania Instrukcje technologiczne dostarczane przez Producenta Wyrobu.

55 55 D GABIONY W BUDOWNICTWIE DROGOWYM 1. WSTÆP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) s¹ wymagania dotycz¹ce wykonania i odbioru robót zwi¹zanych z budow¹ gabionów Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) jest materiaùem pomocniczym do opracowania specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych (ST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach i ulicach Zakres robót objêtych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz¹ zasad prowadzenia robót zwi¹zanych z wykonaniem i odbiorem gabionów w budownictwie drogowym, sùu ¹cych do umacniania skarp, zboczy, brzegów, wykonania murów podporowych, wlotów i wylotów przepustów, ekranów akustycznych, podpór obiektów mostowych, konstrukcji przeciwdziaùaj¹cych osuwiskom itp Okreœlenia podstawowe Gabion konstrukcja oporowa wykonana zwykle z prostopadùoœciennych koszy siatkowych z drutu, wypeùnionych materiaùem balastowym (najczêœciej kamiennym). (Innymi nazwami gabionów s¹: kaszyce siatkowe, kosze siatkowe, skrzynie siatkowe, kosze szañcowe) Kaszyca konstrukcja oporowa, zmontowana zwykle z elementów elbetowych, drewnianych lub stalowych, tworz¹cych skrzynie, wypeùniane kamieniem, tùuczniem, pospóùk¹ itp Konstrukcja oporowa konstrukcja przeznaczona do przejmowania i przekazywania w podùo e bocznego parcia gruntu (np. mury oporowe ceglane, kamienne, œciany oporowe betonowe i elbetowe, palisady z pali, œciany szczelinowe, kotwy gruntowe, grunt zbrojony, kaszyce, gabiony, konstrukcje quasiskrzyniowe, itp.) Gabion skrzynkowy kosz z siatki stalowej ksztaùtu prostopadùoœciennego lub trapezowego, jednolub wielokomorowy, wypeùniony materiaùem balastowym Materac gabionowy pùaski kosz z siatki stalowej o ksztaùcie prostopadùoœciennym z przegrodami, wysokoœci zwykle do 0,30 m, wypeùniony materiaùem balastowym Worek gabionowy gabion ksztaùtu walcowego z siatki stalowej, wypeùniony materiaùem balastowym Gabion prefabrykowany gotowy element konstrukcyjny w postaci kosza z siatki stalowej, wypeùniony balastem kamiennym Pozostaùe okreœlenia podstawowe s¹ zgodne z obowi¹zuj¹cymi, odpowiednimi. polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Ogólne wymagania dotycz¹ce robót Ogólne wymagania dotycz¹ce robót podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt MATERIA Y 2.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów Ogólne wymagania dotycz¹ce materiaùów, ich pozyskiwania i skùadowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Materiaùy do wykonania robót Zgodnoœã materiaùów z dokumentacj¹ projektow¹ i aprobat¹ techniczn¹ Materiaùy do wykonania robót powinny byã zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej lub ST oraz z aprobat¹ techniczn¹ uprawnionej jednostki Materiaùy do wykonania konstrukcji z koszy gabionowych

56 56 Elementy do wykonania konstrukcji z koszy gabionowych okreœlone s¹ przez typ gabionu podany w dokumentacji projektowej, nawi¹zuj¹cy do ustaleñ producenta gabionów. Do elementów tych nale ¹: kosze gabionowe z siatki, ew. geowùóknina do wyœcielania œcian gabionów, materiaù balastowy do wypeùniania koszy gabionowych, elementy do ù¹czenia œcian koszy przy ich monta u, inne materiaùy pomocnicze Kosze gabionowe Siatka Siatka koszy gabionowych mo e mieã ró ny ksztaùt, zale ny od decyzji producenta. Istniej¹ na rynku dwa podstawowe rodzaje siatek: zgrzewane z drutu o œrednicy np. 2,50 6,00 mm o oczkach kwadratowych lub prostok¹tnych, podwójnie skrêcane z drutu, o ksztaùcie oczek szeœciok¹tnych (rys. 2), o wymiarach np. 80 x 100 mm. Drut siatek jest zabezpieczony antykorozyjnie, cynkiem w iloœci np. 230 g/m 2 lub stopem cynku i aluminium (bezinalem, galfanem) lub innym materiaùem ochronnym oraz mo e byã dodatkowo powleczony powùok¹ z PVC lub innego tworzywa gruboœci ok. 0,5 mm. We wszystkich rodzajach siatek koñce drutów mog¹ wystawaã nie wiêcej jak 2 mm poza obrys drutów brzegowych Gabiony skrzynkowe prostopadùoœcienne i trapezowe Kosze gabionowe prostopadùoœcienne s¹ wykonane z siatki stalowej i powstaj¹ przez ù¹czenie czêœci siatki, po dowiezieniu ich na budowê, w stanie zùo onym. Gabiony s¹ jedno- lub wielokomorowe z przegrodami (œcianami dziaùowymi) dodatkowo wzmacniaj¹cymi konstrukcjê kosza gabionu i uùatwiaj¹ce jego monta (rys. 1, rys. 5). W niektórych przypadkach odstêpuje siê od ksztaùtu prostopadùoœciennego gabionu wykonuj¹c na zamówienie kosze trapezowe z jedn¹ lub dwiema powierzchniami czoùowymi nachylonymi pod ró nymi k¹tami w stosunku do poziomu. Takie kosze przydatne s¹ szczególnie przy budowie wysokich œcian pochylonych o pùaskiej (niestopniowanej) jednej lub dwóch pùaszczyznach czoùowych. Wymiary koszy gabionowych wynosz¹ zwykle (patrz zaù. 2): dùugoœã od 1,5 do 4,0 m, szerokoœã od 1,0 do 2,0 m, wysokoœã od 0,5 do 1,0 m (wyj¹tkowo od 0,3 m) Materace gabionowe pùaskie Materace gabionowe maj¹ ksztaùty pùaskich prostopadùoœcianów o dùugoœci kilku metrów, szerokoœci 2 3 m oraz wysokoœci zwykle od 0,30 m i s¹ dostarczane z siatek o ró nych wielkoœciach oczek. S¹ podzielone wewn¹trz przegrodami umieszczonymi zwykle w odstêpach 1 m od siebie (patrz rys. 6 8). Materace wykonywane s¹ z siatek z drutu zgrzewanego o oczkach prostok¹tnych i kwadratowych lub podwójnie skrêcane z drutu o oczkach szeœciok¹tnych. Materace wykonywane s¹ z cieñszego drutu ni gabiony skrzynkowe, pozwalaj¹c zwiêkszyã ich elastycznoœã przy ukùadaniu na nierównych podùo ach (np. zboczach). W zale noœci od potrzeb, istniej¹ materace przepuszczalne (z pustk¹ miêdzy kamieniami) oraz czêœciowo nieprzepuszczalne i caùkowicie nieprzepuszczalne (patrz rys. 11) Worki gabionowe Worki gabionowe, w postaci walców (kiszek) siatkowych (rys. 10) wykonane s¹ zwykle z siatki heksagonalnej o œrednicy drutu np. 2,7 mm, 3,0 mm, zabezpieczonym antykorozyjnie i zwykle z powùok¹ z tworzywa sztucznego. Dùugoœã worka wynosi zwykle 2,0 m, a jego œrednica 0,65 0,95 m (zaù. 2 pkt 4). Walce gabionowe mo na stosowaã jako: materiaù ukùadany pod spodem œciany z koszy gabionowych, wyrównuj¹c podùo e i rozkùadaj¹c na nie obci¹ enie œciany, wypeùnienie ubytków erozyjnych na zboczach i skarpach, uzupeùnianie nietypowych konstrukcji z koszy gabionowych przez wypeùnienie w nich pustych przestrzeni i szczelin, szybkie zamykanie pêkniêã i wypeùnianie wymyã przy awariach, ochronê waùów przez rozmycie przez wodê powodziow¹, tamowanie wyrw w waùach, awaryjne podwy szanie waùów przeciwpowodziowych.

57 57 Worki gabionowe sùu ¹ do wypeùnienia ich materiaùem kamiennym, po czym skrêca siê jego koñce i zabezpiecza drutem wzglêdnie drutuje siê jego otwart¹ czêœã œrodkow¹ Gabiony prefabrykowane Gabiony prefabrykowane stanowi¹ gotowy element konstrukcyjny dostarczany na budowê w postaci kosza wypeùnionego balastem kamiennym. Wykonane s¹ zwykle z siatki stalowej o podwójnym splocie drutów z oczkami szeœciok¹tnymi i o podwy szonych parametrach mechanicznych w stosunku do gabionów standardowych (wiêksza œrednica drutów i specjalne wzmocnienia wewn¹trz kosza). Ka dy kosz prefabrykowany jest wyposa ony w ucho monta owe, pozwalaj¹ce na wielokrotne podnoszenie i przemieszczanie gabionu. Kamieñ u yty do wypeùnienia gabionów jest zagêszczony dynamicznie, pozwalaj¹c na wielokrotne przemieszczanie gabionu bez obaw o wyst¹pienie deformacji. Gabiony prefabrykowane mo na stosowaã przede wszystkim w budowlach tymczasowych, przy drogach przebudowywanych bez wyù¹czenia z ruchu, przy ograniczonym dostêpie do miejsca posadowienia (np. dostêp tylko z korony skarpy), umocnieniach skarp realizowanych pod wod¹ itp. Zwykle kosze gabionu prefabrykowanego maj¹ dùugoœã 1 2 m, szerokoœã 1 m, wysokoœã 0,5 1 m Przygotowanie gabionów do transportu i ich przechowywanie Wszystkie rodzaje gabionów (oprócz worków gabionowych i gabionów prefabrykowanych) maj¹ fabryczne poù¹czenie pojedynczych paneli z siatek lub krat na wybranych krawêdziach, za pomoc¹ ù¹czników wùaœciwych dla producenta, tworz¹c otwarty szereg przestrzeni skrzynkowych, skùadaj¹cych siê na wzór harmonijki, uùatwiaj¹cej transport w formie pùaskiej. Caùoœã konstrukcji gabionu jest skùadana, pakowana i dostarczana w postaci pùaskich paczek uùo onych na palecie. Panele podstawy i wieka kosza s¹ czasem dostarczane luzem, razem z ù¹cznikami, pozwalaj¹cymi poù¹czyã na budowie podstawê i wieko kosza wzdùu jednej krawêdzi. Elementy metalowe gabionów powinny byã przechowywane w sposób zabezpieczaj¹cy je przed uszkodzeniami mechanicznymi, w pomieszczeniach suchych, z dala od materiaùów dziaùaj¹cych koroduj¹co Geowùóknina Geowùóknina (lub geotkanina) stosowana jest przede wszystkim: do wyœcielania œcian wewnêtrznych koszy gabionowych, gdy kosze wypeùnia siê materiaùem balastowym o œrednicy mniejszej ni najmniejszy wymiar oczka siatki, za tyln¹ œcian¹ koszy gabionowych, tworz¹cych œcianê oporow¹, w celu niedopuszczenia do zamulenia kamiennego materiaùu balastowego przez grunt znajduj¹cy siê za œcian¹ (rys. 12), w materacach gabionowych, które wypeùnia siê gruntem urodzajnym w celu zazielenienia skarp. Rodzaj geowùókniny i jej wùaœciwoœci powinny odpowiadaã wymaganiom okreœlonym w dokumentacji projektowej. Zaleca siê aby geowùóknina speùniaùa co najmniej nastêpuj¹ce wymagania: gruboœã pod obci¹ eniem 2 kpa: d 0,35 mm, wytrzymaùoœã na zerwanie: 10 kn/m, odpornoœã na przebicie statyczne: 1600 N, przepùyw wody prostopadùy do pùaszczyzny: K w 15 l/m 2 s, wskaênik wodoprzepuszczalnoœci prostopadùy do pùaszczyzny materiaùu pod obci¹ eniem 2 kpa: 19 m/dobê. Materiaù musi posiadaã aprobatê techniczn¹ uprawnionej jednostki. Warunki skùadowania nie powinny wpùywaã na wùaœciwoœci materiaùu. Podczas przechowywania nale y chroniã materiaù przed zawilgoceniem, zabrudzeniem, jak równie przed dùugotrwaùym (np. kilkutygodniowym) dziaùaniem promieni sùonecznych. Materiaùy nale y przechowywaã wyù¹cznie w rolkach opakowanych fabrycznie, uùo onych poziomo na wyrównanym podùo u. Opakowania nie nale y zdejmowaã a do momentu wbudowania. Przy skùadowaniu geowùókniny nale y przestrzegaã zaleceñ producenta Materiaù balastowy Materiaù balastowy do wypeùniania gabionów mo e byã: kamieniem du ych wymiarów, ze skaù twardych, nie zwietrzaùych, o du ym ciê arze wùaœciwym, o œrednicy co najmniej równej mniejszemu wymiarowi oczka siatki i maksymalnym wymiarze ok. 200 mm, kamieniem drobnym, np. otoczakami rzecznymi, rozdrobnion¹ skaù¹, gruzem ceglanym, betonowym, wirem piaskiem itp., pod warunkiem wyœcielenia œcian gabionu geowùóknin¹ lub uùo eniem przy

58 58 œcianach zewnêtrznych kamienia grubego i wypeùnienia drobnymi elementami czêœci œrodkowej (rys. 4), ziemi¹ roœlinn¹ (gruntem urodzajnym), zapeùniaj¹c¹ caùe gabiony (np. materace gabionowe) po wyœcieleniu ich geowùóknin¹ lub czêœci gabionów po odseparowaniu geowùóknin¹ ziemi urodzajnej od balastu kamiennego (rys. 13b). Zaleca siê aby materiaù kamienny drobny i ziemiê roœlinn¹ uzyskiwaã na miejscu budowy lub w jego s¹siedztwie w celu obni enia kosztów realizacji inwestycji Elementy do ù¹czenia œcian koszy Do ù¹czenia, skùadanych na budowie, gabionów pojedynczych i s¹siednich nale y stosowaã elementy okreœlone w dokumentacji projektowej lub instrukcji producenta, np.: drut wi¹zaùkowy œrednicy 2,5 mm, pokryty cynkiem np. 460 g/m 2, bezinalem 240 g/m 2 lub cynkiem 240 g/m 2 z 0,45 mm powùok¹ z PVC, spirale œrednicy mm do ù¹czenia siatek z drutu stalowego œrednicy 2 4 mm, zabezpieczone cynkiem w iloœci 460 g/m 2 lub bezinalem 350 g/m 2 ze szpilk¹ (prêtem ù¹cz¹cym) œrednicy np. 3 4 mm ze stali nierdzewnej (rys. 5b), spinacze (pierœcienie zaciskowe) z drutu stalowego œrednicy 3 4 mm pokryte bezinalem lub z drutu ze stali nierdzewnej (rys. 5b), klipsy zaciskowe, wykonane z zimnowalcowanej blachy ze stali nierdzewnej. Do wzmocnienia konstrukcji skùadanego gabionu i zminimalizowania deformacji lica kosza, stosuje siê: œci¹gi wewnêtrzne splatane, umieszczane na 1/3 i 2/3 wysokoœci œciany, haki (œci¹gi) stê aj¹ce œrednicy co najmniej jak drut w siatce, o dùugoœci dostosowanej do wymiarów kosza. Elementy metalowe nale y skùadowaã w sposób izolowany od podùo a gruntowego, zabezpieczone od wilgoci, chronione przed korozj¹, zanieczyszczeniem i uszkodzeniem. Materiaùy dostarczane w opakowaniach fabrycznych powinny byã skùadowane w taki sposób, aby nie ulegùy mechanicznemu uszkodzeniu Inne materiaùy Inne materiaùy stosowane przy budowie konstrukcji z gabionów powinny byã zgodne z ustaleniem dokumentacji projektowej i producenta barier. Do nich nale ¹ np. ziemia urodzajna i materiaù roœlinny w przypadku potrzeby zazielenienia budowanej konstrukcji. Ziemia urodzajna nie mo e byã zagruzowana, przeroœniêta korzeniami, zasolona lub zanieczyszczona chemicznie. Powinna byã zdjêta przed rozpoczêciem robót budowlanych i zmagazynowana w pryzmach nie przekraczaj¹cych 2 m wysokoœci. Materiaù roœlinny mo e byã sadzonkami krzewów, kwiatów lub nasionami np. traw, zaaprobowanych przez In yniera. 3. SPRZÆT 3.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu Ogólne wymagania dotycz¹ce sprzêtu podano w OST D-M Wymagania ogólne [1], pkt Sprzêt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca, w zale noœci od potrzeb, powinien wykazaã siê mo liwoœci¹ korzystania ze sprzêtu dostosowanego do przyjêtej metody robót, jak: a) do przygotowania terenu robót: koparka, równiarka, spycharka, ew. sprzêt zagêszczaj¹cy nasypy, np. zagêszczarki pùytowe, ubijaki rêczne i mechaniczne, maùe walce, b) do napeùniania gabionów materiaùem balastowym: koparka, ùadowarka, c) do montowania konstrukcji z gabionów: lekki sprzêt dêwigowy do rozùadunku dostarczonych gabionów w stanie zùo onym (rozùadunek mo e byã te wykonywany rêcznie), urawie samochodowe lub inny sprzêt przystosowany do podnoszenia gabionów z balastem i montowania z nich konstrukcji gabionowej, d) inny sprzêt:

59 59 sprzêt transportowy, pistolety do pneumatycznego zaginania spinaczy i zszywek przy montowaniu gabionów i ù¹czeniu ich miêdzy sob¹, drobny sprzêt pomocniczy. Sprzêt powinien odpowiadaã wymaganiom okreœlonym w dokumentacji projektowej, ST, instrukcjach producentów lub propozycji Wykonawcy i powinien byã zaakceptowany przez In yniera. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu Ogólne wymagania dotycz¹ce transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Transport materiaùów Materiaùy sypkie (np. drobny materiaù balastowy) mo na przewoziã dowolnymi œrodkami transportu, w warunkach zabezpieczaj¹cych je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiaùami i nadmiernym zawilgoceniem. Gabiony przewozi siê na budowê w postaci pùaskich paczek uùo onych na palecie, dowolnym œrodkiem transportu, np. samochodami ciê arowymi. Paczki powinny byã uùo one poziomo, nie wiêcej ni w 3 warstwach. Geowùókninê i inne geosyntetyki nale y zabezpieczyã przed nadmiernym zawilgoceniem, ogrzaniem, naœwietleniem, chemikaliami, tùuszczami i przedmiotami mog¹cymi je przebiã lub rozci¹ã. Elementy metalowe dostarczane luzem, w wi¹zkach lub w opakowaniach mo na przewoziã w warunkach zabezpieczaj¹cych je przed przemieszczeniem i uszkodzeniem (zwùaszcza powùok metalizacyjnych). Elementy transportowane luzem nale y ukùadaã równolegle do kierunku jazdy, œciœle jeden obok drugiego, w jednakowej liczbie warstw. Wysokoœã ùadunku nie powinna przekraczaã wysokoœci burt œrodka transportowego. Materiaù kamienny (balastowy gruby) mo na przewoziã dowolnymi œrodkami transportu w warunkach zabezpieczaj¹cych przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi kruszywami i nadmiernym zawilgoceniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Zasady wykonywania robót Sposób wykonania robót powinien byã zgodny z dokumentacj¹ projektow¹ i ST. W przypadku braku wystarczaj¹cych danych mo na korzystaã z ustaleñ podanych w niniejszej specyfikacji oraz z informacji podanych w zaù¹cznikach. Podstawowe czynnoœci przy wykonywaniu robót obejmuj¹: 1. roboty przygotowawcze, 2. rozùo enie dostarczonych gabionów, 3. wypeùnienie gabionów materiaùem balastowym, 4. monta konstrukcji gabionowej, 5. roboty wykoñczeniowe Roboty przygotowawcze Przed przyst¹pieniem do robót nale y, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskazañ In yniera: ustaliã lokalizacjê terenu robót, przeprowadziã obliczenia i pomiary geodezyjne niezbêdne do szczegóùowego wytyczenia robót oraz ustalenia danych wysokoœciowych, usun¹ã przeszkody, np. drzewa, krzaki, obiekty, elementy dróg, ogrodzeñ itd., przygotowaã podùo e w miejscu ustawiania konstrukcji gabionowej z ewentualnymi robotami ziemnymi, wyrównaniem podùo a, zagêszczeniem, odwiezieniem nadmiaru gruntu itp. Zaleca siê korzystanie z ustaleñ OST D [2] w zakresie niezbêdnym do wykonania robót przygotowawczych oraz z ustaleñ OST D [3] przy wystêpowaniu robót ziemnych.

60 Rozùo enie dostarczonych gabionów Gabiony dostarczone na budowê (zùo one na pùask) wymagaj¹ rozùo enia do ksztaùtu prostopadùoœciennego, albo na placu budowy lub bezpoœrednio w miejscu konstruowania budowli gabionowej. Dostarczony w postaci harmonijki na palecie gabion rozkùada siê i przymocowuje krawêdzie za pomoc¹ elementów do ù¹czenia, okreœlonych w pkcie Powierzchnia wieka i podstawy s¹ czasem dostarczane osobno, wymagaj¹c równie poù¹czenia z reszt¹ kosza. ¹czenie œcian kosza gabionowego wykonuje siê, zgodnie z instrukcj¹ producenta, za pomoc¹ jednego lub wiêkszej liczby ù¹czników, np.: spirali wkrêconej w ù¹czone siatki tak, aby w ka dym oczku druty byùy co najmniej raz objête spiral¹; w spiralê wkùada siê prêt ù¹cz¹cy (szpilkê) z jednym koñcem zagiêtym w ksztaùcie haka (rys. 5b), spinaczy (pierœcieni zaciskowych) lub klipsów zaciskowych, zaciskanych na drutach stykaj¹cych siê oczek ù¹czonych elementów (rys. 5b); przy ù¹czeniu najlepiej u ywaã pistoletów do automatycznego zaginania spinaczy i zszywek, drutu wi¹zaùkowego. Po poù¹czeniu œcian kosza i wewnêtrznych przegród (œcian dziaùowych) w trwaù¹ konstrukcjê prostopadùoœcienn¹ lub trapezow¹ nale y, w przypadku przewidywania instrukcji producenta, wykonaã œci¹gi wewnêtrzne zapobiegaj¹ce deformacji lica kosza gabionowego (rys. 5c). Úci¹gi mog¹ byã: gotowymi elementami dostarczonymi przez producenta w postaci splecionej linki z drutu stalowego, hakami (œci¹gami) stê aj¹cymi, o dùugoœci dostosowanej do wymiarów kosza, œci¹gami wykonanymi na budowie z drutu wi¹zaùkowego. Úci¹gi ze splecionej linki lub drutu wi¹zaùkowego mocuje siê do œcian zewnêtrznych kosza, tak aby obejmowaùy ok. 6 oczek siatki. Úci¹gi umieszcza siê w koszu gabionowym zwykle na: 1/3 i 2/3 œciany wysokoœci 1 m, poùowie œciany wysokoœci 0,5 m. Úci¹gi mo na mocowaã przed jak i w czasie wypeùniania gabionu materiaùem balastowym Wypeùnienie gabionów materiaùem balastowym Materiaù balastowy do wypeùnienia gabionów powinien byã zgodny z ustaleniem dokumentacji projektowej lub instrukcji producenta gabionów oraz odpowiadaj¹cy wymaganiom pktu Jeœli konstrukcja gabionowa wymaga stosowania kamieni du ych wymiarów, to powinny mieã one œrednicê równ¹ co najmniej mniejszemu wymiarowi oczka siatki, np. kamieñ naturalny lub ùamany o wymiarach mm. Wszystkie kamienie wypeùniaj¹ce gabion powinny byã ciasno upakowane, aby zminimalizowaã wolne przestrzenie; kamienie od strony lica bezwzglêdnie powinny byã ukùadane rêcznie. Przy braku wystarczaj¹cej iloœci kamienia du ych wymiarów wypeùnia siê nim przede wszystkim gabiony: licowe, tj. widoczne kosze zewnêtrzne konstrukcji, nara one na falowanie wody (w takim przypadku wszystkie kosze w konstrukcji powinny byã wypeùnione du ymi kamieniami), o konstrukcji specjalnej, np. worki gabionowe, gabiony prefabrykowane itp. Kosze niewidoczne w konstrukcji gabionowej mo na wypeùniaã tañszym, dostêpnym na budowie lub w jej pobli u materiaùem balastowym, po wyùo eniu gabionu geowùóknin¹, odpowiadaj¹c¹ wymaganiom pktu Drobny materiaù balastowy mo e w tym przypadku byã: otoczakami rzecznymi, rozdrobnion¹ skaù¹, gruzem ceglanym, gruzem betonowym, wirem, piaskiem itp. Kosze widoczne w konstrukcji gabionowej mo na te wypeùniaã dwoma rodzajami materiaùów, z zewn¹trz kamieniem grubym, w œrodku tañszym materiaùem drobnym, przy czym gruby materiaù powinien stanowiã warstwê od strony licowej 250 mm, od strony tylnej 200 mm, od spodu 150 mm (rys. 4). W przypadkach ustalonych w dokumentacji projektowej do wypeùnienia koszy mo na stosowaã ziemiê roœlinn¹, po wyùo eniu kosza geowùóknin¹, w celu póêniejszego zazielenienia konstrukcji, np.: w materacach gabionowych, w koszach gabionowych tworz¹cych mur oporowy (rys. 13b). W przypadkach przewidzianych w dokumentacji projektowej, gdy nale y odizolowaã pùyn¹c¹ wodê od podùo a gruntowego, stosuje siê materace gabionowe czêœciowo lub caùkowicie nieprzepuszczalne, zùo one z kamienia grubego, w którym pustki wypeùnia siê asfaltem (rys. 11). Zaleca siê, aby w mo liwie najwiêkszym stopniu wypeùniaã gabiony materiaùem balastowym w sposób zmechanizowany, przy u yciu np. koparek, ùadowarek itp. Kosz gabionowy powinien byã wypeùniony materiaùem balastowym z pewnym nadmiarem, aby wieko po zamkniêciu opieraùo siê na tym materiale. Wieko powinno byã powi¹zane drutem wi¹zaùkowym wzdùu wszystkich krawêdzi oraz krawêdzi wewnêtrznych przegród.

61 Monta konstrukcji gabionowej Konstrukcja gabionowa powinna byã zgodna z dokumentacj¹ projektow¹, w zakresie ksztaùtu, wymiarów i funkcji budowlanej. W przypadku potrzeby wykonania dodatkowych robót wyrównawczych podùo a, np. uùo enia w wyrwach worków gabionowych wzgl. fundamentu betonowego lub wirowego, roboty te powinny odpowiadaã wymaganiom dokumentacji projektowej. Na wyrównanym podùo u nale y ustawiaã lub ukùadaã pojedyncze kosze gabionowe, formuj¹c z nich wymagan¹ konstrukcjê. W zale noœci od masy kosza uùo enie jego nale y dokonywaã rêcznie lub urawiem samochodowym. Kolejne warstwy koszy powinny byã poù¹czone wzdùu wszystkich poziomych krawêdzi z tyùu i z przodu kosza za pomoc¹ ci¹gùego drutu wi¹zaùkowego lub w inny sposób ustalony przez producenta gabionów (np. zaciskanymi pierœcieniami, w co drugim oczku siatki). Dopuszcza siê wypeùnianie koszy materiaùem balastowym równie w czasie formowania konstrukcji gabionowej (rys. 5d). Przy ukùadaniu materacy gabionowych (np. na skarpach) mo na przykrywaã je, albo wiekiem, zwykle dostarczanym osobno, albo siatk¹ z rolki, co jest korzystniejsze w przypadku wiêkszych powierzchni (rys. 7 i 8). Przy ukùadaniu materacy na ùukach lub zakrzywionych skarpach zaleca siê przycinanie lub robienie zakùadów (rys. 9) z paneli i ponowne poù¹czenie ich ze sob¹ za pomoc¹ drutu wi¹zaùkowego lub zaciskanych pierœcieni. Wykonywanie nasypu z gruntu zbrojonego wymaga zastosowania koszy gabionowych z wydùu onym dnem (rys. 12a). Úcianê czoùow¹ stanowi¹ uùo one nad sob¹ kosze gabionowe, a siatk¹ zbroj¹c¹ nasyp jest element przedùu aj¹cy dno kosza. Za tyln¹ œcian¹ kosza powinna byã uùo ona geowùóknina uszczelniaj¹ca materiaù kamienny kosza przed zanieczyszczeniem gruntem nasypu (rys. 12 b i c). Jeœli dokumentacja projektowa lub ST przewiduje zastosowanie gabionów prefabrykowanych, to powinny one odpowiadaã wymaganiom pktu Gabiony prefabrykowane dostarczane s¹ na plac budowy w postaci kompletnie zmontowanych koszy, wypeùnionych materiaùem kamiennym. Do monta u konstrukcji wystarcza dêwig i narzêdzia do ù¹czenia koszy miêdzy sob¹. Przy robotach tymczasowych, gabiony prefabrykowane mo na demontowaã i odzyskane gabiony mo na ponownie u yã w innych konstrukcjach. Je eli dokumentacja projektowa przewiduje zazielenienie konstrukcji gabionowej, nale y wykonaã przewidywane do tego celu roboty, np. wypeùniaj¹c ziemi¹ urodzajn¹ odpowiednie fragmenty koszy (rys. 13) i sadz¹c materiaù roœlinny odpowiadaj¹cy wymaganiom pktu Roboty wykoñczeniowe Roboty wykoñczeniowe powinny byã zgodne z dokumentacj¹ projektow¹ i ST. Do robót wykoñczeniowych nale ¹ prace zwi¹zane z dostosowaniem wykonanych robót do istniej¹cych warunków terenowych, takie jak: odtworzenie przeszkód czasowo usuniêtych, np. parkanów, ogrodzeñ, nawierzchni, chodników, krawê ników itp., niezbêdne uzupeùnienia zniszczonej w czasie robót roœlinnoœci, tj. zatrawienia, krzewów, ew. drzew, roboty porz¹dkuj¹ce otoczenie terenu robót. 6. KONTROLA JAKOÚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoœci robót Ogólne zasady kontroli jakoœci robót podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przyst¹pieniem do robót Przed przyst¹pieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskaã wymagane dokumenty, dopuszczaj¹ce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (aprobaty techniczne, certyfikaty zgodnoœci, deklaracje zgodnoœci, ew. badania materiaùów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykonaã wùasne badania wùaœciwoœci materiaùów przeznaczonych do wykonania robót, sprawdziã cechy zewnêtrzne gotowych materiaùów z tworzyw i prefabrykowanych. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badañ Wykonawca przedstawia In ynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów, które nale y wykonaã w czasie robót tablica 1. Tablica 1. Czêstotliwoœã oraz zakres badañ i pomiarów w czasie robót podaje

62 62 Lp. Wyszczególnienie robót 1 Lokalizacja i zgodnoœã granic terenu robót z dokumentacj¹ projektow¹ Czêstotliwoœã badañ 1 raz Wartoœci dopuszczalne Wg pktu 5 i dokumentacji projektowej 2 Roboty przygotowawcze Ocena ci¹gùa Wg pktu Rozùo enie dostarczonych gabionów 4 Wypeùnienie gabionów materiaùem balastowym Ocena ci¹gùa Wg pktu 5.4 Ocena ci¹gùa Wg pktu Monta konstrukcji gabionowej Ocena ci¹gùa Wg pktu Wykonanie robót wykoñczeniowych Ocena ci¹gùa Wg pktu OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostk¹ obmiarow¹ jest: a) m (metr) konstrukcji gabionowej liniowej, o okreœlonej wysokoœci, gùêbokoœci i konstrukcji, b) m 2 (metr kwadratowy) uùo onych materacy gabionowych, o okreœlonej wysokoœci i konstrukcji. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje siê za wykonane zgodnie z dokumentacj¹ projektow¹, ST i wymaganiami In yniera, je eli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 daùy wyniki pozytywne Odbiór robót zanikaj¹cych i ulegaj¹cych zakryciu Odbiorowi robót zanikaj¹cych i ulegaj¹cych zakryciu podlegaj¹: przygotowanie podùo a pod konstrukcjê gabionow¹. Odbiór tych robót powinien byã zgodny z wymaganiami pktu 8.2 D-M Wymagania ogólne [1] oraz niniejszej OST. 9. PODSTAWA P ATNOÚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci Ogólne ustalenia dotycz¹ce podstawy pùatnoœci podano w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania jednostki obmiarowej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, przygotowanie podùo a, dostarczenie materiaùów i sprzêtu, rozùo enie dostarczonych gabionów, wypeùnienie gabionów materiaùem balastowym i monta konstrukcji gabionowej w sposób odpowiadaj¹cy wymaganiom dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej i instrukcji monta owej producenta, przeprowadzenie pomiarów i badañ wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprzêtu.

63 Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzysz¹cych Cena wykonania robót okreœlonych niniejsz¹ OST obejmuje: roboty tymczasowe, które s¹ potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s¹ przekazywane Zamawiaj¹cemu i s¹ usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzysz¹ce, które s¹ niezbêdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWI ZANE Ogólne specyfikacje techniczne (OST) 1. D-M Wymagania ogólne 2. D Roboty przygotowawcze 3. D Roboty ziemne Inne dokumenty 4. Materiaùy informacyjne producentów gabionów ZA CZNIK ZA CZNIKI ZASTOSOWANIE GABIONÓW W DROGOWNICTWIE (wg: A. Jarominiak Lekkie konstrukcje oporowe, WKi, Warszawa 1999 oraz informacji producentów) 1.1. Konstrukcja kosza gabionu Gabion wykonany jest z koszy siatkowych np. prostopadùoœciennych (rys. 1), wypeùnionych najczêœãiej kamiennym materiaùem balastowym. Kosze z balastem s¹ du ymi, podatnymi i przepuszczalnymi blokami, z których mo na skùadaã wiele rodzajów budowli. Gabiony oblicza siê jak monolityczne œciany oporowe. Sprawdza siê, czy nie wyst¹pi¹ w nich naprê enia rozci¹gaj¹ce, bêdzie zachowana statecznoœã na obrót i przesuniêcie oraz równowaga ogólna konstrukcji oporowej. Gabiony zawdziêczaj¹ popularnoœã przede wszystkim odpornoœci na zniszczenie mechaniczne i przez korozjê. W efekcie s¹ trwaùe. Siatka gabionów czêsto ma oczka szeœcioboczne, jest wykonana z miêkkich (wy arzonych) drutów, poù¹czonych przez podwójne skrêcenia. Dlatego w przypadku pêkniêcia drutu uszkodzenie siatki nie rozprzestrzenia siê i w bardzo maùym stopniu wpùywa na stan caùego gabionu (rys. 2). Zabezpieczenie przed korozj¹ zapewnia powùoka drutu wykonana z grubej warstwy cynku lub ze specjalnej odmiany polichlorku winylu o gruboœci 0,4 0,6 mm. Powùoka z PCW umo liwia stosowanie gabionów w œrodowisku zanieczyszczonym. Gabiony s¹ skùadane z prostok¹tnych pùaskich elementów siatkowych obramowanych prêtem zbrojeniowym o œrednicy wiêkszej ni œrednica drutu siatki. Obramowania maj¹ na celu wzmocnienie kosza i uùatwienie jego monta u. Kosz jest podzielony na komory umieszczonymi w nich przeponami (przegrodami). Ich zadaniem jest wzmocnienie konstrukcji i uùatwienie monta u kosza oraz uùatwienie budowy konstrukcji z koszy gabionowych. Przepony s¹ stosowane zawsze, gdy kosze bêd¹ poddane ustawicznym obci¹ eniom przez fale, wodê pùyn¹c¹ z du ¹ prêdkoœci¹ itp. (rys. 1). Gabiony s¹ przewo one jako elementy spakowane w wi¹zki lub pùaskie paczki. W tej postaci zajmuj¹ maùo przestrzeni przez co ich transport jest ùatwy i niedrogi Monta na budowie Monta na budowie polega na zùo eniu kosza i poù¹czeniu jego elementów wzdùu naro ników oraz zainstalowaniu pionowych przepon, które s¹ ù¹czone z bocznymi œcianami kosza (rys. 5a). Po ustawieniu warstwy pustych koszy na miejscu budowy konstrukcji, ù¹czy siê je razem wzdùu wszystkich przylegùych krawêdzi, zarówno poziomych jak i pionowych. Poù¹czenia elementów kosza i koszy w zespoùy konstrukcyjne mog¹ byã wykonane przez rêczne obwi¹zywanie ich krawêdzi drutem lub szybciej stalowymi spinaczami zaciskanymi zszywark¹ lub szpilk¹ wkùadan¹ w zsuniête spirale œcian (rys. 5b). W przypadku budowy z koszy gabionowych konstrukcji wy szych ni 3 m nale y dodatkowo wzmacniaã kosze œci¹gami np. z drutu Ø 3 5 mm. Pêtl¹ z tego drutu ù¹czy siê przeciwlegùe œciany kosza

64 64 w poùowie szerokoœci ka dej komory, w poùowie wysokoœci kosza (rys. 5c). Nieprzestrzeganie tej zasady powoduje wybrzuszenia dolnych koszy, co wygl¹da nieestetycznie, uùatwia ich uszkodzenia i podwa a zaufanie do bezpieczeñstwa konstrukcji kaszycowej. Kosze o pojemnoœci do 4 m 3 mog¹ byã podnoszone z zaczepieniem zawiesi bezpoœrednio za siatkê Wypeùnienie koszy balastem Zaleca siê wypeùnianie koszy balastem, bêd¹cym materiaùem twardym, o du ym ciê arze wùaœciwym. Na ogóù s¹ to otoczaki rzeczne lub rozdrobniona skaùa. Wymiary ziarn materiaùu wypeùniaj¹cego powinny byã nieznacznie wiêksze ni otwory siatki. Wskazane uzyskanie w wypeùnieniu minimalnego procentu pustek. Ciê ar wypeùnionego kosza siatkowego wynosi od 1,6 do 2 t/m 3, a porowatoœã 30 40%. Inny sposób wypeùnienia koszy polega na wyùo eniu ich geotekstyliami i zasypaniu drobnym materiaùem kamiennym lub gruntem. W przypadku niedostêpnoœci geotekstyliów umieszcza siê przy œcianach koszy kamienie, a wnêtrze wypeùnia piaskiem lub gruzem itp. (rys. 4). Wypeùnianie koszy zwykle wykonuje siê kopark¹ Zalety konstrukcji z gabionów Zaletami konstrukcji z gabionów s¹: podatnoœã na deformacje, trwaùoœã, wytrzymaùoœã, przepuszczalnoœã (nie powoduj¹ retencji wody za budowl¹), ekologicznoœã, pochùanianie haùasu (np. przy wykonywaniu ekranów akustycznych rys. 14), ùatwoœã ksztaùtowania konstrukcji z koszy (nadaj¹ siê zarówno do du ych jaki i maùych budowli), mo liwoœã budowy w ka dej porze roku, budowê mo na przerwaã w dowolnym czasie, odpornoœã na wysadziny (mo na je uszczelniã mastyksem lub asfaltem rys. 11) oraz du y zakres zastosowañ. Podatnoœã jest du ¹ zalet¹ koszy siatkowych. Dlatego siatka umo liwia dostosowanie siê koszy, bez pêkniêã, do nierównomiernych osiadañ podùo a. Jest to wa ne zwùaszcza w przypadku oparcia gabionu na niestabilnym gruncie, albo budowy w rejonie rozmywania brzegu przez fale lub nurt cieku. Wytrzymaùoœã i przy tym elastycznoœã siatki, umo liwia stosowanie koszy do przenoszenia parcia gruntu i obci¹ eñ pùyn¹c¹ wod¹. Efektywnoœã przeciwstawiania siê przez gabiony obci¹ eniom zwiêksza siê z upùywem czasu, poniewa nastêpuje konsolidacja tych konstrukcji wskutek gromadzenia siê w ich pustkach pyùu i gruntu oraz rozwoju na nich roœlinnoœci. Trwaùoœã. Dùugoœã ycia u ytkowego koszy z siatki wynosi w normalnym œrodowisku co najmniej 80 lat, a w œrodowisku agresywnym 40 lat. Przepuszczalnoœã. Kosze gabionów silnie przepuszczaj¹ wodê (nie powstaje za nimi parcie hydrostatyczne) i przy tym zatrzymuj¹ cz¹stki gruntu. Dlatego konstrukcje oporowe budowane z koszy s¹ bardzo korzystne w przypadku stabilizacji nawodnionych zboczy i zapobiegania osuwiskom. Ekologicznoœã. Kosze gabionowe umo liwiaj¹ rozwój roœlinnoœci, przez co zachowuj¹ naturalny charakter œrodowiska, harmonizuj¹c z otoczeniem i ozdabiaj¹c naturalny krajobraz. Poza wymienionym, zaletami konstrukcji z gabionów s¹ równie : tanie wykonawstwo (czêsto wystarcza 4 ludzi + koparka), ùatwa budowa konstrukcji (nie wymaga wykwalifikowanej robocizny), materiaù do wypeùnienia koszy mo na zwykle uzyskaã na budowie lub w jej s¹siedztwie, przygotowanie podùo a konstrukcji polega tylko na umiarkowanym wyrównaniu terenu; nie ma potrzeby wykonania kosztownego odwodnienia (kosze s¹ przepuszczalne), konstrukcje z koszy siatkowych nie wymagaj¹ kosztownego utrzymania; ùatwo je naprawiã po uszkodzeniu przypadkowym lub przez wandali Materace gabionowe do umocnienia skarp Do umocnienia skarp oraz obudowy brzegów i dna cieków opracowano materace gabionowe. Charakteryzuj¹ siê du ym stosunkiem powierzchni do gruboœci. Szerokoœã materaca zwykle wynosi 2 3 m, dùugoœã 3 6 m, gruboœã np. 15, 23 i 30 cm. Wykonane s¹ z takich samych siatek jak kosze i wypeùniane takimi jak one materiaùami (rys. 6 9). Materace gabionowe umacniaj¹ce brzegi s¹ posadawiane na siatkowych workach gabionowych, np. dùugoœci 2 i 3 m, œrednicy 0,65 i 0,95 m. Worki wykonuje siê z siatki i wypeùnia kamieniami (rys. 10). Materace mog¹ byã stosowane równie jako póùprzepuszczalne lub nieprzepuszczalne. Pustki pomiêdzy kamieniami wypeùniane s¹ czêœciowo lub caùkowicie asfaltem. Pod materacem gabionowym

65 65 mo na stosowaã te cienkie nieprzepuszczalne membrany z siatki zatopionej w asfalcie, które równie mo na stosowaã samodzielnie na skarpach (rys. 11d) Gabiony do budowy nasypów z gruntu zbrojonego Gabiony s¹ z powodzeniem wykorzystywane do budowy nasypów z gruntu zbrojonego (rys. 12a). Skarpa nasypu jest obudowana pojedyncz¹ warstw¹ koszy. Przedùu eniem dna ka dego kosza jest siatka stanowi¹ca zbrojenie nasypu. Kosze obudowuj¹ce zbocze maj¹ zwykle wysokoœã (h) 1,0 m, szerokoœã 1,0 m, dùugoœã (B) 2,0 m. Siatka zbroj¹ca nasyp ma dùugoœã (L) 3 6 m. Obudowa zbocza mo e mieã powierzchniê czoùow¹ pùask¹ (rys. 12b) lub schodkow¹ (rys. 12c), podobn¹ do zwykùych œcian z koszy siatkowych. Kosze mog¹ byã wypeùnione kamieniami lub, po wyùo eniu geotekstyliami, gruntem. Gdy materiaùem wypeùniaj¹cym s¹ kamienie, to zewnêtrzn¹ powierzchniê obudowy mo na zazieleniã roœlinami pn¹cymi, a w przypadku obudowy schodkowanej pokryã schodki gleb¹ i posiaã na nich kwiaty lub inne roœliny. W ten sposób uzyskuje siê w krótkim czasie zasùoniêcie konstrukcji roœlinami (rys. 13) Zakres zastosowañ gabionów Gabiony maj¹ du y zakres zastosowañ. W budownictwie hydrotechnicznym s¹ u ywane do umocnieñ i ochrony brzegów przed erozj¹, do wykonania jazów, nabrze y oraz tam podùu nych i poprzecznych. S¹ z nich budowane konstrukcje oporowe (do wysokoœci 8 m), umocnienia skarp nasypów drogowych i kolejowych, wloty i wyloty przepustów (rys. 3), tymczasowe podpory obiektów mostowych i konstrukcje przeciwdziaùaj¹ce osuwiskom. Siatki s¹ stosowane do zabezpieczenia szlaków transportowych przed obrywami skaù. Worki (walce) gabionowe stosuje siê do posadowienia gabionów przy umocnieniu skarp (zboczy), przy szybkim zamykaniu pêkniêã i wypeùnianiu wymyã przy awariach, przy wypeùnianiu pustych przestrzeni i szczelin w nietypowych rodzajach konstrukcji z koszy gabionowych, do tamowania wyrw w waùach powodziowych, przy ochronie waùów przed rozmyciem i awaryjnym podwy szaniu waùów przeciwpowodziowych Trwaùoœã gabionów Trwaùoœã konstrukcji gabionowej zale y od: poprawnoœci dokumentacji projektowej (odpowiednia ochrona przed utrat¹ statecznoœci lub podmyciem), poprawnoœci wykonania budowli (odpowiednie ù¹czenie koszy i napeùnianie ich balastem), trwaùoœci siatek stalowych i kamienia wypeùniaj¹cego kosze. Zagadnienie trwaùoœci siatek, a zwùaszcza odpornoœci na korozjê, zostaùo rozpracowane na drodze badañ laboratoryjnych oraz obserwacji budowli gabionowych (najstarsza zostaùa wykonana w 1884 r. i istnieje do dziœ). Drut stalowy chroniony jest przed korozj¹ grub¹ warstw¹ cynku nakùadan¹ galwanicznie. Im grubsza warstwa powùoki galwanicznej tym wiêksza odpornoœã na korozjê, gdy ocynkowanie ulega ci¹gùemu utlenianiu. Dodatkow¹ ochron¹ przed utlenianiem cynku mo e byã powùoka ze specjalnie dobranego PCW. Ocenia siê, e w warunkach normalnych odpornoœã na korozjê drutu grubo ocynkowanego (ok. 260 g/m 2 ) i dodatkowo pokrytego PCW wynosi ok. 100 lat. Od kilku lat zamiast galwanizacji cynkiem stosuje siê tak e pokrycie galfanem, który jest stopem cynku, ok. 5% aluminium i niewielkiej iloœci metali rzadkich powoduj¹cych jednorodnoœã tego stopu. Ocenia siê, e trwaùoœã powùoki z galfanu jest 2 3 razy wiêksza od trwaùoœci powùoki cynkowej o tej samej gruboœci. ZA CZNIK 2 PRZYK ADOWE WYMIARY GABIONÓW SKRZYNKOWYCH DOSTÆPNYCH NA RYNKU ( wg informacji producentów gabionów) Lp. Rodzaj gabionu L dùugoœã 1 Gabiony 2 szerokoœci 1 m, 3 jednokomorowe 4 1, Gabiony szerokoœci 1 m z Wymiary w m W szerokoœã H wysokoœã 0,5 0,5 0, ,5 0,5 Liczba przegród (szt.)

66 66 przegrodami Gabiony szerokoœci 2 m z przegrodami Worki gabionowe Dùugoœã L (m) Úrednica (m) 0,65 0,95 0, ,5 0,5 0,5 0,5 1 1 Objêtoœã (m 3 ) 0,65 1, Gabion szer. 1 m jednokomorowy Gabion szer. 1 m z przegrodami Gabion szer. 2 m z przegrodami Worek gabionowy ZA CZNIK 3 RYSUNKI (wg informacji producentów gabionów) Rys. 1. Przykùad gabionów w postaci prostopadùoœciennych koszów siatkowych a) Kosz gabionu trzykomorowy 3,0 x 1,0 x 1,0 m b) Kosz gabionu dwukomorowy 2,0 x 1,0 x 0,5 m

67 67 Rys. 2. Szeœcioboczne oczka siatki gabionu a) Oczko siatki z drutóww poù¹czonych przez podwójne skrêcenie b) Pêkniêcie drutu w oczku szeœciobocznym w bardzo maùym stopniu wpùywa na stan caùego gabionu c) Pêkniêcie drutu w zwykùej siatce rozprzestrzenia siê na dùu szym fragmencie siatki Rys. 3. Wylot przepustu umocniony przez kosze i materace gabionowe

68 68 Rys. 4. Wypeùnienie kosza gabionowego dwoma rodzajami materiaùów; z zewn¹trz kamieñ gruby, w œrodku piasek, kamienie drobne, gruz betonowy itp. 1 Úciana kosza, 2 Pokrywa Rys. 5. Monta koszy gabionowych przy budowie konstrukcji oporowej a) Dostarczone na pùask kosze gabionowe rozkùada siê uzyskuj¹c ró ne ich ksztaùty b) Przy rozkùadaniu koszy, œciany ù¹czy siê szpilk¹ ukùadan¹ w zsuniête przenikaj¹ce siê spirale dwóch œcian lub spinaczem zaciœniêtym zszywark¹ (mo na te u yã drutu wi¹zaùkowego)

69 69 c) W czasie napeùniania koszy kamieniami mo na je stê aã œci¹gami w celu zmniejszenia deformacji lica kosza 1 Úci¹g wewnêtrzny kosza d) Ustawianie koszy gabionowych tworz¹cych mur oporowy

70 70 Rys. 6. Materac gabionowy z przegrodami dostosowanymi do potrzeb umocnienia skarp i dna potoku a) Widok materaca dostarczonego na budowê po jego rozùo eniu, b) Materac uùo ony w potoku. Na skarpach przegrody umieszczone s¹ gêsto, aby zapobiec obsuwaniu siê kamieni wypeùniaj¹cych (przekrój poprzeczny potoku). Rys. 7. Materac dostarczony na budowê w formie zùo onej skrzynki, któr¹ rozkùada siê i usztywnia przegrodami co np. 1,0 m. Wieko dostarczane jest osobno.

71 71 Rys. 8. Umocnienie skarpy materacami gabionowymi, na które przymocowuje siê przykrycie przykry siatk¹ z rolki Rys. 9. Przycinanie lub robienie zakùadów przy instalacji materacy gabionowych na ùukach lub skarpach w krzywiznach

72 72 Rys. 10. Worki gabionowe a) Worek otwarty, b) Worek zabezpieczony drutem Rys. 11. Materace gabionowe nieprzepuszczalne i póùprzepuszczalne a - Materac gabionowy czêœciowo nieprzepuszczalny b - Materac gabionowy caùkowicie nieprzepuszczalny c - Materac gabionowy z nieprzepuszczaln¹ membran¹ z siatki zatopionej w asfalcie, uùo on¹ pod materacem d - Nieprzepuszczalna membrana z siatki zatopionej w asfalcie, ukùadana pod materacem lub samodzielnie na skarpie

73 73 1 kamieñ, 2 pustka pomiêdzy kamieniami wypeùniona asfaltem, 3 siatka, siatka, 6 membrana 4 asfalt, 5 Rys. 12. Konstrukcja siatkowa gabionu, stosowana do wykonania nasypu z gruntu zbrojonego a) Kosz gabionu z siatk¹ zbroj¹c¹ grunt, b) Schemat budowli z gruntu zbrojonego o pionowej œcianie czoùowej, c) Schemat budowli z gruntu zbrojonego o pochylonej schodkowo œcianie czoùowej 1 Element przedùu aj¹cy dno kosza (siatka zbroj¹ca nasyp), 2 Geowùóknina uszczelniaj¹ca kosz gabionu przed zanieczyszczeniem gruntem, 3 Nasyp ziemny Przykùadowe wymiary L = 3, 4, 5, 6 m B=2m h=1m