Publicznoprawny status izb adwokackich zarys problematyki

Transkrypt

1 Publicznoprawny status izb adwokackich zarys problematyki Zgodnie z art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. 1 : W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony 2. Jedną z form samorządu zawodowego jest samorząd adwokacki. Według bowiem art. 1 ust. 2 ustawy z 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze : Adwokatura zorganizowana jest na zasadach samorządu zawodowego. W świetle art. 2 Prawa o adwokaturze: Adwokaturę stanowi ogół adwokatów i aplikantów adwokackich. Natomiast w myśl art. 38 Prawa o adwokaturze: Izbę adwokacką stanowią adwokaci i aplikanci adwokaccy, mający siedzibę zawodową na terenie izby, której zasięg terytorialny określa Naczelna Rada Adwokacka, biorąc pod uwagę w szczególności podział terytorialny administracji sądowej. Ustawodawca expressis verbis nie określa statusu prawnego izb adwokackich, poprzestając na wskazaniu, że Naczelna Rada Adwokacka, izby adwokackie i zespoły adwokackie mają osobowość prawną (art. 10 Prawa o adwokaturze). Dotychczas zagadnienie to nie stanowiło przedmiotu szerszego zainteresowania nauki prawa. Ustalenie publicznoprawnego statusu prawnego izb adwokackich jest zaś istotne nie tylko z punktu widzenia zapewnienia sprawnego wykonywania zadań publicznych przez samorząd adwokacki w ramach administracji zdecentralizowanej, lecz również ze względu na ochronę praw członków izb adwokackich, tj. adwokatów i aplikantów adwokackich. Oczywiście nie sposób podjąć całości złożonego zagadnienia statusu prawnego izb adwokackich w tego rodzaju, w założeniu niewielkim objętościowo, opracowaniu. Stąd dalsze rozważania stanowić będą jedynie zarys tej interesującej problematyki, bez wątpienia zasługującej na opracowanie o charakterze monograficznym. 1 Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm. (dalej: Konstytucja RP). 2 Artykuł 17 ust. 1 Konstytucji RP do rangi zasady ustrojowej podnosi B. Banaszak; zob. B. Banaszak, Pozycja adwokatury w świetle prac Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów, (w:) J. Giezek (red.), Konferencje Izby Adwokackiej we Wrocławiu. Adwokatura w systemie organów ochrony prawnej. Jubileusz 65-lecia Adwokatury Dolnośląskiej, Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2010, t. III, s Tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. nr 146, poz ze zm., dalej: Prawo o adwokaturze. 76

2 11 12/2013 Publicznoprawny status izb... Wśród nielicznych poglądów wyrażanych w polskiej nauce prawa administracyjnego w przedmiocie statusu prawnego izb adwokackich dominuje stanowisko, zgodnie z którym podmioty te są personalnymi (osobowymi) korporacjami prawa publicznego. Do orędowników koncepcji izb adwokackich jako personalnych korporacji prawa publicznego należy zaliczyć w szczególności E. Ochendowskiego 4 i S. Fundowicza. Zdaniem E. Ochendowskiego korporacją prawa publicznego jest podmiot administracji, wyposażony we władztwo publiczne, usytuowany według członkostwa, istniejący niezależnie od zmiany członków i realizujący stałe cele publiczne 6. W ujęciu tego autora izby adwokackie stanowią korporacje personalne, w których członkostwo jest uzależnione od przynależności do określonego zawodu 7. Z kolei S. Fundowicz wyróżnia korporacje prawa publicznego (korporacje publiczne) wśród osób prawnych prawa publicznego, obok zakładów administracyjnych i fundacji prawa publicznego 8. Autor ten nie konstruuje własnej definicji korporacji prawa publicznego, lecz odwołuje się do określenia tego pojęcia zastanego w niemieckiej nauce prawa administracyjnego, w której H. J. Wolff, O. Bachof i R. Stober 9 piszą o tym podmiocie jako o złożonej z członków i niezależnej od ich zmiany organizacji, zawdzięczającej swoją indywidualność jako podmiotu prawa nie autonomii prywatnej, lecz aktowi władzy, a mianowicie ustawie lub aktowi państwowemu wydanemu na podstawie ustawy, co sprawia, że jest to organizacja prawnie konieczna 10. W świetle poglądów S. Fundowicza izby adwokackie są korporacjami osobowymi, w których przesłanką członkostwa jest szczególna cecha człowieka w postaci przynależności do określonego zawodu 11. Warto również zwrócić uwagę na poglądy innych przedstawicieli nauki prawa administracyjnego na zagadnienie korporacji prawa publicznego. Według Z. Janku korporacja prawa publicznego stanowi społeczność połączoną wspólnym interesem, samorząd, a zatem odrębny od państwa podmiot prawa, samodzielny w decydowaniu o swoich prawach 12. Równocześnie autor ten zastrzega, że członkowie korporacji prawa publicznego powinni być równi w swoich prawach i obowiązkach jako członków korporacji 13. Natomiast M. Elżanowski zauważa, że konstrukcje częściowo pokrywające się, niekiedy traktowane łącznie, stanowią korporacje prawa publicznego i związki samorządowe 14. Autor ten kładzie nacisk na konieczność odróżnienia korporacji prawa publicznego od zakładów administracyjnych, 4 Zob. E. Ochendowski, Pozycja prawna studenta uniwersytetu użytkownik zakładu publicznego czy członek korporacji publicznej, (w:) J. Filipek (red.), Jednostka w demokratycznym państwie prawa, Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji 2003, s Zob. S. Fundowicz, Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Lublin: Wydawnictwo KUL 2005, s E. Ochendowski, Pozycja prawna studenta, s Tamże. 8 S. Fundowicz, Osoby prawne prawa publicznego w prawie polskim, Samorząd Terytorialny 2000, nr 3, s Zob. H. J. Wolff, O. Bachof, R. Stober, Verwaltungsrecht II. Besonderes Organisation- und Dienstrecht, 5. Auflage, München: C. H. Beck 1987, s. 9, cyt. za S. Fundowicz, Decentralizacja administracji, s S. Fundowicz, Decentralizacja administracji, s Tamże, s Z. Janku, Publiczna szkoła wyższa korporacja czy zakład administracyjny, (w:) J. Supernat (red.), Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, Acta Universitatis Wratislaviensis No 3168, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2009, s Tamże, s M. Elżanowski, Zakład państwowy w polskim prawie administracyjnym, Warszawa: PWN 1970, s

3 PALESTRA podnosząc, że: Zasadniczymi kryteriami odróżnienia zakładu od korporacji względnie związków samorządowych były w polskiej nauce prawa, podobnie jak i w niemieckiej: a) brak prawnie zagwarantowanego wpływu użytkowników na funkcjonowanie zakładu, przy istnieniu takich gwarancji, jeżeli chodzi o członków korporacji, przynajmniej w przedmiocie wyboru jej władz; b) brak elementu rzeczowego w korporacji, która jest zespołem osób i praw, podczas gdy zakład jest zespołem osób, praw i rzeczy 15. Dla porządku analizy warto jeszcze wskazać, że w niemieckiej nauce prawa administracyjnego, oprócz wspomnianych wcześniej H. J. Wolffa, O. Bachofa i R. Stobera, definicję korporacji prawa publicznego sformułował m.in. E. Forsthoff, zdaniem którego korporacje prawa publicznego stanowią zorganizowane z członków, zdolne prawnie związki prawa publicznego, które przejmują zadania państwowe wraz ze środkami władczymi pod nadzorem państwa 16. Na podstawie powyższej, krótkiej analizy poglądów polskiej i niemieckiej nauki prawa administracyjnego, do najważniejszych cech diagnostycznych korporacji prawa publicznego należy zaliczyć: 1) utworzenie na podstawie ustawy; 2) osobowość prawną, w tym osobowość publicznoprawną, przejawiającą się zwłaszcza w korzystaniu z władztwa administracyjnego; 3) zorganizowanie według członkostwa, przy czym: a) członkowie korporacji są połączeni wspólnym interesem; b) członkowie korporacji powinni być równi w swoich prawach i obowiązkach jako członków korporacji; c) członkowie korporacji mają wpływ na funkcjonowanie korporacji, w szczególności w odniesieniu do wyboru jej władz; d) zmiany w zakresie członkostwa są pozbawione znaczenia z punktu widzenia istnienia korporacji; 4) samodzielność prawną; 5) realizację stałych celów publicznych, przy czym wykonywanie zadań publicznych odbywa się w formach zdecentralizowanych. Ustalenie, czy izby adwokackie spełniają powyższe przesłanki konieczne dla uznania ich za korporacje prawa publicznego, wymaga przeprowadzenia analizy przepisów Prawa o adwokaturze. W świetle rozwiązań prawnych przyjętych w Prawie o adwokaturze nie ulega wątpliwości, że izby adwokackie stanowią podmioty utworzone na podstawie ustawy. Ustawą tą jest, rzecz oczywista, Prawo o adwokaturze. Warto zauważyć, że ustalanie liczby izb adwokackich należy do zakresu działania Krajowego Zjazdu Adwokatury (art. 56 pkt 5 Prawa o adwokaturze), podczas gdy ustalanie zasięgu terytorialnego izb adwokackich oraz ich siedzib należy do zakresu działania Naczelnej Rady Adwokackiej (art. 58 pkt 4 Prawa o adwokaturze). Zgodnie z cytowanym wcześniej art. 10 Prawa o adwokaturze izby adwokackie, obok Naczelnej Rady Adwokackiej i zespołów adwokackich, zostały wyposażone 15 Tamże, s E. Forsthoff, Lehrbuch des Verwaltungsrechts. Erster Band: Allgemeiner Teil, 10. Auflage, München: C. H. Beck 1973, s. 485, cyt. za S. Fundowicz, Decentralizacja administracji, s

4 11 12/2013 Publicznoprawny status izb... w osobowość prawną. Przymiot osobowości prawnej oznacza, że izby adwokackie mogą być podmiotem praw i obowiązków, w tym praw i obowiązków o charakterze publicznoprawnym 17. Izby adwokackie korzystają z władztwa administracyjnego 18. Jak zauważa M. Szydło, modelowym przykładem wyposażenia korporacji zawodowych we władztwo administracyjne jest wydawanie przez właściwe organy decyzji administracyjnych o wpisaniu na listę uprawnionych do wykonywania określonego zawodu, przesądzających o przyjęciu w poczet członków danej korporacji 19. Wpis na listę adwokatów lub listę aplikantów adwokackich następuje w drodze uchwały właściwej okręgowej rady adwokackiej (art. 68 ust. 5 Prawa o adwokaturze, art. 75 ust. 3 Prawa o adwokaturze). Uchwała ta ma formę decyzji administracyjnej. Stanowi bowiem, podjęte w sferze stosunków zewnętrznych, rozstrzygnięcie organu administrującego 20 o wiążących konsekwencjach obowiązującej normy prawnej dla indywidualnie określonego podmiotu i konkretnej sprawy 21. Nabycie statusu członka izby adwokackiej odbywa się więc w drodze administracyjnoprawnej, a stosunki powstające pomiędzy członkami izby a jej organami są, co do zasady, stosunkami administracyjnoprawnymi. Z chwilą przyjęcia do izby adwokackiej adwokat lub aplikant adwokacki staje się jednak w pewnym sensie podwójnie podporządkowany. Z jednej strony musi się bowiem podporządkować przepisom prawnym ogólnie obowiązującym na terenie całego państwa, z drugiej zaś aktom prawnym organów izby 22. Istota władztwa, które przysługuje izbom adwokackim, wyraża się więc przede wszystkim w szczególnym zakresie uprawnień do wydawania jednostronnych aktów prawnych kształtujących sytuację prawną członka izby adwokackiej. Akty te mogą stanowić o nawiązaniu, przekształceniu lub rozwiązaniu stosunku administracyjnoprawnego łączącego izbę z jej członkiem albo być skierowane wyłącznie na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych w ramach administracyjnoprawnej więzi łączącej izbę i jej członka, nie stanowiąc o nawiązaniu, przekształceniu lub rozwiązaniu tego stosunku prawnego. Pierwsze z wymienionych aktów są wydawane na podstawie przepisów powszechnie obowiązującego prawa, w wyniku przeprowadzenia sformalizowanego postępowania administracyjnego, do którego znajdują zastosowanie przepisy ustawy z dnia Por. S. Fundowicz, Pojęcie osoby prawnej prawa publicznego, Przegląd Sejmowy 1999, nr 2, s i powołana tam literatura. 18 Według Z. Leońskiego: Realizując kompetencje władcze samorząd zawodowy wyręcza władze w wykonywaniu ich funkcji ; zob. Z. Leoński, Administracyjnoprawna reglamentacja tzw. wolnych zawodów, (w:) B. Kudrycka, J. Mieszkowski (red.), Prawo. Administracja. Obywatele. Profesorowi Eugeniuszowi Smoktunowiczowi, Bielsko-Biała: Temida , s Zbliżony pogląd wyraził M. Szydło, podnosząc, że: W procesie decentralizacji następuje przekazywanie zadań publicznych do wykonywania przez samorządy zawodowe ; zob. M. Szydło, Kompetencje publicznoprawne samorządów zawodowych, Samorząd Terytorialny 2002, nr 3, s M. Szydło, Nabywanie uprawnień do wykonywania wolnych zawodów, Państwo i Prawo 2002, z. 7, s Przez pojęcie organu administrującego należy rozumieć podmiot, który nie jest wprawdzie organem administracji publicznej, lecz mimo to posiada przyznaną mu mocą wyraźnego przepisu ustawy kompetencję administracyjną lub kompetencję tę faktycznie wykonuje; por. J. Zimmermann, Polska jurysdykcja administracyjna, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1996, s Na temat pojęcia decyzji administracyjnej por. W. Jakimowicz, Problemy definiowania pojęcia decyzji administracyjnej, Przegląd Sądowy 2000, nr 10, s i powołana tam literatura. 22 W zbliżony sposób kształtowana jest sytuacja prawna użytkowników zakładów administracyjnych; por. M. Elżanowski, Zakład państwowy, s

5 PALESTRA czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego 23. Akty te można określić mianem aktów administracyjnych powszechnych 24. Przykładami tej kategorii aktów są uchwały okręgowych rad adwokackich w przedmiocie wpisu na listę adwokatów lub listę aplikantów adwokackich bądź uchwały o skreśleniu z listy adwokatów lub listy aplikantów adwokackich. Drugie z wymienionych kategorii aktów organów izb adwokackich jedynie mogą, ale nie muszą, być podejmowane na podstawie przepisów powszechnie obowiązującego prawa, a ich tryb wydawania jest niesformalizowany. Zarówno droga postępowania administracyjnego, jak i droga sądowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym są w przypadku tych aktów niedopuszczalne 25. Akty te można określić mianem aktów wewnątrzkorporacyjnych. Przykładami tej kategorii aktów są akty wydawane na podstawie art. 48 ust. 3 Prawa o adwokaturze, a mianowicie decyzja dziekana okręgowej rady adwokackiej w przedmiocie udzielenia adwokatowi lub aplikantowi adwokackiemu ostrzeżenia za dopuszczenie się uchybienia mniejszej wagi, a także uchwała okręgowej rady adwokackiej wydana w wyniku rozpoznania odwołania od wskazanej decyzji dziekana. Izba adwokacka jest podmiotem zorganizowanym na zasadach członkostwa. Członkami danej izby adwokackiej są bowiem wszyscy adwokaci i aplikanci adwokaccy mający siedzibę zawodową na terenie izby (art. 38 Prawa o adwokaturze). Członkostwo w izbie ma charakter obligatoryjny, a utrata tego członkostwa (skreślenie z listy adwokatów lub z listy aplikantów adwokackich art , art. 79 Prawa o adwokaturze) nie ma wpływu na istnienie izby. Izby adwokackie stanowią swoiste wspólnoty (zbiorowości) terytorialne adwokatów i aplikantów adwokackich. Tym samym izby adwokackie mają nie tylko personalny, lecz również terytorialny charakter prawny w zakresie związania się z ich członkami. Adwokaci i aplikanci adwokaccy, jako członkowie danej izby adwokackiej, są połączeni wspólnym interesem. Jest nim, najogólniej ujmując, udzielanie pomocy prawnej, współdziałanie w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa (art. 1 ust. 1 Prawa o adwokaturze). Według art. 39 pkt 1 Prawa o adwokaturze jednym z organów izby adwokackiej, obok okręgowej rady adwokackiej, sądu dyscyplinarnego i komisji rewizyjnej (art. 39 pkt 2 4 Prawa o adwokaturze), jest zgromadzenie izby składające się z adwokatów wykonujących zawód oraz delegatów pozostałych adwokatów. Zgodnie z art. 40 Prawa o adwokaturze: Do zakresu działania zgromadzenia izby adwokackiej należy: 1) wybór delegatów na Krajowy Zjazd Adwokatury; 2) wybór dziekana, prezesa sądu dyscyplinarnego, przewodniczącego komisji rewizyjnej oraz członków i zastępców członków okręgowej rady adwokackiej, sądu dyscyplinarnego i komisji rewizyjnej; 3) uchwalanie budżetu izby i ustalanie wysokości składek rocznych na potrzeby izby; 4) ( ); 5) rozpatrywanie i zatwierdzanie 23 Tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz Por. zbliżoną terminologię użytą w odniesieniu do aktów podejmowanych przez organy zakładów administracyjnych przez E. Ochendowskiego, Zakład administracyjny jako podmiot administracji państwowej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prace Wydziału Prawa, nr 42, Poznań: Wydawnictwo UAM 1969, s Por. w szczególności postanowienie WSA w Kielcach z 23 listopada 2007 r., II SAB/Ke 29/07, orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/0e87a35367 [dostęp: 18 września 2013 r., godz ] i postanowienie NSA z dnia 11 grudnia 2012 r., II GSK 1525/12, [dostęp: 18 września 2013 r., godz ]. 80

6 11 12/2013 Publicznoprawny status izb... corocznych sprawozdań z działalności okręgowej rady adwokackiej; 6) zatwierdzanie po wysłuchaniu wniosków komisji rewizyjnej zamknięć rachunkowych i udzielanie okręgowej radzie adwokackiej absolutorium; 7) podejmowanie innych uchwał. Partycypacja w zarządzaniu izbą adwokacką dotyczy jednak wyłącznie adwokatów. Aplikantom adwokackim takie uprawnienia w zasadzie nie przysługują. Ograniczony wpływ na funkcjonowanie izb adwokackich mają również adwokaci, którzy nie wykonują zawodu. W zgromadzeniu izby, z czynnym i biernym prawem wyborczym do organów izby, mogą bowiem brać udział jedynie delegaci tych adwokatów. Substrat osobowy izb adwokackich stanowią zatem dwie podstawowe grupy społeczne, tj. adwokaci i aplikanci adwokaccy, których udział w zarządzaniu izbami jest zróżnicowany. Różnice te pogłębia dodatkowo wskazana uprzednio sytuacja prawna w zakresie zarządzania izbą adwokatów niewykonujących zawodu. Nieodłączną cechę izb adwokackich stanowi ich samodzielność prawna. Adwokatura została bowiem zorganizowana na zasadach samorządu zawodowego, a przynależność do samorządu adwokackiego jest warunkiem wykonywania zawodu adwokata. Samorząd adwokacki odgrywa ważną rolę w zakresie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu adwokata, co sprzyja realizacji interesu publicznego, gdyż stosunki pomiędzy adwokatami i ich klientami opierają się na szczególnej więzi zaufania. Egzemplifikację tej tezy stanowią w szczególności regulacje poświęcone odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokatów lub aplikantów adwokackich (art n Prawa o adwokaturze). Warto podkreślić, że zgodnie z art. 91 ust. 2 Prawa o adwokaturze większość spraw dyscyplinarnych jako sąd pierwszej instancji rozpoznaje sąd dyscyplinarny, a zatem jeden z organów izby adwokackiej. Samodzielność prawna izb adwokackich nie ma jednak nieograniczonego charakteru. Zgodnie bowiem z art. 3 pkt 2 Prawa o adwokaturze: Minister Sprawiedliwości sprawuje nadzór nad działalnością samorządu w zakresie i formach określonych ustawą. Izby adwokackie spełniają stałe cele publiczne, polegające w ogólności na określaniu standardów wykonywania zawodu adwokata i obrony interesów swoich członków. Realizacja zadań publicznych przez izby adwokackie odbywa się w formach zdecentralizowanych, czego przykład może stanowić decentralizacja kompetencji w zakresie dopuszczenia do zawodu adwokata. Decyzje okręgowych rad adwokackich o wpisie na listę adwokatów mają charakter administracyjnych decyzji swobodnych (decyzji podejmowanych na podstawie uznania administracyjnego). Dokonując decentralizacji kompetencji w zakresie dopuszczenia do zawodu adwokata, w przepisach Prawa o adwokaturze zastrzeżono jednak nadzór organów państwowych nad prawidłowością realizacji wskazanych zadań publicznych przez organy samorządów zawodowych 26. Zgodnie z art. 69a ust. 1 Prawa o adwokaturze: Wpis na listę adwokatów lub aplikantów adwokackich uważa się za dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze sprzeciwu od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata ( ) Minister Sprawiedliwości wyraża sprzeciw w formie decyzji admi- 26 B. Adamiak, Od klasycznych do współczesnych koncepcji gwarancji prawa do szybkiego załatwienia sprawy administracyjnej, (w:) J. Supernat (red.), Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, Acta Universitatis Wratislaviensis No 3168, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2009, s

7 PALESTRA nistracyjnej. To szczególne rozwiązanie prawne jest w literaturze przedmiotu określane mianem ograniczenia władztwa administracyjnego organów samorządu adwokackiego przez wprowadzenie konstrukcji milczenia prawnego organu nadzoru 27. Powyższe ustalenia pozwalają skonstatować, że w świetle regulacji Prawa o adwokaturze izby adwokackie stanowią osoby prawa publicznego, którym najbliżej do korporacji prawa publicznego. Izby adwokackie mają bowiem niemal wszystkie z wymienionych w niniejszym opracowaniu cech charakterystycznych korporacji prawa publicznego. Niemal wszystkie, gdyż aplikanci adwokaccy, pomimo członkostwa w izbach adwokackich, w zasadzie nie zostali włączeni w procesy zarządzania izbami. Takie rozwiązanie prawne zbliża sytuację prawną aplikantów adwokackich raczej do sytuacji prawnej użytkowników zakładów administracyjnych niż członków korporacji prawa publicznego. Nie zmienia to jednak ogólnego wniosku, zgodnie z którym de lege lata izby adwokackie uważać należy za szczególne korporacje prawa publicznego o charakterze zarówno osobowym (personalnym), jak i terytorialnym, złożone z adwokatów i aplikantów adwokackich i realizujące cele publiczne w formach zdecentralizowanych. Konstatacja ta nie zwalnia jednak z konieczności prowadzenia dalszych badań nad statusem prawnym izb adwokackich i wynikającymi stąd konsekwencjami prawnymi. Wręcz przeciwnie, należy żywić nadzieję, że niniejsza publikacja, która nie pretenduje do wyczerpującego omówienia przedmiotowej problematyki, stanowić będzie przyczynek do podjęcia dalszych badań naukowych w tym istotnym z punktu widzenia samorządu adwokackiego kierunku. 27 Tamże. 82