MIASTO ŻYLINA I OKOLICE

Transkrypt

1 PL MIASTO ŻYLINA I OKOLICE Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z ERDF. Inwestycja w Twoją przyszłość.

2 KULTURA WSTĘP Miasto Żylina we współpracy z partnerami organizuje corocznie imprezy kulturalne, które stały się nieodłącznymi elementami miejskiej atmosfery. Wielu mieszkańców i gości nie potrafi sobie już wyobrazić miasta bez Uroczystości Staromiejskich czy bez Żylińskiego Lata Kulturalnego, lubianego przez przedstawicieli wszystkich pokoleń. Niektóre z tych regularnie odbywających się uroczystości mają długoletnią tradycję, inne sobie ją jeszcze budują rozszerzając krąg miłośników. Największym zainteresowaniem mieszkańców Żyliny cieszą się Uroczystości Staromiejskie. Jest to największa impreza kulturalna w Żylinie i w Słowacji Północnej. Kolejnymi przedsięwzięciami nieodłącznie związanymi z miastem są: Średniowieczny Festiwal Sztuki Koncertowej, Festiwal Teatrów Lalkowych, Carneval Slovakia Żylina, Żylińskie Lato Kulturalne, Fest Anča, Dzień Średniowieczny, Straszwarsztat, Żylińskie Dni Zdrowia i wiele innych. Admiratorzy sztuk plastycznych mogą zwiedzać Galerię Sztuki Poważa; twórczość młodej generacji artystów prezentuje Galeria Plusmínusnula; z kolei sprzedażą dzieł sztuki zajmuje się Galeria M. W Żylinie działa kilka muzeów. Na terenie Zamku Budatín mieści się Muzeum Poważa; w gmachu dawnej ortodoksyjnej synagogi urządzono Muzeum Kultury Żydowskiej; pierwszą prywatną kolekcję muzealną wystawiono w kamienicy Lombardiniego na ulicy Horný val. Najstarszym profesjonalnym teatrem lalkowym w Słowacji jest Teatr Lalkowy Żylina; w mieście działa również Teatr Miejski. Miłośników muzyki klasycznej zapraszamy na koncerty Państwowej Orkiestry Kameralnej Żylina. W mieście działa też Biblioteka Wojewódzka. W jej siedzibie mieszczą się: Brytyjskie Centrum Kultury, Stowarzyszenie Francuskiej Kultury i Języka oraz Instytut Kultury Niemieckiej im. Goethego. 01 KULTuRA

3 SPIS TREŚCI CARNEVAL SLOVAKIA ŻYLINA 03 ŻYLIŃSKIE LATO KULTURALNE 04 UROCZYSTOŚCI STAROMIEJSKIE 05 FEST ANČA 06 DZIEŃ ŚREDNIOWIECZNY 07 ŚW. MIKOŁAJ W MIEŚCIE I TARGI ŚWIĄTECZNE 08 GALERIA SZTUKI POWAŻA W ŻYLINIE 09 MUZEUM POWAŻA W ŻYLINIE 10 DWORZEC KOLEJOWY ŽILINA-ZÁRIEČIE 11 TEATR LALKOWY ŻYLINA 12 TEATR MIEJSKI ŻYLINA 13 PAŃSTWOWA ORKIESTRA KAMERALNA ŻYLINA 14 WALENTYNKI NA ZAMKU LIETAVA 15 WYKAZ REFERENCJI 16 MAPA REGIONU 17 KULTuRA 02

4 CARNEVAL SLOVAKIA ŻYLINA Nazwa przedsięwzięcia: Carneval Slovakia Żylina Web: Czas organizacji: luty marzec Corocznie w Żylinie odbywa się największy festiwal karnawałowy w Słowacji pod nazwą Carneval Slovakia Żylina. W jego trakcie ulice zapełniają maszkary, potwory i straszydła czy inne postaci, które weselą się, tańczą i śpiewają. Od kilku lat na festiwalu występują zespoły folklorystyczne z całej Słowacji, prezentując zwyczaje karnawałowe poszczególnych jej regionów. Najbardziej znanym zespołem folklorystycznym jest Rozsutec z 50-letnią tradycją, propagujący pieśni i tańce z okolic malowniczej wsi Terchova, gdzie w 1688 r. urodził się Juraj Janosik. Drugiego dnia zespoły folklorystyczne występują na scenie Teatru Miejskiego. Festiwal Carneval Slovakia Żylina jest znany także poza granicami Słowacji, o czym świadczy obecność masek karnawałowych z sąsiednich Czech i Polski. 03 KULTuRA

5 ŻYLIŃSKIE LATO KULTURALNE Nazwa przedsięwzięcia: Żylińskie Lato Kulturalne Web: Czas organizacji: czerwiec wrzesień W okresie letnim na Placu Mariańskim i na Placu Andreja Hlinki odbywa się wiele imprez wchodzących w skład Żylińskiego Lata Kulturalnego. Goście krajowi i zagraniczni mogą uczestniczyć w koncertach, przedstawieniach teatralnych, seansach filmowych czy wystawach artystów bez względu na wiek. Głównym przedsięwzięciem są kreatywne warsztaty artystyczne, podczas których poznajemy tradycje pracy rzemieślników, mogąc sobie nawet samemu wytworzyć własną pamiątkę. Sławą cieszą się też: Dzień Kultury Europejskiej prezentujący kulturę i sztukę miast partnerskich, Dzień Średniowieczny, Sympozjum Rzeźby, Północ przeciw Południu znane też pod nazwą Żylinczanie radują się z piłki nożnej, Fest Anča, Objazdowe Kino będące przeglądem różnego rodzaju filmów, trzydniowe spotkania z ludźmi upośledzonymi umysłowo pod nazwą Straszywarsztat i inne. KULTuRA 04

6 UROCZYSTOŚCI STAROMIEJSKIE Nazwa przedsięwzięcia: Uroczystości Staromiejskie Web: Czas organizacji: maj czerwiec Jest to największe przedsięwzięcie kulturalne w mieście Żylina i w całej Północnej Słowacji. Historia tej imprezy sięga września 1995 r., kiedy to zainicjowano Żylińskie Targi Rzemiosł Ludowych i Artystycznych. Obecna nazwa Uroczystości Staromiejskie datuje się od 1997 r., czyli od ich III edycji. Przedsięwzięcie to odbywa się corocznie w centrum Żyliny, na Placu im. Andreja Hlinki oraz na Placu Mariańskim. Program imp rezy otwiera tradycyjnie uroczysty orszak, podczas którego burmistrz miasta przekazuje symboliczne klucze od bram miejskich artystom, którzy przez najbliższe trzy dni będą władać miastem. Na Uroczystości Staromiejskie składają się też targi rzemiosł ludowych i artystycznych, występy krajowych i zagranicznych zespołów muzycznych oraz koncerty śpiewaków. Tradycyjnie więc na Placu Mariańskim rozbrzmiewa jazz, swing, zaś na Placu Andreja Hlinki można posłuchać muzyki popularnej i rockowej. 05 KULTuRA

7 FEST ANčA Nazwa przedsięwzięcia: Fest Anča Web: Czas organizacji: czerwiec Międzynarodowy festiwal filmów animowanych Fest Anča miał swoją premierę w 2008 r., stając się nieodłączną imprezą Żylińskiego Lata Kulturalnego. Tradycyjnymi miejscami odbywania imprezy jest: stacja kolejowa Žilina-Záriečie, Ster Century Cinemas, nowa synagoga, Galeria Sztuki Poważa i księgarnia Artforum. Na festiwalu prezentowane są najlepsze współczesne filmy animowane z całego świata. Większość z nich ma swoją premierę w Słowacji i z reguły można je obejrzeć jedynie podczas tej imprezy. Można też spotkać się ze znanymi osobistościami filmu animowanego, wysłuchać różnych wykładów, wziąć udział w warsztatach, zwiedzać wystawy i wysłuchać koncertów. Jest to kilkudniowy festiwal typu open-air, gdzie jego uczestnicy mogą zamieszkać w miasteczku namiotowym, usytuowanym obok stacji kolejowej Žilina-Záriečie. Bilety wstępu są dostępne bądź na poszczególne imprezy albo na całe przedsięwzięcie. KULTuRA 06

8 Dzień Średniowieczny Nazwa przedsięwzięcia: Dzień Średniowieczny Web: Czas organizacji: sierpień Celem przewodnim realizacji Dnia Średniowiecznego jest zorganizowanie tematycznej zabawy ludowej. Z wyborem myśli przewodniej nie ma problemów, ponieważ miasto Żylina ma bardzo bogatą, sięgającą średniowiecza, historię. Pierwsza edycja imprezy odbyła się w 2008 r. i od tego czasu corocznie przez kilka dni sierpnia na Placu Mariańskim w scenerii zabytkowych podcieni odbywa się przedsięwzięcie przywołujące atmosferę średniowiecza. Co roku głównym tematem jest inne wydarzenie z bogatej historii Żyliny. Imprezę tworzą rożne prezentacje pokazy z życia ludzi w okresie średniowiecza, inscenizacje tragicznych wydarzeń, występy sokolników, turnieje szermierzy i innego rodzaju przedstawienia. Oprócz oglądania zwiedzający mogą spróbować średniowiecznych potraw, podziwiać zręczność średniowiecznych rzemieślników: kowali, piekarzy, bartników, jubilerów oraz posłuchać średniowiecznej muzyki. 07 KULTURA

9 ŚW. MIKOŁAJ W MIEŚCIE I TARGI ŚWIĄTECZNE Nazwa przedsięwzięcia: Św. Mikołaj w mieście i Targi Świąteczne Web: Czas organizacji: grudzień Targi Świąteczne i powitanie Świętego Mikołaja to coroczne imprezy tworzące przedświąteczną atmosferę w centrum miasta i uzupełniające jego bogaty bożonarodzeniowy wystrój. Przybycie Świętego Mikołaja do miasta ma dla dzieci magiczną moc, wszystkie niecierpliwie czekają, jakie atrakcje przygotował dla nich i jakimi prezentami je obdarzy. Atmosferę Adwentu i Świąt Bożego Narodzenia dopełniają tradycyjne Targi Świąteczne. Odbywają się one na głównych placach miasta Andreja Hlinki i Mariańskim. Targi te wiążą się z przedświąteczną atmosferą wonią cynamonu i goździków unoszącą się na straganach oferujących różnego rodzaju poncze. Ważną częścią targów jest ich program kulturalny, a także dwie roziskrzone choinki stojące na obydwu placach w centrum miasta. W tym czasie w Żylinie nie zapomina się również o tych, którym nie wiedzie się najlepiej, dlatego corocznie organizowana jest akcja charytatywna Beneficzny poncz. KULTURA 08

10 GALERIA SZTUKI POWAŻA w Żylinie Nazwa: Galeria sztuki Poważa w Żylinie Adres: ul. Štefánikova 2, Žilina Kontakty: tel.: pgu@vuczilina.sk, Galerię Sztuki Poważa założono w 1976 r. na drodze wydzielenia się z Muzeum Poważa. Na początku koncentrowała się ona przede wszystkim na grafice, prezentując podczas regularnych wystaw przekrój współczesnej grafiki słowackiej. W początkach lat 90-tych ubiegłego wieku doszło do istotnych zmian specjalizacji galerii polegających na ambicji uwzględniania zmieniającego się obrazu sztuki współczesnej w jej najbardziej aktualnych przejawach i jednocześnie w retrospekcyjnym spojrzeniu (od lat 60-tych do dziś). W chwili obecnej galeria specjalizuje się głównie w sztuce nowych mediów (np. sztuka instalacyjna, wideoart). Oprócz wystaw okazjonalnych godnymi zwiedzania są dwie stałe ekspozycje: Dzieła życia malarza i grafika Vincenta Hložníka oraz Pierwsze muzeum intermediów, koncentrujące się na niektórych aspektach sztuki współczesnej od początku lat 90-tych. 09 KULTURA

11 Muzeum Poważa w Żylinie Nazwa: Muzeum Poważa w Żylinie Adres: Budatínsky hrad, ul. Topoľová 1, Žilina Kontakty: tel.: , muzeum@pmza.sk, Od 1953 r. muzeum, którego założycielem jest Województwo Żylińskie, mieści się w Zamku Budatín, mając w swoich zbiorach ok. 147 tys. eksponatów, które wystawia na rożnego rodzaju ekspozycjach: na zamkach Strečno i Budatín, w ramach wystawy o Janosiku w Terchovej, Muzeum Transportu w Rajeckich Teplicach, Pałacu Ślubów w mieście Bytča oraz skansenie obiektach architektury ludowej w Čičmanach. Muzeum organizuje rocznie kilkadziesiąt imprez kulturalno-wychowawczych, najbardziej znanymi są: Festiwal dawnej sztuki łatania naczyń i produkcji drobnych wyrobów drucianych, Turniej Zamkowy ku czci Žofii Bos niakovej, Rajecká Anča (przejazdy zabytkowymi pociągami), Rynek w Budatínie, zwiedzanie nocą Zamku Strečno. Co dwa lata wydaje Przegląd Historyczny Poważa, gdzie publikowane są referaty w ramach edycji: Mała księga druciarza, Historia transportu i serii katalogów Przemiany drutu i inne. Muzeum dysponuje własną biblioteką. KULTURA 10

12 DWORZEC KOLEJOWY ŽILINA-ZÁRIEČIE Nazwa: Dworzec kolejowy Žilina-Záriečie Adres: ul. Závodská cesta 3 / 2844, Žilina Kontakty: tel.: info@stanica.sk, Stacja kolejowa Žilina-Záriečie mieści się w pierwotnym budynku starego, lecz ciągle działającego przystanku kolejowego Žilina-Záriečie. Jest to przestrzeń kulturowa w której przebiegają procesy rozważania, tworzenia i kształcenia. Użytkownikiem stacji jest stowarzyszenie społeczne Truc sphérique. W chwili obecnej zajmuje ona dwa budynki S1 i S2. W bliskiej przyszłości z okrętowych kontenerów zostanie dobudowany obiekt S3. W pomieszczeniach stacji organizowanych jest wiele imprez dla dzieci i dorosłych: festiwale, przedstawienia teatralne, koncerty, seanse filmowe, wykłady o różnorodnej tematyce oraz spotkania dyskusyjne. Na miejscu otwarto kawiarnię, z której mogą skorzystać nie tylko uczestnicy imprez, lecz także ludzie oczekujący na pociąg, co oznacza, że obok celów kulturalnych stacja kolejowa Žilina-Záriečie jest ciągle miejscem sprzedaży biletów i poczekalnią dla podróżnych na trasie Żylina Rajec. 11 KULTURA

13 TEATR LALKOWY ŻYLINA Nazwa: Teatr Lalkowy Żylina Adres: ul. Kuzmányho 6, Žilina Kontakty: tel.: , Dnia 1 września 1950 ujrzał światło dzienne pierwszy projekt teatru lalkowego w mieście Żylina. Amatorscy aktorzy Teatru Lalkowego Radość w Żylinie zostali zatrudnieni w ramach Wojewódzkiego Teatru dla Pracujących i przyjęli nazwę Scena Lalkowa Wojewódzkiego Teatru dla Pracujących. Dnia 1 kwietnia 1961 r. Scena Lalkowa usamodzielniła się przyjmując nazwę Teatru Lalkowego Żylina. Najstarszy profesjonalny teatr lalkowy w Słowacji rozpoczął w ten sposób okres eksperymentowania z nowymi możliwościami syntezy ekspresji na scenie lalkarskiej, w celu dostarczania dzieciom i młodzieży nowych form wyrazu. W chwili obecnej Teatr Lalkowy Żylina, którego założycielem jest Województwo Żylińskie, jest teatrem ze stałym repertuarem i zespołem aktorskim, którego głównym celem jest stworzenie i propagowanie alternatywnej działalności lalkarskiej dla dzieci, młodzieży i dorosłych, z wykorzystaniem lalek i masek o różnorodnych modyfikacjach artystycznych, mających merytoryczne i symboliczne znaczenie. KULTURA 12

14 Teatr Miejski Żylina Nazwa: Teatr Miejski Żylina Adres: ul. Horný val 3, Žilina Kontakty: tel.: , Rozwój profesjonalnej sceny teatralnej w Żylinie datuje się na 1950 r., kiedy to do miasta przeprowadzono Poważo-Bystrycki Teatr dla Pracujących, zmieniając nazwę na Wojewódzki Teatr dla Pracujących. Oprócz lepszych warunków lokalowych miasto Żylina było bardziej stosownym kandydatem głównie z powodu jego gwałtownie rosnącego w ramach państwa znaczenia administracyjnego, gospodarczego i prze mysłowego. Działalność Teatru Miejskiego Żylina wznowiono po długiej przerwie dopiero dnia 1 stycznia 1992 r. i stał się on pierwszą profesjonalną sceną teatralną w Słowacji, którego założycielem nie jest Ministerstwo Kultury Republiki Słowackiej. Całość działalności teatralnej jest finansowana z budżetu miasta Żylina. W skład teatru wchodzi: wielka sala reprezentacyjna o pojemności 310 osób, studio dla 66 osób, sala taneczna i kawiarnia teatralna. 13 KULTURA

15 Państwowa Orkiestra Kameralna Żylina Nazwa: Państwowa Orkiestra Kameralna Żylina Adres: ul. Dolný val 47, Žilina Kontakty: tel.: , Państwową Orkiestrę Kameralną Żylina założono w 1974 r. jako jedyną orkiestrę mozartowskiego typu w Słowacji, działającą po dzisiejszy dzień. W stosunkowo krótkim czasie zyskała ona uznanie nie tylko w kraju, lecz także za granicą. Brała udział w Salzburger Festspiele, za co w 1977 r. zyskała międzynarodowe uznanie. Orkiestra liczy 34 członków, absolwentów akademii muzycznych w Bratysławie, Pradze, Brnie i Konserwatorium Żylińskiego. Orkiestra odegrała dotychczas ponad koncertów w większości państw europejskich oraz w Tunezji, Turcji, Armenii, Chinach, Japonii (4 tournée koncertowe), USA i Kanadzie (po 2 tournée koncertowe). W 1998 r. Państwowa Orkiestra Kameralna Żylina, jako pierwsza słowacka orkiestra koncertowała w Brazylii i na kontynencie południowoamerykańskim. Przed własną publicznością orkiestra występuje w Domu Sztuki Fatra, w sali koncertowej mogącej pomieścić 380 osób. KULTURA 14

16 WALENTYNKI I DZIEŃ OTWARTYCH DRZWI NA ZAMKU LIETAVA Nazwa przedsięwzięcia: Walentynki na Zamku Lietava, Dzień otwartych drzwi na Zamku Lietava Web: Czas organizacji: luty, sierpień wrzesień W 2009 r. po raz pierwszy zorganizowano na Zamku Lietava Walentynki i od tego czasu jest to coroczna impreza. Pomysł organizowania tego typu imprezy na Zamku Lietava zrodził się w Stowarzyszeniu Ochrony Zamku Lietava. Przedsięwzięcie to jest przeznaczone nie tylko dla zakochanych, lecz także dla każdego, kto chce pomóc i wesprzeć dobrowolnymi datkami ideę ochrony tego cennego zabytku architektury. Impreza walentynkowa na Zamku Lietava, oprócz poczęstunku w postaci pieczonych kiełbasek, herbaty z rumem i grzanego wina oferuje wszystkim chętnym zwiedzanie zamku i interesującą loterię. Poza imprezą Walentynki na Zamku Lietava corocznie organizowane są Dni Otwartych Drzwi również pod auspicjami Stowarzyszenia Ochrony Zamku Lietava w celu zwrócenia uwagi i pozyskania pieniędzy na rekonstrukcję tego cennego zbytku kultury. 15 KULTURA Autor fotografii: Martin Szotkowski / Stowarzyszenie Ochrony Zamku Lietava

17 MUZEUM KULTURY ŻYDOWSKIEJ Miejsce: Malá synagóga, ul. Daniela Dlabača 15, Žilina Web: GALERIA PLUSMíNUSnula Miejsce: Nová synagóga, ul. J. M. Hurbana 11, Žilina Web: BITWA O ATLANTYK Miejsce odbywania: Obiekt wodny Żylina (Vodné dielo Žilina) Czas organizacji: sierpień RZEMIOSŁA LUDOWE I ARTYSTYCZNE Miejsce odbywania: Mariánske námestie Czas organizacji: sierpień KINEMATOGRAF BAŽANT Miejsce odbywania: Mariánske námestie Czas organizacji: lipiec Web: ŚRODY MUZYCZNE W SADZIE SNP Miejsce odbywania: Muszla Koncertowa w Sadzie SNP (Hudobný altánok v Sade SNP) Czas organizacji: czerwiec wrzesień Web: KINO LETNIE Miejsce odbywania: Námestie Andreja Hlinku Czas organizacji: lipiec sierpień Web: SYMPOZJUM RZEŹBY Miejsce odbywania: Mariánske námestie Czas organizacji: lipiec Web: EXPRESS PONY Miejsce odbywania: Mariánske námestie Web: PÓŁNOC PRZECIW POŁUDNIU Miejsce odbywania: Námestie Andreja Hlinku Czas organizacji: wrzesień Web: KULTURA 16

18 MAPA REGIONU POWAŻE GÓRNE 17 KULTURA

19 LEGENDA Autostrada w budowie / Autostrada planowana Autostrada Droga dwujezdniowa Drogi klasy I Drogi klasy II Drogi klasy III Autostrada Cieki wodne Akweny Teren zamieszkały ŠENOV VRATIMOV BRUŠPERK FRÝDEK-MÍSTEK FRÝDLANT NAD OSTRAVICÍ PL CZ SK BIELSKO-BIAŁA SZCZYRK ŻYWIEC SUCHA BESKIDZKA JORDANÓW ČADCA TURZOVKA NÁMESTOVO BYTČA KYSUCKÉ NOVÉ MESTO ŽILINA RAJECKÉ TEPLICE RAJEC KULTURA 18

20