Uchwała Nr 1/2005 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 12 stycznia 2005 r. U z a s a d n i e n i e

Transkrypt

1 Uchwała Nr 1/2005 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 12 stycznia 2005 r. Na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5a i art. 25b ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 55 poz. 577 ze zm.). Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu uchwala, co następuje: 1 Oddalić wniesione przez Wójta Gminy Dopiewo zastrzeżenia w całości. 2 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. U z a s a d n i e n i e Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu - po przeprowadzonej kompleksowej kontroli gospodarki finansowej Gminy Dopiewo za rok skierowała w dniu r. do Wójta wystąpienie pokontrolne (znak WK-0911/33/2004) zawierające do realizacji 23 wnioski pokontrolne, w tym: 1) wniosek nr 3 o treści: Przestrzegać kompetencji Przewodniczącego Rady Gminy do wykonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do Wójta. 2) wniosek nr 4 o treści: Dokonać zwrotu do kasy Urzędu kwoty ,34 zł z tytułu wypłaconego ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w zawyżonej wysokości. 3) wniosek nr 17 o treści: Zobowiązać Dyrektorów Zespołów Szkolno-Przedszkolnych do gromadzenia środków finansowych (z tytułu wpłat rodziców z przeznaczeniem na dożywianie uczniów w przedszkolu i świetlicy) na wyodrębnionym rachunku środków specjalnych wyłącznie w przypadku, gdy Rada Gminy podejmie uchwałę o ich utworzeniu, określającą cel, na jaki środki specjalne powinny być przeznaczone. Pismem z dnia r. (data wpływu do RIO r.) Wójt Gminy wniósł do Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu za pośrednictwem Prezesa RIO w Poznaniu zastrzeżenia do 3 wniosków pokontrolnych o następującej treści: I. do wniosku nr 3: Kwestionuję ustalenia i wnioski kontrolującego zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 15 grudnia 2004 roku dotyczące zarzucanych nieprawidłowości w zakresie wykonywania czynności z zakresu prawa pracy wobec Wójta przez sekretarza i to z dwóch względów. 1) ustalenia powyższe zostały oparte na piśmie z dnia 20 listopada 2002 roku sygnowanym przez Sekretarza Gminy w przedmiocie ustalenia i wypłaty Wójtowi Gminy Dopiewo ekwiwalentu za zaległy urlop wypoczynkowy w związku z zakończeniem kadencji w roku 2002.

2 W terminie powyższego ustalenia, czynności z zakresu prawa pracy wobec Wójta, mógł sprawować jedynie on sam jako wójt wybrany w nowej kadencji, lub jak w tym przypadku delegowany przez niego Sekretarz Gminy. Podkreślam, że tym momencie dotychczasowy Przewodniczący Rady zakończył już swoją kadencję. Przeciwna teza, wskazywana przez kontrolującego, zgodnie z którą przewodniczący rady gminy miałby wykonywać w imieniu rady czynności wobec byłego wójta gminy, spowodowałaby domniemanie działania organu nawet po upływie kadencji jego funkcjonowania. 2) zgodnie z przepisami art.4 pkt.1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, rada gminy oraz jej przewodniczący wykonują czynności z zakresu prawa pracy za pracodawcę samorządowego wobec wójta gminy. Wypada zaznaczyć, że na podstawie tych przepisów są uregulowane kwestie związane z reprezentowaniem pracodawcy samorządowego w stosunku do wójta jako pracownika. Nie zaś wobec byłego wójta. Podmiotem upoważnionym do działania wobec tej osoby nie może być więc ten sam podmiot co przed odwołaniem. Wójt bowiem nie pełni już swojej funkcji. Wydanie świadectwa pracy czy też wypłata ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy to czynności dokonywane w związku z ustaniem stosunku pracy, czyli wobec osób które nie są już pracownikami. Logiczne jest więc podejmowanie decyzji w tym zakresie przez nowo wybranego wójta jako kierownika urzędu(nie zaś przez przewodniczącego rady gminy). (...) Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Prezydent miasta (wójt, burmistrz) jest pracownikiem urzędu miasta (gminy), z którym łączy go stosunek pracy jako jego pracodawcą samorządowym. W sporach ze stosunku pracy byłego prezydenta miasta urząd miasta reprezentuje jego prezydent." Podobnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia roku( l PKN 623/99 OSNP 2001/20/614). II. do wniosku nr 4: Następnym zarzutem kontrolującego został wskazany zarzut przedawnienia co do części urlopu, i w konsekwencji niesłusznie wypłaconego wójtowi ekwiwalentu za przedawniony urlop w następstwie zakończenia kadencji jego urzędowania. W mojej ocenie popartej utrwalonym orzecznictwem i doktryną, przedawnione roszczenie ze stosunku pracy nie wygasa z mocy prawa, tak jak twierdzi kontrolujący, a ulega w tym momencie przekształceniu w tzw. zobowiązanie naturalne i może być skutecznie dochodzone wyłącznie wtedy, gdy strona, przeciwko której roszczenie przysługuje, zrzeknie się korzystania z przedawienia (patrz art. 292 kp), przy tym zrzeczenie się korzystania z przedawnienia wymaga świadomego i celowego oświadczenia woli złożonego przez uprawnioną do tego stronę, że nie czyni użytku z przysługującego jej prawa uchylenia się od zaspokojenia przedawnionego roszczenia. Należy równocześnie podkreślić, że w sprawach o roszczenia ze stosunku pracy sąd nie uwzględnia z urzędu upływu terminu przedawnienia. Podobnie przyjął i ustalił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia roku( l PKN 622/00 OSNP 2003/15/354) oraz w uchwale z dnia roku (III ZP 13/00 OSNP 2000/23/846). Można wobec powyższego jednoznacznie stwierdzić, że dopuszczalne byłoby dochodzenie także tych roszczeń ze stosunku pracy, które uległy już przedawnieniu, o ile podmiot zobowiązany do ich zaspokojenia nie podniesie zarzutu ich przedawnienia. Przez zrzeczenie się korzystania z przedawnienia rozumie się przy tym oświadczenie woli złożone (po upływie okresu przedawnienia) przez stronę, która może powołać się na przedawnienie skierowanego do niej roszczenia przez stronę uprawnioną, że z możliwości takiej nie czyni użytku. Oświadczenie takie uważa się za złożone z chwilą, 2

3 gdy doszło do strony uprawnionej do świadczenia w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Oświadczenie woli o zrzeczeniu się korzystania z przedawnienia może być wyrażone przez każde zachowanie się osoby, przeciw której roszczenie zostało skierowane, ujawniające jej wolę w sposób dostateczny (art. 60 kc w zw. z art. 300 kp), a więc również w sposób dorozumiany, np. przez dobrowolne zaspokojenie roszczenia przedawnionego. III. do wniosku nr 17: Niezasadny jest również zarzut dotyczący bezpodstawności gromadzenia środków finansowych ( z tytułu opłat rodziców przeznaczeniem na dożywianie uczniów w przedszkolu i świetlicy) na wyodrębnionym rachunku środków specjalnych finansowych Zespole Szkół w Skórzewie i Dopiewie. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych Środki specjalne są środkami finansowymi, gromadzonymi przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych również na podstawie odrębnych ustaw oraz uchwał organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego". Takim przepisem jest art. 79 ust.2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Wobec powyższego również uznajemy, iż podejmowanie uchwały przez radę Gminy w sprawie tworzenia środków specjalnych z przeznaczeniem na dożywianie dzieci w przedszkolu i w świetlicy, byłoby w tym konkretnym przypadku niezasadne. Zdaniem Kolegium Izby z przedstawioną argumentacją strony wnoszącej zastrzeżenia nie można się zgodzić w świetle ustaleń dokonanych podczas kontroli oraz sporządzonego na ich podstawie wystąpienia pokontrolnego. Ad I. Zastrzeżenie nie zasługuje na uwzględnienie. Ustawą z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984 ze zm.) ustawodawca zmienił m.in. art. 26 ustawy o samorządzie gminnym, nadając mu nowe brzmienie: art. 26 ust. 2. Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy oraz dodał art. 29a stanowiąc, że objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania o treści podanej w tym artykule. Artykuł 26 ustawy o samorządzie gminnym wszedł w życie z dniem r., a art. 29 a tej ustawy wszedł w życie w dniu wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzonych w związku z zakończeniem kadencji tych organów wybranych w dniu r. Zgodnie z treścią art. 102 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta i rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia r. (które weszło w życie z dniem ogłoszenia tj. w dniu r.) w sprawie zarządzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, Rady m.st. Warszawy i rad dzielnic w m.st. Warszawie oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (Dz. U. Nr 134, poz. 1125) datę wyborów wyznaczono na niedzielę r. Zgodnie z treścią art. 20 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (w brzmieniu na dzień wyborów do rad gmin r.) pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje przewodniczący rady poprzedniej kadencji w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze całego kraju...obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia r. w sprawie zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze kraju, przeprowadzonych w dniu 27 października 2002 r. (Dz. U. Nr 187, poz. 1568) zostało ogłoszone dnia r. Stosownie do treści art. 2 pkt 1 lit.c ustawy z dnia r. o pracownikach samorządowych pracownikami samorządowymi są zatrudnieni na podstawie wyboru w 3

4 urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta), natomiast art. 4 pkt 1 określa, że czynności w sprawach z zakresu prawa pracy za podmioty określone w art. 1 (m.in. urząd gminy) zwane dalej "pracodawcami samorządowymi", dokonują: organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego lub w zakresie ustalonym przez ten organ w odrębnej uchwale jego przewodniczący - wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa - w formie uchwały, z zastrzeżeniem, że uchwała ta nie może obejmować prawa do ustalania przez przewodniczącego organu stanowiącego ich wynagrodzenia. Powołany przez Wójta wyrok Sądu Najwyższego z dnia r. dotyczy stanu faktycznego roku 1997 i tym samym stanu prawnego obowiązującego w tym roku. Niemniej, Sąd w dalszej części uzasadnieniu tego wyroku (co nie zostało zauważone przez Wójta) jednoznacznie stwierdził, że czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec przewodniczącego zarządu j.s.t dokonuje odpowiednia rada (lub jej przewodniczący) zgodnie z nowym brzmieniem art. 4 ust. 1 wprowadzonym zmianami w ustawie z 29 grudnia 1998 r Dz. U. Nr 162, poz Należy również zauważyć, że w dniu r. istniała już nowa Rada Gminy, o czym świadczy jej uchwała Nr I/1/02 z dnia r. w sprawie wyboru Przewodniczącego Rady Gminy Dopiewo, natomiast do czasu podjęcia nowej uchwały w sprawie upoważnienia Przewodniczącego Rady Gminy Dopiewo do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy wobec Wójta, obowiązywała nadal uchwała Nr XXVI/218/2000 starej Rady Gminy Dopiewo z dnia r. w sprawie upoważnienia Przewodniczącego Rady Gminy Dopiewo na wykonywanie czynności z zakresu prawa pracy wobec Przewodniczącego Zarządu Gminy Dopiewo. Wynika to z art. 44 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984 ze zm.), który wprowadził następujące zmiany w art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593): w pkt 1 wyrazy "przewodniczącego zarządu tej jednostki" zastępuje się wyrazami "wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa" oraz wyrazy "wynagrodzenia przewodniczących zarządów jednostek samorządu terytorialnego" zastępuje się wyrazami "ich wynagrodzenia". Przepis ten, zgodnie z art. 102 ustawy, wszedł w życie w dniu wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzonych w związku z zakończeniem kadencji tych organów wybranych w dniu r. (tj. w dniu r.). Nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawnych zarzut Wójta, iż art. 4 ma zastosowanie wyłącznie do pracownika, nie zaś wobec byłego Wójta. Przepisy ustawy o pracownikach samorządowych nie regulują kwestii ekwiwalentu za niewykorzystany przysługujący urlop dla pracowników samorządowych, odsyłając w kwestiach nieuregulowanych w tej ustawie do stosowania odpowiednio kodeksu pracy (art. 31 ust. 1). Zgodnie z treścią art pkt 1 kp na dzień r. w razie niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu: rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy przysługuje ekwiwalent pieniężny. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop jest świadczeniem pieniężnym na rzecz pracownika przysługującym z tytułu nabycia prawa do urlopu a nie przedawnionego, którego pracownik nie mógł wykorzystać w naturze z powodu rozwiązania stosunku pracy. Mając powyższe na uwadze jedynie przewodniczący rady w imieniu pracodawcy urzędu gminy mógł wykonywać czynności z zakresu prawa pracy wobec byłego wójta. Ad II. Kolegium Izby wskazuje, że stosownie do art kp pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej urlopem. W 2 określono, że pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu. Zgodnie z art. 168 kp niewykorzystanego zgodnie z planem urlopu należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Z upływem 3 lat od ostatniego dnia tego kwartału roszczenie o udzielenie zaległego urlopu, stosownie do art kp, ulega przedawnieniu. I tak r. 4

5 uległo przedawnieniu roszczenie Wójta Gminy Dopiewo o udzielenie 4 dni zaległego urlopu za 1995 r., r. 14 dni za 1996 r., r. 14 dni za 1997 r., a r. 23 dni za 1998 r. Zastrzeżenie Wójta nie zasługuje na uwzględnienie. Powołane przez Wójta w zastrzeżeniach orzeczenia sądowe mogą dotyczyć wyłącznie biegu przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny, a nie co do przedawnienia z tytułu zaległego urlopu. W dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe teza wyroku SN z dnia r., I PKN 336/00, OSNP 2003/1/12. Ekwiwalent pieniężny może dotyczyć urlopów zaległych za okres nie dłuższy niż 3 lata wstecz, albowiem urlopy dawniejsze ulegają przedawnieniu na podstawie art kp. Ekwiwalent pieniężny przysługuje za urlopy nieprzedawnione w chwili powstania do nich prawa, a więc urlopy przysługujące. Niezasadne jest zatem stanowisko Wójta wyrażone w zastrzeżeniach, że zobowiązanie Gminy do wypłaty ekwiwalentu za zaległy, przedawniony urlop miało charakter zobowiązania naturalnego, gdyż w związku z przedawnieniem roszczenia o udzielenie 55 dni urlopu za lata , prawo do ekwiwalentu za ten urlop w ogóle nie powstało. Kolegium Izby podkreśla, że stosownie do art. 28 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, która to zasada wynika też z przepisu art. 92 pkt 3 w związku z art. 129 ust. 1 tej ustawy. Ad III. Również to zastrzeżenie nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazany przez Wójta przepis art. 79 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.) określa tworzenie środków specjalnych przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zakładane i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego, jednakże na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Te właśnie zasady (cele) określały przepisy art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.). Z powyższego wynika, że przywołany przepis ustawy o systemie oświaty nie wyłączał stosowania przepisów ustawy o finansach publicznych regulujących tworzenie środków specjalnych. W związku z tym, jeżeli środki te nie były utworzone w przypadkach, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 2-4 ustawy o finansach publicznych, dla ich utworzenia niezbędna jest uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. W tym stanie rzeczy zastrzeżenia do wniosków pokontrolnych należy uznać za bezzasadne i jako takie oddalić. Uchwała jest ostateczna i nie przysługuje na nią skarga. Przewodniczący Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu ( )Mieczysław Klupczyński 5