Nietoperze hibernujące w polskiej części Pienin. Bats hiberna ng in the Polish part of the Pieniny Mountains
|
|
- Szczepan Orłowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 68 (3): , 2012 Bats hiberna ng in the Polish part of the Pieniny Mountains WOJCIECH J. GUBAŁA 1, KRZYSZTOF PIKSA 2 1 Centrum Informacji Chiropterologicznej ISEZ PAN Kraków, ul. Sławkowska 17 Stowarzyszenie Ochrony Jaskiń Grupa Malinka wojtekjgubala@gmail.com 2 Instytut Biologii Uniwersytet Pedagogiczny Kraków, ul. Podbrzezie 3 krzychu@up.krakow.pl Słowa kluczowe: Karpaty, monitoring, trend populacji, Rhinolophus hipposideros, Pieniński Park Narodowy. W artykule przedstawiono wyniki inwentaryzacji i monitoringu zimowego nietoperzy hibernujących w polskiej części Pienin. W latach spenetrowano 23 jaskinie i 7 antropogenicznych schronień. W 11 jaskiniach i 3 sztolniach stwierdzono hibernację 753 nietoperzy należących do 9 gatunków. Przedstawiono strukturę dominacji zgrupowań zimujących nietoperzy. Faunę nietoperzy hibernującą w schronieniach zimowych Pienin przedstawiono na tle chiropterofauny zimującej w jaskiniach polskiej części Karpat i Pienin słowackich. Wstęp Badania chiropterologiczne w polskich Pieninach mają długoletnią tradycję. Pierwsze informacje o występowaniu tu nietoperzy pochodzą z prac Sitowskiego (1922, 1948) i Lubicz-Niezabitowskiego (1933). Stwierdzili oni obecność w Pieninach 13 gatunków nietoperzy. W latach na terenie Pienin prowadzono regularne badania poświęcone tej grupie ssaków i wykazano występowanie kilku kolejnych gatunków (Paszkiewicz i in. 1995; 1998). W latach w Pieninach odnotowano obecność karlika drobnego Pipi strellus pygmaeus i nocka orzęsionego Myotis emarginatus (Rachwald, Szkudlarek 2001; Szkudlarek, Paszkiewicz 2011). Do 2004 roku fauna nietoperzy polskiej części Pienin liczyła 18 gatunków. Pomimo wielu lat badań niewiele wiadomo na temat fauny nietoperzy hibernującej w jaskiniach i innych schronieniach zimowych tego regionu. Zimową inwentaryzację wykonano tu tylko w kilku obiektach w 1993 i 1994 roku (Paszkiewicz i in. 1995). Od 2004 roku w jaskiniach Pienin prowadzone są regularne badania nad zimowaniem i rojeniem nietoperzy. Część wyników odnosząca się do Małych Pienin była już prezentowana wcześniej (Gubała, Wołoszyn 2010). W niniejszym artykule podsumowano rezultaty prac obejmujących całe Pieniny i przedstawiono faunę nietoperzy hibernują- 175
2 Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 68, zeszyt 3, 2012 cą w schronieniach zimowych tego pasma górskiego na tle chiropterofauny jaskiń polskich Karpat i Pienin słowackich. Materiał i metody Pasmo Pienin położone jest w południowej Polsce oraz w północnej Słowacji. Polska część graniczy od północy z Beskidem Sądeckim i Gorcami, a na zachodzie przechodzi w pasmo Skalic Nowotarskich, geologicznie powiązanych z Pieninami, graniczących z Podhalem. Pasmo zazwyczaj dzielone jest na trzy części: wysunięte najbardziej na wschód Małe Pieniny, leżące w centrum Pieniny Właściwe (Pieninki), na których terenie znajduje się Pieniński Park Narodowy, oraz Pieniny Spiskie (Hombarki) na zachodzie. Najwyższym szczytem Pienin jest góra Wysoka w Małych Pieninach (1050 m n.p.m.) (Birkenmajer 1979, Nyka 2010). Pieniny zbudowane są ze skał krasowych (wapieni) oraz ze skał o pochodzeniu wulkanicznym (andezyty, bazalt), część wschodnia pasma łączy się z utworami fliszowymi (Birkenmajer 1979). Pieniny są jednym z kilku rejonów jaskiniowych Polski. W polskiej części tego masywu górskiego znanych jest ponad 100 jaskiń (Amirowicz i in. 1995; Baryła 1996; Gubała 2006; Gubała, Urban 2007; Gubała, Kapturkiewicz 2008; W.J. Gubała npbl.), z których większość, mimo przewagi skał krasowiejących, posiada genezę niekrasową. Największe jaskinie są tworami osuwiskowymi, m.in. Jaskinia w Ociemnem, Jaskinia Pienińska, Jaskinia pod Polaną Sosnówka i Jaskinia w Dziurawej Skale) (Amirowicz i in. 1995) lub powstałymi przez podcięcie niszy skalnych (np. Jameriskowa Jama; Gubała, Urban 2007). Jedynie kilka obiektów posiada ślady działania wody lub powstało w całości w procesie krasowienia (np. Walusiowa Jama, Jaskinia Borsucza, Jaskinia w Świniej Skale, Jaskinia z Filarkami). Występują tu też niewielkie jaskinie o genezie erozyjnej, głównie erozji wód Dunajca (Piece Majki). Na terenie Małych Pienin znajdują się 3 sztolnie zabytki kopalnictwa, jedne z nielicznych w polskiej części Karpat (Nyka 2010): dwie, blisko 100-metrowej długości w okolicy góry Jarmuta, a trzecia, krótka sztolnia w rezerwacie przyrody Biała Woda. Monitoringiem i inwentaryzacją chiropterologiczną objęto większość jaskiń i sztolni stanowiących potencjalne miejsca zimowania nietoperzy. Ponadto kontrolowano nieużytkowane piwniczki w okolicy rezerwatu Biała Woda, Borhauzy (stare piwnice na wino) w miejscowości Frydman oraz sztolnię przy zaporze na Zbiorniku Czorsztyńskim w Niedzicy i podziemne galerie w obrębie tej zapory (tab. 1, ryc. 1). Badania prowadzono w latach w okresie kalendarzowej zimy (tylko w kilku przypadkach obiekty penetrowano poza tym sezonem). W trakcie kontroli liczono nietoperze i określano ich przynależność gatunkową. Nietoperze nie były celowo wybudzane. Z powodu dużego podobieństwa morfologicznego i trudności w określaniu przynależności gatunkowej nietoperzy z grupy mystacinus, tj. M. brandtii, M. mystacinus sensu stricto i możliwej obecności M. alcathoe (Niermann i in. 2007; K. Piksa npbl.), traktowano je łącznie jako M. mystacinus sensu lato. Większość stanowisk monitorowano nieregularnie, a tylko kilka obiektów w ostatnich latach sprawdzano regularnie. Wyniki W latach w polskiej części Pienin skontrolowano 23 jaskinie i 7 antropogenicznych schronień. W 11 jaskiniach i trzech sztolniach (ryc. 1) stwierdzono hibernację 753 nietoperzy (tab. 2) z następujących gatunków lub grupy gatunków: podkowca małego Rhinolophus hipposideros, nocka dużego Myotis myotis, nocka Natterera M. nattereri, nocka orzęsionego (ryc. 2), nocka wąsatka M. mystacinus s.l., nocka rudego M. daubentonii, mroczka pozłocistego Eptesicus nilssonii, gacka brunatnego Plecotus auritus i mopka Barbastella barbastellus (ryc. 3). Jeden z osobników z grupy mystacinus okazał 176
3 W.J. Gubała i K. Piksa Tab. 1. Charakterystyka obiektów, w których stwierdzono hibernujące nietoperze Table 1. Characteris cs of places where hiberna ng bats were observed Lp. No. Obiekt Place Wysokość (m n.p.m.) Al tude (m) Długość Length (m) Głębokość Depth (m) Uwagi Remarks Jaskinia Obłazowa Obłazowa Cave Szczelina w okapie Groty w Obłazowej Crevice in the eaves of the Obłazowa Gro o Dziura w Dursztynie Cavity in the village of Dursztyn Sztolnia przy zaporze w Niedzicy Adit by the dam in the town of Niedzica Jaskinia w Ociemnem Cave in the Mount Ociemne Jaskinia Pienińska Pieniny Cave Walusiowa Jama Walusiowa Jama (cave) Jaskinia w Świniej Skale Cave in Świnia Skała (rock) Jaskinia nad Świnią Skałą I Cave above Świnia Skała I ,5 580 ok. 14 niewielka ,5 ok. 530 ok. 20 niewielka , ,5 20, , ,5 4 Jaskinia krasowa ze sztucznie pogłębionym podczas badań archeologicznych dnem, posiada mikroklimat statyczny zimny, silnie wymrażana. A karst cave with an ar ficially dredged bo om during archaeological researches; sta c, cold microclimate, with winter temperature dropping below zero. Sztuczna grota w ścianie Skały Obłazowej, powstała prawdopodobnie podczas prac wydobywczych wapieni; silnie wymrażana. An ar ficial gro o in the wall of the Obłazowa Rock, probably created during limestone mining; with winter temperature dropping below zero. Największa jaskinia Pienin Spiskich, posiada genezę niekrasową i mikroklimat dynamiczny. The largest cave in the Pieniny Spiskie Mts, nonkars c genesis and dynamic microclimate. Niewielka sztolnia, w okresie zimowym wymrażana. A small adit; winter temperature drops below zero. Największa jaskinia Pienińskiego PN, szeroki zasięg strefy o stabilnych warunkach mikroklimatycznych. The largest cave in PNP; mostly stable microclima c condi ons. Jaskinia szczelinowa o mikroklimacie statycznym zimnym, przy otworach silnie wymrażana; nietoperze hibernują w płytkich szczelinach przy jednym z otworów. A fissure cave with sta c, cold microclimate; winter temperature drops below zero at the cave entrances; bats hibernate in shallow crevices at one of the entrances. Jaskinię stanowi obszerna komora, nietoperze hibernują w najbardziej odległej od otworu części jaskini. The cave is a large chamber; bats hibernate in the most distant part from the cave s entrance. Jaskinia krasowa o mikroklimacie statycznym ciepłym. A karst cave with sta c, warm microclimate. Jaskinia o genezie krasowej, o mikroklimacie statycznym zimnym; nietoperze hibernują w szczelinach w głównym korytarzu. A kars c cave with sta c, cold microclimate; bats hibernate in crevices in the main passage. 177
4 Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 68, zeszyt 3, Jaskinia nad Polaną Sosnówką Cave above Polana Sosnówka (glade) Jaskinia szczelinowa o mikroklimacie dynamicznym, nietoperze znajdowane były w głębszych par ach. A fissure cave with dynamic microclimate, bats found in the deeper parts. 11 Bania w Jarmucie Bania in Jarmuta (Adits on Jarmuta Mountain) 590 ok. 300 ok. 13 Największa sztolnia w Karpatach zewnętrznych, o stabilnej temperaturze około 6 C. The largest adit in the Outer Carpathians; stable temperature of ca. 6 C. 12 Wodna Bania Wodna Bania (remains of an old, silver ore mine) 500 ok. 20 ok. 6 Druga co do wielkości sztolnia Pienin; najniższy, trzeci poziom zalany wodą, poziom drugi o stabilnej temperaturze około 5 C. The second largest adit in the Pieniny Mts; the third lowest level is flooded with water; the second level with stable temperature of ca. 5 C. 13 Jaskinia z Filarkami Jaskinia z Filarkami (a cave with pillars) ,9 Największa jaskinia Małych Pienin o genezie krasowej, posiada mikroklimat dynamiczny, nietoperze hibernują w stropie pierwszej salki. The largest kars c cave in the Li le Pieniny Mts; dynamic microclimate; bats hibernate in the roof of the first chamber. 14 Szczelina Naciekowa Szczelina Naciekowa (dripstone cave) 590 5,5 0,5 Jaskinia krasowa o mikroklimacie statycznym zimnym. A kars c cave with sta c, cold microclimate. Ryc. 1. Rozmieszczenie zimowych schronień nietoperzy i kolonii rozrodczych podkowca małego w polskiej części Pienin: 1 Pieniński Park Narodowy, 2 Pieninský Narodný Park, 3 miejsca usytuowania kolonii rozrodczych: I kościół w Niedzicy, II zamek w Niedzicy, III Czerwony Klasztor, IV Willa Maria, V kościół w Szczawnicy, VI kościół w Jaworkach, 4 stanowiska zimowe wg wykazu zamieszczonego w tabelach, 5 zabudowania, 6 zbiorniki zaporowe na Dunajcu Fig. 1. Loca on of winter quarters of bats and breeding colonies of Rhinolophus hipposideros in the Polish part of the Pieniny Mountains: 1 Pieniny Na onal Park, 2 Pieninský Narodný Park, 3 loca ons of maternity roosts: I church in Niedzica, II castle in Niedzica, III Cerveny Klastor, IV Willa Maria, V church in Szczawnica, VI church in Jaworki, 4 winter quarters; site numbers corresponding to the winter quarters are listed in Tables, 5 buildings, 6 dam reservoirs on the Dunajec River 178
5 W.J. Gubała i K. Piksa Tab. 2. Liczebność nietoperzy hibernujących w podziemnych schronieniach polskiej części Pienin Table 2. The number of hiberna ng bats in the underground shelters in the Polish part of the Pieniny Mountains Lp. No. Stanowisko Loca on Data Date Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros (Bechstein 1800) Nocek duży Myo s myo s (Borkhausen 1797) Nocek Na erera Myo s na ereri (Kuhl 1817) Nocek orzęsiony Myo s emarginatus (Geoffroy 1806) Nocek wąsatek Myo s mystacinus s.l. Nocek rudy Myo s daubentonii (Kuhl 1817) Mroczek pozłocisty Eptesicus nilssonii (Keyserling, Blasius 1839) Gacek brunatny Plecotus auritus (Linnaeus 1758) Mopek Barbastella barbastellus (Schreber 1774) Razem/Total Jaskinia Obłazowa Obłazowa Cave Szczelina w okapie Groty Obłazowej Crevice in the eaves of the Obłazowa Cave Dziura w Dursztynie Cavity in the village of Dursztyn Sztolnia przy zaporze w Niedzicy Adit by the dam in Niedzica Jaskinia w Ociemnem Cave in the Ociemne Valley Jaskinia Pienińska the Pieniny Cave Walusiowa Jama Walusiowa Jama (cave) Jaskinia w Świniej Skale Cave in Świnia Skała (rock)
6 Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 68, zeszyt 3, Jaskinia nad Świnią Skałą I Cave above Świnia Skała I Jaskinia nad Polaną Sosnówką Cave above Polana Sosnówka (glade) Bania w Jarmucie Bania in Jarmuta (Adits on Jarmuta Mountain) Wodna Bania Wodna Bania Jaskinia z Filarkami Jaskinia z Filarkami (a cave with pillars) Szczelina Naciekowa Szczelina Naciekowa (dripstone cave) Martwy osobnik/ a dead specimen. 2 Obserwowano aktywnego, wybudzonego samca nocka Brandta Myo s brand i/ an ac ve male of Brandt s bat Myo s brand i was observed. Nie odnotowano hibernujących nietoperzy w następujących obiektach: Jaskinia Borsucza, Jaskinia nad Świnią Skałą II, Rybacka Dziura, Schronisko pod Polaną Sosnówka, Schronisko pod Walusiową Jamą, Jaskinia w Ociemnem II, Borhauzy we Frydmanie, piwniczki w Białej Wodzie, sztolnia w Białej Wodzie, Jaskinia przy Drodze Pienińskiej, zapora wodna w Niedzicy. 180
7 W.J. Gubała i K. Piksa się nockiem Brandta M. brandtii (Eversmann, 1845). Gatunkiem zdecydowanie najliczniejszym (77,2% stwierdzonych nietoperzy) był podkowiec mały. Stosunkowo licznie występował także nocek duży (14,8%). Pozostałe gatunki obserwowano nielicznie (ryc. 4). Najważniejszym zimowiskiem nietoperzy w polskiej części Pienin jest Jaskinia w Ociemnem, w której hibernuje od 31 do 61 nietoperzy. Dyskusja To pierwsze opracowanie fauny nietoperzy zimującej w polskiej części Pienin przedstawiające z jednej strony wyniki regularnie prowadzonego monitoringu w największych znanych hibernakulach tego regionu, a z drugiej rezultaty inwentaryzacji w obiektach, w których dotychczas nie poszukiwano zimujących nietoperzy. W trakcie niniejszych badań odnotowano hibernację 9 gatunków nietoperzy, w tym nocka orzęsionego. Dotychczas w okresie zimowym gatunek ten w polskiej części Pienin nie był obserwowany (zob. Paszkiewicz i in. 1995; Gubała, Wołoszyn 2010). Na uwagę zasługuje również obecność bardzo rzadko i nielicznie notowanych zimą w jaskiniach Karpat zewnętrznych gatunków zimnolubnych mopka i mroczka pozłocistego (np. Mysłajek i in. 2007; Szkudlarek i in. 2008). Łącznie w schronieniach zimowych polskiej części Pienin stwierdzono obecność 10 gatunków nietoperzy, poza wymienionymi w niniejszej pracy obserwowano tu hibernujące osobniki mroczka późnego Eptesicus serotinus (Szkudlarek i in. 2008). Pod względem liczby gatunków zimowe schronienia nietoperzy Pienin i większości regionów polskich Karpat nie różnią się od siebie. W Beskidzie Śląskim stwierdzono zimowanie 10 gatunków nietoperzy (Mysłajek i in. 2007; 2008), w Beskidzie Niskim 12 (Mleczek 2001; Grzywiński 2003; Szkudlarek i in. 2008; W.J. Gubała, K. Piksa npbl.) i w Beskidzie Sądeckim 8 (Szkudlarek i in. 2008; W.J. Gubała, K. Piksa npbl.). Nieco większym bogactwem gatunkowych charakteryzują się jaskinie Tatr, gdzie ob- Ryc. 2. Nocek orzęsiony Myo s emarginatus hibernujący w Jaskini w Ociemnem ( r., fot. K. Piksa) Fig. 2. Geoffroy s bat Myo s emarginatus hiberna ng in the Cave in Ociemne (15 February, 2008; photo by K. Piksa) Ryc. 3. Mopek Barbastella barbastellus hibernujący w Jaskini Pienińskiej ( r., fot. W.J. Gubała) Fig. 3. Barbastelle bat Barbastella barbastellus hiberna ng in the Pieniny Cave (26 February, 2010; photo by W.J. Gubała) 181
8 Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 68, zeszyt 3, 2012 Ryc. 4. Struktura dominacyjna zgrupowania nietoperzy hibernujących w polskiej części Pienin. W przypadku gdy w danym obiekcie przeprowadzano kilka kontroli w ciągu danego sezonu, wykorzystano dane tylko z jednej, przeprowadzonej w terminie najbliższym lutego (N = 575) Fig. 4. Dominance structure of the winter assemblage of bats hiberna ng in the Polish part of the Pieniny Mountains. In the case when several censuses were conducted in a given shelter during the season, data from only one census, conducted near February, was used (N = 575) serwowano hibernację 13 gatunków nietoperzy (Piksa, Nowak 2000; Piksa i in. 2000; Nowak 2001). Charakterystyczną cechą fauny nietoperzy hibernującej w Pieninach jest dominacja liczebna podkowca małego i liczna obecność nocka dużego. Podobną strukturę dominacji zgrupowań zimujących nietoperzy obserwuje się w większości regionów Karpat zewnętrznych, m.in. w jaskiniach Beskidu Śląskiego (Mysłajek i in. 2007), Sądeckiego i Niskiego (Mleczek i in. 1994; Szkudlarek i in. 2008) oraz Pogórza Rożnowskiego (Mleczek i in. 1994). Struktura zgrupowań zimujących nietoperzy jaskiń Pienin i Karpat zewnętrznych zdecydowanie różni się od Tatr, gdzie najliczniejsze są nietoperze z grupy mystacinus oraz mroczek pozłocisty (Piksa, Nowak 2001). Bogactwem gatunkowym i strukturą zgrupowań hibernujących nietoperzy jaskinie Pienin słowackich i polskich również nie różnią się istotnie. W trakcie zimowego monitoringu prowadzonego w jaskiniach polskich Pienin stwierdzono hibernację 10 gatunków nietoperzy, w po stronie słowackiej 11 (Gaisler, Hanák 1972; Danko i in. 2000), przy czym dwa gatunki stwierdzone zimą w słowackiej części Pienin są w tej chwili nieobecne. Niewielka kolonia podkasańca Schreibersa Miniopterus schreibersii zimująca w Jaskini Aksamitka zanikła (Uhrin i in. 1997; Danko i in. 2000), a gacka szarego Plecotus austriacus odnotowano tam tylko raz w 1963 roku (Gaisler, Hanák 1972). W polskiej części Pienin nie zimują podkowiec duży Rhinolophus ferrumequinum, gacek szary i podkasaniec, po stronie słowackiej zaś nocek Natterera, mroczek późny i mroczek pozłocisty (Danko i in. 2000; Gubała, Wołoszyn 2010). Podkowiec duży w Polsce w okresie zimowym notowany jest wyjątkowo rzadko i w polskich Pieninach nigdy go nie obserwowano. Obecnie jedynym hibernakulum tego gatunku w Polsce jest Jaskinia Łokietka (Wyżyna Krakowska), gdzie corocznie zimą obserwowany jest jeden osobnik (Nowak, Grzywiński 2007). Podkasaniec Schreibersa w Polsce nigdy nie był obserwowany, a gacka szarego w okresie zimowym w jaskiniach polskich Karpat notowano wyjątkowo rzadko (np. Piksa, Nowak 2000; Szkudlarek i in. 2008). 182
9 W.J. Gubała i K. Piksa Gatunkiem zdecydowanie najliczniejszym w jaskiniach obu części Pienin jest ciepłolubny podkowiec mały. W polskiej części Pienin jego udział sięga niemal 80%. Po stronie słowackiej, w jedynym liczącym się hibernakulum tego gatunku Jaskini Aksamitka, gdzie może hibernować do 250 nietoperzy jego udział sięga 90% (Danko i in. 2000; Pjenčák, Danko 2002; W.J. Gubała npbl.). W pozostałych jaskiniach Pienin słowackich liczebność tego gatunku jest bardzo niska i nie przekracza kilku osobników (Danko i in. 2000; Gresch 2002; Pjenčák 2002). W ostatnich latach zauważa się wzrost liczebności tego gatunku zarówno w Pieninach polskich, jak i słowackich. W Jaskini w Ociemnem największym hibernakulum polskich Pienin w latach 1993 i 1994 jego liczebność wynosiła odpowiednio 13 i 14 osobników (Paszkiewicz i in. 1995), a zimą 2011 roku policzono aż 61 osobników. W ostatnich latach w największym zimowisku podkowca małego w Pieninach Jaskini Aksamitka jego liczebność także wzrosła. W 1999 roku hibernowało w tej jaskini 148 osobników tego gatunku (Pjenčák, Danko 2002), a obecnie zimuje około 250 (lata ) (W.J. Gubała npbl.). W Pieninach liczebność podkowca małego hibernującego w jaskiniach oraz stwierdzana w koloniach rozrodczych znacznie się różnią. W najbliższym otoczeniu Pienin Właściwych znajduje się kilka licznych kolonii rozrodczych podkowca małego, m.in. w Willi Maria i kościele pw. św. Wojciecha w Szczawnicy, zamku i kościele pw. św. Bartłomieja w Niedzicy, kościele pw. św. Jana Chrzciciela w Jaworkach, Czerwonym Klasztorze na Słowacji. Łącznie liczebność nietoperzy w obrębie tych kolonii przekracza 600 dorosłych osobników głównie samic (Uhrin i in. 1996; Paszkiewicz i in. 1998; Szkudlarek i in. 2008; K. Piksa npbl.). Podkowiec mały jest gatunkiem osiadłym niemigrującym, kolonie rozrodcze oddalone są od miejsc zimowania zaledwie o kilka, kilkanaście kilometrów (Hutterer i in. 2005), można więc przypuszczać, że większość nietoperzy z kolonii rozrodczych usytuowanych w sąsiedztwie Pienin hibernuje właśnie w Pieninach najbliżej położonym rejonie krasowym. Jeżeli przyjmiemy, że (1) w zimowiskach Pienin liczba samic jest porównywalna z liczebnością samców, jak się obserwuje w niektórych zimowiskach Karpat fliszowych (K. Piksa npbl.), (2) względny sukces rozrodczy kolonii rozrodczych kształtuje się pomiędzy stanem niezadowalającym a stanem właściwym ocena U1- FV, tj. liczba młodych osobników stanowi 30 70% liczebności dorosłych osobników w koloniach rozrodczych (por. Szkudlarek, Paszkiewicz 2011), to potencjalną liczebność podkowca małego w Pieninach można ocenić na około osobników. Corocznie, w trakcie monitoringu zimowego łącznie we wszystkich znanych schronieniach zimowych Pienin polskich i słowackich stwierdza się do podkowców małych. Można więc oczekiwać obecności w Pieninach (ewentualnie w najbliższym sąsiedztwie Pienin) zimowisk liczących setki podkowców małych. Należałoby zatem podjąć prace eksploracyjne mające na celu poszukiwanie tych schronień i objęcie ich ochroną. Podziękowania Pragniemy podziękować osobom, które pomagały w trakcie prac: Annie Bator, Arkadiuszowi Gubale, Adamowi Kapturkiewiczowi, Joannie Kohyt, Dominice Mika, Łukaszowi Płoskoniowi, Michałowi Szczocarzowi, a także członkom Sekcji Chiropterologicznej Koła Przyrodników Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dziękujemy także Dyrekcji i pracownikom Pienińskiego Parku Narodowego, Dyrekcji Zapory Wodnej w Niedzicy i Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie za umożliwienie badań i pomoc w trakcie ich prowadzenia. Monitoring nietoperzy i prace inwentaryzacyjne w latach finansowane były z Programu ochrony podkowca małego w Polsce realizowanego przez PTPP pro Natura. PIŚMIENNICTWO Amirowicz A., Baryła J., Dziubek K., Gradziński M Jaskinie Pienińskiego Parku Narodowego. Pieniny Przyr. Człow. 3: Baryła J Jaskinie pienińskiego pasa skałkowego. Część zachodnia: Maruszyna Czorsztyn. Gacek 47:
10 Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 68, zeszyt 3, 2012 Birkenmajer K Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Wyd. Geologiczne, Warszawa. Danko Š., Pjenčák P., Matis Š Doterajšie poznatky o faune netopierov (Mammalia: Chiroptera) slovenskej časti Pienín a blízkeho okolia. Vespertilio 4: Gaisler J., Hanák V Netopýři podzemních prostorů v Československu. Sborn. Západočes. Muz Plzeň, Přír. 7: Gresch A Dve zimoviská netopierov v Pieninskom ná rodnom parku. Vespertilio 6: 147. Grzywiński W Chiropterofauna Magurskiego Parku Narodowego. Nietoperze 4: Gubała W.J Jaskinie Małych Pienin. Jaskinie Beskidzkie 6: wkładki. Gubała W.J., Kapturkiewicz A Nowości z Pienińskiego Parku Narodowego. Jaskinie 53: 33. Gubała W.J., Urban J Jaskinie Wąwozu Homole i ich znaczenie naukowe. W: Materiały 41. Sympozjum Speleologicznego, Kletno, : Gubała W.J., Wołoszyn B.W Bats hibernating in underground shelters of Małe Pieniny mountains (the Carpathian Mountains, Southern Poland). Trav. Mus. Nat. His. Nat. Gr. Antipa 53: Hutterer R., Ivanova T., Meyer-Cords C., Rodrigues L Bat migrations in Europe: A review of literature and analysis of banding data. Natursch. Biol. Vielf. 28: Lubicz-Niezabitowski W Klucz do oznaczania zwierząt ssących Polski. Wyd. Koła Przyr. Uczniów UJ, Kraków. Mleczek T Nietoperze w Jaskini Mrocznej w Kornutach. Studia Chiropterol. 2: Mleczek T., Szatkowski B., Węgiel W Zimowe spisy nietoperzy w Beskidzie Niskim i Pogórzu. W: Wołoszyn B.W. (red.). Zimowe spisy nietoperzy w Polsce: Wyniki i ocena skuteczności. CIC ISEZ, Kraków: Mysłajek R.W., Kurek K., Szura C., Nowak S., Orysiak P Bats (Chiroptera) of the Silesian Beskid Mountains. Fragm. Faun. 50: Mysłajek R.W., Szura C., Figura M Zimowe spisy nietoperzy w Beskidzie Śląskim w latach Nietoperze 9: Niermann I., Biedermann M., Bogdanowicz W., Brinkmann R., Bris Y.L., Ciechanowski M. i in Biogeography of the recently described Myotis alcathoe von Helversen and Heller Acta Chiropterol. 9: Nowak J Nocek orzęsiony Myotis emarginatus (Geoffroy, 1806), nowy gatunek dla fauny Tatr. Studia Chiropterol. 2: Nowak J., Grzywiński W Zimowe spisy nietoperzy na Wyżynie Krakowskiej w latach na tle 20 lat badań. Prądnik 17: Nyka J Pieniny przewodnik. Trawers, Latchorzew. Paszkiewicz R., Szkudlarek R., Węgiel A., Węgiel J., Węgiel W Materiały do chiropterofauny Pienin. Zimowe stanowiska nietoperzy. Pieniny Przyr. Człow. 3: Paszkiewicz R., Szkudlarek R., Węgiel A., Węgiel J., Węgiel W Materiały do chiropterofauna Pienin letnie stanowiska nietoperzy. Pieniny Przyr. Człow. 6: Piksa K., Laskowska K., Kepel A., Nowak J., Olejnik E Pierwsze stwierdzenie zimowania mroczka późnego Eptesicus serotinus (Schreber, 1774) w jaskiniach Tatr Polskich. Roczn. nauk. Pol. Tow. Ochr. Przyr. Salamandra 4: Piksa K., Nowak J The bat fauna of the Polish Tatra Caves. W: Wołoszyn B.W. (red.). Proceedings of the VIII th European Bat Research Symposium, August 1999, Kraków. Approaches to biogeography and ecology of bats, 1: Pjenčák P Zimovanie netopierov v malých jaskyniach Pienin. Vespertilio 6: 148. Pjenčák P., Danko Š Zimovanie netopierov v jaskyni Aksamitka. Vespertilio 6: Rachwald A., Szkudlarek R Stwierdzenie występowania typów echolokacyjnych 45 khz i 55 khz karlika malutkiego Pipistrellus pipistrellus ( gatunki ukryte P. pipistrellus i P. pygmaeus) na terenie Polski. Nietoperze 2: Sitowski L Charakter i osobliwości przyrody pienińskiej. Ochr. Przyr. 3: Sitowski L Przyczynek do znajomości fauny Parku Narodowego w Pieninach. Ochr. Przyr. 18: Szkudlarek R., Paszkiewicz R Obserwacja nocka orzęsionego Myotis emarginatus (Geoffroy, 1806) w Małych Pieninach. Nietoperze 2: Szkudlarek R., Paszkiewicz R Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros (Bechstein, 1800). W: Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura Metodyka monitoringu. GIOŚ, Warszawa. 184
11 W.J. Gubała i K. Piksa Szkudlarek R., Węgiel A., Węgiel J., Paszkiewicz R., Mleczek T., Szatkowski B Nietoperze Beskidu Sądeckiego i Niskiego. Nietoperze 9: Uhrin M., Danko Š., Obuch J., Horáček I., Pačenovský S., Pjenčák P. i in Distributional patterns of bats (Mammalia: Chiroptera) in Slovakia. Part 1, Horseshoe bats (Rhinolophidae). Acta Soc. Zool. Bohem. 60: Uhrin M., Lehotská B., Benda P., Lehotský R., Matis Š Rozšírenie netopierov na Slovensku. Časť 3, Miniopterus schreibersii. Vespertilio 2: SUMMARY Chrońmy Przyrodę Ojczystą 68 (3): , 2012 Gubała W.J., Piksa K. Bats hiberna ng in the Polish part of the Pieniny Mountains Twenty three caves and seven artificial underground shelters were surveyed between 2004 and 2011 during hibernation period in the Polish part of the Pieniny Mountains. In eleven caves and three mines 753 bats (Table 2) from 9 bat species or groups of species were recorded: lesser horseshoe bat Rhinolophus hipposideros, mouseeared bat Myotis myotis, Natterer s bat Myotis nattereri, Geoffroy s bat Myotis emarginatus, whiskered bat Myotis mystacinus sensu lato, Daubenton s bat Myotis daubentonii, northern bat Eptesicus nilssonii, brown longeared bat Plecotus auritus and barbastelle bat Barbastella barbastellus. Rh. hipposideros was the most numerous species 77.2% of all recorded bats. There was also a relatively large number of M. myotis (14.8% of the total number). The remaining species were found in much small numbers (Fig. 4). A strong increase in the number of Rh. hipposideros was observed in the Cave in Ociemne, the greatest hibernaculum of this species in the Polish part of the Pieniny Mountains. A great difference was observed in the number of hibernating lesser horseshoe bats and those recorded in breeding colonies in the Pieniny Mountains. This may indicate that in this region there are hibernacula with hundreds of bats of this species. 185
Materiały do chiropterofauny Pienin. Zimowe stanowiska nietoperzy
Pieniny Przyroda i Człowiek 3: 43 49 (1995) Materiały do chiropterofauny Pienin. Zimowe stanowiska nietoperzy Materials about the Pieniny bats. The winter bats quarters RENATA PASZKIEWICZ, RAFAŁ SZKUDLAREK,
Swarming and hibernating bat fauna in the caves of the Bieszczady Mountains
248 ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 21 (2013) str. ROCZNIKI 248 258BIESZCZADZKIE 21 (2013) Krzysztof Piksa 1, Wojciech J. Gubała 2 Tomasz Mleczek 3, Received: 15.02.2013 Łukasz Płoskoń 4, Bogdan Szatkowski 3 Reviewed:
134 ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 2012 (20)
134 ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 2012 (20) ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 2012 (20), str. 134 145 Krzysztof Piksa Received: 10.02.2012 Instytut Biologii Uniwersytetu Pedagogicznego Reviewed: 27.07.2012 31 054 Kraków,
Nowe, duże zimowisko nocka orzęsionego Myo s emarginatus na Wyżynie Częstochowskiej
NOTATKI Chrońmy Przyr. Ojcz. 70 (1): 92 96, 2014 Nowe, duże zimowisko nocka orzęsionego Myo s emarginatus na Wyżynie Częstochowskiej A new, large hibernaculum of Geoffroy s bat Myo s emarginatus in the
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA Prądnik. Prace Muz. Szafera 25 89 104 2015 WITOLD GRZYWIŃSKI 1, JAKUB NOWAK 2, KATARZYNA KOZAKIEWICZ 3, ANDRZEJ WĘGIEL 1 1 Uniwersytet Przyrodniczy
Jesienna aktywność nietoperzy W Jaskini Szachownica. Maurycy Ignaczak Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Zduńska Wola
Jesienna aktywność nietoperzy W Jaskini Szachownica Maurycy Ignaczak Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Zduńska Wola Jesienna aktywność nietoperzy w Jaskini Szachownica Zjawisko zwiększonej,
Fauna nietoperzy (Chiroptera) rojących się przy otworze jaskini Dymiąca Piwnica (Babiogórski Park Narodowy)
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (2): 128 136, 2011 Fauna nietoperzy (Chiroptera) rojących się przy otworze jaskini Dymiąca Piwnica (Babiogórski Park Narodowy) Bat fauna (Chiroptera) swarming before the
Ochrona nietoperzy w ramach specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 - problemy, szanse i wyzwania
Ochrona nietoperzy w ramach specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 - problemy, szanse i wyzwania Robert Mysłajek Stowarzyszenie dla Natury Wilk Źródło: Natura 2000 viewer http://natura2000.eea.europa.eu
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA Prądnik. Prace Muz. Szafera 17 149 165 2007 JAKUB NOWAK 1, WITOLD GRZYWIŃSKI 2,3 1 Centrum Informacji Chiropterologicznej, Instytut Systematyki
Grzegorz Lesiński Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Grzegorz Lesiński Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Gdy nadchodzi zima, krajowe nietoperze nie znajdują wystarczająco dużo pokarmu i zapadają w sen zimowy czyli hibernację Historia odkrycia
Stan Ochrony Nietoperzy w obszarach Natura Andrzej Langowski Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Wydział Planowania Ochrony
Stan Ochrony Nietoperzy w obszarach Natura 2000 Andrzej Langowski Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Wydział Planowania Ochrony Co wiemy a co chcielibyśmy wiedzieć? Źródła danych Dane z raportu
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA OBSZARU
FORMULARZ DANYH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYH DLA OBSZARÓW SPEJALNEJ OHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄYH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNAZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPEJALNYH OBSZARÓW OHRONY (SOO)
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA Prądnik. Prace Muz. Szafera 27 93 118 2017 Jakub Nowak 1, Witold Grzywiński 2, 3 1 Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego, ul. Narzymskiego
Nocek łydkowłosy Myo s dasycneme w polskiej części Karpat. The pond bat Myo s dasycneme in the Polish part of the Carpathians
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (6): 568 574, 2011 Nocek łydkowłosy Myo s dasycneme w polskiej części Karpat The pond bat Myo s dasycneme in the Polish part of the Carpathians KRZYSZTOF PIKSA Instytut
Czy specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Beskid Mały (PLH240023) w wystarczający sposób chroni nietoperze?
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 69 (3): 226 233, 2013 Czy specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Beskid Mały (PLH240023) w wystarczający sposób chroni nietoperze? Does the special area of conserva
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA
PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA Prądnik. Prace Muz. Szafera 22 135 156 2012 Jakub Nowak 1, Witold Grzywiński 2, 3 1 Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego, ul. Narzymskiego
Nietoperz demon czy anioł?
Wystawa Nietoperze wokół nas Fot. Krzysztof Skrok mroczek późny, Eptesicus serotinus Co czujesz, gdy zauważysz w pobliżu bezszelestnie przelatującego nietoperza? Nietoperze to jedna z najliczniejszych
Bats swarming roosts on the Częstochowa Upland and the Wieluń Upland
Przegląd Przyrodniczy XXVIII, 3 (2017): 87-95 Tomasz Postawa, Maurycy Ignaczak Miejsca rojenia nietoperzy na Wyżynie Częstochowskiej i Wyżynie Wieluńskiej Bats swarming roosts on the Częstochowa Upland
Zimowanie nietoperzy na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego w latach
Zimowanie nietoperzy na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego w latach 1998 1999 Michał Wojciechowski Zakład Fizjologii Zwierząt, Instytut Biologii Ogólnej i Molekularnej UMK ul. Gagarina 9, 87-100
Breeding colonies of Geoffroy s bat Myotis emarginatus near Cracow
Przegląd Przyrodniczy XXIX, 3 (2018): 56-61 Rafał Szkudlarek, Krzysztof Piksa, Anna Bator-Kocoł, Zbigniew Hryniuk, Łukasz Niedźwiedź, Renata Paszkiewicz, Łukasz Płoskoń, Marcin Warchałowski, Jolanta Węgiel,
First records of the Lesser Horseshoe Bat, Bechstein s Bat and Alcathoe Bat in the forests of the Polish part of the Tatra Mountains
Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018): 107-112 Krzysztof Piksa, Tomasz Brzuskowski, Jan Cichocki, Justyna Ślęzak, Agnieszka Ważna Pierwsze stwierdzenia podkowca małego, nocka Bechsteina i nocka Alkatoe
Materiały do chiropterofauny Pienin letnie stanowiska nietoperzy
Pieniny Przyroda i Człowiek 6: 346 (998) Materiały do chiropterofauny Pienin letnie stanowiska nietoperzy Materials about the Pieniny bats summer bats sites RENATA PASZKIEWICZ, RAFAŁ SZKUDLAREK, ANDRZEJ
NOWE STWIERDZENIA NOCKA ORZĘSIONEGO MYOTIS EMARGINATUS NA OBSZARZE BESKIDÓW ZACHODNICH ORAZ POGÓRZA ZACHODNIOBESKIDZKIEGO
Przegląd Przyrodniczy XXV, 1 (2014): 79-84 Marcin Warchałowski, Monika Pietraszko, Jan Cichocki, Rafał Szkudlarek NOWE STWIERDZENIA NOCKA ORZĘSIONEGO MYOTIS EMARGINATUS NA OBSZARZE BESKIDÓW ZACHODNICH
2. POŁOśENIE OBSZARU. 2.1. POŁOśENIE CENTRALNEGO PUNKTU OBSZARU DŁUGOŚĆ GEOGRAFICZNA. 2.2. POWIERZCHNIA (ha): 2.3. DŁUGOŚĆ OBSZARU (km):
FORMULARZ DANYH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYH DLA OBSZARÓW SPEJALNEJ OHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄYH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNAZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPEJALNYH OBSZARÓW OHRONY (SOO)
Michał Piskorski Krzysztof Piksa
Michał Piskorski Krzysztof Piksa Mopek Barbastella barbastellus Przedmioty ochrony - nietoperze zimnolubny Przedmioty ochrony - nietoperze Nocek duży Myotis myotis Nocek łydkowłosy Myotis dasycneme ciepłolubne
BRONISŁAW W. WOŁOSZYN
Pieniny Przyroda i Człowiek 4: 33 41 (1995) The study of Late Pleistocene and Holocene bat remains from the caves in the Pieniny Mts. in aspect of taphonomy and paleoecology BRONISŁAW W. WOŁOSZYN Instytut
The chiropterofauna of the Polish Tatra Mts.
Vespertilio 3: 93 100, 1998 ISBN 80-88850-19-3 The chiropterofauna of the Polish Tatra Mts. Krzysztof PIKSA Cracow Pedagogical University, Institute of Biology, 31 054 Kraków, Podbrzezie 3. Abstract. This
Aktywna ochrona małych zimowisk nietoperzy w Kampinoskim Parku Narodowym adaptacja nieużytkowanych piwniczek ziemnych
Aktywna ochrona małych zimowisk nietoperzy w Kampinoskim Parku Narodowym adaptacja nieużytkowanych piwniczek ziemnych Adam Olszewski ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. Jesienią 2010 r. w Kampinoskim Parku Narodowym
Raport z monitoringu chiropterologicznego dla inwestycji Zimnodół, zlokalizowanej w miejscowości Zimnodół w okolicach gminy Olkusz, woj.
Raport z monitoringu chiropterologicznego dla inwestycji Zimnodół, zlokalizowanej w miejscowości Zimnodół Lokalizacja: powiat olkuski, woj. małopolskie Radosław G. Urban, Agnieszka Smernicka Wykonawca:
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA OBSZARU
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Stwierdzenia nocka orzęsionego Myo s emarginatus i mroczka późnego Eptesicus sero nus w okresie letnim i jesiennym w Tatrach
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 69 (1): 55 60, 2013 Stwierdzenia nocka orzęsionego Myo s emarginatus i mroczka późnego Eptesicus sero nus w okresie letnim i jesiennym w Tatrach Geoffroy s bat Myo s emarginatus
ZIMOWANIE NIETOPERZY CHIROPTERA W WYBRANYCH OBIEKTACH WOLNO STOJĄCYCH FRONTU FORTECZNEGO ŁUKU ODRY I WARTY
Kulon 18 (2013) 139 Kulon 18 (2013), 139-149 PL ISSN 1427-3098 Marcin Warchałowski, Dariusz Łupicki, Jan Cichocki, Monika Pietraszko, Adam Rusek, Agnieszka Zawadzka, Nikodem Mazur ZIMOWANIE NIETOPERZY
BYSTRZYCA KŁODZKA, grudzień 2011 r.
BYSTRZYCA KŁODZKA, grudzień 2011 r. EKSPERTYZA DOTYCZĄCA PRZYSTOSOWANIA 7 OBIEKTÓW MILITARNYCH ZLOKALIZOWANYCH W NADLEŚNICTWIE LEGNICA, LEŚNICTWIE DOBRZEJÓW W ODZIAŁACH 274 I 275 NA HIBERNAKULA NIETOPERZY
Bats (Chiroptera) of the Silesian Beskid Mountains
FRAGMENTA FAUNISTICA 50 (1): 77 85, 2007 PL ISSN 0015-9301 MUSEUM AND INSTITUTE OF ZOOLOGY PAS Bats (Chiroptera) of the Silesian Beskid Mountains Robert W. MYSŁAJEK*, Korneliusz KUREK*, Czesław SZURA**,
WYKAZ INTERWENCJI CHIROPTEROLOGICZNYCH PROWADZONYCH NA PRZEŁOMIE 2016/2017 ROKU W OKOLICACH BIELSKA-BIAŁEJ
Przegląd Przyrodniczy XXVIII, 3 (207) Alexandre Flesch Klub Przyrodników Koło Poznańskie os. Stefana Batorego 20/62, 60-687 Poznań e-mail: alex.flesch@gmail.com Mikołaj Kaczmarski Instytut Zoologii, Uniwersytet
KSIĄŻKA STRESZCZEŃ. Ogólnopolska Konferencja Chiropterologiczna
KSIĄŻKA STRESZCZEŃ Ogólnopolska Konferencja Chiropterologiczna Wypracowanie czynnych metod ochrony nietoperzy - wykorzystanie doświadczeń projektu Ochrona podkowca małego w Polsce Krynica Zdrój, 22-24
STAN POZNANIA FAUNY NIETOPERZY KOTLINY OŚWIĘCIMSKIEJ (POŁUDNIOWA POLSKA) State of knowledge of bat fauna of the Oświęcim Basin (Southern Poland)
Robert W. Mysłajek, Korneliusz Kurek, Tomasz Jonderko, Katarzyna Tołkacz, Natalia Kisza, Sabina Nowak STAN POZNANIA FAUNY NIETOPERZY KOTLINY OŚWIĘCIMSKIEJ (POŁUDNIOWA POLSKA) State of knowledge of bat
Funkcjonowanie populacji nocka wąsatka w Karpatach Zachodnich. Korneliusz Kurek
Funkcjonowanie populacji nocka wąsatka w Karpatach Zachodnich Korneliusz Kurek cel pracy poznanie ekologii populacji nocka wąsatka w Karpatach Zachodnich: 1. preferencje środowiskowe gatunku (żerowiska,
Poznań, 21 marca 2018 r.
Poznań, 21 marca 2018 r. EKSPERTYZA Wyniki inwentaryzacji nietoperzy w Forcie III w Poznaniu, ocena stanu ich ochrony i zalecenia dotyczące zagospodarowania obiektu z uwzględnieniem zachowania występujących
Damian Czechowski Adam Skwara Wydział Ochrony Przyrody i Obszarów Natura 2000 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach
Ochrona nietoperzy w ramach projektu LIFE+ Wykonanie zabiegów ochrony przyrody na terenie Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 Szachownica LIFE12 NAT/PL/000012 Damian Czechowski Adam Skwara
Opinia środowiskowa dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w. gminie Osiek Jasielski.
PARUS PRACOWNIA EKSPERTYZ ŚRODOWISKOWYCH ul. Heweliusza3/35 60-281 Poznań NIP: 781-175-36-42 REGON: 301577956 Tel. +48 607-781-904 Opinia środowiskowa dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie
ANTROPOGENICZNE PODZIEMIA JAKO MIEJSCA ZIMOWANIA NIETOPERZY
Acta Geographica Silesiana, 13. WNoZ UŚ, Sosnowiec 2013 s. 37 42 Grzegorz Kłys Uniwersytet Opolski, Wydział Przyrodniczo-Techniczny, ul. Oleska 22, 45-052 Opole ANTROPOGENICZNE PODZIEMIA JAKO MIEJSCA ZIMOWANIA
VI OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA CHIROPTEROLOGICZNA Kraków, 17 października 1992 roku
KOSMOS 1993,42 (3/4): str 731-736 MAREK KOWALSKI Kampinoski Park Narodowy Izabelin VI OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA CHIROPTEROLOGICZNA Kraków, 17 października 1992 roku Szósta z kolei, doroczna Ogólnopolska
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla specjalnych obszarów ochrony (OSO), proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (pozw), obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) oraz specjalnych
TEMAT II Poznajemy nasze nietoperze
TEMAT II Poznajemy nasze nietoperze PODSTAWOWE INFORMACJE Wszystkie informacje pochodzą z książki Nietoperze Polski autorstwa Konrada Sachanowicza i Mateusza Ciechanowskiego (MULTICO Oficyna Wydawnicza,
8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania
8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania Koordynatorzy: Krzysztof Piksa, Jan Urban. Eksperci lokalni: Joanna Furmankiewicz, Wojciech Gubała, Andrzej Kasza, Tomasz Mleczek, Jakub Nowak, Radosław Paternoga,
OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW
37 Załącznik nr 3 OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW I. Sposoby czynnej ochrony gatunków roślin, zwierząt i grzybów na obszarach ochrony ścisłej A. Ochrona gatunków roślin
OCHRONA KOLONII ROZRODCZEJ NOCKÓW DUŻYCH MYOTIS MYOTIS W ŁAZACH MAŁYCH W DOLINIE BARYCZY (DOLNY ŚLĄSK)
Marcin Warchałowski, Tomasz Gottfried, Iwona Gottfried OCHRONA KOLONII ROZRODCZEJ NOCKÓW DUŻYCH MYOTIS MYOTIS W ŁAZACH MAŁYCH W DOLINIE BARYCZY (DOLNY ŚLĄSK) Protection of the greater mouse-eared bat Myotis
BUDOWA CIAŁA NIETOPERZA na przykładzie gacka brunatnego
WSZYSTKIE ŻYJĄCE W POLSCE NIETOPERZE SĄ OBJĘTE OCHRONĄ PRAWNĄ przedramię Większość z nich to gatunki rzadkie i zagrożone. Jaskinia Szachownica jest ważnym schronieniem dla 10 różnych gatunków tych zwierząt:
Charakterystyka specjalnego obszaru ochrony PLH240003: zimowisko nietoperzy w Ostoi siedliskowej NATURA 2000 Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie
Dr Tomasz Postawa Ocena wpływu inwestycji: Budowa osiedla domów jednorodzinnych wolnostojących na obszar terenu chronionego obszaru Natura - Podziemia TarnogórskoBytomskie (kod obszaru: PLH3) Informacje
Sprawozdanie z badań nietoperzy na Lotnisku Warszawa/Modlin i na terenach przyległych w roku 2014
Sprawozdanie z badań nietoperzy na Lotnisku Warszawa/Modlin i na terenach przyległych w roku 2014 Marek Kowalski (Megaderma), Maciej Fuszara, Elżbieta Fuszara Marzec 2015 1 Spis treści: 1. Wstęp 2. Metody
OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW
36 Załącznik nr 3 OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW I. Sposoby czynnej ochrony roślin, zwierząt i grzybów na obszarach ochrony ścisłej A. Ochrona roślin Wybrane gatunki
Urban drainage systems as important bat hibernacula in Poland
FRAGMENTA FAUNISTICA 56 (1): 83 88, 2013 PL ISSN 0015-9301 MUSEUM AND INSTITUTE OF ZOOLOGY PAS Urban drainage systems as important bat hibernacula in Poland Grzegorz WOJTASZYN, Tomasz RUTKOWSKI, Wojciech
ZARZĄDZENIE NR 21/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI
ZARZĄDZENIE NR 21/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Węże" Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z
The first record of breeding and wintering of the Northern Bat Eptesicus nilssonii in the region of Gdańsk Pomerania (N Poland)
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 69 (6): 543 549, 2013 Pierwsze stwierdzenie rozrodu i zimowania mroczka pozłocistego Eptesicus nilssonii na Pomorzu Gdańskim The first record of breeding and wintering of
MERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/ Bydgoszcz Tel , NIP:
MERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/5 85-313 Bydgoszcz Tel. 782277462, NIP: 953-25-55-275 Bydgoszcz, 07.03.2016 r. Zamawiający: Antoni Cieśla "Efekt-Bud" Zakład Projektowania i Nadzoru Wstęp Raport
Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001).
Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001). Wykonawca: Ekostudium Leszek Koziróg Ul. Smętka 15/29, 10-077 Olsztyn
Gorzów Wielkopolski, dnia 28 listopada 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 28 listopada 2016 r. Poz. 2369 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 23 listopada 2016
Inwentaryzacja chiropterologiczna kamienic przeznaczonych pod renowację w Prusicach
Inwentaryzacja chiropterologiczna kamienic przeznaczonych pod renowację w Prusicach Zamawiający: Gmina Prusice Ratusz 1 55-110 Prusice Igor Bandrowicz burmistrz Konrad Buczek skarbnik Wykonawca: Ewelina
Źródła informacji o inwestycji
Poznań, 26 czerwca 2009 r. Opinia chiropterologiczna w zakresie oddziaływania inwestycji pn.: wybudowanie instalacji termicznego przekształcania odpadów na terenie EC Karolin na siedliska i gatunki nietoperzy,
"Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew rosnących wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 650 na odcinku Srokowo - Węgorzewo."
"Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew rosnących wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 650 na odcinku Srokowo - Węgorzewo." Autor opracowania: dr Joanna Duriasz AD NATURA Joanna Duriasz Ul. Tęczowy Las 2A/34
Wstępna charakterystyka chiropterofauny lasów Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej skład gatunkowy, struktura wiekowa oraz płciowa
Wstępna charakterystyka chiropterofauny lasów Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej skład gatunkowy, struktura wiekowa oraz płciowa Łukasz Karabowicz ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. Jak dotychczas, nie wszystkie
Ochrona nietoperzy w północno-zachodniej Rumunii podczas projektu LIFE08 NAT/RO/ w Pădurea Craiului, Bihor i Górach Trascău
Ochrona nietoperzy w północno-zachodniej Rumunii podczas projektu LIFE08 NAT/RO/000504 w Pădurea Craiului, Bihor i Górach Trascău Szilárd Bücs*, Csaba Jére, István Csősz, Levente Barti, Farkas Szodoray-Parádi
JOANNA FURMANKIEWICZ, ZDENEK BUŘIČ SŁAWOMIR TELATYŃSKI
JOANNA FURMANKIEWICZ, ZDENEK BUŘIČ SŁAWOMIR TELATYŃSKI NIETOPERZE ZIEMI KŁODZKIEJ Obalenie mitu W 1635 r. J. Swan ustalił po raz pierwszy, że nietoperz jest ssakiem. Nazwał go myszą ze skrzydłami i dodatkowo
Metodyka prac terenowych (nietoperze) na potrzeby Planu Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 Kościoła w Dydni
Metodyka prac terenowych (nietoperze) na potrzeby Planu Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 Kościoła w Dydni Kraków, kwiecień 2015 W trakcie prac nad sporządzaniem Planu Zadań Ochronnych dla obszaru
Występowanie borowca wielkiego Nyctalus noctula (Schreber, 1774) w polskich Tatrach
Chrońmy Przyrodę Ojczystą (63) 3: 3 12, 2007 JAN CICHOCKI 1, DARIUSZ ŁUPICKI 2 1 Zakład Biologii, Instytut Biotechnologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Zielonogórski 65-246 Zielona Góra, ul. Szafrana
ZIMOWANIE NIETOPERZY W PRZYDOMOWYCH PIWNICACH W NADBUŻAŃSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM I NA TERENACH PRZYLEGŁYCH
Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018): 98-106 Grzegorz Lesiński, Grzegorz Błachowski, Adam Dejnarowicz, Justyna Kaczyk, Łukasz Karabowicz, Emilia Kielan, Marek Kowalski ZIMOWANIE NIETOPERZY W PRZYDOMOWYCH
Znak sprawy: ZP Toruń, dnia 13 stycznia 2014 r. Wszyscy Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia
Znak sprawy: ZP-271.104.2014 Toruń, dnia 13 stycznia 2014 r. Wszyscy Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: Postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Wykonanie
Czerna. Kolonie rozrodcze obu gatunków nietoperzy zlokalizowane są w budynku klasztoru w Czernej (podkowiec mały w piwnicy, nocek orzęsiony na
Uzasadnienie do Zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie z dnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Czerna PLH120034 Zgodnie z art. 28
Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.
Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Wolności 2 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE AKTYWNOŚĆ NIETOPERZY NAD POTOKAMI W BESKIDACH ZACHODNICH
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE AKTYWNOŚĆ NIETOPERZY NAD POTOKAMI W BESKIDACH ZACHODNICH Korneliusz Kurek, Robert W. Mysłajek, Piotr Orysiak, Michał Kozakiewicz Abstrakt Badania prowadzono w latach 2000-2005, w
4003 Świstak Marmota marmota latirostris
4003 Świstak Marmota marmota latirostris Liczba i lokalizacja obszarów i stanowisk monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Monitoring obejmuje cały teren występowania świstaka
TEMAT III Cztery pory roku w życiu nietoperzy
PODSTAWOWE INFORMACJE TEMAT III Cztery pory roku w życiu nietoperzy Większość informacji pochodzi z książki Nietoperze Polski autorstwa Konrada Sachanowicza i Mateusza Ciechanowskiego (MULTICO Oficyna
Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1:
Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1: Jest to punkt nasłuchowy zlokalizowany przy moście drogowym, nad kanałem łączącym Jezioro
Lokalizacja: Węgliniec, powiat zgorzelecki, woj. dolnośląskie. Radosław G. Urban, Agnieszka Smernicka. Zamawiający: Gmina Węgliniec. ul.
Opinia chiropterologiczna (na podstawie przeglądu budynków) w zakresie występowania schronień nietoperzy w budynkach przeznaczonych do remontu w ramach projektu: Renowacja części wspólnych wielorodzinnych
1354 Niedźwiedź Ursus arctos
1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,
Rozmawiajmy! Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Tworzenie sieci Natura 2000 jest od 1992 roku podstawowym zadaniem w dziedzinie ochrony przyrody dla wszystkich krajów Unii Europejskiej. W skład sieci wchodzą specjalne
Planowanie i tworzenie prezentacji multimedialnej
Karta pracy ucznia do zajęd z informatyki: Planowanie i tworzenie prezentacji multimedialnej Zadanie 1 Zaplanuj prezentację na temat wybranego: Parki Narodowe w Polsce złożoną z minimum dziesięciu slajdów.
Waloryzacja, wartości przyrodnicze oraz problemy ochrony. W przypadku jaskiń Pienińskiego Parku Narodowego,
Pieniny Przyroda i Człowiek 3: 51 57 (1995) Waloryzacja, wartości przyrodnicze oraz problemy ochrony jaskiń Pienińskiego Parku Narodowego Evaluation and Conservation Problems of Caves of the Pieniny National
fot. Marceli Ślusarczyk jaskinie i skały www.przyrodaiczlowiek.pl
fot. Marceli Ślusarczyk 2016 jaskinie i skały www.przyrodaiczlowiek.pl Strefa przyotworowa większo ci jaskiń posiada rozproszone wiatło, większe wahania wilgotno ci i temperatury w stosunku do wnętrza
Bats of arboretum in Gołuchów
Przegląd Przyrodniczy XXIX, 3 (2018): 62-70 Tomasz Ekiert, Radosław Jaros, Grzegorz Wojtaszyn Nietoperze parku-arboretum w Gołuchowie Bats of arboretum in Gołuchów ABSTRAKT: W latach 2002-2018 przeprowadzono
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
PROJEKT ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ EKOSPACER PRZEDSZKOLAKA ŁĄCZĄCEJ PRZEDZSZKOLE MIEJSKIE NR 2 Z PRZEDSZKOLEM MIEJSKIM NR 4 W OLSZTYNIE
TEMAT: INWESTOR: LOKALIZACJA: BRANŻA: PROJEKTANT: PROJEKT ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ EKOSPACER PRZEDSZKOLAKA ŁĄCZĄCEJ PRZEDZSZKOLE MIEJSKIE NR 2 Z PRZEDSZKOLEM MIEJSKIM NR 4 W OLSZTYNIE Przedszkole Miejskie nr
IV Ogólnopolska Studencka Konferencja Teriologiczna Wrocław, V 2016
Structure of summer bat assemblages in deciduous forests of Eastern Europe słowa kluczowe: mist netting, summer assemblages, Ukraine, Russia There is a lack of contemporary data about summer bat assemblages
Ćwiczenia terenowe Wyżyny Polskie i Karpaty II rok geografii i geografii nauczycielskiej
Ćwiczenia terenowe Wyżyny Polskie i Karpaty II rok geografii i geografii nauczycielskiej Celem ćwiczeń terenowych jest: ukazanie zróżnicowania środowiska przyrodniczego wyżyn i gór południowej Polski,
Rozmawiajmy! Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Tworzenie sieci Natura 2000 jest od 1992 roku podstawowym zadaniem w dziedzinie ochrony przyrody dla wszystkich krajów Unii Europejskiej. W skład sieci wchodzą specjalne
Okładka i ilustracje: Tomasz Cofta. Słowo wstępne i opisy: Andrzej Langowski. Korekta tekstu angielskiego: Klara Kwiatkowska. Redakcja: Anna Orłowska
Warszawa 2012 Okładka i ilustracje: Tomasz Cofta Słowo wstępne i opisy: Andrzej Langowski Korekta tekstu angielskiego: Klara Kwiatkowska Redakcja: Anna Orłowska Wydawca: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
Wpływ środowiskowych warunków na wybór hibernaculum przez nietoperze
Wpływ środowiskowych warunków na wybór hibernaculum przez nietoperze Wpływ środowiskowych warunków na wybór hibernaculum przez nietoperze Redaktorzy: Grzegorz Kłys, Bronisław W. Wołoszyn, Elena Jagt-Yazykova,
Kurs Przodownika Turystyki Górskiej edycja 2012
KTG OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr 23 przy OM PTTK w Warszawie Kurs Przodownika Turystyki Górskiej edycja 2012 Test sprawdzający cz. 1 Autor: Rafał Kwatek Spis treści Góry Świata i Europy... 2 Geologia
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach. Maurycy Ignaczak. Grzegorz Lesiński Tomasz Postawa. Zamawiający: Wykonawca: Konsultacja:
Biuro ekspertyz przyrodniczych Ekologic Michał Stopczyński ul. Radlińskiej 3 m. 5, 91-848 Łódź tel.:+48 509 148 958, e-mail: mr.frog@interia.pl, www.ekologic.com.pl OPERAT ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA
POROZUMIENIE O OCHRONIE POPULACJI EUROPEJSKICH NIETOPERZY (EUROBATS) Raport z wprowadzania postanowień Porozumienia w Polsce 2006 2007
POROZUMIENIE O OCHRONIE POPULACJI EUROPEJSKICH NIETOPERZY (EUROBATS) Raport z wprowadzania postanowień Porozumienia w Polsce 2006 2007 A. INFORMACJE OGÓLNE Strona: Polska Data sporządzenia Raportu: 28
Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki
Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki Zespołu Szkół w Urszulinie (ul. Szkolna 23) w okresie lęgowym - wskazania harmonogramu prac i sposoby kompensacji niszczenia siedlisk lęgowych Autorzy: dr
ZAGOSPODAROWANIE PODZIEMNYCH OBIEKTÓW POGÓRNICZYCH A PROBLEMY OCHRONY NIETOPERZY NA PRZYKŁADZIE SUDETÓW
Nr 117 Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 117 Studia i Materiały Nr 32 2006 obiekty pogórnicze, ochrona nietoperzy, zalecenia ochronne, Sudety Marek FURMANKIEWICZ*, Joanna FURMANKIEWICZ**
Miejsce i rodzaj zmiany Nowe brzmienie Uzasadnienie 1.6. INSTYTUCJA LUB OSOBA ZBIERAJĄCA INFORMACJE:
Załącznik do pisma z dnia 1 czerwca 2012 r. PROPOZCJE ZMIAN W SIECI OBSZARÓW NATURA 2000, DOTYCZĄCE SSAKÓW Obszar Natura 2000 PLH120033 Bednarka Miejsce i rodzaj zmiany Nowe brzmienie Uzasadnienie 1.6.
NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE
NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Okres realizacji projektu
Nowe obiekty jaskiniowe w rezerwacie przyrody Wierchomla w Beskidzie Sądeckim
Ochrona Beskidów Zachodnich 6: 94 99, 2015 Nowe obiekty jaskiniowe w rezerwacie przyrody Wierchomla w Beskidzie Sądeckim New caves in the nature reserve Wierchomla in the Beskid Sądecki Mts (Poland, Western
Ssaki (Mammalia) Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul. Sławkowska 17, 30 016 Kraków
Flora i Fauna Pienin Monografie Pienińskie 1: 255 264, 2000 Ssaki (Mammalia) BRONISŁAW W. WOŁOSZYN, WOJCIECH GAŁOSZ Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul. Sławkowska 17, 30
Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.
Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Bydgoskiej 4 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,
Beskidy Zachodnie część wschodnia
Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Beskidy Zachodnie część wschodnia 27.02003 r. część pisemna Uzupełnij: Piewcą piękna Gorców był (podaj jego imię, nazwisko oraz pseudonim)... Urodzony