Mikrokomputerowy Przelicznik MacBAT II Typ GT Dokumentacja Techniczno-Ruchowa

Transkrypt

1 Mikrokomputerowy Przelicznik MacBAT II Typ GT Wersje 0829, 2429 Ignatki

2 Spis treści 1. Rejestr zmian: WPROWADZENIE Wyposażenie Dane techniczne Dokładność INSTALOWANIE PRZELICZNIKA Montaż mechaniczny, podłączanie, plombowanie Uziemienie obudowy Czujnik temperatury Pt Warunki stosowania OBSŁUGA PRZELICZNIKA PROGRAMOWANIE PRZELICZNIKA PO MONTAŻU OPIS DZIAŁNIA GŁÓWNYCH FUNKCJI MENU Funkcje menu przelicznika MacBAT II: Programowanie haseł/autoryzacji Parametry transmisji Port COM1/RS-GAZ Parametry portu szeregowego COM Opcje rozszerzone ZEGAR PRZEGLĄD WEJŚĆ POMIAROWYCH Wejście impulsowe LF Wejście ciśnienia P Wejście temperatury Wielkości rezerwowe Poziom naładowania baterii Wejście HF (opcja) Dodatkowe wejście ciśnienia (opcja) Sygnalizacje (opcja) WARTOŚCI LICZONE Objętość niekorygowana Liczniki główne Strumień normalny i rzeczywisty Limity strumieni Szczyt godzinowy - sposób obliczania: Godzinowy przyrost objętości w warunkach normalnych Vnh [m 3 ] i przewidywany szczyt godzinowy eph [m 3 /h] Pozostałe wartości Korekcja błędów gazomierza turbinowego LICZENIE WSPÓŁCZYNNIKA ŚCIŚLIWOŚCI Skład gazu Programowanie składu gazu REJESTRACJA Dane zarejestrowane Dane dobowe Zdarzenia i alarmy Przeglądanie listy zdarzeń alarmów WYJŚCIA KONFIGURACJA Początek doby rozliczeniowej Funkcje serwisowe Okres rejestracji

3 7.9.4 Legalizacja wejść Wejścia impulsowe Wartości zastępcze Hasła i uprawnienia Podgląd tablicy DP Konfiguracja baterii / Bateria słoneczna Konfiguracja baterii / Wymiana baterii Tabliczka znamionowa PRZEGLĄDY OKRESOWE WYMIANA BATERII TABELA WYKONAŃ PRZELICZNIKA MacBAT II RYSUNKI I SCHEMATY MONTAŻOWE Interfejs transmisyjny INT RS232 - RS-GAZ 2 Ex Współpraca z komputerem przenośnym ZASILACZ SIECIOWY MacZ/II Opis techniczny Interfejs transmisyjny z zasilaniem INT-SII Opis urządzenia Podłączanie przeliczników CYFROWE PRZETWORNIKI CIŚNIENIA I TEMPERATURY PROTOKOŁY TRANSMISJI DANYCH Informacje ogólne Definicje numerów bieżących danych pomiarowych GAZ-MODEM Definicje alarmów Spis rysunków Rys. 3.1 Sposób złożenia oraz zarabianie kabla z przewodami linkowymi przepustów D1, D3-D5, gdzie: 1- tulejki zaciskowe, 2 przewody, 3 ekran, 4 kabel, 5- guma dociskowa, 6 nakrętka, 7 pierścień stożkowy Rys. 3.2 Sposób złożenia oraz zarabianie kabla z przewodami linkowymi przepustu D2, gdzie: 1- tulejki zaciskowe, 2 przewody, 3 ekran, 4 kabel, 5- guma, 6 nakrętka... 8 Rys. 3.3 Rys Schemat plombowania przelicznika MacBAT II Rys. 3.4 Rys Schemat podłączania i rozmieszczenie gniazd (widok po otwarciu pokrywy zacisków) Rys. 3.5 Rys Czujnik temperatury Pt100 kl. A Rys. 7.1 Gniazdo transmisji, RS-GAZ 2 w przeliczniku MacBAT II. Widok od strony wtyku Rys. 9.1Odłączenie pojemnika baterii od przelicznika Rys Rys Warunki zabudowy i rozmieszczenie otworów montażowych MacBAT II Rys Montaż przelicznika za pomocą zestawu M1 na rurze poziomej Rys Montaż przelicznika za pomocą zestawu M2 na rurze poziomej Rys Montaż przelicznika za pomocą zestawu M2 na rurze poziomej Rys Montaż przelicznika za pomocą zestawu M2 na rurze poziomej Rys Rys Opis sygnałów na złączach RS232 i RS-GAZ 2 interfejsu Rys Rys Sposób podłączenia interfejsu INT RS232 - RS-GAZ 2 Ex do komputera PC oraz przelicznika MacBAT II Rys Rys Warunki zabudowy zasilacza MacZ II Rys Rys Schemat aplikacji MacBAT II z MacZ II Rys Rys Specyfikacja zalecanych przewodów do MacBAT II Rys Rys Interfejs transmisyjny INT-SII - wymiary zewnętrzne i opis sygnałów na złączach interfejsu

4 Rys Rys Przykładowy układ telemetrii MacBAT II z interfejsem INT-SII zasilany z sieci 230V Rys Rys Przykładowy układ telemetrii MacBAT II/1OC z interfejsem INT- SII. 74 Rys Rys Podłączenie rezerwowych przetworników z MacBATII Rejestr zmian: Rejestr zmian: 26/04/2006 pkt str.69 dodano długości kabla dla konfiguracji z przetwornikami 26/04/2006 nowy pkt. 14 str.73 -Cyfrowe przetworniki temperatury i ciśnienia 04/09/2006 aktualizacja norm związanych z urządzeniem 18/01/2007 zmiana typu i sposobu wymiany baterii zasilającej, poprawienie parametru pojemność baterii, dodanie zarabiania kabla na rysunku Rys. 3.1, dodanie rysunku Rys

5 2. WPROWADZENIE Przelicznik objętości gazu MacBAT II jest urządzeniem przeznaczonym do pomiaru ilości i strumienia gazu oraz do rejestrowania parametrów zużywanego gazu. Pomiar polega na zliczaniu ilości impulsów czujnika kontaktronowego LF umieszczonego w głowicy gazomierza. Ponadto mierzone jest ciśnienie i temperatura gazu za pomocą wbudowanych czujników. Urządzenie przelicza zliczoną objętość gazu na warunki normalne (P= kpa, T=0 C), przelicza również w jednostkach energii, sumuje liczniki objętości, energii, masy. Rejestrowane są wartości pochodzące z pomiarów (ciśnienie, temperatura, skład, gęstość, ciepło spalania gazu) oraz wartości pochodzące z obliczeń (stany liczników oraz przyrosty objętości, energii, masy). Zapamiętywane są ponadto stany alarmowe wraz z parametrami mającymi związek z zaistniałym zdarzeniem. W wersji rozszerzonej (HFS) przelicznik jest dodatkowo wyposażony w wejście do współpracy z gazomierzami wyposażonymi w nadajnik HF standardu NAMUR, oraz w trzy wejścia sygnalizacyjne do współpracy ze stykami kontaktronowymi umieszczonymi w strefie zagrożenia wybuchem. Przelicznik posiada dwa łącza transmisji szeregowej: COM1 w standardzie RS- GAZ2 oraz łącze transmisji COM2 równolegle: w standardzie RS-GAZ2 i podczerwieni w standardach IrDA lub OPTO-GAZ. Przesyłanie danych odbywa się przy pomocy protokołów wymiany danych GAZ-MODEM oraz GAZ-MODEM2 i MODBUS RTU. Obudowa zapewnia pyłoszczelność i ochronę przed wnikaniem wody lanej strugą (stopień ochrony IP65). MacBAT II jest urządzeniem iskrobezpiecznym o zasilaniu bateryjnym. W wersji standardowej, w typowych warunkach eksploatacji (1-2 odczyty danych w miesiącu)bateria zapewnia 3 letni okres pracy urządzenia. Przelicznik posiada wiele funkcji do zastosowania w układach sterowania i telemetrii. W przypadku wykorzystywania tych funkcji konieczne jest zastosowanie zasilacza odpowiedniego typu, który zapewnia separację obwodów iskrobezpiecznych oraz umożliwia zewnętrzne zasilania przelicznika. Zasilacz jest wyposażeniem dodatkowym. Można stosować: zasilacz MacZ II (patrz rozdział 13 str.69) lub interfejs zasilający INT-SII (patrz rozdział 14 str.72). 2.1 Wyposażenie Standardowo, przelicznik MacBAT II jest wyposażony w: Czujnik temperatury Pt100 typu CT3-XXX/2-1 szt. Końcówki tulejkowe do zaciskania przewodów TE-0,5/8 30 szt. Końcówki tulejkowe do zaciskania przewodów TE-0,75/8 15 szt. Przewód do gazomierza LiYCY 4 x 0,25 mm 2-1 mb Klucz imbusowy 3 1 szt. Program do odczytu danych GASWIN-Standard. Instrukcja obsługi w wersji elektronicznej Instrukcja montażu w wersji drukowanej Dodatkowo przelicznik MacBAT II może być wyposażony w: Zestaw montażowy do mocowania na rurociągu Blachę montażową do mocowania na ścianie Zawór trójdrogowy do podłączenia czujnika ciśnienia 5

6 2.2 Dane techniczne Wymiary Masa Obudowa 2.3 Dokładność 200 x 180 x 80 mm 2,6 kg Odlew aluminiowy Temperatura otoczenia -25 o C do +55 o C w wykonaniu standardowym -25 o C do +65 o C na zamówienie Stopień ochrony IP 65 Klawiatura Foliowa, 20-przycisków Wyświetlacz LCD - graficzny 320x240 pikseli, z podświetleniem Dopuszczenie stosowania Dopuszczony do stosowania w strefach Z1 i Z2 niebezpieczeństwa wybuchu mieszanin par, gazów i mgieł wybuchowych z powietrzem, zaliczonych do grupy wybuchowości IIA i klasy temperaturowej T1,T2,T3. Cecha Ex II 2G EEx ia IIA T3 certyfikat FTZU 04 ATEX 0116 Wejścia Styk pomiarowy LF, bezpotencjałowy, częstotliwość < 2Hz Czujnik ciśnienia absolutnego P1. W wykonaniu standardowym instalowany jest czujnik ciśnienia absolutnego o zakresie pomiarowym 600 kpa. Czujnik zakończony jest gwintem metrycznym M Termometr Pt100 kl.a typ CT3-XXX/L Styk kontrolny, bezpotencjałowy, normalnie zwarty Wejście impulsów HF typu NAMUR (opcja z zasilaczem) Czujnik P2 ciśnienia absolutnego lub nadciśnienia (opcja) 3 wejścia sygnalizacji Ex do współpracy ze stykami bezpotencjałowymi (opcja) Wyjście sterujące 2 x typu OC, 1 x typu OC lub częstotliwościowe (1-1400Hz) parametry: U i= 12V, I i =22mA, R we =280 Ω lub 1 x typu OC, parametry: U i= 12V, I i =32,5mA, R we =160 Ω Zasilanie Bateria litowa MB79SL, 3.6V /35Ah Zasilane zewnętrzne Zasilacz sieciowy MacZ II z separacją obwodów Ex o parametrach: zasilanie przelicznika U o = 6.51V, I o =534mA, P o =1,69W. zasilanie nadajnika HF U o = 8.6V, I o =171mA, P o =0,75W Interfejs zasilający INT-SII o parametrach zasilania przelicznika: U o =6.51 V, I o =175,7 ma, P o =1,14 W. Transmisja danych 2xStandard RS-GAZ 2 - szybkość do b/s Standard IrDA - szybkość do b/s Standard OPTO-GAZ - szybkość do b/s Błąd graniczny dopuszczalny, obliczony w stosunku do wartości mierzonej temperatura otoczenia 23 o C(+3 o C) o C Błąd pomiaru ciśnienia ± 0.25% ± 0.5% Błąd pomiaru temperatury ± 0.1% ± 0.2% Błąd pomiaru objętości % +0.5 % Błędy obliczeniowe wyznaczania współczynnika korekcyjnego: % 6

7 3. INSTALOWANIE PRZELICZNIKA 3.1 Montaż mechaniczny, podłączanie, plombowanie. Przelicznik można instalować na gazociągu lub na ścianie. Po zamocowaniu przelicznika należy podłączyć rurkę impulsową do czujnika ciśnienia gazu (gwint metryczny M12 x 1,5). Rurka impulsowa powinna być zaopatrzona w zawór trójdrogowy, umożliwiający odcięcie dopływu gazu do czujnika lub podłączenie dodatkowego urządzenia kalibrującego. Specjalne półki do montażu zestawu przelicznika z zaworem trójdrogowym są dostarczane na zamówienie przez producenta (patrz rys str.61-64). Czujnik temperatury Pt100 rys str.10 (dostarczany wraz z przelicznikiem) należy zamontować w tulei termometrycznej umieszczonej w gazociągu, a następnie podłączyć do wejścia G1 w przeliczniku. Przelicznik jest przystosowany do współpracy tylko z czujnikami typu CT3-XXX/L produkcji PLUM. Następnie należy połączyć zewnętrzne obwody elektryczne. W tym celu należy wprowadzić przewody do komory zacisków przez odpowiednie przepusty D1-D5. Przepusty D1,D3-D5 są przystosowane do uziemienia ekranów kabli sygnałowych. Przewody te należy zarobić wg rysunku Ekran kabla do podłączenia zasilacza (przepust D2) powinien być izolowany przy przeliczniku a uziemiany przy zasilaczu. Kabel ten powinien być zarobiony wg rysunku Rys. 3.1 Sposób złożenia oraz zarabianie kabla z przewodami linkowymi przepustów D1, D3-D5, gdzie: 1- tulejki zaciskowe, 2 przewody, 3 ekran, 4 kabel, 5- guma dociskowa, 6 nakrętka, 7 pierścień stożkowy. 7

8 Rys. 3.2 Sposób złożenia oraz zarabianie kabla z przewodami linkowymi przepustu D2, gdzie: 1- tulejki zaciskowe, 2 przewody, 3 ekran, 4 kabel, 5- guma, 6 nakrętka. Do podłączenia zewnętrznych obwodów zastosowano złącza samozaciskowe Po włożeniu odizolowanego na dł. 3-4 mm przewodu w otwór złącza, następuje jego samoczynne zaciśnięcie. Lekko pociągając za przewód należy sprawdzić czy został zaciśnięty w złączu. W przypadku stosowania przewodów linkowych, końcówki powinny zaciśnięte w tulejkach (dostarczanych w komplecie z przelicznikiem). Sposób montażu tulejki pokazany jest na rysunku poniżej. 8mm Przewód linkowy końcówka kablowa Ze względu na średnice przepustów i złącz zaciskowych należy stosować przewody wielożyłowe o przekrojach 0,25 do 0,75 mm 2. Dokładna specyfikacja przewodów znajduje się na rysunku strona 68. Przede wszystkim należy podłączyć wejście impulsowe przelicznika(z603) z wyjściem nadajnika impulsów LF z gazomierza. Przelicznik może współpracować z gazomierzami o dowolnych wagach impulsu: od 0,001 do 10 m 3 /impuls (zgodnie z Normą Zakładową PGNiG prawidłowe ustawienia to: 0.01, 0.1, 1.0, 10.0 m 3 /imp). Nadajnik musi być typu kontaktronowego (styk bezpotencjałowy). Przelicznik został dodatkowo wyposażony w wejście badające styk kontrolny w gazomierzu. Jest to styk kontaktronowy normalnie zwarty. Manipulacje przy głowicy gazomierza (np. działanie silnym magnesem, lub wyjęcie wtyczki z nadajnika impulsów) powodują przerwanie obwodu kontrolnego i zapisanie tego zdarzenia w pamięci przelicznika. W przypadku, gdy gazomierz nie został wyposażony w styk kontrolny - należy zewrzeć zaciski wejścia w przeliczniku. Listwa zaciskowa Z610 służy do podłączenia zewnętrznego zasilania oraz separowanych obwodów transmisji w standardzie RS-GAZ2 z dedykowanego zasilacza: MacZII lub INT-SII. Listwa zaciskowa Z601 służy do podłączenia zewnętrznych przetworników pomiarowych w wykonaniu iskrobezpiecznym. Komunikacja z tymi przetwornikami odbywa się za pomocą standardu RS-GAZ2. 8

9 Opcjonalnie, przy współpracy z zasilaczem MacZ II, do przelicznika można podłączyć także wyjście impulsów HF z gazomierza (Z600). Wejście przelicznika przystosowane jest do współpracy z indukcyjnymi nadajnikami HF typu NAMUR. Do listwy zaciskowej Z605 można podłączyć iskrobezpieczne obwody sygnalizacyjne. Wejścia sygnalizacji obsługują trzy obwody ze stykami bezpotencjałowymi (kontaktrony). Przelicznik posiada także, zależnie od wykonania, trzy lub jedno wyjścia sterujące typu OC (Z613) - do podłączenia zewnętrznych obwodów sterujących lub sygnalizacyjnych. Ponieważ wyjścia te są wykonane w wersji iskrobezpiecznej to należy je łączyć z obwodami zewnętrznymi przez zasilacz MacZII lub bariery Ex o odpowiednich parametrach (patrz warunki stosowania. Wyjścia te są galwanicznie łączone do masy (GND) przelicznika za pomocą zwory ZW1 (rys ). Połączenie z GDN należy wykonać, gdy wyjścia OC przelicznika są łączone do zasilacza MacZII. Jeżeli wyjścia OC współpracują z innym urządzeniem niż to, do którego podłączone są obwody transmisji i zasilania przelicznika, należy je odseparować od masy przelicznika, rozłączając zworę ZW1. Po podłączeniu wejść pomiarowych, należy dokonać ustawienia żądanych parametrów przelicznika, tj. zegar, skład gazu, stałe algorytmu i parametry transmisji. Opis czynności wykonywanych przy programowaniu znajduje się w dalszej części instrukcji. 3.2 Uziemienie obudowy Wymagane jest uziemienie obudowy przelicznika. Uziemienie powinno być wykonane tylko w jednym punkcie. Jeżeli przelicznik jest montowany bezpośrednio na uziemionym gazociągu i montaż zapewnia galwaniczne połączenie obudowy z gazociągiem, nie należy dołączać dodatkowego uziemienia. Jeżeli obudowa przelicznika nie ma bezpośredniego połączenia z metalowymi, uziemionymi elementami, to podłączenie uziemienia należy wykonać przewodem miedzianym minimum 4 mm 2 do zacisku umieszczonego na opcjonalnej podstawie montażowej (podstawa nie stanowi standardowego wyposażenia). Metalowa rurka impulsowa łącząca czujnik ciśnienia w przeliczniku z uziemionym gazomierzem także stanowi uziemienie obudowy. W przypadku montażu przelicznika na rurze gazociągu miejsce zamontowania powinno znajdować się jak najbliżej gazomierza. Kable obwodów pomiarowych i transmisyjnych muszą być wyposażone w ekrany, które powinny być uziemione w jednym punkcie. Ekranów tych przewodów nie należy łączyć z innym punktem uziemieniowym, aby nie dopuszczać do powstawania pętli uziemieniowych (dotyczy to szczególnie wejścia impulsowego połączonego z gniazdem kontaktronu w głowicy gazomierza). Schemat łączenia kabli i uziemienia przedstawiony jest na rysunku Rys str

10 Rys. 3.3 Rys Schemat plombowania przelicznika MacBAT II. 10

11 Elementy zaznaczone linią przerywaną nie są montowane w standardowej wersji wykonania przelicznika G1 - gniazdo wtyku czujnika Pt100 P1, P2 - czujniki ciśnienia G2 - gniazdo transmisji COM2/RS-GAZ2 Z601 - złącze transmisji COM2/RS-GAZ2 do zewnętrznych przetworników Z610-1,2 złącze transmisji COM2/RS-GAZ2 do zasilacza Z610-3,4 złącze transmisji COM1/RS-GAZ2 do zasilacza Z610-5 U Z -wejście zewnętrznego zasilania przelicznika (5,0-6,2V) Z610-6 GND - złącze masa zewnętrznego zasilania przelicznika Z610-7 U HF - wejście zasilania nadajnika HF standardu NAMUR (maks. 8V) Z613 - wyjścia sterujące OC Z600 - wejście impulsów HF z gazomierza (opcja) Z603-1,2 wejście impulsów LF z głowicy gazomierza Z603-3,4 wejście styku kontrolnego z głowicy gazomierza Z605 - wejścia zewnętrznych sygnalizacji iskrobezpiecznych (opcja) I1 - okno wyjścia transmisji w podczerwieni (IrDA/OPTOGAZ) K - kołki do plombowania obudowy i wejść przetworników BP - przełącznik blokady programowania ZW1 - zworka łącząca masy wyjść OC z masa przelicznika Rys. 3.4 Rys Schemat podłączania i rozmieszczenie gniazd (widok po otwarciu pokrywy zacisków). 11

12 3.2.1 Czujnik temperatury Pt100 Wyposażeniem standardowym każdego przelicznika MacBATII lub MacBATII/T jest platynowy czujnik temperatury. Czujnik PT100/A/4/-20/+60 typ CT3-XXX/L do przelicznika MacBAT II umożliwia pomiar temperatury w gazach. Każdy egzemplarz czujnika jest wywzorcowany w laboratorium firmy PLUM zgodnie ze wzorcem uwierzytelnionym w Głównym Urzędzie Miar. Uwaga: długość osłony czujnika należy dostosować do średnicy gazociągu (patrz Tabela Wykonań str. 60). Dane techniczne: Zakres pomiarowy -20 o C- +60 o C Element przetwarzający - opornik platynowy Pt100 kl.a Czujnik wyposażony jest w przewód połączeniowy 4 żyłowy długości 2 m. (standard). Osłona zewnętrzna wykonana jest ze stali nierdzewnej 1H18N9T Średnica osłony 6 mm Rezystor pomiarowy jest galwanicznie odizolowany od obudowy. Do mocowania czujnika w tulei termometrycznej służy przyłącze z gwintem M20 1,5. Dławik zamontowany na rurce czujnika temperatury nie zapewnia uszczelnienia dla gazu. Czujnik CT3-XXX/L może być montowany na gazociągu - jedynie w szczelnej tulei termometrycznej. 12

13 Czujnik Pt100/A/4 -dd/+gg Typ: CT3-XXX / YY Nr fabr.: Czujnik Pt100/A/4 -dd/+gg Typ: CT3-XXX / YY Nr fabr.: KOD Rys. 3.5 Rys Czujnik temperatury Pt100 kl. A 13

14 3.3 Warunki stosowania Zgodnie z certyfikatem FTZU 04 ATEX 0116 warunki stosowania MacBAT II GT są następujące: Przelicznik MacBAT II GT jest służy do pomiaru ilości i strumienia gazu, używając sygnałów z czujników LF lub LF, HF (NAMUR) z gazomierzy, temperatury gazu zmierzonej zewnętrznym czujnikiem Pt100 i ciśnienia zmierzonego przez czujnik wbudowany (opcjonalnie czujnik zewnętrzny). Przelicznik jest zasilany z baterii wewnętrznej jak również z zewnętrznego atestowanego zasilacza o parametrach jak podano poniżej. Komunikacja z urządzeniami zewnętrznymi możliwa jest przez urządzenia działające na podczerwień oraz w standardzie RS-GAZ 2 przez specjalne certyfikowane urządzenia o parametrach jak poniżej. Parametry elektryczne wejść i wyjść przelicznika: Gniazdo G2 transmisja COM2 Gniazdo G2, zaciski 4,5: U i = 8 V; I i = 0,5 A; P i = 1,4 W; L i = 0; C i = 0 Gniazdo G2, zaciski 1,2: U o = 8 V; I o = 0,54 A; P o = 0,75 W; L o = 2 mh; C o = 200 µf (D+, D- względem GND) U i = 8 V; I i = 0,9 A; P i = 1,2 W; L i = 0; C i = 0 Listwa zaciskowa Z601 wyjście transmisji COM2 i zasilania do urządzeń zewnętrznych (np. zewnętrzne przetworniki ciśnienia MacR(P)) Z601, zaciski 1,2: U o = 8 V; I o = 0,64 A; P o = 1,69 W; L o = 1 mh; C o = 200 µf Z601, zaciski 3,4: U o = 8 V; I o = 0,54 A; P o = 0,75 W; L o = 2 mh; C o = 200 µf (D+, D- względem GND) U i = 8 V; I i = 0,9 A; P i = 1,2 W; L i = 0; C i = 0 Listwa zaciskowa Z610 podłączenie zasilacza MacZ II: Z610, zaciski 1,2: U o = 8 V; I o = 0,54 A; P o = 0,75 W; L o = 2 mh; C o = 200 µf (D+, D- względem GND) U i = 8 V; I i = 0,9 A; P i = 1,2 W; L i = 0; C i = 0 Z610, zaciski 3,4: U i /U o = 6,51 V; I i /I o = 0,45 A; P i = 1,2 W; L i = 0; C i = 0; (D+, D-względem GND) P o = 0,55 W; L o = 1 mh; C o = 500 µf Z610, zaciski 5,6: U i = 6,51 V; I i = 0,534 A; P i = 1,69 W; L i = 40 µh; C i = 300 µf Z610, zaciski 7,6: U i = 8,6 V; I i = 0,18 A; P i = 0,75 W; L i = 0; C i = 0 Listwa zaciskowa Z613 wyjścia OC: Z613 (standard), zaciski 1,4; 2,4; 3,4: U i = 12 V; I i = 22 ma; P i = 0,1 W; L i = 0; C i = 0 Z613 - (1OC), zaciski 3,4: U i = 12 V; I i = 32,5 ma; P i = 0,1 W; L i = 0; C i = 0 Listwa zaciskowa Z600 podłączenie nadajnika HF gazomierza Z600, zaciski 1,2: U o = 8,6 V; I o = 10 ma; P o = 82 mw; L i = 0; C i = 0; L o = 2 mh; C o = 500 µf Listwa zaciskowa Z603 podłączenie nadajnika kontaktronowego i styku kontrolnego gazomierza: Z603, zaciski 1,2; 3,4: U o = 6,51 V; I o = 35 µa; P o = 56 mw; L i = 0; C i = 120 nf; C o = 500 µf; L o = nielimitowana Listwa zaciskowa Z605 podłączenie nadajników sygnalizacji: Z605, zaciski 1,2; 3,4; 5,6: U o = 6,51 V; I o = 35 µa; P o = 56 mw; L i = 0; C i = 120 nf; C o = 500 µf; L o = nielimitowana Gniazdo G1 czujnika Pt100: U o = 6,51 V; I o = 58 ma; P o = 93 mw; L i = 0; C i = 360 nf; C o = 500 µf; L o = nielimitowana Zakres temperatur otoczenia: Standardowe wykonanie T a = - 25 C to + 55 C Wykonanie na specjalne zamówienie T a = - 25 C to + 65 C 14

15 4. OBSŁUGA PRZELICZNIKA Komunikacja użytkownika z przelicznikiem odbywa się przy użyciu klawiatury i wyświetlacza graficznego. Klawiatura składa się z czterech klawiszy funkcyjnych ENTER, CLEAR, EXIT, IrDA, klawiatury numerycznej - klawisze od 0 do 9, kropka dziesiętna i minus oraz z czterech klawiszy oznaczonych strzałkami. Uruchamia transmisję danych w standardzie IrDA Klawiatura numeryczna: można wówczas wprowadzać liczby z klawiatury lub wybierać nr pozycji z menu BIAŁYSTOK ISO 9001 IrDA IrDA I E C OPT O-GAZ CLEAR EXIT ENTER Pasek ikon informuje o trybie pracy przelicznika. W trybie wpisywania wartości klawisz CLEAR cofa kursor, kasując ostatni znak. W niektórych punktach menu wyświetla pomoc ekranową. Klawisz EXIT powoduje porzucenie danej funkcji i powrót do poprzedniego poziomu Strzałki powodują przesuwanie kursora odpowiednio w górę, w dół, w lewo i w prawo lub przewijanie poszczególnych funkcji w menu; Klawisz ENTER, powoduje wybór określonej opcji menu lub zapamiętanie wprowadzonej liczby 15

16 Oznaczenie symboli wyświetlanych na pasku ikon Zasilanie zewnętrzne Tryb pracy z baterią słoneczna Optogaz aktywny Tryb legalizacji Blokada sprzętowa wyłączona Blokada sprzętowa włączona Irda aktywna Zwarty styk kontrolny Rozwarty styk kontrolny Bateria 100% Bateria % Bateria 50-75% Bateria 25-50% Bateria rozładowana Na Oknie Głównym Alarm systemowy lub procesowy Znaki alfanumeryczne wywoływane z klawiatury numerycznej w edycji napisów. Klawisz wprowadzane znaki 0 0 spacja, : ; abc2abc 3 def3def 4 ghi4ghi 5 jkl5jkl 6 mno6mno 7 pqrs7pqrs 8 tuv8tuv 9 wxyz9wxyz '.'.+-*/ '-' -=# Sposób wprowadzania znaków jest zgodny ze standardem przyjętym w telefonach komórkowych. 16

17 5. PROGRAMOWANIE PRZELICZNIKA PO MONTAŻU Po zamontowaniu przelicznika i podłączeniu przetworników pomiarowych należy go dostosować do parametrów układu pomiarowego. W celu zapewnienia prawidłowej pracy, należy zaprogramować poniższe parametry: Waga impulsu LF Ustawienie wagi impulsu musi być zgodne opisem na tabliczce znamionowej gazomierza. Ustawianie patrz pkt str. 27 Objętość niekorygowana Stan licznika objętości niekorygowanej w przeliczniku musi się zgadzać ze stanem liczydła mechanicznego w gazomierzu. Ustawianie licznika powinno się odbywać przy zatrzymanym gazomierzu. Ustawianie patrz. pkt str.35 Okres rejestracji Ustawianie - patrz pkt str.49 Ustawienie zegara Zegar przelicznika powinien wskazywać bieżący czas. Ustawienie zegara patrz pkt. 6.3 str. 27 Parametry transmisji, Ustawianie - patrz pkt str.23 i str.25 Programowanie składu gazu Skład gazu powinien być zgodny z analizą dostarczaną przez dostawcę gazu Ustawianie patrz pkt str.40 17

18 6. OPIS DZIAŁNIA GŁÓWNYCH FUNKCJI MENU W czasie normalnej pracy wyświetlacz przelicznika jest wygaszony. Naciśnięcie jakiegokolwiek klawisza klawiatury przelicznika powoduje włączenie wyświetlacza. Wyświetla on wówczas podstawowe wielkości mierzone. Przykład wyświetlania: przelicznik MacBAT II IrDA Klawisze numeryczne pełnią w tym momencie rolę skrótów do głównych funkcji menu. OP TO-GAZ IrDA Naciśnięcie klawisza EXIT wyłącza wyświetlacz CLEAR EX IT ENTER ha sła podświetlenie Należy nacisnąć klawisz ENTER, aby uaktywnić Menu główne, w którym możemy dokonać przeglądu wielkości mierzonych, oraz ustawienia parametrów przelicznika. Klawiszem - możliwe jest załączenie i wyłączanie podświetlenia wyświetlacza. Podświetlenie nie załączy się w przypadku rozładowania baterii. przelicznik MacBAT II IrDA IrDA CLEAR OPTO-GAZ Klawisze numeryczne lub strzałki umożliwiają wybór poszczególnych pozycji menu. EX IT ENTER 0. - ha sła Naciśnięcie klawisza EXIT spowoduje powrót do wyświetlania Wielkości głównych. podświetlenie Wciśnięcie ENTER powoduje wybranie aktualnie podświetlonej pozycji menu. 18

19 W przypadku wykrycia błędu w działaniu przelicznika, błędy aktualnie wykryte są sygnalizowane przez wyświetlenie informacji z koniecznością potwierdzenia, np. jeżeli nastąpiło przekroczenie zakresu pomiarowego czujnika temperatury, zostanie wyświetlony komunikat: przelicznik MacBAT II IrDA OP TO-GAZ IrDA CLEAR EX IT ENTER ha sła Naciśnięcie klawisza ^ potwierdza aktywny alarm podświetlenie Na ekranie wielkości głównych wyświetlane są następujące informacje: Napis *over* sygnalizuje przekroczenie zakresu pomiarowego danego wejścia przelicznik MacBAT II OP IrDA TO-GAZ IrDA CLEAR EX IT ENTER 0. - ha sła podświetlenie 19

20 7. Funkcje menu przelicznika MacBAT II: 7.1 Programowanie haseł/autoryzacji W przeliczniku są zdefiniowane konta użytkowników, do których przypisane są zakresy modyfikacji parametrów. Lista obejmuje pięciu użytkowników: USER-000 USER-004 oraz konto serwisu fabrycznego SERWIS-1. Jakakolwiek modyfikacja parametrów przelicznika wymaga zalogowania się jako wybrany użytkownik i podania hasła. Po pierwszym zalogowaniu dalsze modyfikacje nie wymagają autoryzacji. Po 90 sekundach od ostatniego naciśnięcia klawisza użytkownik zostaje automatycznie wylogowany i następna zmiana wymaga ponownej autoryzacji. Użytkownik może się wylogować wybierając odpowiednią opcję w zleceniu Hasła i uprawnienia. Zlecenie Hasła i uprawnienia umożliwia zmianę i zaprogramowanie nowych wartości haseł lub załączenia /wyłączenia parametrów, które może zmieniać dany użytkownik. Po wywołaniu tego zlecenia z klawiatury za pomocą wyboru tego punktu z menu Konfiguracja ( patrz. rozdział 7.8.) wyświetlany jest ekran: BIAŁYSTOK ISO 9001 IrDA IrDA I E C OPT O-GAZ CLEAR EXIT ENTER klawiszami wybiera się użytkownika USER-XXX Po naciśnięciu klawisza ENTER pojawia się pole do wpisania hasła 20

21 Po podaniu hasła danego użytkownika (fabryczne ustawienie: 4096) i naciśnięciu ENTER pojawi się ekran wyboru konfiguracji: Funkcja umożliwia zmianę hasła danego użytkownika - nowe hasło może długość do 8 znaków i może składać się z cyfr, minusa IrDA i kropki. Zaprogramowanie braku hasła (tylko klawisz ENTER) spowoduje wyłączenie funkcji hasła. Hasło kończy klawisz ENTER. Należy CLEAR potwierdzić hasło podając je ponownie Funkcja umożliwia zmianę aktualnie zalogowanego użytkownika BIAŁYSTOK ISO 9001 EXIT ENTER I E IrDA C OPT O-GAZ Funkcja umożliwia przegląd uprawnień danego użytkownika do modyfikacji parametrów przelicznika Funkcja umożliwia zmianę uprawnień 3 danego 0. użytkownika do modyfikacji - parametrów przelicznika (fabrycznie funkcja ta jest zarezerwowania tylko dla użytkownika USER-000 administratora kont). Przegląd parametrów za pomocą klawiszy, zmiana ustawień. Możliwe uprawnienia to modyfikacja: - praw użytkowników - ustawień portu transmisji COM1 - ustawień portów transmisji COM2 - konfiguracji przelicznika - limitów wejść pomiarowych i wyjść sterujących - składu gazu - ustawień zegara Ustawienia fabryczne nadają: użytkownikowi USER-000 pełne prawa modyfikacji - poza funkcjami serwisowymi USER tylko uprawnienia do modyfikacji parametrów transmisji na porcie transmisji COM1 i ustawiania limitów oraz wyjść sterujących USER brak uprawnień do modyfikacji 21

22 Modyfikację parametrów przelicznika można przeprowadzać za pomocą klawiatury lub zdalnie (za pomocą transmisji szeregowej) w protokole GAZ-MODEM 2. Protokół transmisji GAZ-MODEM 2 umożliwia programowanie parametrów przelicznika tj. czas, skład gazu, limity wejść pomiarowych, zakresy pomiarowe. Możliwość zmiany parametrów jest uzależniona od użytkownika (USER-XXX) i jego uprawnień. Każdorazowo przy próbie modyfikacji należy podać nazwę użytkownika i hasło dostępu. Fakt modyfikacji parametru, numer użytkownika dokonującego zmian oraz wartości zmienianego parametru początkowa i po zmianie, są rejestrowane na liście zdarzeń. Przelicznik MacBAT II jest wyposażony w przełącznik blokady programowania, umieszczony pod plombowaną pokrywą listwy zacisków (patrz Rys. 3.3). Ustawienie tego przełącznika w pozycji Zablokowane uniemożliwia zmianę parametrów przelicznika za pomocą klawiatury i transmisji danych w protokole GAZ-MODEM 2. W przypadku transmisji danych w protokole GAZ-MODEM i MODBUS RTU możliwość zdalnej konfiguracji parametrów (ustawień zegara lub składu gazu) jest określana w odrębnym zleceniu. 7.2 Parametry transmisji Przelicznik MacBAT II wyposażony jest w dwa niezależne porty transmisji szeregowej COM1 i COM2. Port COM1 jest wykonany w standardzie elektrycznym RS-GAZ2 stosowanym w urządzeniach iskrobezpiecznych a jego sygnały wyprowadzone na złącze na płycie zacisków. Port COM2 może wykorzystywać kilka standardów elektrycznych transmisji: Standard RS-GAZ2 zgodny z Normą ZN-G-4007 sygnały wyprowadzone są na gniazdo G2 umieszczone na obudowie przelicznika oraz równolegle na złącze płyty zacisków. Vz 3 D+ 4 2 GND 5 1 D- Rys. 7.1 Gniazdo transmisji, RS-GAZ 2 w przeliczniku MacBAT II. Widok od strony wtyku. Standard IrDA - łącze podczerwieni umożliwia uzyskanie dużej prędkości transmisji ( bodów) na odległość ok.1m (kąt widzenia 15 ) bez złącz i połączeń galwanicznych. Łącze jest zgodne ze standardem IrDA firm IBM, Apple i Sharp. Jest stosowane w wielu drukarkach i komputerach przenośnych oraz mikrokomputerowym przenośniku danych MacGAZ. Standard OPTO-GAZ - łącze podczerwieni umożliwia uzyskanie transmisji (57600 bodów) bez złącz i połączeń galwanicznych, po przyłożeniu standardowej głowicy do okienka na obudowie przelicznika. Standard zgodny z IEC 61107:1996 oraz ZN-G Komunikacja z przelicznikiem może odbywać się za pomocą różnych protokołów transmisji: GAZ-MODEM; GAZ-MODEM2, ASCII lub MODBUS. Przelicznik automatycznie rozpoznaje protokół, w jakim jest odpytywany i odpowiedź jest 22

23 wysyłana w tym samym protokole. Opis protokołów komunikacji znajduje w dalszej części instrukcji (patrz rozdział 14). W dolnej ramce ekranu wyświetlane są aktualne ustawienia transmisji podświetlanego standardu portu Wskaźniki aktywnych sygnałów Rx lub Tx. Sygnalizują przebieg transmisji na danym porcie. COM2 GND VCC D+ D- COM2 D+ D- CO M1 D+ D- Vz GND 8.2V Z Z610 Wyprowadzenie sygnałów transmisji RS-GAZ2 COM1 i COM2 na listwę zaciskową. Złącze Z601 służy do podłączenia transmisji do zewnętrznych przetworników pomiarowych. Złącze Z610 służy do podłączenia sygnałów transmisji za pośrednictwem zasilacza MacZ II do urządzeń odczytujących dane, zasilanych z sieci 230V. 23

24 7.2.1 Port COM1/RS-GAZ2. Funkcja umożliwia ustalenie parametrów transmisji szeregowej dla wyjścia transmisji COM1 w standardzie RS-GAZ2: Po wywołaniu zlecenia zostaną wyświetlone aktualne parametry w postaci: BIAŁYSTOK ISO 9001 IrDA Wybór opcji rozszerzonych dla portów IrDA I E C OPT O-GAZ Wybór pozycji do edycji strzałkami góra -dół CLEAR EXIT ENTER Parametry transmisji zmieniane są za pomocą strzałek. Naciśnięcie klawisza EXIT powoduje wyjście do wyższego poziomu menu z możliwością zaprogramowania nowych parametrów, co należy potwierdzić. Przelicznik wyświetla: Klawisz ENTER ustawia tryb edycji i umożliwia wpisanie adresu z zakresu za pomocą klawiszy numerycznych BIAŁYSTOK ISO 9001 IrDA IrDA I E C OPT O-GAZ Naciśnięcie klawisza potwierdza zapis nowych parametrów CLEAR EXIT ENTER

25 7.2.2 Parametry portu szeregowego COM2. Port COM2 może być odczytywany za pomocą trzech standardów transmisji: RS-GAZ2, IrDA lub OPTO-GAZ. Parametry portu mogą być ustawiane niezależnie dla każdego ze standardów. Programowanie odbywa się analogicznie jak dla portu COM1(patrz pkt ). Odczyt danych na porcie COM2 może odbywać się na bieżąco za pomocą tylko jednego ze standardów. Wybór jednego ze standardów blokuje transmisję na pozostałych łączach. Domyślnym standardem portu COM2 jest RS-GAZ2 odczyt przez gniazdo transmisji umieszczone na obudowie komory zacisków przelicznika. Przyłożenie głowicy OPTO-GAZ do okna na klawiaturze powoduje automatyczny wybór tego standardu. Po zdjęciu głowicy OPTO-GAZ - standard COM2 wraca do ustawienia domyślnego RS-GAZ2 Naciśnięcie klawisza głównych powoduje wybór standardu IrDA dla portu COM2. Ponowne przełączenie łącza transmisji z trybu IrDA do RS-GAZ2 nastąpi dopiero po zakończeniu odczytu danych przez IrDA. IrDA BIAŁYSTOK ISO 9001 I E IrDA C OPT O-GAZ Znacznik pokazuje aktualny standard portu szeregowego COM2 CLEAR EXIT ENTER W dolnej ramce ekranu wyświetlane są aktualne ustawienia transmisji podświetlanego standardu portu Wskaźniki aktywnych sygnałów Rx lub Tx. Sygnalizują przebieg transmisji na danym porcie.. Możliwe ustawienia parametrów transmisji portów COM1 i COM2 to: 25

26 Szybkość transmisji: [bitów/s ] COM1 RS-GAZ2: COM2 RS-GAZ2: COM2 IrDA : COM2 OptoGaz: Parzystość: N - nie sprawdzana E - parzystość O - nieparzystość ilość bitów informacji 8 - bitów inf 7 - bitów inf. Bity Stopu: 1 - bit stopu 2 - bity stopu Opcje rozszerzone W przypadku, gdy do komunikacji z przelicznikiem wykorzystywany jest protokół transmisji MODBUS, możliwa jest modyfikacja formatu liczb F.P. dla tego protokołu. Możliwe ustawienia to lub Wybór, czy modyfikacja składu gazu ma generować zdarzenie zapisane w pamięci przelicznika. Przy współpracy przelicznika ze sterownikiem, często modyfikującym skład gazu zalecany jest wybór opcji NIE (żeby lista zdarzeń nie rozrastała się nadmiernie). Wybór, czy przy włączonej blokadzie modyfikacji parametrów przelicznika, możliwa jest modyfikacja składu gazu za pomocą transmisji w protokole GAZ- MODEM2. Konieczna jest weryfikacja użytkownika (USER-XXX). Wybór, czy przy włączonej blokadzie modyfikacji parametrów przelicznika, możliwa jest modyfikacja składu gazu za pomocą transmisji w protokołach GAZ- MODEM lub MODBUS. W protokole GAZ-MODEM możliwa jest tylko modyfikacja zegara przelicznika, w MODBUS możliwa jest modyfikacja udziałów składu gazu. Oba powyższe protokoły nie jest wymagają autoryzacji. 26

27 7.3 ZEGAR Przelicznik wyposażony jest w zegar czasu rzeczywistego. Czas i data wyświetlane są w formacie: gg:mm:ss DD-MM-RRRR gdzie: gg:mm:ss = godziny: minuty: sekundy DD-MM-RRRR = dzień - miesiąc - rok Po wybraniu numeru 0 z głównego menu wyświetlany jest zegar przelicznika. Na przykład: Modyfikacja czasu możliwa jest za pośrednictwem łącza transmisji szeregowej lub z klawiatury. BIAŁYSTOK ISO 9001 IrDA Wybór pozycji : Czas/-Data oraz zmiana wartości podczas edycji strzałkami góra -dół IrDA I E C OPT O-GAZ Wybór pozycji do edycji strzałkami prawo-lewo CLEAR EXIT ENTER Klawisz ENTER uruchamia edycję wartości Uruchomienie edycji powoduje zatrzymanie wyświetlania zegara (wewnątrz przelicznika zegar zlicza czas bez zakłóceń). ENTER powoduje przepisanie czasu i daty z wyświetlacza do zegara wewnętrznego i start z nowymi wartościami. EXIT umożliwia porzucenie funkcji bez zmiany czasu i daty. W czasie ustawiania daty dzień tygodnia ustawia się automatycznie, według wbudowanego kalendarza. Fakt modyfikacji zegara jest zapamiętywany w pamięci zdarzeń przelicznika (czas przed i po modyfikacji). Modyfikacja zegara za pomocą klawiatury jest chroniona hasłem. Zmiana ustawień zegara ma wpływ na rejestrację danych. Manipulacje czasem, a zwłaszcza przestawianie zegara na czas przyszły, mogą uniemożliwić odczyt danych za pomocą komputera! 27

28 Możliwy jest wybór ustawień zmiany czasu letni/zimowy. Zmiana czasu może odbywać się automatycznie, na podstawie wbudowanego kalendarza lub ręcznie, poprzez wprowadzenie przez użytkownika nowego czasu. Automatyczna zmiana czasu nie powoduje problemów z odczytem danych. W przypadku przesunięcia czasu o godzinę do przodu, w danych godzinowych pojawi się dziura. W przypadku cofnięcia zegara o godzinę w danych godzinowych skasowaniu ulegną pierwsze dane zarejestrowane pomiędzy godz a W danych godzinowych nie będzie nieciągłości, a suma próbek godzinowych za ta dobę nie będzie równa różnicy liczników głównych z końca i początku doby. Automatyczna zmiana ustawień zegara nie ma wpływ na rejestrację zużycia gazu w liczniku głównym Vn. 28

29 7.4 PRZEGLĄD WEJŚĆ POMIAROWYCH W zleceniu tym wyświetlane są wartości mierzone przez przelicznik: ciśnienie i temperatura gazu, stan wejścia impulsowego, temperatura wewnętrzna, poziom naładowania baterii, oraz opcjonalne wejścia rezerwowe. Dla każdej z wielkości mierzonych wyświetlane są ponadto parametry związane z danym wejściem pomiarowym: limity wartości, dane czujników, itp Wejście impulsowe LF Wyświetlany jest licznik impulsów, przyrostu oraz czas [w sekundach] pomiędzy impulsami z gazomierza (ostatnim i poprzednim). W dolnej linii wyświetlany jest stan styku kontrolnego gazomierza ( na przykładzie poniżej - styk rozwarty). przelicznik MacBAT II IrDA IrDA CLEAR EX IT ENTER OP TO-GAZ ha sła Klawiszami strzałek l< > przechodzimy do wyświetlania pozostałych parametrów związanych z danym wejściem pomiarowym podświetlenie Klawisz ENTER uruchamia edycję wyświetlanych wielkości. Po wybraniu klawiszem ENTER podświetlanej wielkości można wprowadzić nowa wartość: od 0,001 do 99 m 3 /impuls (zgodnie z Normą Zakładową PGNiG prawidłowe ustawienia to: 0.01, 0.1, 1.0, 10.0 m 3 /imp). 29

30 LF(-) LF(+) STYK(-) STYK(+) Z603 Opis sygnałów na złączu wejścia impulsowego LF Zakresy pomiarowe gazomierza podane są w warunkach roboczych. Ponieważ górny zakres gazomierza musi być większy od dolnego, najpierw należy wpisać wartość górnego zakresu. W przypadku wyświetlania informacji o numerze podłączonego gazomierza - edycja numeru odbywa się po naciśnięciu klawisza ENTER. Wprowadzać można liczby lub litery - każde naciśnięcie klawisza numerycznego zmienia wprowadzaną wartość. Zatwierdzenie wprowadzonej wartości klawiszem ENTER Wejście ciśnienia P1 Ciśnienie P1 jest ciśnieniem roboczym gazu i służy do obliczania współczynnika korekcji. Wyświetlane są następujące wartości oraz informacje dodatkowe. Wartość zmierzonego ciśnienia: Zakres pomiarowy oraz limity. Wartości limitów można edytować po naciśnięciu klawisza ENTER - analogicznie jak dla wejścia LF. 30

31 Format i jednostka ciśnienia wyświetlany na wyświetlaczu przelicznika. Format i jednostka transmitowane za pomocą protokołu GAZ-MODEM nie ulegają zmianie. Wartość ciśnienia w czasie alarmu jest to wartość przyjmowana do obliczeń objętości gazu w przypadku przekroczenia zakresu pomiarowego czujnika ciśnienia. W warunkach awaryjnych prezentowana jest dodatkowa informacja dotycząca pochodzenia wartości zastępczej: ostatnio zmierzona/ stała zastępcza Wejście temperatury Wyświetlane są następujące wartości oraz informacje dodatkowe: 31

32 7.4.4 Wielkości rezerwowe Przelicznik MacBAT II umożliwia dołączenie zewnętrznych cyfrowych przetworników pomiarowych, które komunikują się z przelicznikiem za pomocą łącza transmisji RS- GAZ2 i protokołu transmisji GAZ-MODEM2. Przetworniki pomiarowe dołączane do przelicznika MacBAT II musza być wykonane w wersji Ex. Możliwe jest podłączenie do czterech takich czujników. Wielkości mierzone przez czujniki zewnętrzne są wyświetlane i rejestrowane jako wielkości rezerwowe. GND VC C D+ D- RE ZER WY Z6 01 Opis sygnałów na złączu RS-GAZ2 do zewnętrznych przetworników. Wyjście napięcia Vcc (5V) do zasilania zewnętrznych przetworników cyfrowych. Wydajność prądowa zasilania, zależy od zewnętrznego źródła zasilania przelicznika (MacZII, INT-SII, itp.), ale nie przekracza 100mA. Przykład wyświetlania: W fabrycznej konfiguracji przelicznika, wejścia rezerwowe są nieaktywne. 32

33 Włączenie wejścia polega wpisaniu numeru fabrycznego oraz numeru adresowego przetwornika, który ma być przypisany danej wielkości rezerwowej. Każdy z zewnętrznych przetworników musi posiadać unikalny adres logiczny niepokrywający się z numerem logicznym wejścia RS-GAZ2 przelicznika. Adresy logiczne oraz parametry transmisji przetworników ustawia się zgodnie z ich instrukcjami obsługi. Aktywne wejście rezerwowe można wyłączyć zleceniem Deaktywuj rezerwę Poziom naładowania baterii W przeliczniku MacBAT II został zainstalowany układ mierzący ładunek baterii. Wyświetlany jest procentowo poziom naładowania baterii, jej napięcie oraz przewidywany czas pracy na baterii Etl. Wartość ta szacowana jest na podstawie zużycia energii z ostatniej doby rozliczeniowej i jest aktualizowana raz na dobę (o ). Przy wymianie baterii układ mierzący ładunek musi być zresetowany (patrz rozdział Wymiana baterii). Ponadto wyświetlane są dodatkowe informacje: 33

34 7.4.6 Wejście HF (opcja) Przelicznik MacBAT II może być opcjonalnie wyposażony w wejście impulsów wysokiej częstotliwości HF z gazomierza. HF(-) HF(+) 1 2 Z600 Wejście HF przelicznika przystosowane jest do współpracy z indukcyjnym nadajnikiem impulsów typu NAMUR. Opcja ta jest dostępna wyłącznie przy współpracy z zasilaczem MacZ II. Przy normalnej pracy z baterii wyświetlany jest komunikat: Po podłączeniu zasilania do wejścia U ZN listwy Z610 uaktywniają się funkcje związane z wejściem HF. W zleceniu Konfiguracja /Wejścia impulsowe należy wybrać odpowiednie ustawienia (patrz powyżej). 34

35 7.4.7 Dodatkowe wejście ciśnienia (opcja) Przelicznik opcjonalnie może być wyposażony w dodatkowy czujnik ciśnienia P2 z rejestracją wartości mierzonych. Typ czujnika (nadciśnienia lub absolutny) oraz zakres może być wybierany zgodnie z Tabelą Wykonań. Czujnik ten może służyć do rejestracji ciśnienia na wlocie lub wylocie stacji redukcyjno-pomiarowej. Dokładność pomiaru: Błędy pomiaru ciśnienia Zakresy pomiarowe Temperatura otoczenia 23 C (±2 C) C 0 17 kpa ±0.05 kpa ± 0.1 kpa dla wskazań: kpa kpa kpa ± 0.25 kpa ± 0.5 kpa powyżej 100 kpa ± 0.25 % wartości mierzonej ±0.5 % wartości mierzonej kPa ± 0.3 % wartości mierzonej ± 0.6 % wartości mierzonej 0,4 3,4MPa 1,4 6,2MPa ± 0.2 % zakresu wskazań ± 0.2 % zakresu wskazań 0,5 3.5MPa abs MPa abs ± 0.3 % wartości mierzonej ± 0.6 % wartości mierzonej Aktualnie mierzona wartość wyświetlana jest w menu Wejścia pomiarowe. Wartość zmierzonego ciśnienia: Zakres pomiarowy oraz limity. Wartości limitów można edytować po naciśnięciu klawisza ENTER - analogicznie jak dla wejścia P1. 35

36 7.4.8 Sygnalizacje (opcja) Przelicznik MacBAT II opcjonalnie może być wyposażony w trzy dwustanowe wejścia sygnalizacyjne. Wejścia te są obwodami iskrobezpiecznymi, przystosowanymi do współpracy z bezpotencjałowymi stykami typu kontaktron. S1(-) S1(+) S2(-) S2(+) S3(-) S3(+) Z605 Parametry każdego z wejść można ustawiać w zleceniu 8.Sygnalizacje w menu głównym. Numery wejść sygnalizacji Aktualnie aktywne wejście Aktywny stan zaznaczoneg o wejścia Po wybraniu klawiszem ENTER danego wejścia, można ustawić stan, który będzie sygnalizowany alarmem. Po pojawieniu się stanu aktywnego na wejściu sygnalizacji, pojawi się komunikat. 36

37 Informacja o wystąpieniu alarmu zostanie zapamiętana na liście zdarzeń i alarmów w pamięci przelicznika. 7.5 WARTOŚCI LICZONE Funkcja ta umożliwia odczyt lub modyfikację podstawowych wielkości obliczanych przez przelicznik na podstawie pomiarów oraz zaprogramowanych parametrów Objętość niekorygowana Przykład wyświetlania: Wartość ta jest istotna jako miernik poprawnej współpracy wyjścia impulsów z gazomierza z wejściem przelicznika. Objętość niekorygowana Vr wyświetlana w przeliczniku powinna być równa wskazaniom liczydła mechanicznego gazomierza. W przypadku montażu lub czynności serwisowych w przeliczniku lub gazomierzu oba liczniki powinny być synchronizowane. Różne stany licznika i liczydła gazomierza w trakcie eksploatacji świadczy o uszkodzeniu jednego z urządzeń. Licznik objętości ma pojemność 9 cyfr. Wszystkie wyświetlane cyfry są znaczące. Po naciśnięciu klawisza ENTER przelicznik przełącza w tryb edycji umożliwiający modyfikację wyświetlanej liczby. Wyświetlenie kursora powoduje zatrzymanie licznika (wewnątrz przelicznika objętość zliczana jest nadal bez zakłóceń). Ponowne naciśniecie klawisza ENTER powoduje zapisanie wartości do licznika. EXIT umożliwia porzucenie funkcji bez zmiany wartości. W przeliczniku znajdują się dwa dodatkowe liczniki objętości roboczej Vrd i Vrb. Licznik podstawowy Vr jest zliczany z wejścia LF. W przypadku konfiguracji wejść LF/HF licznik pomocniczy Vrd jest zliczany z wejścia HF. W prawidłowo działającym gazomierzu objętości zliczane na podstawie impulsów z obydwu wyjść powinny być takie same. Rozbieżność pomiędzy licznikami wskazuje na uszkodzenie gazomierza np. uszkodzenie łopatek wirnika, uszkodzenie nadajnika HF lub LF, uszkodzenie sprzęgła w głowicy gazomierza, itp. Prawidłowe zliczanie licznika Vrd wymaga bezprzerwowego zasilania przelicznika i nadajnika HF w gazomierzu. 37

38 Licznik Vrb jest licznikiem objętości w warunkach roboczych, który uwzględnia korekcję od charakterystyki gazomierza (patrz pkt.6.5.8) Liczniki główne Wyświetlane są liczniki objętości w warunkach normalnych Vn, licznik energii E oraz liczniki awaryjne. W przypadku wystąpienia alarmów systemowych zatrzymywane jest zliczanie objętości i energii w licznikach głównych. Wielkości te w stanie awaryjnym liczone są na podstawie przybliżonych parametrów i sumowane w licznikach awaryjnych. Na podstawie liczników awaryjnych można w przybliżeniu oszacować objętość gazu przepływającą przez układ pomiarowy w trakcie awarii. Liczniki główne służą do celów rozliczeniowych i nie są modyfikowalne Strumień normalny i rzeczywisty. Są to wielkości dodatkowe umożliwiające określenie chwilowego zużycia gazu. Wielkości te nie służą do wyliczania średniego strumienia godzinowego zapamiętywanego w przeliczniku. Przy współpracy przelicznika tylko z wyjściem kontaktronowym niskiej częstotliwości wielkości te są obarczone dużą bezwładnością pomiaru ze względu rzadko przychodzące impulsy (dotyczy to zwłaszcza dolnej granicy pomiarowej gazomierza lub gazomierzy o dużej wadze impulsu np.10m 3 /imp.). Przy konfiguracji przelicznika z wejściem HF strumienie są wyliczane w okresach 1 sekundowych. Przykład wyświetlania: Limity strumieni Przelicznik umożliwia wpisanie limitów (min i max) na strumienie normalny i rzeczywisty. Przekroczenie tych limitów powoduje wystąpienie i zarejestrowanie alarmu. Ustawienie limitów od 0,00 do 0,00 wyłącza dany limit. 38

39 7.5.5 Szczyt godzinowy - sposób obliczania: Strumień objętości odniesiony do warunków normalnych jest mierzony, co 20 sekund. W ciągu każdej godziny zegarowej wyliczany jest średni strumień godzinowy. Największy z nich, licząc od godziny 22:00 poprzedniej doby, jest pamiętany jako szczyt godzinowy. O godzinie 22:00 aktualnej doby szczyt godzinowy jest zapamiętywany wraz z datą (zlecenie Przepływy dobowe i szczyty godzinowe ). Cykl ten jest powtarzany dla każdej doby niezależnie. W przykładzie na poniższym rysunku średni strumień godzinowy zmierzony pomiędzy godzinami 19:00 i 20:00 zostanie zapamiętany jako szczyt godzinowy w dobie. Czas wystąpienia tego szczytu to godzina 20:00. przykład wyświetlania: Qn [m3/h] :

40 7.5.6 Godzinowy przyrost objętości w warunkach normalnych Vnh [m 3 ] i przewidywany szczyt godzinowy eph [m 3 /h]. Parametry te umożliwiają w bieżącej chwili przewidywanie najbliższego szczytu godzinowego. W przypadku, gdy MacBAT II jest częścią układu sterowania i kontroli przewidywany szczyt godzinowy pozwala na bieżąco sprawdzać, czy nie zostanie przekroczona moc zamówiona. W przeliczniku eph [m 3 /h] obliczany jest wg wzoru: eph = Vnh+(t h+1 t 0 ) QVn, gdzie: t 0 [h] bieżący czas np. 16 i 1/2h t h+1 [h] kolejna pełna godzina np. 17:00 QVn [m3/h] chwilowy strumień objętości odniesiony do warunków normalnych Kumulowana objętość w warunkach normalnych jest to objętość liczona od początku pełnej godziny zegarowej do chwili obecnej. Po naciśnięciu klawisza ENTER możliwe jest wprowadzenie trzech limitów na godzinową objętość dvnh. Limity te mogą być przypisane do sterowania wyjściami przelicznika MacBAT II i w układzie z zasilaczem mogą sterować ograniczaniem poboru gazu przez odbiorniki np. piece CO Pozostałe wartości. Wyświetlane są ponadto następujące wielkości (przeglądanie za pomocą klawiszy. 40

41 7.5.8 Korekcja błędów gazomierza turbinowego. Przelicznik MacBAT II jest wyposażony w oprogramowanie umożliwiające korekcję wyznaczanej objętości lub strumienia objętości w zależności od krzywej błędów gazomierza. Funkcja korekcyjna jest wyznaczana na podstawie tabeli błędów gazomierza określonej podczas wzorcowania i zastosowania interpolacji liniowej w obszarach pomiędzy zmierzonymi punktami. Korekcja błędów gazomierza jest wykonywana zgodnie z zapisem: q skorygowana = q * F(q) fpi+ 1 fpi F ( q) = ( q QPi ) + fp QP QP i+ 1 gdzie: q - strumień gazu przepływający przez gazomierz, F(q) funkcja korekcyjna fp i+1, fp i - wartości błędu gazomierza w charakterystycznych punktach QP i+1, QP i - wartości strumieni, między którymi wyznaczona została wartość błędu Funkcja F(q) powinna być określona i ciągła dla wszystkich wartości q w zakresie między q min a q max gazomierza. Ekstrapolacja poza q min i q max nie jest wykonywana. Należy wprowadzić charakterystykę błędu z karty kalibracji dołączonej do gazomierza. Należy wprowadzić kolejno strumień QP oraz odpowiadający mu błąd dla punktów od P1 do P7. Włączenie lub wyłączenie korekcji a także zmiana wartości punktów kalibracji w przeliczniku są traktowane jako zdarzenia i pojawią się na liście zdarzeń i alarmów. Jeżeli producent gazomierza w karcie kalibracji zamieścił mniej niż siedem punktów charakterystycznych, to w przeliczniku na wolnych pozycjach należy wpisać wartości zerowe. Przelicznik umożliwia wpisanie do siedmiu punktów z charakterystyki błędów gazomierza. i i.. Charakterystykę gazomierza należy wprowadzać tylko wtedy, gdy ciśnienie robocze w gazomierzu jest takie samo jak ciśnienie podczas jego kalibracji. W innym przypadku wprowadzenie charakterystyki może być źródłem dodatkowych błędów. 41