Rodzaje specjalizacji dla farmaceutów. Uzyskane kompetencje przez specjalistę farmacji klinicznej

Transkrypt

1 Rodzaje specjalizacji dla farmaceutów Farmacja kliniczna w Polsce i na świecie Anna Wiela-Hojeńska Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu analityka farmaceutyczna bromatologia farmacja apteczna farmacja kliniczna farmacja przemysłowa farmacja szpitalna farmakologia lek roślinny mikrobiologia i biotechnologia farmaceutyczna toksykologia zdrowie publiczne zdrowie środowiskowe CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w FARMACJI KLINICZNEJ Program dla farmaceutów Program przygotował zespół ekspertów Prof. dr hab. Joanna Szymura- Oleksiak Prof. dr hab. Anna Wiela - Hojeńska Mgr farm. Olga Fedorowicz Prof. dr hab. Edmund Grześkowiak Warszawa 20lI Uzyskane kompetencje przez specjalistę samodzielne rozwiązywanie problemów farmakoterapii nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii (pharmacoviligance) monitorowanie niepożądanych działań produktów leczniczych oraz informowanie o ich występowaniu odpowiednie organy nadzoru medycznego konsultowanie, nadzorowanie i modyfikowanie terapii zgodnie z najnowszymi osiągnięciami nauk farmaceutycznych i klinicznych współpraca z lekarzami i personelem pielęgniarskim w celu wyboru optymalnego sposobu leczenia pacjenta Uzyskane kompetencje przez specjalistę udział w badaniach klinicznych weryfikowanie recept oraz indywidualnych kart zleceń pod kątem interakcji, przeciwwskazań, wielkości dawki i przedziału dawkowania, stabilności zaleconego leku, modyfikacja farmakoterapii prowadzenie prozdrowotnej polityki zgodnie z aktualnym stanem wiedzy kształcenie specjalistów zdolnych do nadzorowania i modyfikowania programów szkoleń z zakresu farmacji klinicznej Plan kształcenia osób specjalizujących się z Moduł Nazwa kursu specjalizacyjnego Liczba godzin I. Podstawy farmakokinetyki klinicznej 45 II. III. Fizjologiczne uwarunkowania wpływające na stosowanie leków Czynniki patologiczne wpływające na losy leków w organizmie i farmakoterapię IV. Biofarmaceutyczna ocena jakości leków 15 V. Opieka farmaceutyczna z naukową informacją o leku VI. Badania kliniczne. Nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii (pharmacovigilance) VII. Komunikacja interpersonalna 5 VIII. Staż na oddziale klinicznym 37 IX. Kurs podsumowujący Postępy w farmacji klinicznej Łącznie

2 Staż kliniczny Miejsce odbywania stażu specjalizacyjnego zakład zakład farmakologii klinicznej apteka szpitalna Łącznie 37 godzin Wykaz umiejętności praktycznych jakie powinien farmaceuta nabyć w trakcie stażu klinicznego przeprowadzanie wywiadu lekowego z pacjentem i/lub jego rodziną udzielanie informacji o lekach dotyczących m.in. niepożądanych ich działań, w tym niepożądanych interakcji oraz metod zapobiegania im lub zmniejszania ich nasilenia lekarzom, pielęgniarkom, pacjentom oraz ich rodzinom aktywne uczestniczenie w podejmowanych przez lekarzy decyzjach terapeutycznych, wyjaśnianie i rozwiązywanie problemów farmakologicznych monitorowanie leczenia pacjentów aktywne uczestniczenie w tworzeniu, wprowadzaniu zmian i kontrolowaniu receptariusza szpitalnego, uczestniczenie w przeprowadzaniu analiz farmakoekonomicznych pomoc przy opracowywaniu i/lub uaktualnianiu standardów leczenia, tworzenie szpitalnej listy leków prowadzenie szkoleń dla lekarzy, farmaceutów, pielęgniarek, diagnostów laboratoryjnych Samokształcenie studiowanie piśmiennictwa przygotowanie pracy poglądowej uczestniczenie w działalności edukacyjnej towarzystw naukowych Aktualny plan wszystkich specjalizacji Ośrodki prowadzące specjalizacje z Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

3 Wspólne kompetencje farmaceuty klinicznego i szpitalnego Farmaceuta kliniczny Farmaceuta szpitalny samodzielne samodzielne rozwiązywanie problemów rozwiązywanie problemów farmakoterapii farmakoterapeutycznych monitorowanie monitorowanie niepożądanych działań niepożądanych działań leków leków prowadzenie prozdrowotnej prowadzenie prozdrowotnej polityki polityki kształcenie kształcenie Różnice w kompetencjach farmaceuty klinicznego i szpitalnego Farmaceuta kliniczny nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii, konsultowanie, nadzorowanie i modyfikowanie terapii, współpraca z lekarzami i personelem pielęgniarskim w celu wyboru optymalnego sposobu leczenia pacjenta, weryfikowanie recept oraz indywidualnych kart zleceń pod katem interakcji, przeciwwskazań, wielkości dawek, przedziałów dawkowania, stabilności zaleconego leku udział w badaniach klinicznych Farmaceuta szpitalny pełnienie roli doradcy w zakresie użytkowania leków i wyrobów medycznych, współpraca z lekarzami i pielęgniarkami w celu wyboru optymalnego sposobu leczenia samodzielne prowadzenie działów farmacji szpitalnej współuczestniczenie w procesach zarządzania i gospodarki lekami i wyrobami medycznymi dostosowywanie dystrybucji leków do indywidualnych potrzeb pacjenta, gwarantujące bezpieczną i efektywną farmakoterapię Zakres praktycznego uprawiania opieka ambulatoryjna intensywna terapia nefrologia położnictwo i ginekologia pulmunologia reumatologia kardiologia psychiatria neurologia chirurgia onkologia pediatria geriatria endokrynologia gastroenterologia choroby zakaźne farmacja nuklearna żywienie farmakokinetyka farmakogenetyka informacja o leku Koncepcja farmacji onkologicznej 1990 dziedzina poświęcona wdrażaniu i realizacji różnych działań na rzecz pacjenta z chorobą nowotworową oraz interdyscyplinarnej współpracy w opiece nad nim wypadanie włosów (doksorubicyna, cyklofosfamid, ifosfamid, chlormetyna, metotreksat, fluorouracyl, winkrystyna, winblastyna, windezyna, daunorubicyna, bleomycyna, etopozyd, prokarbazyna, amsakryna, bizantren) pacjent powinien zostać poinformowany, że jest to zjawisko odwracalne, powinien uzyskać wskazówki dotyczące ochrony skóry głowy zmiana zabarwienia moczu pacjent powinien zostać poinformowany, iż kolor czerwonawy związany jest ze stosowaniem antybiotyków antracyklinowych, zielono-niebieskawy z terapią mitoksantronem

4 zmiana zabarwienia skóry pacjent powinien zostać poinformowany, iż w niektórych miejscach jego skóra może pociemnieć (dłonie, łokcie, kolana) w związku ze stosowaniem busulfanu, doksorubicyny, fluorouracylu, karmustyny, chlormetyny i że jest to zjawisko odwracalne biegunka pacjent powinien wiedzieć, że stosowanie niektórych cytostatyków (fluororacylu, cisplatyny, kamptotecyny) sprzyja występowaniu tego powikłania, należy wówczas pić duże ilości wody (przynajmniej 1,5 l na dobę), unikać produktów mlecznych, surowych warzyw, produktów bogatych w błonnik, potraw pikantnych, tłustych, kawy i alkoholu fototoksyczność pacjent powinien zostać poinformowany, iż w przypadku terapii np. dakarbazyną, fluorouracylem, ifosfamidem, metotreksatem, winblastyną musi unikać słońca, stosować filtry ochronne o faktorze >15 działań cytostatyków uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej (metotreksat, cytarabina, doksorubicyna, fluorouracyl, daktynomycyna, bleomycyna, chlormetyna, cyklofosfamid, cisplatyna, winblastyna, gemcytabina) pacjent powinien wiedzieć, jak dbać o higienę jamy ustnej (mycie zębów po każdym posiłku, płukanie jamy ustnej roztworami o działaniu przeciwzapalnym), niezbędna jest dokładna sanacja jamy ustnej wyleczenie lub usunięcie zajętych próchnicą zębów, leczenie chorób przyzębia, stany zapalne wymagają antybiotykoterapii, stosowania leków przeciwgrzybiczych oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych, konieczne zaniechanie palenia papierosów i spożywania alkoholu Farmacja kliniczna jest pojęciem lub sposobem myślenia podkreślającym bezpieczne i właściwe stosowanie leków u indywidualnego chorego kładzie ona nacisk na znaczenie leku dla chorego, a nie leku jako produktu! Paul Parker (1967) Farmacja kliniczna Komitet ds. Nauczania Amerykańskiego Stowarzyszenia Szkół Farmaceutycznych (1968) zakres programu nauczania farmacji, który dotyczy opieki nad chorym ze szczególnym uwzględnieniem farmakoterapii; jej zadaniem jest wykształcenie orientacji na chorego; zdobywanie nowych wiadomości jest wtórne w stosunku do nabycia przez farmaceutę umiejętności w komunikacji z członkami zespołu leczącego oraz z chorym

5 European Society of Clinical Pharmacy 1979 Membership in ESCP is open to clinical pharmacists, educators, researchers and other healthcare professionals who work in any of the following environments: community, hospital, academic, authority, industry or any other healthcare setting. Pharmacy students are also invited to become members of ESCP. Being a member of ESCP allows you to contribute towards and actively participate in the growth of the clinical pharmacy profession. Young pharmacists are especially encouraged to join ESCP to ensure the future development of the profession. Farmaceuta kliniczny Europejskie Towarzystwo Farmacji Klinicznej (1983) osoba zapewniająca opiekę medyczną promującą skuteczne, bezpieczne i racjonalne stosowanie leków u pacjentów indywidualnych oraz przez społeczeństwo International Journal of Clinical Pharmacy was called Pharmacy World & Science till Opieka farmaceutyczna Hepler i Strand (1990) konsekwentne postrzeganie współodpowiedzialności farmaceuty za farmakoterapię, jej celem jest osiągnięcie określonych efektów terapeutycznych, które pozwolą na poprawę jakości życia pacjenta Miejsca pracy farmaceuty klinicznego oddziały szpitalne i kliniczne apteki szpitalne apteki ogólnodostępne domy opieki społecznej domy seniora zakłady opiekuńczo-pielęgnacyjne hospicja Celem (farmacji zorientowanej na pacjenta) jest świadczenie usług farmaceutycznych ukierunkowanych na pacjenta American College of Clinical Pharmacy (ACCP) European Association of Faculties of Pharmacy European Medicines Agency (EMA) European Pharmaceutical Students' Association European Federation for Pharmaceutical Sciences International Society of Oncology Pharmacy Practitioners European Society for Clinical Nutrition and Metabolism International Pharmaceutical Federation (FIP)