Zmiany w klasyfikacji tusz wieprzowych EUROP

Transkrypt

1 Zmiany w klasyfikacji tusz wieprzowych EUROP aktualności W momencie przystąpienia Polski do Wspólnoty Europejskiej prace nad dostosowaniem naszego kraju do wymogów unijnych były już dalece rozwinięte. Z chwilą akcesji Polski do Unii tj. 1 maja 2004 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące klasyfikacji tusz wieprzowych w skali EUROP. Od tego czasu w naszym kraju można było posługiwać się trzema aparatami: automatycznym systemem pomiarowym AutoFom oraz dwoma ręcznymi: ultradźwiękowym UltraFom 300 oraz optyczno-igłowym CGM Sydel. Rok później dopuszczono do użytku aparat polskiej produkcji IM-03. Pierwsze kroki wprowadzenia obligatoryjnego wymogu stosowania jednolitego systemu klasyfikacji tusz wieprzowych w oparciu o ich mięsność podjęto już w 1995 roku, kiedy to w Polsce wprowadzono normę EUROP (PN-A-82001/A1). Nasz kraj był już częściowo na to przygotowany, gdyż pierwsze testy urządzeń do klasyfikacji poubojowej tusz wieprzowych prowadzono już w 1992 roku. W efekcie akcesji Polski do UE przetestowano i wprowadzono na rynek 3 aparaty do klasyfikacji tusz wieprzowych w skali EUROP. Jednak od czasu ich ostatniego testowania na pogłowiu trzody chlewnej (blisko 10 lat temu) kwestie klasyfikacji podlegały niewielkim zmianom. Oznacza to, że obecnie każdy zakład który ubija więcej niż 200 sztuk trzody chlewnej tygodniowo i jest zobowiązany do prowadzenia poubojowej klasyfikacji tusz w systemie SEUROP posługuje się urządzeniami, które wzorcowane były na populacji tuczników bardzo mocno różniącej się pod względem mięsności i masy od obecnej! Od tamtego czasu doszło do znaczących zmian. Otóż od ponad siedmiu lat obserwujemy gwałtowny wzrost średniej masy tuczników oraz mięsności w Polsce. Obserwuje się również coraz mniejszy udział tusz skrajnie otłuszczonych, jednocześnie zwiększenie udziału klas o wysokiej mięsności (tabela 1), czyli populacja krajowa tuczników stała się bardziej wyrównana pod względem mięsności. Jednocześnie udział mięsa w tuszy przesunął się zasadniczo w kierunku wyższych wartości. Zmianie uległa również średnia masa świń. Otóż preferowane są obecnie tusze o blisko 10 kg cięższe, aniżeli w okresie ostatniego testowania aparatów. Tak duże zmiany istotnych cech populacji masowej świń w Polsce nie pozostają bez znaczenia dla wyników funkcjonującego w naszym kraju system klasyfikacji. Opiera się on bowiem reklama 3

2 Tabela 1. Zmiany dokładności aparatów do klasyfikacji po ponownym testowaniu w Polsce Nazwa aparatu Auto Fom Auto Fom III CSB Image Meater Ultra Fom 300 IM-03 CGM Fat-O-Meater II Liniał Błąd przed ponownym testowaniem 2,09 2,28 2,33 2,38 2,84 Błąd po ponownym testowaniu 2,20 1,43 2,26 2,07 1,89 2,16 2,18 2,33 na równaniach regresji ustalanych właśnie w oparciu o pewne cechy charakterystyczne dla tej populacji. Dlatego postanowiono ponownie przetestować urządzenia do klasyfikacji. Biorąc pod uwagę zmiany jakie zaszły w populacji masowej tuczników, spodziewano się większej dokładności równań regresji, które byłyby ustalone na podstawie obecnie obserwowanych zwierząt. Równania te zwiększyłyby wiarygodność systemu rozliczenia opierającego się na klasyfikacji SEUROP. Jak faktycznie zmieniła się dokładność urządzeń testowanych ponownie w Polsce przedstawia tabela 1. Na podstawie Rozporządzenia Komisji (WE) NR 1249/2008 z dnia 10 grudnia 2008 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrożenia Rysunek 1. Stare (a) (wprowadzone przez rozporządzenie EWG 3127/94) i nowe (b) równanie odwoławcze do testowania aparatów przeznaczonych do klasyfikacji tusz wieprzowych w skali SEUROP. wspólnotowych skal klasyfikacji tusz wołowych, wieprzowych i baranich oraz raportowania ich cen, zmianie uległa metoda wzorcowania (dysekcja według Walstry i Merkusa), którą wykorzystuje się do skalowania aparatów przeznaczonych do klasyfikacji tusz wieprzowych. Wcześniej na podstawie dysekcji uproszczonej której ustalano dokładną mięsność, jako stosunek masy mięsa chudego pochodzącego z wyrębów podstawowych (polędwica, łopatka, szynka, boczek, schab) do masy całej półtuszy. W obecnej zmodyfikowanej metodzie procent mięsa chudego jest stosunkiem masy mięsa pochodzącego z pięciu wyrębów podstawowych do całkowitej masy tych wyrębów. Zmienił się również współczynnika proporcjonalności z 1,3 do 0,89 (rysunek 1). W efekcie tych zmian przystąpiono do ponownego testowania aparatów do klasyfikacji tusz wieprzowych w skali EUROP. Zgromadzone dane pozwoliły opracować nowe równania regresji dla czterech dotychczas dopuszczonych w Polsce do klasyfikacji tusz wieprzowych aparatów (AutoFom, UltraFom 300, Sydel CGM oraz IM-03). Wprowadzono możliwość stosowania trzech nowych urządzeń: jednego ręcz- 4

3 nego Fat-o-Meater II oraz dwóch w pełni automatycznych: AutoFom III i CSB Image Meater. Dodatkowo z myślą o zakładach prowadzących mały ubój przetestowano z pozytywnym skutkiem metodę ZP (dwupunktową od niemieckiego - zwei punkten). Aparaty automatyczne to Auto Fom i Auto Fom III oraz CSB Image Meater. Pierwszym w Polsce systemem wizyjnej oceny jakości tuszy wieprzowej w skali SEUROP, dopuszczonym do powszechnej klasyfikacji jest CSB Image Meater. System ten składa się ze specjalnego stanowiska zapewniającego prawidłowe ustawienie półtuszy wieprzowej, która przesuwana wzdłuż metalowej prowadnicy rejestrowana jest przez kamerę wideo. Klasyfikacja opiera się na liniowych pomiarach grubości słoniny i mięśnia longissimus dorsi w okolicach lędźwi. Program obsługujący urządzenie, poza klasą mięsności dostarcza dodatkowo informacji na temat wartości wyrębów podstawowych - schabu, szynki, boczku i łopatki. Producent posługuje się opcją oceny tusz wychłodzonych, jednak równanie tam zawarte w żaden sposób nie było testowane przez niezależne jednostki i tym samym zatwierdzone jako narzędzie do klasyfikacji tusz wieprzowych. W myśl obowiązujących przepisów klasyfikuje się bowiem tusze ciepłe do 45 minut po uboju. System klasyfikacji zapewnia ocenę 1500 tusz w ciągu godziny i może być w pełni zintegrowany z innymi systemami kierowania i segregacji tusz wieprzowych. Kolejnym bezdotykowym systemem do klasyfikacji tusz wieprzowych w skali SEUROP jest Auto Fom i Auto Fom III. Aparaty te posługują się techniką ultradźwiękowa. Wyprofilowany panel mierzący wyposażony jest w głowice ultradźwiękowe, dokonujące dokładnej analizy 5

4 składu tuszy wieprzowej w sposób ciągły na linii ubojowej. Dzięki temu powstaje trójwymiarowy wirtualny obraz tuszy. Jego skanowanie odbywa się co 5 mm w osi długiej i co 25 mm w osi szerokiej tuszy. Bezdotykowa i nieinwazyjna klasyfikacja tuszy wieprzowej to nie jedyne możliwości tych urządzeń. Potrafią one szacować udział mięsa chudego w półtuszy oraz mięśniu najdłuższym grzbietu, szynce, łopatce i boczku. W ten sposób można ocenić dokładną wartość tuszy oraz elementów w niej zawartych. Obydwa systemy działają na tej samej zasadzie i zapewniają wydajność 1200 sztuk na godzinę. Mogą być również zintegrowane z innymi ogniwami łańcucha logistycznego tuszy wieprzowej w zakładach mięsnych. Ultra Fom 300 jest ultradźwiękowym aparatem ręcznym. Gwarantuje bezinwazyjną klasyfikację półtusz wieprzowych w skali SEUROP. Zaopatrzony jest z głowicę ultradźwiękową wyposażoną w sądy emitujące ultradźwięki. Dzięki różnicy prędkości rozchodzenia się ultradźwięków w tłuszczu i mięsie odczytywane są informacje z echa wracającego do głowicy aparatu. W ten sposób uzyskujemy dokładne informacje na temat grubości słoniny i mięśnia najdłuższego grzbietu w dwóch miejscach na tuszy wieprzowej. Pierwsze z nich mieści się na wysokości główki ostatniego żebra i oddalone jest od linii podziału tuszy na półtuszę o 7 cm, drugie miejsce znajdujące się między 3 a 4 żebrem, licząc od ostatniego żebra w tej samej odległości. Pomiar należy wykonać tak aby przebiegał on prostopadle do największej płaszczyzny przekroju długiego mięśnia longisimus dorsi. Pomiar aparatem Ultra Fom 300 jest prosty i wymaga znajomości podstawowych zasad pomiaru, a lokalizację miejsc pomiarowych ułatwia szablon umieszczony na obudowie aparatu. Urządzenie to zwykle podłączane jest do terminala obsługującego jego wszelki funkcje. CGM Sydel jest natomiast aparatem optycznoigłowym. Szacowanie mięsności tym choirometrem odbywa się po wprowadzeniu sondy optycznej w kształcie igły w mięsień najdłuższy grzbietu, na wysokości mięśni międzyżebrowych (między 3 i 4 żebrem), w odległości 6 centymetrów od linii podziału tuszy na półtuszę. Sonda znajduje się na końcu igły i mierzy półtuszę podczas ruchu powrotnego, którego prędkość wyznacza szybkość pracy silnika prowadnicy zamontowanej w aparacie. Mierzy on grubość mięsa i słoniny w oparciu o różnice jasność barwy. Aparat z powodzeniem może być wykorzystany w zakładach o średniej i dużej mocy przetwórczej. Do pracy tego urządzenia niezbędny jest terminal (może to być zwykły komputer klasy PC) z odpowiednim oprogramowaniem. Polski aparat IM-03 jest również urządzeniem optyczno-igłowym, które pracuje na podobnej zasadzie co CGM. Jednak igła zaopatrzona jest w sondę umieszczoną na całej długości spodniej. Pomiar rozpoczyna się po zainicjowaniu i delikatnym wycofaniu aparatu, tak aby skóra przylegająca do niego nie ulegała zdeformowaniu. Aparat ten zaopatrzony jest w specjalną prowadnicę ułatwiającą wykonanie pomiaru we właściwym miejscu. Pomiar prowadzi się w tym samym miejscu co w przypadku CGM. IM-03 jest aparatem nie wymagającym współpracy z terminalem i doskonale spisuje się w zakładach o średniej mocy ubojowej. Nowością na polskim rynku jest Fat-o-Meater. Jest to również aparat optyczno-igłowy, a jego konstrukcja i zasada działania przypomina dwa poprzednie. Aparat ten podobnie jak CGM, wyposażony jest w głowicę umieszczoną na końcu sądy. Prowadnice nadają tempo podczas wysuwania igły, jednak prędkość wysuwu nie odgrywa w pomiarze znaczącej roli. Z kolei zasada odnajdywania punktu pomiarowego przypomina pomiar dokonywany Ultra Fom-em 300, gdyż sondę Fat-o-Meater-a wbijamy 7 cm od linii podziału tuszy na półtusze 6

5 dbając o to, aby igła tworzyła kąt prosty z największą powierzchnią przekroju mięśnia LD w osi długiej. Fat-o-Meater pracuje w zestawie z specjalnym terminalem spełniającym wysokie standardy bezpieczeństwa. Jego wydajność zbliżona jest do aparatu CGM i Ultra Fom 300. Ostatnią nowością będącą wynikiem powtórnego testowania aparatów i metod klasyfikacji jest ZP (od niemieckiego zwei punkten - dwa punkty). Metoda ta polega na pomiarze liniowym dokonywanym w dwóch punktach tuszy: grubość słoniny wraz ze skórą, w miejscu gdzie mięsień lędźwiowy jest najbardziej wypukły oraz grubość mięśnia w najkrótszej odległości między czaszkowym końcem mięśnia lędźwiowego i grzbietową krawędzią kanału kręgowego. Metoda ta będzie mogła być stosowana tylko na małą skalę, w zakładach o uboju sięgającym 40 sztuk na godzinę. Pojawienie się nowych alternatyw wśród choirometrów dopuszczonych na rynku polskim do klasyfikacji zwiększa konkurencyjność pomiędzy nimi. Zatwierdzenie metody ZP stwarza z kolei tanią alternatywę wprowadzenia klasyfikacji przez małe zakłady. Zmiany jakie zostały wprowadzone w równaniach regresji spowodują również natychmiastowy wzrost mięsności w Polsce od 1% do 2%, w zależności od masy i mięsności zwierząt. Zmiana jakościowa tuszy w Polsce w ostatnich latach była istotna. Nowe równanie regresji uwzględnia ten fakt, gdyż ustalone jest w oparciu o średnie wartości dla obecnej populacji świń. Od czwartego kwartału 2011 roku (a dokładnie od 12 grudnia) zaczęło obowiązywać nowe równanie regresji. W efekcie średnia mięsność trzody chlewnej wzrosła o około 2%. Jak zareaguje rynek na te zmiany? To się okaże. Pozytywnym efektem całej sytuacji na pewno będzie wzrost konkurencyjności pod względem jakości polskiej wieprzowiny na rynku wspólnotowym. Fabian Magda Wykaz literatury dostępny u autora reklama Kolejnym z efektów wynikających z pojawienia się nowej aparatury do szacowania mięsności będzie konieczność zapoznania się przez rzeczoznawców oraz kandydatów do tego zawodu z nowymi urządzeniami. Uprawnienia klasyfikatora będzie można zdobyć po zdaniu państwowego egzaminu, w ramach którego wymagana jest między innymi znajomość obsługi wszystkich aparatów i metod, które pozwalają klasyfikować tusze wieprzowe w Polsce. 7