ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(97)/2014

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(97)/2014"

Transkrypt

1 ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(97)/214 Zdzisław Chłopek 1, Katarzyna Suchocka 2 MODELOWANIE EMISJI I IMISJI FRAKCJI WYMIAROWYCH CZĄSTEK STAŁYCH ZWIĄZANYCH Z RUCHEM SAMOCHODOWYM 1. Wstęp Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego jest bardzo poważnym problemem współczesnej cywilizacji. Zanieczyszczenia powietrza mogą prowadzić zarówno do zagrożeń o charakterze lokalnym, regionalnym, kontynentalnym, jak i w konsekwencji również o charakterze globalnym. Lokalnie mogą występować takie zjawiska jak smog, degradacja ekosystemów, pogarszanie się jakości powietrza w miastach, zakwaszenie środowiska, globalnie natomiast zanieczyszczenia powietrza przyczyniają się do powstawania zjawiska cieplarnianego oraz zubożenia warstwy ozonowej w stratosferze [16, 2, 21]. Zanieczyszczenia powietrza nie tylko negatywnie oddziałują na środowisko naturalne i cywilizacyjne, ale także mają duży wpływ na zdrowie ludzkie. Dodatkowo ważnym problemem związanym z emisją zanieczyszczeń do powietrza jest transgraniczne przenoszenie ich na bardzo duże odległości. Zanieczyszczenie jest to każda substancja, będąca zarówno w stanie stałym, ciekłym lub gazowym, znajdująca się w środowisku w stężeniu większym od stężenia naturalnego [16, 2, 21]. Zanieczyszczenie powietrza jest zjawiskiem powszechnym, a ilość, rodzaj oraz zasięg oddziaływania zanieczyszczeń jest ogromny. Zanieczyszczenia występujące w powietrzu można podzielić na będące w stanie gazowym (organiczne i nieorganiczne) oraz na zanieczyszczenia pyłowe [16, 21]. Za pył uznaje się fazę rozproszoną układu dwufazowego, na którą składa się ciało stałe zawieszone w gazowej fazie rozpraszającej, tj. mieszanina cząstek stałych zawieszonych w powietrzu [8, 16, 2, 21]. Oddziaływanie cząstek stałych na zdrowie ludzkie oraz na środowisko jest uzależnione od ich składu chemicznego, mineralogicznego, budowy fizycznej i wielkości. Pyły klasyfikuje się ze względu na ich umowne wymiary, które są uzależnione od średniej średnicy aerodynamicznej. Klasyfikacja wygląda następująco [2, 4, 5, 7 9, 16, 2 22]: całkowity pył zawieszony (TSP Total Suspended Particles) pył o średniej średnicy aerodynamicznej ziaren mniejszej niż 3 µm, pył drobny PM1 (PM Particulate Matter) cząstki stałe o średniej średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 1 µm, pył drobny PM2.5 cząstki o średniej średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 2,5 µm, mające rozdrobnienie koloidalne, pył PM1 frakcja pyłów o wymiarze średniej średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 1 µm, pył praktycznie niewidzialny, wyróżniany w badaniach silników spalinowych. 1 Prof. dr hab. inż. Zdzisław Chłopek, Politechnika Warszawska, Instytut Pojazdów, Narbutta 84, Warszawa, Polska, zchlopek@simr.pw.edu.pl, tel Mgr inż. Katarzyna Suchocka Przemysłowy Instytut Motoryzacji, Zakład Ochrony Środowiska i Wykorzystania Energii Naturalnej, Jagiellońska 55, 3-31 Warszawa, Polska, k.suchocka@pimot.eu, tel

2 Zanieczyszczenia występujące w powietrzu atmosferycznym dzieli się na pierwotne i wtórne. Pierwsze z nich wydzielane są przez źródła bezpośrednio do powietrza. Drugie powstają w wyniku reakcji chemicznych, zachodzących w powietrzu pomiędzy pierwotnymi zanieczyszczeniami. Wszystkie zanieczyszczenia, jakie znajdują się w atmosferze, mogą ulegać procesom takim jak przemieszczanie (transport), dyfuzja turbulencyjna, procesy fizyczno-chemiczne zachodzące pomiędzy nimi, suche osiadanie (sucha depozycja), osiadanie w wyniku wymywania przez opady atmosferyczne (mokra depozycja) oraz przemieszczanie do stratosfery [16, 21]. Do opisu zagrożeń wywoływanych przez zanieczyszczenia powietrza warto przedstawić definicje niektórych pojęć takich jak emisja oraz imisja. Emisja zanieczyszczeń jako zjawisko jest rozumiana jako wprowadzanie bezpośrednio do środowiska substancji lub energii (ciepło, hałas, wibracje, pole elektromagnetyczne) [14, 21]. Emisję definiuje się także jako wielkość fizyczną masę substancji wprowadzanej bezpośrednio do środowiska [6, 21]. Imisja natomiast jako wielkość fizyczna jest to stężenie zanieczyszczeń rozproszonych w powietrzu atmosferycznym, mierzone na wysokości 1,5 m nad powierzchnią Ziemi oraz jako zjawisko przyjmowanie zanieczyszczeń przez środowisko. Imisja jest zatem miarą stopnia zanieczyszczenia środowiska [6, 13, 2, 21]. Schemat 1 obrazuje zależność przebiegu imisji od natężenia emisji zanieczyszczeń. Natężenie emisji zanieczyszczeń E(t) Zjawisko rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń Imisja zanieczyszczeń I(t) Rys. 1. Zależność imisji zanieczyszczeń od natężenia emisji [11, 2, 21] Pyły, które znajdują się w powietrzu atmosferycznym, pochodzą ze źródeł naturalnych oraz antropogenicznych. Do naturalnych źródeł cząstek stałych zalicza się aerozole morskie (roślinne i zwierzęce), wybuchy wulkanów, pożary lasów, a także materiały osadowe. Antropogeniczne źródła zanieczyszczeń są to wszelkiego rodzaju źródła związane z działalnością bytową oraz gospodarczą ludzi, tj. pyły, które pochodzą z procesów produkcyjnych oraz procesów spalania paliw, przede wszystkim stałych. Głównie pyły pochodzą z przemysłu energetycznego, chemicznego, wydobywczego, metalurgicznego czy budowlanego (np. produkcja cementu) [2, 3, 7, 8, 16, 21]. Istotnym również źródłem emisji pyłów (PM1 i PM2.5) jest transport. Pochodzi z niego około 15% obydwu frakcji wymiarowych cząstek stałych [1, 21]. Powszechnie uważa się, że w skali globalnej emisja pyłów ze źródeł naturalnych jest dominująca, jednak w obszarach, gdzie intensywność działalności ludzi jest duża, antropogeniczne źródła mają zdecydowanie większy wpływ na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego [2, 21]. Tak jak napisano wcześniej, oddziaływanie cząstek stałych jest uzależnione m.in. od ich wielkości. Najgroźniejsze dla zdrowia ludzi są pyły drobnoziarniste. Cząstki o średnicy większej niż 1 μm są zatrzymywane w górnym odcinku układu oddechowego człowieka. Cząstki o mniejszej średnicy dostają się do głębszych odcinków. Cząstki o średnicy około 2 μm dostają się do pęcherzyków płucnych. Jeszcze drobniejsze pyły mogą dostawać się do organizmu tak jak gaz [17, 18, 2, 21]. Niektóre pyły są dobrze rozpuszczalne w wodzie oraz w płynach ustrojowych, takich jak ślina 6

3 i sok żołądkowy. Jest to niebezpieczne zjawisko w przypadku, gdy pyły zawierają cząstki silnie trujące, w przeciwnym razie zjawisko to jest korzystne, ponieważ cząstki ulegające rozpuszczeniu i wchłonięciu, w konsekwencji nie mają negatywnego oddziaływania na organizm [15, 21]. Cząstki stałe poza oddziaływaniem na populację ludzką, mają bardzo duży wpływ na każdy element składowy środowiska. Oddziałują m.in. na wody, gleby, rośliny. Można powiedzieć ogólniej, że mają negatywny wpływ zarówno na florę jak i faunę, jaka występuje na Ziemi [2, 21]. Ich wpływ na środowisko jest uzależniony głównie od składu chemicznego pyłów. Jeżeli w skład pyłów wchodzą kationy zasadowe, wpływa to na neutralizowanie zakwaszenia gleby czy wód. Jeżeli natomiast w skład cząstek stałych wchodzą metale ciężkie, to wpływa to długotrwale negatywnie na gleby, ponieważ metale ciężkie rzadko ulegają degradacji czy wypłukaniu. Na rośliny pyły oddziałują poprzez osiadanie ich na powierzchni liści, co powoduje wystąpienie warstwy izolującej, ograniczając działanie promieniowania słonecznego. Ponadto cząstki stałe osiadając na liściach, zatykają aparaty szparkowe, zakłócając proces fotosyntezy, a także przebieg pozostałych funkcji metabolicznych, jakie zachodzą wewnątrz liści. Depozycja cząstek stałych zawierających metale ciężkie do wód stanowi istotny problem. Po dostaniu się do zbiornika wodnego metale ciężkie opadają na dno, gdzie łączą się z osadami dennymi, a w konsekwencji są akumulowane w organizmach roślinnych i zwierzęcych. Zasadniczym problemem jest fakt, iż stężenie metali ciężkich znacząco wzrasta, wraz ze wzrostem poziomu troficznego w łańcuchu pokarmowym [16, 2, 21]. Duże zagrożenie, jakie stanowią dla cywilizacji pyły, uzasadnia podejmowane działania w celu jak najskuteczniejszego zmniejszenia stężenia pyłów w powietrzu atmosferycznym, a w tym celu jest niezbędne tworzenie podstaw prawnych, określanie norm oraz nadzorowanie stanu środowiska, co umożliwia ocenę zmian zachodzących zarówno w środowisku naturalnym, jak i społecznym [19]. Jedną z metod oceny stanu zagrożenia środowiska przez pyły jest modelowanie imisji frakcji wymiarowych cząstek stałych, uzyskiwane przez bezpośrednie modelowanie imisji lub pośrednio przez modelowanie emisji i rozprzestrzeniania się cząstek stałych. 2. Modelowanie emisji i imisji frakcji wymiarowych cząstek stałych 2.1. Modelowanie emisji cząstek stałych PM1 Modele emisji oraz imisji cząstek stałych PM1 można sklasyfikować następująco [5, 8, 11, 21]: modele, które są oparte na zasadzie podobieństwa strukturalnego (morfologicznego); są one zbudowane przy uwzględnieniu zachodzących zjawisk fizycznych, a emisja cząstek stałych PM1 jest modelowana jako zależność funkcyjna wielkości charakteryzujących jakość nawierzchni jezdnej, masę i średnią prędkość pojazdów, a także udział liczby dni, w których wystąpiły opady atmosferyczne; modele oparte na zasadzie podobieństwa funkcjonalnego, tzw. modele behawiorystyczne; w tej grupie modelowanie jest oparte na zależności korelacyjnej, jaka zachodzi między imisją pyłów PM1 oraz imisją tlenków azotu i imisją tlenku węgla. Emisję drogową pyłów PM1 można opisać modelem opartym na zasadzie podobieństwa strukturalnego w poniższy sposób [5, 9, 1, 11, 12, 21]: j,w, j,m F,W,v bpm1 f k,s AV j,r,f,w,p,r,f,w (1) 7

4 gdzie: b PM1 emisja drogowa cząstek stałych PM1 [g/km], k bazowa emisja drogowa cząstek stałych wg EPA [g/km], s masa osadu zalegającego na jezdni w odniesieniu do pola powierzchni jezdni [g/m 2 ], j jakość nawierzchni jezdni (kategoria), m średnia masa pojazdów (reprezentatywna dla poszczególnych kategorii pojazdów) [Mg], v AV średnia prędkość jazdy pojazdów [km/h], p średnia liczba kół pojazdu samochodowego, r udział liczby dni deszczowych w okresie bilansowania emisji, F kategoria pojazdów (np. samochody osobowe, samochody ciężarowe, autobusy), W kategoria drogi (np. drogi w miastach, drogi poza miastami, autostrady, tunele). Niektóre ze zmiennych zastosowanych w modelu opartym na zasadzie podobieństwa strukturalnego przedstawionym powyżej, są wielkościami niezależnymi od pozostałych. Są to kategoria pojazdu, kategoria drogi, udział dni deszczowych w okresie bilansowania emisji, a także bazowa emisja drogowa cząstek stałych PM1. W pozostałych przypadkach zmienne są zależne, np. masa osadu, jaki zalega na powierzchni jezdni, zależy od jakości i kategorii drogi. Średnia masa pojazdów, będąca reprezentatywna dla poszczególnych kategorii pojazdów zależy od kategorii danej drogi. Średnia prędkość jazdy jest także uzależniona od kategorii pojazdu, kategorii drogi, po której się porusza, oraz od jakości nawierzchni jezdnej i udziału liczby dni deszczowych w okresie bilansowania emisji. Modele, oparte na zasadzie podobieństwa strukturalnego zawierają dużą liczbę parametrów, przez co głównym problemem, jaki stwarzają, jest trudność w ich identyfikacji. Dodatkowo niektóre zalecane wartości parametrów zawarte są w zbyt dużych granicach, aby je odpowiednio zastosować, co może doprowadzić do otrzymania wyników znacznie różniących się od siebie [5, 9, 12, 21]. Następnym przykładem modelu emisji cząstek stałych PM1, jaki oparty jest na zasadzie podobieństwa strukturalnego, jest model EPA [5, 1, 12, 21]. b PM 1 k s m vav p (2) gdzie: k emisja drogowa cząstek stałych [g/km], s masa osadu zalegającego na jezdni w odniesieniu do pola powierzchni tej jezdni [g/m 2 ], m średnia masa pojazdów (reprezentatywna dla poszczególnych kategorii pojazdów) [Mg], v AV średnia prędkość jazdy pojazdów [km/h], p średnia liczba kół jezdnych pojazdu,,,, wykładniki potęg. Na podstawie identyfikacji przedstawionego powyżej modelu EPA wyznaczono wartości współczynników modelu tj. wykładników potęg. Model może przyjmować postać [5, 11, 12, 21]: b,65 1,5 PM1,56 s m (3) 8

5 lub b,52 2,14 PM1,18 s m (4) Najbardziej rozbudowanym wśród modeli opartych na zasadzie podobieństwa strukturalnego jest model Lohmeyera, który można opisać następująco [5, 1, 12, 21]: b PM1,52 2,14 1,5 r, 85 b a k s m (5) PM gdzie: b PM emisja drogowa cząstek stałych z układu wylotowego silnika [g/km], a współczynnik korekcyjny (ze względu na jakość drogi), k bazowa emisja drogowa cząstek stałych wg EPA; k =,18 g/km, r udział dni deszczowych w okresie bilansowania emisji Modelowanie imisji cząstek stałych PM1 Modele imisji cząstek stałych PM1 tworzone są zgodnie z kryterium podobieństwa funkcjonalnego, najczęściej w postaci liniowej. Wśród modeli tych wyróżnia się modele imisji pyłów PM1 jako zależnych liniowo od imisji tlenków azotu (lub dwutlenku azotu) oraz od imisji tlenku węgla [5, 9, 21]. Imisję pyłów PM1 można opisać w postaci modelu liniowego imisji tlenków azotu [5, 9, 21]: I PM1 a a I (6) 1 Ponadto można wyznaczyć model przedstawiający imisję pyłów PM1 jako liniowo zależną od imisji dwutlenku azotu [5, 9, 21]. Następny model imisji cząstek stałych PM1 opisuje imisję tej frakcji wymiarowej pyłów jako liniową funkcję imisji tlenku węgla [5, 9, 21]: I PM NOx a a I (7) Ogólnie modele imisji cząstek stałych można zapisać w postaci [3, 5, 9, 21]: Funkcja ta spełnia warunki [3,5, 9, 21]: I CO PM1 fpm1 NOx CO INOx, ICO (8) I I PM 1 NOx ; IPM 1 I CO (9) Jako funkcję f PM1-NOx-CO, spełniające warunki (8) i (9) przyjmuje się zazwyczaj wielomian stopnia drugiego takich zmiennych jak imisja tlenków azotu oraz imisja tlenku węgla, co można zapisać następująco [3, 5, 9, 21]: 2 2 PM1 a3 a31 INOx a32 ICO a33 INOx a34 ICO a35 INOx ICO (1) I Jak wskazuje doświadczenie z wielu prac [5, 9, 21], taka struktura modelu umożliwia skuteczne przeprowadzanie badań emisji pyłów PM1. 9

6 Modele zbudowane na zasadzie podobieństwa strukturalnego mają logiczne uzasadnienie, ponieważ opierają się na zasadach fizycznych, jednak problemem jest identyfikacja wielu współczynników, które są w nich zastosowane. Modele te mają ograniczoną skuteczność, co jest spowodowane dowolnością doboru tych współczynników, co prowadzi do uzyskania wyników trudnych do przeanalizowania. Skuteczniejszymi modelami, które są oparte na badaniach empirycznych w warunkach ich identyfikacji, są modele behawiorystyczne. W odmiennych warunkach emisji i rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń współczynniki tych modeli mogą być znacznie różne. Wadą modeli behawiorystycznych jest zatem brak uniwersalności w odniesieniu do sytuacji, jakie określałyby strukturę oraz natężenie ruchu, warunki rozprzestrzeniania zanieczyszczeń oraz tło zanieczyszczeń, pochodzących z innych źródeł niż motoryzacyjne. Współczynniki modeli są więc różne dla różnorodnych rodzajów tras czy węzłów komunikacyjnych, a także okresów modelowania. Pomimo wszystkich wymienionych wad, racjonalnym rozwiązaniem jest potraktowanie zagadnienia statystycznie, tj. przeprowadzenie identyfikacji modeli, doprowadzając do opracowania standardu zbiorów modeli emisji PM1 dla charakterystycznych warunków emisji oraz rozprzestrzeniania się poszczególnych frakcji wymiarowych cząstek stałych [5, 8, 9, 21]. W celu identyfikacji parametrów modeli emisji i imisji cząstek stałych należy uwzględniać wyniki badań empirycznych z okresu co najmniej jednego roku, ponieważ uniezależnia to model od warunków atmosferycznych [5, 9, 21]. Należy również dokonywać kategoryzacji obszarów modelowania, przede wszystkim uwzględniając strukturę i natężenie ruchu pojazdów samochodowych, warunki rozprzestrzeniania zanieczyszczeń oraz tło zanieczyszczeń, pochodzących z innych źródeł niż motoryzacyjne [5, 9, 21] Modelowanie imisji cząstek stałych PM2.5 Modele imisji cząstek stałych PM2.5 (pyły o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 2,5 µm) tworzone są zgodnie z kryterium podobieństwa funkcjonalnego. Do modeli tych są wykorzystywane definicje poszczególnych frakcji wymiarowych pyłów (PM1, PM2.5). Zgodnie z definicjami zbiór cząstek stałych PM2.5 zaliczany jest do podzbioru zbioru cząstek stałych PM1. Na podstawie powyższej definicji imisję cząstek stałych PM2.5 modeluje się jako liniowo zależną od imisji cząstek stałych PM1 [2, 4, 5, 8, 9, 21]: I PM2.5 kpm2.5 1 IPM1 (11) gdzie: k PM2.5 1 współczynnik modelu imisji cząstek stałych PM2.5; k PM2.5-1 ; Modelowanie imisji cząstek stałych PM1 Analogicznie do modelowania imisji cząstek stałych PM2.5 modeluje się imisję również cząstek stałych PM1. Modele te również tworzone są zgodnie z kryterium podobieństwa funkcjonalnego, do którego jest wykorzystywana definicja tej frakcji wymiarowej pyłów. Cząstki stałe PM1 stanowią podzbiór zbioru cząstek stałych PM2.5. Na podstawie tej definicji imisję cząstek stałych PM1 modeluje się jako liniowo zależną od imisji cząstek stałych PM2.5 [2, 5, 9, 21]: I PM1 k I (12) PM1 2.5 PM2.5 1

7 I NOx [mg/m 3 ], I PM1 [µg/m 3 ] gdzie: k PM1-2.5 współczynnik modelu imisji cząstek stałych PM1; k PM1-2.5 ;1. Ponadto pyły PM1 stanowią podzbiór zbioru cząstek stałych PM1, dlatego też można ich imisję traktować również jako liniowo zależną od imisji pyłów PM1, co przedstawiono poniżej [2, 5, 9, 21]: I PM1 k I (13) PM1 1 PM1 gdzie: k PM1-1 współczynnik modelu imisji cząstek stałych PM1; k PM1-1 ;1. Identyfikacja modeli imisji cząstek stałych PM2.5 oraz PM1 polega na wyznaczaniu współczynników tych modeli tj. k PM2.5 1, k PM1-2.5, k PM1-1. Współczynniki modeli są wyznaczane na podstawie wyników badań empirycznych imisji wszystkich frakcji wymiarowych cząstek stałych, których wartości zależne są od warunków emisji zanieczyszczeń pyłowych, ich rozprzestrzeniania, a także od okresu wykonywania pomiarów [2, 5, 9, 21]. Różnice w wartościach współczynników modeli imisji cząstek stałych PM2.5 i PM1 wynikają przede wszystkim z różnic ukształtowaniu terenu, zabudowy, nawierzchni, po której poruszają się pojazdy, oraz ze zróżnicowanej intensywności przemysłu i transportu. Dlatego uważa się, że należy podejść statystycznie do problematyki identyfikacji modeli imisji wszystkich frakcji wymiarowych pyłów [5, 8, 9, 21]. 3. Identyfikacja modeli imisji cząstek stałych PM1 Identyfikację modeli imisji cząstek stałych PM1 przeprowadzono na podstawie badań empirycznych wykonanych na stacji nadzorowania jakości powietrza zlokalizowanej w Krakowie przy ul. Bulwarowej w Nowej Hucie. W sąsiedztwie stacji jest osiedle mieszkaniowe. Porównano wyniki otrzymane dla badań dziennych, dla dni powszednich oraz dni świątecznych [21]. Przebiegi imisji cząstek stałych PM1 praz imisji tlenków azotu przedstawiono na rysunkach 2 i 3. 6 NOx PM t [h] Rys. 2. Imisja cząstek stałych PM1 i tlenków azotu w dniu (środa, lato) 11

8 I PM1 [µg/m 3 ] I CO [μg/m 3 ] 12 NOx PM1 1 I NOx [mg/m 3 ], I PM1 [µg/m 3 ] t [h] Rys. 3. Imisja cząstek stałych PM1 i tlenków azotu w dniu (niedziela, lato) Analizując wykresy na rysunkach 2 i 3, można zauważyć, iż imisja zarówno zanieczyszczeń pyłowych, jak i gazowych jest większa w dniu powszednim w stosunku do dnia świątecznego. Na rysunkach 4 i 5 przedstawiono przebiegi imisji cząstek stałych PM1 praz imisji tlenku węgla. PM1 CO t [h] Rys. 4. Imisja cząstek stałych PM1 i tlenku węgla (środa, lato) 12

9 I NOx [mg/m 3 ] I PM1 [µg/m 3 ] I CO [μg/m 3 ] PM1 CO t [h] Rys. 5. Imisja cząstek stałych PM1 i tlenku węgla w dniu (niedziela, lato) Analizując wykresy na rysunkach 4 i 5, można zauważyć, że imisja zanieczyszczeń pyłowych jest większa w dniu powszednim w stosunku do dnia świątecznego. Na rysunkach 6 9 przedstawiono zależności korelacyjne badanych zbiorów imisji zanieczyszczeń I PM1 [mg/m 3 ] Rys. 6. Zależność korelacyjna imisji cząstek stałych PM1 i tlenków azotu w dniu (środa, lato) 13

10 I CO [mg/m 3 ] I NOx [mg/m 3 ] I PM1 [mg/m 3 ] Rys. 7. Zależność korelacyjna imisji cząstek stałych PM1 i tlenków azotu w dniu (niedziela, lato) I PM1 [mg/m 3 ] Rys. 8. Korelacja imisji cząstek stałych PM1 i tlenku węgla w dniu (środa, lato) 14

11 I CO [mg/m 3 ] I PM1 [mg/m 3 ] Rys. 9. Korelacja imisji cząstek stałych PM1 i tlenku węgla w dniu (niedziela, lato) Ogólnie zależności korelacyjne badanych zbiorów są różne, szczególnie w przypadku imisji cząstek stałych PM1 i imisji tlenków azotu (współczynnik korelacji liniowej Pearsona,29 i,96). Dla imisji cząstek stałych PM1 i imisji tlenku węgla współczynnik korelacji liniowej wynosi,74 i 1,. Uzasadnia to konieczność identyfikacji modeli imisji cząstek stałych PM1 w znacznie dłuższych okresach i dla znacznie bardziej licznych zbiorów wyników pomiarów. Z analizy wykresów wynika ponadto, że znacznie słabsza jest zależność korelacyjna w dni powszednie. 4. Identyfikacja modeli imisji cząstek stałych PM2.5 Na wykresach 1 i 11 przedstawiono przebiegi imisji cząstek stałych PM1 i PM PM2.5 PM1 I PM2.5 [mg/m 3 ], I PM1 [µg/m 3 ] t [h] Rys. 1. Imisja cząstek stałych PM1 i PM2.5 w dniu (środa, zima) 15

12 6 PM2.5 PM1 5 I PM2.5 [mg/m 3 ], I PM1 [µg/m 3 ] t [h] Rys. 11. Imisja cząstek stałych PM1 i PM2.5 w dniu (niedziela, zima) Imisja cząstek stałych, zarówno PM1, jak i PM2,5 jest większa w dniu świątecznym w stosunku do dnia powszedniego prawdopodobnie zwiększona była wówczas w dniu świątecznym emisja ze źródeł komunalnych (badania były prowadzone zimą). Na rysunkach 12 i 13 przedstawiono przebieg współczynnika modelu imisji cząstek stałych PM2.5. 1,8 k PM2.5-PM1,6,4, t [h] Rys. 12. Przebieg oraz wartość średnia współczynnika modelu imisji cząstek stałych PM2.5 w dniu (środa, zima) 16

13 1,8 k PM2.5-PM1 I PM2.5 [mg/m 3 ],6,4, t [h] Rys. 13. Przebieg oraz wartość średnia współczynnika modelu imisji cząstek stałych PM2.5 w dniu (niedziela, zima) Współczynnik modelu imisji cząstek stałych PM2.5 jest większy w dniu świątecznym w stosunku do dnia powszedniego. Średnia wartość współczynnika modelu wynosi dla dnia powszedniego około,7, a dla niedzieli około,78. Można zatem wnioskować, iż w tym przypadku pyły głównie pochodziły z ogrzewania budynków za pomocą spalania paliw stałych, a nie ze źródeł motoryzacyjnych. Na rysunkach 14 i 15 przedstawiono zależności korelacyjne imisji cząstek stałych PM2.5 i PM I PM1 [mg/m 3 ] Rys. 14. Zależność korelacyjna imisji cząstek stałych PM2.5 i PM1 w dniu (środa, zima) 17

14 I PM2.5 [mg/m 3 ] I PM1 [mg/m 3 ] Rys. 15. Zależność korelacyjna imisji cząstek stałych PM2.5 i PM1 w dniu (niedziela, zima) Jak widać, istnieje silna korelacja imisji cząstek stałych PM2.5 z imisją pyłów PM1. Współczynnik korelacji liniowej Pearsona jest na poziomie, Podsumowanie Wiedzę o stanie zagrożenia środowiska przez pyły można pozyskiwać metodami empirycznymi, a w przypadku braku możliwości wykonywania pomiarów, jest konieczne wykorzystanie modelowania. Celem modelowania jest wyznaczenie imisji frakcji wymiarowych pyłów. Można to osiągnąć przez modelowanie imisji cząstek stałych lub pośrednio przez modelowanie emisji i rozprzestrzeniania się emisji cząstek stałych. Modele emisji cząstek stałych są stosowane w stosunku do cząstek stałych PM1. Są to modele zbudowane na zasadzie podobieństwa strukturalnego (morfologicznego). Modele imisji cząstek stałych PM1, PM2.5 i PM1 są zbudowane na zasadzie podobieństwa funkcjonalnego (modele behawiorystyczne). Doświadczenia z zastosowania modeli emisji cząstek stałych PM1 wykazują duże trudności w doborze parametrów modeli. Ponieważ struktura tych modeli bywa złożona, identyfikacja jest trudnym zadaniem, a uogólnianie wyników identyfikacji nie zawsze jest uprawnione. Modele imisji frakcji wymiarowej cząstek stałych jest skuteczną metodą oceny zagrożenia środowiska i zdrowia ludzi pyłami, należy jednak zwrócić uwagę, że parametry modeli mogą być silnie zależne od warunków emisji i rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, zarówno gazowych, jak i pyłowych. Powoduje to konieczność opracowywania tych modeli dla określonych kategorii warunków emisji i rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Identyfikacja modeli imisji frakcji wymiarowych cząstek stałych wymaga uwzględniania wyników badań empirycznych z dłuższych okresów czasu. Wyniki przedstawione w niniejszej pracy potwierdzają słabą korelację imisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w skali krótkookresowej. Jednocześnie jest znamienna bardzo silna korelacja imisji cząstek stałych PM2.5 i PM1 nawet w skali dobowej. 18

15 Literatura: [1] Badyda A.: Wykład z przedmiotu Zarządzanie ochroną środowiska w aglomeracji miejskiej: Ochrona powietrza. Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. Warszawa 212. (Praca nie publikowana). [2] Chłopek Z.: Testing of hazards to the environment causes by particulate matter during use of vehicles. Ekploatacja i Niezawodnosc Maintenance and Realiability. 2/212, [3] Chłopek Z.: Modele behawiorystyczne emisji cząstek stałych PM1 ze źródeł transportu drogowego. Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów Politechniki Warszawskiej 1(82)/ [4] Chłopek Z.: Ocena stanu zagrożenia środowiska przez cząstki stałe PM2,5 ze źródeł transportu drogowego. Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów Politechniki Warszawskiej 1(82)/ [5] Chłopek Z.: Sprawozdanie z projektu badawczego ministerstwa nauki i szkolnictwa wyższego N N : Modelowanie emisji cząstek stałych PM1 ze źródeł motoryzacyjnych do celów oceny oddziaływania transportu drogowego na środowisko. Warszawa 212. (Praca nie publikowana). [6] Chłopek Z.: Wykład z przedmiotu Oddziaływanie transportu na środowisko. Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. Warszawa 211. (Praca nie publikowana). [7] Chłopek Z., Jakubowski A.: A study of the particulate matter emission from the braking systems of motor vehicles. Eksploatacja i Niezawodnosc Maintenance and Realiability 4 (4)/ [8] Chłopek Z., Skibiński F.: Wprowadzenie w tematykę emisji cząstek stałych PM2,5 powodowanych transportem samochodowym. Transport Samochodowy 3/ [9] Chłopek Z., Szczepański T.: Ocena zagrożenia środowiska cząstkami stałymi ze źródeł cywilizacyjnych. Inżynieria Ekologiczna Nr [1] Chłopek Z., Żegota M.: Badania emisji cząstek stałych PM1. Rozdział monografii Edukacja ekologiczna. Podstawy działań naprawczych w środowisku. Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej. Nałęczów [11] Chłopek Z., Żegota M.: Modelowanie emisji cząstek stałych PM1 ze źródeł motoryzacyjnych, Transport Samochodowy 1/ [12] Chłopek Z., Żegota M.: Problemy modelowania emisji cząstek stałych PM1 w ruchu drogowym. Archiwum Motoryzacji 1/ [13] Encyklopedia PWN, [14] Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata , Warszawa 29 [15] Jasińska-Zubelewicz E.J: Ergonomia Toksykologia przemysłowa i środowiskowa. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa [16] Juda-Rezler K.: Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa 2. [17] Siemiński M.: Środowiskowe zagrożenia zdrowia. PWN. Warszawa

16 [18] Sroczyński J.: Wpływ zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na zdrowie ludzi. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. Wrocław [19] Strzałka J., Mosor Pietraszewska T.: Kompendium wiedzy o ekologii. Praca zbiorowa. PWN. Warszawa 23. [2] Suchocka K. Praca inżynierska Modelowanie imisji cząstek stałych PM2.5 ze źródeł motoryzacyjnych. Warszawa 212. (Praca nie publikowana). [21] Suchocka K.: Praca magisterska Modelowanie imisji frakcji wymiarowych cząstek stałych ze względu na oddziaływanie motoryzacji na środowisko. Warszawa 213. (Praca nie publikowana). [22] Żegota M.: Modelowanie emisji cząstek stałych PM1 z pojazdów samochodowych. Rozprawa doktorska. Politechnika Warszawska. Warszawa 26. Streszczenie W pracy przedstawiono systematykę modelowania emisji i imisji frakcji wymiarowych cząstek stałych w związku z ruchem samochodów. Modele emisji cząstek stałych PM1 są zbudowane na zasadzie podobieństwa strukturalnego, natomiast modele imisji cząstek stałych PM1, PM2.5 i PM1 są opracowane zgodnie z kryterium podobieństwa funkcjonalnego. Do identyfikacji modeli imisji frakcji wymiarowych cząstek stałych wykorzystuje się wyniki badań empirycznych imisji zanieczyszczeń na stacjach nadzorowania jakości powietrza. Słowa kluczowe: emisja, imisja, pojazdy samochodowe, cząstki stałe, modelowanie. THE MODELING OF EMISSION AND IMMISSION OF PARTICULATE MATTER SIZE FRACTION RELATED TO TRAFFIC CAR Summary The paper presents a scheme of modeling the emission and imission size fractions of particulate matter in connection with the movement of cars. Models emissions of particulates of PM1 are built on the basis of structural similarity, while models of imission particulate matter PM1, PM2.5 and PM1 are developed in accordance with the criterion of functional similarity. To identify models of imissions size fractions of particulate matter used in empirical research imission of pollutants at the monitoring stations of air quality. Keywords: emission, imission, motor vehicles, particulate matter, modeling. 2

BADANIA WPŁYWU ŹRÓDEŁ MOTORYZACYJNYCH NA IMISJĘ FRAKCJI WYMIAROWYCH CZĄSTEK STAŁYCH W KANIONIE ULICZNYM

BADANIA WPŁYWU ŹRÓDEŁ MOTORYZACYJNYCH NA IMISJĘ FRAKCJI WYMIAROWYCH CZĄSTEK STAŁYCH W KANIONIE ULICZNYM Article citation info: Chlopek Z, Strzalkowska K. Research on the impact of automotive sources on the immission of specific size fractions of particulate matter in a street canyon. The Archives of Automotive

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(97)/2014

ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(97)/2014 ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(97)/2014 Zdzisław Chłopek 1, Katarzyna Suchocka 2 ANALIZA PRZEPISÓW OCHRONY ŚRODOWISKA PRZED EMISJĄ CZĄSTEK STAŁYCH W ASPEKCIE RUCHU SAMOCHODOWEGO 1. Wstęp Od wieków

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie

Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu TR.SIS408 Ochrona środowiska w transporcie Wersja przedmiotu 2013/14 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do uchwały nr 94/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r.

Załącznik nr 2 do uchwały nr 94/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Załącznik nr 2 do uchwały nr 94/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Opis stanu jakości powietrza w strefie miasto Radom dotyczy roku 2015 1. Lista substancji w powietrzu, ze

Bardziej szczegółowo

Inżynieria bezpieczeństwa i ekologia transportu

Inżynieria bezpieczeństwa i ekologia transportu Opis przedmiotu Kod przedmiotu TR.SIS408 Nazwa przedmiotu Ochrona środowiska w transporcie Wersja przedmiotu 2015/16 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom kształcenia Studia I stopnia Forma

Bardziej szczegółowo

Problemy zanieczyszczenia powietrza w Polsce i innych krajach europejskich

Problemy zanieczyszczenia powietrza w Polsce i innych krajach europejskich Problemy zanieczyszczenia powietrza w Polsce i innych krajach europejskich Barbara Toczko Departament Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektorat Ochrony Środowiska 15 listopada 2012 r. Wyniki

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE

JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE Badania przeprowadzone w Warszawie wykazały, że w latach 1990-2007 w mieście stołecznym nastąpił wzrost emisji całkowitej gazów cieplarnianych o około 18%, co przekłada się

Bardziej szczegółowo

Opracowanie wykonane na zlecenie członków Stowarzyszenia Mieszkańców Odolan w lutym 2018 polegało na:

Opracowanie wykonane na zlecenie członków Stowarzyszenia Mieszkańców Odolan w lutym 2018 polegało na: Ocena wpływu drogi technicznej na jakość powietrza w obrębie osiedla Odolany w Warszawie wykonawca: Biuro Studiów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o., Gdańsk luty 2018 (Podsumowanie w zakresie wskaźnika

Bardziej szczegółowo

TOM I Aglomeracja warszawska

TOM I Aglomeracja warszawska Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) 30-42-53, fax (058) 30-42-52 Informacje uzupełniające do PROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA dla stref województwa

Bardziej szczegółowo

Świadomi dla czystego powietrza

Świadomi dla czystego powietrza Świadomi dla czystego powietrza Szkolenia z zakresu przeciwdziałania niskiej emisji Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego jest wprowadzenie do powietrza substancji

Bardziej szczegółowo

Jak działamy dla dobrego klimatu?

Jak działamy dla dobrego klimatu? Jak działamy dla dobrego klimatu? Utrzymanie stanu czystości powietrza Zanieczyszczenia powietrza w istotny sposób wpływają na społeczeństwo. Grupy najbardziej narażone to: dzieci, osoby starsze oraz ludzie

Bardziej szczegółowo

CYKL: ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA

CYKL: ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA Magdalena Szewczyk Dział programowy : Ekologia CYKL: ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA temat lekcji : Przyczyny i rodzaje zanieczyszczeń powietrza. Cele lekcji w kategoriach czynności uczniów ( cele operacyjne):

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność

Bardziej szczegółowo

ZAGROŻENIA ZDROWIA LUDZI I ICH ŚRODOWISKA PRZEZ CZĄSTKI STAŁE W OKOLICACH TRAS KOMUNIKACYJNYCH

ZAGROŻENIA ZDROWIA LUDZI I ICH ŚRODOWISKA PRZEZ CZĄSTKI STAŁE W OKOLICACH TRAS KOMUNIKACYJNYCH ZAGROŻENIA ZDROWIA LUDZI I ICH ŚRODOWISKA PRZEZ CZĄSTKI STAŁE W OKOLICACH TRAS KOMUNIKACYJNYCH ZDZISŁAW CHŁOPEK 1, KATARZYNA SUCHOCKA 2 Przemysłowy Instytut Motoryzacji Streszczenie Pyły stanowią poważne

Bardziej szczegółowo

Modelowanie emisji cząstek stałych PM10 w miastach portowych

Modelowanie emisji cząstek stałych PM10 w miastach portowych Zeszyty Naukowe WSEI seria: TRANSPORT I INFORMATYKA, 3(1/213), s. 75-88 Zdzisław Chłopek, Leszek Piaseczny Instytut Transportu Samochodowego, Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni Modelowanie emisji cząstek

Bardziej szczegółowo

Departament Zrównoważonego Rozwoju Biuro Ochrony Przyrody i Klimatu

Departament Zrównoważonego Rozwoju Biuro Ochrony Przyrody i Klimatu Departament Zrównoważonego Rozwoju Zanieczyszczenia powietrza Zanieczyszczenia powietrza to wszelkie substancje (gazy, ciecze, ciała stałe), które znajdują się w powietrzu atmosferycznym, ale nie są jego

Bardziej szczegółowo

Wpływ motoryzacji na jakość powietrza

Wpływ motoryzacji na jakość powietrza Instytut Pojazdów Samochodowych i Silników Spalinowych Marek Brzeżański Wpływ motoryzacji na jakość powietrza Spotkanie Grupy Roboczej ds. Ochrony Powietrza i Energetyki Urząd Marszałkowski Województwa

Bardziej szczegółowo

BADANIA MODELU IMISJI CZĄSTEK STAŁYCH PM10 W ŚRODOWISKU TRAS KOMUNIKACYJNYCH

BADANIA MODELU IMISJI CZĄSTEK STAŁYCH PM10 W ŚRODOWISKU TRAS KOMUNIKACYJNYCH BADANIA MODELU IMISJI CZĄSTEK STAŁYCH PM10 W ŚRODOWISKU TRAS KOMUNIKACYJNYCH ZDZISŁAW CHŁOPEK 1 Politechnika Warszawska Streszczenie W artykule przeanalizowano behawiorystyczne modele imisji cząstek stałych

Bardziej szczegółowo

Aktualny stan jakości powietrza w Warszawie

Aktualny stan jakości powietrza w Warszawie Aktualny stan jakości powietrza w Warszawie XII Forum Operatorów Systemów i Odbiorców Energii i Paliw CZYSTE POWIETRZE W WARSZAWIE jako efekt polityki energetycznej miasta Warszawa, 23 października 2015

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do uchwały nr 95/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r.

Załącznik nr 2 do uchwały nr 95/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Załącznik nr 2 do uchwały nr 95/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Opis stanu jakości powietrza w strefie miasto Płock dotyczy roku 2015 1. Lista substancji w powietrzu, ze

Bardziej szczegółowo

Technologie ochrony atmosfery

Technologie ochrony atmosfery Technologie ochrony atmosfery Wprowadzenie do przedmiotu czyli z czym to się je Kazimierz Warmiński Literatura: Szklarczyk M. 2001. Ochrona atmosfery. Wydawnictwo UWM Olsztyn. Mazur M. 2004. Systemy ochrony

Bardziej szczegółowo

KAMPANIA EDUKACYJNA. w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem. Rzeszów, 9 września 2012r. Marszałek Województwa Podkarpackiego

KAMPANIA EDUKACYJNA. w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem. Rzeszów, 9 września 2012r. Marszałek Województwa Podkarpackiego KAMPANIA EDUKACYJNA w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem Andrzej Kulig Dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska w Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie Rzeszów, 9 września 2012r. Wstęp Kampania

Bardziej szczegółowo

Monitoring i ocena środowiska

Monitoring i ocena środowiska Monitoring i ocena środowiska Monika Roszkowska Łódź, dn. 12. 03. 2014r. Plan prezentacji: Źródła zanieczyszczeń Poziomy dopuszczalne Ocena jakości powietrza w Gdańsku, Gdyni i Sopocie Parametry normowane

Bardziej szczegółowo

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Obniżenie emisji dwutlenku węgla w Gminie Raba Wyżna poprzez wymianę kotłów opalanych biomasą, paliwem gazowym oraz węglem Prowadzący: Tomasz Lis Małopolska

Bardziej szczegółowo

Prezentacja przygotowana w ramach realizowanego przez Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła projektu Oczyść atmosferę dofinansowanego przez Wojewódzki

Prezentacja przygotowana w ramach realizowanego przez Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła projektu Oczyść atmosferę dofinansowanego przez Wojewódzki Prezentacja przygotowana w ramach realizowanego przez Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła projektu Oczyść atmosferę dofinansowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie

Bardziej szczegółowo

Smog groźny nie tylko zimą

Smog groźny nie tylko zimą Smog groźny nie tylko zimą Latem, gdy temperatury oscylują w okolicy 30 C, a prędkość wiatru nie przekracza 2 m/s, szczególnie nad dużymi miastami może pojawić się brunatna mgła. To smog fotochemiczny.

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do uchwały nr 97/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r.

Załącznik nr 2 do uchwały nr 97/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Załącznik nr 2 do uchwały nr 97/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Opis stanu jakości powietrza w strefie aglomeracja warszawska dotyczy roku 2015 1. Lista substancji w powietrzu,

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenie Powietrza ŹRÓDŁA SKUTKI SUBSTANCJE ZANIECZYSCZAJĄCE

Zanieczyszczenie Powietrza ŹRÓDŁA SKUTKI SUBSTANCJE ZANIECZYSCZAJĄCE Zanieczyszczenie Powietrza ŹRÓDŁA SKUTKI SUBSTANCJE ZANIECZYSCZAJĄCE Źródła zanieczyszczeń: Naturalne Sztuczne Zanieczyszczenia naturalne Wybuchy wulkanów Wyładowania atmosferyczne Pożary lasów Procesy

Bardziej szczegółowo

Kolokwium zaliczeniowe Informatyczne Podstawy Projektowania 1

Kolokwium zaliczeniowe Informatyczne Podstawy Projektowania 1 2016 Kolokwium zaliczeniowe Informatyczne Podstawy Projektowania 1 Elżbieta Niemierka Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej 2016-01-07 1. SPIS TREŚCI 2. Gaz cieplarniany - definicja...

Bardziej szczegółowo

AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY SOSNOWICA W ZAKRESIE JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY SOSNOWICA W ZAKRESIE JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY SOSNOWICA W ZAKRESIE JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO mgr inŝ. Andrzej Karaś Lubelska Fundacja Ochrony Środowiska Naturalnego Jakość powietrza atmosferycznego

Bardziej szczegółowo

TECHNIK OCHRONY ŚRODOWISKA. Opracowała: mgr inż. Joanna Depta- Ładak

TECHNIK OCHRONY ŚRODOWISKA. Opracowała: mgr inż. Joanna Depta- Ładak TECHNIK OCHRONY ŚRODOWISKA Opracowała: mgr inż. Joanna Depta- Ładak Charakterystyka zawodu Technik ochrony środowiska koordynuje pracę w zakresie ochrony powietrza, wód, powierzchni ziemi, ochrony przed

Bardziej szczegółowo

Beton fotokatalityczny na drodze do poprawy jakości powietrza

Beton fotokatalityczny na drodze do poprawy jakości powietrza Beton fotokatalityczny na drodze do poprawy jakości powietrza Wioletta Jackiewicz-Rek Kielce, 15 maja 2019 r. Poprawa jakości powietrza stanowi obecnie jedno z największych wyzwań społecznych i środowiskowych

Bardziej szczegółowo

Powiat starachowicki

Powiat starachowicki Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) 301-42-53, fax (058) 301-42-52 Informacje uzupełniające do PROGRAMÓW OCHRO Y POWIETRZA dla stref

Bardziej szczegółowo

PLANOWANY KOCIOŁ. Emisja maksymalna [kg/h] Emisja roczna [Mg/rok] NO ,198 0, ,576 0,4032 0,0072 0, ,00108

PLANOWANY KOCIOŁ. Emisja maksymalna [kg/h] Emisja roczna [Mg/rok] NO ,198 0, ,576 0,4032 0,0072 0, ,00108 Załącznik 3. W niniejszej analizie uwzględniono realizację kotła na ekogroszek o nom. mocy cieplnej na poziomie do 540 kw. Dostępne materiały katalogowe różnych producentów wskazują na maksymalne zużycie

Bardziej szczegółowo

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Źródło: http://wios.warszawa.pl/pl/aktualnosci-i-komunika/aktualnosci/1176,aktualnosci-z-31032016-r-informacja-dot-zakupu-przez-s amorzady-nowych-stacji-pom.html

Bardziej szczegółowo

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza i ich źródła. wykład Ochrona środowiska rok II, st. inżynierskie Kazimierz Warmiński

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza i ich źródła. wykład Ochrona środowiska rok II, st. inżynierskie Kazimierz Warmiński Rodzaje zanieczyszczeń powietrza i ich źródła wykład Ochrona środowiska rok II, st. inżynierskie Kazimierz Warmiński Jakość powietrza Na jakość powietrza wpływa rodzaj i stężenie (poziom) składników w

Bardziej szczegółowo

WYTYCZNE DO SPORZĄDZENIA KARTY INFORMACYJNEJ PRZEDSIĘWZIĘCIA

WYTYCZNE DO SPORZĄDZENIA KARTY INFORMACYJNEJ PRZEDSIĘWZIĘCIA WYTYCZNE DO SPORZĄDZENIA KARTY INFORMACYJNEJ PRZEDSIĘWZIĘCIA zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa

Bardziej szczegółowo

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014 Rzeszów, czerwiec 2015 r. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA W 2014 ROKU Pomiary wykonywane

Bardziej szczegółowo

Ostateczna postać długotrwałych zmian w określonych warunkach klimatyczno-geologicznych to:

Ostateczna postać długotrwałych zmian w określonych warunkach klimatyczno-geologicznych to: WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: OCHRONA ŚRODOWISKA RODZAJ STUDIÓW: STACJONARNE I STOPNIA ROK AKADEMICKI 2014/2015 WYKAZ PRZEDMIOTÓW EGZAMINACYJNYCH: I. Ekologia II.

Bardziej szczegółowo

Powietrze w powiecie kutnowskim

Powietrze w powiecie kutnowskim Powietrze w powiecie kutnowskim Powietrze jest rodzajem kapitału przyrodniczego, stanowiącego zasób odnawialny, możliwy do wyczerpania. Zanieczyszczenia powietrza są jednym z głównych przyczyn zagrożeń

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenia powietrza w Polsce. Zagrożenia zdrowotne

Zanieczyszczenia powietrza w Polsce. Zagrożenia zdrowotne Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zagrożenia zdrowotne Health and Environment Alliance, 2015 Główne źródła zanieczyszczeń powietrza Do głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza w Polsce zaliczamy: Emisje

Bardziej szczegółowo

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach

Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE ul. Rząsawska 24/28 tel. (34) 369 41 20, (34) 364-35-12 42-200 Częstochowa tel./fax (34) 360-42-80 e-mail: czestochowa@katowice.wios.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Czym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

Czym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Czym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Warszawa, maj 2015 r. Jak oceniamy jakość powietrza? Strefy Substancje ochrona zdrowia: dwutlenek siarki - SO 2, dwutlenek

Bardziej szczegółowo

CZYM ODDYCHAMY? Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Adam Ludwikowski. Warszawa kwiecień 2012 r.

CZYM ODDYCHAMY? Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Adam Ludwikowski. Warszawa kwiecień 2012 r. CZYM ODDYCHAMY? Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Adam Ludwikowski Warszawa kwiecień 2012 r. DZIAŁANIA WIOŚ Zarząd Województwa (opracowuje programy ochrony powietrza) EU Społeczeństwo

Bardziej szczegółowo

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014 Rzeszów, wrzesień 2015 r. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA W 2014 ROKU Pomiary wykonywane

Bardziej szczegółowo

Departament Zrównoważonego Rozwoju Biuro Ochrony Przyrody i Klimatu

Departament Zrównoważonego Rozwoju Biuro Ochrony Przyrody i Klimatu Departament Zrównoważonego Rozwoju DYSKUSJA Jaki mamy wpływ na jakość powietrza? Dlaczego potrzebne jest nam czyste powietrze? Jaki wpływ na nasze życie mają zanieczyszczenia powietrza? Zanieczyszczenia

Bardziej szczegółowo

Poprawa jakości powietrza Aspekty ochrony środowiska - uwarunkowania prawne dla osób fizycznych

Poprawa jakości powietrza Aspekty ochrony środowiska - uwarunkowania prawne dla osób fizycznych Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Poprawa jakości powietrza Aspekty ochrony środowiska - uwarunkowania prawne dla osób fizycznych

Bardziej szczegółowo

Czym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

Czym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Czym oddychamy? Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Warszawa, maj 2015 r. Jak oceniamy jakość powietrza? Strefy Substancje ochrona zdrowia: dwutlenek siarki - SO 2, dwutlenek

Bardziej szczegółowo

Ocena jakości powietrza w Polsce dziś i jutro

Ocena jakości powietrza w Polsce dziś i jutro Ocena jakości powietrza w Polsce dziś i jutro Barbara Toczko Departament Monitoringu, Ocen i Prognoz Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Białystok, 5 grudnia 2006 r. System oceny jakosci powietrza w

Bardziej szczegółowo

Niebezpieczne substancje. Maj 2015 r.

Niebezpieczne substancje. Maj 2015 r. Maj 2015 r. ? Na jakie obciążenia i zanieczyszczenia narażone są płuca podczas pracy? Jaki wpływ mają na nas różnego rodzaju obciążenia i zanieczyszczenia?? 2 10 Co stanowi potencjalne zagrożenie? Aerozole

Bardziej szczegółowo

CZYM ODDYCHAMY? Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. Płock, styczeń 2014 r.

CZYM ODDYCHAMY? Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. Płock, styczeń 2014 r. CZYM ODDYCHAMY? Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Płock, styczeń 2014 r. TROCHĘ DETALI TECHNICZNYCH STACJE POMIAROWE TROCHĘ DETALI TECHNICZNYCH WNĘTRZE STACJI dwutlenek siarki SO 2,

Bardziej szczegółowo

POJĘCIA PODSTAWOWE. zanieczyszczenia stałe. PYŁ (Zapylenie, opad pyłu) MGŁA- AEROZOLE GAZY, PARY. ATMOSFERA ciekłe. zanieczyszczenia gazowe

POJĘCIA PODSTAWOWE. zanieczyszczenia stałe. PYŁ (Zapylenie, opad pyłu) MGŁA- AEROZOLE GAZY, PARY. ATMOSFERA ciekłe. zanieczyszczenia gazowe POJĘCIA PODSTAWOWE Środowisko i jego elementy. Zanieczyszczenia środowiska. Klasyfikacja. 1. Podział ze względu na źródło emisji -antropogenne (sztuczne) -biogenne (naturalne). 2. Podział ze względu na

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA NA ROK 2008

WOJEWÓDZKI PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA NA ROK 2008 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI 90-006 Łódź, ul. Piotrkowska 120 WOJEWÓDZKI PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA NA ROK 2008 Opracowali: Włodzimierz Andrzejczak Barbara Witaszczyk Monika Krajewska

Bardziej szczegółowo

REDUXCO. Katalizator spalania. Leszek Borkowski DAGAS sp z.o.o. D/LB/6/13 GreenEvo

REDUXCO. Katalizator spalania. Leszek Borkowski DAGAS sp z.o.o. D/LB/6/13 GreenEvo Katalizator spalania DAGAS sp z.o.o Katalizator REDUXCO - wpływa na poprawę efektywności procesu spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w różnego rodzaju kotłach instalacji wytwarzających energie

Bardziej szczegółowo

Pył jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną

Pył jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną Adrianna Król 1 Pył jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. 2

Bardziej szczegółowo

Zielona Góra, październik 2015r. Streszczenie Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Zielona - arsen w pyle PM10 1

Zielona Góra, październik 2015r. Streszczenie Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Zielona - arsen w pyle PM10 1 Streszczenie Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Zielona Góra wraz z Planem działań krótkoterminowych ze względu na przekroczenie wartości docelowej arsenu w pyle PM10 Zielona Góra, październik

Bardziej szczegółowo

Niska emisja. co to takiego?

Niska emisja. co to takiego? Niska emisja co to takiego? Niska emisja to najprościej ujmując emisja szkodliwych pyłów i gazów na niskiej wysokości. W tym przypadku chodzi o emitory (kominy i inne źródła emisji) znajdujące się na wysokości

Bardziej szczegółowo

OD EMISJI DO JAKOŚCI POWIETRZA struktura emisji zanieczyszczeń na Dolnym Śląsku czynniki wpływające na dyspersję zanieczyszczeń

OD EMISJI DO JAKOŚCI POWIETRZA struktura emisji zanieczyszczeń na Dolnym Śląsku czynniki wpływające na dyspersję zanieczyszczeń OD EMISJI DO JAKOŚCI POWIETRZA struktura emisji zanieczyszczeń na Dolnym Śląsku czynniki wpływające na dyspersję zanieczyszczeń Eko Forum Lądek Zdrój, 11 marca 2016 r. Piotr Muskała Uniwersytet Wrocławski

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka imisji pyłów w aglomeracji Lublin

Charakterystyka imisji pyłów w aglomeracji Lublin Charakterystyka imisji pyłów w aglomeracji Lublin 18 Aneta Duda, Krystyna Pomorska Politechnika Lubelska 1. Wstęp Zanieczyszczenia powietrza miejskiego są tym specyficznym rodzajem zanieczyszczeń, które

Bardziej szczegółowo

PODSUMOWANIE WYNIKÓW

PODSUMOWANIE WYNIKÓW PODSUMOWANIE WYNIKÓW 11 MARCA 17 24 CZERWCA 17. W MARCU 17 ROKU MIASTO PIASECZNO PRZY WSPÓŁPRACY Z LABORATORIUM ZDROCHEM DZIAŁAJĄCYM PRZY CENTRUM NAUK BIOLOGICZNO CHEMICZNYCH UW URUCHOMIŁO SYSTEM MONITORINGU

Bardziej szczegółowo

PL Zjednoczona w różnorodności PL B8-0156/28. Poprawka. Anja Hazekamp, Younous Omarjee w imieniu grupy GUE/NGL

PL Zjednoczona w różnorodności PL B8-0156/28. Poprawka. Anja Hazekamp, Younous Omarjee w imieniu grupy GUE/NGL 11.3.2019 B8-0156/28 28 Motyw C a (nowy) Ca. mając na uwadze, że wtórne powstawanie cząstek stałych wynika z serii reakcji chemicznych i fizycznych obejmujących różne gazy prekursorowe, takie jak SO 2

Bardziej szczegółowo

Roczne oceny jakości powietrza w woj. mazowieckim Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie

Roczne oceny jakości powietrza w woj. mazowieckim Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Roczne oceny jakości powietrza w woj. mazowieckim Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Warszawa 2013 r. Roczna Ocena Jakości Powietrza Cele przeprowadzania rocznej oceny: klasyfikacja

Bardziej szczegółowo

Metodyka modelowania poziomów substancji w powietrzu

Metodyka modelowania poziomów substancji w powietrzu oparta jest na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 16, poz. 87). Symulacja komputerowa przeprowadzona

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ POWIETRZA NA DOLNYM ŚLĄSKU

JAKOŚĆ POWIETRZA NA DOLNYM ŚLĄSKU JKOŚĆ POWIETRZ N DOLNYM ŚLĄSKU Główne problemy Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu WFOŚiGW we Wrocławiu Warsztaty: W ZYM DORD MOŻE POMÓ GMINIE? 17 maja 2017 r. Pałac Krzyżowa k. Świdnicy

Bardziej szczegółowo

Departament Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Wsi Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego. Zielona Góra, 23 luty 2010 r.

Departament Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Wsi Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego. Zielona Góra, 23 luty 2010 r. Departament Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Wsi Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego Zielona Góra, 23 luty 2010 r. Podstawa opracowania Programu Programy ochrony powietrza sporządza się dla stref,

Bardziej szczegółowo

Badania zagrożenia środowiska cząstkami stałymi podczas eksploatacji pojazdów samochodowych

Badania zagrożenia środowiska cząstkami stałymi podczas eksploatacji pojazdów samochodowych Prof. Zdzisław Chłopek Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie 3 3 Warszawa, ul. Jagiellońska 8 E mail: zdzislaw.chlopek@its.waw.pl Badania zagrożenia środowiska cząstkami stałymi podczas eksploatacji

Bardziej szczegółowo

BADANIA MODELI IMISJI CZĄSTEK STAŁYCH PM10

BADANIA MODELI IMISJI CZĄSTEK STAŁYCH PM10 Zdzisław Chłopek 1) BADANIA MODELI IMISJI CZĄSTEK STAŁYCH PM10 Streszczenie. W celu oceny zagrożenia zdrowia ludzi i ich środowiska przez pyły konieczne jest nadzoro wanie jakości powietrza przez zastosowanie

Bardziej szczegółowo

z Programu ochrony powietrza

z Programu ochrony powietrza Obowiązki gmin wynikające z Programu ochrony powietrza Karolina Laszczak Dyrektor Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

Bardziej szczegółowo

1. Pogadanka, praca nad wykresami i schematem, praca w grupach MAGDALENA SZEWCZYK. Dział programowy : Ekologia

1. Pogadanka, praca nad wykresami i schematem, praca w grupach MAGDALENA SZEWCZYK. Dział programowy : Ekologia MAGDALENA SZEWCZYK Dział programowy : Ekologia temat lekcji : Przyczyny i skutki kwaśnych deszczy Cele lekcji w kategoriach czynności uczniów (cele operacyjne): WIADOMOŚCI Uczeń: - podaje definicje kwaśnych

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu rozwoju elektromobilności na stan jakości powietrza

Ocena wpływu rozwoju elektromobilności na stan jakości powietrza Ocena wpływu rozwoju elektromobilności na stan jakości powietrza Paweł Durka (1) Joanna Strużewska (1,2) Jacek W. Kamiński (1,3) Grzegorz Jeleniewicz (1) Paweł Czapski (1) 1 IOŚ-PIB, Zakład Modelowania

Bardziej szczegółowo

Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A.

Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A. Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A. Historia Zakładu Czerwiec 1974 decyzja o powołaniu Cementowni Ożarów Listopad 1977 - uruchomienie

Bardziej szczegółowo

zanieczyszczenia powstające w wyniku procesów spalania paliw w lokalnychkotłowniach i piecach domowych sektora komunalno bytowego.

zanieczyszczenia powstające w wyniku procesów spalania paliw w lokalnychkotłowniach i piecach domowych sektora komunalno bytowego. Emisja niska zanieczyszczenia powstające w wyniku procesów spalania paliw w lokalnychkotłowniach i piecach domowych sektora komunalno bytowego. Umownie przyjmuje się wszystkie kominy o wysokości do 40

Bardziej szczegółowo

Ekologiczna ścieżka edukacyjna

Ekologiczna ścieżka edukacyjna Ekologiczna ścieżka edukacyjna Lp. Treści ogólne Treści szczegółowe Osiągnięcia przedmiot klasa 1. Ekonomiczne i społeczne aspekty Uczeń potrafi: związków między człowiekiem i jego działalnością a środowiskiem.wartość

Bardziej szczegółowo

Streszczenie Aktualizacji Programu ochrony powietrza

Streszczenie Aktualizacji Programu ochrony powietrza Streszczenie Aktualizacji Programu ochrony powietrza dla strefy miasta Gorzów Wielkopolski ze względu na przekroczenie wartości dopuszczalnej pyłu zawieszonego PM10 Zielona Góra, październik 2015r. Streszczenie

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania. poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści

Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania. poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści Przedmowa Wykaz waŝniejszych oznaczeń i symboli IX XI 1. Emisja zanieczyszczeń

Bardziej szczegółowo

Eliminacja smogu przez zastosowanie kotłów i pieców bezpyłowych zintegrowanych z elektrofiltrem

Eliminacja smogu przez zastosowanie kotłów i pieców bezpyłowych zintegrowanych z elektrofiltrem Eliminacja smogu przez zastosowanie kotłów i pieców bezpyłowych zintegrowanych z elektrofiltrem A. Krupa D. Kardaś, M. Klein, M. Lackowski, T. Czech Instytut Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku Stan powietrza

Bardziej szczegółowo

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO NAZWA PRZEDIĘZWIĘCIA Zgodnie z art. 66 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz

Bardziej szczegółowo

Poniżej prezentujemy opracowane wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń, natomiast szczegółowe zestawienie danych zawiera załącznik nr 1.

Poniżej prezentujemy opracowane wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń, natomiast szczegółowe zestawienie danych zawiera załącznik nr 1. Sprawozdanie z pomiarów jakości powietrza wykonanych w I półroczu 14 roku zgodnie z zawartymi porozumieniami pomiędzy Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie a gminami: Miasto Nowy Targ

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1100

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1100 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1100 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14, Data wydania: 10 stycznia 2019 r. Nazwa i adres AB 1100

Bardziej szczegółowo

Atmosfera. struktura i skład chemiczny; zmiany stanu atmosfery kluczowe dla życia na Ziemi

Atmosfera. struktura i skład chemiczny; zmiany stanu atmosfery kluczowe dla życia na Ziemi Atmosfera struktura i skład chemiczny; zmiany stanu atmosfery kluczowe dla życia na Ziemi Składniki stałe Ziemia Mars Wenus Nitrogen (N2) Oxygen (O2) Argon (Ar) Neon, Helium, Krypton 78.08% 20.95% 0.93%

Bardziej szczegółowo

EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII. mgr Małgorzata GÓRALCZYK

EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII. mgr Małgorzata GÓRALCZYK EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII mgr Małgorzata GÓRALCZYK Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Pracownia Badań Strategicznych, ul. Wybickiego

Bardziej szczegółowo

Zestawienie wartości dopuszczalnych i odniesienia oraz tła zanieczyszczenia atmosfery

Zestawienie wartości dopuszczalnych i odniesienia oraz tła zanieczyszczenia atmosfery Pakiet "OPERAT FB" v. 6.12.5/2015 r. - oprogramowanie do modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym dla źródeł istniejących i projektowanych, stosujące metodykę obliczeń

Bardziej szczegółowo

Wpływ rozwoju elektromobilności w Polsce na zanieczyszczenie powietrza

Wpływ rozwoju elektromobilności w Polsce na zanieczyszczenie powietrza Wpływ rozwoju elektromobilności w Polsce na zanieczyszczenie powietrza Paweł Durka (1) Joanna Strużewska (1,2) Jacek W. Kamiński (1,3) Grzegorz Jeleniewicz (1) 1 IOŚ-PIB, Zakład Modelowania Atmosfery i

Bardziej szczegółowo

grupa a Człowiek i środowisko

grupa a Człowiek i środowisko grupa a Człowiek i środowisko................................................. Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 18 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 362

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 362 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 362 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16 Data wydania: 16 września 2016 r. AB 362 Nazwa i adres ZARZĄD

Bardziej szczegółowo

Niska emisja sprawa wysokiej wagi

Niska emisja sprawa wysokiej wagi M I S EMISJA A Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Suwałkach Sp. z o.o. Niska emisja sprawa wysokiej wagi Niska emisja emisja zanieczyszczeń do powietrza kominami o wysokości do 40 m, co prowadzi do

Bardziej szczegółowo

TECHNIKA A EKOLOGIA Jarosław Mrozek

TECHNIKA A EKOLOGIA Jarosław Mrozek Atmosfera jest powłoką gazową otaczającą kulę ziemską. Składa się ona z kilku, warstw różniących się gęstością, temperaturą, ciśnieniem i składem powietrza. Najistotniejsze funkcje atmosfery, polegają

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Załącznik nr 1 do procedury nr W_PR_1 Nazwa przedmiotu: Ochrona powietrza II Air protection II Kierunek: inżynieria środowiska Kod przedmiotu: Rodzaj przedmiotu: Obieralny, moduł 5.5 Rodzaj zajęć: wykład,

Bardziej szczegółowo

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA Zestawienie standardów jakości środowiska oraz standardów emisyjnych Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA (IMISYJNE) [wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez

Bardziej szczegółowo

INDEKSOWANIE JAKOŚCI POWIETRZA

INDEKSOWANIE JAKOŚCI POWIETRZA INDEKSOWANIE JAKOŚCI POWIETRZA SCENARIUSZ ZAJĘD LEKCYJNYCH ETAP EDUKACYJNY: IV (szkoły ponadgimnazjalne) CZAS TRWANIA: 45 minut CEL OGÓLNY: przekazanie wiedzy o indeksowaniu jakości powietrza w Polsce

Bardziej szczegółowo

METODY CHEMOMETRYCZNE W IDENTYFIKACJI ŹRÓDEŁ POCHODZENIA

METODY CHEMOMETRYCZNE W IDENTYFIKACJI ŹRÓDEŁ POCHODZENIA METODY CHEMOMETRYCZNE W IDENTYFIKACJI ŹRÓDEŁ POCHODZENIA AMFETAMINY Waldemar S. Krawczyk Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji, Warszawa (praca obroniona na Wydziale Chemii Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10

Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 Lista działań dla poprawy jakości powietrza w Szczecinie - Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 Małgorzata Landsberg Uczciwek, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie Międzyzdroje,

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975 PCA ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10, Data wydania: 27 lipca 2015 r. Nazwa i adres ENVI-CHEM

Bardziej szczegółowo

Poprawa jakości powietrza Aspekty ochrony środowiska - uwarunkowania prawne dla osób fizycznych

Poprawa jakości powietrza Aspekty ochrony środowiska - uwarunkowania prawne dla osób fizycznych Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Poprawa jakości powietrza Aspekty ochrony środowiska - uwarunkowania prawne dla osób fizycznych

Bardziej szczegółowo

ZADANIA INSPEKCJI OCHRONY ŚRODOWISKA W ZAKRESIE MONITOROWANIA JAKOŚCI POWITRZA

ZADANIA INSPEKCJI OCHRONY ŚRODOWISKA W ZAKRESIE MONITOROWANIA JAKOŚCI POWITRZA ZADANIA INSPEKCJI OCHRONY ŚRODOWISKA W ZAKRESIE MONITOROWANIA JAKOŚCI POWITRZA Beata Michalak Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Model systemu zarządzania jakością powietrza Obowiązkowy

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia. Ekologiczne aspekty transportu Rodzaj przedmiotu: Język polski.

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia. Ekologiczne aspekty transportu Rodzaj przedmiotu: Język polski. Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia Przedmiot: Ekologiczne aspekty transportu Rodzaj przedmiotu: Obieralny/kierunkowy Kod przedmiotu: TR N 0 7 5-5_ Rok: IV Semestr: 7 Forma studiów:

Bardziej szczegółowo

Wpływ zanieczyszczenia torowiska na drogę hamowania tramwaju

Wpływ zanieczyszczenia torowiska na drogę hamowania tramwaju DYCHTO Rafał 1 PIETRUSZEWSKI Robert 2 Wpływ zanieczyszczenia torowiska na drogę hamowania tramwaju WSTĘP W Katedrze Pojazdów i Podstaw Budowy Maszyn Politechniki Łódzkiej prowadzone są badania, których

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Zarządzanie ochroną Air protection management Kierunek: inżynieria śrowiska Rodzaj przedmiotu: Obieralny, moduł 5.3 Rodzaj zajęć: Wykład, ćwiczenia Profil kształcenia: ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Raport z pomiarów jakości powietrza. pod kątem zawartości pyłu PM10. wykonanych na terenie gminy Stryszów. w okresie zimowym (

Raport z pomiarów jakości powietrza. pod kątem zawartości pyłu PM10. wykonanych na terenie gminy Stryszów. w okresie zimowym ( Fundacja Planeta 172 34-145 Stronie www.fundacjaplaneta.org Raport z pomiarów jakości powietrza pod kątem zawartości pyłu PM10 wykonanych na terenie gminy w okresie zimowym (04 18.01.2016) 1 Strona Spis

Bardziej szczegółowo