INWENTARYZACJA GATUNKÓW CHRONIONYCH I SIEDLISK PRZYRODCZYCH

Transkrypt

1 INWENTARYZACJA GATUNKÓW CHRONIONYCH I SIEDLISK PRZYRODCZYCH w pasie projektowanej inwestycji pn. Budowa wschodniej obwodnicy Olkusza - połączenie DW nr 783 z DW nr 791 Knurów Wrzesień 2010

2 Spis treści 1. Wstęp Szata roślinna badanego terenu Fauna badanego terenu: Wnioski:...20

3 1. Wstęp Miasto Olkusz oraz najbliższe okolice posiadają wyjątkowo bogatą mozaikę siedlisk oraz towarzyszących im zbiorowisk roślinnych, co znajduje swoje odzwierciedlenie w składzie flory naczyniowej tego regionu. Zgodnie z podziałem geobotanicznym Polski omawiany teren położony jest w obrębie Prowincji Środkowoeuropejskej, podprowincji Środkowoeuropejskej Właściwej, dział Wyżyn Południowopolskich, Kraina Jury Krakowsko- Częstochowskiej, okręg Jury Północnej Olkusko-Częstochowskiej, podokręg Olkusko- Wolbromskiego. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznego J. Kondrackiego Olkusz usytuowany jest w obrębie trzech makroregionów geograficznych: Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej, Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Miechowskiej. Olkusz obok obszarów silnie uprzemysłowionych obejmuje znaczne powierzchnie o charakterze rolniczo-leśnym. W trakcie wizji terenowych przeprowadzonych w miesiącach od czerwca do wrzesnia wzdłuż terenu przez który przebiegać będzie wschodnia obwodnica Olkusza - połączenie DW nr 783 z DW nr 791 dokonano spisu gatunków roślin naczyniowych, oraz zwierząt zwracając szczególną uwagę na gatunki chronione, rzadkie i zagrożone oraz na typy zbiorowisk roślinnych ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk chronionych i zamieszczonych w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej z 1992r. 2. Szata roślinna badanego terenu Planowana obwodnica przebiega przez tereny związane wyłącznie lub prawie wyłącznie ze zbiorowiskami wykształconymi i utrzymującymi się dzięki intensywnej działalności człowieka. Wyróżniono pośród nich gatunki typowe dla upraw, czyli tzw. chwasty segetalne. Reprezentowane są one głównie przez gatunki charakterystyczne dla zbiorowisk z klasy Stellarietea mediaea. Drugą grupę zbiorowisk stanowi grupa tzw. chwastów ruderalnych typowych dla zbiorowisk wieloletnich bylin, porastających głownie przydrożne rowy, zarośla i łąki, ale także inne siedliska ruderalne i są to w zdecydowanej większości gatunki charakterystyczne dla klasy Artemisietea. Tereny niezadrzewione porastają takie gatunki jak: sporek polny Spergula arvensis, niezapominajka polna Myosotis arvensis, tasznik pospolity Capsella bursa pastoris, wyka ptasia Vicia cracca. bylica piołun Artemisia absinthium, bylica pospolita Artemisia vulgaris, ostrożeń polny Cirsium arvense, pokrzywa zwyczajna Urtica dioica. Omawiane zbiorowiska są charakterystyczne dla odcinków obwodnicy przebiegających poza kompleksami leśnymi tj. od skrzyżowania ul. 29-ego Listopada (droga wojewódzka nr

4 791) i Kochanowskiego oraz odcinka biegnącego wzdłuż śladu ul. Zagaje. Wokół omawianego skrzyżowania rosną dorodne robinie akacjowe Robinia pseudoacacia, natomiast wzdłuż drogi wojewódzkiej 791 występują zakrzewienia obejmujące drzewka robini pochodzące z samosiewu. W obrębie skrzyżowania zaobserwowano również gatunki inwazyjne tj. rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) i kilka osobników nawłoci kanadyjskiej Solidago canadensis. Flora łąk i muraw (np. obszar pomiędzy stacją benzynową przy DW 791, a ul. Kochanowskiego), skraje lasów i zarośli, przydroża oraz miejsca ruderalne porastają takie gatunki ruderalne jak: mak polny Papaver rhoeas, bniec biały Melandrium album, wrotycz pospolity Tanacetum vulgare, biedrzeniec mniejszy Pimpinella saxifraga, dziewanna pospolita Verbascum nigrum, chaber bławatek Centaurea cyanu, babka lancetowata Plantago lanceolata, babka zwyczajna Plantago maior, komosa biała Chenopodium album, ostrożeń polny Cirsium arvense, tymotka łąkowa Phleum pratense, bylica pospolita Artemisia vulgaris, bylica piołun Artemisia absinthium, chrzan pospolity Armoracia rusticana, mniszek lekarski Taraxacum officinale, pyleniec pospolity Berteroa incana, stulicha psia Descurainia sophia, starzec zwyczajny Senecio vulgaris, wyka ptasia Vicia cracca, ostrożeń łąkowy Cirsium rivulare, koniczyna łąkowa Trifolium pratense, bodziszek łąkowy Geranium pratense, glistnik jaskółcze ziele Chelidonium majus, wiesiołek dwuletni Oenothera biennis, kupkówka pospolita Dactylis glomerata, mietlica pospolita Agrostis capillaris, śmiałek darniowy Deschampsia caespitos. Ulica Kochanowskiego na całym swoim przebiegu stanowi teren silnie przekształcony i poddany bardzo intensywnej antropopresji, w którym dużą rolę odgrywają gatunki synantropijne. Widać to wyraźnie w sąsiedztwie Osiedla Młodych gdzie obok gatunków naturalnie występujących w naszym kraju takich jak np. klon zwyczajny Acer platanoides czy jawor A.pseudoplatanus rosną obce dla naszej flory klony: srebrzysty A. saccharinum, palmowy A.palmatum, ginnala A.tataricum subsp. ginnala oraz gatunek inwazyjny klon jesionolistny A. negundo. Występują tutaj także zdziczałe formy roślin owocowych jak jabłoń domowa Malus domestica, grusza pospolita Pyrus communis, śliwa domowa Prunus domestica odmiana mirabelka, czereśnia ptasia Cerasus avium czy wiśnia pospolita Cerasus vulgaris. Po stronie południowej ulicy Kochanowskiego znajdują się garaże. W stanie istniejącym nie ma wykonanych zjazdów z ulicy Kochanowskiego na drogi dojazdowe do garaży. Dojazd do nich odbywa się bezpośrednio z jezdni ulicy Kochanowskiego po drodze gruntowej. Teren wokół garażu porastają sosny zwyczajne Pinus sylvestris z domieszką jesionu Fraxinus excelsior i jarzębiny Sorbus aucuparia. Projektowana obwodnica w dalszej części przebiegać będzie przez tereny leśne, aż do skrzyżowania z drogą krajową 94. Wśród zbiorowisk leśnych dominują tu bory sosnowe.

5 Trasa obwodnicy, na tym odcinku, przecina potok Witeradówka oraz krzyżuje się z drogą powiatową nr 1087K (ul. Osiecka). Zbiorowiska roślinne lasu pomiędzy ul. Kochanowskiego, a drogą krajową 94 noszą wyraźne piętno działalności człowieka. Świadczy o tym m.in. obecność w drzewostanie około 50 letnich sosen Pinus silvestris i brzóz Betula pendula oraz znaczna rola gatunków porębowych z rodzaju Rubus. Ponadto las ten charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością gatunkową drzew. Przeważają wtórne zbiorowiska leśne, a dominują siedliska borów świeżych i lasów mieszanych z fragmentami typowo wykształconych borów mieszanych oraz ubogich florystycznie buczyn. Najliczniejszym gatunkiem jest sosna, która zajmuje ponad 80% powierzchni leśnej. Mniej liczna jest brzoza, dąb bezszypułkowy Quercus petraea,dąb szypułkowy Quercus robu i buk Fagus sylvatica, gdzieniegdzie pojawia się modrzew Larix decidua. Najmniej liczne są: świerk Picea abies i olsza szara Alnus incana. Ponadto w lesie występuje bardzo liczna grupa kenofitów m.in. topola kanadyjska Populus canadensis. Las charakteryzuje się również dużo obecnością gatunków inwazyjnych takich jak dąb czerwony Quercus rubra, i niecierpek drobnokwiatowy Impatiens parviflora. W runie natomiast rozwija się borówka czernica Vaccinum myrtillus, poziomka pospolita Fragaria vesca, a warstwa mszysta jest stosunkowo uboga. W kilku miejscach bór przyjmuje charakter nieco zbliżony do boru mieszanego sosnowo-dębowego Querco roboris-pinetum. Od klasycznej swojej postaci różni się tym, że dąb szypułkowy zastępuje dąb czerwony, co stanowi poważne zniekształcenie. Zbiorowisko to jest dwupiętrowe, sosnowo-dębowe, ewentualnie o sosnowo-dębowo-bukowym drzewostanie. Na kilku fragmentach omawianego obszaru zwłaszcza na odcinku ok km (odcinek za linią 100kV Olkusz-Pakuska) Quercus rubra dominuje niemal całkowicie skutecznie zagłuszając (wypierając) inne drzewa. Gatunek ten zaliczany jest do roślin inwazyjnych, niebezpiecznych dla rodzimej flory i jako taki powinien być usuwany z obszarów chronionych, a także z lasów podczas przebudowy drzewostanu, gdyż wypiera nasze gatunki rodzime. Dąb ten został wprowadzany na to stanowisko najprawdopodobniej po rębniach zupełnych, choć względy przyrodnicze skłaniałyby zamiast gatunku inwazyjnego nasadzić gatunki rodzime. W miejscach gdzie rosną smukłe silnie konkurujące o światło i szybko rosnące dęby czerwone w podszycie występuje jedynie młode pokolenie dębu czerwonego, czeremcha amerykańska, oraz nielicznie jawor pospolity. Z drzew wysokich występuje tutaj tylko niewielka ilość brzozy, jednak wysokością dorównujące dębom oraz kilka okazałych osobników topoli kanadyjskiej Populus canadensi. Brak jest natomiast młodych osobników brzozy i topoli. W km dąb czerwony ustępuje miejsca sośnie zwyczajnej i bukom by stopniowo ok. km przyjął charakter ubogiej buczyny. Dno lasu pokrywa praktycznie wyłącznie martwa ściółka z liści bukowych, jedynie gdzieniegdzie pojawiają się drobne listki Majanthemum bifolium. Od km las ponownie zmienia

6 charakter na las mieszany z przewagą sosny, ale który tworzą także brzoza brodawkowata, buk zwyczajny, olsza szara i czarna, dęby czerwony, szypułkowy i bezszypułkowy oraz w nieco mniejszej liczbie modrzew. W runie zaś występuje konwalijka dwulistna Maianthemum bifolium i w nieco mniejszej ilości konwalia majowa Convallaria maialis. W km planowana obwodnica przecina ul. Osiecką i biegnie dalej przez zespół leśńy o charakterze boru mieszanego. Jedynie w początkowym odcinku około km przebiega przez młodnik sosnowo-modrzewiowy. Ponadto w km zwarty podszyt buduje Fagus sylvatica. Od tego miejsca, aż do skrzyżowania z DK94 ślad autostrady dno lasu pokrywa zwarta i trudna do przebycia warstwa złożona z rodzaju Rubus. W miejscach gdzie warstwa jeżyn i malin nie jest tak gęsta w runie rośnie także borówka czernica. W miejscu przecięcia się osi planowanej obwodnicy z drogą krajową 94 zlokalizowane jest skrzyżowanie z ulicą Zagaje. Ulica Zagaje przebiega przez obszary wsi Olewin i Duży Las a kończy swój bieg w obszarze Zakładów Betoniarskich. Wzdłuż całej ulicy zagaje również obserwowano gatunki typowe dla terenów segetalnych i ruderalnych. Najciekawsze zbiorowiska roślinne tego terenu to murawy naskalne występujące w km ok Teren zadrzewiony wzniesienia tworzy pasmo siedlisk grądowych, chociaż fitocenozy są silnie zniekształcone i tylko masowe występowanie graba i leszczyny sugeruje ich przynależność do związku Carpinion. Wzniesienie posiada suche i nasłonecznione fragmenty stoków, oraz odsłonięte skały wapienne. Na wapiennych skałkach rośnie rojnik ostry Sedum acre. Występuje m.in. świerzbnica polna Knautia arvensis, dzwonek rozpierzchły Campanula patula, dzwonek wąskolistny C. Polymorpha, dzwonek skupiony C.glomerata. U podnóża rośnie brzoza brodawkowata i grab pospolity carpinus betulus, natomiast stoki porasta sosna zwyczajna i wierzba tarnina. Ponadto na tych skalnych murawach natrafiono na przywrotnika pospolitego Alchemilla vulgaris, dość rzadką koniczynę kreskowaną Trifolium striatum oraz chroszcza nagołodygowego Teesdalia nudicaulis. Siedlisko to jest jednak poważnie zaśmiecone przez gatunki ruderalne i segetalne. Teren wzniesienia nie powinien a wraz znim siedlisko nie powinno zostać zniszczone podczas budowy obwodnicy. Pomiędzy ulicą Zagaje a drogą wojewódzką nr 783 projektowana obwodnica wkracza w kompleks leśny i na odcinku ok. 3,0 km przebiega przez ten kompleks. Będzie ona biegła wzdłuż szlaku kolejowego po jego wschodniej stronie. Najciekawsze zbiorowiska roślinne tego terenu to siadlika stanowiące murawy piaskowe, oraz bory sosnowe na piaskach. Na obszarach leśnych, przez które przebiegać będzie projektowana obwodnica, dominują bory sosnowe na glebach bielicowych i brunatnych kwaśnych. Obok sosny występuje w drzewostanie brzoza, a w runie panują gatunki o niewielkich wymaganiach siedliskowych. Na wydmach w km na trasa obwodnicy przebiegać będzie przez niewielki śródlądowe wydmy które porastają drobne karłowate sosny zwyczajne i czarne, przy bliższym zbadaniu

7 widać mchy, porosty i drobne, kępkowe trawy jak szczotlicha siwa Corynephorus canescens która tworzy luźną murawę. Siedlisko to można zaliczyć do muraw występujących na wydmach śródlądowych zaliczanych do zespółu szczotlichy siwej Spergulo Corynephoretum. Najczęściej spotykanym zespołem jest bór sosnowy świeży Lencobryo Pinetum należący do klasy Vaccinio-Piceetea czyli zbiorowisk z przewagą drzew szpilkowych, krzewinek i mezofilnych mszaków. Część terenów leśnych można zaliczyć do zespołu: śródlądowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum) będący rodzajem boru suchego, który wykształcił się na ubogich i suchych siedliska piaszczystych utworzonych z luźnych piasków na glebach bielicowych i arenosolach. Najlepiej wykształcone i najbardziej typowe płaty tego zbiorowiska zajmują na ogół niewielkie powierzchnie i takie też występują na omawianym terenie. Zajmują one niewielkie fragmenty w obrębie borów świeżych. Drzewostan buduje niemal wyłącznie sosna pospolita Pinus sylvestris, pojedyncze domieszki stanowi jedynie brzoza brodawkowata Betula pendula. W ubogiej warstwie krzewów występuje jałowiec pospolity Juniperus communis oraz bardzo rzadki podrost sosny i dębu szypułkowego Quercus robur (brak drzew wysokich). Gdzieniegdzie w podszycie występuje jarząb pospolity Sorbus aucuparia. Warstwę zielną stanowią krzewinki, z których najczęstsze to: borówka brusznica Vaccinium vitis-idaea, borówka czernica Vaccinium myrtillus oraz wrzos pospolity Calluna vulgaris. Nieco rzadziej występuje tu kostrzewa owcza Festuca ovina, jastrzębiec kosmaczek Hieracium pilosella, śmiałek pogięty Deschampsia flexuosa, pszeniec zwyczajny Melampyrum pratense i dość częsty szczaw polny Rumex acetosella. Miejsca suchsze i oświetlone opanowują porosty. Tak więc charakterystyczna kombinacja gatunków na płatach tworzących bór chrobotkowy to: sosna zwyczajna Pinus sylvestris z domieszką sosny czarnej Pinus nigra i brzozy Betula pendula, chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina, chrobotek leśny Cladonia arbuscula, widłoząb kędzierzawy Dicranum polysetum. Spośród porostów obserwowana była również dość licznie występująca płucnica islandzka Cetraria islandica. Na korze drzew szpilkowych, rzadziej liściastych jak i na martwym drewnie, oraz na podłożu skalanym i na kamieniach licznie występuje odporna na zanieczyszczenia mąkla tarniowa Evernia prunastri oraz podobny do niej ale mało odporny mąklik otrębiasty Pseudevernia furfuracea. Gatunek ten jest pospolity w całym kraju, objęty jest jednak ochroną gatunkową. Drzewostan zespołu boru świeżego Peucedano-Pinetum tworzy sosna zwyczajna Pinus sylvestris z niewielką domieszką brzozy brodawkowatej Betula pendula, dębu bezszypułkowego Quercus robur oraz na skraju lasu topoli osiki Populus tremula. W kilku miejscach obserwowano karłowate sosny zwyczajne ale przede wszystkim sosny czarne o osobliwych kształtach. W podszycie dominują jałowce Juniperus communis, jarząb i nieco

8 rzadziej kruszyna. Ponadto występuje tu gatunek inwazyjny czeremcha amerykańska Padus serotina, która w niektórych miejscach dominuje w podszycie. Na omawianym terenie nie znaleziono gatunku rodzimego czeremchy Padus avium. W runie bardzo liczna jest borówka czarna Vaccinium myrtillus oraz borówka brusznica Vaccinium vitis-idaea, rzadziej natomiast pojawia się poziomka pospolita Fragaria vesca. Ponadto w miejscach gdzie korony drzew nie są tak zwarte występuje wilczomlecz sosnka Euphorbia cyparissias, wrzos zwyczajny Calluna vulgaris., śmiałek pogięty Deschampsia flexuosa, kostrzewa owcza oraz szczotlicha siwa Corynephorus canescens. Na słonecznych, suchych miejscach można spotkać macierzankę Thymus serpyllum. W runie obserwowano gruszyczkę mniejszą Pyrola minor gatunek charakterystyczny dla klasy Vaccinio-Piceetea. Obserwowano także byliny z rodziny wrzosowatych m.in. ściśle chronionego pomocnika baldaszkowego Chimaphila umbellata. Innym przedstawicielem tej rodziny obserwowanym w terenie jest roślina bezzieleniowa, saprofityczna korzeniówka pospolita Monotropa hypopitys. Wzdłuż granicy lasu (ekoton lasłąki) obserwowano takie gatunki jak: pszeniec gajowy Melampyrum nemorosum oraz pszeniec zwyczajny Melampyrum pratense. W lasach bogata jest także warstwa mszysta utworzona w miejscach bardziej wilgotnych, którą tworzą między innymi rokiet Hypnum sp. i płonniki Polytrichum sp. Gatunek wyróżniający zespołu leśnego Leucobryo-Pinetum jest obecność w runie częściowo chronionego mchu z gatunku bielistka siwa Leucobryum glaucum. W terenie stwierdzono również obecność częściowo chronionego z gatunku widłoząb kędzierzawy Dicranum polysetum. W kilku zacienionych miejscach porośniętych warstwą mszysta obserwowano także przedstawicieli widłaków tj. widłaka jałowcowatego Lycopodium annotinum oraz widlicz spłaszczony Diphasiastrum complanatum, które objęte są ochroną gatunkową. Planowana obwodnica kończy swój bieg na drodze wojewódzkiej nr 783. W miejscu tym w drzewostanie dominuje sosna (Peucedano-Pinetum) stosunkowo liczny jest świerk i modrzew. W podroście licznie występuje brzoza i gatunki z rodzaju Rubus. Gatunki zielne tworzy typowa roślinność ruderalna, porastająca dno lasu i rowy wzdłuż drogi. Tab. 1.Gatunki roślin stwierdzone wzdłuż planowanej trasy inwestycji. Oznaczenia: CHR - gatunek chroniony prawnie w Polsce, CZ gatunek częściowo chroniony w Polsce, oraz gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin Status ochrony Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa PCzKR 1. Babka lancetowata Plantago lanceolata Babka średnia Plantago media Babka zwyczajna Plantago maior Barszcz zwyczajny Haracleum sphondylium - -

9 Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKR 5. Barwinek pospolity Vinca minor CZ - 6. Biedrzeniec anyż Pimpinella anisum Biedrzeniec mniejszy Pimpinella saxifraga Bielistka siwa Leucobryum glaucum CZ - 9. Bluszcz pospolity Hedera helix CZ Bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea Bniec biały Melandrium album Bodziszek cuchnący Geranium robertianum Bodziszek leśny Geranium sylvaticum Bodziszek łąkowy Geranium pratense Borówka brusznica Vaccinum vitis-idaea Borówka czernica Vaccinum myrtillus Brzoza brodawkowata Betula pendula Buk zwyczajny Fagus sylvatica Bylica piołun Artemisia absinthium Bylica pospolita Artemisia vulgaris Chaber bławatek Centaurea cyanus Chroszcz nagołodygowy Teesdalia nudicaulis Chrzan pospolity Armoracia rusticana Cieciorka pstra Coronilla varia Cykoria podróżnik Cichorum intybus Czeremcha amerykańska Prunus serotina Czereśnia ptasia Prunus avium Czerwiec wieloowockowy Scleranthus polycarpos Czyścica storzyszek Clinopodium vulgare Dąb bezszypułkowy Quercus petraea Dąb czerwony Quercus rubra Dąb szypułkowy Quercus robur Dereń biały Cornus alba Driakiew gołębia Scabiosa columbaria Driakiew żółta Scabiosa ochroleuca Dziewanna pospolita Verbascum nigrum Dziewanna wielkokwiatowa Verbascum densiflorum Dzięgiel leśny Angelica silvestris Dziki bez czarny Sambucus nigra Dziki bez koralowy Sambuscus racemosa - -

10 Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKR 41. Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum Dzwonek rozpierzchły Campanula patula Dzwonek skupiony Campanula glomerata Dzwonek wąskolistny Campanula polymorpha Fiołek polny Viola arvensis Fiołek trójbarwny Viola tricolor Firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi Gajnik lśniący Hylocomium splendens CZ Glistnik jaskółcze ziele Chelidonium majus Głóg jednoszyjkowy Crataegus monogyna Goździk kartuzek Dianthus carthusianorum Goździk kropkowany Dianthus deltoides Grab pospolity Carpinus betulus Grusza pospolita Pyrus communis Gruszyczka mniejsza Pyrola minor Gwiazdnica pospolita Stellaria media Jabłoń domowa Malus domestica Jałowiec pospolity Juniperus communis Jarząb pospolity (jarzębina) Sorbus aucuparia Jaskier ostry Ranunculus acris Jasnota biała Lamium album Jasnota różowa Lamium amplexicaule Jemioła pospolita Viscum album Jesion wyniosły Fraxinus excelsior Jeżyna fałdowana Rubus plicatus Jeżyna popielica Rubus caesius Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum Kąkol polny Agrostemma githag Kielisznik zaroślowy Calystegia sepium Klon ginnala Acer tataricum subsp. ginnala Klon jawor Acer pseudoplatanus Klon jesionolistny Acer negundo Klon palmowy Acer palmatum Klon srebrzysty Acer saccharinum Klon zwyczajny Acer platanoides Kłosownica pierzasta Brachypodium pinnatum - -

11 Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKR 77. Kłosówka wełnista Holcus lanatus Kminek zwyczajny Carum carvi Kokorycz pełna Corydalis solida Komonica zwyczajna Lotus corniculatus Komonica wąskolistna - Lotus tenuis - V 82. Komosa biała Chenopodium album Koniczyna biała Trifolium repens Koniczyna łąkowa Trifolium pratense Koniczyna polna Trifolium arvense Konwalia majowa Convallaria maialis CZ Konwalijka dwulistna Maianthemum bifolium Kopytnik pospolity Asarum europaeum CZ Korzeniówka pospolita Monotropa hypopitys Kostrzewa owcza Festuca ovina Krwawnik pospolity Achillea millefolium Kupkówka pospolita Dactylis glomerata Lepnica rozdęta Silene vulgaris Leszczyna pospolita Corylus avellana Ligustr pospolity Ligustrum vulgare Lilak pospolity Syringa vulgaris Lipa drobnolistna Tilia cordata Lucerna siewna Medicago sativa Łopian pajęczynowaty Arctium tomentosum Łubin trwały Lupinus polyphyllus Łubin żółty Lupinus luteus Macierzanka piaskowa Thymus serpyllum Macierzanka pospolita Thymus vulgaris Mak polny Papaver rhoeas Malina właściwa Rubus idaeus Marchew zwyczajna Daucus carota Mietlica pospolita Agrostis capillaris Miotła zbożowa Apera spica-venti Mlecz polny Sonchus arvensis Mlecz zwyczajny Sonchus oleraceus Mniszek lekarski Taraxacum officinale Nawłoć kanadyjska Solidago canadensis - -

12 Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKR 113. Nawłoć pospolita Solidago virgaurea Niecierpek drobnokwiatowy Impatiens parviflora Niecierpek pospolity Impatiens noli-tangere Nicennica drobna Filago minima Niezapominajka polna Myosotis arvensis Nostrzyk żółty Melilotus officinalis Olsza czarna Alnus glutinosa Olsza szara Alnus incana Orzech włoski Juglans regia Ostrożeń łąkowy Cirsium rivulare Ostrożeń polny Cirsium arvense Owsica omszona Avenula pubescens Paprotka zwyczajna Polypodium vulgare CHR Perz właściwy Elymus repens Pępawa dwuletnia Crepis biennis Pierzyca gruzowa Lepidium ruderale Pięciornik gęsi Potentilla anserina Płonniki Polytrichum sp Podagrycznik pospolity Aegopodium podagraria Podbiał pospolity Tussilago farfara Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica Pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata CHR Porzeczka agrest Ribes uva-crispa Poziewnik pstry Galeopsis speciosa Poziewnik szorstki Galeopsis tetrahi Poziomka pospolita Fragaria vesca Przelot pospolity Anthyllis vulneraria Przetacznik polny Veronica arvensis Przymiotno kanadyjskie Conyza canadensis Przylaszczka pospolita Hepatica nobilis CHR Przytulia czepna Galium aparine Przytulia pospolita Galium mollugo Przywrotnik pospolity Alchemilla vulgaris Pszeniec gajowy Melampyrum nemorosum Pyleniec pospolity Berteroa incana Rdest ptasi Polygonum aviculare - -

13 Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKR 149. Rdestowiec ostrokończysty Reynoutria japonica Robinia akacjowa Robinia pseudacacia Rogownica pospolita Cerastium holosteoides Rokiet Hypnum sp Rozchodnik ostry Sedum acre Róża dzika Rosa canina Róża pomarszczona Rosa rugosa Rzepik pospolity Agrimonia eupatoria Rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis Rzodkiewnik pospolity Arabidopsis thaliana Skrzyp leśny Equisetum sylvaticum Skrzyp łąkowy Equisetum pratense Skrzyp polny Equisetum arvense Sosna czarna Pinus nigra Sosna zwyczajna Pinus silvestris Sporek polny Spergula arvensis Starzec zwyczajny Senecio vulgaris Sumak octowiec Rhus typhina Szakłak pospolity Rhamnus cathartica Szczaw polny Rumex acetosella Szczaw zwyczajny Rumex acetosa Szczawik zajęczy Oxalis acetosella Szczotlicha siwa Corynephorus canescens Śliwa domowa Prunus domestica Śliwa tarnina Prunus spinosa Śmiałek darniowy Deschampsia caespitos Śmiałek pogięty Deschampsia flexuosa Śnieguliczka biała Symphoricarpos albus Świerk pospolity Picea abies Świerzbnica polna Knautia arvensis Świerzbnica polna Knautia arvensis Świetlik łąkowy Euphrasia rostkoviana Tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris) Tojeść pospolita Lysimachia vulgaris Trzmielina pospolita Euonymus europaeus Turzyca wrzosowiskowa Carex ericetorum - -

14 Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKR 185. Tymotka łąkowa Phleum pratense Widlicz spłaszczony Diphasiastrum complanatum, CHR Widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum CHR Widłoząb kędzierzawy Dicranum polysetum CZ Wierzba biała Salix alba Wierzba iwa Salix caprea Wiesiołek dwuletni Oenothera biennis Wilczomlecz sosnka Euphorbia cyparissias Wrotycz pospolity Tanacetum vulgare Wrzos zwyczajny Calluna vulgaris Wyka drobnokwiatowa Vicia hirsuta Wyka ptasia Vicia cracca Zawciąg pospolity Armeria maritima Żmijowiec zwyczajny Echium vulgare Żółtlica drobnokwiatowa Galinsoga parviflora Życica trwała Lolium perenne - - Tab. 2. Zinwentaryzowane porosty i grzyby wzdłuż trasy planowanej inwestycji: Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKRiG 1. Chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina CZ - 2. Chrobotek leśny Cladonia arbuscula CZ - 3. Chrobotek koralowy Cladonia floerkeana CZ - 4. Chrobotek strzępiasty Cladonia fimbriata Mąkla tarniowa Evernia prunastri CZ - 6. Mąklik otrębiasty Pseudevernia furfuracea CZ - 7. Misecznica proszkowata Lecanora conizaeoides Płucnica islandzka Cetraria islandica CZ - 9. Pustułka pęcherzykowata Hypogymnia physodes Złotorost ścienny Xantoria parietina Borowik kasztanowy Boletus badius Chropiatka lejkowata Thelephora caryophyllea Gołąbek wymiotny Russula emetica Gołąbek winnoczerwony Russula vinosa - -

15 Lp. Gatunek Ochrona gatunkowa Status ochrony PCzKRiG 15. Gołąbek ciemnopurpurowy Russula atropurpurea Goryczak żółciowy Tylopilus felleus Gąska zielonka Tricholoma equestre Huba pospolita Fomes fomentarius Kurka (pieprznik jadalny) Cantharellus cibarius Maślak zwyczajny Suillus luteus Maślak sitarz Suillus bovinus Mleczaj rydz (rydz sosnowy) Lactarius deliciosus Muchomor cytrynowy Amanita citrina Muchomor czerwony Amanita muscaria Muchomor plamisty Amanita pantherina Piestrzenica kasztanowata Gyromitra esculenta Tęgoskór pospolity Scleroderma vulgare Fauna badanego terenu: Na terenie przeznaczonym do oceny w trakcie prac inwentaryzacyjnych stwierdzono iż przedmiotowy teren ten jest stosunkowo ubogi pod względem faunistycznym. Nie natrafiono na zbyt dużą grupę zwierząt. Najliczniej gatunkiem obserwowanym w zasadzie wzdłuż całej inwestycji jest jaszczurka zwinka Lacerta agilis, którą obserwowano nawet kilka metrów nad ziemią na sosnach. Siedliska na przedmiotowym terenie mogą jednak stanowić teren dogodny dla takich gatunków jak: padalec zwyczajny Anguis fragilis, gniewosz plamisty Coronella austriaca, żmija zygzakowata Vipera berus, zaskroniec Natrix natrix, ropucha paskówka Bufo calamita, ropucha szara Bufo bufo. Wszystkie te gatunki podlegają ścisłej ochronie na mocy Rozporządzenia ministra środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz.2237). Spora jest liczba pospolitych bezkręgowców. Na omawianym terenie spora jest liczba pospolitych bezkręgowców. Bardzo ciekawym stwierdzanym gatunkiem jest motyl wymieniany w Czerwonej Liście z gatunku mieniak strużnik Apatura ilia. Jest to gatunek dość często spotykany w całym kraju. Gatunek ten jest związany nierozerwalnie z rośliną pokarmową, którą jest topola osika Populus tremula. W re-

16 gionie gatunek ten był widziany kilkakrotnie. Innym ciekawym gatunkiem motyla jest paź królowej Papilio machaon. Większość stwierdzonych gatunków, również wymienione powyżej, związanych jest z terenami otwartymi, zbiorowiskami roślinności kserotermicznej i bardzo często spotykanych wyłącznie w tego typu środowiskach. Spośród owadów silnie rozprzestrzenionym są mrówki z rodzaju Formica. Na badanym terenie występują potencjalne siedliska dla pazia żeglarza, modraszka ariona, postojaka wiesiołkowca oraz biegacza wypukłego. Jednak tych gatunków nie stwierdzono podczas prowadzonych prac terenowych. Obserwowano również biegacza złocistego Carabus auratus z objętej ochroną gatunkową rodziny Carabidae. Spośród ssaków obserwowano liczne w tym terenie zające Lepus europaeus oraz jeże Erinaceus europaeus (podlega ochronie). Podczas wizji lokalnych natrafiono również na ślady żerowania dzików w borówce brusznicy. Nie obserwowano żadnych śladów obecności gatunków jeleniowatych. Wykazano także 3 gatunki zwierząt chronionych prawem wspólnotowym (Dyrektywa 2009/147/WE, tzw. Dyrektywa Ptasia ), z których wszystkie są lęgowe na badanym terenie. Są to: świergotek polny Anthus campestris, lerka Lullula arborea oraz dzierzba gąsiorek Lanius collurio. Poniższa tabela przedstawia wszystkie ptaki zaobserwowane na omawianym terenie.

17

18 Tabela 3. Ptaki omawianego terenu L.p. Nazwa polska Nazwa łacińska Status Ochrona DP* CLZG* Phasianus 1 Bażant colchicus L łowny 2 Białorzytka Oenanthe oenanthe 3 Bogatka Parus major 4 Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos ŻER ścisła 5 Brzegówka Riparia riparia ŻER ścisła 6 Cierniówka Sylvia communis 7 Czubatka Lophophanes cristatus 8 Dymówka Hirundo rustica ŻER ścisła 9 Dzięcioł duży Dendrocopos major Carduelis 10 Dzwoniec chloris 11 Gąsiorek Lanius collurio TAK 12 Grubodziób C. coccothraustes ŻER ścisła 13 Grzywacz Columba palumbus L łowny 14 Jerzyk Apus apus ŻER ścisła 15 Kapturka Sylvia atricapilla 16 Kopciuszek Phoenicurus ochruros 17 Kos Turdus merula 18 Krogulec Accipiter nisus ŻER ścisła 19 Kruk Corvus corax 20 Kukułka Cuculus canorus 21 Kulczyk Serinus serinus 22 Kwiczoł Turdus pilaris 23 Lerka Lullula arborea TAK 24 Makolągwa Carduelis cannabina 25 Modraszka Cyanistes caeruleus 26 Mysikrólik Regulus regulus 27 Myszołów Buteo buteo ŻER ścisła 28 Oknówka Delichon urbicum ŻER ścisła 29 Pełzacz leśny Certhia familiaris 30 Piecuszek Phylloscopus trochilus 31 Pierwiosnek Phylloscopus collybita 32 Pliszka siwa Motacilla alba 33 Pliszka żółta Motacilla flava ŻER ścisła

19 34 Rudzik Erithacus rubecula 35 Samotnik Tringa ochropus ŻER ścisła 36 Sierpówka Streptopelia decaocto 37 Sosnówka Periparus ater 38 Sójka Garrulus glandarius 39 Strzyżyk T. troglodytes 40 Szczygieł Carduelis carduelis 41 Śpiewak Turdus philomelos Świergotek 42 drzewny Anthus trivialis 43 Świergotek polny Anthus campestris Emberiza TAK 44 Trznadel citrinella 45 Turkawka Streptopelia turtur DD 46 Wilga Oriolus oriolus 47 Zaganiacz Hippolais icterina Fringilla 48 Zięba coelebs Na badanym terenie stwierdzono obecność 48 gatunków ptaków, z których 39 gniazduje na obszarze planowanej inwestycji. 46 ze stwierdzonych taksonów podlega ochronie ścisłej na mocy Rozporządzenia ministra środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237). Część stwierdzonych gatunków jest charakterystyczna dla terenu silnie przekształconego przez człowieka w wyniku eksploatacji złóż obecne są gatunki typowe dla terenów jury: białorzytka, świergotek polny, pliszka siwa, kopciuszek. Z kolei w licznych tu zadrzewieniach stwierdzono zestaw gatunków typowy dla takiego rodzaju siedliska dominują tu głównie pospolite gatunki ptaków wróblowych, jak kos, śpiewak, rudzik, świergotek drzewny, sikory, pierwiosnek, piecuszek, kapturka. Formacje krzewiaste zamieszkiwane są przez takie gatunki, jak gąsiorek, cierniówka, trznadel, łuszczaki (np. dzwoniec), kwiczoł, zaganiacz. Odnotowano obecność 3 gatunków chronionych na mocy prawa unijnego (Załącznik I Dyrektywy Ptasiej). Są to: świergotek polny, lerka i gąsiorek. Wszystkie trzy są gatunkami lęgowymi badanego terenu. Dla lerki, gąsiorka, świergotka polnego, jak również dla wszystkich stwierdzonych na omawianym terenie lęgowych gatunków ptaków, inwestycja nie będzie miała wpływu na ogólny stan populacji w regionie. Wszystkie stwierdzone tu ptaki lęgowe (poza turkawką, świergotkiem polnym) należą w skali regionu do gatunków pospolicie i regularnie lęgowych.

20 Badany teren jest obecnie silnie przekształcony w wyniku działalności człowieka na terenie przylegającym do planowanej inwestycji. Pozostałe stwierdzone lęgowe gatunki występują licznie w skali regionu i kraju. Aby jednak ograniczyć potencjalne szkody w lęgach, powstałe w wyniku oddziaływania inwestycji na chronione gatunki ptaków, wycinkę drzew należy rozpocząć poza sezonem lęgowym w okresie po 15 sierpnia. Także poza sezonem lęgowym należy usuwać zakrzaczenia na terenie, na którym planowana jest inwestycja. W kolejnych sezonach ptaki będą mogły zajmować sąsiednie tereny, w bezpiecznej odległości od inwestycji, nie będąc przy tym narażone na niepokojenie w sezonie lęgowym i straty w lęgach. 4. Wnioski: Planowane przedsięwzięcie nie przebiega przez tereny parku narodowego, rezerwatu przyrody, użytku ekologicznego, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, stanowiska dokumentacyjnego, obszaru Natura 2000, czy w sąsiedztwie pomników przyrody. W okresie od czerwca do września 2010r. na terenie przez który przebiega przedmiotowa inwestycja łącznie przeprowadzono 23 wizje terenowe. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono iż wszystkie gatunki opisane wzdłuż terenu inwestycji należą do często, a nawet bardzo często spotykanych w regionie olkuskim. Zdecydowaną większość stanowią gatunki segetalne i rudymentalne takie jak:bniec biały, babka zwyczajna, biedrzeniec mniejszy, dziewanna pospolita, chaber bławatek, babka lancetowata, komosa biała, mak polny, ostrożeń polny, tymotka łąkowa, bylica pospolita, mniszek lekarski, pyleniec pospolity, stulicha psia, wrotycz pospolity, starzec zwyczajny,wyka ptasia, ostrożeń łąkowy, czy też chroniona konwalia majowa i przylaszczka pospolita. Również pomocnik baldaszkowy jest pospolity w lasach otaczających planowana inwestycję. Uszczuplenie ich areału poprzez likwidację siedlisk na terenie planowanej inwestycji w najmniejszym stopniu nie wpłynie na stan populacji w regionie. Zasoby tych gatunków są tak duże, że planowana inwestycja nie wpłynie w znaczący sposób na te gatunki. Dodatkowym argumentem za takim postawieniem sprawy jest przekonanie, że gatunki te powrócą na obszar wokół planowanej inwestycji. Takie tendencje obserwuje się na innych obszarach miejskich o silnym oddziaływaniu antropopresji. W przypadku jednego zagrożonego gatunku widlicz spłaszczony Diphasiastrum complanatum i widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum powinno się przeprowadzić introdukcje (przeniesienie) gatunku na tereny sąsiednie np. w okoliczne lasy. Jeden gatunek spośród zinwentaryzowanych wpisany jest na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w grupie gatunków narażonych na wyginięcie, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia może zostać przesunięta do grupy gatunków wymierających (kategoria zagrożenia: V). Gatunek ten porasta tereny przydrożne

21 i najprawdopodobniej po zrealizowaniu inwestycji powróci samorzutnie na teren wokół planowanej inwestycji. Najciekawsze siedlisko na trasie planowanej inwestycji stanowią bory jakie wykształciły się w lasach wzdłuż linii kolejowej, które odpowiadają zespołowi roślinnemu Cladonio-Pineum. Śródlądowy bór chrobotkowy występuje na skrajnie ubogich i suchych siedliskach leśnych. Najlepiej wykształcone i najbardziej typowe płaty tego zbiorowiska zajmują na ogół niewielkie powierzchnie w obrębie borów świeżych. Występuje tutaj bardzo bogata warstwa porostów z kilkoma chronionymi gatunkami jak: Chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina, chrobotek leśny C. arbuscula, chrobotek koralowy C. floerkeana, mąkla tarniowa Evernia prunastri, mąklik otrębiasty Pseudevernia furfuracea, płucnica islandzka Cetraria islandica. Należy więc zastanowić się nad introdukcją wyżej wymienionego siedliska, poprzez przeniesienie kliku płatów na odpowiednie miejsca w pobliskim borze świeżym. Przy uwzględnieniu wyżej wymienionych działań inwestycja nie przyniesie znacząco negatywnych skutków przyrodniczych i może być dopuszczona do realizacji. Zdecydowana większość gatunków zwierząt tu stwierdzonych należy do często występujących taksonów w kraju i w regionie. Gatunki zamieszczone na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce a stwierdzone na badanym terenie, występują licznie na szeroko pojętym obszarze Jury. W związku z tym inwestycja nie wpłynie znacząco na regionalne populacje tych gatunków zwierząt. Nie powinna drastycznie zmniejszyć się także ich liczebność na tym terenie. Konkluzja: inwestycja jest bezpieczna dla środowiska przyrodniczego, przy zachowaniu podstawowych procedur inwestycyjnych i działań osłonowych związanych z siedliskami i gatunkami chronionymi. Inwentaryzację przeprowadzili: mgr Karczewski Bartłomiej Specjalista ds. Ochrony Środowiska mgr Kania Jakub Specjalista ds. Ochrony Środowiska mgr Kręcisz Michał Specjalista ds. Ochrony Środowiska mgr inż. Dzija Rafał Specjalista ds. Ochrony Środowiska mgr inż. Jaworski Krzysztof Specjalista ds. Ochrony Środowiska mgr inż. Wojdalska Magdalena Specjalista ds. Ochrony Środowiska mgr inż. Nadolna Daria Specjalista ds. Ochrony Środowiska