Ekwipunek: przegląd widelców carbonowych do rowerów MTB

Transkrypt

1 Ekwipunek: przegląd widelców carbonowych do rowerów MTB Powrót do korzeni Po czym rozpoznać rower górski? Po krótkim wywiadzie z każdego bardziej rozgarniętego przedszkolaka wyciągnęlibyśmy prawdopodobnie trzy główne cechy: balonowe koła, dużo przerzutek i teleskopy z przodu. To stereotyp współczesnego hardtaila, pasujący do większości rowerów o terenowym przeznaczeniu, które można zobaczyć na ulicach, ścieżkach spacerowych, a nawet maratonach. To najbardziej uniwersalna konstrukcja do pokonywania umiarkowanie trudnego terenu pod górę i w dół. Jest grupka koneserów, którzy nie godzą się z tym stereotypem. Nie mówię o tych, którzy przesiadają się na fulle, ale grupie powracających, w sensie przenośnym i dosłownym, do korzeni. Po co amortyzator do śmigania po lesie Kabackim? Do jeżdżenia po ścieżkach nawet korzenistych z okazjonalnymi kamieniami jest tylko niepotrzebnym balastem. Jak to jest w praktyce, piszemy na stronie 50. Co można zyskać dzięki sztywnemu widelcowi? Niższą masę roweru. Waga sztywnych widelców do XC nie przekracza 1 kg, a są też dwa razy lżejsze. Amortyzator za podobne pieniądze będzie co najmniej o 1 kg cięższy; Trwałość konstrukcji. Nie ma w sztywnym widelcu, nic co może się zatrzeć, co trzeba regularnie wymieniać i serwisować. Nie wyleje się z niego olej, ani nie ucieknie powietrze; Prostotę użytkowania. Oprócz wyboru przy zakupie, nie ma nic do ustawiania. Zero pokręteł i dźwigienek; Polepszoną precyzję sterowania, dzięki brakowi efektu myszkowania, związanego ze zmianami długości amortyzatorów, i niższą masę, którą trzeba ruszyć kierownicą; Efektywność wykorzystania energii. Nie ma bujania na sprężynach. Nawet najlepsze amortyzatory powodują wycieki energii pedałowania, mimo zaawansowanych systemów zapobiegających temu marnotrawstwu; Idealne wyczucie, co dzieje się z rowerem. W pozytywnym znaczeniu. Amortyzacja tłumi informacje przekazywane przez koła. Czułe widelce o długim skoku praktycznie separują wrażenia wizualne od tych, przekazywanych przez kierownicę. Dobre widelce sztywne tłumią wibracje, a jednocześnie oddają niuanse różnic w nawierzchni. Co się traci w porównaniu z amortyzatorem? Przyczepność w trudniejszym, zwłaszcza skalistym terenie - w różnym stopniu, zależnym od przekroju opon i utrzymywanego w nich ciśnienia. Amortyzacja w MTB nie wzięła się z wygodnictwa, tylko dążenia do wydłużenia czasu, kiedy koła mają kontakt z podłożem. Rower bez amortyzacji częściej odbija się od przeszkód i polatuje; Energię w trudnym terenie. Powyższy punkt jest jak najbardziej prawdziwy, ale z drugiej strony udowodniono, że amortyzacja oszczędza energię bikera w terenie kamienistym i bardziej nierównym; Odporność na silne uderzenia. Chodzi o nieudane skoki, nagłe najechania na przeszkodę. Dobrze wyregulowany amortyzator pochłonie energię w sposób kontrolowany. Sztywny widelec przeniesie ją na ramę i kierownicę. Popełniając błąd łatwiej zniszczyć... nadgarstki, a może i rower ze sztywnym widelcem. OTB czyli lot przez kierownicę też jest bardziej prawdopodobny na sztywnym widelcu. Rock Shox Reba Race 100 mm. Referencyjny amortyzator w praktyce oferuje ostrzejsze kąty pod obciążeniem. Przy 25% naprężeniu wstępnym ciąg wynosi 77 mm Boplight MTB. Bop(nie)light. Najniższa cena w przeglądzie nie uzasadnia wagi godnej stalowego odpowiednika. Ciąg sugeruje raczej zwrotność niż stabilność ustawienie 1. Merida bez podkładki - wersja dla czerpiących przyjemność z podjazdów. Podręcznikowa, neutralna geometria roweru XC 40

2 Węgiel się nie męczy Do naszego porównania wybraliśmy 6 widelców carbonowych, ponieważ to najlepszy materiał na sztywne zawieszenie roweru XC. Generalnie, sztywne widelce produkuje się z takich samych materiałów co ramy, choć popularność wykorzystania różnych ich rodzajów nie pokrywa się. Najpopularniejszym materiałem do produkcji ram MTB są obecnie stopy aluminium, w dalszej kolejności plasuje się carbon, tytan i na końcu stal. W przypadku widelców, najpopularniejszymi materiałami są carbon (często z elementami wykonanymi z alu) i stal. W pełni aluminiowe widelce to pełna egzotyka ze względu na zbyt wysoką sztywność aluminium i brak mikro-amortyzacji. Stal stosowana jest tam, gdzie waga ma mniejsze znaczenie niż wytrzymałość. Stalowe widelce sztywne zazwyczaj przeznaczone są do dirtu jumpingu i streetu. Carbon, dzięki możliwości pełnej kontroli sztywności/elastyczności nawet z dokładnością do płaszczyzny ruchu, jest idealnym materiałem na widelce. Dodatkowo kompozyty węglowe są praktycznie niewrażliwe na zmęczenie. Dopóki nie dojdzie do przekroczenia punktu krytycznego wygięcia lub mechanicznego uszkodzenia, np. podczas kraksy. Elementów carbonowych można używać w latami bez najmniejszych zmian w sztywności. Przegląd Porównujemy 6 produktów, ale tylko 4 konstrukcje. To dlatego, że Pro oraz Pell s są, oprócz napisów, identyczne. Ritchey i Token też pochodzą z tej samej linii produkcyjnej. Boplight MTB Polska marka stworzona przez Bartosza Procajłę przyzwyczaiła nas do oczekiwania bardzo lekkich, wysokiej jakości produktów. Piasty, mostki i sztywne ramy są bardzo konkurencyjne. Będąc pod dobrym wrażeniem rodzimej marki, byliśmy zupełnie zaskoczeni niezrozumiałą różnicą wagi pomiędzy wersjami widelca przeznaczonymi pod v-brake i i tarcze. 108 gramów (ponad 10%) na niekorzyść Przesiadka na carbonowy widelec, taki jak Boplight, Ritchey czy Token sprawia dziwne wrażenie, zwłaszcza gdy spuścić oczy na dół. Ale szybko można się do tego widoku przyzwyczaić, zwłaszcza że carbonowe widelce są znacznie stabilniejsze od teleskopu, nie pompują i są znacznie lżejsze. Kilogram to poważna i łatwo wyczuwalna różnica ustawienie 2. Merida z podkładką - wersja dla czerpiących przyjemność ze zjazdów. Geometria analogiczna do referencyjnego amortyzatora zablokowanego na 30% SAG-u PRO PR , Pell s XF2. PRO i Pell s to jedyne widelce w przeglądzie, dostosowane długością do ramy na amortyzator 100 mm. Prowadzenie jak w Meridzie bez podkładki - neutralne Ritchey WCS Carbon MTB, Token TK929. Ritchey i Token mają namniejszy ciąg i są najkrótsze. To jedno ze źródeł najniższej masy. Precyzyjne, ale niewybaczające błędów prowadzenie przypadnie do gustu zawodnikom 41

3 Boplight MTB (nakładka 15 mm) (bez nakładki) Pell s XF2 PRO PR Ritchey WCS Carbon MTB Token TK928 RS Reba Race (w poz. neutralnej) RS Reba Race (skompresowany) B A Cena [zł] Masa [g] Sterówka Al C C Al Al C C Al Al Mocowanie osi Al Al Al Al Al C C Al Al Mocowanie tarczy IS PM PM IS IS IS IS IS IS Wysokość [mm] Kąt główki ( o ) * 71,4 70,7 71,4 70,2 70,2 72,1 72,1 69,0 73,7 Wyprzedzenie (offset/rake) [mm] Ciąg (trail) * [mm] Do ramy o skoku (orientacyjnie) * w ramie do skoku 80 mm (oryg. kąt główki 71 o ) Słowniczek Kąt główki ramy - kąt nachylenia rury sterowej ramy (główki) do podłoża. Im większy (bliższy 90 stopni), tym główka bliższa pionu. Ma wpływ na sztywność wzdłużną widelca, tłumienie drgań i łatwość inicjowania skrętu kierownicą. Długość widelca - odległość pomiędzy osią koła a dolną miską sterów. Ma wpływ na kąt główki, przez to również na ciąg, ale również na rozstaw kół, który z kolei decyduje o minimalnym promieniu skrętu. Wyprzedzenie widelca (offset/rake) - równoległe przesunięcie płaszczyzny osi koła względem płaszczyzny główki. Samo w sobie nie ma znaczenia, ale wpływa na ciąg. Ciąg widelca (trail) - odległość pomiędzy punktem styku koła z podłożem a punktem przecięcia osi główki z podłożem. Kluczowy dla charakteru prowadzenia (długi - stabilny/spokojny, krótki - zwrotny/nerwowy). tarczowego, który wydawał się mieć aluminiowy rdzeń korony pod włóknem węglowym. Wersja przeznaczona pod hamulec tarczowy to najcięższy widelec w porównaniu. Pod względem geometrii bez różnic pomiędzy wersjami - absolutnie przeciętne, uniwersalne parametry. Można polecić do ścieżkowej maszyny z v-brake ami. Cena: 599 zł (wersja v-brake lub pod tarcze), masa: 900 g (wersja pod tarcze) Ten widelec jest synonimem sztywności. Monolityczna konstrukcja z podwójną podkową wprost o tym krzyczy. Nawet mocowanie tarczy (Post Mount) jest sztywniejsze niż w porównywanych konstrukcjach. Zamiast tradycyjnej żywicy, w Meridzie zastosowano mieszankę epoksydu z nanorurkami węglowymi. Taki dodatek zwiększa podobno odporność powierzchni na uszkodzenia mechaniczne o 20%. Widelec Meridy jest najbardziej uniwersalny. Oprócz wyboru hamulców, oferuje unikalną opcję zmiany geometrii. Dołączono do niego 15-milimetrową aluminiową podkładkę, którą można włożyć pod dolną miskę sterów. Mogłoby się wydawać, że regulacja pozwala na dostosowanie widelca do ram zaprojek- A. Boplight MTB B. C. Pell s XF2 D. Pro PR E. Ritchey WCS Carbon MTB F. Token TK928 C 42

4 D towanych na różne skoki, ale tak nie jest. Pozwala raczej na zmianę kąta główki o około 0,7 stopnia w ramie dostosowanej do amortyzatora 80 mm, co przekłada się na zmianę ciągu widelca o około 5 mm. Wbrew pozorom to istotna, łatwo wyczuwalna różnica. Wrażenia z jazdy opisywaliśmy w bb #4/2008. Cena: 1499 zł, masa: 758 g (w tym podkładka 27 g) PRO PR / Pell s XF2 Widelce są identyczne. Wszystkie parametry techniczne są takie same. Te widelce mają największy udział stopów aluminium spośród testowanych, ale wcale nie są najcięższe. Rura sterowa, korona i haki wykonane są z aluminium. Rower wyposażony w PRO/Pell s będzie się prowadził podobnie do zablokowanego amortyzatora, ponieważ ich geometria jest najbardziej, spośród wszystkich, do niego zbliżona. Potężne, proste rury o średnicy 34 mm nie wróżą wiele mikro-amortyzacji. Najlepiej nadadzą się dla cięższego, ostro jeżdżącego bikera. Dostępne w wersjach pod tarczę i do v-brake. PRO PR101062, cena: 648 zł (wersja v-brake PR zł), masa: 810 g, Pell s XF2, cena: 855 zł, dostępna także wersja 29 ), masa: 800 g F E Ritchey WCS Carbon MTB / Token TK928 Te widelce są niewiarygodnie lekkie. Nieco ponad połowę Boplighta i mniej niż 1/3 referencyjnej Reby. Żeby osiągnąć ten wynik, zastosowano carbonową rurę sterową i karbonowe haki. Sprzęt zrobiony ewidentnie pod bezkompromisowych zawodników - na gładsze, mniej techniczne trasy XC. Łagodny łuk ramoin daje perspektywę łagodzenia wibracji i niewielkich nierówności. Mimo że nie rzuca się to w oczy, Richey i Token mają największe wyprzedzenie (aż 48 mm). W związku z tym mają najmniejszy ciąg. To oznacza, że wyposażony w nie rower będzie bardzo zwrotny, nerwowy, będzie chętniej reagował na skręt kierownicy niż pochylenie roweru. To dokładnie te cechy, których oczekują zawodnicy na ciasnych, krętych trasach. Carbonowe części generalnie nie

5 należą do tanich, najczęściej ze względu na konieczność ręcznego wytwarzania, ale w przypadku pary Ritchey/Token różnica w cenie bije po oczach. My oprócz naklejek, nie doszukaliśmy się żadnej różnicy pomiędzy tymi widelcami. Być może są głębsze niż powierzchnia lakieru, a firmy nie informują nas o nich. Rada dla zawodników niesponsorowanych: wybierzcie Tokena (o wrażeniach z jazdy piszemy na str. 40). Jeżeli droższy o 1000 złotych markowy Ritchey jest o tyle samo lepszy to musi być mega widelcem. Ritchey WCS Carbon Mountain, cena: 1799 zł, masa: 532 g Token TK929, cena: 850 zł (wersja tylko pod tarcze IS 830 zł), masa: 530 g Dla cierpiących na bezsenność Przed usypianiem, które nastąpi za kilka linijek, pytanie na wyrównanie stanu rozbudzenia: czy z punktu widzenia sterowania rowerem przednie koło jest pchane, czy ciągnięte? Jeśli chodzi o napęd oczywiście jest pchane, ale mówimy o sterowaniu. Pchane, tak? Otóż nie, jest ciągnięte. Jak to możliwe, przecież widelce są zawsze wygięte do przodu, a oś koła wyprzedza kierownicę? Owszem, wyprzedza, ale liczy się relacja punktu styku koła z ziemią do kąta główki ramy, a konkretnie punktu, w którym przedłużenie rury sterowej przebiłoby ziemię. Można sprawdzić na dowolnym rowerze seryjnym, koło zawsze toczy się za osią steru. Dokładnie tak samo, jak przednie kółka w hipermarketowym wózku. To jak prowadzi się rower, zależy oczywiście od wielu czynników, ale Długości widelców i ich przeznaczenie mm - do ram zaprojektowanych do widelców sztywnych lub amortyzatorów do 80 mm mm - do ram zaprojektowanych do amortyzatorów 100 mm mm - do ram zaprojektowanych do amortyzatorów 130 mm mm - 29 do ram zaprojektowanych do widelców sztywnych lub amortyzatorów do 80 mm na stabilność najsilniej wpływa ciąg widelca. Dlatego, nie tylko na potrzeby tego materiału, odważyliśmy się zastąpić amerykański termin trail, którym dotychczas posługiwaliśmy się, polskobrzmiącym - ciąg. Ciąg nie jest oczywiście parametrem oderwanym od innych czynników. Wpływa na niego kąt główki, na kąt główki wpływa długość widelca itd. itp. Najbardziej dociekliwym polecam ciągle aktualny artykuł Sinus alfa (bb #5/2005), dostępny w naszym archiwum internetowym.\ Producenci najczęściej podają wyprzedzenie i długość ramion widelca. To nie jest komplet parametrów mówiących o tym, jak będzie się sprawował, ale ponieważ kluczowy ciąg zależy od parametrów ramy (kąt główki przy danej długości widelca), kupujący powinien sam go wyliczyć i podjąć decyzję. To dość skomplikowane przedsięwzięcie, więc najlepiej porównać wymarzony widelec z obecnie zamontowanym lub takim, który producent poleca do danej ramy. Tekst: Maciek Machowski, zdjęcia: bikeboard Na stronie możecie zobaczyć zdjęcia detali prezentowanych widelców. 44