Barbara Jaworska Tematy i zakres treści nauczania dla klasy IV TE1 i IV TK

Transkrypt

1 Barbara Jaworska Tematy i zakres treści nauczania dla klasy IV TE1 i IV TK Uwaga! 1. Treści i lektury z gwiazdką należy traktować jako materiał fakultatywny, uzupełniający pakiet edukacyjny. Mogą one być realizowane w ramach kształcenia na poziomie rozszerzonym lub ze względu na indywidualne zapotrzebowanie każdej z wyżej wymienionych klas 2. Z przyczyn obiektywnych, niezależnych od nauczyciela ( np. trudności z wypożyczeniem książki ) kolejność omawiania podanych lektur może ulec zmianie. 3. Z tych samych przyczyn podana lektura może zostać zastąpiona inną, ale utrzymaną w podobnej konwencji literackiej Tematyka zajęć Organizacja zajęć na lekcjach języka polskiego w klasie III Przygotowanie do ustnej matury Lektura Zakres treści L godz omówienie wymagań na poziomie podstawowym i rozszerzonym -omówienie PSO -zapoznanie ze strukturą, formą i wymaganiami egzaminu dojrzałości tematy na egzamin ustny Ku nowym perspektywom prozy powieściowej Podróż w głąb Afryki i człowieka Chłopi Władysława Stanisława Reymonta w przestrzeni mitu 2-3 J. Conrad Jądro ciemności 5+ *1 Władysław Stanisława Reymont Chłopi t. 1 K. Wyka, Bezczas historyczny w Chłopach M. Popiel, Tragizm epicki (fragm.) -studium psychiki ludzkiej na przykładzie kreacji bohatera powieści - rozważania Conrada na temat człowieczeństwa, natury, ludzkiej, powinności człowieka, wyborów życiowych, honoru itd -poetyka powieści ( impresjonizm,symbolizm, psychologizm,metaforyka, koncepcja narratora, kompozycja ) -panoramiczny obraz wsi i jego mityczny charakter - Chłopi jako epopeja wiejska -bohaterowie utworu( zbiorowi i indywidualni) -naturalizm, realizm,,impresjonizm i symbolizm w powieści -sposób narracji i różne kreacje narratorów - język i styl powieści - Chłopi na ekranie(recenzja filmu )i na obrazach młodopolskich Dramat i języki teatru młodopolskiego 6 S. Wyspiański, Wesele T. Żeleński-Boy, Plotka o Weselu - Wesele w kontekście Plotki Boya -obraz chłopów i inteligencji oraz ocena obu warstw -istota ludomanii i demaskacja zjawiska -realizm i symbolizm dramatu ( postacie i sceny rekwizyty symboliczne) -Wesele jako dramat narodowy - walory językowe utworu jako dramat- syntezy sztuk - Wyspiańskiego wizja teatru ogromnego -ideowe i artystyczne walory filmu A. Wajdy Młoda Polska-synteza wiadomości 1 zagadnienia: Dekadencki katastrofizm i modernistyczne cierpienie. Rola artysty i sztuki. Artysta i tłum. Sztuka Młodej Polski: impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, naturalizm. Neoromantyzm Praca klasowa 2+1 Wypracowanie, poprawa

2 Grupy poetyckie w dwudziestoleciu międzywojennym Spór o idee. Przedwiośnie S. Żeromskiego w kontekście problemów politycznych i społecznych odrodzonego państwa Człowiek ponad wszystko. Powieść psychologiczna w dwudziestoleciu międzywojennym. Z. Nałkowska, Granica Poezja Bolesława Leśmiana, czyli świat poznawany i odczuwany inaczej 1- *2 *K. Wierzyński, Lewa kieszeń J. Tuwim, Chrystus miasta, Życie codzienne M. Pawlikowska- Jasnorzewska, Film amerykański, *Płyty Carusa *B. Jasieński, But w butonierce *J. Przyboś, Na kołach, Wieczór T. Peiper, Miasto. Masa. Maszyna (fragm.) T. Peiper, Miasto 6 S. Żeromski, Przedwiośnie 6 1 -wyjaśnienie pojęć okres międzywojenny i dwudziestolecie międzywojenne, kabaret kawiarnia literacka, grupa poetycka -programy i idee nowych grup poetyckich oraz ich przedstawiciele -nowatorstwo tematów, poetyki, sposobów obrazowania i języka poznanych wierszy Skamandrytów i Awangardy Krakowskiej - indywidualne i specyficzne cechy poezji Tuwima i Jasnorzewskiej - codzienność i sprawy zwyczajne jako tematy poetyckie, kreacja nowego bohatera (szary człowiek i tłum), fascynacja techniką i przestrzenią wielkomiejską, witalność, dynamizm, odrzucenie tradycji i pochwałacywilizacji, zachwyt nad nowymi dziedzinami sztuki i nowymi mediami (np. kino, gramofon) itp. przemiany i -bogactwo postaw twórczych poetów (np. Tuwima od barbarzyńcy w mieście do poety słowiarza, -koncepcje poety (artysty) i poezji obecne w programach i utworach dwudziestolecia (np. barbarzyńca, kabaretowy prześmiewca, poszukiwacz słowa, eksperymentator w laboratorium sztuki ) - terminy: deprecjatywność języka (formy deprecjatywne), potocyzmy -okoliczności powstania powieści -rewolucja w Baku jako symbol piekła na ziemi i jako ostrzeżenie dla Polaków - symboliczny i utopijny wymiar Szklanych domów -realistyczny obraz polskich środowisk społecznych - Nawłoć i Soplicowo (ew. inne znane sobie obrazy dworu ziemiańskiego) -kreacja głównego bohatera i jej znaczenie dla wymowy utworu -charakterystyka porównawcza Cezarego Baryki i Tomasza Judyma, *wskazanie nawiązań romantycznych w kreacji każdego z bohaterów -sens zakończenia powieści i symbolika jej tytułu - polemiczny i polifoniczny charakter powieści -walory artystyczne utworu- język, styl, narracja (dwa typy narracji obecne w powieści (auktorialna i personalna) Z. Nałkowska, Granica -nowatorstwo kompozycji utworu i jej sens w kontekście prawdy psychologicznej o naturze ludzkiej -kreacja głównego bohatera i jej ocena z pozycji narratora, innych postaci utworu i z pozycji jego samego -własna ocena postaci Zenona, uzasadnienie tragizmu bohatera -wydarzenia ukazane w powieści z punktu widzenia różnych postaci (, Elżbiety, Justyny, pani Kolichowskiej); -wieloaspektowa wymowa powieści( psychologiczna, filozoficzna,moralna, polityczna,społeczna) B. Leśmian, Topielec, Dusiołek, *Poeta -kreacja świata i natury w wierszach Bolesława Leśmiana -symboliczny, metafizyczny i filozoficzny wymiar jego poezji -specyficzne cechy wierszy Leśmiana ( nowatorstwo w tworzeniu obrazów poetyckich, neologizmy, elementy ludowe, groteska, baśniowość, antropomorfizacja, itd.) - związek poezji Leśmiana z filozofią Bergsona (intuicja, pęd życiowy, natura tworząca, jaźń itp. -Leśmianowska koncepcja poety ( poeta jako człowiek pierwotny ).

3 Forma w życiu człowieka W. Gombrowicz, Ferdydurke 5 W. Gombrowicz, Ferdydurke W. Kayser, Próba określenia istoty groteskowości (fragm -Józio jako nowy typ bohatera w literaturze -charakterystyka i ocena różnych środowisk społecznych :szkoła, dom (rodzina mieszczańska) dwór ziemiański, rola tradycji, która je ukształtowała - Józio jako przykład człowieka uwikłanego w formę - Gombrowiczowskie rozumienie Formy -symbolika, parodia i groteska jako sposób oceny człowieka i środowiska - znaczenie aluzji literackiej i kulturowej w odczytaniu przesłania utworu -rola języka w i stylu powieści -groteskowa symbolika części ciała (np. twarz-gęba, głowa walcząca z łydką itp. -sformułowania charakterystyczne dla groteskowego kodu Gombrowicza i ich sens (np. pupa, gęba, łydka, patrzeć belfrem) Katastrofizm lat Cz. Miłosz, O książce J. Czechowicz, żal *K. I. Gałczyński, Koniec świata. Wizje świętego Ildefonsa..., Kryzys w branży szarlatanów - Żagary jako najpopularniejsza grupa literacka na wileńszczyźnie( założenia, przedstawiciele) -sytuacja polityczna i społeczna źródłem katastroficznych nastrojów i lęków poetów lat 30 minionego stulecia -aluzje literackie i symbole biblijne i apokaliptyczne wizje w analizowanych utworach -główne cechy poetyki katastroficznej (np. nawiązanie do tradycji symbolizmu, wizyjność -wartości artystyczne wierszy Miłosza, Gałczyńskiego i Czechowicza (muzyczność, groteska metaforyka,, hiperbolizacja itd. - przemiany postaw światopoglądowych i twórczych poetów dwudziestolecia Apokalipsa spełniona 1 K. K. Baczyński, Wyroki, Pokolenie *T. Gajcy, Przesłanie *T. Borowski, Pieśń - sytuacja kultury polskiej w okresie okupacji, rola podziemia -poetyckie, wizyjne obrazy Apokalipsy spełnionej w poezji okupacyjnej -poezja Baczyńskiego jako głos pokolenia Kolumbów -tragizm i heroizm tego pokolenia, poczucie posłannictwa i misji dziejowej -obraz wojny jako rozpadu ogólnoludzkiego porządku i upadku uniwersalnych wartości - wizja trudnego człowieczeństwa zawartą w wierszach Baczyńskiego i Gajcego -analogia do poetów i poezji romantycznej -język i styl katastrofistów lat 30. i 40. Literatura wobec zagłady. Człowiek totalitarny człowiek zlagrowany, wizja obozu koncentracyjnego 5. Borowski, wybrane opowiadania, np.: Dzień na Harmenzach, Proszę państwa do gazu -wygląd obozu( zamknięta przestrzeń ) symbolem zniewolenia -wstrząsająca wizja rzeczywistości obozowej -portret człowieka lagrowanego - kreacja narratora i sposób narracji ( behawioryzm)w opowiadaniach Borowskiego -przesłanie utworu i sądy autora o kulturze i osiągnięciach cywilizacji eurpoejskiej -obóz jako udany eksperyment zniewalający i upadlający człowieka - polemika Borowskiego z wartościami humanistycznymi, nihilizm autora

4 Łagry, czyli piekło na ziemi! Człowiek- to brzmi dumnie - Ocalenie człowieczeństwa i wewnętrznej wolności 5 G. Herling-Grudziński, Inny świat W. Karpiński, Lustro Innego świata (fragm Za murami getta 1 Cz. Miłosz, Campo di Fiori *A. Rudnicki, Wielkanoc W. Broniewski, Ballady i romanse -ogólne informacje o łagrach i literaturze łagrowej -dokumentalny charakter utworu; odwołanie się do kontekstów biograficznych i historycznych -narracja i kompozycja utworu -totalitarne metody fizycznego i psychicznego niszczenia ludzi -studium człowieka złagrowanego -idea utworu, moralne przesłanie do ludzkości,interpretacja tytułu i motta -obozy koncentracyjne i sowieckie- porównanie świata za drutami - obraz zagłady narodu żydowskiego i różnorodny sposób jego przedstawiania w poszczególnych utworach - tragizm i heroizm ginących samotnie -rola poety w historii ludzkości -funkcja aluzji literackiej i tradycji narodowej w wierszu Broniewskiego Walka o godną śmierć Ocalić życie to nie wszystko 5 1 H. Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem A. Świrszczyńska, Budowałam barykadę informacje o powstaniu warszawskim Różewicz, Matka powieszonych, Ocalony, *Termopile polskie -szokujący obraz zagłady i likwidacji żydowskiego getta w relacji Marka Edelmana -determinacja, heroizm i tragizm narodu żydowskiego w obliczu eksterminacji -walka o godna i honorową śmierć -symbolika tytułu -cechy reportażu jako gatunku -literackie i dokumentalne cechy utworu -studium człowieka,który ocalał z zagłady -moralny, uniwersalny wymiar poezji Różewicza -walory artystyczne utworów Różewicza ( lapidarny język, specyfika wersyfikacji, zbliżenie do języka prozy itd. Życie w państwie totalitarnym poezja przeciwko zniewoleniu umysłów i zakłamaniu języka 2 Cz. Miłosz, Który skrzywdziłeś, Z. Herbert, Potęga smaku T. Burek, Herbert linia wierności (fragm.) S. Barańczak, Spójrzmy prawdzie w oczy R. Krynicki, Jeżeli przyjdzie -pojęcie socrealizmu -główne założenia sztuki tego okresu -sytuacja społeczna i polityczna w różnych okresach PRL-u -wpływ nowomowy na świadomość społeczną i literaturę - protest przeciwko tyranii i zniewoleniu w poezji -rola poety i poezji w życiu zniewolonego narodu -literatura emigracyjna wyrazem niezgody na sytuację polityczna w kraju -literatura krajowa wobec politycznych przełomów -rola cenzury wżyciu literackim i kulturalnym -znaczenie języka, aluzji literackiej, tradycji narodowej. ironii, sarkazmu poezji współczesnej - pojęcie: manipulacja językowa, demaskacje języka, poezja lingwistyczna, poezja stanu wojennego itd. A. Zagajewski, Plany sprawozdania J. Polkowski, *** [Dla Ciebie ciągle małym

5 chłopcem jest ten świat] Powieść jako filozoficzna parabola M. Białoszewski, Kabaret Kici Koci (fragm.) 6 A. Camus, Dżuma -obraz zadżumionego miasta -różne postawy bohaterów wobec kataklizmu charakterystyka doktora Rieux i jego filozofii życiowej dylematy Ramberta i zachodzące w nim zmiany przemiany w światopoglądzie ojca Paneloux w odniesieniu do Tarrou wyjaśnienie, czym jest wg Camusa świętość bez Boga i czyste sumienie -paraboliczny, metaforyczny, filozoficzny, moralny i ponadczasowy wymiar utworu -związek powieści z egzystencjalizmem Bilans Różewicza 1 Różewicz, Strach, Spadanie..., Drewno Poezja wobec dylematów egzystencji 1 *A. Bursa, Sobie samemu umarłemu S. Grochowiak, Płonąca żyrafa *R. Wojaczek, Martwy język W. Szymborska, Obmyślam świat, Utopia, *** [Nicość...] -moralne, filozoficzne i uniwersalne treści poezji Różewicz- -poetyka wierzy obrazem rozbicia, chaosu, zagubienia współczesnego człowieka -świadomość istnienia stałych wartości, góry i dołu, obawa przed upadkiem moralnym -ocena kultury europejskiej zawarta w twórczości poety - rola symboli, motywów i toposów w wierszach Różewicza -egzystencjalny i moralny wymiar poezji współczesnej -właściwości języka i warsztatu poetyckiego analizowanych utworów, różnorodność konwencji i stylów- -nurt egzystencjalistyczny w malarstwie, jego związki z literaturą - pojęcia: turpizm, poeta przeklęty, -właściwości języka poetyckiego Szymborskiej (gry znaczeniami wyrazów, wykorzystanie podobieństw brzmieniowych, rozbijanie frazeologizmów itp.) S. Mrożek o współczesnych Polakach Cz. Miłosz- poeta kultury i historii Z. Herbert- poeta moralnego niepokoju 4 *S. Barańczak, Jakieś Ty S. Mrożek, Tango 1 Cz. Miłosz, Przedmieście, Świat (poema naiwne): Wiara, Miłość, Zaklęcie, *St. Ign. Witkiewicz 2 Z. Herbert, Tamaryszek, Powrót prokonsula, Przesłanie Pana Cogito -czas i przestrzeń sceniczna, rola języka, didaskaliów, rekwizytów -obraz trzech pokoleń, rola buntu pokoleniowego i motywu ślubu - funkcja groteski i aluzji literackiej w utworze -ocena inteligencji polskiej - wielogłosowość Tanga, czyli Tango jako: dramat o źródłach tyranii obraz egzystencjalnych problemów człowieka współczesnego dramat o przemianach kulturowy -kreacja podmiotu lirycznego - moralny, egzystencjalny i filozoficzny charakter wierszy Miłosza -analiza warsztatu artystycznego poety -z. Herbert najwybitniejszy przedstawiciel pokolenia 56 -kreacja podmiotu lirycznego - postawa poety wobec cierpienia i zagrożeń współczesnego świata

6 Między poezją a lingwistyką. Wiersze M. Białoszewskiego Poezja wiary i nadziei. Spotkania z Bogiem Powtórzenie i zebranie materiału klasy III 2 M. Białoszewski, Szare eminencje zachwytu, Sprawdzone sobą, Obierzyny (2), *Rozkurz, * wywód jestem u, namuzowywanie, Ja stróż latarnik nadaję z mrówkowca, Śmierć 2 2 Wiersze księdza Twardowskiego ( podręcznik) -reinterpretacja kultury antycznej i Biblii, obecność innych tradycji kulturowych w liryce Herberta i ich funkcja -moralny, intelektualny i filozoficzny aspekt poezji Herberta -lingwistyczny nurt w poezji Białoszewskiego, zabawa słowami, neologizmy słowotwórcze i frazeologiczne, kolokwializmy - fascynacja codziennością i zwyczajnością -kultura wysoka i niska, wymieszanie sfer sacrum i profanum - wiersze Białoszewskiego jako poezja rupieci i poezja neoawangardy -bogactwo przeżyć, mistyka, uduchowienie, transcendentalizm i sfera sacrum -kreacja adresata i podmiotu lirycznego, -echa filozofii franciszkańskiej i innych systemów filozoficznych ( augustynizm, tomizm, egzystencjalizm, personalizm) -rola warsztatu poetyckiego ( kolokwializmy, paradoksy, aforyzmy, elipsa, apostrofy, epitety itd.) -stylizacja biblijna i symbolika motywów biblijnych - literackie, malarskie i muzyczne spotkania z Bogiemporównanie