MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE MIŃSKIM W ROKU 2008 CZ. II

Transkrypt

1 MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE MIŃSKIM W ROKU 2008 CZ. II Raport prognostyczny za rok 2008 Opracowano na podstawie danych statystycznych gromadzonych przez Powiatowy Urząd Pracy w Mińsku Mazowieckim oraz badania sondażowego przeprowadzonego w szkołach ponadgimnazjalnych na terenie powiatu mińskiego. STAROSTA MIŃSKI

2 Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych w powiecie mińskim w roku 2008 cz. II Spis treści WPROWADZENIE... 2 ABSOLWENCI W POWIECIE MIŃSKIM... 3 BEZROBOTNI ABSOLWENCI... 4 ABSOLWENCI SZKÓŁ POLICEALNYCH I ŚREDNICH ZAWODOWYCH... 5 ABSOLWENCI ZASADNICZYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH... 8 ABSOLWENCI LICEÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH ABSOLWENCI I OFERTY PRACY REZYGNACJE Z EDUKACJI PO 18 ROKU ŻYCIA W POLSCE I KRAJACH UE DZIAŁANIA URZĘDU AKTYWIZUJĄCE MŁODYCH BEZROBOTNYCH PODSUMOWANIE I WNIOSKI SPIS WYKRESÓW SPIS TABEL Strona 1

3 WPROWADZENIE Samorząd powiatu realizuje zadania w zakresie polityki rynku pracy między innymi poprzez opracowywanie analiz i sprawozdań, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) opisuje rzeczywistość lokalnego rynku pracy, koncentrując się przede wszystkim na różnych aspektach jego nierównowagi. MZDiN pozwala ponadto na formułowanie ocen i wniosków dla systemu kształcenia zawodowego, szkolenia bezrobotnych, poradnictwa zawodowego i służyć ma pełniejszemu dopasowaniu strumienia popytu na pracę i podaży pracy. Niniejsze opracowanie stanowi drugą część (prognostyczną) raportu rocznego i zawiera analizę bezrobocia wśród absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w powiecie mińskim. W założeniach, raport ma pomóc w uzyskaniu informacji o liczbie absolwentów według zawodów, którzy ukończyli szkołę w omawianym roku sprawozdawczym (2008) oraz o przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów w roku Zebranie tych informacji pozwoli między innymi na określenie planu szkoleń i przekwalifikowań dla osób bezrobotnych, co wpłynie na efektywność organizowanych przez PUP kursów zawodowych. Zgromadzone dane mogą ponadto posłużyć powiatowym władzom oświatowym w ustalaniu kierunków, poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego. Raport został przygotowany w oparciu o dane statystyczne dotyczące struktury bezrobocia według zawodów oraz tablice statystyczne zawierające informacje na temat absolwentów według poziomu wykształcenia, szkół i zawodów w powiecie. Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych prowadzony jest w oparciu o następujące źródła informacji: Ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t. j. Dz. U. z 2008r. Nr 69, poz. 415); Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2004r. Nr 265, poz z późn. zm.); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)(Dz. U. z 2007r. Nr 251, poz. 1885) załącznik 2 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności za rok 2008; załącznik 3 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy za rok 2008; tablice statystyczne monitoringu zawodów dla powiatu mińskiego w aplikacji SYRIUSZ Strona 2

4 ABSOLWENCI W POWIECIE MIŃSKIM Z przeprowadzonego w szkołach ponadgimnazjalnych powiatu mińskiego badania sondażowego wynika, że w roku 2008 naukę ukończyło 1726 absolwentów. W porównaniu do roku 2007, liczba absolwentów wzrosła o 115 osób. Podobnie jak w latach ubiegłych, największą liczbę absolwentów wygenerowały licea ogólnokształcące (859 osób), a w dalszej kolejności szkoły średnie techniczne (400), zasadnicze szkoły zawodowe (277) i szkoły policealne (190 osób). Według prognoz na 2009 rok, liczba absolwentów nieznacznie się zmniejszy w porównaniu do stanu z roku 2008 i wyniesie 1608 osób. W omawianym okresie sprawozdawczym 590 absolwentów uzyskało wykształcenie policealne lub średnie zawodowe, co oznacza wzrost w stosunku do 2007 roku o 142 osoby. Odnosząc się do roku 2007, można zauważyć niewielki spadek liczby absolwentów z wykształceniem średnim ogólnokształcącym (mniej o 8 osób) i zasadniczym zawodowym (mniej o 19 osób). WYKRES 1. ABSOLWENCI W POWIECIE MIŃSKIM WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA W LATACH Strona 3

5 WYKRES 2. ABSOLWENCI W POWIECIE MIŃSKIM WEDŁUG SZKÓŁ W LATACH BEZROBOTNI ABSOLWENCI Na koniec grudnia 2008 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 174 bezrobotnych, którzy ukończyli szkołę ponadgimnazjalną na terenie powiatu. W odniesieniu do liczby wszystkich absolwentów kończących szkoły w 2008 roku (1726), stanowi to 10,08%. Osobami w szczególnej sytuacji na rynku pracy są bezrobotni do 25 roku życia. Udział absolwentów w tej grupie bezrobotnych wyniósł na koniec omawianego roku blisko 30%. W porównaniu do roku 2007, w tut. Urzędzie zarejestrowało się w omawianym okresie więcej absolwentów szkół policealnych i średnich zawodowych (o 36 osób) oraz średnich ogólnokształcących (o 10 osób). Nieznacznie mniej niż w 2007 roku było absolwentów szkół zasadniczych zawodowych. Warto w tym miejscu wyjaśnić, że w myśl ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t. j. Dz. U. z 2008r. Nr 69, poz. 415) nie stosuje się już pojęcia absolwent. Mówi się natomiast o osobie w okresie 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. Strona 4

6 WYKRES 3. BEZROBOTNI ABSOLWENCI ZAREJESTROWANI W PUP W LATACH ABSOLWENCI SZKÓŁ POLICEALNYCH I ŚREDNICH ZAWODOWYCH W roku 2008 szkoły policealne i średnie zawodowe ukończyło 590 osób (o 142 osoby więcej niż w roku 2007). W końcu okresu sprawozdawczego w Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 78 bezrobotnych absolwentów (najwięcej w zawodach technik technologii odzieży 10 osób i asystent ekonomiczny również 10 osób). TABELA 1. ABSOLWENCI SZKÓŁ POLICEALNYCH I ŚREDNICH ZAWODOWYCH WEDŁUG ZAWODÓW Lp. Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2007r. Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2008r. Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w końcu 2008r. Przewidywani absolwenci w roku 2009 Kol.5:Kol.4 (w %) technologii odzieży ,48 Strona 5

7 2. architektury krajobrazu , Masażysta (zawód szkolny: masażysta) Organizator agrobiznesu (zawód szkolny: agrobiznesu) Organizator usług hotelarskich (zawód szkolny: hotelarstwa) informatyk , , , Kelner ,69 8. elektronik ,51 9. Pracownik biurowy (zawód szkolny: prac biurowych) , mechanik , Asystent ekonomiczny (zawód szkolny: ekonomista) budownictwa , , Kucharz , farmaceutyczny ,55 Strona 6

8 15. Plastyk , drogownictwa telekomunikacji , , Muzyk , mechatronik Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy (zawód szkolny: bezpieczeństwa i higieny pracy) Organizator obsługi turystycznej (zawód szkolny: obsługi turystycznej) Asystent rachunkowości (zawód szkolny: rachunkowości) Pracownik ochrony mienia i osób (zawód szkolny: ochrony fizycznej osób i mienia) , Ogółem ,22 Konieczne jest podejmowanie działań zmierzających do dostosowania oferty edukacyjnej oraz programów nauczania do wymogów stawianych przez pracodawców. Warto przy tej okazji wspomnieć Strona 7

9 o projekcie edukacyjnym, który został złożony przez Powiat Miński w Jednostce Wdrażania Programów Unijnych w ramach Działania 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego, Priorytetu IX-Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Głównym celem projektu pod nazwą Gotowi do zmian młodzież szkolna na lokalnym rynku pracy jest wdrożenie efektywnego programu poradnictwa edukacyjno - zawodowego oraz współpraca szkół prowadzących kształcenie zawodowe z pracodawcami i instytucjami rynku pracy służąca podnoszeniu kwalifikacji zawodowych uczniów jako przyszłych absolwentów i wzmocnienie ich zdolności do zatrudnienia przez praktyczne formy nauczania w zakładach pracy. Wsparciem zostanie objętych 300 uczniów klas czwartych techników, w okresie 34 miesięcy, w zawodach technik: budownictwa, informatyk, mechanik, teleinformatyk, elektronik, ekonomista, architektury krajobrazu, agrobiznesu, kelner. Planowany termin realizacji projektu: W chwili przygotowywania niniejszego raportu wniosek o dofinansowanie ww. projektu podlegał dalszej ocenie merytorycznej przez Instytucję Wdrażającą. ABSOLWENCI ZASADNICZYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH Wykwalifikowani pracownicy fizyczni stanowią jedną z najbardziej pożądanych grup pracowniczych na rynku pracy. Braki kadrowe zgłaszają przedsiębiorstwa produkcyjne w przemyśle, branża budowlana oraz sektor usług. Mimo niekorzystnej sytuacji na rynku spowodowanej kryzysem gospodarczym, osoby z tytułem zawodowym sprzedawcy, mechanika, spawacza czy operatora maszyn budowlanych i drogowych są nadal poszukiwane przez pracodawców. W 2008 roku największa ilość absolwentów zasadniczych szkół zawodowych ukończyła naukę w zawodzie mechanika pojazdów samochodowych (70 osób). W dalszej kolejności można wymienić kucharzy małej gastronomii (46), sprzedawców (32), posadzkarzy (32) i cukierników (31). Analizując stosunek ilości bezrobotnych absolwentów, którzy zarejestrowali się w PUP do ogólnej liczby kończących szkołę zawodową w danym zawodzie, można zauważyć, że duży problem ze znalezieniem pracy mieli blacharze samochodowi. Na 9 osób, które w omawianym roku zakończyły naukę, 4 zarejestrowało się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoby bezrobotne (44,4%). Potwierdza to wyniki raportu diagnostycznego, w którym zawód blacharza samochodowego zaliczony został do grupy 30 zawodów nadwyżkowych w powiecie mińskim. Strona 8

10 TABELA 2. ABSOLWENCI ZASADNICZYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH WEDŁUG ZAWODÓW Lp. Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2007r. Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2008r. Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w końcu 2008r. Przewidywani absolwenci w roku 2009 Kol.5:Kol.4 (w %) Blacharz samochodowy ,44 2. Cukiernik ,35 3. Sprzedawca ,50 4. Posadzkarz , Mechanik pojazdów samochodowych Fryzjer (zawody szkolne: Fryzjer, usług fryzjerskich) Kucharz małej gastronomii Monter instalacji gazowych , , , ,00 9. Stolarz , Rzeźnik wędliniarz , Piekarz ,00 Ogółem ,11 Strona 9

11 ABSOLWENCI LICEÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH Absolwenci liceów ogólnokształcących stanowili najliczniejszą grupę wśród ogółu osób kończących naukę w powiecie mińskim w 2008 roku. Analiza poniższej tabeli wskazuje, że w omawianym okresie liczba absolwentów liceów była nieznacznie tylko mniejsza od stanu z roku Prognozy na rok 2009 wskazują, że trend spadkowy może się utrzymać. Absolwenci liceów w dużej części zamierzają kontynuować naukę na studiach dziennych lub zaocznych. TABELA 3. ABSOLWENCI LICEÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH Lp. Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2007r. Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2008r. Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w końcu 2008r. Przewidywani absolwenci w roku 2009 Kol.5:Kol.4 (w %) Bez zawodu ,92 Ogółem ,92 ABSOLWENCI I OFERTY PRACY W 2008 roku najwięcej ofert zgłoszono w zawodzie sprzedawca 158. Dla pracowników biurowych wpłynęło 113 ofert. Należy w tym miejscu wyjaśnić, że większość ofert pracy sklasyfikowanych w zawodzie pracownika biurowego dotyczyła organizacji aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu takich jak staże zawodowe czy przygotowanie zawodowe w miejscu pracy. Duże szanse na uzyskanie oferty pracy mięli ponadto absolwenci kończący naukę z zawodem stolarza i pracownika ochrony mienia i osób. Strona 10

12 TABELA 4. ZESTAWIENIE DANYCH O ABSOLWENTACH I OFERTACH PRACY WEDŁUG ZAWODÓW W 2008 ROKU Lp. Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2008r. Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w końcu 2008r. Oferty pracy zgłoszone w okresie sprawozdawczym Oferty pracy w końcu okresu sprawozdawczego technologii odzieży Asystent ekonomiczny (zawód szkolny: ekonomista) elektronik Mechanik pojazdów samochodowych architektury krajobrazu Masażysta (zawód szkolny: masażysta) Organizator agrobiznesu (zawód szkolny: agrobiznesu) informatyk Kelner mechanik Cukiernik Strona 11

13 Organizator usług hotelarskich (zawód szkolny: hotelarstwa) Pracownik biurowy (zawód szkolny: prac biurowych) Blacharz samochodowy Sprzedawca Posadzkarz budownictwa Kucharz farmaceutyczny Fryzjer (zawody szkolne: Fryzjer, usług fryzjerskich) Plastyk drogownictwa telekomunikacji Muzyk mechatronik Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy (zawód szkolny: bezpieczeństwa i higieny pracy) Strona 12

14 27. Organizator obsługi turystycznej (zawód szkolny: obsługi turystycznej) Asystent rachunkowości (zawód szkolny: rachunkowości) Pracownik ochrony mienia i osób (zawód szkolny: ochrony fizycznej osób i mienia) Kucharz małej gastronomii Monter instalacji gazowych Stolarz Rzeźnik wędliniarz Piekarz REZYGNACJE Z EDUKACJI PO 18 ROKU ŻYCIA W POLSCE I KRAJACH UE W 2001 roku odsetek osób w Polsce, które zaprzestały kształcenia po ukończeniu 18 roku życia wynosił 7,9%, w 2007 spadł do poziomu 5%. To prawie o 10 punktów procentowych mniej niż wynosi unijna średnia. O kilkadziesiąt procent wyprzedzamy niektóre kraje z tzw. starej Unii. W 2007 roku w Portugalii ponad 36% osób w wieku zakończyło lub przerwało swoją edukację, z kolei w Hiszpanii odsetek niekontynuujących nauki ukształtował się na poziomie 31%. Wśród osób rezygnujących z edukacji przeważają mężczyźni. Ich odsetek wynosi 6,4% przy 3,6% kobiet. Niewykluczone jednak, że liczba mężczyzn zaprzestających kształcenia może się zwiększyć w związku z zawieszeniem obowiązkowego poboru do wojska. Dotychczas kontynuowanie nauki dla wielu było jedynym sposobem na uniknięcie zasadniczej służby wojskowej. Strona 13

15 WYKRES 4. ODSETEK OSÓB W KRAJACH UE, KTÓRE ZAPRZESTAŁY KSZTAŁCENIA PO UKOŃCZENIU 18 ROKU ŻYCIA (ŹRÓDŁO: EUROSTAT) DZIAŁANIA URZĘDU AKTYWIZUJĄCE MŁODYCH BEZROBOTNYCH W okresie sprawozdawczym Urząd podejmował działania mające na celu zwiększenie szans bezrobotnej młodzieży na rynku pracy. Młodych bezrobotnych aktywizowano m.in. poprzez kierowanie tej grupy na staże zawodowe, szkolenia (indywidualne i grupowe), roboty publiczne, prace interwencyjne. Urząd podpisał z pracodawcami umowy w zakresie refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowisk pracy, w wyniku których pracę podjęło 14 bezrobotnych. Przyznawano również jednorazowe środki na uruchomienie własnej działalności gospodarczej. Bezrobotna młodzież mogła ponadto skorzystać z fachowej pomocy doradców zawodowych i Lidera Klubu Pracy. Oprócz wymienionych wyżej form wsparcia, Urząd świadczył usługi pośrednictwa pracy (w tym usługi EURES) oraz możliwość udziału w szkoleniach z zakresu aktywnego poszukiwania pracy (Klub Pracy). Strona 14

16 W roku 2008 uzyskano następujące rezultaty w aktywizacji bezrobotnej młodzieży: staże zawodowe 443 osoby do 25 roku życia prace interwencyjne 88 osób roboty publiczne 3 osoby szkolenia 131 osób jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej 32 osoby refundacja kosztów wyposażenia stanowisk pracy dla skierowanych bezrobotnych 14 osób Z pomocy doradcy zawodowego w formie porady indywidualnej skorzystało 351 bezrobotnych do 25 roku życia. W szkoleniach prowadzonych w ramach Klubu Pracy uczestniczyły 22 osoby z tej grupy wiekowej, natomiast w zajęciach aktywizacyjnych wzięło udział 11 młodych bezrobotnych. Dzięki udziałowi w szkoleniach, stażach i przygotowaniu zawodowym młodzi bezrobotni nabyli nowe lub podwyższyli posiadane już kwalifikacje, które dodatkowo zostały potwierdzone uzyskaniem świadectwa, dyplomu lub zaświadczenia. Warto dodać, że 150 osób zostało zatrudnionych po zakończeniu stażu. Rezultatem działań związanych z przyznawaniem jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej był m.in. wzrost postaw przedsiębiorczych. Bezrobotni, uczestnicząc w zajęciach prowadzonych w ramach klubu pracy rozwinęli umiejętność autoprezentacji i określania umiejętności zawodowych i pozazawodowych. Można również przyjąć, że u aktywizowanych osób wzrosło poczucie pewności siebie i wiary we własne siły. Młodzież rozwinęła umiejętności gospodarowania czasem i zarządzania środkami finansowymi. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Pomimo stopniowego wzrostu zainteresowania młodzieży kształceniem zawodowym wciąż bezkonkurencyjne pozostają licea ogólnokształcące. W roku szkolnym 2007/2008 prawie 50% wszystkich absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w powiecie mińskim, stanowiły osoby po ogólniaku. Odsetek młodzieży kończącej zasadnicze szkoły zawodowe to jedynie 16%. W omawianym okresie sprawozdawczym wyraźnie wzrosła liczba absolwentów szkół policealnych i średnich zawodowych ze stanu 448 osób w roku 2007 do 590 w Prognozy na rok 2009 dotyczące liczby absolwentów kończących szkoły na terenie powiatu zakładają jej nieznaczny spadek. Składa się na to zapewne kilka czynników począwszy od ciągle pogłębiającego się niżu demograficznego po emigrację zarobkową. Statystycznie najczęściej Strona 15

17 rejestrujący sie absolwent to osoba bez zawodu, z czego można wysnuć wniosek, że takim osobom najtrudniej jest znaleźć pracę. Rynek pracy największe szanse daje młodym ludziom, którzy posiadają praktyczne umiejętności zawodowe, są dyspozycyjni i mogą wykazać się kompetencjami społecznymi takimi jak m.in. umiejętność pracy w zespole, komunikatywność czy odporność na stres. W opinii pracodawców, wyrażanych przy okazji kontaktów z pośrednikami pracy (wizyt w zakładach pracy, składania ofert pracy w siedzibie PUP, rozmów telefonicznych), cechy powszechnie uważane przez wiele młodych osób za wiodące do sukcesu, takie jak np. asertywność, przebojowość, zdolności przywódcze i pewność siebie, nie stanowią, zdaniem pracodawców, ważnych cech, których oczekiwaliby oni od potencjalnego pracownika. Pracodawcy najbardziej cenią młodych pracowników, którzy są pracowici, rzetelni, obowiązkowi, odpowiedzialni, dyspozycyjni i zmotywowani do uczciwej pracy. W programach nauczania powinna się znaleźć większa ilość praktyk, aby absolwent, który opuszcza szkołę miał solidniejsze przygotowanie do wykonywania wyuczonego zawodu. Bezrobocie w grupie młodych ludzi w wieku do 25 lat stanowi nadal poważny problem, niosący za sobą konsekwencje społeczno psychologiczne oraz ekonomiczne. Bardzo ważne jest zdobywanie przez młodzież doświadczenia zawodowego jeszcze w trakcie nauki i studiów. Barierą utrudniającą pracodawcom zatrudnianie młodzieży są utrzymujące się wysokie koszty pracy. Sytuację komplikuje dodatkowo niekorzystna sytuacja spowodowana kryzysem ekonomicznym (wiele firm wstrzymało z tego powodu rekrutację nowych pracowników). Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych nie uwzględnia bezrobotnych (w tym absolwentów), którzy nie są zarejestrowani w Urzędzie Pracy. W latach procent osób bezrobotnych niezarejestrowanych w urzędach pracy kształtował się w przedziale 25-35%. Interpretując wyniki raportu należy wziąć pod uwagę fakt, że do Powiatowego Urzędu Pracy nie trafiają wszystkie oferty pracy dostępne na rynku. Wielu pracodawców nie współpracowało dotychczas z Urzędami Pracy w zakresie rekrutacji pracowników. Prowadzą oni nabór we własnym zakresie bądź korzystają z usług prywatnych agencji rekrutacyjnych. Urząd dokłada jednak starań, aby nawiązać jak najwięcej nowych kontaktów z pracodawcami m.in. poprzez coroczną organizację Mińskich Targów Pracy, wizyty pośredników pracy w zakładach i inne inicjatywy na lokalnym rynku pracy (np. partnerstwo lokalne). Strona 16

18 SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Absolwenci w powiecie mińskim według wykształcenia w latach Wykres 2. Absolwenci w powiecie mińskim według szkół w latach Wykres 3. Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w latach Wykres 4. odsetek osób w krajach UE, które zaprzestały kształcenia po ukończeniu 18 roku życia (Źródło: Eurostat) SPIS TABEL Tabela 1. Absolwenci szkół policealnych i średnich zawodowych według zawodów... 5 Tabela 2. Absolwenci zasadniczych szkół zawodowych według zawodów... 9 Tabela 3. Absolwenci liceów ogólnokształcących Tabela 4. Zestawienie danych o absolwentach i ofertach pracy według zawodów w 2008 roku Opracowano w Dziale Rynku Pracy Mińsk Mazowiecki, r. Strona 17