Materiały szkoleniowe

Transkrypt

1 Materiały szkoleniowe Odzież w Transporcie Materiałoznawstwo, asortymenty i technologie włókienniczych wyrobów przeznaczonych na odzież Prowadzący : mgr inż. Iwona Krawczyńska Zakład Naukowy Mechanicznych Technologii i Wzornictwa Wyrobów Włókienniczych

2 TRWAŁOŚĆ odporność na zabrudzenie odporność na pranie wodne Właściwości Wyrobu wytrzymałość mechaniczna odporność na czyszczenie chemiczne KOMFORT FIZJOLOGICZNY wodoodporność wodoszczelność ochrona przed wiatrem ciepłochronność ESTETYKA / JAKOŚĆ odporności wybarwień estetyka/wzornictwo, kolorystyka miękki chwyt przepuszczalność pary wodnej KOMFORT PSYCHICZNY

3 Przeznaczenie wyrobu PRZEZNACZENIE - CHARAKTER WYKONYWANEJ PRACY - WARUNKI KLIMATYCZNE - MIEJSCE PRACY WŁAŚCIWOŚCI KONSTRUKCJA BHP WYMAGANIA BADANIA MINIMALNE (STANDARYZOWANE=KWALIFIKOWANE) UŻYTKOWNIKA (SUBIEKTYWNE) UDOKUMENTOWANE WYNIKI BADAŃ

4 Cechy wyrobu Cechy odzieży są wypadkową: Rodzaju i charakterystyki materiałów składowych tj.: -surowiec -struktura -wykończenie Konstrukcji odzieży Zestawienia elementów odzieży

5 Modele odzieży POJEDYNCZY WYRÓB /ZESTAWY ODZIEŻOWE UKŁAD PROSTY 1. Ubiór codzienny (biurowy) np.: -Koszula długi /krótki rękaw, bluzka -Spodnie, spódnica -Żakiet, marynarka UKŁAD ZŁOŻONY 2. Ubiór terenowy np.: -Koszulka polo, T-shirt -Bluza z dzianiny typu polar -Spodnie letnie i zimowe -Kurtka wodoodporna wielosezonowa z podpinką termoizolacyjną 3. Elementy dodatkowe: -Bielizna -Skarpety letnie i zimowe -Rękawice

6 Przędza Tel: Fax: Przędza włókienniczy wyrób liniowy o znacznej długości i niewielkim przekroju. Masa liniowa przędzy tex [g/1km], Nm [km/g] Przędza z włókien odcinkowych Przędze z włókien ciągłych Zdj.1 Przędza z włókien odcinkowych Zdj.2 Przędze z włókien ciągłych

7 Przędze Najważniejszymi cechami przędzy są Tel: Fax: surowiec (wełna, bawełna, len poliester poliamid itp.) z którego wykonano przędzę sposób wytworzenia przędzy ( ciągła, gładka, teksturowana,sczepiana, odcinkowa, czesankowa, zgrzebna ) grubość (masa liniowa przędzy tex, Nm ) liczba skrętów/1 m i kierunek (S lub Z) wytrzymałość sprężystość stopień nierównomierności kierunki skrętu przędzy; S i Z Zdj.3 Metody łączenia przędz

8 Mikrowłókna Mikrowłókna włókna, których masa liniowa jest mniejsza niż 0,1 tex Porównanie grubości różnych włókien [4] Struktury mikrowłókien dwuskładnikowych

9 Klasyfikacja surowców włókienniczych Surowce włókiennicze Chemiczne Naturalne Sztuczne Syntetyczne Włókna naturalne - włókna wytwarzane z naturalnych surowców roślinnych i zwierzęcych Włókna sztuczne - nie występują w naturze, lecz są sztucznie wytworzone przez modyfikację struktur naturalnych polimerów i surowców mineralnych Włókna syntetyczne- włókna chemiczne, wytwarzane w procesach chemicznych z polimerów nie występujących w przyrodzie, otrzymywanych z monomerów w procesach polimeryzacji lub polikondensacji

10 Surowce włókiennicze Włókna naturalne bawełniane wełniane lniane jedwabne konopne jutowe inne sztuczne wiskozowe octanowe kukurydziane kazeinowe szklane metalowe węglowe inne Chemiczne syntetyczne poliamidowe stilon poliestrowe elana poliakrylonitrylowe anilana polipropylenowe poliuretanowe lycra

11 bawełna (CO) Włókna naturalne wełna (WO) Tel: Fax: len (LI) jedwab (SE)

12 Właściwości włókien naturalnych Włókna bawełny otrzymywane są z torebek nasiennych bawełny, grubość włókna naturalnego kształtuje się od 12 do 25 mikronów długość od 10 do 65 mm, Właściwości włókien bawełnianych: wytrzymałe na rozciąganie i zginanie, wykazują właściwości higroskopijne, chłoną nawet 45-50% wody, wytrzymałość zwiększa się gdy włókna są w stanie mokrym, pęcznieją, co powoduje kurczenie, miękkie i miłe w dotyku, odporne na temperaturę do 170 C, nie gromadzą ładunków elektrostatycznych. Zdj.4 Torebki nasienne bawełny Zdj.5 Przędza bawełniana Zdj.6 Włókna bawełny

13 Właściwości włókien naturalnych Włókna wełny otrzymywane są z okrywy włosowej zwierząt, grubość włókna naturalnego od 16 do 60 mikronów, długość kształtuje się od 4 do 12 cm a nawet do 70 cm, Właściwości. włókien wełnianych (WO): doskonałe właściwości termoizolacyjne, duża higroskopijność, chłoną nawet 45% wody, nie dając w dotyku wrażenia wilgoci, miękkie i miłe w dotyku, odporne na temperaturę do 190 C, doskonałe właściwości dźwiękochłonne, pochłanianie promieniowania UV, bardzo sprężyste dzięki czemu wyroby są odprężne, zdolność spilśnienia, elektryzują się ale nie gromadzą ładunków elektrostatycznych, nie odporne na alkalia. Tel: Fax:

14 Właściwości włókien naturalnych Włókna jedwabne uzyskiwane z kokonu jedwabnika morwowego, grubość włókna naturalnego kształtuje się od 13 do 25 mikronów. długość włókna naturalnego od 350 do 2500 m, Tel: Fax: Właściwości włókien jedwabnych (SE) : śliskie błyszczące i miłe chłodne w dotyku o dużej wytrzymałości i trwałości mechanicznej wysoka trwałość użytkowania higroskopijne, chłonie do 26% wilgoci odporne na temperaturę do 140 C nie odporne na działanie promieni słonecznych elektryzują się w niewielkim stopniu Nić jedwabna zbudowana jest z białka zwanego fibroiną, połączone są substancją klejąca zwaną serycyną

15 Właściwości włókien sztucznych Włókna wiskozowe surowcem wyjściowym do produkcji wiskozy jest celuloza otrzymywana z drewna (świerkowego, sosnowego, bukowego, itp.) wytwarzane jako włókno ciągłe i odcinkowe. Właściwości włókien wiskozowych: higroskopijne mogą wchłonąć do % wody, mniejsza wytrzymałość niż włókna bawełny, wytrzymałość na mokro zmniejsza się o połowę, mała sprężystość (gniotą się), mała odporność na ścieranie, duża gęstość właściwa do 1,52kg/dm 3 (ciężkie), pęcznienie, co powoduje duży wykurcz, mała odporność na alkalia, mała odporność na wielokrotne pranie, odporność na temperaturę do 170 C, mała zdolność do gromadzenia ładunków elektrostatycznych. Zdj.7 Przekrój poprzeczny włókien wiskozowych

16 Właściwości włókien syntetycznych Włókna poliestrowe wytwarzane są ze stopu polimeru w procesie formowania włókien. Właściwości włókien poliestrowych: bardzo dobre właściwości mechaniczne, dobra odporność na tarcie, duże wydłużenia i wysoka sprężystość, duża odporność na gniecenie i zdolność do zachowania kształtów, odporność na procesy konserwacji, bardzo mała higroskopijność, gęstość właściwa 1,38kg/dm 3 dobra odporność na działanie promieni słonecznych, odporność na temperaturę do 250 o C, zdolność do trwałego gromadzenia ładunków elektrostatycznych. Przekroje włókien poliestrowych Zdj.8 Przykłady przędz poliestrowych

17 Właściwości włókien syntetycznych Włókna poliamidowe - wytwarzane są ze stopu polimeru w procesie formowania włókien. Zdj.9 Przykłady przędz poliamidowych Właściwości włókien poliamidowych: dobre właściwości mechaniczne, bardzo dobra odporność na tarcie, duża wytrzymałość na rozciąganie oraz sprężystość, bardzo mała higroskopijność, lecz większa niż włókien poliestrowych, mniejsza odporność na działanie światła od włókien poliestrowych, skłonność do pilingu (mechacenia), zdolność do trwałego gromadzenia ładunków elektrostatycznych.

18 Właściwości włókien syntetycznych Włókna poliakrylonitrylowe PAN - wytwarzane z kopolimeru zawierającego mery akrylonitrylowe Właściwości włókien poliamidowych: korzystne właściwości termoizolacyjne - niska wartość przewodnictwa cieplnego, wysoka odporność na działanie światła, wysoka odporność na działanie czynników chemicznych, przyjemny, puszysty, wełnopodobny chwyt, możliwości barwienia na bardzo wiele atrakcyjnych kolorów, nie topią się, miękną w temp o C, duże wydłużenia trwałe.

19 Właściwości włókien syntetycznych Włókna polipropylenowe PP - wytwarzane są ze stopu polimeru w procesie formowania włókien. Właściwości włókien polipropylenowych: dobre właściwości wytrzymałościowe, wysoka odporność na tarcie, mała sprężystość mała odprężność wyrobów, dobra odporność chemiczna, niska absorpcja wilgoci, odporność na działanie bakterii, enzymów i pleśni, niska gęstość właściwa 0,90-0,92kg/dm 3 - włókna lekkie, mała odporność na temperaturę wyższą niż 145 C, względnie mała zdolność do gromadzenia ładunków elektrostatycznych.

20 Wyroby włókiennicze Tel: Fax: Wyroby włókiennicze Tkaniny Dzianiny Włókniny

21 Osnowa Tel: Fax: Tkaniny Mp - masa powierzchniowa [g/m 2 ] g o - gęstość linowa (liczność) osnowy [nitek/1cm] g w - gęstość linowa (liczność) wątku [nitek/1cm] Wątek

22 Tkaniny - sploty Splot - sposób przeplatania nitek osnowy i wątku Splot płócienny 1/1 Splot skośny 1/3 Splot atłasowy 4/1 Zdj.10 Tkanina o splocie płóciennym Zdj.11 Tkanina o splocie skośnym Zdj.12 Tkanina o splocie atłasowym

23 Tkaniny - konstrukcja Tel: Fax: Tkanina nicielnicowa Tkanina żakardowa

24 Tkaniny i układy wielowarstwowe Tkaniny wielowarstwowe Układy wielowarstwowe Warstwa górna Membrana Tkaniny dwuwarstwowe Warstwa górna Membrana Warstwa dolna Tkanina trójwarstwowa

25 Dzianiny Dzianina - wyrób włókienniczy powstający z jednej lub wielu nitek przędzy przez tworzenie oczek, M p - masa powierzchniowa [g/m 2 ] M b - masa liniowa [g/mb] P k - ścisłość kolumienkowa [ l.k./1 cm] Dzianina rządkowa Dzianina osnowowa [2] P r - ścisłość rządkowa [ l.rz./1 cm] Zdj.13 Dzianina rządkowa Zdj.14 Dzianina osnowowa

26 Dzianiny pluszowe rządkowe Rysunek splotu dzianiny rządkowej pluszowej jednostronnej [2] Rysunek splotu dzianiny rządkowej pluszowej dwustronnej [2] Zdj.15 Dzianina typu polar

27 Włókniny klejone Włókniny klejone Płynnymi środkami wiążącymi Napawanie Natryskiwanie Stałymi środkami wiążącymi Włóknem Proszkiem Przędzą Folią Zdj. 16 Włókniny klejone

28 Wyroby odzieżowe Tel: Fax: Rodzaje tkanin : koszulowe bluzkowe sukienkowe kostiumowe garniturowe marynarkowe płaszczowe

29 Tkaniny koszulowe Tel: Fax: Tkaniny koszulowe wykonane najczęściej w splocie płóciennym, lub skośnym z przędz od 8-30 tex pojedynczych lub dwojonych o masie powierzchniowej mp g/m 2, jednobarwne, barwione, kolorowo tkane, drukowane. Stosowane surowce: bawełna, bawełna/poliester len jedwab naturalny wełna wiskoza (np.tencel ) mieszanki włókien naturalnych z poliestrem Popularne nazwy: Popelina Satyna Oxford

30 Tkaniny kostiumowe, garniturowe Tel: Fax: Tkaniny kostiumowe, garniturowe wykonane najczęściej w splocie płóciennym, lub skośnym z przędz pojedynczych lub dwojonych o masie powierzchniowej mp g/m 2, jednobarwne, kolorowo tkane Surowce: - wełna, - mieszanki wełny z PES, PA, wiskozą - wiskoza, mieszanki z wełną i/lub PES - poliester (ciągły, odcinkowy) - poliamid - len, mieszanki z PES, - jedwab, mieszanki z PES Stosowane mieszanki surowcowe: 30% 60% wełna/ poliamid lub poliester Tkaniny mogą być wykonane z udziałem włókna elastycznego

31 Tkaniny płaszczowe Tel: Fax: Tkaniny płaszczowe tkaniny wykonane często z udziałem wełny z przędz pojedynczych lub dwojonych o masie powierzchniowej mp g/m 2, jednobarwne, kolorowo tkane. Surowce: - wełna - poliester - poliamid - mieszanki 70% 100% wełny z PES, PA, wiskozą Gabardyna -nazwa tkanin bawełnianych lub wełnianych, wykonana w splocie skośnym wielorządkowym, lub gęstość osnowy do wątku 2:1 Wykonana z nitek w jednym kolorze, czasem przy użyciu wątku i osnowy w różnych kolorach. Na płaszcze bywa wykończona impregnacją wodoodporną.

32 Tel: Fax: Tkaniny wodoodporne i wodoszczelne Tkaniny wodoszczelne i wodoodporne lekkie tkaniny wykonane najczęściej w splocie płóciennym, lub skośnym Tkanina wodoodporna tkanina o gęstej strukturze z apreturą wodoodporną Tkanina wodoszczelna tkanina dwu lub trójwarstwowa uzyskana przez sklejenie ze sobą tkaniny wierzchniej z membraną lub dodatkowo z trzecią warstwą podszewkową Wodoszczelność średnio > 1000 cmh 2 O Surowce: - poliester - poliamid

33 Tkaniny podszewkowe Tel: Fax: Tkaniny podszewkowe tkaniny o jedwabistej powierzchni wykonane najczęściej w splocie płóciennym, skośnym lub atłasowym z przędz ciągłych o masie powierzchniowej mp g/m 2 barwione, kolorowo tkane. Surowce: - wiskoza - wiskoza/bawełna - poliester - poliester/ bawełna - poliamid - acetat Jako podszewki stosuje się również układy dwu lub trójwarstwowe: - podszewka/włóknina - podszewka/włóknina/podszewka. Wkłady włókninowe ocieplające mp g/m 2

34 Tkaniny krawatowe Tel: Fax: Tkaniny krawatowe cienkie bardzo gęste tkaniny typu jedwabnego wykonane z przędz z włókien ciągłych w splocie płóciennym, skośnym, atłasowym, krepowym i żakardowych, kolorowo tkane o drobnym wzornictwie żakardowym

35 Dzianiny na swetry Tel: Fax: Dziany na swetry wykonane najczęściej w splocie lewoprawym plisy i ściągacze wykonane w splocie dwuprawym 1x1 lub 2x2, 2x1, mp g/m 2. Surowce: - akryl - wełna z akrylem - wełna - mieszanki wełny z akrylem Dzianina lewoprawa Dzianina lewoprawa Dzianina ściągaczowa 2x1

36 Dzianina typu Polar Tel: Fax: Dzianina z okrywą włókienną jednostronna lub dwustronna wykonana najczęściej z ciągłych włókien poliestrowych o masie powierzchniowej mp g/m 2 Dzianina Polarowa dwustronnie drapana Klejona dwuwarstwowa dzianina/dzianina Klejona trzywarstwowa dzianina/membrana/dzianina

37 Badania Tel: Fax: Wyrób włókienniczy Estetyka Trwałość Właściwości higieniczne Odporność na piling Odporność wybarwień Odporność na brudzenie Trwałość kształtu - kurczliwość - odporność na mięcie - odporność na wypychanie (wydłużenia trwałe i sprężyste) - przesuwalność nitek Wytrzymałość na - rozciąganie - rozdzieranie - tarcie Konserwacja - odporność na czynniki konserwacji - łatwość konserwacji Ciepłochronność Przewiewność Higroskopijność Przepuszczalność pary wodnej Zdolność do gromadzenia ładunków elektrostatycznych

38 Trwałość

39 Przykładowe nazwy tkanin Oxford - przędza osnowowa z reguły jest dwojona. Splot płócienny, rzadko skośny czteronitkowy.. Przeznaczona na bieliznę, koszule i wówczas charakteryzuje się barwnymi pasami, kratami. Popelina - cechą charakterystyczną jest niezbyt duże zróżnicowanie grubości przędz osnowy i wątku i duże zróżnicowanie ich liczności: go : gw = 2(2,5) : l. Splot płócienny przy takich parametrach przędz czyni wrażenie rypsu i stąd nazwa rypsy pozorne. Przędza osnowowa i watkowa głównie dla typów cięższych, przeznaczonych na płaszcze. Lżejsze odmiany znajdują zastosowanie na koszule, bieliznę. Flausz - bardzo miękka tkanina wełniana z przędzy zgrzebnej, czasami podwójna, dwustronnie drapana folowana i strzyżona. Używana jest do produkcji ciepłych okryć wierzchnich Loden - tkanina wełniana z długą okrywą włókienną z naczesem wyrób folowany, o splocie najczęściej płóciennym lub skośnym. Tweed - tkanina wełniana z przędzy zgrzebnej o charakterze samodziału, o ścisłej strukturze dość gruba. Ryps - tkanina wykonana w splocie rypsowym, grubsza o bardziej wyraźnych prążkach w kierunku wątku. Gabardyna -nazwa tkanin bawełnianych lub wełnianych, wykonana w splocie skośnym wielorządkowym, Wykonana z nitek w jednym kolorze, czasem przy użyciu wątku i osnowy w różnych kolorach, przeznaczona na płaszcze. Atłas - określenie tkanin o splocie atłasowym, tkanina gładka z intensywnym połyskiem na stronie prawej. Satyna - określenie tkanin o splocie wątkowym, tkanina gładka z intensywnym połyskiem na stronie lewej i matową prawą stroną wyrobu

40 Literatura 1. H. Zajkiewicz Budowa Tkanin WSiP 1975r 2. PN - EN ISO Dzianiny Rodzaje Terminologia 3. Materiały reklamowe firmy Trevira 4. Materiały reklamowe firmy Nylstar 5. Zad. badawcze BZW r. Instytut Włókiennictwa Opracowanie optymalnych struktur tkanin do wykończeń wodoszczelnych metodą bezpośredniego powlekania. 6. B. Chylewska,T. Jackowski, T. Kołaciński, M. Malinowski - Technologia przędzy i włóknin WNT G.W. Urbańczyk Nauka o włóknie WTN Poradnik inżyniera, Włókiennictwo, tom I i II, WNT 1988, www/rayster.pl 16. www/polontex.com.pl 17. www/dresscodeclub.blogspot.com Próbki materiałów firm: -Andropol S.A. -Camela S.A. -9 maja S.A. -Biruna S.A. -Wistil S.A. -Dolwis S.A.

41 Dziękujemy za uwagę Zakład Naukowy Mechanicznych Technologii i Wzornictwa Wyrobów Włókienniczych