JAK ZOSTAĆ INWESTOREM GIEŁDOWYM

Transkrypt

1 JAK ZOSTAĆ INWESTOREM GIEŁDOWYM

2 GIEŁDAPAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH WARSZAWIE TO TRZEBA WIEDZIEĆ O WARSZAWSKIEJ GIEŁDZIE: największyrynekeuropyśrodkowo-wschodniej, jedenznajdynamiczniejrozwijającychsię rynkóweuropejskich, bogata,różnorodnaofertaproduktowadlainwestorówiemitentów, bezpieczny,transparentnyobrót, międzynarodowestandardyorganizacjirynku. WIELE MOŻLIWOŚCI INWESTOWANIA Na GPW mają dziś do dyspozycji szeroką gamę instrumentów finansowych. Akcje są najpopularniejszym instrumentem giełdowym. Swym posiadaczom m.in. dają prawo do udziału w kapitale spółki i upoważniają do otrzymania dywidendy. W akcje spółek, którym stawiane są większe wymogi dopuszczenia do notowań można inwestować na Głównym Rynku GPW, natomiast akcjami mniejszych spółek w początkowej fazie rozwoju można handlować na rynku NewConnect. W marcu 2011 r. na obu rynkach mają do wyboru akcje już ponad 600 spółek. PDA(prawadoakcji) to instrumenty, dzięki którym możliwe jest zawieranie transakcji kupna- -sprzedaży walorami spółki, która sprzedała swe akcje na rynku publicznym, ale jeszcze nie zadebiutowała na giełdzie. Prawapoboru to przywilej dotychczasowych akcjonariuszy spółki, polegający na pierwszeństwie przy obejmowaniu akcji nowej emisji spółki. Prawa poboru mogą być jednak także przedmiotem handlu jako samodzielny papier wartościowy. Dotychczasowi akcjonariusze mogą bowiem zrezygnować z prawa objęcia nowych akcji, sprzedając je za pośrednictwem giełdy. Obligacje papiery wartościowe emitowane w serii na określony czas. Emitent obligacji jest dłużnikiem nabywcy (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do zwrotu pożyczonej kwoty oraz wypełnienia określonego świadczenia (najczęściej wypłaty odsetek od pożyczonej kwoty). W obrocie na GPW znajdują się obligacje emitowane przez Skarb Państwa, obligacje komunalne, korporacyjne i spółdzielcze. Produktystrukturyzowane to instrumenty finansowe, których cena jest uzależniona od wartości określonego wskaźnika rynkowego (np. kursu akcji, koszyka akcji, wartości indeksu, kursów waluty). Są emitowane przez instytucje finansowe, najczęściej banki lub domy maklerskie. Emitent produktu strukturyzowanego zobowiązuje się w stosunku do nabywcy, że w terminie wykupu instrumentu wypłaci mu kwotę rozliczenia kalkulowaną wg określonego wzoru. Formuła określająca zasady wypłaty ułatwia posiadaczom takich instrumentów śledzenie bieżącej wartości danego instrumentu. Certyfikatyinwestycyjne emitentami certyfikatów są zamknięte fundusze inwestycyjne, które tworzą fundusze na ściśle określony czas, po upływie którego otrzymują kwotę odpowiadającą liczbie i końcowej wycenie posiadanych certyfikatów. Przed upływem tego terminu mogą sprzedać certyfikaty na giełdzie. ETF-y to otwarte fundusze inwestycyjne, których zadaniem jest odzwierciedlenie zachowania się określonego indeksu. Pierwszym ETF-em wprowadzonym na GPW w 2010 r. jest ETF na WIG20.

3 Instrumentypochodne to instrumenty finansowe, których cena zależy od ceny innego instrumentu, np. akcji, kursu walut, indeksu giełdowego. Do instrumentów pochodnych notowanych na GPW należą m.in. kontrakty terminowe na indeksy, na waluty, na akcje najpłynniejszych spółek oraz opcje na indeks WIG20. Najbardziej popularne wśród inwestorów są kontrakty terminowe na WIG20. Kontrakty terminowe są instrumentami pochodnymi, które dają możliwość zarobku zarówno na wzrostach, jak i na spadkach, a ich dużą zaletą jest brak konieczności zaangażowania przy zawieraniu umowy całej wartości kontraktu. Dla najbardziej płynnych akcji i obligacji skarbowych mogą korzystać ze strategikrótkiej sprzedażypolegającej na sprzedaży papierów, których inwestor nie ma na swoim rachunku. Aby dostarczyć je stronie kupującej w dniu rozliczenia, inwestor pożycza je np. od swojego domu maklerskiego, a następnie odkupuje papiery na rynku, aby je zwrócić. Inwestor przeprowadzający transakcję krótkiej sprzedaży zyskuje w przypadku, gdy cena, po której odkupuje papiery będzie niższa od ceny, po której wcześniej sprzedał pożyczone papiery. INWESTORZY INDYWIDUALNI Wśród kupujących i sprzedających papiery wartościowe notowane na giełdzie szczególną rolę odgrywają indywidualni, którzy poprzez swoją aktywność tworzą nieprzerwany strumień zleceń i transakcji, zwiększając efektywność rynku giełdowego. Udział krajowych inwestorów indywidualnych w obrotach akcjami waha się w granicach 20% na Głównym Rynku i blisko 90% na rynku NewConnect. Na rynku kontraktów terminowych połowa obrotu dokonywana jest przez inwestorów indywidualnych Struktura inwestorów na Głównym Rynku GPW (%) zagraniczni instytucjonalni indywidualni Struktura inwestorów na NewConnect (%) zagraniczni instytucjonalni indywidualni

4 Giełda przenika do naszego życia nawet wtedy, gdy nie kupujemy na niej papierów wartościowych. W sposób pośredni na warszawskiej giełdzie inwestuje około 15 milionów Polaków związanych z OFE, a także kupujący jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusze inwestycyjne. W ten sposób oszczędności kilkunastu milionów Polaków, w większości nieposiadających rachunków inwestycyjnych w biurach maklerskich, są ściśle związane z koniunkturą panującą na giełdzie. Liczbarachunków inwestycyjnych tys.szt ,7 87,0 96,0 879,7 132,6 147,0 Rachunki tys.szt. 14,7 internetowe % ,4 292,8 352, ,0 53 Liczba mln członkówofe 1,7 12,4 13,1 13,5 14,3 14,9 Liczba klientówtfi mln 1,4 2,1 3,5 3,3 2,5 2,6 OFERTY PRYWATYZACYJNE OKAZJA DLA INWESTORÓW Od początku istnienia giełdy największym zainteresowaniem inwestorów indywidualnych cieszą się akcje. Aktywność tej grupy szczególnie rośnie w okresach oferowania przez Skarb Państwa akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw. Polscy chętnie kupują akcje firm, które znają, będąc odbiorcami ich usług lub produktów. To bardzo cenne dla tych firm, że wiara w ich przyszły rozwój, już jako spółek prywatnych notowanych na GPW, bywa wynikiem nie tylko inwestorskiego, lecz i konsumenckiego spojrzenia na firmę. Największa liczba zapisów na oferty spółek Skarbu Państwa Lp. Spółka Datadebiutu Liczbazapisów(wtys.) 1 GPW PZU Tauron PKOBP PKNOrlen TPSA PEKAO PGNiG Żródło: akcjonariatobywatelski.pl

5 RUSZAMY DO AKCJI Zainteresowanieinwestowaniemwakcjewynikazprostotytegoinstrumentuiłatwościzrozumienia mechanizmówrządzącychwzrostamispadkamicen.nieoznaczatojednak,żezarobeknainwestycjachwakcjejestrzeczą prostą. Aby zwiększyć szanse powodzenia trzeba mieć jak najwięcej informacji o wybranej spółce. Należy poznać jej mocne i słabe strony, ocenić potencjał rozwoju oraz oszacować ryzyko, co daje podstawę do podjęcia decyzji. Musimy wiedzieć: czym zajmuje się spółka? jakie są jej mocne strony? czym różni się od innych spółek tej samej lub podobnej branży? na jakich rynkach funkcjonuje (regionalnym, ogólnokrajowym, czy może międzynarodowym)? jaki jest potencjał jej rozwoju? czy ma możliwość rozszerzenia rynku zbytu? czy jest w stanie pozyskać nowych klientów? jaki jest poziom jej rozwoju technologicznego? czy posiada odpowiednią sieć dystrybucji swoich produktów lub usług? i wreszcie, czy jest dobrze zarządzana? Jeśli mocne strony przeważą, warto rozważyć inwestowanie w papiery wartościowe tej firmy. Trzeba zaznaczyć, że wszechstronna analiza wszystkich za i przeciw zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu, lecz go nie gwarantuje, ponieważ jest wiele innych czynników, które mogą wpływać na ceny akcji. Wpływ może mieć sytuacja polityczna i gospodarcza w kraju, aktualny i przewidywany trend na giełdzie, a nawet moda, czy sentyment inwestorów do określonych spółek. Często nie sposób przewidzieć wpływu wszystkich czynników. Oczywiście akcje to tylko jeden z instrumentów finansowych dostępnych na warszawskiej giełdzie. Inwestorzy mają do wyboru także inne, w tym całą grupę bardziej wyrafinowanych instrumentów strukturyzowanych oraz pochodnych. Te jednak wymagają od inwestorów wiedzy dużo bardziej zaawansowanej. Szerszy opis tych instrumentów, a także zasady inwestowania na giełdzie można znaleźć w wydawnictwach edukacyjnych GPW oraz na stronie internetowej warszawskiej giełdy JAK INWESTOWAĆ? Osoba, która zamierza dokonać transakcji na giełdzie warszawskiej, musi posiadać rachunek inwestycyjny w jednym z licencjonowanych domów maklerskich. Tam będzie składała wszystkie zlecenia, czyli dyspozycje, co i na jakich warunkach chce kupić lub sprzedać na giełdzie. Dom maklerski, któremu klient zlecił dokonanie transakcji giełdowej, odpowiada za prawidłowe wykonanie zlecenia. Wszystkie złożone przez inwestorów zlecenia są anonimowe, co oznacza, że nie wiedzą z kim mogą potencjalnie zawrzeć transakcje. Zlecenia można składać na kilka sposobów: przez Internet, telefonicznie, osobiście w domu maklerskim. Składanie zleceń za pośrednictwem Internetu jest coraz bardziej popularne wśród polskich inwestorów już połowę ogólnej liczby rachunków inwestycyjnych stanową rachunki internetowe. Inwestowanie tą drogą jest szybkie, bezpieczne, pozwala na bieżące śledzenie sytuacji na rynku i jest tańsze, gdyż prowizje od transakcji zawieranych drogą internetową są niższe niż przy innych sposobach komunikacji z domem maklerskim. Złożone zlecenie przekazywane jest do centrali biura maklerskiego, skąd trafia za pomocą systemu informatycznego do systemu komputerowego GPW.

6 Udział transakcji realizowanych przez inwestorów indywidualnych za pośrednictwem Internetu (%) Inwestor składając zlecenie określa: stronę/rodzaj oferty (kupno, sprzedaż), limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny, termin ważności zlecenia, nazwę papieru wartościowego/instrumentu finansowego, który chce kupić/sprzedać, liczbę papierów wartościowych (wolumen), dodatkowe warunki wykonania zlecenia. Jest wiele rodzajów zleceń pozwalających na realizację różnorakich zamierzeń kupujących i sprzedających. Najpopularniejsze są zlecenia z limitem ceny. W zleceniach tych inwestor dokładnie określa kurs (zwany inaczej limitem ceny), po jakim chce kupić lub sprzedać dany walor. W zleceniu kupna określony przez inwestora limit, to maksymalny kurs, po którym jest skłonny kupić dany instrument, natomiast w zleceniu sprzedaży, określony limit, to kurs minimalny, po którym inwestor godzi się sprzedać dany instrument. Na przykład, jeżeli inwestor złoży zlecenie kupna 50 akcji spółki A określając limit ceny na 100 zł, oznacza to, że chce kupić akcje nie drożej niż po 100 zł. Zawieranie transakcji Obowiązujący na giełdzie warszawskiej system transakcyjny charakteryzuje się tym, że kursy poszczególnych papierów wartościowych ustalane są na podstawie zleceń kupujących i sprzedających. Oznacza to, że w celu ustalenia kursu sporządza się zestawienie zleceń zawierających dyspozycje kupna i sprzedaży. Inaczej mówiąc to sami kupujący i sprzedający wyznaczają kurs, po którym zawierane są transakcje. Zlecenie maklerskie złożone na giełdę trafia do tzw. arkusza zleceń. W arkuszu zleceń wszystkie zlecenia na dany instrument są automatycznie porządkowane i czekają na realizację. O kolejności, w jakiej realizowane są zlecenia, decyduje przede wszystkim cena zgłoszona przez inwestora, a następnie czas złożenia zlecenia. Ci, którzy chcą kupić drożej mają pierwszeństwo przed tymi, którzy chcą kupić taniej, a ci, którzy chcą sprzedać taniej, mają pierwszeństwo przed tymi, którzy chcą sprzedać drożej. W przypadku gdy dwóch lub więcej inwestorów złożyło zlecenia z tą samą ceną, o kolejności, w jakiej będą realizowane ich zlecenia decyduje czas zgłoszenia tych zleceń do systemu giełdowego.

7 BEZPIECZEŃSTWO INWESTORÓW Bezpieczeństwo środków zgromadzonych na rachunkach inwestycyjnych zagwarantowane jest przez system rekompensat dla inwestorów zarządzany przez KDPW i nadzorowany przez KNF. Celem systemu rekompensat jest dodatkowe zabezpieczenie aktywów inwestorów przechowywanych na rachunkach oraz częściowe zrekompensowanie wartości utraconych papierów wartościowych i praw majątkowych przysługujących inwestorom z tytułu świadczonych usług. System zapewnia inwestorom wypłatę środków pieniężnych, zgromadzonych przez nich na rachunkach, do wysokości określonej ustawą, w przypadku ogłoszenia upadłości firmy (np. domu maklerskiego) prowadzącej rachunek. PODATKI Zyski z inwestycji kapitałowych osiągane przez krajowe osoby fizyczne są opodatkowane jednolitą stawką podatkową w wysokości 19%. Taka sama stawka obowiązuje w odniesieniu do zysków uzyskiwanych z powyższego tytułu przez osoby prawne. Inwestorzy zagraniczni podlegają zasadniczo tym samym przepisom, co krajowi, przy czym ich obowiązek podatkowy regulowany jest dodatkowo odpowiednimi umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania. SKĄD CZERPAĆ WIEDZĘ Oprócz organizacji obrotu i funkcji nadzorczych, ważnym zadaniem GPW jest działalność edukacyjna. Od 1999 r. trwa zorganizowany przez Giełdę w kilkunastu miastach Polski program edukacyjny dla początkujących inwestorów Szkoła Giełdowa. Kursy są realizowane w porozumieniu z kilkunastoma ośrodkami akademickimi w całym kraju. Więcej informacji o programie na stronie: I BIEŻĄCE INFORMACJE? Aby móc świadomie i trafnie decydować o tym, gdzie lokować swoje zasoby finansowe, trzeba mieć nie tylko wiedzę o zasadach funkcjonowania giełdy, sytuacji w gospodarce i branżach, z których pochodzą interesujące nas spółki, ale także na bieżąco śledzić to, co dzieje się na rynku i w spółkach. Giełda udostępnia inwestorom informacje poprzez bezpłatne serwisy internetowe. To obszerne źródło informacji z rynku giełdowego. Portal publikuje dane o notowaniach na Głównym Rynku GPW, bieżące komunikaty i uchwały władz Giełdy, obszerne dane statystyczne, informacje o organizacji, funkcjonowaniu i historii Giełdy, regulacje prawne, opis systemów notowań i notowanych instrumentów oraz wiele innych. Portal poświęcony prowadzonemu przez Giełdę rynkowi dla mniejszych spółek NewConnect. Publikuje wartości indeksów rynku oraz kursy notowanych spółek, a ponadto bieżące komunikaty, regulacje prawne, statystyki, listy notowanych spółek i autoryzowanych doradców oraz wiele innych. Strona internetowa rynku instrumentów dłużnych Catalyst. Portal zawiera dane rynkowe, notowania, materiały edukacyjne dla inwestorów, potencjalnych emitentów, raporty emitentów i inne informacje dotyczące rynku. To serwis informacyjny na temat polskich i zagranicznych spółek notowanych na GPW oraz wydarzeń gospodarczych na rynkach Europy Środkowo-Wschodniej.

8 GIEŁDAPAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH WARSZAWIE ul. Książęca 4, Warszawa tel , fax Biuro Komunikacji Marketingowej tel , fax Warszawa, kwiecień 2011.