Nie tylko pacjent- o prawach lekarza i personelu medycznego

Transkrypt

1 XIII Forum Szpitali Specjalistycznych Nie tylko pacjent- o prawach lekarza i personelu medycznego Krzysztof Kordel Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Poznań 2014

2 I. Źródła i charakter praw lekarza. 1) Pojęcie prawa w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym. zespół regulacji odnoszących się do ważnej dziedziny życia społecznego ustalających wymagane sposoby zachowania lub działania w określonych sytuacjach ( prawo lekarskie ) uprawnienia przysługujące konkretnej osobie lub grupie osób, (tu: wykonującym zawód lekarza) 2) Dwoistość praw przysługujących lekarzom. Prawa ogólne - powszechnie uznane, przysługujące każdemu podmiotowi prawa, wynikające m.in. z ustaw zwykłych ( prawo cywilne, autorskie, prawo karne). Prawa szczególne - związane ze specyfiką i istotą wykonywanego przez lekarza zawodu, wynikające przede wszystkim z Ustawy z dnia r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz Ustawa z dnia r. o izbach lekarskich. 2

3 1) Art. 212 kk pomówienie, zniesławienie. Art Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 3. W razie skazania za przestępstwo określone w 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. 4. Ściganie przestępstwa określonego w 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego. 3

4 1) Art. 212 kk pomówienie, zniesławienie. podmiot przestępstwa osoba fizyczna, grupa osób, instytucja, osoba prawna, jednostka org. pomawiać - bezpodstawnie zarzucić, niesłusznie przypisać coś komuś, posądzić, oskarżyć kogoś o coś (sprawca przypisuje pomawianemu coś negatywnie ocenianego, co w konsekwencji może doprowadzić do poniżenia pomawianego w opinii publicznej lub może narazić go na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności) dowolna forma - ustnie, drukiem, pisemnie, przez środki masowego przekazu zniesławiający charakter - wiadomości przekazywane przez pomawiającego muszą być takimi, które mogą spowodować zniesławienie, jednak nie decyduje tu subiektywne odczucie pokrzywdzonego, lecz ocena obiektywna, tj. stwierdzenie, czy w odczuciu społecznym jest to zniesławienie takie postępowanie i właściwości oznacza: zachowanie sprzeczne z przyjętymi zasadami prawa lub moralności, sprzeczne z etyką (szczególnie, choć nie tylko, zawodową), a także brak odpowiednich kompetencji, brak wymaganych zdolności (np. w zakresie potrzebnej do tego wiedzy, fizycznych, zdrowotnych, osobowościowych, intelektualnych) do wykonywania danego zawodu, ale również uzależnienie (od alkoholu, środków odurzających, a także np. od innych osób wpływających lub mogących wpływać na decyzje podejmowane przez pomawianą osobę) 4

5 1) Art. 212 kk pomówienie, zniesławienie. poniżenie w opinii publicznej - obrażenie czyjejś godności, upokorzenie, zhańbienie, a więc doprowadzenie do ukształtowania oceny gorszej niż obiektywna narażenie na utratę zaufania - to spowodowanie, że podmiot określony w tym przepisie, obdarzany dotychczas przez innych należnym mu zaufaniem, może to zaufanie stracić pomówienie powinno być uznane za zachowanie karalne tylko wówczas, jeżeli jest bezprawne nie jest wymagane poniżenie pomawianego lub utrata zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, wystarcza sama możliwość, iż poniżenie lub utrata zaufania może nastąpić (przestępstwo formalne) typ kwalifikowany przestępstwa - następuje ze względu na posłużenie się w pomawianiu innej osoby specyficznym narzędziem, jakim są środki masowego komunikowania (prasa, radio, telewizja, Internet), co sprawia, iż społeczna szkodliwość czynu ze względu na zasięg oddziaływania zachowania sprawcy jest (może być) znacznie większa sankcje - grzywna (st.dz., min. 10 max 540, wysokość stawki min. 10zł max 2000zł), nawiązka w wysokości do złotych, podanie wyroku do publicznej wiadomości (na wniosek) przestępstwo określone w art kk jest przestępstwem prywatnoskargowym 5

6 2) Art. 216 kk zniewaga. Art Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary. 4. W razie skazania za przestępstwo określone w 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego. 6

7 2) Art. 216 kk zniewaga. podmiot przestępstwa tylko osoba fizyczna znieważać - pojęcie to nie zostało sprecyzowane w kk, jednakże jego znaczenie w prawie karnym nie odbiega od tego, które występuje w języku powszechnym (ubliżać komuś, lżyć, obrażać kogoś) forma każde zachowanie (wypowiedź ustna lub pisemna, rysunek, gest), które według zdeterminowanych kulturowo i powszechnie przyjętych ocen stanowi wyraz pogardy dla człowieka, w przeciwieństwie do zniesławienia, nie musi zawierać zarzutu wobec innej osoby trzy sposoby przestępnego zachowania: - znieważenie innej osoby w jej obecności; - znieważenie innej osoby, choćby podczas jej nieobecności, lecz publicznie - znieważenie innej osoby podczas jej nieobecności, lecz z zamiarem, aby zniewaga do tej osoby dotarła (np. za pośrednictwem osoby trzeciej). ocena danego zachowania - kryteria obiektywne, a nie odczucia osoby znieważającej lub znieważonej, ale niekiedy sąd powinien wziąć pod uwagę kryteria związane z obyczajowością konkretnego środowiska (np. użycie słowa rzeźnik jako nazwa zawodu i jako określenie chirurga) 7

8 2) Art. 216 kk zniewaga. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r. III KK 234/07 Przestępstwo zniewagi polega na użyciu słów obelżywych lub sformułowanie zarzutów obelżywych lub ośmieszających, postawionych w formie niezracjonalizowanej. O uznaniu określonych sformułowań za znieważające decydują w pierwszym rzędzie ogólnie przyjęte normy obyczajowe. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 czerwca 2011 r. II AKa 91/2011 Dla oceny, czy określone zachowanie stanowi zniewagę, istotne znaczenie ma obiektywna ocena tego zachowania, rozważenie jego społecznego odbioru przez pryzmat generalnie akceptowanych norm obyczajowych. Uznać zatem trzeba, że zniewagę mogą stanowić jedynie takie zachowania, które są powszechnie uznane za obelżywe. Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 30 sierpnia 2001 r. V KKN 118/99 Za informacje, które zawierają słowa o treści znieważającej inną osobę, odpowiedzialność karną ponosi ich autor. 8

9 3) Art. 217 kk naruszenie nietykalności cielesnej. Art Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary. 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego. 9

10 3) Art. 217 kk naruszenie nietykalności cielesnej. skutki mogą wystąpić pewne zmiany na ciele człowieka (zasinienie, zadrapanie), jednakże nie mogą one polegać na uszczerbku na zdrowiu, naruszeniu czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, o których mowa w art. 156 i 157 kk (odrębne przestępstwa) zachowania kk jako przykład podaje uderzenie człowieka (literatura: m.in.. uszczypnięcie, ukłucie szpilką, ciągnięcie za włosy lub za ubranie, oplucie, oblanie płynem lub nieczystościami, obcięcie włosów, brody lub wąsów, pokrycie ciała farbą, podstawienie nogi) sankcje - kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku, zgodnie z art w przypadku prowokacji (naruszenie nietykalności cielesnej wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego) lub retorsji (pokrzywdzony odpowiedział na naruszenie nietykalności cielesnej naruszeniem nietykalności cielesnej) sąd może odstąpić od wymierzenia kary zbieg przepisów - art. 217 może pozostawać w zbiegu z art. 216 (zniewaga), możliwy jest również kumulatywny zbieg przepisu penalizującego naruszenie nietykalności cielesnej i art sankcjonującego nieumyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu tryb ścigania - z oskarżenia prywatnego 10

11 4) Proceduralne aspekty ścigania przestępstw. PRZESTĘPSTWA publicznoskargowe wnioskowe prywatnoskargowe Przestępstwa publicznoskargowe są ścigane przez wyspecjalizowane organy państwowe, to znaczy głównie przez prokuraturę i policję. Ściganie przestępstw wnioskowych jest uzależnione od woli pokrzywdzonego, który może mieć interes prawny w zaniechaniu ścigania (np. kradzież na rzecz osoby najbliższej). Prokurator nie może więc ścigać bez wniosku pokrzywdzonego, a dopiero z chwilą złożenia wniosku postępuje jak przy przestępstwach publicznoskargowych. Przestępstwa prywatnoskargowe są skierowane przeciwko interesom jednostkowym. Do takich przestępstw należą: pomówienia, znieważenie, naruszenie nietykalności cielesnej i inne. Przestępstwa te stanowią wyjątek od zasady ścigania z urzędu. Sam pokrzywdzony wnosi oskarżenie i popiera prywatny akt oskarżenia przed sądem. 11

12 4) Proceduralne aspekty ścigania przestępstw. prywatny akt oskarżenia - może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie (wzory dostępne na stronie internetowej skarga - policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesyła skargę do właściwego sądu przed rozprawą posiedzenie pojednawcze / postępowanie mediacyjne skutki niestawiennictwa - oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzenie pojednawcze lub rozprawę główną bez usprawiedliwionej przyczyny uważa się za odstąpienie od oskarżenia wzajemny akt oskarżenia - oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym; sąd rozpoznaje wówczas łącznie obie sprawy ugoda - zawarta na posiedzeniu pojednawczym jest tytułem egzekucji sądowej po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności 12

13 5) Wzmocnienie ochrony prawnej lekarzy. lekarz funkcjonariusz publiczny (art kk) lekarz osoba pełniąca funkcje publiczną (art kk, pojęcie szersze niż funkcj. publ.) lekarz nie będący funkcjonariuszem publicznym, ale korzystający z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu (art. 44 Ust.Zaw.Lek., art. 5 ust. 1 Ust.Państw.Rat.Med., art. 2 ust. 3 Ust.Lek.Sąd.) funkcjonariusz publiczny osoba pełniąca funkcję publiczną Art kk - Funkcjonariuszem publicznym jest m.in.: 3) osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy, 4) osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych. np. sędzia OSL lub NSL np. pracownicy Ministerstwa Zdrowia, pracownicy NFZ lub członkowie ORL w zakresie przyznania prawa do wykonywania zawodu albo zawieszenia tego prawa 13

14 5) Wzmocnienie ochrony prawnej lekarzy. Art kk - Osobą pełniącą funkcję publiczną jest m.in.: - funkcjonariusz publiczny, - osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje wyłącznie czynności usługowe. Art. 44 Ust.Zaw.Lek.- Lekarzowi, który wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej lub w przypadku, o którym mowa w art. 30, przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu. Czynności lekarskie, stanowiące udzielanie świadczeń zdrowotnych w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej, wykonywane w ramach świadczeń zdrowotnych, finansowanych ze środków publicznych, osobom ubezpieczonym lub innym uprawionym osobom, mieszczą się w zakresie pełnienia funkcji publicznej (Uchwała 7SN z dnia r., I KZP 5/2001). Art. 30 Ust.Zaw.Lek.- Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki. 14

15 5) Wzmocnienie ochrony prawnej lekarzy. Art. 222 kk.- 1. Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat Jeżeli czyn określony w 1 wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Art. 224 kk - 2. Tej samej karze (> pozb.wolności do lat 3) podlega, kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej. Art. 226 kk - 1. Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 15

16 IV. Środki prawne przewidziane przez przepisy prawa cywilnego. 1) Odszkodowanie i zadośćuczynienie szkoda na osobie. SZKODA ODSZKODOWANIE Art W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. ******************************************************************************************************************************** KRZYWDA ZADOŚĆUCZYNIENIE Art W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. 16

17 IV. Środki prawne przewidziane przez przepisy prawa cywilnego. 1) Odszkodowanie i zadośćuczynienie szkoda na osobie. uszkodzenie ciała każde naruszenie integralności tkanek organizmu ludzkiego rozstrój zdrowia wywołanie zakłóceń z funkcjonowaniu narządów organizmu, które nie polega na dokonaniu jakiś zmian fizycznych rekompensata szkody wszelkie koszty (poszkodowany nie ma obowiązku dołożenia starań aby były one jak najmniejsze, ale też nie może domagać się kosztów, które nie były uzasadnione obiektywnie) zasada pełnego odszkodowania jeżeli z tego samego zdarzenia wynikła szkoda majątkowa, jak i niemajątkowa (krzywda), poszkodowany może domagać się naprawienia obu tych rodzajów szkody zadośćuczynienie musi być określone w pieniądzu, charakter głównie kompensacyjny, wysokość > indywidualne przesłanki (zakres i rozmiary krzywdy) 17

18 IV. Środki prawne przewidziane przez przepisy prawa cywilnego. 1) Odszkodowanie i zadośćuczynienie szkoda na osobie. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 lutego 2012 r. I ACa 84/2012 Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być odpowiednia w tym znaczeniu, że powinna być przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2005 r. V CK 150/2005 Zdrowie jest dobrem szczególnie cennym; przyjmowanie stosunkowo umiarkowanych kwot zadośćuczynienia w przypadkach ciężkich uszkodzeń ciała prowadzi do deprecjacji tego dobra. 18

19 IV. Środki prawne przewidziane przez przepisy prawa cywilnego. 2) Naruszenie dóbr osobistych. Art. 23 kc - Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Art. 24 kc - 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. 19

20 IV. Środki prawne przewidziane przez przepisy prawa cywilnego. 2) Naruszenie dóbr osobistych. Art. 448 kc - W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. fakultatywność zwrot sąd może oznacza, że sąd nie ma obowiązku przyznania zadośćuczynienia w każdym przypadku, ale bierze pod uwagę całokształt okoliczności (winę sprawcy, stopień i rodzaj naruszonego dobra) kumulacja roszczeń dopuszczalne jest żądanie zarówno tylko zadośćuczynienia albo zapłaty sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny, jak również obu tych świadczeń jednocześnie domniemanie bezprawności naruszenia bezprawność zachowania osoby naruszającej dobra osobiste jest tą przesłanką, której nie musi udowadniać osoba domagająca się ochrony (to pozwany musi wykazać, że jego działanie nie jest bezprawne) 20

21 IV. Środki prawne przewidziane przez przepisy prawa cywilnego. 2) Naruszenie dóbr osobistych. OTWARTY KATALOG DÓBR OSOBISTYCH > orzecznictwo sądów: głos życie prywatne swoboda wypowiedzi, wybór rozmówcy i tajemnica rozmowy Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 lipca 1999 r. I ACa 380/99 Ochroną art. 23 kc objęte jest prawo do swobody wypowiedzi, wyboru rozmówcy i tajemnicy rozmowy. Gromadzenie materiału dowodowego w procesie prezentowanie go przez strony nie powinno odbywać się z naruszeniem zasad współżycia społecznego. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 lutego 2012 r. I ACa 717/2011 Powód będący adwokatem jest osobą publiczną. Musi zatem liczyć się z tym, że jego praca zostanie poddana ocenie, niekiedy radykalnej oraz wykazać większy stopień tolerancji i odporności wobec niepochlebnych opinii, a nawet brutalnych ataków. 21

22 V. Środki prawne przewidziane przez przepisy ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. 1) Powstrzymanie się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z sumieniem. Art Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego. warunki skorzystania z w/w prawa: nie zachodzi nagły przypadek z art. 30 wskazanie realnych możliwości uzyskania świadczenia gdzie indziej odnotowanie + uzasadnienie w dokumentacji medycznej dodatkowo > stosunek pracy / służba: uprzednie powiadomienie na piśmie przełożonego (nie jest wymagana zgoda przełożonego, a jedynie jego powiadomienie) 22

23 V. Środki prawne przewidziane przez przepisy ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. 2) Niepodjęcie leczenia lub odstąpienie od leczenia. Art Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi przypadek, o którym mowa w art. 30, z zastrzeżeniem ust W przypadku odstąpienia od leczenia, lekarz ma obowiązek dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym. 3. Jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego. 4. W przypadku odstąpienia od leczenia lekarz ma obowiązek uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. 23

24 V. Środki prawne przewidziane przez przepisy ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. 2) Niepodjęcie leczenia lub odstąpienie od leczenia. warunki skorzystania z w/w prawa: nie zachodzi nagły przypadek z art. 30 dostatecznie wcześniejsze uprzedzenie o tym pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego wskazanie realnych możliwości uzyskania świadczenia gdzie indziej odnotowanie + uzasadnienie w dokumentacji medycznej dodatkowo > stosunek pracy / służba: ważne powody uprzednie uzyskanie zgody przełożonego Fragment artykułu lek. Piotra Dzierżgowskiego (POZ w Surażu, woj. podlaskie) Pacjent ma również obowiązki - Gazeta Lekarska, maj 2010 rok. 24

25 *** Dziękuję za uwagę *** Krzysztof Kordel