Internet. Dr inż. Dariusz Skibicki

Transkrypt

1 VI Internet Dr inż. Dariusz Skibicki

2 1. Co to jest Internet Internet (inter- + ang. net sieć ) infor. globalna sieć komputerowa zapoczątkowana w latach 60. XX w. obecnie łącząca ze sobą miliony komputerów na całym świecie, umożliwiając ich użytkownikom wzajemne przesyłanie informacji za pomocą sieci telefonicznej oraz tzw. łączy specjalnych, np. światłowodów, łączy satelitarnych. Podwaliny pod powstanie Internetu położono na początku lat 60., kiedy amerykańska firma RAND Corporation prowadziła badania nad możliwością dowodzenia łączności w warunkach wojny nuklearnej. Na podstawie jej raportów podjęto badania nad skonstruowaniem sieci komputerowej mogącej funkcjonować pomimo zniszczenia jej części np. w wyniku ataku atomowego. Internet łączy miliony komputerów na świecie

3 2.1. Historia internetu Powstała ARPAnet, sieć czterech komputerów stworzona przez amerykańską agencję rządową ARPA Uruchomiona została pierwsza wersja FTP, File Transfer Protocol, dzięki któremu powstaną w Internecie biblioteki programów, a także sterowników do sprzętu, dokumentacji Początki poczty elektronicznej. Ray Tomlinson wysyła pierwszą wiadomość elektroniczną Powstaje Telnet, aplikacja pozwalająca na zdalną pracę na odległych komputerach - połączenie się z nimi i uruchamianie programów Do ARPANETu włączone zostały pierwsze instytucje spoza Stanów Zjednoczonych: University College of London w Wielkiej Brytanii i Royal Radar Establishment w Norwergii Po raz pierwszy pojawia się słowo Internet, w opracowaniu badawczym dotyczącym protokołu TCP, napisanym przez Vintona Cerfa o Boba Kahna A Protocol for Packet Intercommunication. W uznaniu za tą i inne zasługi Vinton Cerf jest znany jako "ojciec Internetu" TheoryNet połączył pocztą elektroniczną stu naukowców: powstała lista dyskusyjna (mailing list). Opracowano protokoły TCP i IP Powstaje Usenet, tekstowe grupy dyskusyjne. Dziś Usenet to ponad 50 tysięcy grup i miliony użytkowników, czytających i biorących udział w dyskusjach W sieci komputerowej pojawiają się uśmieszki (smileys), tekstowe znaczki wyrażające emocje, powszechnie używane w poczcie i grupach dyskusyjnych.

4 2.2. Historia internetu Od ARPANET odłączono jej część wojskową, tworząc MILNET. W ARPANET hosty i i sieci zaczynają używać protokołu TCP/IP. Powstaje właściwy Internet Do rozwoju Internetu włączono National Science Fundation, tworząc NSFNET, sieć coraz szybszych superkomputerów wykorzystywanych do celów naukowych. Opublikowano specyfikację DNS, Domain Name System; jej twórcą jest Paul Mockapetris. Zaprojektowano NNTP (Network News Transfer Protocol), protokół używany do wymiany grup dyskusyjnych Jarkko Oikarinen wynajduje Internet Relay Chat (IRC), system internetowych pogawędek Formalnie przestaje istnieć ARPANET. Internet mimo to czuje się całkiem nieźle i rozwija się dalej Tim Berners-Lee stworzył World Wide Web, system pozwalający autorom na połączenie słów, zdjęć i dźwięku, początkowo pomyślany dla wsparcia naukowców zajmujących się fizyką w CERN. W maju Polska zostaje przyjęta do EARN, części sieci BITNET. 17 lipca następuje połączenie krajowego węzła PLEARN w Centrum Obliczeniowym UW z węzłem DKEARN w Kopenhadze. 28 listopada połączenie sieci z Wrocławiem, pierwszym miastem poza Warszawą. W ciągu pierwszego roku od powstania węzła z poczty skorzystało dziesięć tysięcy osób, jak podaje jego administrator Tadeusz Węgrzynowski. W czerwcu w Usenecie powstaje grupa dyskusyjna soc.culture.polish, pierwsza grupa poświęcona Polsce.

5 2.3. Historia internetu 1991 powstanie pierwszej Archie- pierwszej wyszukiwarki internetowej 17 sierpnia pierwsza wymiana poczty elektronicznej między Polską a światem, uważana za początek Internetu w Polsce. Łącze 9600 bps z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego W Polsce oddano do użytku sieć pakietową TP SA pod nazwą Polpak Powstanie pierwszej graficznej przeglądarki internetowej Mosaic. W Polsce powstaje Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa - NASK, jako jednostka badawczo-rozwojowa KBN. Przejmuje ona zadania Zespołu Koordynacyjnego NASK przy Uniwersytecie Warszawskim, utworzonego w roku Powstaje Yahoo! jako spis interesujących ich miejsc w Internecie; z czasem serwis ten rozwija się w najsłynniejszy katalog zasobów internetowych na świecie. W tym roku wysłano także pierwszy na świecie spam Powstanie przeglądarki Netscape Navigator, w swoim czasie najpopularniejszą przeglądarkę internetową. Również w tym roku Firma Microsoft publikuje system Windows 95 wraz z wbudowaną przeglądarką internetową

6 3. Protokół TCP/IP Protokół TCP/IP i przełącanie pakietów stanowią podstawę internetu oraz intranetu. TCP/IP i model ISO/OSI Każdy węzeł sieci TCP/IP musi mieć przyporządkowany 4-bajtowy adres identyfikujący: podsieć, węzeł sieci czy hosta. Adres jest zapisywany w formie czterech grup cyfr oddzielonych kropkami. Np.: Wszystkie adresy w Internecie muszą być uzgodnione i zarejestrowane w Network Information Center (NIC) w jednostce panującej nad porządkiem w światowej numeracji

7 4. Typy sieci Internet WAN -sieć rozległa, sieć globalna, sieć dalekosiężna (angielskie Wide Area Network, long haul network), sieć komputerowa o dużym zasięgu. Sieć rozległą łączą miliony komputerów na całej Ziemi, przesyłając informacje z szybkościami przeciętnymi 64 Kb/s ( Kb/s, w sieciach eksperymentalnych nawet rzędu kilku Gb/s). MAN - Sieć miejska, sieć metropolitalna,, Metropolitan Area Network, Municipal Area Network, sieć okablowana za pomocą światłowodów używana w osiedlu lub mieście do transmisji wideoprojekcji, głosu i innych danych na odległości do 50 km. Szybkość przesyłania danych w sieci miejskiej jest rzędu od kilku Mb/s do kilku Gb/s. Wytyczanie tras w sieci miejskiej trwa krócej niż 1 ms i jest szybsze niż w sieci rozległej. Sieć miejska, spełniając wymagania sieci lokalnej, umożliwia większy zasięg. LAN -sieć lokalna (angielskie Local Area Network). Sieć LAN zlokalizowana jest w stosunkowo niewielkim obszarze o zasięgu od kilkudziesięciu metrów do kilku km. Szybkości przesyłania danych w sieci lokalnej wynoszą od 0, 2 do 100 Mb/s. Jedna sieć lokalna może zawierać od kilkudziesięciu do kilkuset komputerów. Sieć lokalna stanowi element sieci MAN.

8 5.1. Dostawcy Internetu - ISP ISP Internet Service Provider dostawca usług internetowych. Chcąc przyłączyć się do Internetu, użytkownik najczęściej czyni to za pośrednictwem firmy ISP. Dostawcy Internetu dysponują łączami z siecią szkieletową oraz odpowiednim sprzętem (modemami, serwerami itp) do dystrybucji internetu we własnej podsieci. Dostawca usług internetowych (ISP) Sieć szkieletowa (angielskie backbone network), sieć centralnych połączeń intersieci, sieć ruterów. W skali kraju sieć szkieletowa może być siecią rozległą, w instytucji lokalną.

9 5.2. Polskie sieci szkieletowe - NASK Sieć NASK-WAN ma 43 węzły, dzięki którym klienci z całego kraju mogą dołączyć się do Internetu. Sieć połączona jest z zagranicą przez Szwecję łączem o maksymalnej przepustowości 155 Mb/s, zaś wewnątrz kraju możliwe są transmisje do 34 Mb/s. Główne węzły sieci IP połączone są poprzez sieć szkieletową NASK- WAN, zbudowaną na bazie protokołu Frame Relay i ATM (Asynchronous Transfer Mode), natomiast mniejsze węzły dołączone są do szkieletu łączami cyfrowymi lub analogowymi. Częścią NASK-u jest także m.in. Warszawska Sieć Miejska - WARMAN. W obrębie tej sieci (ATM) są 33 węzły, a przepustowość dochodzi do 155 Mb/s, oraz inne np.. BYDMAN Struktura sieci NASK

10 5.3. Polskie sieci szkieletowe - POL-34 POL-34 to Szybka sieć światłowodowa o przepustowości 34 Mb/s, korzystająca z łączy w kablach energetycznych operatora Tel-Energo SA (maksymalna możliwa przepustowość 622 Mb/s). W Warszawie znajduje się węzeł sieci, do którego przyłączony jest polski SunSITE (ICM). Docelowa postać sieci POL-34 Aktualna struktura sieci POL-34 POL34 ma także swoje łącze zagraniczne o przepustowości 34 Mb/s - do europejskiej sieci TEN-155. POL34 dostępna jest praktycznie tylko dla środowisk akademickich.

11 5.4. Polskie sieci szkieletowe POLPAK-T Struktura sieci POLPAK-T Operatorem tej sieci jest Centrum Usług Teleinformatycznych; jest ona podstawą infrastruktury teleinformatycznej TP SA. Oficjalnie sieć uruchomiono w końcu marca 1996 r. Na przełomie roku 1996 i 1997 oraz pod koniec 1997 r. została znacznie rozbudowana. Liczba portów abonenckich dostępnych w sieci POLPAK-T i związanych z nią sieciach miejskich na początku 1998 roku wynosiła ponad Porty te mogą pracować z prędkością transmisji od 64 kb/s do 2048 kb/s. Obecnie sieć bazuje na protokole Frame Relay; docelowo będzie rozbudowywana jako ATM z prędkością 155 Mb/s. Połączenia międzywęzłowe tej sieci są oparte na technologii Cell Relay. Między Bydgoszczą, Gdańskiem, Lublinem, Łodzią, Katowicami, Krakowem, Olsztynem, Poznaniem, Warszawą i Wrocławiem uruchomiony jest szkielet sieci ATM na strumieniu E3 (34 Mb/s). Sieć ma połączenie z USA o przepustowości 45 Mb/s.

12 5.5. Sieci miejskie BIAŁYSTOK Miejska Sieć Komputerowa BIAMAN ( BYDGOSZCZ Miejska Sieć Komputerowa BYDMAN ( CZĘSTOCHOWA Miejska Sieć Komputerowa CZESTMAN ( k2.pcz.czest.pl) GDAŃSK/GDYNIA/SOPOT Trójmiejska Akademicka Sieć Komputerowa TASK ( KONURBACJA ŚLĄSKA Śląska Akademicka Sieć Komputerowa ŚASK ( KOSZALIN Miejska Sieć Komputerowa KOSMAN ( KATOWICE Miejska Sieć Komputerowa KATMAN ( KRAKÓW Miejska Sieć Komputerowa w Krakowie ( LUBLIN Miejska Sieć Komputerowa LUBMAN ( ŁÓDŹ Miejska Sieć Komputerowa LODMAN ( OLSZTYN Sieć miejska Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego ( POZNAŃ Miejska Sieć Komputerowa POZMAN ( RZESZÓW Rzeszowska Miejska Sieć Komputerowa RMSK ( SZCZECIN Akademicka Miejska Sieć Komputerowa AMSK ( TORUŃ Miejska Sieć Komputerowa TORMAN ( WARSZAWA Miejska Sieć Komputerowa WARMAN ( WROCŁAW Wrocławska Akademicka Sieć Komputerowa WASK ( ZIELONA GÓRA Zielonogórska Miejska Sieć Komputerowa ZielMAN (

13 5.6. Sieć miejska - Bydman

14 6.1. Poczta elektroniczna Poczta elektroniczna, , to jeden z najważniejszych sposobów komunikacji poprzez sieć Internet. Polega na przekazywaniu listów elektronicznych, czyli wiadomości tekstowych, dodatkowo opatrzonych adresem odbiorcy, nadawcy, a także dodatkowymi informacjami. Oprócz tekstu, listy mogą także zawierać pliki dowolnych formatów (obrazy, dźwięki, pliki danych i inne) przesłane jako załączniki. Nazwa (niekiedy zapisywana jako ) oznacza także pojedynczą wiadomość poczty elektronicznej. Do wysyłania i odbierania poczty elektronicznej używa się specjalnych programów pocztowych. Okno wiadomości z programu Microsoft Outlook

15 6.2. Adres Prosty adres owy składa się z części lokalnej (czyli nazwy skrzynki pocztowej), znaku "małpy" ("@") oraz domeny (pełna nazwa domenowa FQDN, czyli Fully Qualified Domain Name). Np.: skrzynka jan@nowakowie.rodziny.pl. Jej część lokalna jest nazwą skrzynki pocztowej (jan) na serwerze pocztowym. Duże i małe litery nie są tu rozróżniane. Nie wolno natomiast stosować polskich znaków, czyli tzw. "ogonków". Przed adresem owym można podać dodatkowe informacje - będzie on miał wtedy format: Jan Nowak <jan@nowakowie.rodziny.pl>. Spotykane jest również wprowadzenie znaków myślnika "-", podkreślenia "_" lub dodawania "+" do części lokalnej. Poza prostymi adresami istnieją również adresy grupowe - przydatne, gdy chcemy wysłać ten sam do wielu osób. Przykładem może być list zaadresowany następująco: Nasi klienci: biuro@firma1.pl, biuro@firma2.pl.

16 6.3. Działanie poczty elektronicznej Działanie poczty elektronicznej opiera się na współpracy kilku typów programów: MUA - pozwalających odbierać i wysyłać listy, MTA - serwerów przesyłających e w Sieci oraz MDA - sortujących pocztę do skrzynek odbiorczych klientów. Utworzona za pomocą MUA wiadomość trafia do pierwszego (i zazwyczaj nie ostatniego) programu MTA, umieszczonego najczęściej na serwerze usługodawcy internetowego lub firmowym serwerze pocztowym. Program MTA przekazuje pocztę, posługując się protokołem SMTP. Za pomocą MDA można odczytać pocztę bezpośrednio na serwerze pocztowym. Aplikacje na komputerach domowych pobierają pocztę np. za pomocą protokołu POP.

17 6.4. Działanie poczty elektronicznej - protokoły SMTP - (Simple Mail Transfer Protocol) Protokół umożliwiający przesyłanie korespondencji w internecie. Przesyłanie odbywa się w 7-bitowym kodzie ASCI. Wiadomość w formacie SMTP zawiera szereg nagłówków: Date: data wysłania wiadomości From: nadawca Message-ID: unikatowy identyfikator wiadomości Subject: Temat wiadomości To: adresat Treść wiadomości Przykładowa wiadomość poczty elektronicznej. Widoczny jest pełen nagłówek a i jego treść.

18 6.5. Działanie poczty elektronicznej - protokoły MIME (z angielskiego Multipurpose Internet Mail Extensions), jest standardem przesyłania poczty elektronicznej (nowszym od SMTP), zalecany w sieci Internet (RFC 1590), umożliwiający w odróżnieniu od SMTP dołączanie do tekstowych plików pocztowych informacji w różnych formatach w tym graficznych. Wiadomość w standardzie MIME zawiera dodatkowe nagłówki: Content-type określa typ danych zawartych w wiadomości Content-Transfer-Encoding określa sposób kodowania danych MIME-Version określa wersję standardu Content-ID wyznacza wiadomość właściwą Content-Description Komentarz do zawartości POP - (Post Office Protocol) Protokół wykorzystywany do ściągania wiadomości . Protokół pozwala na wymianę poleceń i potwierdzeń pomiędzy klientem a serwerem poczty. Aktualna wersja to 3 (POP3). IMAP (Internet Message Access Protocol) standardowy protokół dostępu do poczty elektronicznej, który w przeciwieństwie do POP3 umożliwia odbieranie komunikatów częściowo lub wybiórczo oraz manipulowanie folderami na serwerach.

19 7.1. Strony WWW Strona WWW, witryna (angielskie WWW page), dokument hipertekstowy (lub nawet hipermedialny) opracowany w języku HTML, udostępniony na widok publiczny w sieci Internet za pomocą usługi WWW w celach informacyjnych, handlowych, propagandowych itp.; sieciowa wizytówka firm i poszczególnych osób (liczba stron WWW przekroczyła już miliard). Strona WWW wyświetlona przeglądarce internetowej

20 7.2. Protokół HTTP, SSL HTTP, HyperText Transfer Protokol, protokół sieciowy umożliwiający przeglądanie stron WWW. Strony te muszą być umieszczone na komputerze, który pełni funkcje serwera stron WWW. Klientem jest komputer, na którym jest uruchomiona przeglądarka WWW i wybrany w niej został adres strony na serwerze. Dla zagwarantowania bezpieczeństwa stosuje się rozszerzone protokoły, np.. SSL (Secure Socket Layer) które przesyłają dane w postaci zaszyfrowanej

21 7.3. Dokumenty HTML HTML, HyperText Markup Language, specjalny język służący do opisu strony oraz odniesień z poszczególnych jej elementów do innych dokumentów. Umożliwia umieszczenie na stronie tekstu opisanego za pomocą tzw. Znaczników. Pozwala także umieszczać bezpośrednio na opisywanych stronach grafikę, a w najnowszych wersjach również inne typy dokumentów. Ważnym elementem strony WWW są tzw. Hiperłącza umożliwiające przemieszczanie się do innych dokumentów. Przejście takie odbywa się przez tzw. URL jednoznacznie określający dokument docelowy (np. w lokalnej kartotece lub w sieci Internet). Dokument HTML zawierający hiperłącza określa się mianem hipertekstu. Przykład budowy dokumentu HTML

22 7.4. Znaczniki HTML Przykłady podstawowych znaczników HTML: <B> </B> - pobrubienie tekstu <U> </U> - podkreślenie tekstu <I> </I> - kursywa <A href= - hiperłącze <font > </font> - formatowanie tesktu <P> </P> - akapit <IMG src=grafika.jpg> - wstawienie grafiki <TABLE> <TR> <TD> </TABLE> - wstawienie tabeli <UL> <LI> </LI> </UL> - wypunktowania <HR> - linia pozioma <FRAME> <IFRAME> - definicje ramek <FORM> </FORM> - formularze <INPUT> <SELECT> <TEXTAREA> - elementy formularzy <OBJECT> - wstawienie zewnętrznych obiektów

23 7.5. Dokumenty SGML, XML SGML (angielskie Standard Generalized Mark-up Lanaguage), międzynarodowy standard (ISO 8879: 1986) opisu redagowania tekstu, umożliwiający definiowanie gramatyki języka takich opisów. SGML posłużył do zdefiniowania języka HTML (T. Berners-Lee). Jest językiem matką używanym do opisu tysięcy różnych typów dokumentów. XML (extensible Markup Language) jest odmianą SGML-a na potrzeby Intenetu. Jest on stworzony po to aby można było łatwiej składować dane w sieci Internet. Język ten umożliwia lub raczej wymusza tworzenie własnych znaczników. Dodatkowo do dokumentu XML należy skonstruować DTD które opisuje strukturę danych zawartych w dokumencie XML.

24 7.6. Dokument XML - przykład Przykład budowy dokumentu XML i drzewa danych Dane w dokumencie XML przechowywane są w postaci hierarchicznego drzewa. Każdy ze zdefiniowanych znaczników może zawierać znacznik zagnieżdżone skąd powstaje odpowiednia struktura danych która może być postrzegana obiektowo.

25 8.1. Działanie dynamicznych stron Naciśnięcie przycisku Wysłanie danych z formularza do żądanego pliku aplikacji Kod strony, zostaje wyświetlony w przeglądarce Dane zostają skierowane do serwera Strona Klienta Sieć INTERNET/INTRANET Powyższy przykład obrazuje w jaki sposób odbywa się wyświetlenie pewnych informacji po naciśnięciu przycisku w aplikacji internetowej Strona serwera Serwer analizuje przesłane dane Generuje odpowiedni zestaw kodu Przesyła kod w postaci strony do przeglądarki Aplikacja internetowa składa się z kodu wykonywanego na serwerze oraz na kliencie, strona internetowa wykonywana jest wyłącznie na kliencie

26 8.2. Strona serwera Główne zadanie aplikacji internetowej działającej po stronie serwera polega na dynamicznym generowaniu kodu HTML-owego, przekazywanego następnie do przeglądarki internetowej klienta. Dane od klienta przekazywane są do żądanego pliku aplikacji Wynikowy kod strony internetowej Przesyłany jest do przeglądarki klienta Uruchomiony zostaje plik z kodem aplikacji (tzw. aktywna strona) Odczytywane są przesłane dane wykonywany jest zaprogramowany algorytm w wyniku którego powstaje kod HTML

27 8.3. Strona serwera - przykład Kod aplikacji wygeneruje kod HTML Z przeglądarki klienta przesłane zostały dwie wartości: dane_od_klienta1=1 oraz dane_od_klienta2=5 DIM A DIM B DIM X A=REQUEST( dana_od_klienta1 ) B=REQUEST( dana_od_klienta2 ) RESPONSE <HTML><HEAD> RESPONSE <TITLE>Przykład</TITLE> RESPONSE </HEAD> RESPONSE <BODY> IF A= 1 THEN RESPONSE Pierwsza dana wynosi: 1<BR> ELSE RESPONSE Pierwsza dana jest różna od 1 END IF RESPONSE <HR> FOR X=1 TO B RESPONSE Przykład powtórzeń tekstu. NEXT RESPONSE </BODY> RESPONSE </HTML> <HTML><HEAD> <TITLE>Przykład</TITLE> </HEAD> <BODY> Pierwsza dana wynosi: 1<BR> <HR> Przykład powtórzeń tekstu. Przykład powtórzeń tekstu. Przykład powtórzeń tekstu. Przykład powtórzeń tekstu. Przykład powtórzeń tekstu. <BODY> </HTML> Najpopularniejsze języki programowania aplikacji po stronie serwera to : ASP (Visual Basic), PHP, JSP (Java), C# (C+)

28 8.4. Strona klienta Główne zadanie aplikacji internetowej działającej po stronie klienta polega na wyświetlaniu obrazu aplikacji oraz umożliwieniu interakcji z użytkownikiem poprzez elementy znajdujące się na stronie aplikacji. <BODY> <INPUT> <SELECT> Po stronie klienta aplikacja wygląda jak strona internetowa. <HR> <TABLE> <TR> </TR> </TABLE> Wraz z kodem HTML do przeglądarki wysyłany jest kod programu przeznaczony do obsługi zdarzeń obiektów znajdujących się na stronie HTML. Kod programu znajdujący się na stronie internetowej nazywamy skryptem (ang. <SCRIPT>) Obiekty wyświetlane na stronie internetowej również posiadają: własności, metody oraz zdarzenia.

29 9. Cookies Cookies to niewielkie porcje informacji przechowywane w systemie plików przeglądarki internetowej dotyczące np.: identyfikacji użytkownika, sesji lub innych danych wg potrzeb projektanta strony. Podczas pobierania nowych stron, serwer ma dostęp do danych przechowywanych w cookies za pośrednictwem nagłówka strony. Wielkość pamięci przeznaczonej dla cookies zależy od przeglądarki i z regóły jest ona niewielka od kilku do kilkunastu kb.

30 10. FTP, Telnet FTP, (File Transfer Protocol), protokół umożliwiający przesyłanie plików poprzez sieć Internet. Aby możliwe było przesyłanie plików za pomocą tego protokołu, jeden komputer musi pełnić rolę serwera FTP. Teraz na drugim użytkownik może uruchomić program klienta FTP, za pomocą którego loguje się do serwera. Teraz możliwe jest już przesyłanie plików w dwie strony. Użytkownik nie zawsze jednak ma dostęp do wszystkich plików na serwerze, zależy to od uprawnień, jakie mu przysługują. Popularną usługą jest także anonimowe FTP. W systemie Windows XP obsługa folderów na serwerze plików odbywa się bezpośrednio przez przeglądarkę IE która posiada wbudowaną obsługę protokołu FTP. Telnet, usługa umożliwiająca zdalną rejestrację na odległym komputerze, symulująca terminal odległego komputera na komputerze użytkownika, który z niej korzysta; używana w sieci Internet.

31 11. Adres URL, DNS URL (Universal Resource Locator, Uniform Resource Locator), standard nazewniczy używany m. in. w protokole HTTP, umożliwiający jednoznaczne identyfikowanie serwerów i zgromadzonych w nich zasobów hipertekstowych. Adres URL rozpoczyna się się od nazwy protokołu (np. HTTP), po której następuje hierarchiczna nazwa serwera oraz ścieżka dostępu do zasobu w ramach danego serwera. System nazw domen, DNS, (Domain Name System) to usługi nazewnicze, których baza danych rozpościera się w sieci Internet. Obiekty nazywane w DNS to głównie komputery. Nazwa domenowa identyfikuje komputer w sieci Internet. Główne zadania DNS polega na tłumaczeniu nazw komputerów sieciowych i lokalizowaniu komputerów pocztowych. Serwery DNS utrzymują częściowe bazy danych DNS wraz z adresami sąsiednich serwerów; korzystają przy tym z pamięci podręcznych, w których przechowują często używane dane nazwowe.

32 12.1. Do czego można wykorzystać internet? Strony i aplikacje WWW (np. strony domowe, portale, instytucje, banki internetowe) Poczta Rozmowy w sieci, ICQ, IRC i inne komunikatory Wymiana plików pomiędzy internautami: Kaaza, Napster itp.

33 13. Oglądalność polskiego Internetu Każdy z internautów spędza w sieci średnio 9 h i 48 min miesięcznie, a jedna trzecia podłącza się do Internetu prawie codziennie. Z badań profesora Janusza Czapińskiego, psychologa społecznego, wynika że 16 procent internautów to tzw. heavy users, którzy spędzają w Internecie więcej niż 14 godzin miesięcznie. W tej grupie 2/3 stanowią mężczyźni. Mężczyźni przeciętnie spędzają w Internecie 10 h 40 minut na miesiąc, zaś kobiety - 8 h 41 minut.

34 14. Pytania Wyjaśnij pojęcia: 1 TCP/IP. 2 Sieć szkieletowa 3 SMTP i POP 4 HTTP i HTML 5 Statyczne i dynamiczne strony internetowe 6 Cookies 7 FTP 8 URL i DNS