Kalendarium sprawy beatyfikacyjnej

Transkrypt

1 Kalendarium sprawy beatyfikacyjnej Kalendarium sprawy beatyfikacyjnej o. Michała Tomaszka, o. Zbigniewa Strzałkowskiego Braci Mniejszych Konwentualnych (franciszkanów) oraz kapłana diecezji Bergamo ks. Alessandra Dordiego zamordowanych z nienawiści do wiary w Peru w 1991 r. Wykaz skrótów dokumentów: DpM Konstytucja apostolska Divinus Perfectionis Magister Jana Pawła II ( ) NS Normy Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych dotyczące diecezjalnej fazy procesu kanonizacyjnego ( ) SM Instrukcja Sanctorum Mater ww. Kongregacji ( ) 9 VIII 1991 śmierć o. Michała i o. Zbigniewa w Pariacoto (Pueblo Viejo). 25 VIII 1991 zabójstwo ks. Aleksandra Dordiego w Rinconada/Vinzos. Opinia o męczeńskim charakterze śmierci misjonarzy, nie tylko w środowiskach ich posługi, wyrażona po ich zabiciu, umacniała się i rozszerzała. Jej manifestacją były już pogrzeby w Pariacoto (12.08.) oraz w Bergamo i Gromo San Marino (1.09.). Instrukcja Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych Sanctorum Mater, korzystając z doświadczenia wieków, tak ją definiuje: Opinia męczeństwa jest przekonaniem rozpowszechnionym między wiernymi o fakcie poniesienia śmierci przez Sługę Bożego za wiarę lub cnotę wypływającą z tejże wiary (Art. 5 2). Wstępnie jest weryfikowana w chwili zamiaru rozpoczęcia sprawy beatyfikacyjnej, aby sprawdzić, czy jest prawdziwa, żywa, stała, funkcjonująca u znaczącej części ludu Bożego, zrodzona z przyczyn racjonalnych oraz by wykluczyć, że pochodzi od ludzi bardzo sugestywnych, podejrzanych lub jest wywołana przez zainteresowanych wszczęciem postępowania kanonizacyjnego (zob. (Art. 7 2). Przygotowanie sprawy 1991/92 Konsultacje biskupa Luisa Bambarena z Kurią Generalną Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w sprawie prowadzenia postępowania beatyfikacyjnego. Do prowadzenia postępowania beatyfikacyjnego na terenie diecezji właściwy jest biskup miejsca śmierci kandydata (zob. NS 5a; SM, art. 21), chyba że wystąpią motywy szczególne (np. większość środków dowodowych na terytorium innej diecezji, która jest zainteresowana jego rozpoczęciem) zaakceptowane przez Kongregację Spraw Kanonizacyjnych (zob. SM, art ). Wszyscy trzej kapłani zginęli na terytorium diecezji Chimbote, więc właściwym był ówczesny jej rządca bp Luis Armando Bambarén Gastelumendi. Pozwala się też na prowadzenie jednej sprawy dla większej liczby kandydatów na ołtarze, którym śmierć zadano podczas tego samego prześladowania i w tym samym miejscu (zob. SM, art. 32). 23 I 1992 pozytywne stanowisko Zgromadzenia Generalnego Episkopatu Peru w sprawie rozpoczęcia przygotowań do prowadzenia procesu beatyfikacyjnego drogą męczeństwa. Dostrzeżono aktualność tej sprawy dla Kościoła w Peru, że przyczynić się może do wzrostu wiary, nadziei i miłości wśród wiernych, praktykowania w życiu tych cnót, do przełamania tego, co złe w życiu wspólnoty pogrążonej od 1980 r. w przemocy. Ordynariusz diecezji Chimbote podkreślał, że terroryści położyli kres pracy misjonarzy ze względu na swoją nienawiść do kapłanów i działalności, która czyni pokój. Jeżeli się zamierza udowodnić męczeństwo sługi Bożego, dochodzenie powinno

2 być prowadzone na temat życia, męczeństwa, opinii męczeństwa i znaków (DpM, 1; SM, art. 31 2). 26 I 1995 Konferencja Episkopatu Peru przegłosowała z pozytywnym wynikiem opinię w sprawie rozpoczęcia procesu, wyrażając życzenie, aby do jednej sprawy o. Michała i o. Zbigniewa dołączyć ks. Alessandra Dordiego. Zgodnie z prawem Biskup po otrzymaniu prośby (o rozpoczęcie procesu) powinien zasięgnąć opinii Konferencji Episkopatu ( ), czy słuszne jest rozpoczynanie sprawy (NS, n. 11a). 31 I 1995 Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych przyjął rolę powoda sprawy. W jego imieniu prowadził ją będzie postulator generalny Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych o. Ambrogio Sanna (od 1999 r. o. Cristóforo Zambelli, a od 2004 o. Angelo Paleri). Postulator jest pełnomocnikiem powoda (zainteresowanych prowadzeniem sprawy), występującym wobec władzy diecezjalnej przed którą toczy się sprawa beatyfikacyjna. Urząd ten mogą sprawować kapłani, zakonnicy oraz członkowie instytutów świeckich oraz świeccy bez względu na płeć, byleby wszyscy wymienieni byli biegli w teologii, prawie kanonicznym i historii a także byleby znali praktykę Kongregacji (NS, n. 3a; zob. SM, art ). Instytuty życia konsekrowanego często powołują jedną osobę jako postulatora generalnego. Tak jest również w Zakonie Braci Mniejszych Konwentualnych. Dla sprawniejszego działania na terenie diecezji, dla konkretnych spraw, ustanawia swoich zastępców, zwanych wicepostulatorami (zob. SM, art. 14). 25 II 1995 przewodniczący Konferencji Episkopatu Peru kard. Augusto Vargas Alzamora, po uzyskaniu zgody Konferencji, kieruje do Stolicy Apostolskiej prośbę o możliwość rozpoczęcia sprawy beatyfikacyjnej przed upływem pięciu lat od śmierci kandydatów. W sprawach nowszych prośby nie można przedłożyć przed upływem 5 lat od śmierci sługi Bożego (NS 9a; zob. SM, art. 25). Stolica Apostolska rzadko wydaje dyspensy od tego przepisu, by dać czas, m.in., na weryfikację przymiotów opinii męczeństwa po śmierci, ustąpienie medialnego szumu w związku z jej faktem i pogrzebem, na ujawnienie się ewentualnych przeszkód do prowadzenia sprawy beatyfikacyjnej. 5 VI 1995 Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie wydaje nihil obstat dla sprawy oznaczonej numerem 2038: Cimbotien. Beatificationis seu Declarationis Martyrii Servorum Dei Michaëlis Tomaszek et Sbignei Strzałkowski Sacerdotum professorum Ordinis Fratrum Minorum Conventualium et Alexandri Dordi Sacerdotis Dioecesani in odium fidei, uti fertur, interfectorum (+1991). Zgoda Stolicy Apostolskiej na wcześniejsze rozpoczęcie sprawy beatyfikacyjnej, była też jej nihil obstat, czyli stwierdzeniem, że nie zna ona przeszkód odnoszących się do tej sprawy (zob. NS, n.15c; SM, art ). 29 VII 1995 postulator generalny Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych mianuje wicepostulatorem do reprezentowania go wobec Kurii Biskupiej w Chimbote o. Stanisława Olbrychta OFMConv. 19 X 1995 postulator generalny OFMConv mianuje wicepostulatorem sprawy na teren Polski o. Wiesława Bara OFMConv. 21 VI 1996 powołanie Benigni don Maria jako trzeciego wicepostulatora do czynności w sprawie beatyfikacyjnej na terenie Włoch, w odniesieniu do Alessandra Dordiego.

3 13 VII 1996 rozpoczyna się bezpośrednie przygotowanie do rozpoczęcia procesu na terenie diecezji Chimbote; na prośbę o. Stanisława Olbrychta przybył do Peru wicepostulator z Polski. 14 VII 1996 i w dni następne przygotowanie (uzupełnienie) listy świadków postulatorskich z rejonu Pariacoto i Santa, gotowych do składania zeznań; należy pamiętać, że działo się to jeszcze w okresie terrorystycznej aktywności bojowników Sendero Luminoso. 14 VII 1996 wicepostulator sprawy w Chimbote o. Stanisław Olbrycht wystosował do biskupa diecezjalnego prośbę o ustanowienie trybunału celem przeprowadzenia procesu. 16 VII 1996 biskup Chimbote Luis Bambarén przyjął prośbę postulatorską, ogłosił swą decyzję o rozpoczęciu sprawy w czasie uroczystości patronalnej w miejscowej katedrze. Od tej chwili o. Michałowi, o. Zbigniewowi i ks. Alessandro przysługiwał tytuł Sługa Boży. 24 VII 1996 spotkanie biskupa z wicepostulatorami z Peru i Polski w celu ustalenia terminarza działań oraz podziału zadań i spotkania instruktażowego z kandydatami do trybunału. 29 VII 1996 wydanie dekretów nominacyjnych dla członków trybunału diecezjalnego oraz teologów cenzorów pisma własnych Sług Bożych; spotkanie Biskupa oraz postulatorów i trybunału w celu przygotowania sesji otwarcia (zob. SM, art ). 7 VIII 1997 powołany na promotora sprawiedliwości o. Szymon Chapiński przedkłada biskupowi kopertę ze schematem pytań, które należy zadać świadkom występującym w procesie. W Chimbote o. Wiesław zakończył przygotowanie wymaganej dokumentacji związanej z pierwszą sesją procesu; w Pariacoto zaś o. Stanisław do uroczystości rocznicowych śmierci Sług Bożych i inauguracji procesu. Proces diecezjalny 9 VIII 1996 rozpoczęcie procesu sesja otwarcia w Pariacoto. Zaprzysiężono m.in. trybunał diecezjalny w składzie: ks. Matías Siebenaller Farnir (sędzia delegowany), o. Szymon Chapiński (promotor wiary), ks. Felipe Calle Chang (notariusz). 14 X 1996 zaprzysiężenie trybunału rogatoryjnego w Krakowie, powołanego przez kard. Franciszka Macharskiego w składzie: o. Wiesław Bar (sędzia delegowany; po uprzedniej rezygnacji z urzędu wicepostulatora), o. Michał Wróblewski (promotor sprawiedliwości), br. Marek Daukszewicz (notariusz aktuariusz), br. Grzegorz Wesołowski (notariusz pomocniczy); 15 października rozpoczęto przesłuchania świadków. Proces rogatoryjny ( proszony, pomocniczy ) jest pomocą udzielaną trybunałowi prowadzącemu proces, na jego prośbę, przez inne jurysdykcje kościelne. Ten sposób zbierania środków dowodowych ułatwia m.in. przesłuchanie świadków mieszkających daleko (w przypadku tej sprawy wielu było spoza Peru w Polsce, Włoszech, Szwajcarii). Prowadzi się go na wzór procesu głównego w diecezji. Kard. F. Macharski ustanowił również Komisję biegłych w historii dla zebrania i naukowej weryfikacji zgromadzonych dokumentów, mających związek z prowadzoną sprawą. W jej skład weszli: o. dr Symeon Barcik (przewodniczący) oraz o. dr Józef Lizun i o. lic. Franciszek Solarz. Komisja przedłożyła sprawozdanie trybunałowi dnia 30 października 1996 r. 13 XI 1996 Po sesji zamknięcia procesu na terenie Polski Metropolita przekazał zalakowaną kopię akt o. Stanisławowi Strojeckiemu, przełożonemu prowincji św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strepy Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych (OO. Franciszkanów) w celu doręczenia do trybunału

4 diecezjalnego sprawy beatyfikacyjnej w Chimbote. 16 I 1997 na ten dzień datowana jest ostatnia z opinii biegłych teologów, cenzorów pism własnych Sług Bożych o. Michała i o. Zbigniewa. 19 III VIII 1998 ustanowienie i prace trybunału rogatoryjnego w Bergamo, powołanego przez miejscowego biskupa. Sędzią delegowanym był Giuseppe Martinelli, notariuszem Joanna Turmini. 31 VII 1998 wydanie ostatniej opinii cenzorskiej biegłego teologa w odniesieniu do pism własnych Sługi Bożego ks. Alessandra Dordiego. 17 VIII 1998 deklaracja delegata biskupa Bergamo o braku kultu zabronionego (tj. publicznego) w Bergamo. Obowiązek sporządzenia deklaracji o braku kultu publicznego w odniesieniu do Sługi Bożego został wprowadzony przez papieża Urbana VIII, na pocz. XVII w. W tym celu biskup lub jego delegat, przed zakończeniem procesu na terenie diecezji, przeprowadza wizytację miejsc związanych z kandydatem do chwały ołtarza (grób, dom rodzinny, zamieszkania, miejsca posługi itp.) dla sprawdzenia czy nie ma tam oznak kultu zabronionego. Przepisy te w żaden sposób nie przeszkadzają prywatnej pobożności w stosunku do sługi Bożego i spontanicznemu rozpowszechnianiu się jego opinii świętości lub męczeństwa i znaków (SM, art ). 4 I 2001 utworzenie Komisji biegłych historyków i archiwistów dla uzupełnienia badań na terenie Peru. Komisja pracowała w składzie: o. Lino Dolan OP (przewodniczący), o. Vicente Imhof OFMConv, ks. Jeffrey Klaiber SJ oraz Laura Vargas. 27 VIII 2001 deklaracja o braku kultu zakazanego trybunału diecezjalnego, po przeprowadzeniu przez trybunał diecezjalny wizytacji w Pariacoto (9.08.) i Santa (24.08.). 4 II 2002 Komisja historyków i archiwistów powołana w diecezji Chimbote przedstawiła sprawozdanie ze swoich prac, włączone następnie do akt procesu. 25 VIII 2002 w Santa sesja zamknięcia procesu beatyfikacyjnego w diecezji, której przewodniczył biskup Luis Bambarén; przekazanie sprawy do Kongregacji (odpowiedzialny wicepostulator sprawy o. Stanisław Olbrycht). Postępowanie w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych dyskusje merytoryczne 11 X 2002 otwarcie akt procesu w siedzibie Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie, w obecności postulatora generalnego Zakonu. Nastąpiło formalne sprawdzanie akt pod kątem ważności postępowania w diecezji przez podsekretarza Kongregacji ks. Michele Di Ruberto, późniejszego arcybiskupa sekretarza Kongregacji. Tryb postępowania w Kongregacji określa Konstytucja apostolska Divinus perfectionis Magister Jana Pawła II, która poleca podsekretarzowi Kongregacji zbadać, czy w dochodzeniach Biskupa zostały zachowane wszystkie przepisy prawa, a o wyniku poinformować Kongres zwyczajny (DpM, n.13.1; 4.5). 24 X 2003 Dekret Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych o ważności postępowania diecezjalnego, po Kongresie zwyczajnym tejże. Kongres zwyczajny jest strukturą kolegialną w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. Jego uczestnikami są: kardynał prefekt, sekretarz, podsekretarz, promotor wiary, relator generalny oraz

5 relatorzy spraw. Jeśli Kongres zdecyduje, że sprawa została przeprowadzona zgodnie z prawem, postanowi, któremu z Relatorów na być powierzona (DpM, n. 13.2), w celu studiowania i przygotowania Pozycji o męczeństwie. Kolegium relatorów jest strukturą o charakterze naukowym, stąd najczęściej angażuje się profesorów uniwersytetów, z różnych narodowości. Przewiduje się skład 8-osobowy (zob. DpM, n. 6-9). 14 XI 2003 Ks. Prof. José Luis Gutiérrez Gómez został wyznaczony na relatora sprawy. Pod jego kierunkiem powstanie Positio Super Martyrio. Po odejściu ks. Gutiérreza na emeryturę Kongregacja zadanie to powierzyła innemu z relatorów Kongregacji. Był nim o. Cristóforo Bove OFMConv. (od 3 stycznia 2009 r.), a po jego śmierci o. Zdzisław Kijas OFMConv, (od 5 listopada 2010). Wyznaczony relator studiuje sprawę ze współpracownikami z zewnątrz, wskazanymi przez postulatora; w tej sprawie przez Postulatora generalnego Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych, rezydującego w Rzymie. Do zadania współpracownika wyznaczony był najpierw o. Emil Kumka OFMConv; później pracę rozpoczął o. Szymon Chapiński OFMConv, który w tym celu przybył do Rzymu z Limy na prawie dwa lata; od 2008 r. zatrudniono lic. Bernadettę Meinardi, a następnie adwokata dra Maurizia Cancelliego. 25 IX 2011 w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych przedstawiono Positio Super Martyrio, w wersji końcowej firmowane przez o. Zdzisława Kijasa relatora, o. Angela Paleriego postulatora, Maurizia Cancelliego współpracownika. Będzie ona przedmiotem merytorycznej oceny przez ośmiu teologów konsultorów i Promotora Wiary. 14 XI 2013 Kongres Szczególny w sprawie męczeństwa. Po przedstawieniu stanowisk przez teologów oraz relatora w tej sprawie, uzyskała ona 8 głosów pozytywnych, w tym 2 z zastrzeżeniami. Jedna z osób wstrzymała się od głosu. Po przedstawieniu Kongregacji odpowiedzi przygotowanych przez postulatora generalnego o. Angela Paleriego oraz pomocnika zewnętrznego relatora dra Maurizia Cancelliego, dnia 29 kwietnia 2014 r. wszyscy teologowie stwierdzili, że w odniesieniu do o. Michala, o. Zbigniewa i ks. Alessandra dowiedziono elementów śmierci męczeńskiej, wymaganych przez prawo kanoniczne do beatyfikacji. W toku postępowania udowodniono więc, że: śmierć każdego ze Sług Bożych była rzeczywista (fizyczna); każdy z nich przyjął ją ze względu na umiłowanie wiary (wykonywanie obowiązków stanu); sprawcy zaś zadawali ją z nienawiści do wiary lub do dobrego dzieła, czynionego według prawd tej wiary. Jak uczył papież Benedykt XIV świadectwo wiary istnieje nie tylko wtedy, gdy znosi się cierpienie dla osoby Chrystusa i Jego nauki, ale także, gdy cierpi się z powodu na wyświadczane dobro lub ze względu na unikanie grzechu ( ), albo jakiekolwiek dzieło sprawiedliwości, czynione z miłości do Chrystusa. Prześladowcy mają tendencję do skrywania prawdziwych motywów działania. W sprawie beatyfikacyjnej nie ma potrzeby poszukiwać u prześladowcy czystej nienawiści do wiary jako motywu zadania śmierci; trzeba jednak wykazać, że był on przeważający nad innymi, w tym nad politycznym. Ostatecznie, w procesie skazującym na śmierć Chrystusa, ten ostatni motyw też był obecny, co wyrażał napis umieszczony na drzewie krzyża (INRI). Studium na ten temat szczególnie pogłębiono w związku ze sprawą kanonizacyjną o. Maksymiliana M. Kolbe. 3 II 2014 papież Franciszek przyjął wnioski z zebrania Kardynałów i biskupów członków Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych które odbyło się tego dnia oraz upoważnił ją do wydania dekretu o męczeństwie Sług Bożych o. Michała Tomaszka, o. Zbigniewa Strzałkowskiego i ks. Alessandra Dordiego. Zebranie zwyczajne (congregatio ordinaria) kardynałów i biskupów członków Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, to struktura kolegialna (ok. 30 osób); zwoływane jest według potrzeb. Stanowi forum dyskusji nad sprawą, także stanowiskiem teologów, a jego decyzje przedstawia się Ojcu

6 Świętemu, do którego wyłącznie należy prawo orzekania o przyznaniu kościelnego kultu publicznego sługom Bożym (DpM, n. 15). 16 II 2015 Stolica Apostolska zaakceptowała proponowany termin uroczystości beatyfikacyjnych w Chimbote 5 grudnia 2015 r. Papież Benedykt XVI zatwierdził, a Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych ogłosiła dnia 29 września 2005 r., nowe zasady organizacyjne dotyczące uroczystości beatyfikacyjnych. M.in. dla podkreślenia istotnej różnicy między beatyfikacją i kanonizacją oraz wyraźniejszego włączenia Kościołów partykularnych (diecezji i z nimi zrównanych) w akt beatyfikacji, jako zasadę przyjęto, że miejscem jego będzie diecezja, w której była wszczęta sprawa beatyfikacyjna nowego błogosławionego. 5 XII 2015 beatyfikacja w Chimbote pod przewodnictwem legata papieskiego (zazwyczaj jest nim Prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych); pierwszy akt kultu publicznego Męczenników z Peru: bł. Michała, bł. Zbigniewa, bł. Alessandra. Oprac. Wiesław Bar OFMConv.