NARAŻENIE NA ZWIĄZKI METALI W PRZEMYSŁOWYCH PROCESACH GALWANICZNYCH*
|
|
- Arkadiusz Pietrzak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Medycyna Pracy, 2006;57(2): Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi Jolanta Surgiewicz Wojciech Domański NARAŻENIE NA ZWIĄZKI METALI W PRZEMYSŁOWYCH PROCESACH GALWANICZNYCH* EXPOSURE TO METAL COMPOUNDS IN OCCUPATIONAL GALVANIC PROCESSES Z Zakładu Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie Streszczenie Wstęp. Procesy galwaniczne prowadzone są w Polsce w ponad 600 zakładach pracy małej i średniej wielkości. Pracownicy zatrudnieni przy nakładaniu powłok galwanicznych narażeni są na szereg związków metali ciężkich: cyny, srebra, miedzi czy cynku. Niektóre ze związków należą do czynników rakotwórczych, np. związki chromu(vi), związki niklu i kadmu. Materiał i metody. Badaniami objęto kilkadziesiąt stanowisk pracy w 10 zakładach pracy, w których prowadzone są procesy chromowania, niklowania, cynkowania, cynowania, srebrzenia, miedziowania i kadmowania. Związki metali zawarte w powietrzu oznaczano jako: Cr, Ni, Cd, Sn, Ag metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją (ET-AAS), Zn metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu acetylen-powietrze (F-AAS). Wyniki. Największe stężenia srebra i miedzi stwierdzono na stanowiskach miedziowania, mosiądzowania, chromowania, kadmowania i niklowania prowadzonych równocześnie. Znaczące stężenia miedzi oznaczono na stanowiskach konserwacji kąpieli i neutralizacji ścieków. Oznaczone wartości stężeń metali nie przekraczają jednak wartości NDS. Nie stwierdzono również przekroczeń wartości NDS chromu(vi), niklu i kadmu. Wnioski. Na objętych badaniami stanowiskach pracy, nie stwierdzono zagrożenia pojedynczymi metalami i ich związkami, również rakotwórczymi. Wskaźniki łącznego narażenia na wszystkie metale na danym stanowisku także nie przekraczają wartości 1. Jednak w przypadku występowania nawet niewielkich ilości czynników rakotwórczych na stanowiskach pracy należy zawsze liczyć się z negatywnymi skutkami zdrowotnymi. Med. Pr., 2006;57(2): Słowa kluczowe: metale ciężkie, procesy galwaniczne, powietrze stanowisk pracy, ocena narażenia Abstract Background: Occupational galvanic processes are provided in more than 600 small and medium enterprises in Poland. Workers who deal with galvanic coating are exposed to heavy metal compounds: tin, silver, copper and zinc. Some of them are carcinogenic, for example, hexavalent chromium compounds, nickel and cadmium compounds. Material and Methods: Research covered several tens of workstations involved in chrome, nickel, zinc, tin, silver, copper and cadmium plating. Compounds of metals present in the air were determined: Cr, Ni, Cd, Sn, Ag by atomic absorption spectrometry with electrothermal atomization (ET-AAS) and Zn by atomic absorption spectrometry with flame atomization (F-AAS). Results: The biggest metal concentrations of silver and copper were found at workstations of copper, brass, cadmium, nickel and chrome plating, conducted at the same time. Significant concentrations of copper were found at workstations of maintenance bathing and neutralizing of sewage. The concentrations of metals did not exceed Polish MAC values. MAC values were not exceeded for carcinogenic chromium(vi), nickel or cadmium, either. Conclusions: In galvanic processes there was no hazard related to single metals or their compounds, even carcinogenic ones. Combined exposure indicators for metals at each workstation did not exceed 1, either. However, if there are even small quantities of carcinogenic agents, health results should always be taken into consideration. Med Pr 2006;57(2):12331 Key words: heavy metals, galvanic processes, workplace air, assessment of exposure Adres autorów: Czerniakowska 16, Warszawa, josur@ciop.pl Nadesłano: Zatwierdzono: WSTĘP * Praca wykonana w ramach programu wieloletniego pn. Dostosowanie warunków pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej, dofinansowanego przez Komitet Badań Naukowych w latach Główny koordynator: Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy. Zadanie badawcze nr I-3.06 pt. Badania dla oceny i ograniczenia narażenia na szkodliwe metale w procesach nakładania powłok antykorozyjnych oraz opracowanie zaleceń do profilaktyki. Kierownik zadania: mgr J. Surgiewicz. Przemysłowe procesy galwaniczne prowadzone są w celu uzyskania odpowiednich własności powierzchni stali, żeliwa, stopów aluminium czy mosiądzu, poprzez nałożenie powłoki z innego metalu lub powłoki kilku metali. Warstwa galwaniczna chroni powierzchnię przed czynnikami zewnętrznymi, głównie korozją. Powoduje również zmianę właściwości fizycznych powierzchni, np. współczynnika tarcia, poprawia właściwości elektryczne lub stosowana jest w celu dekoracyjnym. Najczęściej jednak, powłoka galwaniczna, łączy te wszystkie funkcje uszlachetniając powierzchnię. Obecnie na terenie całego kraju jest ponad 600 zakładów prowadzących procesy galwanicznego pokry-
2 124 J. Surgiewicz, W. Domański Nr 2 wania powierzchni. Są to najczęściej średnie i małe zakłady pracy, w których prowadzi się procesy chromowania, niklowania, cynkowania, cynowania, miedziowania, srebrzenia. Technologie te mogą być źródłem zagrożenia zdrowia pracowników, ponieważ stosowane są w nich metale rakotwórcze, takie jak nikiel, kadm i/lub ich związki, związki chromu(vi) oraz inne toksyczne metale ciężkie, np. srebro, cyna, miedź, cynk (15). Szkodliwe metale występują w kąpielach galwanicznych siarczanowych, chlorkowych, boranowych czy cyjankowych i mają różną postać fizyczną i chemiczną. W artykule przedstawiono wyniki oceny narażenia zawodowego pracowników przemysłu zatrudnionych przy obsłudze procesów galwanicznych podczas nakładania powłok ochronnych. Badania przeprowadzono w wytypowanych zakładach pracy, w których realizowane są różne technologie galwaniczne. W zakładach tych zróżnicowana była ilość zatrudnionych pracowników, czas pracy pracowników mających z kontakt metalami i ich związkami oraz wielkość rocznej produkcji. MATERIAŁ I METODY W trakcie prowadzenia procesów galwanicznych, w powietrzu na stanowiskach pracy występuje mieszanina substancji chemicznych. Jej skład zależy od ilości prowadzonych jednocześnie w hali procesów, powierzchni hali oraz wzajemnego usytuowania wanien zawierających różne kąpiele galwaniczne. Stosowane do oznaczeń ilościowych metody analityczne umożliwiały przeprowadzenie łącznego narażenia przynajmniej na poziomie 1/2 wartości dopuszczalnej i w przypadku jednoczesnego występowania w powietrzu kilku, np. 5, substancji pozwalały na oznaczanie każdej z nich na poziomie 1/10 wartości NDS. Metodą analityczną, zapewniającą oznaczanie metali z jednej próbki powietrza, na takim poziomie stężeń, jest absorpcyjna spektrometria atomowa z elektrotermiczną atomizacją próbki (ET-AAS). Jedynie dla cynku ze względu na wysoką wartość NDS (5 ) zastosowano metodę absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu (F-AAS), wg PN-87/Z (6). Dla pozostałych metali występujących w procesach galwanicznych: Cr, Ni, Cu, Ag, Sn opracowano metody ich oznaczania z zastosowaniem absorpcyjnej spektrometrii z elektrotermiczną atomizacją. Optymalizacja parametrów metody ET-AAS dotyczyła między innymi modyfikacji powierzchni kuwety, wpływu modyfikatorów matrycy i warunków atomizacji. Ostatecznie do modyfikacji składu próbki zastosowano bufory spektralne: azotan palladu i fosforan amonowy, które, stabilizując próbkę, wpływały na poprawę sygnału analitycznego. Wyniki pomiarów odnoszono do aktualnie sporządzanej krzywej wzorcowej, prowadzono kontrolę stężenia charakterystycznego i współczynnika zgodności oraz stosowano tzw. próbkę kontrolną (co 10 pomiarów). Do wyznaczania powtarzalności pomiaru stosowano 3 lub 5 powtórzeń dla tej samej próbki. Granicę oznaczalności metali wyznaczono na poziomie 10σ zerowej. W badaniach wykorzystano również, jako pomocniczą i porównawczą, inną technikę analityczną oznaczania metali w próbkach przemysłowych - spektrometrię mas z jonizacją w plazmie wzbudzonej indukcyjnie (ICP-MS), która pozwoliła na oznaczanie bardzo niskich stężeń metali w próbkach. Próbki powietrza pobierano zgodnie z zasadami dozymetrii indywidualnej, podanymi w normie PN-Z :2002 (7). Na każdym stanowisku objętym badaniami pobrano po 15 próbek do oceny warunków pracy z NDS. Próbki powietrza do oceny zgodności warunków pracy z NDSCh pobrano na wybranych stanowiskach, gdzie występowały wysokie stężenia szkodliwych substancji (8). Metale i ich związki, występujące w powietrzu, pobierane były na filtry membranowe nitrocelulozowe o średnicy 35 mm i wielkości porów 0,4 oraz 0,85 mm. Strumień objętości powietrza zawierał się w przedziale 1,51,7 l/min, czas poboru próbki wynosił od 15 do 360 min. Filtry nitrocelulozowe mineralizowano z użyciem mieszaniny stężonego kwasu azotowego i siarkowego (3:1) w temperaturze o C. Następnie po mineralizacji, sporządzono roztwór do analizy ilościowej w 0,1 mol/l HNO 3. W celu stabilizacji próbki stosowano 0,1% roztwór cytrynianu diamonu. Badania innych szkodliwych czynników, występujących na stanowiskach pracy, takich jak: kwas siarkowy, chlorowodór, cyjanki, wodorotlenek sodu, wykonały laboratoria zakładowe lub stacje sanitarno-epidemiologiczne w ramach badań kontrolnych z wykorzystaniem metod zawartych w polskich normach (912). Stosowana aparatura Spektrofotometr absorpcji atomowej SpectrAA 880 firmy Varian (Australia) z korekcją tła metodą Zeemana, wyposażony w: automatyczny podajnik próbek, lampy do oznaczania chromu, niklu, miedzi, cynku, cyny. Spektrofotometr absorpcji atomowej SP9 firmy Pye Unicam (Anglia) z korekcją tła lampą deuterową, wyposażony w lampę do oznaczania cynku. Aspiratory indywidualne AP-2, firmy TWO- -MED (Polska) i GiLAir, firmy Gilian (USA).
3 Nr 2 Narażenia na związki metali w procesach galwanicznych 125 Badane stanowiska pracy Badaniami objęto kilkadziesiąt stanowisk pracy w dziesięciu zakładach przemysłowych, w których prowadzone są procesy galwaniczne. Wybrano stanowiska zróżnicowane pod względem stopnia automatyzacji procesu i rodzaju technologii. Badania przeprowadzono na stanowiskach: miedziowania, srebrzenia, kadmowania go, chromowania i niklowania go, cynkowania alkalicznego, słabo go i go oraz cynowania go i słabo go. Procesy prowadzono w sposób automatyczny, półautomatyczny lub ręczny. Elementy przeznaczone do galwanicznego pokrywania, w zależności od sposobu prowadzenia procesu, były umieszczone na zawieszkach, w kielichach lub bębnach. Próbki powietrza pobierano również na stanowiskach nieprodukcyjnych konserwacji kąpieli i neutralizacji ścieków. W każdym z badanych zakładów te same stanowiska galwanicznego pokrywania powierzchni metali różniły się w istotny sposób pod względem technologicznym, np. składem kąpieli, gęstością prądową, temperaturą kąpieli. Podczas chromowania go głównym składnikiem kąpieli był bezwodnik kwasu chromowego(vi) o stężeniu od 150 do 320 g/l i kwas siarkowy do 3 g/l, sporadycznie (w jednym przypadku) do kąpieli dodawano niewielką ilość trójtlenku chromu(iii). Stosowana w tych procesach gęstość prądowa zawierała się w przedziale od 8 do 40 A/m 2. Temperatura kąpieli była z reguły podwyższona i wynosiła od 35 do 70 o C. W procesach niklowania stosowano chlorek niklu(ii) i siarczan niklu(ii) w ilości odpowiednio od 32 do 90 g/l i od 32 do 250 g/l oraz kwas borowy, najczęściej w stężeniu 50 g/l. Stosowana gęstość prądowa wynosiła maksymalnie 8 A/m 2, a temperatura kąpieli była z reguły wysoka, ok o C. Do cynkowania stosowano tlenek cynku w stężeniu od 14 do 80 g/l lub chlorek cynku ok. 35 g/l, w kąpielach cyjankowych cyjanek sodu w stężeniu do 40 g/l, a w kąpielach słabo kwaśnych kwas borowy w ilości ok. 250 g/l. Stosowana gęstość prądowa zawierała się w przedziale od 0,5 do 6 A/m 2. Maksymalna temperatura kąpieli wynosiła ok. 30 o C. W procesach kadmowania go stosowano tlenek kadmu w ilości 1540 g/l i cyjanek sodu w ilości g/l. Stosowana gęstość prądowa z reguły nie przekraczała 2 A/m 2, a maksymalna temperatura kąpieli wynosiła 50 o C. Podczas srebrzenia go stosowano cyjanek srebra w ilości 4070 g/l, cyjanek sodu w ilości g/l oraz wodorotlenek sodu do 60 g/l lub węglan potasu ok. 100 g/l. Gęstość prądowa zawierała się w przedziale od 0,5 do 3 A/m 2. Temperatura kąpieli wynosiła ok. 20 o C. Cynowanie przeprowadzano w kąpielach zawierających kwas siarkowy w ilości 200 g/l i siarczan cyny- (II) maksymalnie 70 g/l. Stosowana gęstość prądowa wynosiła 5 A/m 2, a temperatura procesu ok. 25 o C. Na wszystkich wymienionych stanowiskach oznaczano nie tylko metale, których związki biorą bezpośredni udział w produkcji, ale oznaczano również te, z użyciem których równolegle prowadzone były na sąsiednich stanowiskach inne procesy galwaniczne. WYNIKI Wyniki pomiarów stężeń średnich ważonych (wskaźnik narażenia zawodowego C w ) metali i ich związków zawartych w powietrzu na wyżej opisanych stanowiskach pracy przedstawiono w tabeli 1. W tabeli tej uwzględniono stężenia innych szkodliwych czynników występujących na stanowiskach pracy, np. kwasu siarkowego czy cyjanków, które także stanowią istotne źródło zagrożenia zdrowia pracowników galwanizerni. W celu zachowania anonimowości zakłady nazwano od Zakład I do Zakład X. Poszczególne stanowiska opisano według wykonywanych czynności z uwzględnieniem nazwy stanowiska wg angażu pracownika. Kolejne numery stanowisk mają jedynie charakter porządkowy. Jak już wyżej wspomniano, wskaźniki narażenia pracownika wyznaczano dla każdego metalu, kontrolując wartość narażenia łącznego dla poszczególnych metali. Dokonano również, oceny zgodności warunków pracy z NDSCh. W tym celu pobierano po 2 próbki 15-minutowe w odstępie nie mniejszym od 1 godziny (13). W próbkach chwilowych oznaczano tylko chrom(vi) i miedź te metale, dla których w krajowych przepisach są ustanowione wartości NDSCh (0,3 dla obu metali). OMÓWIENIE I WNIOSKI Galwanizernie, w których były prowadzone pomiary, to z reguły obszerne hale, w których umiejscowione są całe ciągi technologiczne położone na dużej przestrzeni. W tych warunkach następuje wzajemne przenikanie się stanowisk pracy znajdujących się w pobliżu. Nie można tu mówić o narażeniu galwanizerów (operatorów procesów galwanicznych) na konkretny metal przy wykonywaniu czynności związanych z obsługą wanny, zawierającej jego związki. W dużej mierze istotne jest
4 126 J. Surgiewicz, W. Domański Nr 2 Tabela 1. Wskaźniki narażenia zawodowego na poszczególne metale i ich związki zawarte w powietrzu na stanowiskach pracy w zakładach I-X Table 1. Exposure indicators to individual metals and their compaunds in the air at workstations in Plants I-X Proces Process Stanowisko/Nr Workstation/No. Zakład I półautomatyczna obsługa zawieszek Plant I Semiautomatic rack operating Cyjano zincing Chromowanie Acid chroming Cynowanie Acid zincing galwanizer 1 Galvanizer 1 galwanizer 2 Galvanizer 2 galwanizer 3 Galvanizer 3 Zakład II ręczna obsługa zawieszek Plant II Manual rack operating Cyjano zincing galwanizer 4 Galvanizer 4 Zakład III ręczna obsługa bębnów i zawieszek Plant III Manual barrel and rack operating alkaliczne Alkaline zincing Chromowanie i niklowanie Acid chroming and nickeling galwanizer 5 Galvanizer 5 galwanizer 6 Galvanizer 6 galwanizer 7 Galvanizer 7 Wskaźniki narażenia C w Exposure indicators C w Zn Ag Cu Cd Cr Ni Sn 0,043 0,006 0,024 Inne czynniki Other agents C w NaOH HCN 0,03 NaOH 0,4 0,006 0,4 Zakład IV automatyczna obsługa zawieszek konserwacja kąpieli i neutralizacja ścieków Plant IV Automatic rack operating Maintainging bath and neutralization sewage Chromowanie, niklowanie, miedziowanie, mosiądzowanie Chroming, nickieling, coppering, brassing Cyjano zincing galwanizer 8 Galvanizer 8 konserwator 9 Maintenance technician 9 konserwator 10 Maintenance technician 10 galwanizer 11 Galvanizer 11 Zakład V automatyczna obsługa zawieszek Plant V Automatic rack operating słabo zincing galwanizer 12 Galvanizer 12 NaOH HCN 0,03 Narażenie łączne Combined exposure 0,008 0,31 0,015 0,008 0,008 0,056 0,006 0,006 0,006 0,014 0,010 0,004 H s SO 4 1,5 0,74 Chlorowodór Hydrogen chloride 0,68 0,45 0,013 0,008 HCN i cyjanki and cyanides 0,04 0,086 0,07 5 0,03 7 0,16 0,11 0,10 0,64 7
5 Nr 2 Narażenia na związki metali w procesach galwanicznych 127 Proces Process Niklowanie Acid nickeling Cynowanie i chromowanie Acid tining and chroming Srebrzenie Cyjano silvering galwanizer 13 Galvanizer 13 galwanizer 14 Galvanizer 14 galwanizer 15 Galvanizer 15 Zakład VI ręczna obsługa zawieszek Plant VI Manual rack operating Srebrzenie Cyjano silvering Miedziowanie i kadmowanie Coppering and cadming Chromowanie Acid chroming Niklowanie i chromowanie Acid nickieling and chroming Kadmowanie Cyjano cadming Stanowisko/Nr Workstation/No. galwanizer 16 Galvanizer 16 galwanizer 17 Galvanizer 17 galwanizer 18 Galvanizer 18 galwanizer 19 Galvanizer 19 galwanizer 20 Galvanizer 20 galwanizer 21 Galvanizer ,006 0,09 0,009 0,007 0,15 Chlorowodór Hydrogen chloride 0,39 0,0008 0,015 0,0006 0,0013 0,0008 Wskaźniki narażenia C w Exposure indicators C w Zn Ag Cu Cd Cr Ni Sn 0,0015 0,0002 0,0002 0,0002 0,0004 0,016 H 2 S0 4 Chlorowodór Hydrogen chloride HNO 3 0, ,32 Inne czynniki Other agents C w Narażenie łączne Combined exposure 0,13 0,16 0,18 Analiza kąpieli Bath analysis laborant 22 Laboratory assistant 22 Zakład VII ręczna obsługa kielichów Plant VII Manual shelloperating Acid zincing Acid zinking galwanizer 23 Galvanizer 23 galwanizer 24 Galvanizer 24 galwanizer 25 Galvanizer 25 0,084 0,052 0, ,85 CN nie wykryto Not detected 0,10 0,11 Srebrzenie Cyjano silvering galwanizer 26 Galvanizer 26 operator kąpieli trwaiących 27 Operator etching bath 27 Zakład VIII automatyczna obsługa zawieszek Plant VIII Automatic rack operating 0,0074 0,75
6 128 J. Surgiewicz, W. Domański Nr 2 Tabela 1 cd. Proces Process Cynowanie słabo tinning słabo zincing Srebrzenie tinning galwanizer 28 Galvanizer 28 galwanizer 29 Galvanizer 29 galwanizer 30 Galvanizer 30 galwanizer 31 Galvanizer 31 galwanizer 32 Galvanizer 32 Zakład IX automatyczna obsługa zawieszek Plant IX Automatic rack operating Niklowanie słabo i chromowanie tinning and acid chroming Stanowisko/Nr Workstation/No. galwanizer 33 Galvanizer 33 galwanizer 34 Galvanizer 34 galwanizer 35 Galvanizer 35 0, Wskaźniki narażenia C w Exposure indicators C w Zn Ag Cu Cd Cr Ni Sn 0,006 0,013 Inne czynniki Other agents C w HCN i cyjanki and cyanides 0,05 H s SO 4 0,09 0,15 Narażenie łączne Combined exposure 0,06 0,06 0,15 1 0,04 0,07 0,07 galwanizer 36 Galvanizer 36 0,019 0 Zakład X półautomatyczna obsługa zawieszek Plant X Semiautomatic rack operating Chromowanie Acid chroming galwanizer 37 Galvanizer 37 galwanizer 38 Galvanizer 38 0,018 0,020 0,1 Oznaczalność Determinability Wartość NDS* Polish MAC Value 0,0002 5,0 0,01 0,1 NDSCh 0,3 0,01 01, NDSCh 0,3 5 2,0 (NDS 1 ; NDSCh 3 ) HCN i cyjanki HCN and cyanides (NDSP 5 ) Chlorowodór Hydrogen chloride (NDS 5 NDSCh 10 ) NaOH (NDS 0,5 ; NDSCh 1 ) () oznaczeń nie wykonywano; not determined; * Zdefiniowane następująco dla poszczególnych metali: Ag srebra związki rozpuszczalne w przeliczeniu na Ag; Cu miedź i jej związki: dymy tlenków i sole rozpuszczalne; Cd kadm i jego związki nieorganiczne w przeliczeniu na Cd pyły i dymy; Cr chromiany (VI) i dichromiany (VI) w przeliczeniu na Cr(VI); Zn tlenek cynku w przeliczeniu na Zn; Ni nikiel i jego związki w przeliczeniu na Ni; Sn cyna i jej niorganiczne związki w przeliczeniu na Sn. * Defined for individual metals as follows: Ag silver soluble compounds per Ag; Cu copper and its compounds: oxides fumes and soluble salts; Cd cadmium and its inorganic compounds per Cd dusts and fumes; Cr chromates (VI) and dichromates (VI) per Cr(VI); Zn zinc oxide per Zn; Ni nickel and its compounds per Ni; Sn tin and its inorganic compound per Sn.
7 Nr 2 Narażenia na związki metali w procesach galwanicznych 129 w ocenie wielkości narażenia na metale i ich związki wzajemne usytuowanie wanien w galwanizerniach, jak również procesów przygotowawczych do nakładania powłok oraz kończących proces galwaniczny procesów neutralizujących czy płuczących. Pomiary przeprowadzone na stanowiskach pracy w galwanizerniach wskazują na różnice zawartości związków metali i ich związków w zależności od prowadzonego procesu. Największe stężenia metali srebra i miedzi, oznaczono na stanowiskach srebrzenia go oraz wykonywanego jednocześnie miedziowania, mosiądzowania, chromowania, kadmowania, niklowania. W przypadku srebra obserwowano duże zróżnicowanie narażenia. C w znajdowało się w przedziale stężeń od 0,0006 do 0,0074. Największe stężenie stanowiące 0,74 wartości NDS (dla związków rozpuszczalnych srebra), stwierdzono dla procesu prowadzonego w sposób ręczny w Zakładzie VII, na stanowisku srebrzenia go i trawienia (stanowisko 27). Mniejsze wartości 0 obserwowano przy obsłudze j linii automatycznej (Zakład VIII, stanowisko 32). Srebro jest również obecne w powietrzu na stanowisku (30) cynkowania słabo go na poziomie 0,0014, co stanowi ok. 0,1 wartości NDS. Jest to stanowisko położone w pobliżu srebrzenia go. Wskaźniki narażenia zawodowego na miedź są najwyższe w Zakładzie IV w procesach konserwacji kąpieli galwanicznych i neutralizacji ścieków i osiągają wartości do 0,056, co stanowi ok. 0,6 wartości NDS (sole miedzi). Dla miedzi wartość NDSCh nie została na tych stanowiskach przekroczona. Pomiary wykonane w celu określenia zgodności warunków pracy z NDSCh wykazały bardzo niskie stężenia miedzi w próbkach chwilowych. Niewielki ilości związków miedzi stwierdzono w Zakładzie III, gdzie wprawdzie w czasie pomiarów nie wykonywano miedziowania, ale w okolicy badanych stanowisk do chromowania niklowania i cynkowania znajdowały się wanny do galwanicznego miedziowania. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, ze na badanych stanowiskach nie ma przekroczeń wartości NDS związków chromu(vi). Największe stężenia związków Cr(VI) obserwowano na stanowiskach półautomatycznej obsługi wanien z zastosowaniem zawieszek w kąpielach kwaśnych, w Zakładach I i X. Maksymalne wartości C w wynoszą 0,024 i 0,020 (co stanowi wartości NDS dla związków chromu na szóstym stopniu utlenienia). Przy ręcznej obsłudze zawieszek narażenie było mniejsze, dla pięciu takich stanowisk przedział C w zawierał się w przedziale od do 0,006. Podobne stężenia w przypadku chromu obserwowano na stanowiskach konserwacji kąpieli galwanicznych (-0,014 ). Przy całkowicie automatycznej obsłudze zawieszek maksymalne stężenie wynosiło 0,019 (Zakład IX, stanowisko 36). Potwierdzeniem wzajemnego przenikania się powietrza otaczającego różne stanowiska jest występowanie chromu np. na stanowiskach cynkowania słabo go i srebrzenia go (Zakład V, stanowisko 12 i 15), usytuowanego w okolicy procesu chromowania. Oznaczone tam wartości C w są zbliżone do wartości C w na stanowiskach automatycznej obsługi wanien, gdzie dochodzą do 0,015. Ogólnie stężenia chromu nie są wysokie, najczęściej są na poziomie około wartości NDS. Należy jednak wziąć pod uwagę charakter zagrożenia jakie stwarza chrom(vi) jako czynnik rakotwórczy (14). Na rycinie 1 przedstawiono wskaźniki narażenia dla związków chromu(vi) na różnych stanowiskach nakładania powłok galwanicznych w wybranych zakładach pracy. We wszystkich zakładach pracy, oznaczono bardzo niskie stężenia rakotwórczych związków niklu największe rzędu ok. 0,06 wartości NDS (Zakład III, VI i IX). Stężenia te wyznaczono głównie w procesach, którym towarzyszyły inne technologie, np. chromowanie, srebrzenie dla procesów ręcznej obsługi zawieszek w kąpielach kwaśnych. Na rycinie 2 przedstawiono wyznaczone wskaźniki narażenia dla związków niklu(ii) na różnych stanowiskach nakładania powłok galwanicznych w wybranych zakładach pracy. Uzyskane wskaźniki narażenia dla kadmu nie przekraczają wprawdzie wartości NDS (oznaczono od 0,04 do 0,15 wartości NDS), jednak nie są to wartości do pominięcia, gdyż do problemu oceny zagrożeń w przypadku występowania rakotwórczych metali i ich związków na stanowiskach pracy należy podchodzić ze wzmożoną uwagą. W przypadku procesów galwanicznych zawsze mogą nastąpić okresowe zmiany obciążenia linii technologicznych, a zwiększone natężenie prac może wpływać na wysokość stężeń związków kadmu. Największe stężenia cynku C w 0,45 (co stanowi ok. 0,1 wartości NDS) oznaczono dla linii półautomatycznej bębnowej, z użyciem kąpieli j, w obszernej wannie 3000 l. Dla linii półautomatycznych zawieszkowych, pracy w kielichach oraz innego typu bębnów oznaczane stężenia cynku stanowią tylko ok. 0,01 wartości NDS. Procesy cynowania, na objętych badaniami stanowiskach, nie stanowią praktycznie większego zagrożenia dla zdrowia pracowników. Bez względu na rodzaj kąpieli i stopień zautomatyzowania procesu oznaczone stęże-
8 130 J. Surgiewicz, W. Domański Nr 2 w Wskaźnik narażenia C Exposure index C w 3 mg/m 0,020 0,015 0,010 0, Stanowisko galwaniczne Galvanic workstation 1 cynkowanie st. 1; Zinc (Zn) coating 1; 2 chromowanie st. 2; Chromium (Cr) plating 2; 3 chromowanie, niklowanie st. 6; Chromium (Cr), nickel (Ni) plating 6; 4 chromowanie, niklowanie st. 7; Chromium (Cr), nickel (Ni) plating 7; 5 Cr, Ni, Cu, mosiądzowanie, Zn st. 8; Cr, Ni, Cu brass plating, Zn 8; 6 Cr, Ni, Cu, mosiądzowanie, Zn st. 9; Cr, Ni, Cu brass plating, Zn 9; 7 Cr, Ni, Cu, mosiądzowanie, Zn st. 10; Cr, Ni, Cu brass plating, Zn 10; 8 cynkowanie, chromowanie st. 14; Zinc (Zn) coating, chromium (Cr) plating 14; 9 srebrzenie st. 15; Silver (Ag) plating 15; 10 chromowanie st. 19; Chromium (Cr) plating 19; 11 niklowanie, chromowanie st. 20; Nickel (Ni), chromium (Cr) plating 20; 12 niklowanie, chromowanie st. 34; Nickel (Ni), chromium (Cr) plating 34; 13 niklowanie, chromowanie st. 35; Nickel (Ni), chromium (Cr) plating 35; 14 niklowanie, chromowanie st. 36; Nickel (Ni), chromium (Cr) plating 36; 15 chromowanie st. 37; Chromium (Cr) plating 37; 16 chromowanie st. 38 Chromium (Cr) plating 38. Ryc. 1. Poziomy stężeń związków chromu(vi) w różnych procesach galwanicznych. Fig. 1. Concentration levels of chromium(vi) compounds in various galvanic processes. nia cyny były niewiele większe od granicy oznaczalności metody. Analizując wskaźniki narażenia łącznego (obliczone jako suma ilorazów średnich stężeń geometrycznych oznaczanych substancji i odpowiadających im wartości NDS) na wszystkie metale występujące na danym stanowisku (a więc z włączeniem metali rakotwórczych) w żadnym z zakładów pracy nie stwierdzono przekroczenia wartości 1, co świadczy o małym narażeniu na w Wskaźnik narażenia C Exposure index C w 3 mg/m 0,018 0,016 0,014 0,012 0,010 0,008 0,006 0,004 0, Stanowisko galwaniczne Galvanic workstation 1 chromowanie, niklowanie st. 5; Chromium (Cr) plating 5; 2 chromowanie, niklowanie st. 6; Chromium (Cr), nickel (Ni) plating 6; 3 chromowanie, niklowanie st. 7; Chromium (Cr), nickel (Ni) plating 7; 4 Cr, Ni, Cu, mosiądzowanie, Zn st. 8; Cr, Ni, Cu brass plating, Zn 8; 5 Cr, Ni, Cu, mosiądzowanie, Zn st. 9; Cr, Ni, Cu brass plating, Zn 9; 6 Cr, Ni, Cu, mosiądzowanie, Zn st. 10; Cr, Ni, Cu brass plating, Zn 10; 7 cynkowanie, chromowanie st. 12; Zinc (Zn) coating, chromium (Cr) plating 12; 8 cynkowanie, chromowanie st. 13; Zinc (Zn) coating, chromium (Cr) plating 13; 9 srebrzenie st. 16; Siver (Ag) plating miedziowanie i kadmowanie st. 17; Coopering and cadming 17; 11 niklowanie, chromowanie st. 33; Nickel (Ni), chromium (Cr) plating niklowanie, chromowanie st. 34; Nickel (Ni), chromium (Cr) plating 34; 13 niklowanie, chromowanie st. 35. Nickel (Ni), chromium (Cr) plating 35. Ryc. 2. Poziomy stężeń związków niklu(ii) w różnych procesach galwanicznych. Fig. 2. Concentration level to nickel(ii) compunds in various galvanic processes. metale i związki metali. Dla stanowisk takich, jak: srebrzenie i trawienie (stanowisko operatora, nr 27), chromowanie, niklowanie, miedziowanie, mosiądzowanie i cynkowanie (stanowisko konserwatora kąpieli, nr 10), miedziowanie i kadmowanie (stanowisko nr 17), cynkowanie słabo (stanowisko galwanizera, nr 12), chromowanie (stanowisko galwanizera, nr 2), srebrzenie (stanowisko galwanizera, nr 15 i stanowisko galwanizera, nr 32), chromowanie i niklowanie (stanowisko galwanizera, nr 6 i 36), obliczone wskaźniki łącznego narażenia są największe i wynoszą odpowiednio: 0,75; 0,64; 0,32; 7; 5; 4; 1; 7 oraz 0 i nie są do pominięcia.
9 Nr 2 Narażenia na związki metali w procesach galwanicznych 131 Przedstawione wyniki badań pokazują aktualny obraz wielkości narażenia w tej gałęzi przemysłu. Dla większości stanowisk przemysłowych, wyniki przeprowadzonych badań wskazują na obecność niewielkich stężeń metali i ich związków w powietrzu na stanowiskach nakładania ochronnych powłok galwanicznych. Zawartość czynników rakotwórczych metali i/lub ich związków w powietrzu na wybranych do badań stanowiskach pracy nie stanowi zagrożenia, chociaż dla niektórych stanowisk wartości wskaźników narażenia przekraczają 0,1 wartości NDS, co zobowiązuje zakłady do okresowej kontroli tych czynników przynajmniej raz na pół roku (15). Należy pamiętać, że szczególnie w przypadku czynników rakotwórczych, takich jak chrom(vi), nikiel czy kadm, z którymi pracownicy galwanizerni mają bardzo często kontakt (procesy chromowania i niklowania są szczególnie popularne), po wielu latach pracy w organizmie człowieka mogą wystąpić ujemne skutki zdrowotne, a nawet choroba nowotworowa (35). Wyniki badań zostały wykorzystane do opracowania zaleceń profilaktyki dla stanowisk pracy w galwanizerniach (16). PODZIĘKOWANIE Autorzy składają podziękowania Pani Prof. Ewie Bulskiej za umożliwienie wykonania analiz próbek przemysłowych metodą ICP-MS w Laboratorium Pomiarowym Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. PIŚMIENNICTWO 1. Chmielnicka J.: Metale i metaloidy. W: Seńczuk W. [red.]. Toksykologia. Wyd. II. Wydawnictwo Lekarskie Państwowego Zakładu Wydawnictw Lekarskich, Warszawa The Dictionary of Substances and their Effects. The Royal Society of Chemistry, Cambridge IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks of Chemicals to Humans. Vol. 58. Beryllium, cadmium, mercury, and exposures in the glass industry. International Agency for Research on Cancer, Lyon IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks of Chemicals to Humans. Vol. 49. Chromium, Nickel and Welding. International Agency for Research on Cancer, Lyon IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks of Chemicals to Humans. Vol. 23. Some metals and metallic compounds. International Agency for Reaserch on Cancer, Lyon PN-85/Z : Ochrona czystości powietrza Badania zawartości cynku i jego związków Oznaczanie cynku i tlenku cynkowego na stanowiskach pracy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości, Warszawa PN-Z :2002: Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa Gromiec J.P.: Krótkoterminowe normatywy w Polsce i na świecie koncepcja, interpretacja i proponowana strategia pomiarowa stężenia chwilowego. Med. Pr., 2003;54(5); PN-91/Z : Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości kwasu siarkowego i trójtlenku siarki. Oznaczanie kwasu siarkowego i trójtlenku siarki na stanowiskach pracy metodą turbidymetryczną. Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości, Warszawa PN-93/Z : Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości chlorowodoru. Oznaczanie chlorowodoru na stanowiskach pracy metodą turbidymetryczną z pobieraniem próbek do płuczek. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa PN-Z-04309:2002: Ochrona czystości powietrza. Oznaczanie cyjanku sodu na stanowiskach pracy metodą spektrofotometryczną. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa PN-88/Z : Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości alkaliów. Oznaczanie wodorotlenku sodowego na stanowiskach pracy metodą płomieniową absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości, Warszawa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2002, nr 217, poz [z późniejszymi zmianami z dnia10 października 2005 r. DzU 2005, nr 212, poz. 1769] 14. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji i preparatów, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. DzU 2004, nr 280, poz [z późniejszymi zmianami z dnia 10 sierpnia 2005 r. DzU 2005, nr. 160, poz. 1356] 15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2005, nr 73, poz Domański W., Surgiewicz J.: Profilaktyka techniczna i organizacyjna w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w galwanizerniach Zalecenia. Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2005
NARAŻENIE ZAWODOWE NA RAKOTWÓRCZE METALE I METALOIDY W PROCESACH RAFINACJI METALI CIĘŻKICH*
Medycyna Pracy, 2005;56(2):161 165 161 Ewa Gawęda NARAŻENIE ZAWODOWE NA RAKOTWÓRCZE METALE I METALOIDY W PROCESACH RAFINACJI METALI CIĘŻKICH* OCCUPATIONAL EXPOSURE TO CARCINOGENIC METALS AND METALLOIDS
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA CHEMICZNE W PROCESACH RAFINACJI METALI CIĘŻKICH*
Medycyna Pracy 2003; 54 (6): 543 548 543 Ewa Gawęda ZAGROŻENIA CHEMICZNE W PROCESACH RAFINACJI METALI CIĘŻKICH* CHEMICAL HAZARDS INDUCED BY HEAVY METALS REFINING PROCESSES Z Zakładu Zagrożeń Chemicznych
Bardziej szczegółowochrom, związki chromu, metoda analityczna, narażenie zawodowe. chromium, chromium compounds, analytical method, occupational exposure.
mgr JOLANTA SURGIEWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 113 118 Chrom i jego
Bardziej szczegółowoNARAŻENIE NA PYŁ CAŁKOWITY I RESPIRABILNY GLINU I JEGO ZWIĄZKÓW W ZAKŁADACH STOSUJĄCYCH STOPY ALUMINIUM*
Medycyna Pracy 2008;59(5):381 386 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Dorota Kondej Ewa Gawęda PRACA ORYGINALNA NARAŻENIE NA PYŁ CAŁKOWITY I RESPIRABILNY GLINU
Bardziej szczegółowoKadm i jego związki nieorganiczne
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 123 128 JOLANTA SURGIEWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Kadm i jego związki
Bardziej szczegółowoWodorotlenek sodu. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
mgr JOLANTA SURGIEWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 189 194 Wodorotlenek
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15 Data wydania: 19 października 2018 r. Nazwa i adres AB 797
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1357
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1357 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5 Data wydania: 19 lipca 2016 r. AB 1357 Nazwa i adres GALESS
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 797 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16 Data wydania: 24 stycznia 2019 r. Nazwa i adres AB 797 ArcelorMittal
Bardziej szczegółowoOFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH
OFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy powietrze - czynniki chemiczne pyły hałas Analizy nawozów Analizy wody i ścieków Analizy produktów
Bardziej szczegółowoNARAŻENIE NA SZKODLIWE CZYNNIKI W PROCESACH OBRÓBKI MECHANICZNEJ WYROBÓW METALOWYCH*
Medycyna Pracy 2007;58(3):223 229 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Ewa Gawęda Dorota Kondej NARAŻENIE NA SZKODLIWE CZYNNIKI W PROCESACH OBRÓBKI MECHANICZNEJ
Bardziej szczegółowoMetale we frakcjach pyłu
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 129 135 mgr inż. DOROTA KONDEJ dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16
Bardziej szczegółowoOFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH
OFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH Pomiary czynników szkodliwych i uciąŝliwych na stanowiskach pracy powietrze - czynniki chemiczne pyły hałas Analizy nawozów Analizy wody i ścieków Analizy produktów
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT nr 1 Odpowiedzi na pytania
Kalisz, 03.07.2018 KOMUNIKAT nr 1 Odpowiedzi na pytania Zamawiający - Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-KALISZ S.A. w Kaliszu, informuje, że do prowadzonego postępowania nr 1/ZP/TR/2018, którego przedmiotem
Bardziej szczegółowoMiedź i jej związki. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 149 153 Miedź należy do metali szlachetnych. Ma barwę łososioworóżową, która na powietrzu zmienia się na czerwonawą wskutek tworzenia się cienkiej
Bardziej szczegółowoBeryl i jego związki. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 45 49 Beryl należy do tzw. pierwiastków deficytowych, czyli występujących w globie ziemskim w bardzo małych ilościach. Beryl jest kruchym, stalowoszarym
Bardziej szczegółowoWodorotlenek potasu. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2010, nr 1(63), s. 237 242 Wodorotlenek potasu jest stosowany w wielu gałęziach przemysłu. W przemyśle mydlarskim do wytwarzania mydeł miękkich, w przemyśle włókienniczym
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 9 lipca 2018 r. Nazwa i adres: ZAKŁADY CHEMICZNE
Bardziej szczegółowoProblemy z korygowaniem tła w technice absorpcyjnej spektrometrii atomowej
Problemy z korygowaniem tła w technice absorpcyjnej spektrometrii atomowej Ewa Górecka, Dorota Karmasz, Jacek Retka* Wprowadzenie Technika absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS) jest jedną z najczęściej
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 16 stycznia 2019 r. Nazwa i adres: ZAKŁADY
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 25 sierpnia 2016 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoNajlepsze Dostępne Techniki (BAT) stosowane w galwanizerniach
Instytut Mechaniki Precyzyjnej Katarzyna Szmigielska Najlepsze Dostępne Techniki (BAT) stosowane w galwanizerniach Katowice - 21 września 2011 r. Charakterystyka branŝy Obróbka galwaniczna: elektrochemiczne
Bardziej szczegółowoWZÓR 01. Patrz rozporządzenie 1272/2008 CLP tab. 3.1 https://clp.gov.pl/clp/pl/akty-prawne/
WZÓR 01 Jako przykład wybrano Galwanizernię. Firma zatrudnia łącznie 10 ludzi, ale kontakt z czynnikiem rakotwórczym / mutagennym ma tylko 2 pracowników (2 panów). Są oni zatrudnieni na stanowiskach pracy
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 10 grudnia 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoTlenek cynku. metoda oznaczania
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 175 180 dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Tlenek cynku metoda oznaczania
Bardziej szczegółowoMangan i jego związki
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2012, nr 1(71), s. 111 116 Mangan i jego związki metoda oznaczania dr JOLANTA SURGIEWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa
Bardziej szczegółowoANEKS 2 Zalecane metody analiz chemicznych wody, pobieranie, przechowywanie i utrwalanie próbek
ANEKS 2 Zalecane metody analiz chemicznych wody, pobieranie, przechowywanie i utrwalanie próbek Tabela 1. Zalecane metody analiz chemicznych wody parametr metoda podstawowa metoda alternatywna ph metoda
Bardziej szczegółowoSrebro i jego związki nierozpuszczalne
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2012, nr 1(71), s. 123 127 Srebro i jego związki nierozpuszczalne metoda oznaczania dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
Bardziej szczegółowoSurTec 619 fosforanowanie cynkowe
SurTec 619 fosforanowanie cynkowe Właściwości do zastosowania w procesach zanurzeniowych do stali detale pokryte warstwą fosforanu można poddawać dalszej obróbce plastycznej np: tłoczenie, wykrawanie,
Bardziej szczegółowoBar i jego związki rozpuszczalne
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 29 34 dr JOLANTA SURGIEWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Bar i jego związki
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK II. Przykłady zastosowanych rozwiązań przemysłowych [63-65]
ZAŁĄCZNIK II Przykłady zastosowanych rozwiązań przemysłowych [6365] Przykłady polskie: 1) FSE Kontakt CzechowiceDziedzice 2) Spółdzielnia Pracy Inpromet Koszalin Zastosowane elementy Czystszej Produkcji
Bardziej szczegółowoOFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW
NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu: mgr Agnieszka Miśko tel. (091) 317-41-05 tel. kom. 519-501-625 agnieszka.misko@grupaazoty.com
Bardziej szczegółowoNARAŻENIE ZAWODOWE NA METALE I METALOIDY ORAZ ICH ZWIĄZKI W PROCESACH RAFINACJI METALI CIĘŻKICH*
Medycyna Pracy 2004; 55 (4): 307 312 307 Ewa Gawęda NARAŻENIE ZAWODOWE NA METALE I METALOIDY ORAZ ICH ZWIĄZKI W PROCESACH RAFINACJI METALI CIĘŻKICH* EXPOSURE TO METALS, METALLOIDS AND THEIR COMPOUNDS IN
Bardziej szczegółowoLaboratorium Ochrony Środowiska
ALWERNIA S. A. ul. K. Olszewskiego 25 32-566 Alwernia OFERTA LABORATORIUM Nasze laboratorium funkcjonuje w ramach firmy Alwernia S.A. Jesteśmy dostawcą usług badawczych w zakresie pomiarów czynników szkodliwych
Bardziej szczegółowoTlenek magnezu. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2010, nr 1(63), s. 221 226 dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Tlenek magnezu metoda
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1144
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1144 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 6 Data wydania: 3 grudnia 2013 r. Nazwa i adres AB 1144 EKOLOGIS
Bardziej szczegółowoSłowa kluczowe: wapń, tlenek wapnia, metoda analityczna, narażenie zawodowe. calcium, calcium oxide, analytical method, occupational exposure.
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2012, nr 1(71), s. 129 133 Tlenek wapnia metoda oznaczania dr JOLANTA SURGIEWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul.
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 769
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 769 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 28 sierpnia 2018 r. AB 769 Nazwa i adres INNEKO
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 16 lipca 2018 r. Nazwa i adres: AB 888 ZAKŁAD
Bardziej szczegółowoMetale i metaloidy oraz ich związki
dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2007, nr 4(54), s.69 78 Metale i metaloidy oraz
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1245
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1245 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 14 marca 2018 r. Nazwa i adres AB 1245 ZAKŁADY
Bardziej szczegółowoGlin i jego związki. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s.115 121 JOLANTA SURGIEWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Glin i jego związki
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 27 marca 2014 r. Nazwa i adres: AB 888 ZAKŁAD
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK II. Przykłady zastosowanych rozwiązań przemysłowych [63-65]
ZAŁĄCZNIK II Przykłady zastosowanych rozwiązań przemysłowych [6365] Przykłady polskie: 1) FSE Kontakt CzechowiceDziedzice 2) Spółdzielnia Pracy Inpromet Koszalin Zastosowane elementy Czystszej Produkcji
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975
PCA ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 975 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10, Data wydania: 27 lipca 2015 r. Nazwa i adres ENVI-CHEM
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 608
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 608 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16, Data wydania 22 kwietnia 2016 r. Nazwa i adres Centrum
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)
L.p. 1 2 3 4 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy
Bardziej szczegółowoEmisja substancji o działaniu rakotwórczym przy spawaniu niskoenergetycznymi metodami łukowymi stali odpornych na korozję
Emisja substancji o działaniu rakotwórczym przy spawaniu niskoenergetycznymi metodami łukowymi stali odpornych na korozję dr inż. Jolanta Matusiak mgr inż. Joanna Wyciślik Chrom występuje w pyle powstającym
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)
L.p. 1 2 3 4 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy itp.) WBJ-2/IB/71 wydanie 6 z dnia 24.10.2018 r.
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 6 sierpnia 2015 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 26 września 2016 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 161
PCA Zakres akredytacji Nr AB 161 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 161 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 18 Data wydania: 27 marca 2018
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)
L.p. 1 2 3 4 5 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy
Bardziej szczegółowoOpłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych
Opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych Podstawa prawna: 1. Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 roku w sprawie określenia
Bardziej szczegółowoPL 203790 B1. Uniwersytet Śląski w Katowicach,Katowice,PL 03.10.2005 BUP 20/05. Andrzej Posmyk,Katowice,PL 30.11.2009 WUP 11/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 203790 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 366689 (51) Int.Cl. C25D 5/18 (2006.01) C25D 11/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Bardziej szczegółowoJod. Numer CAS:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 153 157 dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Jod metoda oznaczania
Bardziej szczegółowoHalina Wojciechowska-Piskorska BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY PRZY PRACACH GALWANOTECHNICZNYCH
Halina Wojciechowska-Piskorska BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY PRZY PRACACH GALWANOTECHNICZNYCH Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012 Spis treœci Wprowadzenie.......................................
Bardziej szczegółowoOpłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych
Opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych Podstawa prawna: 1. rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 roku w sprawie określenia
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1050
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1050 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7, Data wydania: 14 lipca 2015 r. Nazwa i adres AB 1050 AKADEMIA
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody analizy pierwiastków
Nowoczesne metody analizy pierwiastków Techniki analityczne Chromatograficzne Spektroskopowe Chromatografia jonowa Emisyjne Absorpcyjne Fluoroscencyjne Spektroskopia mas FAES ICP-AES AAS EDAX ICP-MS Prezentowane
Bardziej szczegółowoKobalt i jego związki
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2010, nr 1(63), s. 163 167 dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Kobalt i jego związki
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE
JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE Badania przeprowadzone w Warszawie wykazały, że w latach 1990-2007 w mieście stołecznym nastąpił wzrost emisji całkowitej gazów cieplarnianych o około 18%, co przekłada się
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 799
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 799 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 12 lipca 2012 r. Nazwa i adres AB 799 INSTYTUT
Bardziej szczegółowoTrichlorek fosforu. metoda oznaczania dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul.
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2012, nr 1(71), s. 135 139 Trichlorek fosforu metoda oznaczania dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 888 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 10 marca 2016 r. Nazwa i adres: AB 888 ZAKŁAD
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 073
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 073 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15 Data wydania: 4 grudnia 2017 r. AB 073 Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoOFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW
NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu: mgr Agnieszka Miśko tel. (091) 317-41-05 tel. kom. 519-501-625 agnieszka.misko@grupaazoty.com
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1448
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1448 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 6 Data wydania: 25 czerwca 2018 r. Nazwa i adres: ZAKŁAD WODOCIĄGÓW
Bardziej szczegółowoOFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW
NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu mgr Agnieszka Miśko tel.+48 91 317 41 05 tel. kom.519 501 625 e-mail:
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 073
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 073 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16 Data wydania: 24 września 2018 r. AB 073 Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1432
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1432 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 2 Data wydania: 10 kwietnia 2014 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 647
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 647 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 2, Data wydania: 23 marca 2007 r. Nazwa i adres organizacji
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE DELEGATURA W JAŚLE SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU Stanowisko pomiarowe: ŻYDOWSKIE Jasło, luty 2010 r. 1. Położenie i najbliższe
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3, Data wydania: 5 maja 2011 r. Nazwa i adres INSTYTUT PODSTAW
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1448
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1448 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4 Data wydania: 29 sierpnia 2016 r. Nazwa i adres: ZAKŁAD
Bardziej szczegółowoOznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym
Ćwiczenie 6 Oznaczanie SO w powietrzu atmosferycznym Dwutlenek siarki bezwodnik kwasu siarkowego jest najbardziej rozpowszechnionym zanieczyszczeniem gazowym, występującym w powietrzu atmosferycznym. Głównym
Bardziej szczegółowoAtomowa spektrometria absorpcyjna i emisyjna
Nowoczesne techniki analityczne w analizie żywności Zajęcia laboratoryjne Atomowa spektrometria absorpcyjna i emisyjna Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest oznaczenie zawartości sodu, potasu i magnezu w
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 118
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 118 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14, Data wydania: 30 września 2016 r. AB 118 Nazwa i adres WOJEWÓDZKI
Bardziej szczegółowoUZUPEŁNIENIE RAPORTU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dla etapu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia
UZUPEŁNIENIE RAPORTU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dla etapu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia TEMAT: ZMIANA SPOSOBU UŻYTKOWANIA HALI MAGAZYNOWEJ NA ZAKŁAD
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1245
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1245 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4 Data wydania: 27 lutego 2014 r. Nazwa i adres AB 1245 ZAKŁADY
Bardziej szczegółowoOFERTA. mgr Agnieszka Miśko tel. (091) tel. kom
NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD, ŚCIEKÓW I OSADÓW ŚCIEKOWYCH EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu: mgr Agnieszka Miśko tel. (091) 3174105
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 832 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul. Szczotkarska 42
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 832 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13, Data wydania: 30 lipca 2018 r. Nazwa i adres: AB 832 GRUPOWA
Bardziej szczegółowoRównoważny poziom dźwięku A Maksymalny poziom dźwięku A Szczytowy poziom dźwięku C
1. Środowisko hałas 2. Środowisko hałas 3. Środowisko komunalne hałas PN-N-01307:1994 PN-ISO 9612:2011 z wyłączeniem pkt. 10 i pkt. 11 PN-N-01307:1994 PN-ISO 9612:2011 z wyłączeniem pkt. 10 i pkt. 11 PN-87/B-02151/02
Bardziej szczegółowoPODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO. ĆWICZENIE 3a
PODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO ĆWICZENIE 3a Analiza pierwiastkowa podstawowego składu próbek z wykorzystaniem techniki ASA na przykładzie fosforanów paszowych 1 I. CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów
Bardziej szczegółowoINFORMACJE DOTYCZĄCE BADAŃ I POMIARÓW CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W GRODZISKU MAZ. POWIATOWA STACJA SANITARNO - EPIDEMIOLOGICZNA W GRODZISKU MAZ. ul. Żwirki i Wigury 10, 05-825 Grodzisk Mazowiecki, e-mail: grodzisk@psse.waw.pl
Bardziej szczegółowoMedycyna Pracy, 2006;57(1):1 6 1 PRACE ORYGINALNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRACY W PROCESACH PRODUKCJI OKUĆ BUDOWLANYCH I DETALI METALOWYCH*
Medycyna Pracy, 2006;57(1):1 6 1 Ewa Gawęda Dorota Kondej PRACE ORYGINALNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRACY W PROCESACH PRODUKCJI OKUĆ BUDOWLANYCH I DETALI METALOWYCH* WORKING ENVIRONMENT HAZARDS IN PRODUCTION
Bardziej szczegółowoNARAŻENIE NA SZKODLIWE SUBSTANCJE CHEMICZNE W PRZEMYŚLE MEBLARSKIM*
Medycyna Pracy, 2005;56(6):461 465 461 Małgorzata Pośniak Joanna Kowalska Ivan Makhniashvili NARAŻENIE NA SZKODLIWE SUBSTANCJE CHEMICZNE W PRZEMYŚLE MEBLARSKIM* EXPOSURE TO HAZARDOUS CHEMICAL SUBSTANCES
Bardziej szczegółowoOŚRODEK BADAŃ PODSTAWOWYCH PROJEKTÓW I WDROŻEŃ OCHRONY ŚRODOWISKA I BIOTECHNOLOGII "OIKOS" SP. Z O.O.
Warunki poboru i transportu próbek podzlecanych do analizy Wersja z dnia: 09.03.2015r. Strona/stron: 1/5 OŚRODEK BADAŃ PODSTAWOWYCH PROJEKTÓW I WDROŻEŃ OCHRONY ŚRODOWISKA I BIOTECHNOLOGII "OIKOS" SP. Z
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB-E
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB-E wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 2 Data wydania: dzień miesiąca 2012 r. AB XXX Nazwa i adres FIRMA
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1113
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1113 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 7 listopada 2017 r. AB 1113 Nazwa i adres
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1008
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1008 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 1 sierpnia 2018 r. Nazwa i adres: AB 1008
Bardziej szczegółowoCzynniki chemiczne rakotwórcze
Czynniki chemiczne rakotwórcze Materiał szkoleniowo- dydaktyczny opracowała: Magdalena Kozik - starszy specjalista ds. BHP Czynniki chemiczne to pierwiastki chemiczne i ich związki w takim stanie, w jakim
Bardziej szczegółowoBADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI POWŁOK POLIMEROWYCH W RAMACH DOSTOSOWANIA METOD BADAŃ DO WYMAGAŃ NORM EN
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 1 (137) 2006 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (137) 2006 ARTYKUŁY - REPORTS Anna Sochan*, Anna Sokalska** BADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI
Bardziej szczegółowoZALECENIA DLA PRACODAWCÓW I SŁUŻB KONTROLNYCH
ZALECENIA DLA PRACODAWCÓW I SŁUŻB KONTROLNYCH Najczęściej zadawane pytania 1. Jak interpretować pojęcie KONTAKT NARAŻENIE? Instytut Medycyny Pracy w Łodzi stoi na stanowisku, że: Przez prace w kontakcie
Bardziej szczegółowoDominika Jezierska. Łódź, dn r.
Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9
Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.
Bardziej szczegółowoSelen i jego związki
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2014, nr 1(79), s. 141 149 Selen i jego związki Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy 1 Selenium and its compounds Method of determining selenium
Bardziej szczegółowo