ZESZYT 11/2007 (1002) BIULETYN CEN ROBÓT DROGOWYCH I MOSTOWYCH BCD I PÓŁROCZE 2007 R.

Transkrypt

1 ZESZYT 11/2007 (1002) BIULETYN CEN ROBÓT DROGOWYCH I MOSTOWYCH BCD I PÓŁROCZE 2007 R.

2 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 4 Założenia metodyczne Przeznaczenie Biuletynu Składniki ceny jednostkowej i podstawowe definicje Zasady kalkulacji ceny jednostkowej Ogólne Specyfikacje Techniczne Układ części I - Roboty drogowe Układ części II - Roboty mostowe... 8 Część I. Jednostkowe ceny robót podstawowych drogowych (elementów rozliczeniowych) D-01 Roboty przygotowawcze D-02 Roboty ziemne D-03 Odwodnienie korpusu drogowego D-04 Podbudowy D-05 Nawierzchnie D-06 Roboty wykończeniowe D-07 Oznakowanie dróg i urządzenia bezpieczeństwa ruchu D-08 Elementy ulic D-09 Zieleń drogowa Część II. Jednostkowe ceny robót podstawowych mostowych (elementów rozliczeniowych) M 2.11 Wykopy fundamentowe na lądzie M 2.21 Fundamenty zwykłe M 2.22 Fundamenty specjalne M 2.31 Korpusy podpór masywnych M 2.34 Łożyska mostowe M 2.41 Ustroje nośne żelbetowe M 2.51 Dylatacje mostowe M 2.52 Hydroizolacje M 2.53 Ochrona izolacji M 2.54 Odwodnienie płyty pomostu M 2.56 Bariery i poręcze M 2.61 Krawężniki mostowe M 2.62 Nawierzchnie z mas mineralno-bitumicznych...66 NOWOŚĆ!!! BCD I/2007 3

3 WPROWADZENIE Celem Biuletynu Cen Robót Drogowych i Mostowych (w skrócie BCD) jest dostarczenie uczestnikom procesów inwestycyjnych informacji cenowych, umożliwiających obliczenie, na etapie przygotowania inwestycji, wartości zamówienia w kosztorysie inwestorskim a także ceny kosztorysowej na etapie przygotowywania ofert. W wydawnictwie tym podane zostały ceny jednostkowe robót drogowych i mostowych, uwzględniające zakresy robót określone w Specyfikacjach Technicznych (ST). Poszczególne pozycje BCD, które nazywamy robotami podstawowymi lub elementami rozliczeniowymi, uwzględniają również roboty tymczasowe nie ujęte w wydzielonych pozycjach, towarzyszące itp., które nie są przekazywane zamawiającemu i są usuwane po wykonaniu robót podstawowych. Wysokość cen określono na podstawie: a) cen zbieranych z rynku budowlanego, b) cen ofertowych, które zostały przyjęte przez zamawiających przy zawieraniu umów o wykonanie robót, c) metodą kalkulacji szczegółowej na podstawie nakładów rzeczowych podanych w katalogach oraz cen czynników produkcji przyjętych z informacji rynkowych publikowanych w systemie SEKOCENBUD w I kwartale 2007 r. Niniejsze wydawnictwo ze względu na nowatorską zasadą ustalania cen uwzględniających wymagania Ogólnych Specyfikacji Technicznych i Szczegółowych Specyfikacji Technicznych, umożliwi ofertowanie i rozliczanie robót zgodnie z międzynarodowymi procedurami. Dokumentami pozwalającymi na opracowanie w ujęciu systemowym cen jednostkowych robót są: a) klasyfikacja robót drogowych - opracowana przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, b) projekt klasyfikacji robót mostowych opracowany przez OWEOB Promocja, c) specyfikacje techniczne (ST) wykonania i odbioru robót drogowych i mostowych, d) dokumentacja projektowa służąca do opisu przedmiotu zamówienia z obszaru budownictwa drogowego i mostowego. ZAŁOŻENIA METODYCZNE 1. Przeznaczenie Biuletynu Biuletyn cen robót drogowych i mostowych może być podstawą do: 1) sporządzania kosztorysów inwestorskich, jeżeli zakres i jakość planowanych do wykonywanych robót jest zgodna z odpowiednimi Specyfikacjami Technicznymi wykonania i odbioru robót drogowych lub mostowych, 2) sporządzania kosztorysów ofertowych na budowę nowych oraz modernizacje lub remont dróg publicznych i niepublicznych oraz obiektów mostowych (mosty, wiadukty, estakady), 3) porównania cen z biuletynu z cenami ze zrealizowanych robót dla potrzeb statystycznego rozpoznania zjawisk inflacyjnych w branży drogownictwa i określania odpowiednich wskaźników waloryzacyjnych, 4) rozliczania wykonanych robót budowlanych, 5) wyceny części składowych nieruchomości drogowych i mostowych przez rzeczoznawców majątkowych w podejściu kosztowym, 6) wyceny wartości kosztorysowej inwestycji drogowych i mostowych na etapie przygotowywania programu funkcjonalno-użytkowego. 2. Składniki ceny jednostkowej i podstawowe definicje 2.1. Cena jednostkowa obejmuje całkowity koszt wykonania jednostki obmiarowej roboty podstawowej, a w szczególności: - wartość robocizny bezpośredniej, 4 BCD I/2007

4 ZAŁOŻENIA METODYCZNE - wartość materiałów i wbudowanych urządzeń wraz z kosztami zakupu (transportu od miejsca zakupu lub wytwórni do stanowiska roboczego), - wartość pracy sprzętu wraz z kosztami jego sprowadzenia na teren budowy, przemieszczania między stanowiskami pracy, montażu i demontażu oraz odwiezienia z terenu budowy do bazy sprzętowej po zakończeniu robót, - koszty pośrednie obejmujące: płace personelu i kierownictwa budowy, koszty zarządu firmy wykonawczej, koszty działalności laboratorium, koszty urządzenia, eksploatacji i likwidacji zaplecza (w tym zapewnienie energii, wody, łączności itp.), koszty bieżącej obsługi geodezyjnej, koszty oznakowania i zabezpieczenia robót, wydatki na BHP i Ppoż., należności za usługi obce na rzecz budowy, opłaty za dzierżawę placów i bocznic, należności za badania i ekspertyzy dotyczące wykonywanych robót, koszty korzystania z rozwiązań opatentowanych, oraz inne koszty: wykonania, eksploatacji, rozebrania dróg technologicznych i montażowych, rusztowań, pomostów itp., - zysk kalkulacyjny zawierający m.in. ewentualne ryzyko wykonawcy z tytułu innych wydatków mogących wystąpić w czasie realizacji oraz w okresie gwarancyjnym Przez Robotę podstawową (zwaną też elementem rozliczeniowym) należy rozumieć zakres robót budowlanych o jednoznacznie określonych parametrach technicznych i jakościowych, który po wykonaniu jest możliwy do odebrania pod względem ilościowym i jakościowym Ceny jednostkowe podstawowe, o których mowa w pkt nie obejmują kosztów wykonania tymczasowych dróg objazdowych oraz kosztów organizacji, oznakowania i kierowania ruchem publicznym w czasie wykonywania robót Prace pomiarowe - rozumie się przez to dokonywanie niezbędnych, kontrolnych pomiarów dla poprawnego wykonania oraz zaewidencjonowania danego elementu obiektu zgodnie z wymaganiami Specyfikacji Technicznych. Zakres prac geodezyjnych na budowie obejmuje (w zależności od potrzeb) pomiary wysokościowe, pomiary sytuacyjne, inwentaryzacje powykonawcze itp. Prace te powinny wynikać z warunków umowy (kontraktu) Ceny jednostkowe robót podstawowych nie uwzględniają utrudnień spowodowanych publicznym ruchem kołowym (np. wykonywanie robót połową jezdni) Wykonanie poszczególnych elementów obiektu (konstrukcyjnych, instalacyjnych, wykończeniowych) obejmuje również wykonanie robót pomocniczych (tymczasowych) jak rusztowania, deskowania itp. oraz poszczególnych warstw konstrukcji nawierzchni lub innego elementu. Obejmuje także wytworzenie, dostarczenie i wbudowanie mieszanki mineralno-bitumicznej, betonu lub kruszyw ulepszonych wraz z zagęszczeniem, wyrównaniem i wykończeniem powierzchni, jej pielęgnacją oraz wykonanie badań laboratoryjnych Wykonanie zbrojenia oznacza przygotowanie i montaż zbrojenia Wykonanie prefabrykatu z betonu oznacza przygotowanie form, wykonanie zbrojenia, zabetonowanie, wykonanie ewentualnego sprężenia, rozformowanie, pielęgnację i odstawienie na składowisko Przez cenę wyrobu rozumie się jego cenę loco wytwórnia poza placem budowy. 3. Zasady kalkulacji ceny jednostkowej 3.1. W Biuletynie cen przyjęto jako zasadę, że podstawę rozliczenia stanowi całkowicie zakończony element (robota) objęty ceną jednostkową, wykonana i odebrany zgodnie z projektem i Specyfikacją Techniczną (ST) oraz obmierzony zgodnie z zasadami podanymi w tych Specyfikacjach w punkcie pt. Wymagania dotyczące przedmiaru i obmiaru robót. BCD I/2007 5

5 ZAŁOŻENIA METODYCZNE Roboty ujęte w poszczególnych pozycjach podstawowych zwane są w praktyce budowlanej również elementami rozliczeniowymi W cenach robót podstawowych (elementów rozliczeniowych) uwzględniono koszty robót (tymczasowych) pomocniczych i towarzyszących jak np. dróg montażowych, wykonania rusztowań, pomostów, deskowań itp. wraz z ich rozbiórką W wycenie i rozliczaniu robót stosuje się pozycje z Biuletyny oznaczone kodem zakończonym cyframi od 011 do 999) Ceny jednostkowe robót podstawowych (elementów rozliczeniowych) nie uwzględniają kosztów wykonania robót w warunkach odbiegających od przeciętnych jak: - wykonanie robót w godzinach nocnych i dniach ustawowo wolnych od pracy; - wykonanie robót w warunkach jesienno-zimowych; - wykonanie robót w warunkach uciążliwych i niebezpiecznych Przy wykonywaniu robót ziemnych, poszczególnych warstw podbudowy, nawierzchni, robót rozbiórkowych oraz innych robót, dla których parametrem technicznym jest grubość warstwy lub odległość przewozu, ceny jednostkowe robót (elementów rozliczeniowych) należy korygować proporcjonalnie do grubości warstw lub odległości przewozu Ceny jednostkowe robót podstawowych nie uwzględniają podatku VAT Przedstawione w tym biuletynie ceny obejmują minimalne, maksymalne oraz średnie w skali kraju jednostkowe ceny robót podstawowych Ceny jednostkowe robót podstawowych kalkulowane metodą szczegółową zostały wyliczone na podstawie nakładów rzeczowych z katalogów stosowanych w branży drogowej i mostowej (m.in. KNR, KNNR) a także kalkulacji indywidualnych uwzględniających nowe technologie i warunki organizacyjno-techniczne aktualnie stosowane na placach budów Ceny jednostkowe wykonania podbudów podano w Biuletynie w zależności od wytrzymałości miarodajnej mieszanek cementowo-gruntowych i cementowo-kruszywowych oznaczonej symbolem Rm Jednostki miar robót podano w kol. 5, a ceny jednostkowe w zł w kol. 6, 7 i 8. W kolumnie 9 podano wskaźnik procentowy zmiany ceny roboty podstawowej w stosunku do poprzedniego półrocza tj. II półrocza 2006 r Do średnich cen jednostkowych robót podstawowych (kol. 8) można stosować odpowiednie syntetyczne regionalne współczynniki zmiany cen podane w tabeli obok. Tabela współczynników regionalnych do cen robót Lp. Województwo/miasto Współczynnik 1. dolnośląskie 1, kujawsko-pomorskie 0, lubelskie 0, lubuskie 0, łódzkie 1, małopolskie 1, mazowieckie 1, opolskie 0, podkarpackie 0,958 Lp. Województwo/miasto Współczynnik 10. podlaskie 0, pomorskie 1, świętokrzyskie 0, śląskie 1, warmińsko-mazurskie 0, wielkopolskie 0, zachodnio-pomorskie 1, WARSZAWA 1,095 6 BCD I/2007

6 ZAŁOŻENIA METODYCZNE 4. Ogólne Specyfikacje Techniczne 4.1. Ogólne Specyfikacje Techniczne dla robót drogowych zostały opracowane na wniosek Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad przez Branżowy Zakład Doświadczalny Budownictwa Drogowego i Mostowego Sp. z o.o. w Warszawie ul. Mińska Specyfikacje Techniczne dla robót mostowych są opracowane przez Biuro Projektowe, Wykonawców Robót i Zamawiających. Kodowanie oraz nazwy poszczególnych Specyfikacji Technicznych określiła Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Ogólne Specyfikacje Techniczne (OST) wykonania i odbioru robót drogowych oraz Specyfikacje Techniczne (ST) robót mostowych są zbiorem wymagań dotyczących ich wykonania, z podziałem na następujące rozdziały: - część ogólna - wymagania dotyczące właściwości materiałów, - wymagania dotyczące sprzętu, maszyn i narzędzi, - wymagania dotyczące transportu, - wymagania dotyczące wykonania robót, - kontrola jakości robót, - wymagania dotyczące przedmiaru i obmiaru robót, - sposób odbioru robót, - podstawa rozliczenia robót podstawowych, tymczasowych i prac towarzyszących, - dokumenty odniesienia (np. PN-EN, PN-EN ISO, PN, BN, Aprobaty Techniczne, instrukcje) Każda Specyfikacja Techniczna oznaczona 6-cio cyfrowym kodem, poprzedzona dużą literą D lub M może obejmować od kilku do kilkunastu elementów rozliczeniowych robót (robót podstawowych) W poszczególnych tablicach biuletynu podano dla każdej pozycji w kolumnie 2: - kod OST dla robót drogowych, - kod ST dla robót mostowych (drukiem pochyłym w mianowniku pozycji) Specyfikacje Techniczne dla robót drogowych są do nabycia w punktach sprzedaży wydawnictw SEKOCENBUD. 5. Układ części I - Roboty drogowe Ceny robót drogowych są usystematyzowane według 9 cyfrowego kodu poprzedzonego dużą literą D (oznacza drogi): D XX XX XX XXX Nazwa części obiektu Nazwa elementu scalonego Nazwa elementu rozliczeniowego Robota podstawowa (warianty - uszczegółowienie elementu rozliczeniowego). Ceny rozliczeniowe dla uszczegółowionych parametrów technicznych i jakościowych BCD I/2007 7

7 ZAŁOŻENIA METODYCZNE 5.1. Pierwsze dwie cyfry określają nazwę części obiektu a mianowicie: 01 - Roboty przygotowawcze 02 - Roboty ziemne 03 - Odwodnienie korpusu drogowego 04 - Podbudowy 05 - Nawierzchnie 06 - Roboty wykończeniowe 07 - Oznakowanie dróg i urządzenia bezpieczeństwa ruchu 08 - Elementy ulic 09 - Zieleń drogowa 10 - Inne roboty 5.2. Dalsze dwie cyfry (trzecia i czwarta) określają nazwę elementu scalonego w danej części obiektu Następne dwie cyfry (piąta i szósta) określają nazwę elementu rozliczeniowego Ostatnie trzy cyfry (siódma, ósma i dziewiąta), w zakresie od 011 do 999, oznaczają robotę podstawową, dla której opracowano ceny jednostkowe rozliczeniowe i są uszczegółowieniem poszczególnych elementów rozliczeniowych (jako rozwiązania wariantowe) Pierwsze 6 cyfr kodu poprzedzone literą D określające nazwę części obiektu, nazwę elementu scalonego i nazwę elementu rozliczeniowego stanowią jednocześnie kod Ogólnej Specyfikacji Technicznej (OST) danego rodzaju robót. Np. kod D oznacza Wykonanie wykopów. 6. Układ części II - Roboty mostowe 6.1. Dla robót budownictwa mostowego (mosty, wiadukty i estakady) wprowadzono elementy nowej klasyfikacji robót przygotowane w naszej firmie. Opiera się ona na następujących założeniach: a) kodem literowym M oznaczono rodzaj budownictwa (obiektów) jakim są: mosty, wiadukty i estakady, b) rodzaj budownictwa (w tym przypadku: mosty, wiadukty i estakady) podzielono na 4 grupy robót zgodnie ze Wspólnym Słownikiem Zamówień (CPV), tj.: grupa 1 - Przygotowanie terenu budowy, grupa 2 - Roboty budowlane konstrukcyjne, grupa 3 - Roboty instalacyjne, grupa 4 - Roboty wykończeniowe. Podział ten wynika z obowiązujących przepisów dotyczących sporządzania dokumentacji projektowej, przedmiarów robót i kosztorysów inwestorskich w zamówieniach publicznych Poszczególne grupy robót podzielono na części obiektu, a mianowicie: Grupa 1: Przygotowanie terenu: - 10 Wyburzenie obiektów - 20 Wycinanie i karczowanie drzew, itd. 8 BCD I/2007

8 Grupa 2: Roboty budowlane konstrukcyjne: - 10 Wykopy fundamentowe - 11 Wykopy na lądzie - 12 Wykopy w rzece (wodzie) - 20 Fundamenty - 21 Fundamenty zwykłe - 22 Fundamenty specjalne - 30 Korpusy podpór - 31 Korpusy masywne - 32 Korpusy słupowe i ramowe - 34 Łożyska mostowe - 40 Ustroje nośne - 41 Ustroje żelbetowe - 42 Ustroje stalowe - 50 Wyposażenie pomostu - 51 Urządzenia dylatacyjne - 52 Hydroizolacja - 53 Ochrona izolacji - 54 Odwodnienie płyty pomostu - 55 Balustrady, bariery, poręcze - 60 Jezdnia - 61 Krawężniki - 62 Nawierzchnie - 70 Roboty przy obiektowe - 71 Odwodnienie zasypki przyczółka - 72 Zasypanie przyczółka - 73 Płyty przejściowe itp. Grupa 3: Roboty instalacyjne: - 10 Instalacje oświetleniowe - 20 Instalacje sygnalizacyjne, itd. Grupa 4: Roboty wykończeniowe: - 10 Umocnienie skarp - 20 Osłony przeciwporażeniowe - 30 Zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji betonowych i żelbetowych - 40 Zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji stalowych - 50 Próbne obciążenie mostu. ZAŁOŻENIA METODYCZNE NOWOŚĆ!!! BCD I/2007 9

9 ZAŁOŻENIA METODYCZNE 6.3. Ceny robót mostowych są usystematyzowane według cyfrowego kodu (10 19 znaków) poprzedzonego dużą literą M (oznacza mosty). M X XX X...X XXX Budowa mostów, wiaduktów i estakad Grupa robót wg CPV (Wspólnego Słownika Zamówień) Nazwa części obiektu Nazwa elementu scalonego i elementu rozliczeniowego Robota podstawowa (warianty - uszczegółowienie elementu rozliczeniowego). Ceny rozliczeniowe dla uszczegółowionych parametrów technicznych i jakościowych a) Duża litera M określa mosty, wiadukty, estakady. b) Pierwsza cyfra określa grupę robót zgodnie ze Wspólnym Słownikiem Zamówień Publicznych (CPV) - np. 2 określa grupę robót konstrukcyjnych. c) Dalsze dwie cyfry (druga i trzecia) określają nazwę części obiektu, o których mowa w pkt d) Następne oznaczenia literowe i cyfrowe, np. SEK XXX określają nazwy elementów rozliczeniowych dla których obliczono ceny jednostkowe wariantowe z uwzględnieniem konkretnych wymagań technicznych i jakościowych. e) Ostatnie trzy cyfry, w zakresie od 011 do 999, oznaczają robotę podstawową, dla której opracowano ceny jednostkowe rozliczeniowe i są uszczegółowieniem poszczególnych elementów rozliczeniowych (jako szczegółowe rozwiązania wariantowe). f) W kolumnie 4 podano opisy elementów rozliczeniowych (robót podstawowych) oraz kody Specyfikacji Technicznych stosowanych w praktyce. W pozycjach, dla których ceny jednostkowe ustalono na podstawie nakładów rzeczowych z KNR lub KNNR podano również symbol i numer tych katalogów Kody dla poszczególnych elementów rozliczeniowych i rozwiązań wariantowych ustala się indywidualnie. Np. a) kod części obiektu: M oznacza Wykopy fundamentowe na lądzie, b) kod elementu rozliczeniowego (SEK XXX), dla którego cenę i opis określono wg analizy własnej firmy ( Promocja ): M 2.21 SEK Ławy fundamentowe z betonu niekostrukcyjnego bez deskowania, M 2.41 SEK Wykonanie ustroju nośnego płytowego żelbetowego z betonu klasy B-40, grubości płyty nośnej poniżej 60 cm. 10 BCD I/2007

10 Lp. Część I. JEDNOSTKOWE CENY ROBÓT PODSTAWOWYCH DROGOWYCH (Elementów rozliczeniowych) KOD Ogólnej Specyfikacji Technicznej Roboty podstawowej Nazwy części obiektów, elementów scalonych i elementów rozliczeniowych (robót podstawowych) Jednostka miary Cena w zł min max średnia Zmiany % do II półr D ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE - Kod CPV D Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych 1 D Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych km przy liniowych robotach ziemnych (drogi) w terenie równinnym 2 D jw. lecz w terenie podgórskim lub górskim km D Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych km dla rowów melioracyjnych w terenie równinnym 4 D jw. lecz w terenie pagórkowatym km D Roboty pomiarowe przy powierzchniowych ha robotach ziemnych (koryta pod nawierzchnie placów postojowych) D Usunięcie drzew lub krzaków 6 D Ścinanie drzew o średnicy do 15 cm wraz szt z karczowaniem pni oraz wywiezieniem dłużnic, gałęzi i karpiny na odl. do 2 km 7 D jw. lecz z wywiezieniem dłużnic, gałęzi szt i karpiny na odl. 15 km 8 D Usunięcie pni drzew (karczowanie) o średnicy szt do 15 cm oraz wywiezienie karpiny na odl. do 2 km 9 D jw. lecz z wywiezieniem karpiny na odl. szt km 10 D Mechaniczne ścinanie drzew o średnicy szt cm wraz z karczowaniem pni oraz wywiezienie dłużyc, gałęzi i karpiny na odl. do 2 km 11 D jw. lecz wywiezienie dłużyc, gałęzi i karpiny szt na odl. 15 km 12 D Mechaniczne ścinanie drzew o średnicy cm wraz z karczowaniem pni oraz wywiezienie dłużyc, gałęzi i karpiny na odl. do 2 km szt BCD I/

11 Część II. JEDNOSTKOWE CENY ROBÓT PODSTAWOWYCH MOSTOWYCH (Elementów rozliczeniowych) Lp. KOD Klasyfikacji robót Roboty podstawowej Nazwy części obiektów, elementów scalonych i elementów rozliczeniowych (robót podstawowych), kod Specyfikacji Technicznej Jednostka miary Cena w zł min max średnia M 2.11 WYKOPY FUNDAMENTOWE NA LĄDZIE 1 M 2.11 SEK Wykopy fundamentowe szerokoprzestrzenne głębokości do 3,0 m wykonywane na lądzie w gruntach o normalnej wilgotności, bez umocnień ścian, grunt pozostawiony na odkładzie (grunt kat. I-IV). m M 2.11 SEK jw. lecz w gruncie nawodnionym. 3 M 2.11 SEK Wykopy fundamentowe szerokoprzestrzenne głębokości do 3,0 m wykonywane na lądzie w gruntach o normalnej wilgotności, bez umocnień ścian, z odwiezieniem gruntu na odkład na odl. do 1 km (grunt kat. I-IV). 4 M 2.11 SEK jw. lecz w gruncie nawodnionym. 5 M 2.11 SEK Wykopy fundamentowe szerokoprzestrzenne głębokości do 3,0 m wykonywane na lądzie w gruntach o normalnej wilgotności, bez umocnień ścian, z odwiezieniem gruntu na odkład na odl. do 5 km (grunt kat. I-IV). 6 M 2.11 SEK jw. lecz w gruncie nawodnionym. 7 M 2.11 SEK Wykopy fundamentowe wąskoprzestrzenne i jamiste głębokości do 1,5 m o ścianach pionowych wykonywane na lądzie w gruntach o normalnej wilgotności, bez umocnień ścian, grunt pozostawiony na odkładzie (grunt kat. I-IV). 8 M 2.11 SEK jw. lecz w gruncie nawodnionym. m m m m m m m BCD I/