Obowiązuje do dnia 31 grudnia 2023 r.

Transkrypt

1 USTAWA z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U z dnia ) Obowiązuje do dnia 31 grudnia 2023 r.

2 Z R I D Zakres przedmiotowy specustawy drogowej. 1. Specustawa drogowa w aktualnym kształcie stanowi niejako wyłączenie przed nawias panującego w Polsce porządku prawnej regulacji, której przedmiotem jest proces inwestycyjny obejmujący realizację wszelkich kategorii dróg publicznych. W świetle ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, są nimi drogi krajowe, drogi ekspresowe, drogi wojewódzkie, drogi powiatowe oraz drogi gminne. Zakres specustawy drogowej jest szeroki i obejmuje inwestycje w zakresie dróg publicznych. Pojęcie to nie zostało zdefiniowane w przepisach specustawy, jak również brak jednoznacznego nawiązania do tego terminu w ustawie o drogach publicznych. Posłużenie się pojęciem nieostrym niewątpliwie utrudnia precyzyjne odczytanie zakresu przedmiotowego analizowanego aktu prawnego, niemniej jednak odesłanie do przygotowania inwestycji w zakresie dróg publicznych wskazuje, że w pierwszej kolejności obejmuje ona budowę tych dróg. W świetle definicji legalnej z art. 4 pkt 17 oznacza to wykonywanie połączenia drogowego między określonymi miejscami lub miejscowościami, a także jego odbudowę i rozbudowę. Nie wydaje się zasadnym rozszerzanie zakresu specustawy na przebudowę oraz remont drogi. 2

3 Z R I D Właściwość organów w sprawach wydawania zezwoleń na realizację inwestycji drogowej. Wydawane zezwolenie na realizację inwestycji drogowej łączy w sobie zarówno elementy decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi (wydawanej w początkowym okresie funkcjonowania specustawy), jak i pozwolenia na budowę. 2. Specustawa drogowa upoważnia dwa organy administracji publicznej do wydawania decyzji administracyjnych obejmujących zezwolenie na realizację inwestycji drogowej w zależności od kategorii drogi, która stanowi przedmiot inwestycji. Otóż w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich organem właściwym jest wojewoda, natomiast w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych zezwolenie wydaje starosta (art. 11a ust. 1). Wojewodzie podobnie jak na gruncie regulacji przepisów Prawa budowlanego - ustawodawca przypisał kompetencje organu pierwszej instancji, ale także organu odwoławczego, gdy w pierwszej instancji orzekał starosta (art. 11g ust. 1 pkt. 1). W przypadku inwestycji drogowej realizowanej na obszarze dwóch lub więcej województw, decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wydaje wojewoda, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część nieruchomości przeznaczonych na realizację inwestycji drogowej. 3

4 Z R I D Właściwość organów w sprawach wydawania zezwoleń na realizację inwestycji drogowej Tam gdzie realizowana droga publiczna ma charakter gminny lub powiatowy tam w pierwszej instancji orzekać będzie starosta (w pierwszej instancji), nawet jeżeli droga przebiegałaby przez teren kolejowy. Wojewoda orzeknie z kolei w sprawach dróg przez ten teren przebiegających, o ile realizowana będzie droga wojewódzka lub krajowa. 4

5 Z R I D Specustawa drogowa jako lex specialis w stosunku do przepisów materialnego prawa administracyjnego. 3. Specustawa drogowa jako lex specialis wyłącza stosowanie przepisów ogólnych, regulując w odmienny sposób przygotowania i realizację inwestycji drogowych Obowiązujący od dnia 10 września 2008 r. art. 11i ust. 2 wyraźnie stanowi, że przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie stosuje się w sprawach dotyczących zezwolenia na realizację inwestycji drogowej. Z przedmiotowej regulacji wynika, że decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej może być wydana niezależnie od tego, czy dany teren jest objęty planem miejscowym, zaś ustalenie lokalizacji drogi publicznej w tej decyzji może nastąpić niezależnie od zgodności z ustaleniami tego planu. 3.2.W myśl art. 11i w sprawach dotyczących zezwolenia na realizację inwestycji drogowej nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się odpowiednio przepisy pr. bud., z wyjątkiem art. 28 ust. 2. W związku z powyższym poza stosowaniem ogólnych reguł postępowania administracyjnego ustawodawca zdecydował się na odpowiednie stosowanie przepisów prawa budowlanego, z wyjątkiem regulacji przyznającej status strony w postępowaniu o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej właścicielom, użytkownikom wieczystym lub zarządcom nieruchomości znajdujących się w tzw. obszarze oddziaływania obiektu. 5

6 Z R I D Specustawa drogowa jako lex specialis w stosunku do przepisów materialnego prawa administracyjnego. Odpowiednie stosowanie regulacji pr. bud. oznacza, że w procesie uzyskiwania zezwolenia na realizację inwestycji drogowej należy rozumieć jako konieczność stosowania tych przepisów dopiero w sytuacji, gdy specustawa drogowa nie wprowadza żadnych modyfikacji w zakresie objętym regulacją pr. bud. Z punktu widzenia instytucji pr. bud., które można zastosować w odniesieniu do zezwolenia na realizację inwestycji drogowej, należy stwierdzić, że na tle odpowiedniego stosowania przepisów pr. bud. możliwa jest zmiana ostatecznej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, bowiem przepisy specustawy drogowej nie wprowadzają w tym zakresie regulacji szczególnych. Nie ulega wątpliwości, że wniosek inwestora o zmianę zezwolenia należy zatem rozpoznać w kontekście regulacji art. 36a pr. bud., jak również ogólnych rygorów procesowych przewidzianych w k.pa. Wniosek ten musi spełniać wymogi formalne również w kontekście zakresu zmian. Oznacza to, że jeżeli wniosek nie określa tego zakresu, należy wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia braku formalnego. Należy podzielić również pogląd, że możliwe jest przeniesienie w trybie art. 40 pr. bud. zezwolenia na realizację inwestycji drogowej na inny podmiot, o ile oczywiście spełnia on kryteria uprawniającego go w ogóle do uzyskania zezwolenia. Nie każdy bowiem podmiot jest uprawniony do występowania o zezwolenie, czyli zezwolenie mogłoby zostać przeniesione na rzecz jednostki sprawującej zarząd drogą danej kategorii. 6

7 Z R I D Specustawa drogowa jako lex specialis w stosunku do przepisów materialnego prawa administracyjnego. Odesłanie do regulacji pr. bud. odnaleźć można także na tle problematyki oddania drogi do użytkowania, która zostanie omówiona w osobnym rozdziale. W postępowaniu o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej istnieje możliwość zarówno stosowania ogólnego trybu uzupełnienia braków formalnych uregulowanego w art k.p.a. (przy założeniu, że dotyczy to stricte problematyki braków), pod rygorem pozostawienia podania bez rozpatrzenia, jak również uzupełnienia nieprawidłowości, o których mowa w art. 35 ust. 3 pr. bud., przy czym tutaj ustawodawca wprowadza zupełnie inny rygor ich nieuzupełnienia, tj. odmowę wydania zezwolenia Specustawa drogowa stanowi regulację szczególną względem wymienionych w niej aktów prawnych, w tym między innymi ustawy o ochronie przyrody. I tak, w myśl art. 21 ust. 2 - do usuwania drzew i krzewów znajdujących się na nieruchomościach objętych decyzją o ustaleniu lokalizacji drogi, z wyjątkiem drzew i krzewów usuwanych z nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, nie stosuje się przepisów o ochronie przyrody w zakresie obowiązku uzyskiwania zezwoleń na ich usunięcie oraz opłat z tym związanych. 7

8 Z R I D Specustawa drogowa jako lex specialis w stosunku do przepisów materialnego prawa administracyjnego. Norma prawna sformułowana w art. 21 ust. 2 wyłącza zatem możliwość stosowania regulacji zawartej w ustawie o ochronie przyrody obejmującej zagadnienia usuwania drzew i krzewów oraz ustalania odpłatności z tego tytułu Specustawa drogowa stanowi regulację szczególną również względem ustawy o ochronie o ochronie gruntów rolnych i leśnych. W myśl bowiem art. 21 ust. 1 do gruntów rolnych i leśnych objętych decyzjami o ustaleniu lokalizacji drogi nie stosuje się przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Inwestor realizujący drogę publiczną, po uzyskaniu pozwolenia na budowę nie musi występować o wyłączenie gruntu wykorzystywanego dotychczas jako użytek rolny z produkcji, o ile oczywiście taki był dotychczasowy sposób jego wykorzystania. Automatycznie nie ma również konieczności uiszczenia należności oraz opłat rocznych z tytułu wyłączenia. 8

9 Z R I D Specustawa drogowa jako lex specialis w stosunku do przepisów materialnego prawa administracyjnego Do nieruchomości stanowiących rodzinne ogrody działkowe objętych decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nie stosuje się art ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Ustawodawca wyłącza więc przepisy o likwidacji rodzinnych ogrodów działkowych oraz obowiązkach podmiotów, w interesie których nastąpi ich likwidacja. Nie oznacza to jednak pozbawienia członów Polskiego Związku Działkowców ochrony przyznanych im uprawnień. Specustawa zawiera w tym zakresie uregulowanie szczególne i w art. 18 ust. 1g przewiduje, że gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy rodzinnych ogrodów działkowych ustanowionych zgodnie z ustawą o rodzinnych ogrodach działkowych podmiot, w którego interesie nastąpi likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego lub jego części, zobowiązany jest: 1) wypłacić członkom Polskiego Związku Działkowców - odszkodowanie za stanowiące ich własność nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działkach; 2) wypłacić Polskiemu Związkowi Działkowców - odszkodowanie za stanowiące jego własność urządzenia, budynki i budowle rodzinnego ogrodu działkowego przeznaczone do wspólnego korzystania przez użytkujących działki i służące do zapewnienia funkcjonowania ogrodu; 3) zapewnić grunty zastępcze na odtworzenie rodzinnego ogrodu działkowego. 9

10 Z R I D Wnioskodawca 4. Wnioskodawcą (inicjatorem postępowania) w sprawie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej jest zarządca drogi. W myśl art. 19 ust. 2 ustawy o drogach publicznych - zarządcami dróg - są wskazane w tym przepisie organy administracji publicznej, tj. odniesieniu do dróg krajowych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad; wojewódzkich - zarząd województwa, powiatowych - zarząd powiatu; gminnych - wójt (burmistrz, prezydent miasta). Z punktu widzenia formalnego wnioskodawcą będzie organ administracji publicznej szczebla centralnego lub organ właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Należy zauważyć, że ewentualny powołany przez zarządcę drogi tzw. zarząd dróg jest jednostką organizacyjną, przy pomocy której zarządca wykonuje swoje zadania jako zarządca wszystkich dróg publicznych na obszarze swojego działania (np. na terenie miasta na prawach powiatu lub województwa) i nie może on wystąpić z wnioskiem o wydanie na swoją rzecz decyzji zezwalającej na realizację drogi w oparciu o przepisy specustawy, nawet jeśli z jego statutu lub regulaminu wynika, że pełni on funkcję inwestora. Z wnioskiem takim w myśl art. 11a wystąpić może bowiem jedynie zarządca drogi, a co za tym idzie adresatem decyzji może być także jedynie zarządca drogi jako strona postępowania. 10

11 Z R I D Zezwolenie na realizację inwestycji drogowej a decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. 5. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej może być wydana po uprzednim przeprowadzeniu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jeżeli jest ona wymagana przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (art. 11a ust. 4). Przepis powyższy stawia warunek, od którego uzależnione jest wydanie pozytywnego zezwolenia. W myśl art. 72 ust. 1 pkt. 10 wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje między innymi przed uzyskaniem decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dołącza się do wniosku o wydanie zezwolenia, z tym że wniosek taki powinien być złożony nie później niż przed upływem sześciu lat, od dnia w którym decyzja stała się ostateczna. Należy zatem skonkludować, że realizacja inwestycji drogowej będzie poprzedzona decyzją środowiskową, a w większości przypadków sporządzany w toku postępowania będzie również raport o oddziaływaniu inwestycji na środowisko. 11

12 Z R I D Opiniowanie wniosku oraz wyłączenie stosowania trybu uzgodnień. 6. Właściwy zarządca drogi składa wniosek o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej, po uzyskaniu opinii właściwych miejscowo zarządu województwa, zarządu powiatu oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Niewydanie opinii, o których wyżej w terminie 14 dni od dnia zwrócenia się przez właściwego zarządcę drogi o jej wyrażenie, traktuje się jako brak zastrzeżeń do wniosku. Oprócz wskazanej wyżej obligatoryjnej opinii właściwego zarządcy drogi, do wniosku należy ponadto dołączyć w zależności od konkretnego stanu faktycznego opinie wymienionych w art. 11d ust. 1 pkt. 8 organów oraz innych, których opinie wymagane są z mocy przepisów szczególnych. Organami opiniującymi są: a) minister właściwy do spraw zdrowia - w odniesieniu do inwestycji lokalizowanych w miejscowościach uzdrowiskowych, zgodnie z odrębnymi przepisami, b) dyrektor właściwego urzędu morskiego - w odniesieniu do obszarów pasa technicznego, pasa ochronnego, morskich portów i przystani, c) właściwy organ nadzoru górniczego - w odniesieniu do terenów górniczych, d) dyrektor właściwego regionalnego zarządu gospodarki wodnej - w odniesieniu do inwestycji obejmujących wykonanie urządzeń wodnych oraz w odniesieniu do wykonywania obiektów budowlanych lub robót na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, 12

13 Z R I D Opiniowanie wniosku oraz wyłączenie stosowania trybu uzgodnień. e) dyrektor właściwej regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych - w odniesieniu do gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa, będących w zarządzie Lasów Państwowych, f) właściwy wojewódzki konserwator zabytków - w odniesieniu do dóbr kultury chronionych na podstawie odrębnych przepisów, g) właściwy zarządca infrastruktury kolejowej - w odniesieniu do linii kolejowej, h) innych organów wymaganych przepisami szczególnymi; 9) wymagane przepisami odrębnymi decyzje administracyjne. Jeżeli realizacja inwestycji drogowej wymaga wydania pozwolenia wodnoprawnego, odpowiednio marszałek województwa albo starosta wydają to pozwolenie w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku o jego wydanie. 13

14 Z R I D Postępowania oraz szczególny tryb zawiadomienia o wszczęciu postępowania. 7. Ustalenie kręgu stron postępowania należy do każdoczesnego obowiązku organu właściwego w sprawie, do którego wpłynął wniosek. Wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych wysyłają zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wnioskodawcy, właścicielom lub użytkownikom wieczystym nieruchomości objętych wnioskiem o wydanie tej decyzji na adres wskazany w katastrze nieruchomości (ewidencji gruntów), a w przypadku, inwestycji drogowej realizowanej na obszarze dwóch lub więcej województw wojewodom, na których obszarze właściwości znajduje się część nieruchomości objętej wnioskiem o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, oraz zawiadamiają pozostałe strony w drodze obwieszczeń, odpowiednio w urzędzie wojewódzkim lub starostwie powiatowym, a także w urzędach gmin właściwych ze względu na przebieg drogi, na stronach internetowych tych gmin i w prasie lokalnej. Doręczenie zawiadomienia na adres wskazany w katastrze nieruchomości (ewidencji gruntów) jest skuteczne (art. 11d ust. 5). 14

15 Z R I D Postępowania oraz szczególny tryb zawiadomienia o wszczęciu postępowania. Zawiadomienie to zawiera w szczególności: 1) oznaczenie nieruchomości lub ich części, objętych wnioskiem o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, według katastru nieruchomości; 2) informację o terminie i miejscu, w którym strony mogą zapoznać się z aktami sprawy. Co istotne, jeżeli stan prawny nieruchomości jest nieuregulowany, wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych wysyłają zawiadomienie o wszczęciu postępowania, jedynie wnioskodawcy, czyli zarządcy drogi, tj. w zasadzie organowi administracji publicznej wymienionemu w art. 11b ust. 1 ustawy. 2) Ustawodawca w art. 11d ust. 9 wprowadza ponadto szczególny skutek, jaki niesie ze sobą wystosowanie zawiadomienia o wszczęciu postępowania. Z tym dniem nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego, objęte wnioskiem o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, nie mogą być przedmiotem obrotu w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami, a czynność prawna dokonana z naruszeniem tego zakazu jest nieważna. Podmioty publiczne w następstwie zawiadomienia o wszczęciu postępowania pozbawione są możliwości rozporządzania nieruchomościami, które weszły w zakres planowanej inwestycji. 15

16 Z R I D Termin wydania decyzji, sankcje z tytułu jego przekroczenia. 8. Ustawodawca wprowadził również na mocy przepisu szczególnego instrument realnie dyscyplinujący organ właściwy do orzekania w przedmiocie zezwolenia sprzyjający terminowemu załatwieniu sprawy. Art. 11h ust. 1 stanowi, że w przypadku, gdy organ ten nie wyda decyzji w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku, organ wyższego stopnia wymierza - w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie - karę w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki. 9. Ustawodawca w specustawie drogowej wprowadził w tym zakresie regulację szczególną, którą formułuje art. 11f ust. 3. Klasyczne doręczenie w rozumieniu ogólnych reguł k.p.a. przez wojewodę lub starostę decyzji na piśmie dotyczy jedynie wnioskodawcy (zarządy drogi). Z kolei o jej wydaniu powiadamia się pozostałe strony w drodze obwieszczeń, odpowiednio w urzędzie wojewódzkim lub starostwie powiatowym oraz w urzędach gmin właściwych ze względu na przebieg drogi, na stronach internetowych tych gmin, a także w prasie lokalnej. 16

17 Z R I D Różnice w odniesieniu do trybu odwoławczego oraz sądowej kontroli legalności decyzji. 10. W myśl art. 11g ust. 1 od decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowe służy stronie odwołanie do organu wyższego stopnia, którym jest wojewoda w przypadku wydania decyzji przez starostę oraz minister właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w przypadku wydania decyzji przez wojewodę. Odwołanie składa się w terminie 14 dni od jej doręczenia w trybie, którym mowa w art. 11f ust. 3 za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w pierwszej instancji. W tym zakresie stosuje się przepisy k.p.a., a zatem organ, którego decyzja została zaskarżona może w terminie 7 dni uwzględnić odwołanie i uchylić lub zmienić decyzję. Jeżeli nie dokona weryfikacji decyzji w drodze samokontroli, obowiązany jest przekazać w tym terminie odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu (art. 133 k.p.a. w związku z art. 132 k.p.a.). Na mocy art. 11g ust. 2 organ odwoławczy rozpatruje środek zaskarżenia w terminie 30 dni, niemniej jednak przepis ten stanowi tzw. superfluum ustawowe nie wnosząc niczego nowego do porządku prawnego, bowiem termin maksymalny określony w k.p.a. dla postępowań odwoławczych wynosi miesiąc niezależnie od tego, czy sprawa ma charakter szczególnie skomplikowany, czy też nie. 17

18 Z R I D Różnice w odniesieniu do trybu odwoławczego oraz sądowej kontroli legalności decyzji. Zakaz uchylania w całości wskazuje, że organ powinien taką decyzję uchylić w części i w tym zakresie orzec co do istoty lub ewentualnie w tym zakresie umorzyć postępowanie w pierwszej instancji, czyli podjąć przewidziane zresztą w Kodeksie rozstrzygnięcie oparte na art pkt 2 k.p.a. Z pewnością jednak prawidłowej interpretacji art. 11g ust. 3 nie ułatwia niejasna jego treść. Podkreślenia wymaga, że takie samo ograniczenie przewidziano na etapie sądowej kontroli legalności decyzji. Sąd nie może uchylić w całości decyzji częściowo wadliwej. Należy pamiętać ponadto, że sąd powinien rozpatrzyć skargę na decyzję w terminie dwóch miesięcy. Termin ten liczony będzie od dnia wpływu skargi wraz z aktami z organu odwoławczego, którego decyzja została do Sądu zaskarżona. 18

19 Z R I D Decyzja ZRID 11. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności: 1) wymagania dotyczące powiązania drogi z innymi drogami publicznymi, z określeniem ich kategorii; 2) określenie linii rozgraniczających teren, w tym określenie granic pasów drogowych innych dróg publicznych w przypadku gdy wniosek, o którym mowa w art. 11d, zawiera określenie granic tych pasów; 3) warunki wynikające z potrzeb ochrony środowiska, ochrony zabytków i dóbr kultury współczesnej oraz potrzeb obronności państwa; 4) wymagania dotyczące ochrony uzasadnionych interesów osób trzecich; 5) zatwierdzenie podziału nieruchomości, o którym mowa w art. 12 ust. 1; 6) oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego; 7) zatwierdzenie projektu budowlanego; 8) w razie potrzeby inne ustalenia dotyczące: 19

20 Z R I D Decyzja ZRID a) określenia szczególnych warunków zabezpieczenia terenu budowy i prowadzenia robót budowlanych, b) określenia obowiązku budowy i okresu użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych, c) określenia obowiązku i terminów rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania oraz tymczasowych obiektów budowlanych, d) określenia szczegółowych wymagań dotyczących nadzoru na budowie, e) obowiązku budowy lub przebudowy sieci uzbrojenia terenu, f) obowiązku budowy lub przebudowy urządzeń wodnych lub urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, g) obowiązku budowy lub przebudowy innych dróg publicznych, h) obowiązku budowy lub przebudowy zjazdów, i) określenia ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości dla realizacji obowiązków, o których mowa w lit. b, c oraz e-h, j) zezwolenia na wykonanie obowiązków, o których mowa w lit. b, c oraz e-h. 20

21 Z R I D Nabywanie nieruchomości pod drogi, odszkodowania. 12. Decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zatwierdza się podział nieruchomości. Linie rozgraniczające teren, w tym granice pasów drogowych, ustalone decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowią linie podziału nieruchomości. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w art. 12 ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. 4b. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w art. 12 ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. 21

22 Z R I D Nabywanie nieruchomości pod drogi, odszkodowania. Jeżeli decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 60 dni od dnia nadania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności. Na wniosek osoby uprawnionej do otrzymania odszkodowania, za nieruchomości, o których mowa w art. 12 ust. 4, wypłaca się zaliczkę w wysokości 70% odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji ustalającej wysokość odszkodowania, o której mowa w art. 12 ust. 4g. Wypłata zaliczki następuje jednorazowo w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku. Osoba, której wypłacono zaliczkę, lub jej spadkobiercy są obowiązani do zwrotu zaliczki po jej waloryzacji na dzień zwrotu, jeżeli decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej została zmieniona, uchylona w całości lub w części dotyczącej tej osoby, lub stwierdzono jej nieważność. Właściwy zarządca drogi może nabywać w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy, nieruchomości, w tym lokale mieszkalne, poza pasami drogowymi w celu dokonania ich zamiany na nieruchomości położone w pasach drogowych lub wydzielania ich w tych pasach w postępowaniu scaleniowowymiennym. 22

23 Z R I D Nabywanie nieruchomości pod drogi, odszkodowania. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej określa termin odpowiednio wydania nieruchomości lub wydania nieruchomości i opróżnienia lokali oraz innych pomieszczeń. Termin ten nie może być krótszy niż 120 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Egzekucję obowiązku wynikającego z decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przeprowadza się w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku właściwego zarządcy drogi. Wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych nadają decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygor natychmiastowej wykonalności na wniosek właściwego zarządcy drogi, uzasadniony interesem społecznym lub gospodarczym. 3. Decyzja, o której mowa w art. 17 ust. 1: 2) zobowiązuje do niezwłocznego wydania nieruchomości, opróżnienia lokali i innych pomieszczeń; 3) uprawnia do faktycznego objęcia nieruchomości w posiadanie przez właściwego zarządcę drogi; 4) uprawnia do rozpoczęcia robót budowlanych; 5) uprawnia do wydania przez właściwy organ dziennika budowy. 23

24 Z R I D Nabywanie nieruchomości pod drogi, odszkodowania. Wysokość odszkodowania, o którym mowa w art. 12 ust. 4a, ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania. W przypadku, w którym dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości objętej decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej odpowiednio wyda tę nieruchomość lub wyda nieruchomość i opróżni lokal oraz inne pomieszczenia niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 30 dni od dnia: 1) doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji, o której mowa w art. 17, 2) doręczenia postanowienia o nadaniu decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności albo 3) w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna - wysokość odszkodowania powiększa się o kwotę równą 5% wartości nieruchomości lub wartości prawa użytkowania wieczystego. 24

25 Z R I D Nabywanie nieruchomości pod drogi, odszkodowania. W przypadku gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym został wyodrębniony lokal mieszkalny, wysokość odszkodowania, o którym mowa w ust. 1, przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zamieszkałemu w tym budynku albo lokalu, powiększa się o kwotę zł w odniesieniu do tej nieruchomości. W przypadku gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy rodzinnych ogrodów działkowych ustanowionych zgodnie z ustawą z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych, podmiot, w którego interesie nastąpi likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego lub jego części, zobowiązany jest: 1) wypłacić działkowcom - odszkodowanie za stanowiące ich własność nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działkach; 2) wypłacić stowarzyszeniu ogrodowemu - odszkodowanie za stanowiące jego własność urządzenia, budynki i budowle rodzinnego ogrodu działkowego przeznaczone do wspólnego korzystania przez użytkujących działki i służące do zapewnienia funkcjonowania ogrodu; 3) zapewnić grunty zastępcze na odtworzenie rodzinnego ogrodu działkowego. 25

26 Z R I D Nabywanie nieruchomości pod drogi, odszkodowania. W przypadku gdy inwestycja drogowa wymaga przejścia przez tereny wód płynących bądź tereny linii kolejowej, właściwy zarządca drogi jest uprawniony do nieodpłatnego zajęcia tego terenu na czas realizacji tej inwestycji. Właściwy zarządca drogi nie później niż w terminie 30 dni przed planowanym zajęciem terenu, o którym mowa w ust. 1, uzgadnia w drodze pisemnego porozumienia z zarządcą infrastruktury kolejowej lub z odpowiednimi organami, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne, zakres, warunki i termin zajęcia tego terenu. Lasy Państwowe, zarządzające nieruchomościami, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, na podstawie ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, są obowiązane do dokonania nieodpłatnie wycinki drzew i krzewów oraz ich uprzątnięcia w terminie ustalonym w odrębnym porozumieniu między Lasami Państwowymi a właściwym zarządcą drogi. Do usuwania drzew i krzewów znajdujących się na nieruchomościach objętych decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, z wyjątkiem drzew i krzewów usuwanych z nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, nie stosuje się przepisów o ochronie przyrody w zakresie obowiązku uzyskiwania zezwoleń na ich usunięcie oraz opłat z tym związanych. 26

27 Z R I D Nabywanie nieruchomości pod drogi, odszkodowania. Nie stwierdza się nieważności ostatecznej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, jeżeli wniosek o stwierdzenie nieważności tej decyzji został złożony po upływie 14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, a inwestor rozpoczął budowę drogi. Art Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio. 2. W przypadku uwzględnienia skargi na decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności, sąd administracyjny po upływie 14 dni od dnia rozpoczęcia budowy drogi może stwierdzić jedynie, że decyzja narusza prawo z przyczyn wyszczególnionych w art. 145 lub 156 Kodeksu postępowania administracyjnego. 27

28 Z R I D Pozwolenie na użytkowanie drogi. W myśl art. 32 ust. 1 - do oddawania do użytkowania drogi stosuje się przepisy ustawy pr. bud. Oznacza to, że organami tymi są wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego (zamiast wojewody) - w stosunku do dróg krajowych i wojewódzkich (art. 83 ust. 1 pr. bud. w zw. z art. 82 ust. 3 i 4 pr. bud.) oraz powiatowy inspektor nadzoru budowlanego (zamiast starosty) - w stosunku do dróg powiatowych i gminnych. Pozostałe przepisy określone w art. 32 ust. 2-7 stanowią z kolei rozwiązania szczególne dotyczące możliwości wydania pozwolenia na użytkowanie drogi w odniesieniu do jezdni lud odcinka drogi, na których zakończono budowę oraz możliwości wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie drogi, jezdni lub odcinka drogi, pomimo niespełnienia wymagań ochrony środowiska. Podkreślenia wymaga, że w następstwie powyższej nowelizacji oraz odesłania do regulacji przepisów Prawa budowlanego aktualnie oddanie drogi do użytkowania następuje co do zasady w trybie skutecznego zawiadomienia właściwego organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy na podstawie art. 54 pr. bud. 28

29 Z R I D Pozwolenie na użytkowanie drogi. W świetle bowiem art. 55 pr. bud. uzyskanie pozwolenia na użytkowanie konieczne jest m.in. w przypadku, w którym obiekt budowlany jest zaliczany do kategorii V, IX-XVIII, XX, XXII, XXIV, XXVII-XXX. Tymczasem z załącznika do Prawa budowlanego określającego poszczególne kategorie obiektów, wynika, że drogi należą do kategorii XXV, a zatem oddanie ich do użytkowania zgodnie z prawem wymagać będzie od inwestora jedynie zawiadomienia o zakończeniu budowy. W związku z powyższym do użytkowania drogi w trybie zawiadomienia o zakończeniu budowy można co do zasady przystąpić, jeżeli organ nadzoru budowlanego, w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, nie zgłosi sprzeciwu w drodze decyzji (art. 54 pr. bud.). Z kolei złożenie wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie konieczne będzie w przypadkach opisanych w art. 32 ust. 2 i 3. Przepisy ust. 2-5 stosuje się odpowiednio do drogowych obiektów inżynierskich, objętych decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego, w zakresie objętym projektem zagospodarowania terenu w liniach rozgraniczających drogi, nie stanowi istotnego odstąpienia, o którym mowa w art. 36a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - 29

30 Z R I D Ograniczenie w zakresie stosowania nadzwyczajnych trybów weryfikacji zezwolenia oraz sądowej kontroli jego legalności. Prawo budowlane, jeżeli nie wymaga uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów, wymaganych przepisami szczególnymi. Specustawa drogowa wprowadza istotne ograniczenie możliwości stwierdzania na wniosek nieważności ostatecznej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, z punktu widzenia upływu czasu od dnia wejścia decyzji do obrotu prawnego i nie ma tutaj znaczenia typ kwalifikowanej wady prawnej (art. 156 k.p.a.), którą decyzja ta byłaby dotknięta. Na mocy art. 31 ust. 1 - nie stwierdza się nieważności ostatecznej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, jeżeli wniosek o stwierdzenie nieważności tej decyzji został złożony po upływie 14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, a inwestor rozpoczął budowę drogi. W postępowaniach o stwierdzenie nieważności prowadzonych na wniosek, strona ma jedynie 14 dni od dnia uzyskania przez decyzję statusu decyzji ostatecznej do skutecznego złożenia żądania przy jednoczesnym założeniu, że inwestor rozpoczął realizację zamierzenia w rozumieniu art. 41 pr. bud., a więc przynajmniej dokonał wytyczenia geodezyjnego terenu. 30

31 Z R I D Ograniczenie w zakresie stosowania nadzwyczajnych trybów weryfikacji zezwolenia oraz sądowej kontroli jego legalności. Upływ tego terminu nie powoduje bezskuteczności samego wniosku. Organ musi bowiem wszcząć postępowanie w oparciu o zasadę skargowości, niemniej jednak nawet, jeżeli zarzuty okażą się uzasadnione i decyzja dotknięta jest jedną z kwalifikowanych wad prawnych, organ obowiązany będzie jedynie do stwierdzenia wydania kontrolowanej decyzji z naruszeniem prawa, co wynika z odpowiedniego stosowania w tym zakresie art k.p.a. Otwiera to dla strony możliwość dochodzenia odszkodowania przed sądem powszechnym, o ile oczywiście wykazany zostanie związek przyczynowy pomiędzy wadliwym aktem administracyjnym a potencjalną szkodą, którą decyzja ta wywołała, niemniej jednak sama decyzja - pomimo że wadliwa - pozostanie w obrocie prawnym. Również w odniesieniu do przypadku uwzględnienia przez Sąd Administracyjny skargi na decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności, Sąd orzekający po upływie 14 dni od dnia rozpoczęcia budowy drogi może stwierdzić jedynie, że decyzja narusza prawo z przyczyn wyszczególnionych w art. 145 lub 156 k.p.a. Pozwoli to pozostawić w obrocie prawnym ostateczne i wykonalne już w pierwszej instancji (wskutek nadanego rygoru) zezwolenie, pomimo przypisania mu jednej z kwalifikowanych wad prawnych właściwych zarówno dla stwierdzenia nieważności, jak również wznowienia postępowania. 31

32 Z R I D jako uproszczona forma realizacji robót drogowych Dziękuję za uwagę i proszę o pytania. 32