REKOMENDACJE SPOŁECZNE

Transkrypt

1 REKOMENDACJE SPOŁECZNE przygotowane w ramach Energetycznej narady obywatelskiej Włącz się w Opolu Lubelskim maj 2014 Projekt pt. Udział społeczny w tworzeniu lokalnych strategii i planów energetycznych współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.

2 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim Lista rekomendacji: 1. PROGRAM ROZWOJU TECHNOLOGII ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII (OZE) 2. NABYWANIE ENERGII W RAMACH GRUP ZAKUPOWYCH 3. MODERNIZACJA OŚWIETLENIA ULICZNEGO 4. NOWE ŹRÓDŁA CIEPŁA 5. ENERGETYKA WODNA 6. EDUKACJA MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH 7. ENERGOOSZCZĘDNE ROZWIĄZANIA 8. ENERGETYKA SŁONECZNA 9. UWZGLĘDNIENIE OZE W MIEJSCOWYCH PLANACH ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 10. BIOGAZ I BIOPALIWA 11. ZACHĘTY FINANSOWE DLA INWESTORÓW 12. TERMOMODERNIZACJA SIECI CIEPŁOWNICZEJ 13. TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW 14. MONITORING UTRATY ENERGII CIEPLNEJ 15. PARTNERSKIE PROJEKTY DOT. OZE 2

3 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 1 Program rozwoju technologii Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) Przeprowadzenie konsultacji społecznych. Wyłonienie przez gminę specjalistycznej firmy, która: o przeprowadzi diagnozę terytorium pod względem potencjału rozwoju poszczególnych technologii OZE (np. energii solarnej, wiatrowej); o opracuje program rozwoju technologii OZE. Przyjęcie programu przez Radę Gminy jako część Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Uzgodnienie z programem innych dokumentów obowiązujących w gminie (np. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i założeń do planu zaopatrzenia w energię i paliwa gazowe). Gmina lider przedsięwzięcia. Konieczne jest również uwzględnienie innych interesariuszy, takich jak: spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, zakład energetyczny. Przygotowanie programu powinno rozpocząć się w IV kwartale 2014 roku. Rozwój technologii OZE powinien zostać zaplanowany w dłuższej perspektywie czasu w oparciu o rzetelną analizę szans powodzenia inwestycji w poszczególne technologie. Konieczne jest wskazanie miejsc szczególnie sprzyjających rozwojowi poszczególnych technologii OZE. Dokumenty w tym zakresie powinny być szeroko konsultowane, aby uniknąć protestów społecznych, które miały miejsce w przeszłości (np. w przypadku budowy biogazowni czy instalacji wiatrowych). Stworzenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej którego częścią ma być program rozwoju technologii OZE ma być jednym z warunków brzegowych umożliwiających pozyskanie środków europejskich w nowej perspektywie finansowej Znalezienie środków na stworzenie dokumentu strategicznego. Pogodzenie zdania, oczekiwań, potrzeb, stanowisk różnych środowisk. Utożsamienie się mieszkańców z dokumentem. 3

4 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim REKOMENDACJA NR 2 Nabywanie energii w ramach grup zakupowych Wzmocnienie pozycji gminy w negocjacjach z dostawcami energii poprzez tworzenie grup zakupowych. Zaproszenie do grupy zakupowej innych samorządów. Doradztwo i pomoc merytoryczna skierowana podmiotów, które nie mogą wraz z gminą tworzyć grupy zakupowej, lecz mają szansę założyć własną, tj. spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych, przedsiębiorców i osób fizycznych. Okoliczne gminy. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Realizacja rekomendacji powinna zostać poprzedzona: analizą rynku oraz uwarunkowań prawnych; audytem odnośnie zużycia energii; sprawdzeniem zasad taryfowania. Zakup energii od 2015 roku. Organizowane przez gminę przetargi na zakup energii elektrycznej przyniosły znaczne oszczędności. Stworzenie grupy zakupowej wzmocni negocjacyjną pozycję gminy, co może się przyczynić do jeszcze większego zmniejszenia kosztów. Do tej pory okoliczne samorządy nie były zainteresowane stworzeniem grupy zakupowej. Bycie liderem grupy zakupowej wiąże się z dużą ilością dodatkowej pracy oraz odpowiedzialnością. W przypadku prób tworzenia grup zakupowych podmiotów nie będących częścią sektora publicznego, dużym problemem może stanowić znaczne rozdrobnienie oraz potrzeba wcześniejszego zbudowania zaufania. 4

5 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 3 Modernizacja oświetlenia ulicznego Zastąpienie lamp sodowych nowymi lampami LED-owymi, które mogłyby być zasilane energią solarną i wiatrową (lampy hybrydowe). Zakład energetyczny. Wymiana istniejącego oświetlenia powinna następować stopniowo i systematycznie np. przy okazji remontów istniejących dróg. Przy nowych inwestycjach drogowych, oświetlenie uliczne powinno być od początku budowane przy użyciu nowoczesnych i energooszczędnych rozwiązań. Działanie gminy może zachęcić innych obywateli do stosowania technologii OZE. Lampy LED-owe są tańsze w utrzymaniu od sodowych. Nowoczesne oświetlenie uliczne świadczy dobrze o gminie i buduje jej pozytywny wizerunek. Właścicielem większości ulicznych punktów świetlnych jest zakład energetyczny, który nie jest zainteresowany ograniczeniem zużycia energii. Zakład mógłby uczestniczyć w wymianie oświetlenia, ale musi widzieć w tym jakąś korzyść. Brak formalnych możliwości nacisku na zakład energetyczny. 5

6 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim REKOMENDACJA NR 4 Nowe źródła ciepła Zachęta do rozważenia alternatywnych, indywidualnych źródeł ciepła w przypadku oddalonych od sieci budynków szkoły itp. Instalacja nowoczesnych - kotłów. Wykorzystywanie do produkcji ciepła biomasy. Gmina funkcja doradcza, rekomendowanie najlepszych rozwiązań, pomoc finansowa. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Gospodarstwa indywidualne. Rozpoznanie zasobów surowcowych natychmiast. Instalacje nowych źródeł ciepła powinna być dostosowana do potrzeb i możliwości finansowych. Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska. Możliwe oszczędności finansowe dla inwestorów. W przypadku wielu budynków, korzystanie z usług Okręgowego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej będzie bardziej opłacalne niż indywidualne źródła ciepła. 6

7 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 5 Energetyka wodna Diagnoza możliwości rozwoju energetyki wodnej na terenie gminy. Wykorzystanie cieków wodnych i spiętrzeń do budowy instalacji energetycznych. Inwestorzy prywatni przy wsparciu gminy. W pierwszej kolejności należy skupić się na diagnozie. W oparciu o udokumentowany potencjał należy zachęcić inwestorów. Obecnie na terenie gminy wykorzystywane jest tylko ok. 10% potencjału produkcji energii z instalacji wodnych. Istnieją spiętrzenia, które można wykorzystać do rozwoju energetyki wodnej. Bariery administracyjne trudności z uzyskaniem pozwoleń wodnoprawnych (procedura może trwać nawet 8-10 lat). Stosunki własnościowe. 7

8 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim REKOMENDACJA NR 6 Edukacja młodzieży i dorosłych Prowadzenie akcji edukacyjnych dla dzieci, młodzieży i dorosłych w dziedzinie oszczędzania energii, w tym: stworzenie punktu doradztwa energetycznego, służącego informacjami dla mieszkańców, jak również dla potencjalnych inwestorów; organizacja konkursów w szkołach; promowanie współzawodnictwa pomiędzy rodzinami uczniów w zakresie oszczędności energii zwyciężali by ci, którzy poprzez wprowadzenie różnych działań w swoich domach, doprowadzaliby do coraz mniejszego zużycia prądu ; organizacja wystaw i spotkań; stworzenie bazy dobrych praktyk i promocja dobrych przykładów; publikacja materiałów edukacyjnych; produkcja eko-gadżetów. Gmina Szkoły Organizacje pozarządowe Od 2014 roku. Koszty energii można zmniejszyć poprzez bardziej oszczędne gospodarowanie. W wielu przypadkach wpływ gminy na sposób funkcjonowania osób mieszkających w domach jednorodzinnych, wspólnotach mieszkaniowych i spółdzielniach ogranicza się do zachęcania i edukacji. Świadomość ekologiczną można kształtować w każdym wieku, najlepiej jednak rozpocząć ten proces na jak najwcześniejszym etapie edukacji. Źródła finansowania. Koordynacja zróżnicowanych działań. 8

9 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 7 INNE UWAGI Energooszczędne rozwiązania Wprowadzenie rozwiązań służących oszczędzaniu energii cieplnej i elektrycznej w budynkach publicznych (np. wymiana oświetlenia, sprzętu AGD). Inwestycje służące ograniczeniu strat przesyłu energii cieplnej. Montaż czujników regulujących korzystanie z energii (np. oświetlenia). Monitorowanie zużycia energii. Inteligentne systemy zarządzania energią. Prowadzenie przez gminę doradztwa i udostępnianie informacji nt. energooszczędnych rozwiązań. Firmy działające w formule ESCO 1. W pierwszej kolejności niezbędne jest zebranie informacji dotyczących firm działających w formule ESCO (które nie są jeszcze popularne w Polsce) Jak najszybciej potrzebne jest także przygotowanie i oszacowanie kosztów koniecznych inwestycji. Korzyści ekonomiczne (oszczędność energii). Korzyści środowiskowe (ochrona klimatu i powietrza). Korzyści wizerunkowe (podniesienie prestiżu gminy). Wartość edukacyjna dostęp do doradztwa i informacji, możliwość zapoznania się z rozwiązaniami stosowanymi przez innych. Monitoring zużycia energii uczy o tym, na co zużywa się najwięcej energii i jakie oszczędności przynoszą różne rodzaje rozwiązań. Wysokie koszty związane z wprowadzeniem energooszczędnych rozwiązań. Element doradztwa można też uwzględnić w rekomendacji dotyczącej edukacji. 1 ESCO z ang. Energy Service Company, Firma Usług Energetycznych. Firmy typu ESCO realizują kompleksowe usługi w zakresie gospodarowania energią (usługi związane ze zmniejszeniem zużycia i zapotrzebowania na energię dla swoich klientów końcowych użytkowników energii, np. samorządy). Usługi te są realizowane w oparciu o kontrakty wykonawcze, w których firma ESCO gwarantuje uzyskanie oszczędności finansowych i energetycznych. W zakres usług ESCO mogą wchodzić nie tylko przedsięwzięcia zwiększające efektywność wykorzystania energii, ale też konserwacja i poprawa sprawności urządzeń, skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła, nowe technologie, alternatywne wytwarzanie energii elektrycznej, jeżeli tylko koszt tych usług pochodzi z osiągniętych oszczędności energii. 9

10 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim REKOMENDACJA NR 8 Energetyka słoneczna Montaż instalacji kolektorów solarnych i paneli fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej i w gospodarstwach indywidualnych. Wsparcie doradcze dla podmiotów prywatnych chcących inwestować w energetykę słoneczną. Inwestorzy prywatni. W pierwszej kolejności potrzebne jest dobre rozpoznanie potrzeb, zgromadzenie dobrych przykładów z innych gmin i przygotowanie gotowych projektów W kolejnym etapie niezbędne będzie poszukiwanie źródeł finasowania i inwestorów. W województwie lubelskim istnieją wyjątkowo sprzyjające warunki do rozwoju energetyki słonecznej. Rozwój OZE wspiera ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Uwarunkowania prawne (brak ustawy OZE). Małe środki finansowe. 10

11 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 9 Uwzględnienie OZE w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Konsultacje z mieszkańcami na temat możliwych lokalizacji nowych instalacji opartych na technologiach OZE. Wprowadzenie zmian w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Mieszkańcy. Organizacje pozarządowe. Inwestorzy zewnętrzni z dziedziny energetyki odnawialnej. Od 2015 roku Zapisy w miejscowych planach są jednym z warunków mogących zachęcić inwestorów prywatnych do realizacji projektów związanych z OZE. Plany dostarczają mieszkańcom informację na temat tego, jak przestrzeń wokół nich może się w przyszłości zmieniać. Pomysły na realizację instalacji niektórych inwestycji OZE wzbudzały w przeszłości kontrowersje społeczne (np. w przypadku biogazowni). Zgromadzenie odpowiednich środków finansowych potrzebnych do przygotowania planów. Proces uzgodnień zabiera dużo czasu. Niewystarczająca wiedza urbanistów na temat OZE. 11

12 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim REKOMENDACJA NR 10 Biogaz i biopaliwa Zachęcanie i wsparcie inwestorów prywatnych do budowy instalacji biogazowych, biomasowych i biopaliwowych. Wspieranie rozwoju upraw pod produkcję biomasy. Edukowanie na temat zalet podobnych instalacji. Inwestorzy prywatni przy wsparciu gminy. W pierwszej kolejności niezbędne jest zbudowanie zaplecza (zasoby biomasy) Do realizacji inwestycji potrzeba więcej czasu przekonanie do tych technologii wymaga ciągłego informowania i pokazywania dobrych praktyk Wykorzystanie odpadów z produkcji zwierzęcej Wzbogacanie gleby w składniki mineralne Mało surowców potrzebne są dodatkowe uprawy pod produkcję biomasy. Możliwy opór społeczny. W obecnych warunkach prawnych, opłacalność podobnych inwestycji jest niepewna. 12

13 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 11 Zachęty finansowe dla inwestorów Stworzenie lokalnego systemu zachęt i wsparcia dla potencjalnych inwestorów w OZE, w tym ulgi w podatkach od nieruchomości. Stworzenie katalogu przedsięwzięć OZE i energooszczędnych, które kwalifikowałyby do otrzymania wsparcia finansowego. Zachęty finansowe powinny być przewidziane dla różnych grup m.in. przedsiębiorców, wspólnot i spółdzielni oraz właścicieli nieruchomości. System wsparcia finansowego powinien zostać poprzedzony analizą ekonomiczną możliwości budżetowych gminy oraz skoordynowany z pozostałymi dokumentami strategicznymi. Gmina Etap przygotowawczy od roku 2014 Inwestycje w OZE sprzyjają ochronie środowiska oraz podnoszą atrakcyjność regionu dla mieszkańców, turystów oraz inwestorów. Rozwój technologii OZE sprzyja tworzeniu nowych usług i miejsc pracy. Zrównoważenie dochodów i wydatków w budżecie gminy. 13

14 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim REKOMENDACJA NR 12 Termomodernizacja sieci ciepłowniczej Poprawa izolacji rur przesyłowych (wymiana rur na preizolowane, ale także ocieplanie specjalną pianką istniejących rur). Okręgowe Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. Stopniowo, przy okazji wymiany rur, awarii, modernizacji sieci. Zmniejszenie utraty ciepła podniesie efektywność energetyczną sieci. Pokrycie kosztów modernizacji sieci skąd wziąć pieniądze? Struktura własności sieci OPEC jest właścicielem sieci tylko do węzła ciepłowniczego Właściciel sieci nie jest zainteresowany ograniczaniem strat przesyłu (bo kosztami utraconej energii obciąża odbiorców). Zdobycie środków na modernizację i okres zwrotu podobnej inwestycji. 14

15 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 13 Termomodernizacja budynków Sporządzenie wstępnych audytów energetycznych budynków Ocieplenie ścian zewnętrznych, stropodachów oraz montaż zaworów termostatycznych, liczników ciepła itp. w budynkach należących do gminy. Zachęcanie do modernizacji innych podmiotów oraz ich wsparcie niefinansowe (np. w postaci edukacji i doradztwa). Pozyskiwanie środków zewnętrznych przez gminę, z których mogliby też korzystać właściciele prywatni, jak również wspólnoty mieszkaniowe, czy spółdzielnie. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Właściciele prywatni. Od teraz gromadzenie informacji na temat źródeł dostępnych środków dla gminy i innych podmiotów działających na jej terytorium. W dalszej kolejności realizacja inwestycji do roku 2020 (ze względu na nową perspektywę finansową i dostępne fundusze unijne). Termomodernizacja ogranicza ilość zużytej energii cieplnej oraz przyczynia się do zmniejszenia kosztów. Spółdzielnie mieszkaniowe oraz indywidualni mieszkańcy nie mają bezpośredniego dostępu do środków unijnych potrzebne jest pośrednictwo np. gminy. 15

16 Energetyczna narada obywatelska Włącz się w Opolu Lubelskim REKOMENDACJA NR 14 INNE UWAGI Monitoring utraty energii cieplnej Wykorzystanie różnych metod, w tym kamer termowizyjnych do ustalenia miejsc występowania mostków termicznych (mostków cieplnych) powodujących utratę energii. Zakup lub wypożyczenie kamer przez gminę i ich udostępnianie mieszkańcom w ramach działań promujących termomodernizację. Firma/organizacja wykonująca audyty energetyczne. Lokalny klaster energetyczny. Działania edukacyjne należy rozpocząć jak najszybciej pokazywanie przykładów podobnych projektów jako wzór i zachęta do działania Realizacja do roku 2020 (ze względu na możliwości finansowe i środki unijne). Duży udział energii cieplnej w bieżących kosztach mieszkańców. Koszty inwestycji kamerę termowizyjną można zakupić w ramach dużego projektu realizowanego przez gminę lub lokalną (regionalną) organizację pozarządową. Brak świadomości wśród mieszkańców ludzie nie wiedzą czy i jak mogę ograniczyć straty ciepła w swoim domu. Związek z rekomendacją Termomodernizacja budynków. 16

17 Rekomendacje społeczne REKOMENDACJA NR 15 Partnerskie projekty dot. OZE Poszukiwanie środków zewnętrznych na realizację projektów OZE, w których partnerami gminy byliby: o mieszkańcy; o wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe; o przedsiębiorcy. Właściciele domów jednorodzinnych. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Przedsiębiorcy. Organizacje pozarządowe. W pierwszej kolejności konieczne jest przeprowadzenie analizy dotyczącej technologii, jakie należałoby rozwijać w gminie. Realizacja inwestycji będzie możliwa od momentu pojawienia się możliwości uzyskania zewnętrznego dofinansowania. Wspólne działania dają większe szanse powodzenia. Duża konkurencja ze strony innych samorządów ubiegających się o te same środki. 17