przez lornetkę i zauważył: "Rzeczywiście, są piękne, ale nie są nasze".

Transkrypt

1 przez lornetkę i zauważył: "Rzeczywiście, są piękne, ale nie są nasze". Zszedł pod pokład i zastrzelił się. Hornet przejął od Enterprise zadanie wystawiania bojowych patroli powietrznych około 5 godzin po wypuszczeniu ostatniego B-25, a w ciągu 36 godzin skrzydła SBD zostały zamontowane, stosując metody produkcji taśmowej. Oba lotniskowce weszły do Pearł Harbor 25 kwietnia, licząc na chwilę odpoczynku, ale były piłnie potrzebne na Morzu Koralowym. Ten rajd w istotny sposób podniósł morale Amerykanów, które bardzo potrzebowało sukcesu w tym momencie. Żadne wydarzenie w czasie wojny do bitwy koło Midway nie dało społeczeństwu amerykańskiemu tyle satysfakcji, co wiadomość, że Tokio zostało zbombardowane. Choć opinia publiczna chciała wiedzieć jakie samoloty zostały użyte i jak tam się dostały, prezydent Roosevelt żartobliwie poinformował, że przyleciały one z "Shangri-La", baśniowego miasta w Tybecie z książki Hittona "Stracony horyzont", wprowadzając ogólną wesołość. Praktyczny rezultat był również ważny. Cztery grupy japońskich myśliwców armii, pilnie potrzebne gdzie indziej, zostały w Japonii. Najwyższe dowództwo przygotowało plan rozciągnięcia szyków. co bezpośrednio doprowadziło do bitwy o Midway. Samo to było warte wysiłków włożonych w operację przez marynarkę wojenną i przez nieposkromionych pilotów armii, którzy zgłosili się na ochotnika, by wyrównać rachunki. "Moim zdaniem - napisał admirał Halsey - ich lot był najbardziej bohaterskim czynem w całej historii wojskowości." 5 l'~ '"'"Historia admirała Halseya". Z uwagi na tajemnicę w siłach zbrojnych - w pełni uzasadnioną japońskimi poszukiwaniami źródła pojawienia się B-25 marynarka wojenna nigdy nie doczekała się uznania za udział w tej operacji. która była ogółnie znanajako,,rajd Jimmy'ego Doolittle'a". 454

2 Spis treści Od Wydawcy 7 Wstęp 11 CZĘŚĆ PIERWSZA. OD PANA Y DO PEARL HARBOR l. Hakko lchiu Dwie Marynarki Wojenne Większa Wschodnia Azja Ostatni rok "pokoju" we wschodniej Azji Atak na Pearl Harbor Odpowiedzialność i próby naprawy 162 CZĘŚĆ DRUGA. FILIPINY I SĄSIADUJĄCE WODY 7. Nadciągające chmury Inwazja Upadek Guam Lądowania w Malezji Tylna straż na Filipinach 228 CZĘŚĆ TRZECIA. DALEKO OD PEARL HARBOR 12. Następstwa ataku na Pearl Harbor Wake Komunikacja i uderzenia z lotniskowców 300 CZĘŚĆ CZWARTA. OBRONA BARIERY MALAJSKIEJ 15. Dowództwo Abda Balikpapan Ośmiornica Preludium do inwazji Bitwa na Morzu Jawajskim Krwawy ciąg dalszy Wydarzenia na Oceanie Indyjskim Światło w tunelu

3 Od Wydawcy Morison napisał 14 tomów Historii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych w drugiej wojnie światowej, ale to właśnie ten tom otrzymał nagrodę Pulitzera! Dlaczego akurat ten, skoro w końcu przedstawia jedno wielkie pasmo klęsk Stanów Zjednoczonych i aliantów na Pacyfiku i Oceanie Indyjskim. Po pierwsze, dramatyzm sytuacji - żaden inny tom nie obfitował w takie nagromadzenie dramatycznych historii. Po drugie, kapitalna analiza ludzi władzy w Japonii w okresie od końca pierwszej wojny światowej do wybuchu wojny na Pacyfiku, oparta na wywiadach z Japończykami i przejętych przez Amerykanów bogatej dokumentacji japońskiej. To właśnie w obliczu klęski pojawiają się prawdziwi bohaterowie, którzy dają przykład innym swoją odwagą i męstwem. Morison kapitalnie ich znalazł i przedstawił nam tych najdzielniejszych z dzielnych.jak pisze, to oni swoim przykładem natchnęli innych do walki w tym najtrudniejszym dla Ameryki okresie wojny na Pacyfiku. Morison potrafi też docenić inwencję twórczą Japończyków, a szczególności podziwia genialnego dowódcę Japońskiej Marynarki Wojennej- Yamamoto, twórcę planu ataku na Pearl Harbor. Jego zdolność przewidywania była niemal legendarna. Znając Amerykę, wiedział, że jeśli nie wygra z Ameryką w przeciągu kilku miesięcy, Japonię czeka klęska, ponieważ nie mogła ona przeciwstawić się amerykańskiemu potencjałowi przemysłowemu przestawionemu na produkcję wojenną. Morison niekiedy bardzo krytycznie analizuje przyczyny klęski Amerykanów, czasem nie zostawiając suchej nitki przy niektórych nazwiskach dowódców. To jest jedna z jego kapitalnych cech. No bo kto by się odważył pisać krytycznie o przywódcach, którzy tak niedawno świętowali zwycięstwo nad Japonią? Morison miał taką odwagę. Miał nawet odwagę wytknąć Amerykanom, że w sprawie 7

4 wojny nie dali Japończykom wyboru. Brak dostaw ropy stawiał bowiem Japonię pod ścianą. Gdyby nie weszli oni do wojny, jej flota byłaby wkrótce bezużyteczna i Japonia musiałaby się poddać bez jednego wystrzału i zgodzić się na zapewne upokarzające v.arunki pokoju przedstawione im przez Stany Zjednoczone. Morison jest więc niezwykle obiektywny w swojej analizie przyczyn wybuchu wojny na Pacyfiku. Przebieg działań kończy się na nalotach sił Nagumo na Ceylon. Następnym etapem wojny było Midway. Ale to już jest temat osobnego tomu Morisona, wydanego już przez Finnę pod tytułem: "Morze Koralowe i Midway". Andrzej Ryba

5 Nieobliczalny czas ten, wszechpotężny Wszakże, co skryte, co jawne zacieni, Wszystko ma w mocy; kto krzywoprzysiężny. Tego obnaży, zaciętą myśl zmieni. Sofokles, Ajaks, Tragedie Sofoklesa w przekładzie R. R. Chodkowskiego, Warszawa 2009.

6 nej na dwóch oceanach. Selektywny pobór (do armii) był już przygotowany w kongresie, a na horyzoncie pojawiła się kwestia porozumienia z Brytyjczykami odnośnie niszczycieli i baz morskich, zaś amerykański przemysł, mimo niezdecydowania i niechęci, przekonany jednak o takiej konieczności, zaczął przestawiać produkcję z pokojowej na wojenną. O ile głównym i deklarowanym celem "Aktu o obronie narodowej" było zatrzymanie w kraju strategicznych materiałów i surowców, o tyle szerokie uprawnienia nadane prezydentowi umożliwiały mu wprowadzenie w życie zasad polityki narodowej poprzez wydawanie licencji eksportowych do krajów naszych przyjaciół, a odmówienie ich do naszych potencjalnych wrogów. W praktyce licencje wydawano tylko na eksport do państw Wspólnoty Brytyjskiej, Chin, Holenderskich Indii Wschodnich i ruchu oporu w Europie. To uratowało twarz Japończyków, ale było tak samo skuteczne w stopniowym odmawianiu jej dostępu do amerykańskiego rynku materiałów wojennych jak embargo. Daty i ogólną klasyfikację głównych zakazów eksportu przedstawiono poniżej: - 5 lipca 1940 roku - pewne surowce strategiczne, chemikalia. silniki lotnicze, ich części i wyposażenie; - 261ipca 1940 roku- paliwo do silników lotniczych, smary, pewne rodzaje żelaza i złomu stalowego września 1940 roku - wszystkie rodzaje żelaza i złomu stalowego. Badania Instytutu Gallupa wskazały, że 96% wyrażających opinię jest za, a 90% popiera całkowite embargo na wszystkie materiały wojenne 100 Japonia zaprotestowała przeciwko temu "nieprzyjaznemu aktowi", naiwnie uzasadniając to faktem, że przez kilka lat była głównym nabywcą amerykańskiego żelaza i złomu stalowego. Kiedy ambasador Japonii zjawił się w Departamencie Stanu, by wyrazić swój pogląd, Hull zauważył, że,jest rzeczą niesłychaną, by państwo prowadzące agresję i zajmujące terytorium innego kraju zwracało się do trzeciego, pokojowo nastawionego narodu, i poważnie upie- 100 Serwis informacyjny badania opinii publicznej. 20 października 1940 roku. R4

7 rało się, że będzie on winny nieprzyjaznym aktom, jeśli nie będzie ochoczo zaopatrywał w środki konieczne do prowadzenia wojny, by pomóc agresorowi w prowadzeniu przez niego polityki inwazji" listopada 1940 roku cesarz wyznaczył na stanowisko ambasadora w Waszyngtonie admirała Kichisaburo Nomurę, byłego ministra spraw zagranicznych, człowieka o silnym charakterze, znanego jako przeciwnika zerwania stosunków ze Stanami Zjednoczonymi. W tym czasie Japonia rozpoczęła intensywną militaryzację Wysp Marshalla i Karoliny, budując lotniska, bazy wodnosamolotów i fortyfikacje10". Między grudniem 1940 a styczniem 1941 roku zostało wprowadzone embargo na kolejne metale, ich rudy i wyroby. 27 stycznia Grew zapisał w swoim dzienniku: "Na mieście wiele mówi się o tym, że Japończycy, w przypadku zerwania stosunków dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi, przeprowadzą niespodziewany, zmasowany atak na Pearl Harbor. Oczywiście poinformowałem o tym nasz rząd" 103 Był to dokładnie ten moment, kiedy admirał Yamamoto rozpoczął planowanie ataku na Pearl Harbor. 7 lutego Grew zauważył, że Japonia kontynuuje swoją "politykę wygryzania" w kierunku południowym, tym razem wykorzystując niewypowiedzianą wojnę między Tajlandią a francuskimi Indochinami. Tajski rząd próbował wyrwać kilka piórek z pokonanego galijskiego koguta. Japonia prowadziła mediacje w tym sporze i na początku marca 1941 roku doprowadziła do zawarcia porozumienia. w dużej mierze we własnym interesie. Tajlandia uzyskała część.,utraconych prowincji", zaś Japonia, jako cenę za uratowanie pozostałych dla Francji, wymusiła na rządzie Vichy monopol na zakup plonów ryżu w Indochinach i prawo do zajęcia lotniska w Sajgonie w zasięgu lotów bombowców nad Singapur. '"' "Sprawy międzynarodowe, Japonia". '": Japończycy podczas rozprawy przed sądem wojennym twierdzili, że nie zbudowali żadnych obiektów militarnych na terenach mandatowych dopóki nie rozpoczęła się wojna. Mamy wiele dowodów przeczących temu. '''' "Dziesięć lat w Japonii". "Wydział Wywiadu Marynarki Wojennej nie przykładał wagi do tego rumoru" - rozpoczął admirał Stark, kiedy informował o tym admirała Kimmela. 85