Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część I. Czynniki determinujące zachowania profilaktyczne
|
|
- Alina Edyta Grzybowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 266 Hygeia Public Health 2015, 50(2): Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część I. Czynniki determinujące zachowania profilaktyczne Selected aspects of cancer prevention in Poland. Part I. Factors determining preventive behavior Jolanta Gładczuk 1/, Katarzyna Maksimowicz 2/, Ewa Kleszczewska 1/ 1/ Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach 2/ Białostockie Centrum Onkologii Ważny element działań prozdrowotnych edukacja realizowana jest na wielu niezależnych poziomach (dom, przedszkole, szkoła, uczelnia, również gmina, region, kraj). Działania edukacyjne prowadzone są m.in. dlatego że świadomy człowiek/pacjent stosuje profilaktykę i zalecenia, a świadome społeczeństwo, działając w interesie własnym, aktywnie włącza się w działania prozdrowotne. Rozpatrując w ujęciu regionalnym, polskim i Unii Europejskiej ww. zagadnienia, w pracy wydzielono trzy integralne części zbudowane na osi: istota i zakres profilaktyki. Część I wychodząc od definicji i pojęć podstawowych omawia obecnie realizowane programy przesiewowe oraz wydziela czynniki determinujące zachowania profilaktyczne i prozdrowotne. Część II profilaktyka prozdrowotna ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów piersi pokazuje Program prozdrowotny na lata Regionalne działania kształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych oraz pobudzenia do działań na rzecz własnego zdrowia wychodzi się w nim ze znajomości specyficznych potrzeb, uzyskanych na drodze badań ankietowych. Część III wyniki zgłaszalności/skuteczności prowadzonych badań profilaktycznych w województwie podlaskim i jego powiatach na tle Polski zestawia wyniki realizacji Populacyjnego Programu Profilaktyki wynikające z Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. W pracy prezentujemy także wyniki obrazujące znaczenie zmian świadomości badań kontrolnych w profilaktyce nowotworów na przykładzie badań studentek z Suwałk, Grodna i Lwowa. Słowa kluczowe: promocja zdrowia, edukacja, program prozdrowotny, profilaktyka nowotworów Hygeia Public Health 2015, 50(2): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: An important element of health promotion education - is realized on multiple independent levels (house, kindergarten, school, university, municipality, region, country). Educational activities are conducted, inter alia, because an informed person/patient applies prophylaxis and health recommendations, and an informed society, acting in their own interests is actively involved in health-related activities. Considering those issues in regional, Polish, and the EU terms, the article was divided into three integral parts built on the axis: the nature and extent of prevention. Part I, starting from the basic definitions and concepts, discusses currently realized screening programs and indicates factors determining preventive and health-promoting behaviors. Part II, Health promotion with a particular focus on breast cancer is implemented under the Health Promotion Program for Regional activities shaping appropriate attitudes and health behaviors and stimulating health-oriented activities are prepared according to the knowledge of specific needs, obtained through surveys. Part III. The results of the reportability/effectiveness of preventive examinations in the Podlaskie voivodeship and its counties against Poland-wide results compile the results of implementation of the Population Program for Prevention under the National Program Against Cancer. This paper presents the results showing the importance of the changes in the awareness of the importance of cancer prevention examinations in cancer prevention research on the example of students from Suwalki, Grodno and Lviv. Key words: health promotion, education, health promotion program, cancer prevention Adres do korespondencji / Address for correspondence dr hab. n. o zdr. Ewa Kleszczewska Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach ul. Noniewicza 10, Suwałki tel , kleszczewska.ewa@gmail.com Wstęp Profilaktyka jest w różny sposób definiowana. Możemy stwierdzić, że jest to podtrzymywanie i wzmacnianie zdrowia ludzkiego oraz zapewnienie naturalnych układów środowiska. Nie jest to postępowanie, które pojawiło się współcześnie. W Starożytności opisywane były działania kapłanów noszące znamiona zapobiegania różnym niekorzystnym zjawiskom zdrowotnym, a w Starym Testamencie znajdują się zapiski dotyczące postępowania profilaktycznego. Hipokrates przedstawił liczne wskazania działań profilaktycznych; były one propagowane także w Babilonii, Asyrii
2 Gładczuk J i wsp. Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część I 267 i państwach hetyckich. W XVIII w. profilaktyka stała się przedmiotem badań naukowych, w XIX w. otrzymała regulacje prawne. Kwestie dotyczące profilaktyki są obecnie uregulowane w wielu aktach prawnych, zarówno rangi ustawowej, jak i w przepisach wykonawczych. Najważniejszy z obecnie uzgadnianych to projekt Ustawy z dnia 2015 r. o zdrowiu publicznym [15]. W paragrafie drugim definiuje zadania: 1) monitorowanie i ocena stanu zdrowia, jego zagrożeń oraz jakości życia związanej ze zdrowiem społeczeństwa; 2) edukacja zdrowotna dostosowana do potrzeb różnych grup społeczeństwa, w tym zwłaszcza dzieci i młodzieży; 3) opracowywanie, wdrażanie i ewaluacja programów promocji zdrowia, aktywizujących obywateli i społeczności do dbałości o zdrowie; 4) opracowywanie, wdrażanie i ewaluacja programów profilaktyki, uwzględniających rozpoznane indywidualne i zbiorowe potrzeby zdrowotne w tym zakresie; 5) działania w celu rozpoznawania, liniowania lub ograniczenia nierówności w zdrowiu wynikających z uwarunkowań społeczno-ekonomicznych oraz zagrożeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego w środowisku zamieszkania, nauki, pracy i rekreacji; 6) analiza adekwatności i efektywności udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w odniesieniu do rozeznanych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa; 7) inicjowanie i prowadzenie badań naukowych oraz współpracy międzynarodowej w zakresie zdrowia publicznego; 8) rozwój kadr uczestniczących w realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego. Zasadniczym celem profilaktyki jest nadal osiągnięcie przez ludzkość takiego poziomu zdrowia, który pozwoli na prowadzenie życia wydajnego pod względem społecznym i ekonomicznym [1, 13]. W zależności od charakteru profilaktyki możemy wyróżnić następujące jej rodzaje: profilaktyka wczesna jej cel to przekazywanie aktualnych wzorców życia ludzi oraz odrzucania tych, które są niekorzystne dla życia jednostki, profilaktyka pierwotna stanowią je wszelkiego typu działania zmierzające do obniżenia częstotliwości i ryzyka zachorowania, profilaktyka pośrednia zespół działań ograniczających rozprzestrzenianie się i spowodowanie skrócenia czasu trwania choroby, profilaktyka wtórna działania powodujące zmniejszenie liczby osób z przewlekłą niezdolnością do pracy. Biorąc po uwagę możliwość zastosowania profilaktyki [1-3, 13] w momencie powstania choroby, aby zapobiegać dalszym negatywnym konsekwencjom, wydzielono: profilaktykę pierwszej fazy działania swoiste (wszelkiego typu działania profilaktyczne, np. szczepienia ochronne) i nieswoiste (np. promowanie postaw prozdrowotnych) zapobiegające chorobom stosowane u ludzi zdrowych, profilaktykę drugiej fazy zapobieganie rozwojowi choroby dzięki wczesnemu jej rozpoznaniu i podjęciu skutecznego leczenia wykorzystywane wobec osób z grupy ryzyka danej choroby, profilaktykę trzeciej fazy zapobieganie niepomyślnym konsekwencjom choroby i ich utrwaleniu się przez rehabilitację i resocjalizację działania te dotyczą osób chorych i mają na celu ograniczenie negatywnych konsekwencji choroby. Badania przesiewowe Wiadomo, że profilaktyka jest skuteczniejsza i bardziej korzystna z punktu widzenia ekonomicznego niż leczenie. Dlatego każdy człowiek powinien tak kierować swoim życiem aby zapobiegać rozwojowi choroby, a jeśli ona powstanie to jak najszybciej wykryć w początkowym stadium rozwoju i skutecznie leczyć. Dlatego opracowano ideę programów badań skriningowych (przesiewowych). Skrining obejmuje część społeczeństwa, które posiada największe prawdopodobieństwo zachorowania na daną chorobę i służy do wczesnego jej wykrywania w czasie, gdy dane schorzenie nie daje jeszcze objawów. Badanie przesiewowe, aby było akceptowalne przez pacjenta i cechowało się dużą zgłaszalnością powinno być proste, bezbolesne, nieinwazyjne i akceptowane przez badanego jak i badającego [3]. Modele badań przesiewowych mają zróżnicowany charakter. Możemy wyróżnić [1, 5]: badania przesiewowe (screening) obejmujące całą populację; badania przesiewowe wielokierunkowe polegające na stosowaniu w badanej populacji testów diagnostycznych wykrywających różne cechy; badanie przesiewowe celowane obejmuje ono osoby narażone na czynniki szkodliwe; badania przesiewowe przypadkowe (okazjonalne, oportunistyczne) obejmujące osoby zgłaszające się do placówek służby zdrowia oraz osoby hospitalizowane z innych powodów. Pośród programów przesiewowych największą część stanowią te skierowane na wczesne wykrywanie chorób nowotworowych. Dlatego też skrining onkologiczny [3] powinien cechować się dużą swoistością, czyli identyfikowaniem osób zdrowych (prawdopodobieństwo wyniku ujemnego osób zdrowych) oraz wysoką czułością tj. zdolnością w kierunku wykrywania nowotworów (prawdopodobieństwo wyniku dodatniego osób chorych). Skrining powinien przebiegać w postaci dużych programów o charakterze narodowym [3]. Prawidłowość i efektywność programu przesiewowego zależna jest od jego populacyjnego charakteru, czyli odniesienia do określonej populacji badanych, a także związku
3 268 Hygeia Public Health 2015, 50(2): z rejestrem nowotworów oraz sposobu prowadzenia, który powinien być zgodny z wytycznymi [11]. Skuteczność programu zależy także od rzetelności wykonywanych badań oraz świadczeń medycznych, aby odzwierciedlały rzeczywisty obraz stanu osoby badanej. Naszym zdaniem w celu zwiększenia skuteczności profilaktyki pierwotnej i wtórnej należy wprowadzić rozbudowany program edukacyjny skierowany do grona osób związanych z szeroko rozumianą branżą medyczną. Interdyscyplinarna współpraca środowiska medycznego oraz kształcenie studentów powinno wpłynąć na poprawę sytuacji zdrowotnej naszego społeczeństwa, głównie w zakresie chorób nowotworowych. Powinna być prowadzona ciągła modyfikacja programów kształcenia studentów (w tym również pielęgniarek, położnych, ratowników medycznych) w obszarze onkologii z większym uwzględnieniem medycyny prewencyjnej. Niezmiernie istotny jest także aspekt wdrażania programów edukacyjnych skierowanych do poszczególnych grup ryzyka [4] oraz innych grup, zwłaszcza tych budujących społeczność wzajemnego wsparcia, wymiany doświadczeń i twórczych prezentacji. Rodzaje badań przesiewowych Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi (mammografia), adresowany jest do kobiet w wieku lat spełniających jedno z kryteriów: nie miały one wykonywanej mammografii w ciągu ostatnich dwóch lat, otrzymały w ramach programu profilaktyki raka piersi pisemne wskazania do wykonania ponownej mammografii po 12 miesiącach z powodu obciążenia czynnikami ryzyka. Te czynniki to: rak piersi wśród członków rodziny (matka, siostra, córka); mutacja w obrębie genów BRCA1 lub BRCA2; nie miały wcześniej stwierdzonej zmian nowotworowej piersi o charakterze złośliwym. Program ten jest integralną częścią powołanego w 2006 roku Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, który został powołany jako ustawa [11]. Kolejny to Program profilaktyki raka szyjki macicy, który skierowany jest do kobiet w wieku lat, które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich trzech lat; obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV typem wysokiego ryzyka), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Kobiety, które były leczone z powodu nowotworu złośliwego szyjki macicy, po zakończeniu kontroli onkologicznej ponownie zostają objęte skriningiem cytologicznym po decyzji lekarza prowadzącego leczenie onkologiczne. Początki zorganizowanego ogólnopolskiego programu przesiewowego w kierunku stanów przedrakowych i raka szyjki macicy sięgają w Polsce 2004 roku. Natomiast aktywny (imienne zaproszenia wysyłane pocztą) zorganizowany i skoordynowany program profilaktyczny rozpoczął się w 2006 r. [4]. Program profilaktyki gruźlicy adresowany jest do osób powyżej 18 r.ż., które nie miały w dotychczasowym wywiadzie rozpoznanej gruźlicy, a w szczególności miały bezpośredni kontakt z osobami z już rozpoznaną gruźlicą; mają trudne warunki życiowe, mogące znacząco wpłynąć na wystąpienie choroby (osoby niepełnosprawne, obciążone długotrwałą chorobą, obciążone problemem alkoholowym i narkomanią, bezdomne, długotrwale bezrobotne). Program badań prenatalnych adresowany jest do kobiet w ciąży, które spełniają co najmniej jedno z kryteriów: wiek powyżej 35 lat; wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomalnej płodu lub dziecka; stwierdzenie aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka; znacznie zwiększone ryzyko urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenetycznie lub wieloczynnikową; stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu. Program profilaktyki chorób układu krążenia adresowany jest do osób, które mają 35, 40, 45, 50 lub 55 lat; złożyły deklaracje wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej; u których nie została dotychczas rozpoznana choroba układu krążenia i które w okresie ostatnich pięciu lat nie korzystały ze świadczeń udzielanych w ramach profilaktyki chorób układu krążenia, obciążonych występującymi czynnikami ryzyka: nadciśnienie tętnicze krwi; podwyższone stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL cholesterolu, trójglicerydów i niskie stężenie HDL cholesterolu; palenie tytoniu; niska aktywność ruchowa; nadwaga i otyłość; upośledzona tolerancja glukozy; wzrost stężenia fibrynogenu; wzrost stężenia kwasu moczowego; nadmierny stres; nieracjonalne odżywianie; płeć męska oraz obciążenia genetyczne. Program profilaktyki chorób odtytoniowych (w tym POChP) etap podstawowy adresowany jest do osób powyżej 18 r.ż. palących papierosy, w tym w zakresie diagnostyki POChP do kobiet i mężczyzn pomiędzy 40. a 65. rokiem życia, którzy nie mieli wykonywanych badań spirometrycznych w ramach programu profilaktyki POChP w ciągu ostatnich trzech lat, u których nie zdiagnozowano wcześniej, w sposób potwierdzony badaniem spirometrycznym, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, przewlekłego zapalenia oskrzeli lub rozedmy. Etap specjalistyczny adresowany jest do osób uzależnionych od palenia tytoniu, skierowanych z etapu podstawowego programu realizowanego przez lekarza POZ lub z oddziału szpitalnego oraz zgłaszających się bez skierowania [14].
4 Gładczuk J i wsp. Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część I 269 Powyższe programy są rekomendowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia na terenie całego kraju, również w oddziale podlaskim. Istnieją także inne programy, których realizacja jest rozważana. Program przesiewowy w zakresie wykrywalności raka jelita grubego we wczesnej fazie bezobjawowej istnieje od 2000 roku. Jest on skierowany zarówno do kobiet jak i mężczyzn po 50 roku życia. W ramach tego skriningu raz na 10 lat wykonuje się kolonoskopię i raz na 2 lata test na krew utajoną w kale. Pomimo wykazanej skuteczności tych badań w zakresie wczesnej wykrywalności raka jelita grubego większa część mieszkańców kraju nie została objęta tymi badaniami, a niestety istnieje tendencja wzrostowa zachorowań na to schorzenie zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet, a tylko u około 30% chorych schorzenie to jest wykrywane na wczesnym etapie rozwoju [6]. W przypadku raka gruczołu krokowego wykonywanie badań przesiewowych jest kontrowersyjne. Skrining pozwala na wczesne wykrycie tego schorzenia, ale brak dowodów, aby spowodowało to zmniejszenie śmiertelności. Istnieje też ryzyko wystąpienia niepotrzebnego i nadmiernego leczenia. Rozważa się możliwość wykonywania tych badań, polegających na seryjnym oznaczeniu antygenu swoistego dla gruczołu krokowego (PSA) w surowicy, u mężczyzn o przewidywanym czasie dalszego życia powyżej 10 lat [2]. Mając na uwadze korzyści płynące z profilaktyki w PWSZ w Suwałkach elementy programów krajowych włączono w Program Prozdrowotny na lata Cele ogólne programu zdefiniowano jako: upowszechnianie zasad profilaktyki prozdrowotnej, wdrażanie do przestrzegania higieny życia codziennego, zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa, uświadomienie związku pomiędzy stylem życia, a zdrowiem fizycznym i psychicznym, poznanie zagrożeń związanych z postępem cywilizacji, uświadomienie wpływu zanieczyszczenia środowiska na nasze zdrowie, promowanie zdrowego stylu życia i aktywnych form spędzania wolnego czasu, uświadomienie własnej odpowiedzialności za ochronę swojego zdrowia, wyrabianie poczucia własnej wartości i kształtowanie asertywnych zachowań, pobudzanie do podejmowania odpowiedzialnych wyborów, integracja młodzieży poprzez podejmowanie wspólnych działań na rzecz ochrony naszego zdrowia. Program opracowany przez Instytut Ochrony Zdrowia PWSZ w Suwałkach to plan określonych działań edukacyjno-zdrowotnych przeprowadzonych w ustalonym porządku i czasie, w stosunku do wybranej grupy odbiorców tj. studentów i pracowników (łącznie ponad 2 tysiące osób), na podstawie zdefiniowanego problemu zdrowotnego (o zasięgu lokalnym, a ze względu na unikatowe położenie Suwałk także międzynarodowym). Wiemy, że informowanie społeczeństwa jest ważne, jednak rzadko wystarcza, żeby skłonić odbiorców do prowadzenia zdrowszego stylu życia. Działania te mogą jednak okazać się szczególnie skuteczne w miejscach, w których młodzi ludzie spędzają dużo czasu, takim miejscem jest właśnie uczelnia. Program Prozdrowotny na lata to program prewencji pierwotnej, który obejmuje działania zmierzające do wyeliminowania bądź ograniczenia środowiskowych czynników ryzyka związanych z: paleniem tytoniu, piciem alkoholu, niewłaściwym odżywianiem, otyłością i brakiem aktywności fizycznej oraz wzrostem procentowym udziału studentów i pracowników w badaniach kontrolnych i profilaktycznych rekomendowanych przez NFZ. Program jest realizowany poprzez: edukację środowiska, działania interwencyjne, rozwój bazy rekreacyjnej gwarantującej warunki dla aktywności fizycznej, monitorowanie stanu zagrożeń regionalnych a ze względów położenia, także międzynarodowych, dotyczących nowotworów złośliwych i czynników ryzyka oraz coroczne monitorowanie skuteczności programów prewencyjnych (w tym także badania zmian świadomości, zachowań prozdrowotnych). Podkreślmy: wszystkie działania realizowanych w Polsce programów są spójne z programami profilaktycznymi prowadzonym już znacznie wcześniej na terenie krajów europejskich. UE od połowy lat 90. XX wieku wprowadziła stosowne programy profilaktyczne w celu uzyskania poprawy i utrzymania stanu zdrowia społeczeństwa. W latach został wdrożony program dotyczący nowotworów złośliwych, AIDS i chorób zakaźnych w latach , promocji zdrowia ( ), monitoringu zdrowia ( ), wypadków i urazów ( ), chorób występujących rzadko, tj. <5/ ( ) oraz chorób związanych z zanieczyszczeniami środowiska ( ) [7]. Skuteczność programów skriningowych populacyjnych jest niewątpliwa. Dowodem na to może być fakt, że Finlandia jest krajem europejskim, w którym notuje się najmniejszą zachorowalność na raka szyjki macicy. Wprowadzony tam skrining populacyjny, który jest organizowany na szczeblu krajowym, skierowany do kobiet w przedziale wiekowym lat. Kobiety co pięć lat dostają imienne zaproszenie na badania, zgodnie z krajowym rejestrem. Zgłaszalność sięga 93%, wymazy pobierają położne lub pielęgniarki. Tak szeroko zakrojona akcja zapewne skutkuje umieralnością z powodu raka szyjki macicy na poziomie 1,7 na 100 tysięcy. Także w Anglii prowadzone badania w postaci skriningu populacyjnego koordynowane są na szczeblu krajowym. Skrining obejmuje kobiety w wieku lata i dotyczy badań w przedziale wiekowym lat co 3 lata, a w przedziale wiekowym lata co 5 lat. Badania pobierane są przez lekarzy rodzinnych (są oni premiowani w zależności od zgłaszalności kobiet
5 270 Hygeia Public Health 2015, 50(2): którymi się opiekują) oraz położne. Zgłaszalność na badania wynosi 80%, a zachorowalność kobiet sięga 2,8 na 100 tysięcy. Inne kraje europejskie, jak Islandia, Dania, Szwecja, Norwegia, Belgia, Holandia, Węgry, Litwa i Słowenia również wdrażają narodowe programy profilaktyczne. Natomiast w Niemczech istnieje skrining okazjonalny obejmujący kobiety w wieku lat, które po otrzymaniu karty w ubezpieczalni mogą raz w roku wykonać bezpłatne badanie cytologiczne. Wymaz pobiera ginekolog, zgłaszalność kobiet wynosi 50% a zachorowalność 13 na 100 tysięcy, natomiast śmiertelność 4,4 na 100 tysięcy. Taki sam system profilaktyki stosowany jest w Austrii, Portugalii, Grecji, Włoszech, Francji, Rumunii i Hiszpanii [5]. Jak widać z analizy zachorowalności i zgłaszalności kobiet na badania znacznie lepsze efekty przynosi skrining populacyjny i gdy jest szerszy zakres osób uprawnionych do wykonywania badań. Również w Polsce dzięki wprowadzeniu Programu Profilaktyki Raka Piersi dominujące wśród kobiet nowotwory od początku dekady wykazują plateau umieralności przy wzroście zachorowalności [7]. Czynniki determinujące zachowania profilaktyczne Analizując dostępną literaturę [7-8, 10, 11] oraz wyniki raportów [16] możemy odnaleźć różną argumentację i przyczyny, dlaczego Polacy nie wykonują badań profilaktycznych. Oto przykłady: brak zainteresowania oraz zaangażowania populacji w dbałość o własne zdrowie, odkładanie badań na później, brak zainteresowania badaniami, bagatelizowanie problemu ze względu na poczucie, że ten problem danej osoby nie dotyczy, brak wiary, że wczesne wykrycie i rozpoznanie zmiany chorobowej może uratować życie, może pomóc uciec od bólu, cierpienia i tragedii rodzinnych, udanie się na badanie ginekologiczne jest traktowane przez wiele kobiet jako przymus z którego czują się zwolnione, gdy nie odczuwają niepokojących objawów, lub zasłaniają się brakiem wolnego czasu, skrępowanie podczas badania, lub obawa wykrycia choroby jako czynnik powstrzymujący przed pójściem na badanie, zbyt niskie poczucie świadomości zagrożenia zdrowia oraz życia, brak traktowania zdrowia jako dobra, za które odpowiada sam posiadacz, posiadanie poczucia zdrowia, upośledzenie funkcji narządu słuchu (jego znaczna utrata) powoduje, zaburzenie przekazu w relacji pacjentka lekarz i odwrotnie, co zniechęca kobiety niesłyszące do wykonywania badań przesiewowych, strach wywołany stereotypami funkcjonującymi w społeczeństwie (np. nie bada się, bo myśli, że jest zdrowa; bała się diagnozy; lepiej nie wiedzieć; lepiej nie wywoływać wilka z lasu; lepiej nie ruszać ), jak również strach przed zdiagnozowaniem raka i przekonanie o bolesności badania, mała zgłaszalność z powodu trudnej sytuacji materialnej badanych i trudności z dojazdem wywołanych dużą odległością od miejsca, gdzie te badania są wykonywane, poczucie złej organizacji badań, brak komfortu, czy ból fizyczny. Zastrzeżenia dotyczące kompetencji lekarzy, sposobu traktowania i sprawności wykorzystywanego sprzętu. Brak określenia konkretnej godziny wizyty, i co za tym zapewne idzie długi czas oczekiwania na badanie, pełnienie przez kobietę tradycyjnych ról kobiecych w rodzinie, ale także męskich (utrzymanie rodziny) powodujące, że kobietom trudno jest znaleźć czas na profilaktykę. Profilaktyka to nie tylko tworzenie programów, wyznaczanie zachowań prozdrowotnych, ale przede wszystkim kształtowanie indywidualnego poczucia odpowiedzialności jednostki za realizację wytycznych przeciwdziałania i minimalizowania skutków choroby [8]. Co zrobić, aby Polacy częściej wykonywali badania profilaktyczne? Aby poprawić zgłaszalność Polaków na badania należy stworzyć przyjazne pacjentowi warunki wykonania badania, aby osoba zgłaszająca się nie miała poczucia, że jest intruzem, ale długo oczekiwanym gościem. Istotne jest też pierwsze wrażenie odczuwalne podczas wizyty związanej z badaniem (szczególnie tym nie przyjemnym), jeśli będzie ono dobre to jest duża szansa, że osoba zgłosi się po raz kolejny w wyznaczonym terminie. Należy również zwrócić uwagę na poziom świadomości kobiet w zakresie udziału w populacyjnych programach przesiewowych, ponieważ są to zdecydowanie działania dające możliwość podjęcia wczesnego leczenia i co za tym idzie całkowitego wyleczenia [7]. Aby zwiększyć odsetek kobiet niesłyszących w zakresie udziału w badaniach profilaktycznych należałoby wdrożyć zmiany w zakresie opieki, sposobu prowadzenia profilaktyki oraz pogłębiania wiedzy w środowisku osób niesłyszących. Także prowadzenie profilaktyki w języku migowym bezpośrednio w środowisku niesłyszących przez osoby do tego uprawnione. Nauczanie języka migowego wśród potencjalnych przyszłych pracowników
6 Gładczuk J i wsp. Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część I 271 służby zdrowia [9]. Istnieją uczelnie, w tym PWSZ w Suwałkach, gdzie na kierunku Pielęgniarstwo, czy Ratownictwo medyczne, prowadzone jest nauczanie języka migowego, co w znacznym stopniu przyczyni się do zwiększenia kontaktów w środowisku osób niesłyszących lub słabo słyszących. Należy zwracać uwagę na standardowe myślenie, gdyż znaczna część badanych (39%) nie obawia się raka piersi, bo nie jest w grupie ryzyka, 28% wierzy, że na raka piersi chorują tylko kobiety obciążone genetycznie, co czwarta uważa, że mammografia i USG mogą wywołać raka piersi. Te dane wskazują, że należy połączyć badania profilaktyczne z pozytywnymi emocjami, co powinno zwiększyć zgłaszalność na badania, ponieważ kobiety, które nie zgłaszają się na badania mówią o strachu, zagrożeniu oraz niepokoju. Natomiast zgłaszające się na badania przejawiają pogląd, że badania to szansa, spokój, radość i nadzieja [10, 16]. Należy też zwrócić uwagę na prowadzenie regularnych kontroli wśród świadczeniodawców pod względem doświadczenia kadry prowadzącej badania, jakości sprzętu i upublicznienia tych wyników. Określenie konkretnej godziny badania w danym wyznaczonym terminie [10]. W obecnym społeczeństwie zdominowanym przez przekazy medialne wskazujące, że dbałość o zdrowie może prowadzić do zapewnienia sobie atrakcyjności. W cywilizacji, która kult młodości i kult pięknego ciała eksponuje jako wartość szczególną, kobiety decydują się na działania profilaktyczne głównie z myślą o urodzie lub ze strachu przed jej utratą. Niepewne swojej atrakcyjności, a więc i wartości, poddają się zatem estetycznym wzorcom narzuconym przez społeczeństwo. Pozytywne aspekty psychologiczne skriningu raka piersi kobiety wykonujące mammografię nabierają przekonania, że są kobietami nowoczesnym, dbającymi o zdrowie [11]. Piśmiennictwo / References 1. Nowacka A, Dmoch-Gajzlerska E. Zastosowanie badań przesiewowych w profilaktyce nowotworów. Położ Nauk Prakt 2012, 4(20): Krawczyk J, Kraj L, Świeboda-Sadlej A. Profilaktyka nowotworów. Med Dypl 2012: Szkiela M, Worach-Kardas H, Marcinowski JT. Nowotwór złośliwy piersi epidemiologia, czynniki ryzyka, znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórnej. Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): Nowakowski A, Jackowska T, Oszukowski PJ, Radowicki S, Wysocki J, Zatoński W. Profilaktyka raka szyjki macicy problem interdyscyplinarny. Czy i jak możemy poprawić sytuację w Polsce? Pediatr Pol 2013, 88: Szwec K. Skrining cytologiczny potrzebny czy zbędny w profilaktyce raka szyjki macicy? Położ Nauk Prakt 2013, 1(21): Grys AA, Czarnecka J, Sienkiewicz Z, Krupienicz A. Wiedza mieszkańców województwa świętokrzyskiego na temat raka jelita grubego. Pielęg Pol 2013, 1(47): Kurpas D. Dostępność do badań profilaktycznych rozwiązania w UE. Family Med E Primary Care Rev 2011, 13(1): Bojakowska U, Kalinowski P, Kowalska ME. Ocena skuteczności populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi wśród kobiet w Polsce. Pielęg Pol 2013, 1(47): Nowotny K, Otremba I. Skuteczność profilaktyki wśród pacjentek niesłyszących. Mag Pielęg Położ 2012, 3: Dyzmann-Sroka A, Trojanowski M. Dlaczego Polki nie robią badań profilaktycznych? Now Lek 2012, 81(3): Silska J. Diagnoza zachowań prozdrowotnych w aspekcie profilaktyki raka piersi u kobiet zdrowych. Rozprawa doktorska; promotor: Głowacka MD. Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniw Med im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2012: Woynarowska B. Edukacja zdrowotna podręcznik akademicki. Wyd Nauk PWN, Warszawa Andruszkiewicz A, Banaszkiewicz M. Promocja zdrowia dla studentów studiów licencjackich kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. Tom I. Teoretyczne podstawy promocji zdrowia. Czelej, Lublin (dostęp ) (dostęp ) (dostęp ).
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Co powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk
Co powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk Płacę składki, więc mi się należy! Nie wszystko Nie od razu Świadczeniodawca też ma obowiązki Obowiązki świadczeniodawcy
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ Przewodnik po programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ Lepiej zapobiegać niż leczyć Program profilaktyki chorób układu krążenia Choroby układu krążenia są główną
Co powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk
Co powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk Płacę składki, więc mi się należy! Nie wszystko Nie od razu Świadczeniodawca też ma obowiązki Obowiązki świadczeniodawcy
Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ:
W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ: "Profilaktyka raka szyjki macicy"- dla wszystkich Pań w wieku 25-59 lat, które nie miały
Programy przesiewowe w onkologii. Badam się więc mam pewność
Programy przesiewowe w onkologii Badam się więc mam pewność Badanie przesiewowe zorganizowane przeprowadzenie testu medycznego lub wywiadu u osób, które nie zgłaszają się po pomoc kwalifikowaną w związku
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
2.3. Profilaktyczne programy zdrowotne w województwie
1 S t r o n a podkarpackim 2.3. Profilaktyczne programy zdrowotne w województwie Podobnie jak w całej Polsce, bezpłatne programy profilaktyczne refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia realizowane są
Zadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej
Zadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej Olga Partyka Zakład Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia oraz Szpitalnictwa Kierownik: prof. Andrzej M. Fal Co to jest zdrowie publiczne?
Priorytet 2 : Ochrona Zdrowia. Analiza SWOT
49 Priorytet 2 : Ochrona Zdrowia Analiza SWOT MOCNE STRONY 1. Dobrze rozwinięte zaplecze instytucjonalne (zakłady opieki zdrowotnej, instytucje publiczne). 2. Współpraca pomiędzy podmiotami zajmującymi
Europejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY
W.S.H.E w Łodzi Kierunek Pielęgniarstwo Poziom B Mariola Krakowska Nr Albumu 42300 PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY TEMAT PRACY: UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROFILAKTYCE
Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi dla Wielkopolski i części Ziemi Lubuskiej (Wielkopolskie Centrum
Program Profilaktyki Raka Piersi Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi dla Wielkopolski i części Ziemi Lubuskiej (Wielkopolskie Centrum Onkologii) 13.06.2006
Prewencja chorób i promocja zdrowia
Prewencja chorób i promocja zdrowia Wg WHO promocja zdrowia: - Jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem i jego poprawą. - Tworzy ujednoliconą koncepcję sposobów i warunków
U Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Nowelizacja art. 7 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1200), zwana dalej,,ustawą,
Kodeks Profilaktyki Raka Szyjki Macicy
Kodeks Profilaktyki Raka Szyjki Macicy Spis treści Wstęp 3 Cele Kodeksu Profilaktyki RSM 4 Zasady skutecznej komunikacji z kobietami 5 Czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy 6 Badanie cytologiczne
Głos na TAK. II Oddział Ginekologii Onkologicznej, Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, Lublin
Czy w Polsce należy kontynuować populacyjny program cytologicznych badań przesiewowych w raku szyjki macicy? Głos na TAK Andrzej Nowakowski II Oddział Ginekologii Onkologicznej, Centrum Onkologii Ziemi
UCHWAŁA NR IV/21/14 RADY GMINY WIDAWA z dnia 30 grudnia 2014 r.
UCHWAŁA NR IV/21/14 RADY GMINY WIDAWA z dnia 30 grudnia 2014 r. w sprawie uchwalenia Programu Zdrowotnego ZDROWA GMINA na lata 2015-2016 oraz udzielenia dotacji dla Samodzielnego Publicznego Zakładu Podstawowej
Programy polityki zdrowotnej w onkologii. Jerzy Gryglewicz Warszawa 14 grudnia 2017 r.
Programy polityki zdrowotnej w onkologii Jerzy Gryglewicz Warszawa 14 grudnia 2017 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 r. w sprawie priorytetów zdrowotnych Ustala się następujące
629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UŚWIADOMIENIE I ZACHOWANIA ZDROWOTNE KOBIET W ZAKRESIE PROFILAKTYKI RAKA PIERSI I SZYJKI MACICY
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES
STAROSTWO POWIATOWE W ŚWIDNICY WYDZIAŁ ZDROWIA 2007 r. Opracowała Barbara Świętek PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES UMOŻLIWIAJĄCY JEDNOSTKOM, GRUPOM, SPOŁECZNOŚCIĄ ZWIĘKSZENIE KONTROLI NAD WŁASNYM ZROWIEM I JEGO
(Nie)przychodzi Polka do lekarza
()przychodzi Polka do lekarza Wyniki badania Kontakt: Aneta Jaworska Tel. +48 +48 (22) 592 63 00 e-mail: aneta.jaworska@grupaiqs.pl Z badania omnibusowego IQS96, przeprowadzonego przez instytut badawczy
Załącznik Nr 3 do zarządzenia Nr 69/2007/DSOZ z dnia 25 września 2007 r. Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia
Informacje ogólne o programach profilaktycznych realizowanych przez lekarza poz i pielęgniarkę poz na podstawie umów zawartych o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w Podstawowej Opiece Zdrowotnej 1.
Załącznik nr 4 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Audyt społeczny narodowych programów profilaktyki nowotworowej
Audyt społeczny narodowych programów profilaktyki nowotworowej Warszawa, 25.04.2016 O audycie społecznym Cel: ocena skuteczności realizacji narodowych programów profilaktyki nowotworów piersi i szyjki
Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy dla konkursu RPSW IZ /17 w ramach RPOWŚ
Załącznik nr X Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy dla konkursu RPSW.08.02.03-IZ.00-26-081/17
PASZPORT ZDROWEJ KOBIETY W PROFILAKTYCE CHORÓB NOWOTWOROWYCH
PASZPORT ZDROWEJ KOBIETY W PROFILAKTYCE CHORÓB NOWOTWOROWYCH II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy Zadania pielęgniarki służby medycyny pracy Współczesne wyzwania w ochronie zdrowia pracujących Mgr
ZASADY SKORZYSTANIA Z PROGRAMÓW
PROFILAKTYCZNE PROGRAMY ZDROWOTNE w POZ Wielkopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia przypomina, iż w ramach praktyki lekarza POZ realizowane są następujące programy: 1. Program profilaktyki
DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO PROMOCYJNA PSSE GRODZISK WLKP.
DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO PROMOCYJNA PSSE GRODZISK WLKP. W oparciu o Ustawę o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Stanowisko Pracy Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia inicjuje, prowadzi, koordynuje i nadzoruje
Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy
Załącznik nr XI Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy Program jest skierowany
U C H W A Ł A nr XLII/ 291 /2014 RADY GMINY BIERAWA z dnia 27 marca 2014 r.
U C H W A Ł A nr XLII/ 291 /2014 RADY GMINY BIERAWA z dnia 27 marca 2014 r. W sprawie: przyjęcia Programu szczepień profilaktycznych przeciwko wirusowi HPV wywołującego raka szyjki macicy na lata 2014-2016
Programy Profilaktyczne w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. Departament Zdrowia UMWP rok
Programy Profilaktyczne w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych Departament Zdrowia UMWP 14.12.2016 rok Zdrowie w RPO WP 2014 2020 Działanie 5.4. Zdrowie na rynku pracy Regionalny
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ KOBIETY O PROFILAKTYCE RAKA PIERSI I RAKA SZYJKI MACICY BS/57/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2002
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
dokształcającego prowadzonego przez Centralny Ośrodek Koordynujący lub wojewódzki ośrodek koordynujący w latach 2007 2010 w zakresie
Dziennik Ustaw Nr 52 3302 Poz. 271 2. Program profilaktyki raka szyjki macicy macicy etap podstawowy pobranie materiału z szyjki macicy do przesiewowego badania cytologicznego. macicy etap diagnostyczny
XVIII KONFERENCJA NAUKOWA IM. PROF. FRANCISZKA VENULETA TYTOŃ ALBO ZDROWIE WARSZAWA 7 8 GRUDNIA 2015R.
XVIII KONFERENCJA NAUKOWA IM. PROF. FRANCISZKA VENULETA TYTOŃ ALBO ZDROWIE WARSZAWA 7 8 GRUDNIA 2015R. PALENIE TYTONIU I BRAK DBAŁOŚCI O NALEŻNA MASĘ CIAŁA JAKO CZYNNIK RYZYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH WŚRÓD
Rola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków
Rola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Seminarium edukacyjne pt.: Innowacje w systemie szczepień
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015: zjednoczenie wysiłków społeczeństwa i administracji publicznej prowadzące do zmniejszenia nierówności i poprawy
Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu
Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego Zarys Projektu Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii Projekt współfinansowany
Zachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach
Zachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach 1999-2013 Działania Powiatu z zakresu promocji i ochrony zdrowia Wszelkie działania z zakresu promocji i ochrony zdrowia realizowane
Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać
Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać Statystycznie, na dobrowolne badania kontrolne mężczyźni zgłaszają się zdecydowanie rzadziej, niż kobiety. Niestety profilaktyka w tej części naszego społeczeństwa
PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) Okres realizacji: wrzesień 2012 grudzień 2015
PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) Okres realizacji: wrzesień 2012 grudzień 2015 Autor programu: Miasto Kielce, ul. Rynek 1, 25-303 Kielce 1 I. Opis problemu zdrowotnego Rak
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ W OBSZARZE ZDROWIA. Katowice, 18 grudnia 2018 r.
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ W OBSZARZE ZDROWIA Katowice, 18 grudnia 2018 r. Na co można uzyskać dofinansowanie w obszarze zdrowia? REGIONALNE PROGRAMY ZDROWOTNE DOTYCZĄCE REHABILITACJI
Priorytet 2: Ochrona zdrowia. Analiza SWOT
43 Priorytet 2: Ochrona zdrowia Analiza SWOT MOCNE STRONY 1. Dobrze rozwinięte zaplecze instytucjonalne (zakłady opieki zdrowotnej, instytucje publiczne). 2. Współpraca pomiędzy podmiotami zajmującymi
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 30/2012 z dnia 12 marca 2012 o projekcie programu zdrowotnego Edukacyjno profilaktyczny program wczesnego wykrywania
Polska Liga Walki z Rakiem. Międzynarodowe inspiracje
Polska Liga Walki z Rakiem Międzynarodowe inspiracje Stowarzyszenie Europejskich Lig Walki z Rakiem (ECL) www.europeancancerleagues.org Bruksela, Belgia info@europeancancerleagues.org ECL WIZJA: Europa
Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna
Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Kształcenie w zakresie podstaw promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Zdrowie, promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, zapobieganie chorobom. Historia promocji zdrowia.
Najważniejszym czynnikiem w istotny sposób wpływającym na wyniki leczenia jest wykrycie nowotworu w jak najwcześniejszym stadium rozwoju.
Warunki finansowania programu profilaktyki raka piersi I. Część A. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 23% wszystkich zachorowań
Regionalne Programy Profilaktyczne realizowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Regionalne Programy Profilaktyczne realizowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Regionalny Program Przeciwnowotworowej Edukacji MłodzieŜy Szkół Ponadgimnazjalnych Celem programu
Programy zdrowotne w praktyce. Współpraca z placówkami medycznymi Małgorzata Stelmach - Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet Warszawa, 21 kwietnia 2015
FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA Programy zdrowotne w praktyce. Współpraca z placówkami medycznymi Małgorzata Stelmach - Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet Warszawa, 21 kwietnia 2015 Fundacja MSD dla Zdrowia
Paszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy
Paszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy Dr hab. n. med. Marta Wiszniewska, prof. IMP Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego, Instytut Medycyny Pracy im.
Styl życia a nowotwory złośliwe w świetle Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Jadwiga Zapała
Styl życia a nowotwory złośliwe w świetle Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem Jadwiga Zapała CHOROBY CYWILIZACYJNE Nowotwory Choroby układu krążenia Choroby metaboliczne Schorzenia układu nerwowego EUROPEJSKI
Urząd Miasta i Gminy Biała Rawska. Burmistrz Wacław Jacek Adamczyk
Urząd Miasta i Gminy Biała Rawska Burmistrz Wacław Jacek Adamczyk Materiał na konferencję w ramach obchodów Roku Korczakowskiego ZDROWIE DZIECI JEST NAJWAŻNIEJSZE wygłoszone przez Marka Pałasza Sekretarza
Kraków, 27 października 2014 r.
Kraków, 27 października 2014 r. . Program wychowawczy szkoły edukacja (wychowanie) Szkolny program profilaktyki zdrowie spójna całość uwzględniająca wszystkie wymagania ujęte w podstawie programowej na
PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE DRZEWICA NA LATA 2013-2016
PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE DRZEWICA NA LATA 2013-2016 Okres realizacji: wrzesień 2013 czerwiec 2016 Autor programu: Gmina i Miasto Drzewica, ul. Stanisława
- o zmianie ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych".
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-175-07 Druk nr 80 Warszawa, 8 listopada 2007 r. Pan Bronisław Komorowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art.
UCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku
UCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie przyjęcia gminnego programu zdrowotnego pn.: Program Profilaktyki Zakażeń HPV w Gminie Kobylnica na lata 2019-2022 Na
UCHWAŁA NR XX/79/2015 RADY GMINY GRĘBOCICE. z dnia 24 listopada 2015 r.
UCHWAŁA NR XX/79/2015 RADY GMINY GRĘBOCICE z dnia 24 listopada 2015 r. w sprawie realizacji Programu Polityki Zdrowotnej dla Gminy Grębocice na lata 2016-2020 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 w związku
GMINNY PROGRAM ZDROWOTNY NA LATA
Załącznik do uchwały Nr XXVII/266/08 Rady Miejskiej Cieszyna z dnia 30 października 2008 roku GMINNY PROGRAM ZDROWOTNY NA LATA 2009-2010 I. Wstęp i założenia ogólne programu Ochrona zdrowia zgodnie z art.
Dlaczego promocja zdrowia i profilaktyka jest opłacalną inwestycją?
Dlaczego promocja zdrowia i profilaktyka jest opłacalną inwestycją? Prof. dr hab. med. Barbara Woynarowska Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego Komitet Zdrowia Publicznego PAN Plan prezentacji
Program Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Torunia na lata
Załącznik do uchwały Nr 110/15 Rady Miasta Torunia z dnia 9 lipca 2015 r. Program Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Torunia na lata 2015-2020 WSTĘP Jednym z najistotniejszych zadań Gminy z zakresu
Profilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Profilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych 2015-02-03 1 opracowała: Agnieszka Podlaszczak Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
Bezpłatne badania profilaktyczne
[1] Rusza kampania Kwiecień toruński miesiąc walki z rakiem w ramach której torunianie mogą korzystać z bezpłatnych badań profilaktycznych. Profilaktyka zdrowotna jest dużo tańsza od leczenia, a daje do
As zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami,
Pielęgniarka szkolna Pielęgniarka szkolna od 1992 roku jest jedynym profesjonalnym pracownikiem ochrony zdrowia na terenie placówki szkolno-wychowawczej. Pełni ona główną rolę w profilaktycznej opiece
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 88/2013 z dnia 15 kwietnia 2013 r. o projekcie programu Rak jajnika cichy zabójca. Program badań dla wczesnego
Sztum, dnia 10 lutego 2015r.
Konferencja inaugurująca projekt pn. Uprzedź nowotwór i ciesz się życiem - efektywna profilaktyka chorób nowotworowych oraz promocja zdrowego stylu życia w powiecie sztumskim finansowany w ramach Programu
Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych
Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych Prof. dr hab. med. Magdalena Bielska-Lasota Wiedza i innowacyjność w zdrowiu publicznym SGH Warszawa 25 września 2017 Primum non nocere Ustawa
Gmina Bierawa Zdrowa Gmina - program profilaktyki nowotworowej
Gmina Bierawa Zdrowa Gmina - program profilaktyki nowotworowej Gala finałowa II edycji konkursu Zdrowa Gmina w Warszawie Nagroda za zajęcie drugiego miejsca w konkursie Zdrowa Gmina Gmina Bierawa Działania
USTAWA. z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych
Kancelaria Sejmu s. 1/5 USTAWA z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1200,
Kliknij ikonę, aby dodać obraz
Kliknij ikonę, aby dodać obraz Samorządowe programy zdrowotne - wyzwanie organizacyjne i edukacyjne Marek Wójcik Warszawa, 16 kwietnia 2013r. Program zdrowotny zadanie własne jednostek samorządu terytorialnego
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 153/2011 z dnia o projekcie programu zdrowotnego Profilaktyka chorób nowotworowych w ramach Programu Zdrowotnego
Tabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego
Informacja dla Zarządu Województwa Łódzkiego na temat realizacji w 2004 roku Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego Wojewódzki Program Profilaktyki Gruźlicy Płuc
Medycyna rodzinna - opis przedmiotu
Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Medycyna rodzinna Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-MRodz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj
Uchwała Nr 136/16 Rady Gminy Celestynów z dnia 9 marca 2016 roku
Uchwała Nr 136/16 Rady Gminy Celestynów z dnia 9 marca 2016 roku w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki Chorób Układu Oddechowego na 2016 rok Na podstawie art. 18 ust.1 w związku z art.7 ust.1
Paszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy
Paszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy Dr hab. n. med. Marta Wiszniewska, prof. IMP Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego, Instytut Medycyny Pracy im.
ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY
Załącznik nr 3 do zarządzenia nr 66/2007/DSOZ ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY 1. Opis problemu zdrowotnego Rak szyjki macicy jest szóstym*, co do częstości, nowotworem u kobiet
Załącznik nr 3 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka szyjki macicy
Program profilaktyki raka szyjki macicy 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego Rak szyjki macicy jest drugim,
Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne. Zdrowie środowiskowe
Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne Zdrowie środowiskowe 1. Podaj definicję ekologiczną zdrowia i definicję zdrowia środowiskowego. 2. Wymień znane Ci czynniki fizyczne
PILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 68/2013 Rady Gminy Zagnańsk z dnia 26 sierpnia 2013 roku PILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017 Autor
Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część III. Wyniki zgłaszalności/skuteczności prowadzonych badań profilaktycznych
Gładczuk Hygeia Public J i wsp. Health Wybrane 2015, aspekty 50(2): 277-282 profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część III 277 Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część III.
ZALECENIE RADY. z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka (2003/878/WE)
ZALECENIE RADY z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka (2003/878/WE) RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego
Poprawa dostępu do wysokiej jakości. usług profilaktyki zdrowotnej. na obszarze funkcjonalnym Poznania
Poprawa dostępu do wysokiej jakości usług profilaktyki zdrowotnej na obszarze funkcjonalnym Poznania Agnieszka Wojtecka Gdański Uniwersytet Medyczny 1. Poprawa dostępu do wysokiej jakości usług profilaktyki
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 151/2012 z dnia 30 lipca 2012 o projekcie programu Profilaktyka oraz wczesne wykrywanie raka narządu rodnego
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Źródła i zasady zbierania danych o stanie zdrowia populacji
Źródła i zasady zbierania danych o stanie zdrowia populacji Źródła informacji, którymi dysponuje epidemiologia dzielimy na: pierwotne (bezpośrednie) wtórne (pośrednie) Za pierwotne źródła informacji uznaje
Podstawowa opieka zdrowotna. Nazwa jednostki. Fax/ e- mail. Miejsce udzielania świadczeń/ adres placówki. Numer tel./ możliwość rejestracji
Podstawowa opieka zdrowotna Nazwa jednostki Miejsce udzielania świadczeń/ adres placówki Godziny przyjęć Numer tel./ możliwość rejestracji Fax/ e- mail tel. (74)8672344 Poradnia Lekarza POZ Polskiego 16
ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY
Załącznik nr 3 do zarządzenia Nr 84/2014/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 16 grudnia 2014r. I. CZĘŚĆ A. ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY 1. Opis problemu zdrowotnego
Działania ania Gminy Miasto Szczecin w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia
Działania ania Gminy Miasto Szczecin w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej Urząd Miasta Szczecin Szczecin, listopad 2011 KIERUNKI PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ 1. Utrzymanie
Onkologia - opis przedmiotu
Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite
JAK DBAĆ O ZDROWIE czyli EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM
JAK DBAĆ O ZDROWIE czyli EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM Europejski Kodeks Walki z Rakiem Zawiera 11 zaleceń,, których stosowanie może przyczynić się do: zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwory
ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY
Załącznik nr 3 do zarządzenia Nr 81/2013/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 17grudnia 2013 r. ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY I. CZĘŚĆ A. 1. Opis problemu zdrowotnego
RAZEM ZADBAJMY O ZDROWIE
RAZEM ZADBAJMY O ZDROWIE Barbara Dziuk Prezes Fundacji na Rzecz Zapobiegania i Zwalczania Nowotworów v-ce Prezes Polskiego Komitetu Zwalczania Raka Oddz. Śląski w Gliwicach. Radna Sejmiku Województwa Śląskiego
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ W OBSZARZE ZDROWIA. Gliwice, 05 luty 2019 r.
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ W OBSZARZE ZDROWIA Gliwice, 05 luty 2019 r. Na co można uzyskać dofinansowanie w obszarze zdrowia? REGIONALNE PROGRAMY ZDROWOTNE DOTYCZĄCE REHABILITACJI
NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH.
Załącznik nr 1a Opis programu Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH. Nazwa zadania: PROGRAM OPIEKI NAD RODZINAMI WYSOKIEGO, DZIEDZICZNIE UWARUNKOWANEGO RYZYKA ZACHOROWANIA NA
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 88/2015 z dnia 20 kwietnia 2015 r. o projekcie programu»rak jajnika
ZDROWIE DLA POMORZAN WIELOLETNI PROGRAM ROZWOJU SYSTEMU ZDROWIA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
ZDROWIE DLA POMORZAN 2005-2013 WIELOLETNI PROGRAM ROZWOJU SYSTEMU ZDROWIA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Referat Zdrowia Publicznego Departament Zdrowia UMWP Sopot 8 listopad 2011 Przygotowała dr Jolanta Wierzbicka
Zarządzenie Nr 42/ZiSS/07 Prezydenta Miasta Słupska z dnia 16 stycznia 2007 roku
Zarządzenie Nr 42/ZiSS/07 a z dnia 16 stycznia 2007 roku w sprawie: zatwierdzenia programów profilaktyki zdrowotnej i promocji zdrowia przewidzianych do realizacji w 2007 roku. Na podstawie; - art. 4 ust.1
SKUTECZNE ZARZDZANIE OCHRONĄ ZDROWIA Warunki brzegowe i analiza otoczenia. Grzegorz Ziemniak
SKUTECZNE ZARZDZANIE OCHRONĄ ZDROWIA Warunki brzegowe i analiza otoczenia Grzegorz Ziemniak Odrobina historii Narodowy Program Zdrowia 2007-2015 Cele strategiczne Obszary priorytetowe: Zmniejszenie zachorowalności
Szkoły ponadgimnazjalne, PODSTAWA PROGRAMOWA
Strona1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, (str. 193 195 i 254/255) Załącznik nr 4 do: rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008