Biebrzański Park Narodowy, Osowiec-Twierdza 8, Goniądz; 2
|
|
- Edyta Kaczor
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Występowanie i wybiórczość siedliskowa iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w dolinie Biebrzy Distribution and habitat selection of Nehalennia speciosa (CHARPEN- TIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) in Biebrza valley Krzysztof FRĄCKIEL 1, Agnieszka HENEL 1, Jan R.E. TAYLOR 2 1 Biebrzański Park Narodowy, Osowiec-Twierdza 8, Goniądz; kfrackiel@biebrza.org.pl; ahenel@biebrza.org.pl. 2 Instytut Biologii, Uniwersytet w Białymstoku, ul. Świerkowa 20B, Białystok; taylor@uwb.edu.pl. Abstract. Eight new localities of Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) were found in the Biebrza river valley, NE Poland, six of them in the Biebrza National Park (Figs 1, 2). The Biebrza river valley is famous as the largest complex of marshes in Poland and in Central Europe. N. speciosa has never been recorded there before. Six out of eight localities were found in the southern basin of the river that is best preserved, with vast areas of fen mires. The locality Osowiec-Twierdza (Fig. 1) represents small dystrophic water bodies with the Sphagnum moss mat; N. speciosa is present in the nearby Carex rostrata swamp. Habitats of the other seven localities (fen mires) are different from those most typical of the species in Poland as they do not contain Sphagnum. Additionally, these fen mires are floristically rich in comparison with many other habitats of N. speciosa in Poland. Locality Bagno Ławki is especially untypical as the plant community there is dominated by Equisetum fluviatile that is known from only very few other localities of N. speciosa in Poland. Special feature of five out of six localities in the lower basin of the Biebrza valley is the dominance of Carex rostrata that is a common characteristic of the localities in eastern Poland. The presence of N. speciosa, recorded in vast areas of fen mires of the Biebrza valley may suggest that other localities of the species are to be discovered there. Key Words: Nehalennia speciosa, Sedgling, habitat selection, Biebrza river valley, Biebrza National Park. Wstęp Nehalennia speciosa, najmniejsza europejska ważka, jest gatunkiem stenotopowym. Jej wąska tolerancja środowiskowa wynika z faktu, że wymaga ona złożonej struktury roślinności mikrosiedliska, w której decydującą rolę odgrywają turzyce i mchy torfowce. Gatunek ten jest przy tym szczególnie wrażliwy na połączone działanie antropopresji i zmian klimatu. Biorąc także pod uwagę jego ograniczone możliwości dyspersji, nie dziwi, że wyginął on na znacznych obszarach Europy i Polski, a na pozostałych zmniejszył znacznie swoją liczebność. W ostatnim półwieczu N. speciosa wyginęła na dużych obszarach Polski zachodniej, centralnej i południowej (BERNARD, WILDERMUTH 2005; BERNARD i in. 2009). W większości krajów Europy N. speciosa jest gatunkiem prawnie chronionym, zamieszczonym na Europejskiej Czerwonej Liście Ważek (KALKMAN i in. 2010) z kategorią bliski zagrożenia (NT), na Czerwonej Liście Unii Europejskiej z kategorią narażony (VU) (KALKMAN i in. 2010) oraz na Polskiej Czerwonej Liście Ważek (BERNARD i in. 2009) pośród gatunków zagrożonych
2 56 Odonatrixo9(2) wyginięciem (EN). Ze względu na swoją rzadkość występowania w Polsce i Europie, N. speciosa budzi duże zainteresowanie odonatologów. Do roku 2007 z terenu Polski znanych było 65 stanowisk tego gatunku, w większości znajdujących się na obszarze pojezierzy Polski północnej i torfowiskach środkowo-wschodniej części kraju (BERNARD, BUCZYŃSKI 2008). Ostatnie lata przyniosły odkrycia szeregu nowych stanowisk, zwłaszcza we wschodniej Polsce: jednego na Suwalszczyźnie (BUCZYŃSKI i in. 2012), 24 stanowisk na wschodnim Mazowszu i południowym Podlasiu (MIKOŁAJCZUK 2013; MIKOŁAJCZUK, MIŁACZEWSKA 2012) oraz 9 na Roztoczu i w Kotlinie Sandomierskiej (DARAŻ 2011; MICHALCZUK 2012). Niniejsza publikacja opisuje osiem stanowisk N. speciosa stwierdzonych w dolinie Biebrzy w latach , na terenie, gdzie nie wykazywano przedtem obecności tego gatunku. Teren badań Dolina Biebrzy jest największym obniżeniem terenu północno-wschodniej Polski. W fizyczno-geograficznym podziale Polski wydzielona jest jako mezoregion Kotliny Biebrzańskiej w obrębie makroregionu Niziny Podlaskiej (KONDRACKI 1998). Zatorfiona dolina jest największym kompleksem bagiennym w Polsce i Europie Środkowej, o powierzchni około ha. Dominującym typem torfowisk są tu torfowiska niskie, a torfowiska sfagnowe, ważne dla szeregu gatunków ważek, mają marginalny udział w całkowitej powierzchni. Dolina Biebrzy podzielona jest dwoma przewężeniami (w okolicach Sztabina i Osowca- Twierdzy) na trzy części zwane basenami. Są to: basen górny (północny), środkowy i dolny (południowy). Najbardziej naturalny charakter ma basen dolny, który ciągnie się na odcinku 30 km osiągając km szerokości. Co roku Biebrza wylewa tu w okresie wiosennym, zatapiając na kilka miesięcy znaczne obszary. Właśnie w dolnym basenie Biebrzy znajduje się Bagno Ławki największy i najlepiej zachowany w całej dolinie kompleks torfowisk niskich (Ryc. 1). Pod względem geobotanicznym Kotlina Biebrzańska zaliczona jest do Działu Północnego, którego istotnym elementem jest obecność świerka oraz duży udział gatunków borealnych. Z obszaru tego wykazano dotąd ponad gatunków roślin naczyniowych (C. WERPACHOWSKI, dane niepubl.) i opisano 89 zespołów i zbiorowisk roślinnych (BARTOSZUK 2005). Lasy w dolinie stanowią ok. 25% powierzchni. Właściwości klimatu sprawiają, że sezon wegetacyjny w dolinie Biebrzy jest nawet do trzech tygodni krótszy od średniej krajowej. Panujący tu klimat jest zbliżony do kontynentalnego, z pewnymi cechami klimatu subborealnego, a średnia roczna temperatura jest o 3 4 o C niższa niż na zachodzie kraju. Prawie cała dolina Biebrzy została objęta ochroną w 1993 roku poprzez utworzenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Jest to największy park narodowy w Polsce, o powierzchni ha. Praktycznie cały obszar Kotliny Biebrzańskiej należy obecnie do sieci Natura 2000 jako SOO Dolina Biebrzy i OSO Ostoja Biebrzańska.
3 Odonatrixo9(2) 57 Ryc. 1. Rozmieszczenie stanowisk Nehalennia speciosa w dolnym (południowym) basenie doliny Biebrzy: 1 Osowiec-Twierdza, doły potorfowe, 2 Barwik, 3 Gugny, 4 Bagno Ławki, 5 Szorce, 6 Krynica. Fig. 1. Localities of Nehalennia speciosa in the lower (southern) basin of the Biebrza river valley: 1 Osowiec-Twierdza, peat excavations, 2 Barwik, 3 Gugny, 4 Bagno Ławki, 5 Szorce, 6 Krynica. Stanowiska Nehalennia speciosa w dolinie Biebrzy Sześć stanowisk N. speciosa zostało odnalezionych w dolnym (południowym) basenie doliny Biebrzy (Ryc. 1). Należą tu stanowiska z najliczniej występującymi osobnikami tego gatunku. 1. Osowiec-Twierdza, doły potorfowe; miejsce A 1,5 km SSE od Osowca-Twierdzy, 100 m od Carskiej Drogi, 53 o N, 22 o E; miejsce B 2,2 km SE od Osowca- Twierdzy, przy Carskiej Drodze, 53 o N, 22 o E; UTM FE02.
4 58 Fot. 1. Stanowisko Osowiec-Twierdza, doły potorfowe (fot. A. Henel). Photo. 1. Locality Osowiec-Twierdza (photo by A. Henel). Fot. 2. Stanowisko Szorce (fot. K. Frąckiel). Photo. 2. Locality Szorce (photo by K. Frąckiel). Odonatrixo9(2)
5 Odonatrixo9(2) 59 A. Śródleśne dystroficzne torfowisko przejściowe z dwoma jeziorkami o powierzchni ok. 300 i 200 m 2 (ph = 4,8 i 4,3) (Fot. 1). Jeziorka w większości porośnięte były przez ubogie florystycznie płaty szuwaru turzycy dzióbkowatej Caricetum rostratae, całkowicie zdominowane przez Carex rostrata STOKES. Warstwa mszysta była bardzo dobrze rozwinięta i osiągała 100% pokrycia. Budował ją torfowiec kończysty Sphagnum fallax (KLINGGR.) KLINGGR. Roślinność tworzyła zwarte pływające pło o miąższości przeważnie do 80 cm. Na pograniczu strefy brzegowej i tafli wody jednego z jeziorek wykształcił się wąski pas szuwaru pałki szerokolistnej Typhaetum latifoliae. Torfowisko otoczone było przesuszonym sosnowym borem bagiennym Vaccinio uliginosi-pinetum. W luźnym drzewostanie panowała tam brzoza omszona Betula pubescens EHRH., a w domieszce rosła sosna zwyczajna Pinus sylvestris L. Daty obserwacji i liczba osobników: 31 V 2011 oszacowana liczebność ok. 100 osobników, w tym 10 tandemów oraz 1 wylinka; 15 VI 2011 oszacowana liczebność ok. 200 osobników; 04 VII 2012 całkowitą liczebność osobników na stanowisku oszacowano na ok. 200, co wyliczono na podstawie powierzchni zasiedlonej przez N. speciosa (ok. 400 m 2 ) oraz średniego zagęszczenia, wyznaczonego poprzez liczenie wszystkich osobników na 12 losowo wybranych kwadratach o powierzchni 1 m 2 (średnio 0,5 os./m 2 ). B. Kompleks śródleśnych oczek wodnych o charakterze dystroficznego torfowiska przejściowego. W strefie brzegowej oczek rozwinęły się ubogie florystycznie płaty szuwaru turzycy dzióbkowatej Caricetum rostratae, z całkowitą dominacją Carex rostrata, natomiast tafla wody była całkowicie zarośnięta przez torfowca kończystego Sphagnum fallax. Roślinność tworzyła zwarte, pływające pło o miąższości od 50 do 70 cm. W sąsiedztwie oczek występował prześwietlony drzewostan złożony z brzozy omszonej Betula pubescens, w jego podszyciu obecny był podrost brzozy omszonej i sosny zwyczajnej Pinus sylvestris. W runie znacznym udziałem wyróżniała się wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum L., a niewielki udział miała borówka bagienna Vaccinium uliginosum L. Daty obserwacji i liczba osobników: 18 V osobnik teneralny; 15 VI osobników, w tym jeden teneralny; 26 VI osobników, w tym 1 tandem. 2. Barwik; 0,9 km W od byłego Leśn. Barwik; 53 o N, 22 o E; UTM FE01. Otwarty, rozległy kompleks torfowisk niskich. Okazy N. speciosa stwierdzono w płacie szuwaru turzycy dzióbkowatej Caricetum rostratae. Jego ruń tworzyła głównie Carex rostrata oraz turzyca nitkowata Carex lasiocarpa EHRH., mniejszy udział miały takie gatunki jak: skrzyp bagienny Equisetum fluviatile L., turzyca tunikowa Carex appropinquata SCHUMACH, siedmiopalecznik błotny Comarum palustre L., niezapominajka błotna Myosotis palustris HILL., gorysz błotny Peucedanum palustre (L.) MOENCH oraz krwawnica pospolita Lythrum salicaria L. Umiarkowanie rozwiniętą warstwę mszystą tworzyła przede wszystkim mokradłoszka zaostrzona Calliergonella cuspidata (HEDW.) LOESKE. Woda w miejscu występowania iglicy małej była przejrzysta, a jej głębokość wynosiła średnio do 20 cm. Daty obserwacji i liczba osobników: 11 VII samiec (zebrany podczas monitoringu owadów przez I. PRYSZLAK, M. KRZYŻYŃSKIEGO i M. WÓDECKIEGO, studentów Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu); 11 VII osobniki.
6 60 Odonatrixo9(2) 3. Gugny; 1,7 km SW od wsi Gugny; 53 o N, 22 o E; UTM FE01. Otwarty, rozległy kompleks torfowisk niskich. Osobniki N. speciosa stwierdzono w płatach szuwaru turzycy dzióbkowatej Caricetum rostratae. W jego runi dominowała Carex rostrata, duży udział miała turzyca tunikowa Carex appropinquata i mietlica psia Agrostis canina L., mniejsze pokrycie osiągały m.in.: wełnianka wąskolistna Eriophorum angustifolium HONCK., skrzyp bagienny Equisetum fluviatile L., trzcinnik prosty Calamagrostis stricta (L.) ROTH i trzcina pospolita Phragmites australis (CAV.) TRIN. ex STEUD. Dobrze rozwiniętą warstwę mszystą (do 60% pokrycia) tworzyła głównie mokradłoszka zaostrzona Calliergonella cuspidata. Głębokość wody wynosiła 2 3 cm. Daty obserwacji i liczba osobników: 8 VI 2013 na odcinku około 400 m stwierdzono 5 osobników (obserwator: Łukasz KRAJEWSKI). 4. Bagno Ławki; miejsce A wzdłuż kładki turystycznej Długa Luka, po jej północnej stronie, 53 o N, 22 o E; miejsce B 53 o N, 22 o E; UTM FE00. Rozległy obszar otwartych torfowisk niskich. W zbiorowisku, w którym stwierdzono iglicę, dominował skrzyp bagienny Equisetum fluviatile, znacznym udziałem wyróżniały się: turzyca dzióbkowata Carex rostrata, turzyca nitkowata Carex lasiocarpa i bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata L. Mniejsze pokrycie osiągały m.in.: trzcina pospolita Phragmites australis, tojeść bukietowa Lysimachia thyrsiflora L., jaskier wielki Ranunculus lingua L., nerecznica błotna Thelypteris palustris SCHOTT i turzyca obła Carex diandra SCHRANK. W wodzie były obecne pędy pływacza drobnego Utricularia minor L. i zwyczajnego Utricularia vulgaris L. Woda była przejrzysta, a jej głębokość wynosiła średnio 25 cm. Daty obserwacji i liczba osobników. Miejsce A 24 VI os., w tym 1 tandem, na odcinku 135 m wzdłuż kładki edukacyjnej (w pasie ok. 1,5 m szerokości); 11 VII os., w tym 2 tandemy, na powierzchni 20 m x 80 m; 30 V 2013 na odcinku 200 m liczono osobniki N. speciosa w dwóch równoległych pasach odległych od siebie o około 5 m, każdy ok. 1,5 m szerokości i stwierdzono razem 138 osobników, w tym 1 tandem (35 osobników na 100 m pasa). Miejsce B 30 V 2013 około 15 osobników (obserwator w miejscu B: Łukasz KRAJEWSKI). 5. Szorce; miejsce A 53 o N, 22 o E, 1,7 km WNW od centrum wsi; miejsce B 53 o N, 22 o E, 1,3 km W od centrum wsi; UTM FE00; Fot. 2. Torfowisko niskie sąsiadujące z zadrzewieniem olszowym, porośnięte przez płat szuwaru turzycy dzióbkowatej Caricetum rostratae. W runi dominowała Carex rostrata, znacznym udziałem wyróżniała się turzyca obła Carex diandra. Mniej licznie rosły: turzyca zaostrzona Carex gracilis R. BR., bobrek trójlistkowy Menyantes trifoliata, wełnianka wąskolistna Eriophorum angustifolium, skrzyp bagienny Equisetum fluviatile, siedmiopalecznik błotny Comarum palustre i tojeść bukietowa Lysimachia thyrsiflora. Warstwa mszysta była bardzo dobrze rozwinięta. W jej skład wchodziły m.in.: mokradłoszka zaostrzona Calliergonella cuspidata i Drepanocladus sp. W wodzie występowały pędy pływacza drobnego Utricularia minor. Głębokość wody wynosiła ok. 10 cm. Daty obserwacji i liczba osobników. Miejsce A 23 VI os. Miejsce B 29 VI 2012 co najmniej kilkadziesiąt osobników; 3 VII 2012 ok os., co wyliczono
7 Odonatrixo9(2) 61 z powierzchni torfowiska, na której stwierdzono iglicę (450 m 2 ) oraz średniego zagęszczenia osobników na 1 m 2 (2,7 os./m 2 ), określonego metodą liczenia na losowo wybranych 10 powierzchniach 1 m Krynica; na zachód od wsi; osobniki N. speciosa liczone były na dwóch transektach (A i B) oraz obserwowane w miejscu C; transekt A od 53 o 16 34,2 N, 22 o 39 32,6 E do 53 o 16 29,7 N, 22 o 39 27,1 E; transekt B od 53 o 16 45,5 N, 22 o 39 10,5 E do 53 o 16 49,3 N, 22 o 39 08,5 E; miejsce C 53 o N, 22 o E; UTM FE10. A. Rozległy obszar otwartych torfowisk niskich. Okazy iglicy małej obserwowano w zbiorowisku mszysto-turzycowym z dominacją bobrka trójlistkowego Menyanthes trifoliata i udziałem turzyc: nitkowatej Carex lasiocarpa (do 20% pokrycia), obłej Carex diandra, prosowatej Carex panicea L., strunowej Carex chordorrhiza L. oraz zaostrzonej Carex gracilis. W skład runi wchodziły także m.in.: wełnianka wąskolistna Eriophorum angustifolium, skrzyp bagienny Equisetum fluviatile, siedmiopalecznik błotny Comarum palustre, gnidosz błotny Pedicularis palustris L. i świbka błotna Triglochin palustre L. W wodzie obecne były pędy pływacza mniejszego Utricularia minor i pływacza pośredniego Utricularia intermedia HAYNE. Pokrycie warstwy mszystej osiągało 60%. Poziom wody wynosił 5 15 cm. Daty obserwacji i liczba osobników: 9 VI 2013 na w/w odcinku długości 170 m liczono osobniki N. speciosa w trzech równoległych pasach odległych od siebie o około 5 m, każdy ok. 1,5 m szerokości i stwierdzono łącznie 33 osobniki, w tym 2 tandemy, co stanowi 6,5 os. na 100 m pasa. B. Rozległy obszar otwartych torfowisk niskich. Iglicę małą stwierdzono w płacie szuwaru turzycy tunikowej Caricetum appropinquatae z dominacją Carex appropinquata. Dużym udziałem wyróżniała się też turzyca zaostrzona Carex gracilis, a pozostałe gatunki takie jak: turzyca nitkowata Carex lasiocarpa, siedmiopalecznik błotny Comarum palustre, nerecznica błotna Thelypteris palustris, wełnianka wąskolistna Eriophorum angustifolium i bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata osiągały mniejsze pokrycie. Zwarcie warstwy mszystej dochodziło do 20%. Poziom wody wynosił ok. 20 cm. Daty obserwacji i liczba osobników: 9 VI 2013 na odcinku 390 m, o podanych powyżej Ryc. 2. Stanowiska Nehalennia speciosa w środkowym basenie doliny Biebrzy: 7 Polkowo, 8 Kopytkowo. Legenda jak na Ryc. 1. Fig. 2. Localities of Nehalennia speciosa in the central basin of the Biebrza river valley: 7 Polkowo, 8 Kopytkowo. The legend like in Fig. 1.
8 62 Odonatrixo9(2) współrzędnych, zliczano osobniki w trzech równoległych pasach, tak jak na transekcie A; naliczono razem 102 osobniki, w tym jeden tandem, co stanowi 26 os. na 100 m pasa. C. Siedlisko jak w A. Poziom wody 5 10 cm. Daty obserwacji i liczba osobników. 5 VII osobników, w tym 1 tandem. W basenie środkowym doliny Biebrzy obserwowano pojedyncze osobniki Nehalennia speciosa na dwóch stanowiskach (Ryc. 2). Nie dysponujemy niestety dokładnym opisem florystycznym miejsc, gdzie obserwowano iglicę, a poniższa charakterystyka siedlisk pochodzi z dawniejszej dokumentacji flory. Oba stanowiska zostały odkryte przez Łukasza KRAJEWSKIEGO. 7. Polkowo; 3,2 km SW od wsi; 53 o N, 22 o E; UTM FE24. Otwarty, rozległy kompleks torfowisk niskich. Płaty szuwaru turzycy tunikowej Caricetum appropinquatae sąsiadowały tu z szuwarem trzcinowym Phragmitetum australis. W zbiorowisku tym gatunkiem dominującym była kępowo rosnąca turzyca tunikowa Carex appropinquata, a mniejszy udział miały: nerecznica błotna Thelypteris palustris, siedmiopalecznik błotny Comarum palustre, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum i trzcinnik lancetowaty Calamagrostis canescens (WEBER) ROTH. Warstwa mszysta osiągała zwarcie do 20%. Głębokość wody wynosiła od 10 do 20 cm. Daty obserwacji i liczba osobników: 13 VI osobnik; 15 VI osobniki. 8. Kopytkowo; SW od wsi; miejsce A 53 o N, 22 o E; miejsce B 53 o N, 22 o E; UTM FE23. A. Otwarty, rozległy kompleks torfowisk niskich. Płaty szuwaru turzycy tunikowej Caricetum appropinquatae sąsiadowały z trzcinowiskiem. Zbiorowisko to wyróżniało się wyraźną strukturą kępową oraz udziałem trzcinnika lancetowatego Calamagrostis canescens. Głębokość wody wynosiła ok. 10 cm. Daty obserwacji i liczba osobników: 19 VI osobniki. B. Otwarty, rozległy kompleks torfowisk niskich. Zbiorowisko z udziałem turzyc: tunikowej Carex appropinquata i dzióbkowatej Carex rostrata. Głębokość wody wynosiła do 5 cm. Daty obserwacji i liczba osobników: 20 VI osobnik. Dyskusja Prace nad poznaniem ważek Bagien Biebrzańskich są prowadzone w sposób systematyczny dopiero od trzech lat. Wcześniejsze informacje, dotyczące tej grupy owadów z doliny Biebrzy, pochodzą z okazjonalnych lub kilkudniowych badań prowadzonych przez odonatologów odwiedzających ten teren (IHSSEN 2006; JÖDICKE 1999; KOVÁCS i in. 2009). Brak kompleksowych danych historycznych uniemożliwia jednoznaczną ocenę genezy pochodzenia 8 stanowisk iglicy małej stwierdzonych przez nas w dolinie Biebrzy w latach Biorąc pod uwagę małą dyspersyjność N. speciosa, wynikającą z morfologii tego gatunku, mało prawdopodobne jest, by dolina Biebrzy została skolonizowana przez ten gatunek w ostatnich latach. Najbliższe znane stanowisko N. speciosa, koło wsi Poniat pod
9 Odonatrixo9(2) 63 Łomżą, znajduje się w odległości 29 km od Bagna Ławki (na bliższym stanowisku, Łaś- Toczyłowo, N. speciosa wymarła między rokiem 1998 a 2006) (BERNARD, BUCZYŃSKI 2008; BERNARD i in. 2009). Najprawdopodobniej gatunek ten był przez długi czas niezauważany w dolinie Biebrzy z powodu swych małych rozmiarów i zwyczaju przebywania w gęstej roślinności. Analiza preferencji siedliskowych N. speciosa w Polsce, dokonana przez BERNARDA i BUCZYŃSKIEGO (2008), wykazała, że gatunek ten najczęściej zasiedla małe zbiorniki okolone strefą torfowiska sfagnowego, o specyficznie wykształconym pograniczu pła sfagnowego i lustra wody. Charakterystyce tej w pełni odpowiada stanowisko Osowiec-Twierdza doły potorfowe (Fot. 1), gdzie N. speciosa występuje dość licznie (około 200 osobników). W dalszej kolejności gatunek ten zasiedla w Polsce torfowiska sfagnowe (zwykle przejściowe, wyjątkowo niskie) bez większych zbiorników wodnych, płytko zalane lub z wodą w zagłębieniach podłoża (BERNARD, BUCZYŃSKI 2008). Można przyjąć, że pozostałe siedem stanowisk stanowi wariant tego typu siedliska. N. speciosa występuje tam na torfowisku niskim, gdzie warstwa mszysta jest zwykle dobrze rozwinięta. Nie stwierdziliśmy jednak na tych stanowiskach obecności mchów Sphagnum, a występują tam inne mszaki, przede wszystkim mokradłoszka zaostrzona Calliergonella cuspidata. Obecność mchów innych niż Sphagnum w siedliskach N. speciosa jest częsta w zachodniej części Europy (BERNARD, WILDERMUTH 2005). Biebrzańskie stanowiska należą do najbogatszych florystycznie siedlisk N. speciosa. Cechą charakterystyczną wszystkich pięciu stanowisk na torfowisku niskim w dolnym basenie Biebrzy był znaczący udział skrzypu bagiennego Equisetum fluviatile, który na stanowisku Bagno Ławki i miejscami na stanowisku Szorce (Fot. 2) był dominującym gatunkiem rośliny. Equisetum fluviatile, choć dość często stanowi domieszkę w siedliskach N. speciosa, to jednak rzadko zyskuje rolę równorzędną do turzyc, a wyjątkowo rzadko stanowi gatunek dominujący. Taka sytuacja siedliskowa znana była dotąd w zasięgu gatunku zaledwie z kilku stanowisk: na wspomnianym stanowisku koło wsi Poniat (BERNARD, BUCZYŃSKI 2008), w południowej części Podlasia (MIKOŁAJCZUK 2013), czy na Łotwie (KALNIŅŠ i in. 2011). Warto też podkreślić, że na pięciu spośród sześciu stanowisk w dolnym basenie doliny Biebrzy, bardzo istotnym komponentem siedliska jest turzyca dzióbkowata Carex rostrata. Gatunek ten dominuje na szeregu stanowisk N. speciosa odkrytych ostatnio we wschodniej części Polski (DARAŻ 2011; MICHALCZUK 2012; MIKOŁAJ- CZUK 2013; MIKOŁAJCZUK, MIŁACZEWSKA 2012). Siedliska z Carex rostrata, choć nierzadkie w skali Europy (BERNARD, WILDERMUTH 2005), w świetle wymienionych prac i obecnych danych z doliny Biebrzy zdają się być szczególnie ważnym komponentem spektrum siedliskowego N. speciosa we wschodniej części kontynentu. Obecność N. speciosa na rozległych torfowiskach niskich dolnego basenu Biebrzy, w występujących tu na dużych obszarach fitocenozach Caricetum rostratae, sugeruje, że stanowisk N. speciosa może tu być znacznie więcej, a ich znalezienie powinno być tylko kwestią czasu. Podobnie obiecujące są perspektywy poszukiwań w mniej eksplorowanym środkowym basenie doliny Biebrzy, na co wskazują dwa stanowiska odkryte w 2013 roku. Torfowiska niskie Biebrzańskiego Parku Narodowego są w ostatnich latach mechanicznie wykaszane przy użyciu ratraków na gąsienicach, w ramach ochrony czynnej otwartych ekosystemów bagiennych przed sukcesją drzew lekkonasiennych. Istnieje więc pilna potrzeba nie tylko wyszukania dalszych populacji, ale także zbadania potencjalnego wpływu
10 64 Odonatrixo9(2) tych zabiegów na populacje N. speciosa. Dwa liczne stanowiska w dolnym basenie, ważne z punktu widzenia ochrony biebrzańskiej populacji N. speciosa (Szorce i Osowiec-Twierdza doły potorfowe), nie znajdują się w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego. Fakt występowania tu N. speciosa, gatunku zagrożonego w Europie i będącego w regresie w Polsce, powinien niewątpliwie być jednym z argumentów w przyszłej dyskusji dotyczącej poszerzenia granic Parku. Podziękowania Serdecznie dziękujemy dr. hab. Rafałowi BERNARDOWI za cenne uwagi dotyczące pierwszej wersji pracy oraz Łukaszowi KRAJEWSKIEMU za udostępnienie swoich obserwacji iglicy. Piśmiennictwo BARTOSZUK H Zbiorowiska roślinne Biebrzańskiego Parku Narodowego. [w]: A. DYRCZ, C. WERPA- CHOWSKI (red.), Przyroda Biebrzańskiego Parku Narodowego. Monografia. Osowiec-Twierdza: BERNARD R., BUCZYŃSKI P Stan zachowania i wybiórczość siedliskowa iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) w Polsce. Odonatrix, 4(2): BERNARD R., BUCZYŃSKI P., TOŃCZYK G., Wendzonka J Atlas rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań. BERNARD R., WILDERMUTH H Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) in Europe: a case of a vanishing relict (Zygoptera: Coenagrionidae). Odonatologica, 34(4): BUCZYŃSKI P., DAWIDOWICZ Ł., WAGNER G., JARSKA W Nowe stanowisko iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) na Suwalszczyźnie. Odonatrix, 8(1): DARAŻ B Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) w południowowschodniej Polsce (Odonata: Coenagrionidae). Odonatrix, 7(1): IHSSEN G Natur und Nationalparke in Nordost-Polen. Bericht zweier Reisen zur Biebrza-Niederung und zum Bialowieza Urwald im Juni 1998 und Naturkundliche Reiseberichte, 33: JÖDICKE R Libellenbeobachtungen in Podlasie, Nordpolen. Libellula, 18(3/4): KALKMAN V.J., BOUDOT J.-P., BERNARD R., CONZE K.-J., DE KNIJF G., DYATLOVA E., FERREIRA S., JOVIĆ M., OTT J., RISERVATO E., SAHLÉN G European Red List of Dragonflies. Publications Office of the European Union, Luxembourg. KALNIŅŠ M., BERNARD R., MIĶELSONE I Protected aquatic insects of Latvia Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae). Latvijas Entomologs, 50: KONDRACKI J Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa. KOVÁCS T., AMBRUS A., OLAJOS P., SZILÁGYI G Records of Ephemeroptera and Odonata from the Biebrza National Park, Poland. Folia Historico Naturalia Musei Matraensis, 33: MICHALCZUK W Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) na Roztoczu i Kotlinie Sandomierskiej (Odonata: Coenagrionidae). Odonatrix, 8(1): MIKOŁAJCZUK P Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w południowej części Podlasia z uwagami o ekologii i mobilności gatunku). Odonatrix, 9(1): MIKOŁAJCZUK P., MIŁACZEWSKA E Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) we wschodniej części Mazowsza i północnej części województwa lubelskiego. Odonatrix, 8(1): 1 10.
14 Odonatrixo8(1) Wiaczesław Michalczuk Zamojskie Towarzystwo Przyrodnicze, ul. Partyzantów 74/59, Zamość;
14 Odonatrixo8(1) Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (Charpentier, 1840) na Roztoczu i w Kotlinie Sandomierskiej (Odonata: Coenagrionidae) New records of the Sedgling Nehalennia speciosa
Bogusław Daraż ul. Kościelna 41, Rzeszów; 14 Odonatrixo7(1)
14 Odonatrixo7(1) Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (Charpentier, 1840) w południowo-wschodniej Polsce (Odonata: Coenagrionidae) New localities of Nehalennia speciosa (Charpentier, 1840)
Szczecin, dnia 1 czerwca 2015 r. Poz. 2182 UCHWAŁA NR VIII/56/15 RADY GMINY KOBYLANKA. z dnia 30 kwietnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Szczecin, dnia 1 czerwca 2015 r. Poz. 2182 UCHWAŁA NR VIII/56/15 RADY GMINY KOBYLANKA z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych
Wnioski dotyczące gospodarki wodnej wynikające z potrzeb ochrony ważek będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000
Wnioski dotyczące gospodarki wodnej wynikające z potrzeb ochrony ważek będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Zespół autorski: prof. J.E. Taylor, dr K. Frąckiel, mgr A. Henel Goniądz 20 września
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5648 UCHWAŁA NR XXVI/109/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
Piotr MIKOŁAJCZUK. ul. Partyzantów 59c/26, 21-560 Międzyrzec Podlaski; e-mail: gugapm@wp.pl
Kolejne stwierdzenia i dane o ekologii iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w środkowo-wschodniej Polsce The next new sites and ecological data of Nehalennia speciosa
Przedstawienie wstępnych wyników inwentaryzacji obszaru Natura 2000 Ostoja Biebrzańska i wstępnych propozycji kierunków niezbędnych działań
Przygotowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000: SOO Dolina Biebrzy i OSO Ostoja Biebrzańska. Przedstawienie wstępnych wyników inwentaryzacji obszaru Natura 2000 Ostoja Biebrzańska i wstępnych
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5654 UCHWAŁA NR XXVI/115/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
WPŁYW WYKASZANIA NA ZMIANY W ZBIOROWISKU ŁĄKI TURZYCOWEJ ZARASTAJĄCEJ TRZCINĄ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 241 246 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 WPŁYW WYKASZANIA NA ZMIANY W ZBIOROWISKU
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5656 UCHWAŁA NR XXVI/117/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Wnioski wynikające z potrzeb ochrony innych gatunków
Wnioski wynikające z potrzeb ochrony innych gatunków Wnioski dotyczące gospodarki wodnej w zakresie ochrony kumaka nizinnego oraz traszki grzebieniastej Zespół autorski: Adam Hermaniuk, Katarzyna Siwak,
UCHWAŁA NR XXVI/117/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH. z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny Mokradło Budy
UCHWAŁA NR XXVI/117/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny Mokradło Budy Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5653 UCHWAŁA NR XXVI/114/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
Piotr MIKOŁAJCZUK. ul. Partyzantów 59c/26, Międzyrzec Podlaski;
Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) w południowej części Podlasia z uwagami o ekologii i mobilności gatunku New sites of Pygmy Damselfly Nehalennia
Wyniki obserwacji ważek (Odonata) na terenie rozlewiska wśród nieużytkowanych łąk koło miejscowości Kajny (Polska, Warmia, gm.
Odonatrix 14_11 (2018) Wyniki obserwacji ważek (Odonata) na terenie rozlewiska wśród nieużytkowanych łąk koło miejscowości Kajny (Polska, Warmia, gm. Jonkowo) The results of damselfly and dragonfly observations
ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH I GATUNKÓW ROŚLIN Ewa Jabłońska wraz z zespołem botanicznym
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH I GATUNKÓW ROŚLIN Ewa Jabłońska
RAPOT Z MONITORINGU SKALNICY TORFOWISKOWEJ (SAXIFRAGA HIRCULUS) (KOD 1523) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY
Preservation of wetland habitats in the upper Biebrza Valley Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy. RAPOT Z MONITORINGU SKALNICY TORFOWISKOWEJ (SAXIFRAGA HIRCULUS) (KOD 1523) NA STANOWISKACH
Acta Sci. Pol. Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 14(1) 2015, 47 56
ISSN 1644-0722 DOI: 10.17306/J.AFW.2015.1.5 www.forestry.actapol.net www.acta.media.pl SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 14(1) 2015, 47 56 ROSICZKA OKRĄGŁOLISTNA DROSERA ROTUNDIFOLIA
Andrzej HERMAŃSKI.
Odonatrix 14_12 (2018) Wyniki obserwacji ważek (Odonata) na terenie obszaru PLH280039 Natura 2000 Jonkowo Warkały (Polska, Warmia, gm. Jonkowo) The results of damselfly and dragonfly observations (Odonata)
Nowe stanowisko turzycy strunowej Carex chordorrhiza Ehrh. w Polsce północno-zachodniej
RYSZARD PLACKOWSKI Akademia Świętokrzyska w Kielcach, Filia w Piotrkowie Trybunalskim 97-300 Piotrków Trybunalski, ul. J. Słowackiego 114/118 Nowe stanowisko turzycy strunowej Carex chordorrhiza Ehrh.
Zakład Zoologii Ogólnej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Umultowska 89, Poznań, 2)
Odonatrixo4(2) 43 Stan zachowania i wybiórczość siedliskowa iglicy małej Nehalennia speciosa (Charpentier, 1840) w Polsce Conservation status and habitat selection of Nehalennia speciosa (Charpentier,
FLORA TORFOWISKA W REZERWACIE TORFOWISKO BORÓWKI W GMINIE GROMADKA
torfowisko przejściowe, gatunki chronione Adam SULICH*, Klemens JAKUBOWSKI FLORA TORFOWISKA W REZERWACIE TORFOWISKO BORÓWKI W GMINIE GROMADKA Warunki panujące na torfowiskach (silnie kwaśne podłoże i wysoka
RAPOT Z MONITORINGU LIPIENNIKA LOESELA (LIPARIS LOESELII) (KOD 1903) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY
Preservation of wetland habitats in the upper Biebrza Valley Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy. RAPOT Z MONITORINGU LIPIENNIKA LOESELA (LIPARIS LOESELII) (KOD 1903) NA STANOWISKACH GÓRNEJ
Gdańsk, dnia 7 grudnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 13 listopada 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Gdańsk, dnia 7 grudnia 2015 r. Poz. 3770 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie ustanowienia planu
Raport z prac terenowych w ramach projektu Ekologia wybranych torfowisk przejściowych w Sudetach Zachodnich
Raport z prac terenowych w ramach projektu Ekologia wybranych torfowisk przejściowych w Sudetach Zachodnich Maria Kolon a, b, Anna Adamczyk a, Agnieszka Dudała a Jagoda Gawlik a, Sylwia Kacperska a, Ewelina
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Załącznik nr 1 1. Przedmiot zamówienia Przedmiotem zamówienia jest: Usuwanie odrośli i samosiewów brzozy brodawkowatej i omszonej oraz pojedynczych drzew i samosiewów
ZESZYT NR 3 DOKUMENTACJA DLA WAŻEK BĘDĄCYCH PRZEDMIOTEM OCHRONY
PLAN ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARU NATURA 2000 DOLINA BIEBRZY PLH200008 ZESZYT NR 3 DOKUMENTACJA DLA WAŻEK BĘDĄCYCH PRZEDMIOTEM OCHRONY Warszawa, Białystok, Olsztyn, Suwałki 2013 Opracowano w ramach realizacji
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5650 UCHWAŁA NR XXVI/111/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny) Przedmiotowe siedlisko przyrodnicze składa się z dwóch podtypów: 1150-1 Zalewy 1150-2 Jeziora przybrzeżne W roku 2008 prowadzono badania jezior przybrzeżnych,
Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU. z dnia 13 września 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz. 1882 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2013
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2013 Wykonano w ramach projektu LIVE 11 NAT PL 422 Górna Biebrza,,Ochrona siedlisk mokradłowych
Ważki (Odonata) zaobserwowane nad Jeziorem Wojnowskim Zachodnim i Jeziorem Wojnowskim Wschodnim (województwo lubuskie) w latach
Odonatrix 14_2 (2018) Ważki (Odonata) zaobserwowane nad Jeziorem Wojnowskim Zachodnim i Jeziorem Wojnowskim Wschodnim (województwo lubuskie) w latach 2009-2017 Dragonflies (Odonata) observed at Lake Wojnowskie
Szczecin, dnia r. ANALIZA RYNKU
Szczecin, dnia 14.04.2014 r. ANALIZA RYNKU W celu oszacowania wartości zamówienia publicznego, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie zwraca się z prośbą o przedstawienie informacji dotyczącej
Lindernia mułowa Lindernia procumbens (1725)
Lindernia mułowa Lindernia procumbens (1725) Koordynator: Agnieszka Nobis Eksperci lokalni : Marcin Nobis, Arkadiusz Nowak, Joanna-Zalewska Gałosz Liczba i lokalizacja stanowisk i obszarów monitoringowych
MIGAWKI Z POLSKICH TORFOWISK
MIGAWKI Z POLSKICH TORFOWISK Kazimierz Tobolski Zamieszczone fotografie obrazują wybrane przykłady torfowisk podobnych układów ekologicznych (fot. 4-5 i 7-8). Sa to zarówno fotografie z lotu ptaka, różne
Hammarbya paludosa (Orchidaceae) w północno-wschodniej Polsce
Notatki botaniczne 349 KRAWIECOWA A. & KUCZYŃSKA I. 1964. Roślinność rezerwatu Łężczak. Acta Univ. Wratisl. 24. Pr. Bot. 4: 5 31. RUTKOWSKI L. 1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej.
Inwentaryzacja wodniczki na lokalizacjach projektu LIFE+ Wodniczka i biomasa w 2014 r
O G Ó L N O P O L S K I E T O W A R Z Y S T W O O C H R O N Y P T A K Ó W Inwentaryzacja wodniczki na lokalizacjach projektu LIFE+ Wodniczka i biomasa w 2014 r Wykonano w ramach projektu LIFE Przyroda
Identyfikacja siedlisk Natura 2000 metodami teledetekcyjnymi na przykładzie torfowisk zasadowych w dolinie Biebrzy
Identyfikacja siedlisk Natura 2000 metodami teledetekcyjnymi Dominik Kopeć 1, Łukasz Sławik 2, Marcin Borowisk 2, Dorota Michalska-Hejduk 1 1 Uniwersytet Łódzki, Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin,
Politechnika Białostocka
Augustów, 7.03.2013 19.05.2015 r. Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska Analiza botaniczna i siedliskowa lądowych ekosystemów nieleśnych
Opis stanowisk tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w obszarze Natura 2000 PLH Uroczyska Puszczy Drawskiej
Opis stanowisk tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w obszarze Natura 2000 PLH 320046 Uroczyska Puszczy Opis stanowisk tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w obszarze Natura 2000 PLH 320046
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2014
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2014 Wykonano w ramach projektu LIVE 11 NAT PL 422 Górna Biebrza,,Ochrona siedlisk mokradłowych
Badania realizowano na terenie rezerwatu wodno-florystycznego Jezioro Czarnówek oraz jeziora Leśniówek, położonych na północ od Złocieńca.
Streszczenie Niniejsza praca poświęcona jest florze rezerwatu przyrody Jezioro Czarnówek oraz jeziora Leśniówek. Na podstawie obserwacji składu gatunkowego roślinności obu zbiorników starano się ustalić,
Carex limosa L. in the Western Bieszczady Mts. (Polish Eastern Carpathians)
351 R. G. Prędki Holly Krzyże Ruch turystyczny i kapliczki ROCZNIKI przydrożne... w Bieszczadzkim BIESZCZADZKIE Parku... 21 (2013) str. 351 355 Doniesienia i notatki Anna Koczur Received: 19.10.2012 Instytut
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
Zmiany pokrywania torfowców na jednym z poletek monitoringowych na polderze 12 w sezonie wegetacyjnym 2013 (fotografie z czerwca, września i
Zmiany pokrywania torfowców na jednym z poletek monitoringowych na polderze 12 w sezonie wegetacyjnym 2013 (fotografie z czerwca, września i listopada). Fot. P. Ćwiklińska Zwarta pokrywa roślinna na polderze
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Na obszarze gminy Poświętne znajduje się wiele powierzchni siedlisk przyrodniczych kwalifikujących
PARK KRAJOBRAZOWY PUSZCZY KNYSZYŃSKIEJ PRZYRODA, PROBLEMY ROZWOJU INFRASTRUKTURY KOMUNIKACYJNEJ
PARK KRAJOBRAZOWY PUSZCZY KNYSZYŃSKIEJ PRZYRODA, PROBLEMY ROZWOJU INFRASTRUKTURY KOMUNIKACYJNEJ WŁODZIMIERZ KWIATKOWSKI- główny specjalista ds. ochrony przyrody JOANNA KURZAWA Dyrektor PKPK 20-02-2017
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (900) Autor raportu: Mieczysław Stachowiak Eksperci lokalni: Holly Marek, Mazepa Jacek, Olbrycht Tomasz Opisany pierwotnie jako forma Carabus Preyssleri
Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 15 kwietnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz. 3952 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
Inwentaryzacja i monitoring roślinności trwałych użytków zielonych powiązane z monitoringiem ornitofauny
Inwentaryzacja i monitoring roślinności trwałych użytków zielonych powiązane z monitoringiem ornitofauny w ramach projektu KIK/25 Ochrona różnorodności gatunkowej cennych przyrodniczo siedlisk na użytkach
Analiza botaniczna i siedliskowa lądowych ekosystemów nieleśnych na obszarze Nadleśnictw Augustów i Płaska
Augustów, 7.03.2013 r. Analiza botaniczna i siedliskowa lądowych ekosystemów nieleśnych na obszarze Nadleśnictw Augustów i Płaska Andrzej Kamocki Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska Politechnika
Co dalej z Carską Drogą? Małgorzata Górska zastępca dyrektora
Co dalej z Carską Drogą? Małgorzata Górska zastępca dyrektora Osowiec-Twierdza 4 listopada 2014 W 1895 r. oddano do użytku Szosę Łomżyńską łączącą Twierdzę Łomża z Twierdzą Osowiec, którą miejscowa ludność
Szczególnej ochronie podlegają rezerwaty przyrody; "PONIKWA
Zagadnienia ochrony i kształtowania środowiska w planie gminy rozpatrywane są w dwóch płaszczyznach Pierwsza dotyczy poprawy stanu środowiska poprzez przyjęcie ustalonych zasad. Ważnym elementem jest budowa
WPŁYW TERMINU WYKASZANIA NA ZDOLNOŚĆ ODNAWIANIA SIĘ TRZCINY I SKŁAD GATUNKOWY ZBIOROWISK
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2003: t. 3 z. 1 (7) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 139 155 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2003 WPŁYW TERMINU WYKASZANIA NA ZDOLNOŚĆ
TORFOWISKA ŚRÓDPOLNE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 2b (12) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 211 224 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 TORFOWISKA ŚRÓDPOLNE WOJEWÓDZTWA
(KOD 1528) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY
Raport z monitoringu skalnicy torfowiskowej (Saxifraga hirculus) (KOD 1528) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY przygotowany w ramach realizacji zadania Monitoring przyrodniczy prace terenowe i kameralne realizowanego
Zró nicowanie fitocenoz z udzia³em turzycy strunowej Carex chordorrhiza L. f. na Pomorzu i w pó³nocno-wschodniej Polsce
Zró nicowanie fitocenoz z udzia³em turzycy strunowej Carex chordorrhiza L. f. na Pomorzu i w pó³nocno-wschodniej Polsce Diversity of phytocoenoses with String sedge Carex chordorrhiza L. f. in the Pomorze
RenSiedTorf. Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego
RenSiedTorf Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego Termin realizacji projektu: 01.04.2011-31.03.2013 Koszt całkowity projektu: 4
Obszary wyznaczone do sieci NATURA 2000 w województwie podlaskim Obszary Specjalnej Ochrony (OSO):
Europejska Sieć Ekologiczna NAT URA 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych, pod względem
Maria WISZNIOWSKA. ul. Pod Kasztanami 79/1, Katowice:
Odonatrix 13_5 (2017) Ważki (Odonata) obserwowane nad Stawem Górnik w Katowicach (Polska, Górny Śląsk) Dragonflies (Odonata) observed at the "Górnik" Pond in Katowice (Poland, Upper Silesia) Maria WISZNIOWSKA
Metodologia monitoringu w projekcie LIFE-wodniczka. sprawozdanie z realizacji i wyniki monitoringu w roku 2006
Metodologia monitoringu w projekcie LIFE-wodniczka sprawozdanie z realizacji i wyniki monitoringu w roku 2006 1.Monitoring ORN 2.Monitoring VEG 3.Monitoring INV 4.Monitoring HYDRO 1.Monitoring populacji/siedlisk
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5655 UCHWAŁA NR XXVI/116/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
DZIENNIK URZĘDOWY. Szczecin, dnia 25 maja 2012 r. Poz. 1167 UCHWAŁA NR XXIV/167/12 RADY MIEJSKIEJ W KALISZU POMORSKIM. z dnia 5 kwietnia 2012 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Szczecin, dnia 25 maja 2012 r. Poz. 1167 UCHWAŁA NR XXIV/167/12 RADY MIEJSKIEJ W KALISZU POMORSKIM z dnia 5 kwietnia 2012 r. w sprawie ustanowienia użytków
Grzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW
WOJEWÓDZKI KONKURS WIEDZY O BIEBRZAŃSKIM PARKU NARODOWYM XXIII Edycja, Osowiec-Twierdza, 02 czerwca 2017 r. Liczba zdobytych punktów:
WOJEWÓDZKI KONKURS WIEDZY O BIEBRZAŃSKIM ARKU NARODOWYM XXIII Edycja, Osowiec-Twierdza, 02 czerwca 2017 r. Numer: Liczba zdobytych punktów: Uważnie przeczytaj test. ostępuj zgodnie z poleceniami. rzy każdym
Nowe stanowisko buławnika czerwonego Cephalanthera rubra (L.) Rich. w Puszczy Augustowskiej
Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (1): 91 95, 2008. MACIEJ SZCZYGIELSKI 1, PIOTR ROJEK 2 1 Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział Warszawa 08-110 Siedlce, ul. 10 Lutego 22 e-mail: Maciej.Szczygielski@warszawa.buligl.pl
4080 Subalpejskie zarośla wierzby lapońskiej lub wierzby śląskiej (Salicetum lapponum, Salicetum silesiacum)
4080 Subalpejskie zarośla wierzby lapońskiej lub wierzby śląskiej (Salicetum lapponum, Salicetum silesiacum) Metodyka badań Autor: Krzysztof Świerkosz fot. K. Świerkosz Za stanowisko uznawano wystąpienia
Kategoria: Miejsce Roku 2004
Biebrzański Park Narodowy Kategoria: Miejsce Roku 2004 Opis Biebrzański Park Narodowy został utworzony 09.09.1993 r. i jest największym parkiem narodowym w Polsce. Położony jest w północno - wschodniej
Co dalej z Carską Drogą? Małgorzata Górska, Biebrzański Park Narodowy 4 listopada 2014, Osowiec-Twierdza
Co dalej z Carską Drogą? Małgorzata Górska, Biebrzański Park Narodowy 4 listopada 2014, Osowiec-Twierdza W 1895 r. oddano do użytku Szosę Łomżyńską łączącą Twierdzę Łomża z Twierdzą Osowiec, którą miejscowa
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w WARSZAWIE z dnia... 2014 r.
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w WARSZAWIE z dnia... 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Rogoźnica PLH140036 Na podstawie art. 28 ust. 5
NATURA STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla specjalnych obszarów ochrony (OSO), proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (pozw), obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) oraz specjalnych
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski)
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski) Opracował: Lech Krzysztofiak krzysztofiak.lech@gmail.com Krzywe, 2015 Opracowanie zawiera dane dotyczące
Obszary ochrony ścisłej
Ochrona ścisła oznacza całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną.
Stawiamy na jakość. System zarządzania jakością prac w BULiGL spełnia standardy normy ISO 9001 oraz ISO 14001
Koncepcja renaturyzacji (przebudowy) drzewostanów sosnowych na terenach poddanych wieloletniej immisji ścieków ziemniaczanych w Nadleśnictwie Iława Janusz Porowski BULiGL Oddział w Białystoku Stawiamy
Rakowo 32, Łubowo
Wiad. entomol. 25 (4): 197-212 Poznań 2006 Materiały do znajomości ważek (Odonata) gminy Borne Sulinowo (Pojezierze Pomorskie), ze szczególnym uwzględnieniem gatunków zagrożonych i objętych ochroną prawną
ROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec
ROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w
8150 Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe
8150 Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe Koordynator: Krzysztof Świerkosz Eksperci lokalni: Piwowarczyk Renata, Świerkosz Krzysztof Liczba i lokalizacja stanowisk i obszarów monitoringowych
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych Leśny Bank Genów Kostrzyca, 26.06.2014 r. Dr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny Katedra
Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie
Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie Cele projektu: Podniesienie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania ekosystemów jeziornych Poznanie zależności i procesów zachodzących w zlewni jeziora Zapoznanie się
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Drzewostany Puszczy Białowieskiej w świetle najnowszych badań monitoringowych Rafał Paluch, Łukasz Kuberski, Ewa Zin, Krzysztof Stereńczak Instytut Badawczy Leśnictwa
ZMIANY RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ W KOLEJNYCH STREFACH ZARASTANIA ŚRÓDLEŚNYCH JEZIOR OLIGO-HUMOTROFICZNYCH W PÓŁNOCNO- WSCHODNIEJ POLSCE
ZMIANY RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ W KOLEJNYCH STREFACH ZARASTANIA ŚRÓDLEŚNYCH JEZIOR OLIGO-HUMOTROFICZNYCH W PÓŁNOCNO- WSCHODNIEJ POLSCE Anna Namura-Ochalska Abstrakt W toku długoletniego procesu zarastania
Maciej Głąbiński. Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r.
Maciej Głąbiński Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r. Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Puszcza
Raport z analizy danych z monitoringu skalnicy torfowiskowej Saxifraga hirculus
Raport z analizy danych z monitoringu skalnicy torfowiskowej Saxifraga hirculus (kod 1528) prowadzonego w odstępach dwuletnich, w latach: 213, 215 i 217 na stanowiskach Górnej Biebrzy Wykonano dla projektu
Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 0 2 0 0 0 0 0 1 Teren znajduje się na zalesionym stoku o ekspozycji południowej i południowo-zachodniej wzgórza Raszówka. Grzbiet wzgórza ma w tym rejonie wysokość względną
Wełnianka delikatna Eriophorum gracile W.D.J. Koch w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej
Chrońmy Przyrodę Ojczystą (63) 3: 48 57, 2007 ANNA KOCZUR Instytut Ochrony Przyrody PAN 31-120 Kraków, al. A. Mickiewicza 33 e-mail: koczur@iop.krakow.pl Wełnianka delikatna Eriophorum gracile W.D.J. Koch
Nowe stanowisko Liparis loeselii (Orchidaceae) na Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej
Notatki botaniczne 395 Werpachowski C. 2000. Lista roślin naczyniowych Kotliny Biebrzańskiej ze szczególnym uwzględnieniem Biebrzańskiego Parku Narodowego. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 19(4): 19
Bydgoszcz, dnia 24 czerwca 2013 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 0210/13/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 24 czerwca 2013 r. Poz. 2248 ZARZĄDZENIE NR 0210/13/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia
Gospodarowanie na obszarach parków narodowych na przykładzie BPN
Gospodarowanie na obszarach parków narodowych na przykładzie BPN Tadeusz Sidor Falenty, 8-9 grudzień 2010 Biebrzański Park Narodowy SOO Siedlisk Dolina Biebrzy 60 tys. ha 121 tys. ha OSO Ptaków Ostoja
Odonatrixo5(1) 7. na danym siedlisku.
Odonatrixo5(1) 7 Nowe stanowiska niektórych chronionych i rzadkich gatunków ważek w zachodniej Polsce wraz z uwagami dotyczącymi ich stanu hydrologicznego New localities of some protected and rare dragonfly
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w WARSZAWIE z dnia. 2014 r.
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w WARSZAWIE z dnia. 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Torfowiska Czernik PLH140037 Na podstawie art. 28
Przywracanie do środowiska gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na przykładzie żmijowca czerwonego Echium russicum J.F. Gmelin
Przywracanie do środowiska gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na przykładzie żmijowca czerwonego Echium russicum J.F. Gmelin Beata Sielewicz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie Stan
OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
Załącznik nr 1 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA 1. Przedmiot zamówienia Przedmiotem zamówienia jest: Wykoszenie roślinności (głównie trzciny) w rezerwacie przyrody Bocheńskie Błoto wraz z usunięciem i zagospodarowaniem
Karta Dokumentacyjna Geostanowiska
Karta Dokumentacyjna Geostanowiska Informacje ogólne Numer KDG: 1559 1. Nazwa obiektu: TORFOWISKO JEZIORKA NA ŁOPIENIU 2. Typ obiektu geostanowiska: inne 3. Współrzędne (WGS84): Długość: 20 15' 50,000
Współfinansowany w ramach programu Unii Europejskiej ERASMUS+ Akcja 2 Partnerstwa strategiczne
Publiczne Gimnazjum im. Stefana Kard. Wyszyńskiego w Leśnej Podlaskiej ul. Bialska 25 21-542 Leśna Podlaska e-mail: zpo@lesnapodlaska.pl Zmienia życie. Otwiera umysły. Współfinansowany w ramach programu
Raport z monitoringu skalnicy torfowiskowej Saxifraga hirculus (kod 1528) na stanowiskach Górnej Biebrzy w 2017 roku
Raport z monitoringu skalnicy torfowiskowej Saxifraga hirculus (kod 1528) na stanowiskach Górnej Biebrzy w 2017 roku Wykonano dla projektu LIFE11 NAT/PL/422 Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej
Aldrowanda pęcherzykowata Aldrovanda vesiculosa
Aldrowanda pęcherzykowata Aldrovanda vesiculosa Liczba i lokalizacja powierzchni monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie kontynentalnym, co determinowało lokalizację badań monitoringowych.
Paweł Buczyński Zakład Zoologii UMCS, ul. Akademicka 19, Lublin; Czerwona lista ważek województwa lubelskiego
Odonatrixo5(1) 25 Czerwona lista ważek (Odonata) województwa lubelskiego (Polska wschodnia). Druga edycja: 2009 Red list of dragonflies (Odonata) of the Lublin Region (Eastern Poland). Second edition: