W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Transkrypt

1 Sygn. akt VI ACa 1633/07 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 14 sierpnia 2008 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - Sędzia SA Marzena Miąskiewicz Sędzia SA Wanda Lasocka Sędzia SO (del.) Teresa Mróz (spr.) Protokolant: sekr. sąd. Marta Kielian po rozpoznaniu w dniu 14 sierpnia 2008 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Miasta Stołecznego Warszawy przeciwko [ ] Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o stwierdzenie nieważności uchwał na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 września 2007 r. sygn. akt XX GC 718/05 I. oddala apelację, II. zasądza od [ ] Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz Miasta Stołecznego Warszawy kwotę 540 (pięćset czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję. MS/C Wyr.4 Wyrok Sądu odwoławczego

2 2 U Z A S A D N I E N I E Powód Miasto Stołeczne Warszawa wniósł o stwierdzenie nieważności uchwał Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki [ ] Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z dnia [ ].VII.2005 r. numer [ ]/2005 w sprawie przedstawienia Radzie Nadzorczej kandydata na członka zarządu spółki, numer 14/2005 w sprawie rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania finansowego i sprawozdania Zarządu z działalności spółki za rok obrotowy 2004 oraz numer 22/2005 w sprawie pokrycia straty. Alternatywnie powód wniósł o uchylenie uchwał numer 14/2005 i 22/2005 jako sprzecznych z dobrymi obyczajami, godzących w interesy spółki oraz mających na celu pokrzywdzenie Miasta Stołecznego Warszawy jako wspólnika Spółki. Pozwana [ ] Spółka z ograniczona odpowiedzialnością w W. wniosła o oddalenie powództwa. Wyrokiem z dnia 20.IX.2007 r. Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził nieważność uchwał numer 14/2005 i 22/2005 Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki [ ] Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. W pozostałym zakresie powództwo oddalił. Rozstrzygnięcie powyższe zapadło na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych sądu I instancji: W dniu [ ].VI.2005 r. odbyło się Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki, podczas którego podjęta została uchwała numer 12/2005 w sprawie zarządzenia przerwy w obradach do dnia [ ].VII.2005 r. W tym dniu Zgromadzenie było kontynuowane i stosownie do porządku obrad podjęto uchwałę numer 13/2005 w sprawie przedstawienia Radzie Nadzorczej kandydata na członka Zarządu Spółki, uchwałę 14/2005 w sprawie rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania finansowego i sprawozdania Zarządu z działalności Spółki za rok obrotowy 2004 oraz

3 3 uchwałę numer 22/2005 w sprawie pokrycia straty, przy czym Miasto Stołeczne Warszawa jako wspólnik głosował przeciwko wszystkim uchwałom i jego sprzeciw był za każdym razem protokołowany. Uchwałą numer 13/2005 Zwyczajne Zgromadzenie postanowiło o przedstawieniu Radzie nadzorczej nowego kandydata na członka zarządu spółki zgodnie z paragrafem 19 ust. 1 pkt 17 Umowy Spółki. Brzmienie tego paragrafu ustalone zostało w drodze uchwały numer 1/2005 Nadzwyczajnego Zgromadzenia wspólników z dnia [ ] r. Podczas tego zgromadzenia podjęta została również uchwała numer 5/2005 nadająca nowe brzmienie paragrafowi 29 Umowy Spółki, zgodnie z którym zarząd spółki składa się z 2 do 5 członków powoływanych przez Radę Nadzorczą spośród kandydatów zaproponowanych przez Zgromadzenie Wspólników. Wobec stwierdzenia przez Sąd Apelacyjny w sprawie VI A Ca 1364/06 wyrokiem z dnia 25.IV.2007 r. nieważności powyższej uchwały, nadal obowiązującym brzmieniem paragrafu 19 Umowy spółki jest ta, zgodnie z którą zarząd spółki składa się z 2 do 5 członków wybieranych przez [ ] ([ ]). Zaskarżoną uchwałą numer 14/2005 Zgromadzenie zatwierdziło sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z działalności spółki za rok obrotowy Sprawozdanie finansowe podpisane zostało przez H. van der P.- Prezesa zarządu i M. B. - osobę odpowiedzialną za prowadzenie ksiąg rachunkowych, w dniu [ ].VII.2005 r. w W. Natomiast sprawozdanie z działalności zarządu podpisał jedynie prezes zarządu. Na dzień [ ].VII.2005 r. zarząd spółki tworzyli H. van der P., E. H., J. S. H. Pismem z dnia [ ].VII.2005 r. J. H. uzasadnił nie podpisanie powyższych dokumentów faktem złożenia w dniu [ ].VII.2005 r. rezygnacji z funkcji członka zarządu. E. H. w piśmie z dnia [ ].VII.2005 r. brak swego podpisu pod sprawozdaniami tłumaczył rezygnacją z tym dniem z funkcji członka

4 4 zarządu spółki. Wskazał też, że z powodu choroby w dniach [ ] do [ ].VII.2005 r. nie był obecny w siedzibie spółki. Sąd Okręgowy ustalił też, że zgodnie z paragrafem 29 Umowy spółki minimalny skład osobowy zarządu wynosił dwóch członków. Tymczasem od [ ].VII.2005 r. zarząd pozwanej spółki składał się tylko z jednej osoby - prezesa zarządu. W momencie przedstawiania do zatwierdzenia sprawozdania finansowego zarząd składał się z prezesa i E. D. powołanej uchwałą numer 5/2005 z dniem [ ].VII.2005 r. Uchwałą numer 22/2005 Zgromadzenie postanowiło o pokryciu straty netto za rok obrotowy 2004 w całości z przyszłych zysków spółki z przyszłych lat obrotowych. W tym stanie faktycznym w ocenie Sądu Okręgowego zarzuty powoda co do uchwał numer 14/2005 i 22/2005 są w myśl art ksh nieważne, bowiem nie są zgodne z ustawą. Stosownie do przepisu art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe winni podpisać: osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych i kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy wszyscy członkowie tego organu. Osoby zobowiązane do podpisania winny podać datę podpisu, natomiast odmowa podpisania sprawozdania wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania. W sprawie niniejszej od dnia sporządzenia sprawozdania do dnia rezygnacji z funkcji członków zarządu sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z działalności zarządu w roku obrotowym 2004 powinno zostać podpisane przez dwóch członków zarządu, którzy nie podpisując ich, złożyli oświadczenia o rezygnacji z pełnionych funkcji. Sąd wskazał, że w dniu [ ].VII.2005 r. do podpisania sprawozdania finansowego teoretycznie uprawniony był nowo powołany członek zarządu. Jednakże sąd podniósł, że skoro uchwała numer 13/2005 w sprawie przedstawienia kandydatury E. D.

5 5 na członka zarządu została podjęta tuż przed uchwałą numer 14/2005 w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności zarządu w roku 2004 prawdopodobnie w momencie podejmowania uchwały numer 14/2005 uchwała o powołaniu E. D. na członka zarządu nie została jeszcze podjęta. Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone i prawidłowo podpisane najpóźniej do 31.III.2005 r., bowiem rokiem obrachunkowym jest rok obrotowy. Stosownie do art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości, kierownik jednostki zapewnia sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom. Zgodnie z 37 Umowy spółki Zarząd został zobowiązany do sporządzenia bilansu na ostatni dzień roku obrachunkowego. Wobec tego sporządzenie sprawozdania na dzień [ ].VII.2005 r. jest sprzeczne z art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Oceniając oświadczenia złożone przez J. H. i E. H. Sąd Okręgowy uznał, że nie spełniają one wymogów z art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości. W ocenie Sądu I instancji złożenie oświadczeń o rezygnacji z funkcji członka zarządu po upływie ustawowego terminu do sporządzenia sprawozdania oraz po dniu złożenia podpisu przez innego członka zarządu, co świadczy o faktycznej możliwości złożenia takiego podpisu, nie może być uznane za dopuszczalne merytoryczne uzasadnienie uchylania się od ustawowych obowiązków. Zdaniem Sądu Okręgowego uchwała numer 22/2005 jest nieważna, ponieważ w konsekwencji uznania uchwały numer 14/2005 za sprzeczną z ustawą, powyższa uchwała sprzeczna jest z art. 54 ust. 3 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym podział lub pokrycie wyniku finansowego netto jednostek nie zobowiązanych do poddania badaniu rocznego

6 6 sprawozdania finansowego może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający. W ocenie Sądu Okręgowego uchwała numer 13/2005 nie jest sprzeczna z ustawą, mimo, że organem spółki uprawnionym do powoływania członków zarządu jest rada nadzorcza. Skoro uprawnienia Zgromadzenia wspólników ograniczają się jedynie do proponowania Radzie Nadzorczej poszczególnych kandydatów, co nie ogranicza Rady Nadzorczej w wyborze. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 kpc. Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniosła pozwana. Wyrok zaskarżony został w części - co do punktu I i III. Pozwana zarzuciła Sądowi Okręgowemu obrazę przepisów prawa materialnego - art. 52 ustawy o rachunkowości, art. 252 kpc oraz art. 6 kc, jak również obrazę przepisów prawa procesowego art kpc. Podnosząc te zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I i III i oddalenie powództwa w części dotyczącej stwierdzenia nieważności lub uchylenia uchwał numer 14/2005 i 22/2005, jak również o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w punktach I i III i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja pozwanego nie jest uzasadniona i jako taka podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, z którymi Sąd II instancji zgadza się. Stosownie do treści art. 252 kodeksu spółek handlowych osobom lub organom spółki, wymienionym w art. 250 tego kodeksu, przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności

7 7 uchwały wspólników sprzecznej z ustawą, przy czym owa sprzeczność dotyczy sprzeczności nie tylko z przepisami ustawy kodeks spółek handlowych, ale też z innymi bezwzględnie obowiązującymi przepisami. Pozwany zarzuca obrazę przepisu art. 52 ustawy o rachunkowości, który stanowi, że kierownik jednostki zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy. Sprawozdanie finansowe podpisuje - podając zarazem datę podpisu - osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, i kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy - wszyscy członkowie tego organu. Odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania finansowego. Na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego za rok członkami zarządu byli H. van der P., E. H. i J. H., a zatem sprawozdanie winno zostać podpisane przez wszystkich członków zarządu pozwanej. W dniu [ ] i [ ].VII.2005 r. J. H. i E. H. złożyli rezygnacje z pełnionych funkcji. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że mimo to winni oni podpisać sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z działalności zarządu za rok Stosownie do wyżej powołanego przepisu ustawy o rachunkowości, kierownik jednostki, bądź członkowie organu jednostki mogą odmówić podpisania sprawozdania. W ocenie Sądu Apelacyjnego oświadczenie o złożeniu rezygnacji z funkcji członka zarządu pozwanej nie wyczerpuje wymagań co do treści oświadczenia o odmowie podpisania sprawozdania. W ocenie Sądu Apelacyjnego z oświadczenia winna wyraźnie wynikać odmowa" podpisania sprawozdania np. z przyczyn merytorycznych, a nie niemożność jego podpisania, jak w niniejszej sprawie wobec rezygnacji z funkcji członka zarządu. Istotnie przepis art. 52 ustawy

8 8 o rachunkowości nie zakreśla konkretnego terminu, w jakim sprawozdanie winno zostać podpisane przez osoby, o których mowa w tym przepisie, jednakże w sprawie niniejszej nie budzi wątpliwości, że sprawozdania te ani na dzień ich sporządzenia ani też na dzień ich przedstawienia na Walnym Zgromadzeniu nie zostały podpisane ani przez członków zarządu, czy to przedniego, czy też nowego po zgłoszeniu E. D. jako kandydata na członka zarządu. Nie do zaakceptowania jest stanowisko apelującej, z którego wynika, że wystarczające jest jedynie podpisanie sprawozdania i podanie daty złożenia podpisu bez jednoczesnego określenia terminu, do którego podpis należy złożyć. Zdaniem apelującej przeciwne stanowisko zamykałoby możliwość podpisania sprawozdania finansowego przez nowych członków zarządu. W okolicznościach niniejszej sprawy sytuacja taka nie zachodzi, bowiem sprawozdanie w dniu poddania go od obrady Walnego Zgromadzenia podpisane zostało przez jednego członka zarządu, podczas gdy zgodnie z Umową Spółki jej zarząd składa się od dwóch o pięciu członków. Nie ma racji apelująca, że Sąd Okręgowy dokonał błędnej kwalifikacji charakteru rezygnacji członków zarządu w kontekście podpisania sprawozdania finansowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego oświadczenia złożone przez dwóch członków zarządu pozwanej nie stanowią odmowy podpisania sprawozdania w rozumieniu art. 52 ustawy o rachunkowości. Samej bowiem rezygnacji z tej funkcji nie należy tłumaczyć jako odmowę złożenia podpisu pod sprawozdaniem. Odmowa, o czym była mowa wyżej, winna być uzasadniona merytorycznie, a nie wynikać z przyczyn formalnych, jaką jest niemożność złożenia podpisu wobec rezygnacji z funkcji członka zarządu. Rację ma Sąd Okręgowy twierdząc, że przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do luzów interpretacyjnych i nadużyć. Argumentacja ta słuszna jest tym bardziej, że w istocie z ustawy o

9 9 rachunkowości nie wynika, kiedy osoby zobowiązane do złożenia podpisów pod sprawozdaniem powinny je złożyć. Apelująca jednak sama przyznaje, że podpisy powinny zostać złożone najpóźniej do momentu przedstawienia sprawozdania do zatwierdzenia. Wobec powyższego, skoro sprawozdanie finansowe nie zostało podpisane przez wszystkich członków zarządu pozwanej, a jednocześnie rezygnacje z pełnionych funkcji w zarządzie nie spełniają wymogów ustawy o rachunkowości co do odmowy podpisania sprawozdania, w ocenie Sądu Apelacyjnego został naruszony przepis art. 52 ustawy o rachunkowości. W tym miejscu należy wskazać, że pogląd apelującej, jakoby sprzeczność z ustawą w rozumieniu art. 252 ksh ograniczała się tylko do przepisów tego kodeksu nie jest do zaakceptowania jako odosobniony pogląd doktryny. Z brzmienia art. 4 paragraf 1 pkt 11 kodeksu spółek handlowych wynika, że przez sprawozdanie finansowe należy rozumieć sprawozdanie finansowe w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Skoro więc przepisy tej ustawy wymagają podpisów wszystkich członków organu jednostki, której sprawozdanie finansowe dotyczy bądź oświadczeń o odmowie podpisania, nie może budzić wątpliwości, że doszło do naruszenia przepisu art. 52 ustawy o rachunkowości. Przepis art. 231 ksh stanowi, że zwyczajne zgromadzenia wspólników dokonuje zatwierdzenia sprawozdania z działalności zarządu i sprawozdania finansowego. Uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego nie spełniającego wymogów art. 52 ustawy o rachunkowości jest uchwałą nieważną. Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 6 kc, zgodnie z którym fakt ma zostać udowodniony przez stronę, która wywodzi z niego skutki prawne. Skoro więc pozwana twierdziła, że nie zachodzą okoliczności powodujące

10 10 nieważność uchwał, to na niej spoczywa obowiązek wykazania tego i ją obciążają skutki negatywne braku wykazania tych okoliczności. Równie nietrafny okazał się zarzut naruszenia art kpc. Zarzut tego rodzaju może okazać się słuszny jedynie w sytuacji, gdy brak uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia są takie, że uniemożliwiają sądowi II instancji dokonanie kontroli prawidłowości wydanego orzeczenia. W sprawie niniejszej sytuacja taka nie zachodzi. Mając wszystkie wyżej wskazane okoliczności na uwadze na podstawie art. 385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku, rozstrzygnięcie o kosztach opierając o przepis art kpc w zw. z art. 98 kpc.