CZĘŚĆ IV. WODY PODZIEMNE

Transkrypt

1 Powrót do spisu treści CZĘŚĆ IV. WODY PODZIEMNE an Prażak, Katarzyna Wdowczyk. MONITORING KRAOWY I REGIONALNY WÓD PODZIEMNYCH.. Zakres badań Badania monitoringowe w 2005 r. wykonano zgodnie z Programem regionalnego monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim w latach , opracowanym przez PIG Oddział Świętokrzyski w Kielcach (. Prażak 200), który został uzgodniony z Wydziałem Ochrony Środowiska i Rolnictwa Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach oraz z Zakładem Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej PIG w Warszawie. Program uwzględnia nowe wytyczne prowadzenia monitoringu wód podziemnych i klasyfikację jakości tych wód, określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia r. (Dz. U. Nr 2, poz. 284). Prace wykonane w 2005 roku obejmują zakres badań przewidzianych dla monitoringu operacyjnego. Wykonawcą całości prac był Państwowy Instytut Geologiczny. Badania terenowe i opróbowanie punktów wykonał Oddział Świętokrzyski PIG w Kielcach, a analizy chemiczne pobranych próbek wody Centralne Laboratorium Chemiczne PIG w Warszawie. Prace zlecone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach są finansowane przy udziale środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach. Sieć punktów regionalnego monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim ustalona w 999 r. obejmowała 06 punktów, w tym: 7 studni kopanych, ujęcie infiltracyjne, 2 źródła, szyb kopalniany i 95 eksploatowanych studni głębinowych (rys. 22). Ponadto na terenie województwa znajdują się 24 punkty sieci krajowej (rys. 22). W ubiegłych latach z sieci regionalnej wyłączono ze względów technicznych 20 punktów: nr 4 Nieświń, 6 Fałków, 7 Lipa, 8 Ruda Maleniecka, 0 Smyków, Kozia Wola, Odrowążek, 4 Ubyszów, 7 Suchedniów-Stokowiec, 5 aworznia, 45 Nowa Słupia, 47 Kunów, 48 Ostrowiec Świętokrzyski (ujęcie Romanów), 6 Czarnca, 6 Tokarnia, 68 Dąbska Wola, 7 Mydłowiec, 86 Węgleniec, 87 Kije i 06 Cudzynowice. W roku 2005 planowano wykonanie badań w 86 punktach. W trakcie prac okazało się jednak, Studnia na rynku w Sandomierzu że niesprawny jest kolejny punkt nr 49 Niemienice ( wyłączona na stałe z eksploatacji). Badania monitoringowe na terenie województwa świętokrzyskiego w 2005 roku wykonano w 85 punktach sieci regionalnej i w 9 punktach sieci krajowej łącznie w 04 punktach (tabela a i b). Próbki wody do badań monitoringowych z punktów sieci regionalnej i krajowej w województwie świętokrzyskim pobrano w okresie od lipca do września 2005 roku. Badania terenowe poprzedzające pobór prób objęły sprawdzenie, czy w ostatnim roku wokół punktów monitoringowych nie pojawiły się nowe obiekty mogące spowodować zanieczyszczenie wód podziemnych. ednak żadnych nowych ognisk zanieczyszczeń nie stwierdzono. W pobranych próbkach wody wykonano polowe oznaczenia przewodności elektrycznej właściwej (PE), odczynu (ph) i temperatury oraz zawartości jonu amonowego (NH4+) i azotynów (NO2-). Ponadto tam, gdzie było to możliwe w ch wierconych i kopanych pomierzono głębokość zwierciadła wody. W punktach sieci regionalnej oznaczono 6 wskaźników jakości wód podziemnych właściwych dla monitoringu operacyjnego: przewodność, odczyn, tlen rozpuszczony, amoniak, azotany, azotyny, chlorki, siarczany, fosforany, wodorowęglany, sód, potas, wapń, magnez, mangan i żelazo. Temperaturę wody pomierzono natomiast w trakcie badań terenowych. Analizy chemiczne z punktów sieci krajowej obejmowały 40 składników/własności wody. 6

2 Tabela a. Wykaz punktów sieci regionalnej monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim badanych w 2005 roku Lp. 62 Nr punktu sieci RMWP Nr pkt. do 999 r. Miejscowość gmina Właściciel punktu (użytkownik) Głębokość filtra od-do [m] Rodzaj punktu k/ 5 MODLISZEWICE Szkoła Podstawowa gm. Końskie 25,0-9,8 2 2 k/ 6 MODLISZEWICE ujęcie komunalne dla gm. Końskie Końskich - st. 5,2-5,5 k/ 7 KOŃSKIE ujęcie komunalne gm. Końskie - st. 2A,2-47,2 4 5 k/ 9 SMARKÓW wodociąg wiejski gm. Stąporków 2,0-27,0 5 9 k/ GÓRNIKI Szkoła Podstawowa T gm. Radoszyce 2 5,7-42,7 6 2 k/ 22 szyb niecz. CZARNIECKA GÓRA ujęcie komunalne gm. Stąporków dla Stąporkowa 72,0-77,0 kopalni żelaza 7 5 k/ 0 GOSTKÓW wodociąg wiejski T gm. Bliżyn 2 78,5-92,5 8 6 k/ k/ k/ 20 k/ k/ k/ k/ k/ 6 25 k/ k/ k/ 9 28 k/ k/ k/ 6 22 k/ k/ 4 24 k/ 7 Stratygrafia warstwy wodonośnej SKARŻYSKO KAM. gm. Skarżysko SUCHEDNIÓW-BERE- ZÓW gm. Suchedniów ŚWIERCZEK gm. Skarżysko Kościel. SKARŻYSKO KOŚCIEL. gm. Skarżysko Kościel. WIELKA WIEŚ gm. Wąchock TRĘBOWIEC gm. Mirzec BAŁTÓW gm. Bałtów PĘTKOWICE gm. Bałtów DANKÓW gm. Włoszczowa WŁOSZCZOWA gm. Włoszczowa WIELEBNÓW gm. Łopuszno RUDA STRAWCZŃY- SKA gm. Strawczyn STRAWCZYN gm. Strawczyn MIEDZIANKA gm. Piekoszów ĆMIŃSK WYROWCE gm. Miedziana Góra BARTKÓW gm. Zagnańsk ZAGNAŃSK gm. Zagnańsk Zakłady Metalowe Mesko uj. sp 2/st. 4 ujęcie komunalne dla Suchedniowa obserwacyjna IMiGW Q 5,0-20,0 T 56,-8,0 głęb. 4,75 wodociąg wiejski 48,2-96,0 wodociąg wiejski T 62,6-75,6 ujęcie komunalne dla Starachowic st. 8 6,-65,0 wodociąg wiejski 60,6-98,7 Piekarnia erzy Różalski Cr 28,8-46, wodociąg wiejski Cr 7,7-68,0 ujęcie komunalne st. Cr 6,6-67,7 wodociąg wiejski 2, 9,5-60,0 wodociąg wiejski st. II T 2 70,0-08,0 wodociąg wiejski T 6,0-58,0 st. odwodnieniowa kłm. Ostrówka i wodociąg wiejski - st. D 2, 50,-9,2 wodociąg wiejski T 47,5-75,0 obserwacyjna IMiGW ujęcie komunalne dla Kielc - st. 2 głęb. 4,70 T,0-50,0 kopana kopana

3 k/ 8 ZAGNAŃSK ujęcie komunalne T gm. Zagnańsk dla Kielc - st.,d 2 0,24-00, k/ 5 KIELCE-ZALESIE ujęcie komunalne D m. Kielce dla Kielc 2, 48,5-65, k/ 54 KIELCE-BIAŁOGON ujęcie komunalne D m. Kielce dla Kielc - st. IIIa 2, 7,0-59, k/ 55 KIELCE-BIAŁOGON ujęcie komunalne D gm. Kielce dla Kielc - st. VII 2, 48,9-6, k/ 56 KIELCE ujęcie komunalne ul. Wojska Polskiego D dla Kielc,2 60,-02,5 m. Kielce 0 40 k/ 4 ŁĄCZNA wodociąg wiejski T gm. Łączna (kamieniołom) 50,0-07,0 4 k/ 5 PSARY KĄTY obserwacyjna głęb. 6,00 gm. Bodzentyn IMiGW kopana 2 42 k/ 68 GÓRNO Ośrodek Zdrowia D gm. Górno 2 28,0-48,0 4 k/ 4 BRONKOWICE wodociąg wiejski T gm. Pawłów 68,7-97, k/ 44 SIERŻAWY wodociąg wiejski T gm. Pawłów 74,4-8, k/ 47 MAŁE ODŁO wodociąg wiejski P gm. Kunów 40,0-50, k/ 0 KĄTY DENKOWSKIE Huta Ostrowiec gm. Ostrowiec Św. st. 2, 58,2-0,2 7 5 k/ 8 KĄTY DENKOWSKIE ujęcie komunalne dla gm. Bodzechów Ostrowca Św. - st. 6 79,2-24, 8 52 k/ 25 KRZEMIONKI OPAT. Muzeum Historyczno- gm. Ostrowiec Św. -Archeologiczne?-22,8 9 5 k/ 9 KĄTY DENKOWSKIE ujęcie komunalne dla gm. Ostrowiec Św. Ostrowca Św. st. 9 2, 89,5-4, k/ 27 SOWIA GÓRA Nadleśnictwo gm. Bodzechów Ostrowiec 2 7,5-49, k/ 7 MAGONIE wodociąg wiejski gm. Bodzechów 9,8-25, t/ 6 ĆMIELÓW Zakłady Porcelany gm. Ćmielów st. 2 4,4-52, t/ GLINIANY ujęcie komunalne gm. Ożarów dla Ożarowa 69,0-97, t/ BIDZINY Okręgowa Spółdzielnia gm. Wojciechowice Mleczarska, st. S- 70,0-86, t/ 2 OŻARÓW Cementownia Ożarów gm. Ożarów st. IIIa 26,6-7, t/ k/ k/ k/ k/ k/ 65 ULIANÓW gm. Tarłów BOCHENIEC gm. Małogoszcz CZERWONA GÓRA gm. Chęciny NOWINY gm. Sitkówka TRZUSKAWICA gm. Sitkówka-Nowiny DYMINY gm. Morawica wodociąg wiejski Cr 8,0-6,0 Świętokrzyska Stacja Naukowa Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego 6,0-60,0 Szpital D 2, 58,0-86,0 Wodociągi Kieleckie - st. 5a ZPW Trzuskawica - st. T Wodociągi Kieleckie - st. D 2, 6,2-08,0 D 2, 60,8-08,8 D 2, 69,9-95, 6

4 k/ k/ 69 BORKÓW gm. Daleszyce PŁUCKI gm. Łagów 54 7 t/ 8 MODLIBORZYCE gm. Baćkowice t/ 9 KOBYLANY gm. Iwaniska t/ 0 WŁOSTÓW gm. Lipnik t/ PISARY gm. Ożarów CZYŻÓW t/ 2 SZLACHECKI gm. Zawichost t/ 4 WYGODA gm. Zawichost t/ 5 ROMANÓWKA gm. Dwikozy 6 79 t/ 7 GÓRY WYSOKIE gm. Dwikozy t/ 6 ZAWICHOST gm. Zawichost 6 8 k/ 74 OBIECHÓW gm. Słupia ędrzejowska k/ 87 SĘDZISZÓW gm. Sędziszów 65 8 k/ 88 BRZEŚCIE gm. Wodzisław ĘDRZEÓW k/ 79 WILANÓW gm. ędrzejów k/ 80 ĘDRZEÓW gm. ędrzejów k/ k/ k/ k/ k/ t/ t/ t/ t/ k/ 89 PIŃCZÓW - uj. komunalne, st. R-2 gm. Pińczów SZARBKÓW gm. Pińczów ŚLADKÓW DUŻY gm. Chmielnik ŁAGIEWNIKI gm. Chmielnik POTOK gm. Szydłów RADZIKÓW gm. Staszów WIĄZOWNICA MAŁA gm. Staszów KLIMONTÓW gm. Klimontów SZEWCE gm. Samborzec MICHAŁÓW gm. Michałów wodociąg wiejski D 2, 60,0-90,0 PGR / Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa D 2, 6,9-49,6 60,0-8,0 wodociąg wiejski D 2 wodociąg wiejski D 2, 76,5-97,8 Cukrownia Włostów D wodociąg wiejski 2, 4,9-57,0 Ferma trzody chlewnej Sławomir Tarkowski 6,0-40,0 wodociąg wiejski Cr 9,0-57,0 wodociąg wiejski 9,0-08,0 ujęcie komunalne dla Sandomierza - st. IV Tr, 82,0-00,0 wodociąg wiejski Tr 66,0-74,0 ujęcie komunalne Tr, 48,0-56,5 Punkt Skupu Mleka Cr 20,7-24,7 Ostrowski W. Piekarnia Cr 2,7-28,2 wodociąg wiejski Cr 40,0-48,0 ujęcie komunalne st. IV Cr 7,0-96,0 Oczyszczalnia Ścieków Cr 0,8-48,0 Przetwórstwo Owoców i Warzyw GOMAR Sp. z o.o. Zakład w Pińczowie Rigips Polska Stawiany Sp. z o.o. Ferma świń - Gul. Święcicki P. ujęcie komunalne dla Chmielnika i Buska Zdroju Q 5,0-0,0 Cr 6,-24, Tr 7,5-26,0 Tr - źródło Punkt Skupu Mleka Tr 2,0-0,0 ujęcie komunalne dla Staszowa - st. 5 KiZChS Siarkopol wodociąg wiejski Tr 28,5-48,0 Tr 6,0-60,0 wodociąg wiejski Q 9,0-,5 wodociąg wiejski Q 6,6-,0 Stadnina Koni Cr 6,0-20,5

5 k/ 96 MĘKARZEWICE wodociąg wiejski Cr gm. Czarnocin 26,0-6, k/ 08 CHROBERZ Zakłady Gipsowe ujęcie infiltr. Q - gm. Złota Pińczowska Dolina Nidy z rz. Nidy k/ 90 MARZĘCIN wodociąg wiejski Cr gm. Pińczów (b. Z.G. Dolina Nidy) 4,9-5,9 8 0 k/ 05 URKÓW wodociąg wiejski Cr gm. Wiślica 26,0-50, k/ 24 SZCZAWORYŻ ujęcie komunalne Tr 4,7-25,0 gm. Busko Zdrój dla Buska Zdroju 8 0 k/ 9 PODLASEK wodociąg wiejski Cr gm. Stopnica st. 2 62,0-76, k/ 28 WÓECZKA ujęcie komunalne gm. Pacanów dla Pacanowa Cr - źródło t/ 6 TURSKO MAŁE Elektrownia Połaniec Q,8-5,8 gm. Połaniec - st. 5 Stratygrafia warstwy wodonośnej: Q czwartorzęd, Tr trzeciorzęd (neogen), Tr, trzeciorzęd i jura górna, Cr kreda górna, Cr kreda dolna, jura górna, 2, jura środkowa i górna, 2 jura środkowa, jura dolna, T trias górny, T 2 trias środkowy, T trias dolny, T, D 2 trias dolny i dewon środkowy, P perm górny, D 2, dewon środkowy i górny, D,2 dewon dolny i środkowy Tabela b. Wykaz punktów sieci krajowej monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim badanych w 2005 roku Nr punktu sieci KMWP Miejscowość gmina Właściciel punktu (użytkownik) Stratygrafia warstwy wodonośnej Głębokość filtra od-do [m] Rodzaj punktu Wody gruntowe 47 KOŃSKIE BAWARIA obserwacyjna gm. Końskie IMiGW Q głęb. 5,46 kopana 0 GĘSICE obserwacyjna gm. Łagów IMiGW Cm głęb. 27,05 kopana 50 PIECZONOGI obserwacyjna gm. Oleśnica IMiGW Q głęb. 6,5 kopana 50 KAZIMIERZA MAŁA obserwacyjna gm. Kazimierza Wielka IMiGW Q głęb. 6,8 kopana Poziom trzeciorzędowy 500 KUROZWĘKI gm. Staszów Stadnina Koni Tr 26,0-9,0 Poziom środkowotriasowy 409 SZAŁAS otwór hydrogeologiczno- PIG T gm. Zagnańsk 2 2,0-48,0 -badawczy 42 SKARŻYSKO - BZIN ujęcie komunalne gm. Skarżyskost. IV -Kamienna T 2 2, - 55,0 Poziom środkowo- i górnodewoński 27 SIERADOWICE Stacja Hodowli gm. Bodzentyn Roślin D 2, 25,0-5,0 Stacja hydrogeologiczna KAPLICA 5 KAPLICA otwór hydrogeologiczno- PIG - otw. gm. Kunów 55,0-90,0 -badawczy 44 KAPLICA otwór hydrogeologiczno- PIG - otw. 2 gm. Kunów 2 02,0-49,0 -badawczy 45 KAPLICA gm. Kunów PIG - otw. 2 58,0-98,0 otwór hydrogeologiczno- -badawczy 65

6 Powrót do spisu treści 2 Stacja hydrogeologiczna NAŁĘCZÓW NAŁĘCZÓW 605 PIG - otw. m. Kielce NAŁĘCZÓW 606 PIG - otw. 2 m. Kielce NAŁĘCZÓW 607 PIG - otw. m. Kielce NAŁĘCZÓW 608 PIG - otw. 4 m. Kielce Stacja hydrogeologiczna BIAŁOWIEŻA BIAŁOWIEŻA 42 PIG - otw. 2 gm. Sędziszów BIAŁOWIEŻA 422 PIG - otw. 4 gm. Sędziszów BIAŁOWIEŻA 42 PIG - otw. 5 gm. Sędziszów BIAŁOWIEŻA 52 PIG - otw. 7 gm. Sędziszów 4 5 D2 92,0-250,0 P 67,0-8,0 T 40,0-8,0 Q 0,5-8,5 Cr 90, - 20, 248,0-285,0 Cr 4,5-92,0 Q 6 otwór hydrogeologiczno-badawczy otwór hydrogeologiczno-badawczy otwór hydrogeologiczno-badawczy otwór hydrogeologiczno-badawczy otwór hydrogeologiczno-badawczy otwór hydrogeologiczno-badawczy otwór hydrogeologiczno-badawczy piezometr Stratygrafia warstwy wodonośnej: Q czwartorzęd, Cm kambr, Tr trzeciorzęd (neogen), T2 trias środkowy, D2, dewon środkowy i górny, jura górna, 2 jura środkowa, D2 dewon środkowy, P perm górny, T trias dolny, Cr kreda dolna, Cr kreda górna. Rys Szkic rozmieszczenia punktów sieci krajowej i regionalnej monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim 2005 r.

7 Powrót do spisu treści.2. akość wód podziemnych Ocena jakości wód podziemnych w poszczególnych punktach monitoringu sieci krajowej i regionalnej w województwie świętokrzyskim w 2005 roku została wykonana pod kątem ich przydatności do spożycia przez ludzi, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia Nr 78 z dnia 9 listopada 2002 r. (tabela 4, rys. 2) oraz według klasyfikacji podanej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie klasyfikacji wód, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 2, poz. 284) (tabela 4, rys. 24). Ocenę jakości wody w grupach punktów obejmujących poszczególne poziomy wodonośne zamieszczono w tabeli 5, a zróżnicowanie klas jakości wody osobno dla studni wierconych (eksploatowanych) i źródeł oraz studni kopanych i ujęcia infiltracyjnego przedstawiono graficznie na rys. 25. Wśród 96 punktów, ujmujących wodę z użytkowych poziomów wodonośnych (bez studni kopanych i ujęcia infiltracyjnego), w 62 stwierdzono dobrą jakość wody, spełniającą wymogi dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W pozostałych 4 punktach przynajmniej jedna własność lub składnik wody przekraczał wartość (zawartość) dopuszczalną. Ogólnie można stwierdzić, że w 2005 roku jakość wody jest podobna jak w latach ubiegłych. Stwierdzone w 2005 roku rodzaje zanieczyszczeń wody można podzielić na cztery grupy: l Żelazo i/lub mangan, stanowiące zanieczyszczenie typowo geogeniczne, stwierdzono w wodzie z punktów, w tym z 28 studni wierconych, 2 studni kopanych i ujęcia infiltracyjnego w dolinie rzeki Nidy. Studnie wiercone ujmują poziomy wodonośne: czwartorzędowy, trzeciorzędowogórnojurajski, dolnokredowy, górnokredowy, środkowojurajski, dolnojurajski, środkowotriasowy oraz środkowo- i górnodewoński. Rys. 2. Przydatność wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w punktach sieci krajowej i regionalnej monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim 2005 r. 67

8 Tabela 4. Klasyfikacja chemiczna wody, jej jakość i wykaz przekroczeń dopuszczalnych własności fizycznych i chemicznych dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w punktach sieci regionalnej i krajowej monitoringu jakości wód podziemnych w województwie świętokrzyskim 2005 r. Lp. Nr punktu RMWP św Miejscowość Stratygrafia Typ chemiczny wody wg Altowskiego-Szwieca Klasa jakości wody Własności wody w kl. IV i V Przekroczenia dopuszczalnej zawartości w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi Sieć regionalna MODLISZEWICE -Ca V NO 2,, K Mn 2 2 MODLISZEWICE - st. -Ca-Mg II Mn KOŃSKIE - st. 2A 4 5 SMARKÓW -Ca-Na II brak przekroczeń 5 9 GÓRNIKI T 2 -Ca-Mg I Mn 6 2 CZARNIECKA GÓRA -Ca-Mg III ph Mn, ph_ter, Tw_og 7 5 GOSTKÓW T 2 -Ca I brak przekroczeń 8 6 SKARŻYSKO-KAM.- uj. sp 2/st. 4 T -Ca-Mg I brak przekroczeń 9 8 SUCHEDNIÓW - BEREZÓW T -Cl 0 9 ŚWIERCZEK sk NO -Cl - -K-Ca-Na V NO, K NO 20 SKARŻYSKO KOŚCIELNE Cl -Ca-Na IV brak przekroczeń 2 2 WIELKA WIEŚ T -Cl -Ca-Na III ph, ph_ter 22 TRĘBOWIEC st. 8 -Ca IV ph ph_ter 4 2 BAŁTÓW -Ca-Mg I brak przekroczeń 5 24 PĘTKOWICE Cr -Ca III Fe_og Fe 6 25 DANKÓW Cr 7 26 WŁOSZCZOWA Cr 8 27 WIELEBNÓW 2, 9 28 RUDA STRAWCZYŃSKA st. II T 2 -Ca-Mg II Fe, Mn STRAWCZYN T 2 0 MIEDZIANKA - st. D 2, 22 ĆMIŃSK WYROWCE T 2 2 BARTKÓW sk Cl -NO -Ca-Na IV ph, NO, NO, ph_ter 68

9 ZAGNAŃSK st. 2 T 25 4 ZAGNAŃSK st. T, D KIELCE-ZALESIE D 2, 27 7 KIELCE-BIAŁOGON - st. IIIa D 2, 28 8 KIELCE-BIAŁOGON - st. VII D 2, -Cl -Ca II Mn 29 9 KIELCE ul. Wojska Polskiego D,2 -Ca-Mg III brak przekroczeń 0 40 ŁĄCZNA T -C a -Mg II brak przekroczeń 4 PSARY KĄTY sk -Cl -Ca-Na II Mn 2 42 GÓRNO D 2 -Cl-Ca III Mn 4 BRONKOWICE T 4 44 SIERŻAWY T 5 46 MAŁE ODŁO P -Ca-Mg III brak przekroczeń 6 50 KĄTY DENKOWSKIE st. 2, 7 5 KĄTY DENKOWSKIE st KRZEMIONKI OPATOWSKIE -Ca I brak przekroczeń 9 5 KĄTY DENKOWSKIE st. 9 2, SOWIA GÓRA 2 -Ca-Mg IV NO, NO 4 55 MAGONIE ĆMIELÓW 2 -Ca-Mg II Mn 4 57 GLINIANY BIDZINY -Ca-Mg IV NH 4,, Fe_og Fe, Mn OŻARÓW ULIANÓW Cr BOCHENIEC -Ca I brak przekroczeń CZERWONA GÓRA D 2, -Ca III Fe_og Fe, Mn NOWINY - st. 4 D 2, -Cl TRZUSKAWICA - st. T D 2, -NO 5 67 DYMINY - st. D 2, BORKÓW D 2, 5 70 PŁUCKI D 2, 69

10 MODLIBORZYCE D 2 -Ca-Mg III brak przekroczeń KOBYLANY D 2, -Ca-Mg III Fe_og Fe, Mn WŁOSTÓW D 2, -Ca-Mg III Mn, Tw_og PISARY CZYŻÓW SZLACHECKI Cr -Ca-Mg III brak przekroczeń WYGODA -Ca-Mg III brak przekroczeń ROMANÓWKA Tr, 6 79 GÓRY WYSOKIE Tr ZAWICHOST Tr, -Cl-Ca-Na-Mg III, Fe_og Fe, Mn 6 8 OBIECHÓW Cr -Ca III Mn SĘDZISZÓW Cr 65 8 BRZEŚCIE Cr ĘDRZEÓW-WILANÓW Cr ĘDRZEÓW Cr PIŃCZÓW - uj. komunalne, st R-2 Q -Ca III Fe_og Fe, Mn SZARBKÓW Cr -Ca II ph_lab ŚLADKÓW DUŻY Tr -Ca IV NO NO, ph_lab 7 9 ŁAGIEWNIKI Tr POTOK Tr 7 9 RADZIKÓW 5 Tr SO WIĄZOWNICA MAŁA Tr KLIMONTÓW Q -Ca-Mg IV NO, NO SZEWCE Q -Ca-Mg II Mn MICHAŁÓW Cr MĘKARZEWICE Cr -Ca-Mg III brak przekroczeń CHROBERZ uj. inf. -Ca-Na IV NH 4, Fe_og, Mn Fe, Mn, NH 4 _ter MARZĘCIN Cr 8 0 URKÓW Cr -Cl-Ca-Na III, K, Fe_og Fe, Mn SZCZAWORYŻ Tr 8 0 PODLASEK Cr 70

11 WÓECZKA Cr TURSKO MAŁE Q -Cl-Ca-Na-Mg IV NH 4, Fe_og, Mn Fe, Mn, NH 4 _lab Sieć krajowa SIERADOWICE D 2, 87 0 GĘSICE sk -Ca-Mg III brak przekroczeń SZAŁAS T 2 -Ca III Fe_og Fe, Mn SKARŻYSKO-BZIN T 2 -Cl-Ca-Mg II Fe, Mn KAPLICA - otw Ca-Mg II Mn 9 45 KAPLICA - otw. 2 -Ca II Mn KOŃSKIE BAWARIA sk -Ca IV NO,, K NO 9 42 BIAŁOWIEŻA - otw. 2 Cr -Ca-Mg II Fe BIAŁOWIEŻA - otw. 4 -Ca-Mg III Fe_og Fe, Mn BIAŁOWIEŻA - otw. 5 Cr KUROZWĘKI Tr PIECZONOGI sk -Ca-Mg IV NO 2, Mn, Tw_og KAZIMIERZA MAŁA sk -Ca IV NO,, Ca NO, Tw_og NAŁĘCZÓW - otw. D 2 -Ca IV NO 2 brak przekroczeń NAŁĘCZÓW - otw. 2 P NAŁĘCZÓW - otw. T -Ca I Mn NAŁĘCZÓW - otw. 4 Q -Ca IV Fe_og Fe, Mn 0 5 KAPLICA - otw BIAŁOWIEŻA - otw. 7 Q -Ca III Fe_og Fe, Mn Stratygrafia warstwy wodonośnej: sk wody gruntowe ujęte studnią kopaną; Q czwartorzęd; Tr trzeciorzęd (neogen); Tr, trzeciorzęd i jura górna; Cr kreda górna; Cr kreda dolna; jura górna; 2, jura środkowa i górna; 2 jura środkowa; jura dolna; T trias górny; T 2 trias środkowy; T trias dolny; T,D 2 trias dolnyi dewon środkowy; P perm górny; D 2, dewon środkowy i górny; D,2 dewon dolny i środkowy 7

12 Tabela 5. akość wód podziemnych badanych poziomów wodonośnych w punktach sieci krajowej i regionalnej* w województwie świętokrzyskim 2005 r. Lp. Poziom wodonośny Ilość punków* ph Fe, Mn Przekroczenia ilości dopuszczalnych dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi / ilość punktów NH 4, NO 2 NO metale ciężkie i Al inne przekroczenia łącznie brak przekroczeń Klasa jakości wody wg MŚ 2004 I II III IV V poziom czwartorzędowy poziom trzeciorzędowy poziomy trzeciorzędowy i górnojurajski poziom górnokredowy poziom dolnokredowy poziom górnojurajski poziomy górnojurajski i środkowojurajski poziom środkowojurajski poziom dolnojurajski poziom środkowotriasowy poziom dolnotriasowy poziomy dolnotriasowy i środkowodewoński poziom górnopermski poziomy środkowo- i górnodewoński poziomy dolno- i środkowodewoński ŁĄCZNIE % */bez studni kopanych i ujęcia infiltracyjnego 72

13 Powrót do spisu treści Rys. 24. akość wody w punktach sieci krajowej i regionalnej monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim 2005 r. l l Związki azotu (amoniak, azotyny i azotany), których obecność jest wynikiem zanieczyszczenia antropogenicznego. Stwierdzono je w wodzie pobranej z 0 punktów, w tym z 5 studni wierconych ujmujących poziomy: czwartorzędowy (2 studnie), trzeciorzędowy ( ), środkowojurajski ( ), dolnojurajski ( ), oraz w 4 ch kopanych i w ujęciu infiltracyjnym w dolinie Nidy. Zbyt niski odczyn wody (ph) występował w 6 punktach, w tym w 5 ch wierconych ujmujących poziomy: trzeciorzędowy ( ), górnokredowy ( ), górnojurajski ( ), dolnojurajski ( ) i dolnotriasowy ( ) oraz w studni kopanej. Ich ilość jest mniejsza niż w latach ubiegłych. Zjawisko to wymaga odrębnych badań obejmujących także odczyn opadów atmosferycznych. l Inne zanieczyszczenia: w wodzie z punktów stwierdzono zbyt dużą, a w zbyt niską twardość ogólną. Według klasyfikacji jakości wód podziemnych podanej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia roku jakość wody w punktach monitoringowych kształtowała się następująco: w 7 punktach występowała woda I klasy, w 46 woda II klasy, w 5 III klasy, w 4 IV klasy i w 2 V klasy jakości wód podziemnych (tabela 6). Tabela 6. Wyniki klasyfikacji wód podziemnych w województwie świętokrzyskim 2005 r. Grupa punktów Ilość puktów Studnie wiercone i źródła 96 Studnie kopane Ujęcie infiltracyjne ŁĄCZNIE Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V

14 Rys. 25. Zróżnicowanie klas jakości wody w punktach sieci krajowej i regionalnej monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim 2005 r. Zanieczyszczenie wód podziemnych azotanami Ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniami ma ogromne znaczenie dla utrzymania dobrej jakości wód podziemnych, zwłaszcza tych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do picia. Problematyka ta jest przedmiotem dyrektywy Rady 9/676/EWG z dnia 2 grudnia 99 roku dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Zalecenia niniejszej dyrektywy zostały przetransponowane do ustawodawstwa polskiego m.in. poprzez zapisy ustawy Prawo wodne z dnia 8 lipca 200 r. i akty wykonawcze do tej ustawy, tj.: - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 2 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 2 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Ustawa Prawo wodne zobligowała dyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej do określenia, w drodze rozporządzenia, wód podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód należy ograniczyć. Na przełomie 200 i 2004 roku wyznaczono na terenie Polski 2 takich obszarów. Dla każdego z nich dyrektorzy RZGW opracowali program działań mający na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Zgodnie z cytowanym rozporządzeniem w sprawie kryteriów wyznaczania za obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych uznaje się obszary, na których występują wody zanieczyszczone oraz wody zagrożone zanieczyszczeniem. Wody zanieczyszczone definiowane są jako wody, w szczególności wody służące do pozyskania wody do picia, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO /dm, a wody zagrożone zanieczyszczeniem to te, w których zawartość azotanów wynosi od mg NO /dm i ponadto wykazuje tendencję wzrostową. Obecność związków azotowych (amoniak, azotany, azotyny) w wodach głębokiego krążenia jest zwykle uwarunkowana wpływem czynników geogenicznych, natomiast w wodach gruntowych jest najczęściej pochodzenia antropogenicznego. Antropogeniczne zanieczyszczenie wód związane jest głównie z: - niewłaściwym stosowaniem nawozów i środków ochrony roślin, - złą gospodarką odpadami z hodowli zwierząt i produkcji pasz (gnojowica, soki kiszonkowe), - złym stanem sanitarnym wsi (brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków), - nieodpowiednim zabezpieczeniem składowisk odpadów. Z uwagi na naturalną odporność wód podziemnych na zanieczyszczenia dotychczas nie stwierdzono degradacji azotanami całych poziomów wodonośnych. Największe zanieczyszczenia obserwowane są w nieużytkowanych wodach gruntowych, a zanieczyszczenia użytkowych poziomów wodonośnych są zwykle lokalne lub małoobszarowe. Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej w Krakowie i Warszawie nie wyznaczyły na terenie województwa świętokrzyskiego wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód należy ograniczyć. ednak cały czas istnieje realne zagrożenie degradacji wód podziemnych i dlatego niezbędne jest wnikliwe monitorowanie zmian poziomu zawartości azotanów w wodach podziemnych i wychwytywanie trendów wzrostu tych substancji w celu podejmowania odpowiednio wcześnie działań naprawczych. Naturalna odporność struktur wodonośnych na oddziaływania zewnętrzne ma bowiem dwa oblicza: z jednej strony chroni wody podziemne przed zanieczyszczeniem, z drugiej zaś jeśli do 74

15 Powrót do spisu treści zanieczyszczenia już dojdzie techniczne możliwości przyspieszenia bardzo długiego czasu samooczyszczania wód są ograniczone, a przywrócenie wód do stanu naturalnej równowagi może okazać się niemożliwe. W roku 2005 na terenie woj. świętokrzyskiego 2 punktów (%) wykazywało wody zanieczyszczone lub zagrożone zanieczyszczeniem azotanami. W 7 punktach pomiarowo-kontrolnych (z czego 4 stanowią studnie kopane) stwierdzono wody zanieczyszczone azotanami, w których przekroczona jest norma 50 mg NO/dm (rys. 26). Zwykle są to niewielkie przekroczenia normy: o 5 26%, przy czym największe stwierdzono w ch kopanych. Zanieczyszczenia dotyczą najczęściej wód gruntowych, ale zanotowano je również w głębszych poziomach wodonośnych: czwartorzędowym, trzeciorzędowym i w jurze środkowej (po przypadku). Trzy z zanieczyszczonych punktów leżą w obszarze Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, jednak nie ujmują one wód z tychże zbiorników. Niemal we wszystkich przypadkach w sąsiedztwie zanieczyszczonych punktów dominuje rolnicze użytkowanie terenu i zabudowa wiejska, co w połączeniu z płytkim zaleganiem zanieczyszczonych wód jednoznacznie wskazuje na antropogeniczne pochodzenie azotanów w tych wodach. Głębiej zalegające wody jurajskie również narażone są na przedostawanie się zanieczyszczeń z powierzchni terenu, gdyż na obszarze tym brak jest naturalnej izolacji z gruntów spoistych lub izolacja ta jest niewystarczająca, a dodatkowym czynnikiem zwiększającym możliwość migracji zanieczyszczeń jest występowanie uskoków oraz krasu pogrzebanego. Wody zagrożone zanieczyszczeniem, w których zawartość azotanów mieści się w przedziale mg NO/dm (rys. 26), stwierdzono w 5 ch głębinowych (4,8% badanych punktów) wszystkie ujmują głębsze poziomy wodonośne: dewon środkowy i górny ( ), trias dolny ( ), jurę środkową i górną ( ) oraz kredę górną (2 studnie). W trzech przypadkach podwyższony poziom azotanów dotyczy punktów ujmujących wody Rys. 26. Azotany w wodach podziemnych w województwie świętokrzyskim w 2005 r. 75

16 Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP 409 Niecka miechowska i 44 Zagnańsk). ednak we wszystkich trzech przypadkach obserwowana jest tendencja do zmniejszania ilości azotanów. W sąsiedztwie punktów o podwyższonym stężeniu azotanów również dominuje rolnicze wykorzystanie terenu i zabudowa wiejska, a brak naturalnych warstw izolacyjnych sprzyja migracji zanieczyszczeń, w tym azotanów, do wód podziemnych. Analizując okres ostatnich 5 lat można zaobserwować ogólną tendencję do zmniejszania się stężenia azotanów w wodach podziemnych. Na 2 punkty, w których obserwowano stałe lub okresowe zanieczyszczenie (>50 NO /dm ) wód azotanami bądź podwyższone ich stężenie (40 50 mg NO /dm ), w 7 punktach zanotowano wyraźną tendencję spadkową w ilości azotanów, a w 5 punktach obserwuje się wahania ilości azotanów oscylujące wokół wartości granicznej 50 mg NO /dm. Tylko w punktach zaobserwowano nieznaczny rosnący trend w ilości azotanów (są to punkty ujmujące wody gruntowe, czwartorzędowe i trzeciorzędowe). Dynamikę zawartości azotanów w krajowej i regionalnej sieci monitoringu wód podziemnych województwa świętokrzyskiego w latach przedstawia rys. 27. Rys. 27. Dynamika stężeń azotanów w wodach podziemnych województwa świętokrzyskiego w latach MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH Monitoring lokalny stanowi uzupełnienie regionalnej i krajowej sieci monitoringu wód podziemnych. Prowadzony jest na terenie większych zakładów i wokół obiektów mogących stanowić ognisko zanieczyszczeń, w tym stacji benzynowych i składowisk odpadów, oraz wokół dużych ujęć wody, jako monitoring osłonowy. W ramach monitoringu lokalnego gromadzone są również informacje na temat powstających indywidualnych ujęć wody (jako jednorazowa informacja o jakości ujętej wody). Celem monitoringu lokalnego wód podziemnych w przypadku obiektów już istniejących, zwłaszcza tych, które funkcjonują długo jest identyfikacja stanu środowiska gruntowo-wodnego, śledzenie dynamiki jego zmian, a w przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia gruntu i wód podziemnych skuteczności prowadzonych działań oczyszczających. W przypadku obiektów powstałych w drugiej połowie lat 90-tych i później, a mogących znacząco oddziaływać na środowisko, monitoring lokalny środowiska gruntowo-wodnego prowadzony jest już na etapie wstępnej realizacji inwestycji. Ustalane jest wówczas tło hydrogeochemiczne dla danej lokalizacji, do którego odnoszone są badania z okresu funkcjonowania obiektu i na tej podstawie oceniany jest jego faktyczny wpływ na parametry jakościowe gruntu i wód podziemnych. Odpowiednie rozmieszczenie punktów badawczych i częstotliwość badań, zwykle 2 razy w roku, pozwala na wyłapywanie nawet niewielkich niekorzystnych zmian stężeń badanych wskaźników, a następnie podjęcie działań w celu powstrzymania i wyeliminowania źródła zagrożenia. Dla realizacji zadań w ramach monitoringu lokalnego wykorzystuje się zarówno istniejące ujęcia wód: studnie wiercone i kopane, jak i specjalnie do tego celu odwiercane piezometry i otwory technologiczne. Funkcje tych punktów są różne i podlegają zmianom w zależności od bieżących potrzeb. edne służą do poboru wody podziemnej do badań, inne do zczerpywania zanieczyszczonych wód lub samych zanieczyszczeń, jeszcze inne do wentylacji gruntów ze szkodliwych oparów, a część to tzw. otwory sprawdzające, które po wykonaniu badania są likwidowane. Ilość punktów w ramach jednej sieci również zmienia się w czasie, w zależności od wyników badań i dynamiki zjawiska. eżeli po wstępnych badaniach nie stwierdza się wpływu obiektu na środowisko liczba punktów i zakres monitoringu jest zwykle stabilizowany na pewnym minimalnym poziomie. eżeli zaś wpływ obiektu na środowisko, w tym wody podziemne, został stwierdzony liczba punktów monitoringu jest rozszerzana, aż do pełnego rozpoznania zasięgu i rodzaju zanieczyszczenia, a następnie jego likwidacji. Około 2/ powierzchni województwa świętokrzyskiego znajduje się nad utworami wodonośnymi (Główne Zbiorniki Wód Podziemnych 9%, a Użytkowe Zbiorniki Wód Podziemnych 27% powierzchni województwa). Z takiego rozprzestrzenienia obszarów wodonośnych wynika fakt, że aż 87% obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko znajduje się na obszarze zbiorników wód podziemnych lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Niestety w większości przypadków zbiorniki te nie są izolowane od po- 76

17 wierzchni warstwami nieprzepuszczalnymi lub warstwy izolujące są nieciągłe, co stwarza możliwość migracji zanieczyszczeń antropogenicznych do wód podziemnych (tylko sporadycznie udokumentowano pod obiektem odpowiednią miąższość utworów nieprzepuszczalnych) i stąd konieczność wnikliwego monitorowania wpływu obiektów na środowisko gruntowo-wodne. Blisko % obiektów zobligowanych do prowadzenia monitoringu lokalnego w województwie świętokrzyskim, to zakłady znajdujące się w obszarze ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych 47 Kielce, z którego zaopatrywani są w wodę do picia mieszkańcy Kielc. Taka koncentracja wynika z położenia dużego ośrodka gospodarczego nad strategicznym zbiornikiem wód podziemnych i specyfiki budowy geologicznej tego terenu, tj. braku ciągłości warstwy izolującej dewoński poziom wodonośny od czwartorzędowych wód gruntowych. Z tego też względu jest najdokładniej monitorowany pod względem jakości wód podziemnych. Większość stwierdzonych zanieczyszczeń środowiska gruntowo-wodnego dotyczy obiektów powstałych przed rokiem 990, czasem nawet w pierwszej połowie XX wieku. Niewiele instalacji spełniało wówczas normy środowiskowe, a regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska dopiero zaczynały kompleksowo określać konieczne wymogi ochronne. Powstałe wówczas zanieczyszczenia wód podziemnych dotyczą głównie pierwszego, czasem również drugiego poziomu wód czwartorzędowych, a tylko sporadycznie zanieczyszczenie dotknęło głębszych poziomów wodonośnych. Niemniej na uwagę zasługuje fakt, że prowadzone od początku lat 90-tych prace rekultywacyjne doprowadziły do wyeliminowania wielu ognisk zanieczyszczeń i znacznego ograniczenia zagrożenia dla użytkowych poziomów wodonośnych, w tym Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Obiekty powstałe w ciągu ostatnich 0 lat są już przeważnie tak zaprojektowane, aby ograniczyć do minimum negatywny wpływ na środowisko, w tym wody podziemne, a sieć monitoringu ma jedynie potwierdzać skuteczność zastosowanych zabezpieczeń. W roku 2005 w bazie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska gromadzono wyniki z monitoringów lokalnych prowadzonych wokół 62 obiektów, w tym 26 stacji paliw, 0 zakładów i 26 składowisk odpadów. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że wody podziemne wokół co czwartego obiektu spełniają normy klas czystości wód od I do III (wody bardzo dobrej, dobrej i zadowalającej jakości, nadające się do spożycia po uzdatnieniu sposobem A lub A2). W pozostałych przypadkach wody podziemne wokół monitorowanych obiektów są niezadowalającej (IV klasa) lub złej (V klasa) jakości. W przypadku składowisk odpadów o jakości wód zadecydowały najczęściej następujące wskaźniki: metale ciężkie, ogólny węgiel organiczny, odczyn i przewodność, zaś w przypadku zakładów, magazynów i stacji paliw głównie węglowodory i ich pochodne oraz metale ciężkie. Zdecydowana większość obiektów wykazuje jednak tendencję do poprawy stanu środowiska gruntowo-wodnego, a co najmniej stabilizację poziomu zanieczyszczeń i zmniejszenie zagrożenia dla użytkowych poziomów wodonośnych.. PODSUMOWANIE. W roku 2005 badania monitoringowe wód podziemnych na terenie województwa świętokrzyskiego wykonano w 85 punktach sieci regionalnej i 9 punktach sieci krajowej, z tego 94 punkty stanowiły eksploatowane studnie wiercone, 2 punkty źródła, 7 punktów studnie kopane i punkt ujęcie infiltracyjne. 2. Wykonawcą analiz chemicznych pobranych próbek wody było Centralne Laboratorium Chemiczne Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie.. akość wód w 04 zbadanych w 2005 roku punktach sieci krajowej i regionalnej monitoringu wód podziemnych przedstawiała się następująco: w 7 punktach występowała woda I klasy, w 46 woda II klasy, w 5 III klasy, w 4 IV klasy, i w 2 V klasy jakości. 4. Wśród 96 punktów ujmujących wody z użytkowych poziomów wodonośnych (94 studnie wiercone eksploatujące wodę podziemną i 2 źródła) w 62 (65%) stwierdzono wodę spełniającą wymogi dla wody do picia i na potrzeby gospodarcze. W pozostałych 4 (5%) przynajmniej jeden składnik lub własność wody przekraczały wymogi dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W 28 ch wierconych woda była zanieczyszczona żelazem lub manganem pochodzenia geogenicznego, w 5 związkami azotu pochodzenia antropogenicznego, w 2 miała podwyższoną lub zbyt niską twardość, a w 5 stwierdzono jej zbyt niski odczyn. Ogólnie można stwierdzić, że jakość wody w punktach sieci krajowej i regionalnej była podobna jak w latach ubiegłych. 5. Wody zanieczyszczone lub zagrożone zanieczyszczeniem przez azotany zanotowano w 2 punktach (% badanych punktów). Zanieczyszczenia te są pochodzenia antropogenicznego i to zarówno w wodach gruntowych, jak i w głębszych poziomach wodonośnych, które nie są naturalnie izolowane przed wpływem zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Dynamika stężeń azotanów na lata pokazuje 77

18 jednak ogólną tendencję spadkową dopływu azotu do wód podziemnych. 6. W ramach monitoringu lokalnego wód podziemnych zebrano w 2005 roku wyniki badań prowadzonych wokół 62 obiektów. Wokół co czwartego obiektu wody podziemne mają klasę od I do III (bardzo dobrej, dobrej i zadowalającej jakości), a wokół pozostałych klasę IV i V niezadowalającej i złej jakości. O klasie jakości zadecydowały najczęściej stężenia następujących wskaźników: węglowodory i ich pochodne, metale ciężkie, ogólny węgiel organiczny, odczyn i przewodność. Zdecydowana większość obiektów wykazuje jednak tendencję do poprawy jakości środowiska gruntowo-wodnego lub stabilizacji poziomu zanieczyszczeń i zmniejszenia zagrożenia dla użytkowych poziomów wodonośnych. 78