Kielce, Kwiecień 2018 r.

Transkrypt

1 MONITORING WOJEWÓDZKIEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA Raport za 2017 rok + Kielce, Kwiecień 2018 r.

2 2

3 Spis treści Wstęp... 4 I. Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w województwie świętokrzyskim na tle innych regionów na podstawie danych za 2017 rok... 5 II. Zjawisko przemocy w rodzinie w obszarze działań Policji III. Problem przemocy w rodzinie w świetle wymiaru sprawiedliwości IV. Procedura Niebieskiej Karty w regionie świętokrzyskim dane statystyczne V. Zespoły interdyscyplinarne w regionie świętokrzyskim VI. Infrastruktura w zakresie wsparcia osób doświadczających przemocy w regionie świętokrzyskim w 2017 roku VII. Poradnictwo i inne formy wsparcia realizowane w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w świętokrzyskich powiatach i gminach VIII. Pozostałe działania samorządów powiatowych i gminnych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie IX. Działania samorządu województwa świętokrzyskiego w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie X. Monitoring Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata XI. Rekomendacje Spis tabel, map i wykresów

4 Wstęp Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata przyjęty został Uchwałą Sejmiku nr XXXVIII/552/17 z dnia 20 listopada 2017 roku. Celem głównym programu jest efektywne przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w województwie świętokrzyskim. Opracowanie i realizacja Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na szczeblu Samorządu Województwa jest zadaniem wynikającym z art. 6 ust. 6 pkt. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata stanowi kontynuację działań podejmowanych przez Samorząd Województwa Świętokrzyskiego w ramach minionego okresu programowego tj. lat Założenia Programu na lata wpisują się w kontekst zapisów zaktualizowanego w 2014 roku Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Celem niniejszego opracowania jest dokonanie monitoringu realizacji Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata za rok Monitoring dokonany został na podstawie analizy raportów i sprawozdań przedstawianych przez instytucje, organizacje pomocy i integracji społecznej, realizujące zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w województwie świętokrzyskim. Analizie poddana została zgodność realizacji zadań z przyjętymi priorytetowymi kierunkami świętokrzyskiej polityki społecznej w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie w oparciu o wskaźniki przyjęte w Programie. Wartością dodaną Raportu jest opracowana na podstawie dostępnych danych diagnoza zjawiska, w której prezentowane i analizowane są dane dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie pokazane z perspektywy realizacji zadań różnego rodzaju instytucji, a także ich zmienność na przestrzeni lat. Dane dotyczące przemocy w rodzinie w regionie świętokrzyskim poddane zostały porównaniu na tle innych regionów oraz analizie wewnątrzregionalnej. 4

5 I. Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w województwie świętokrzyskim na tle innych regionów na podstawie danych za 2017 rok Na potrzeby opracowania diagnozy monitoringu Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata analizie poddane zostały dane statystyczne udostępnione przez Biuro Prewencji Komendy Głównej Policji. Na podstawie statystyk policyjnych opracowano wskaźniki takie, jak: liczba wypełnianych formularzy Niebieskiej Karty A na 1000 mieszkańców, liczba wypełnianych formularzy Niebieskiej Karty A, liczba formularzy wszczynających procedurę Niebieskiej Karty na 1000 mieszkańców oraz liczba poszczególnych rodzajów przemocy w rodzinie odnotowanych przez Policję w 2017 roku. Analiza danych statystycznych w zakresie podjętych przez Policję działań wobec przemocy w rodzinie pozwala zdiagnozować skalę problemu oraz wdrażać odpowiednie środki celem niwelacji ewentualnych zjawisk, jakie mogą powstać w tym obszarze. Tabela 1. Dane krajowe dotyczące działań podjętych w procedurze Niebieskiej Karty przez Policję w latach Wyszczególnienie Liczba wypełnionych formularzy Niebieska Karta A Liczba osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie Liczba przypadków przemocy w rodzinie w latach odnotowanych przez Policję Opracowanie własne ROPS na podstawie danych Biuro Prewencji KGP z Informacji dotyczącej realizacji przez Policję procedury Niebieskie Karty w 2017 r. Diagnoza ogólnopolskich danych statystycznych w zakresie działań Policji wobec zjawiska przemocy w zakresie liczby wypełnionych Niebieskich Kart A odnotowywanych na przestrzeni lat pozwala stwierdzić, iż w wymienionym okresie nastąpił wzrost liczby wypełnionych formularzy Niebieska Karta A w odniesieniu do 2016 r. i 2015 r. W 2017 roku funkcjonariusze Policji wypełnili formularze Niebieska Karta A, co w stosunku do 2016 roku stanowi wzrost o niespełna 3%. W 2017 roku liczba osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie wyniosła osób, co stanowi wzrost o 0,8% w stosunku do 2016 roku, zaś w odniesieniu do lat odnotowano spadek o 5,1%. 5

6 Ze zgromadzonych danych przez Policję wynika, że w 2017 roku nastąpił wzrost liczby przypadków przemocy w rodzinie. Odnotowano sytuacji 1, dotyczących poszczególnych rodzajów przemocy, co w odniesieniu do 2016 roku dało wzrost o przypadków (2,7%). Natomiast w stosunku do 2015 roku nastąpił spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie w 2017 roku o sytuacji (1,6%) 2. W 2017 roku najwięcej przypadków przemocy w rodzinie ogółem, odnotowano w województwach: śląskim (14 966), dolnośląskim (13 914) i warmińsko-mazurskim (12 041), natomiast najmniej w opolskim (1 561), lubuskim (5 367) i pomorskim (6 499). Województwo świętokrzyskie znajduje się na 10. miejscu pod względem liczby przypadków przemocy w rodzinie ogółem (9 007). W zakresie przemocy psychicznej najwięcej przypadków odnotowano w województwach: śląskim (6 753), dolnośląskim (6 206) i lubelskim (5 732), natomiast najmniej w opolskim (1 561), lubuskim (2 533) i pomorskim (3 034). Województwo świętokrzyskie jest szóstym w kolejności województwem w którym odnotowano najwięcej przypadków przemocy psychicznej (5 097). Przemoc fizyczna dominowała w województwie: śląskim (5 561), dolnośląskim (5 027) oraz lubelskim (4 416). Najmniejszą liczbę przypadków przemocy fizycznej zanotowano w regionie: opolskim (1 238), lubuskim (1 788) oraz pomorskim (2 589). Pod względem odnotowanej liczby przypadków przemocy fizycznej województwo świętokrzyskie zajmuje piąte miejsce wśród województw w których odnotowano najmniejszą liczbę przypadków przemocy fizycznej. Odnosząc się do tzw. przemocy ekonomicznej należy wskazać, iż największą liczbę przypadków tego rodzaju przypadków przemocy w rodzinie odnotowano w województwie mazowieckim (294), natomiast najmniejszą w regionie świętokrzyskim (20). Biorąc pod uwagę obszar przemocy w rodzinie powiązanej z tłem seksualnym najwięcej zarejestrowano ich na terenie województw: śląskiego (142), warmińskomazurskiego (135) oraz w małopolskiego (111). Najmniej przypadków przemocy seksualnej odnotowano w województwie: podkarpackim (17), pomorskim (23) oraz świętokrzyskim (32). 1 Przemoc fizyczna przypadków, przemoc psychiczna przypadków, przemoc seksualna przypadków, przemoc ekonomiczna przypadków, inny rodzaj przemocy przypadków. 2 Informacja dotycząca realizacji przez Policję procedury Niebieskie Karty w 2017 r. Biro Prewencji KGP. 6

7 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie psychiczna fizyczna inny rodzaj przemocy ekonomiczna seksualna Wykres 1. Liczba poszczególnych rodzajów przemocy w rodzinie odnotowanych przez Policję w 2017 r. według województw. Opracowanie własne ROPS na podstawie danych Biuro Prewencji KGP z Informacji dotyczącej realizacji przez Policję procedury Niebieskie Karty w 2017 r. Analiza danych statystycznych w zakresie działań Policji wobec zjawiska przemocy w rodzinie w 2017 roku pozwala stwierdzić, iż w wymienionym okresie nastąpił wzrost liczby wypełnionych formularzy Niebieska Karta A w odniesieniu do 2016 r. i 2015 r. W 2017 roku funkcjonariusze Policji wypełnili formularze Niebieska Karta A, co w stosunku do 2016 roku stanowi wzrost o 2,9%, natomiast w stosunku do 2015 r. wzrost o 0,2 %. Liczbę formularzy Niebieska Karta A wypełnionych w latach przez Policję w poszczególnych województwach przedstawiono na wykresie nr 2. 7

8 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Wykres 2. Liczba poszczególnych rodzajów przemocy w rodzinie odnotowanych przez Policję w 2017 r. według województw. Opracowanie własne ROPS na podstawie danych Biuro Prewencji KGP z Informacji dotyczącej realizacji przez Policję procedury Niebieskie Karty w 2017 r. Na podstawie zgromadzonych danych należy stwierdzić, iż w 2017 roku najwięcej formularzy Niebieska Karta A wypełniły jednostki Policji w województwach: śląskim (6 958), lubelskim (5 978) oraz warmińsko-mazurskim (5 598). 8

9 Największy wzrost liczby wypełnionych formularzy w 2017 roku w odniesieniu do analogicznego okresu roku 2016 odnotowano w województwie zachodniopomorskim (o 947 formularzy), lubelskim (o 870) oraz wielkopolskim (o 737), natomiast największy spadek w warmińsko-mazurskim (o formularzy), śląskim (o 348) oraz świętokrzyskim (o 263). Mapa 1. Liczba wypełnionych przez Policję formularzy Niebieska Karta A w poszczególnych garnizonach w 2017 roku, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Opracowanie własne ROPS na podstawie danych Biuro Prewencji KGP z Informacji dotyczącej realizacji przez Policję procedury Niebieskie Karty w 2017 r. Średnia liczba formularzy Niebieska Karta A wypełnionych przez Policję w 2017 roku w przeliczeniu na 1000 mieszkańców na terenie kraju wyniosła 1,97. Z powyższych danych wynika, że w 2017 roku liczbę formularzy Niebieska Karta A powyżej wskazanej średniej odnotowano w 8 województwach, natomiast w 9 liczbę wypełnionych formularzy odnotowano poniżej tej średniej. Największą liczbę formularzy Niebieska Karta A w 2017 roku w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wypełniono w województwach: warmińsko-mazurskim (3,90), podlaskim (3,2), zachodnio-pomorskim (3,0) oraz świętokrzyskim (2,88) mapa nr 1. 9

10 Mapa 2. Liczba formularzy wszczynających procedurę Niebieska Karta wypełnionych przez Policję w 2017 roku wg województw, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Opracowanie własne ROPS na podstawie danych Biuro Prewencji KGP z Informacji dotyczącej realizacji przez Policję procedury Niebieskie Karty w 2017 r. W 2017 roku na terenie kraju odnotowano wypełnionych przez Policję formularzy wszczynających procedurę Niebieski Karty, co stanowi 81,9% ogólnej liczby wypełnionych przez Policję formularzy Niebieska Karta A w tym czasie 3. Najwięcej formularzy wszczynających procedurę Niebieskie Karty w przeliczeniu na 1000 mieszkańców odnotowano w województwie: warmińsko-mazurskim (2,88), podlaskim (2,63) oraz świętokrzyskim (2,36). Przy czym w 2017 roku w województwie świętokrzyskim w odniesieniu do 2016 roku odnotowano spadek o 8,3% liczby formularzy wszczynających procedurę Niebieska Karta. 3 Ogólna liczba wypełnionych przez Policję formularzy Niebieska Karta A w półroczu 2017 r. wyniosła

11 II. Zjawisko przemocy w rodzinie w obszarze działań Policji w województwie świętokrzyskim Analiza danych pochodzących z Komendy Wojewódzkiej Policji w Kielcach jest jednym z elementów diagnozy i monitoringu zjawiska przemocy w rodzinie. Zgromadzone dane dotyczą zagadnień takich, jak: ilość interwencji domowych, liczba wypełnionych Niebieskich Kart przez funkcjonariuszy, a także charakterystyka sprawców oraz ofiar przemocy według zmiennych: miejsce zamieszkania, płci i wieku. Dane świętokrzyskiej Policji zestawione zostały na przestrzeni lat , co daje możliwość obserwacji dynamiki zmian w obszarze przemocy w rodzinie i jest kontynuacją diagnozy opracowanej na potrzeby opracowania aktualnego Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Tabela 2. Niebieska Karta w świętokrzyskiej Policji w latach Liczba wypełnionych Niebieskich Kart Liczba formularzy wszczynających procedurę Liczba formularzy dotyczących kolejnych przypadków przemocy w rodzinie w trakcie trwania procedury Liczba wypełnionych Niebieskich Kart ogółem Opracowanie własne ROPS/ źródło KWP w Kielcach. W 2017 roku obserwujemy spadek liczby wypełnionych Niebieskich Kart ogółem przez funkcjonariuszy Policji w regionie świętokrzyskim. W odniesieniu do 2016 roku liczba wypełnionych formularzy Niebieskich Kart ogółem w 2017 roku zmniejszyła się o 263, co stanowi spadek o 6,8% w stosunku do 2016 roku. Na przestrzeni lat odnotowano wzrost liczby wypełnianych formularzy, który mógł sugerować nasilanie zjawiska przemocy. Natomiast w 2017 roku nieznacznie zmniejszyła się liczba wypełnionych formularzy wszczynających procedurę o 269, co stanowi spadek o 8,3% w odniesieniu do analogicznego okresu poprzedzającego monitoring. W latach odnotowano spadek liczby formularzy dotyczących kolejnych przypadków przemocy w rodzinie w trakcie trwania procedury. W 2017 roku odnotowano wzrost o 0,95% liczby formularzy dotyczących kolejnych przypadków przemocy w rodzinie w trakcie trwania procedury w odniesieniu do 2016 roku. 11

12 Liczba osób dotkniętych przemocą Analiza danych statystycznych dot. liczby wypełnianych Niebieskich Kart nie daje podstaw do jednoznacznej oceny skali zjawiska przemocy. Przemoc domowa jest bardzo często zjawiskiem ukrytym, ofiary nie zgłaszają tego typu przestępstw, często też zachowania objęte przemocą mogą być źle interpretowane. Zmiany w zakresie liczby Niebieskich Kart w poszczególnych latach, a w szczególności występujące duże różnice rok do roku mogą być spowodowane zmianami w procedurach oraz schematach działania funkcjonariuszy policji. Charakterystyka ofiar przemocy w rodzinie kobiety mężczyźni małoletni Wykres 3. Osoby dotknięte przemocą w regionie świętokrzyskim na przestrzeni lat Opracowanie własne ROPS/ źródło KWP w Kielcach. Wśród odnotowanych ofiar przemocy w 2017 roku: kobiety stanowią 72,8%, mężczyźni 13,3%, a osoby małoletnie 13,9% 4. Na przestrzeni ostatnich trzech lat zarysowuje się trend w którym obserwujemy systematyczny spadek liczby kobiet będących ofiarą przemocy w rodzinie. W 2017 roku w odniesieniu do 2016 roku nastąpił największy spadek liczby kobiet dotkniętych przemocą w rodzinie o 9,2%. Natomiast w badanym roku nastąpił wzrost liczby mężczyzn oraz osób małoletnich dotkniętych przemocą w rodzinie odpowiednio o 3,6% i 2,4% w odniesieniu do 2016 roku. 4 Liczba osób dotkniętych przemocą w 2017 roku wynosi ogółem: kobiety, mężczyźni, osoby małoletnie. 12

13 41% miasto wieś 59% Wykres 4. Osoby dotknięte przemocą w regionie świętokrzyskim według miejsca zamieszkania w 2017 roku. Opracowanie własne ROPS/ źródło KWP w Kielcach. W 2017 roku podobnie jak w latach poprzednich większość osób, wobec których istnieje podejrzenie, iż zostały dotknięte przemocą (59%) zamieszkiwało tereny wiejskie. Struktura miejsca zamieszkania ofiar przemocy wynika ze specyfiki regionu świętokrzyskiego, bowiem ponad połowa ludności zamieszkuje tereny wiejskie. Według statystyk KWP w Kielcach za 2017 rok w regionie świętokrzyskim liczba osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą wynosi osób, w tym: 3154 osób stanowią kobiety, w tym: 89% do 65 roku życia 2810, 11% powyżej 65 roku życia 344, 574 osób poszkodowanych stanowią mężczyźni, w tym: 84% do 65 roku życia 481, 16% powyżej 65 roku życia 93, 604 osób stanowią osoby małoletnie, w tym: 51% dziewcząt 306, 49% chłopców

14 do 65 roku życia 88,3% 88,7% 88,6% powyżej 65 roku życia 11,7% 11,3% 11,4% małoletni 13,9% 11,6% 15,4% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% Odsetek osób co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą Wykres 5. Odsetek osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą na przestrzeni lat w regionie świętokrzyskim. Opracowanie własne ROPS/ źródło KWP w Kielcach. W oparciu o analizę zgromadzonych danych statystycznych uwzględniających ilość ofiar przemocy wg poszczególnych grup wiekowych na przestrzeni roku odnotowano wzrost odsetka osób małoletnich ofiar przemocy. Odsetek osób starszych w ogóle odnotowanych ofiar przemocy w rodzinie w okresie utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Charakterystyka sprawców przemocy w rodzinie Liczba osób wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie w 2017 roku w odniesieniu do roku poprzedniego zmniejszyła się o 7,8% i wyniosła osób, w tym to mężczyźni (92,6%), 265 kobiety (7,3%) oraz 1 osoba nieletnia (0,03%). W badanym okresie odnotowano mniejszą liczbę mężczyzn oraz osób nieletnich wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc (o 335 mężczyzn oraz o 10 osób nieletnich mniej). Natomiast liczba kobiet wobec których istnieje podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie w 2017 roku wzrosła o 49 w odniesieniu do 2016 roku. Liczba zatrzymanych osób wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie w 2017 roku wzrosła o 11,5% w odniesieniu do 2016 roku i wyniosła 466 osób, w tym 460 mężczyzn i 6 kobiet. 14

15 Odstetek osób będących pod wpływem alkoholu Tabela 3. Liczba osób w regionie świętokrzyskim, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie w 2017r. kobiety mężczyźni nieletni razem Liczba osób, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, będących pod wpływem alkoholu Liczba osób doprowadzonych do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych do wytrzeźwienia Opracowanie własne ROPS/ źródło KWP w Kielcach W roku objętym monitoringiem liczba osób, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie będących pod wpływem alkoholu w odniesieniu do 2016 roku, zmniejszyła się o 14,1% i wyniosła ogółem (w tym: mężczyzn i 59 kobiet). Liczba osób doprowadzonych do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych do wytrzeźwienia, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie w 2017 roku wyniosła (w tym: mężczyzn i 38 kobiet) i zmniejszyła się o 13,9% w odniesieniu do 2016 roku. 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 72,3% 67,7% 62,9% Wykres 6. Odsetek osób będących pod wpływem alkoholu podejrzewanych o stosowanie przemocy w latach w regionie świętokrzyskim. Opracowanie własne ROPS/ źródło KWP w Kielcach. Znamienny jest fakt, iż z przemocą w rodzinie bardzo często koreluje problem nadużywania alkoholów przez sprawców przemocy. Na przestrzeni lat odsetek sprawców przemocy będących pod wpływem alkoholu wynosi około 68%. W 2017 roku 15

16 Liczba poszczególnych rodzajów przemocy odnotowano spadek procentowego udziału osób będących pod wpływem alkoholu w ogóle sprawców przemocy w regionie świętokrzyskim Przemoc fizyczna Przemoc psychiczna Przemoc seksualna Przemoc innego rodzaju Wykres 7. Natężenie form przemocy w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło KWP w Kielcach. Na podstawie statystyk świętokrzyskiej Policji określone zostały liczby przypadków przemocy w rodzinie według jej rodzajów. W 2017 roku najczęściej występującą formą przemocy, analogicznie jak w latach ubiegłych, jest: przemoc psychiczna (5 097 przypadków), przemoc fizyczna (3 198 przypadków), następnie przemoc innego rodzaju w tym przemoc ekonomiczna (680 przypadków). Najrzadziej występującą formą przemocy odnotowywaną przez funkcjonariuszy w regionie świętokrzyskim jest przemoc seksualna (32 przypadków). W latach rok do roku odnotowany został spadek w każdej z ww. form przemocy (przemocy fizycznej o 2,9%, przemocy psychicznej 0,5%, przemocy innego rodzaju 3,7%). Największy spadek odnotowanych przypadków przemocy w rodzinie w 2017 roku odnotowano w kategorii przemocy seksualnej (o 15,8% w odniesieniu do 2016 roku). 16

17 III. Problem przemocy w rodzinie w świetle danych wymiaru sprawiedliwości Analiza danych pochodzących z zasobów wymiaru sprawiedliwości tj. Prokuratury Okręgowej w Kielcach oraz Sądu Okręgowego w Kielcach jest kolejnym elementem diagnozy zjawiska przemocy w rodzinie. Analizie poddane zostały dane przestępstw z art k.k. Prokuratura Okręgowa Na podstawie danych otrzymanych z Prokuratury Okręgowej w Kielcach sporządzono zestawienie dotyczące liczby postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k., w tym: postępowań zakończonych aktem oskarżenia i postępowań o umorzeniu. Dane dotyczą lat i zostały przekazane przez świętokrzyskie Prokuratury Rejonowe. W regionie świętokrzyskim w latach najmniejszą liczbę postępowań o czyn z art k.k., odnotowano w 2015 roku. W 2016 roku nastąpił wzrost o 17,9% liczby postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. w odniesieniu do 2015 roku. Największą liczbę postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. odnotowano w 2017 roku (1 710), w którym odnotowano wzrost na poziomie 9,8%. Postępowania o czyn z art k.k. zakończone aktem oskarżenia w 2017 roku stanowiły 36,7% wszystkich postępowań prowadzonych przez Prokuratury Rejonowe w regionie świętokrzyskim. W 2016 roku odsetek postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. zakończonych aktem oskarżenia był mniejszy i stanowił 32,7% wszystkich postępowań przygotowawczych. W 2017 roku odnotowano mniejszy odsetek postępowań o czyn z art k.k. zakończonych umorzeniem (66,8%) z ogółu liczby postępowań przygotowawczych w odniesieniu do 2016 roku. 17

18 Tabela 4. Lp. Postępowania przygotowawcze o czyn z art. 207 $1 k.k. - Prokuratura Okręgowa w Kielcach. Nazwa jednostki Liczba postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. Liczba postępowań zakończonych aktem oskarżenia w tym: Liczba postępowań zakończonych umorzeniem Prokuratura Rejonowa w Busku - Zdroju Prokuratura Rejonowa w Jędrzejowie Prokuratura Rejonowa Kielce - Wschód Prokuratura Rejonowa Kielce - Zachód Prokuratura Rejonowa w Końskich Prokuratura Rejonowa w Opatowie Prokuratura Rejonowa w Ostrowcu Świętokrzyskim Prokuratura Rejonowa w Pińczowie Prokuratura Rejonowa w Sandomierzu Prokuratura Rejonowa w Skarżysku-Kamiennej Prokuratura Rejonowa w Starachowicach Prokuratura Rejonowa w Staszowie Prokuratura Rejonowa we Włoszczowie RAZEM: ODSETEK (%): 37,8 32,7 36,7 57,5 69,2 66,8 Opracowanie własne ROPS/ źródło Prokuratura Okręgowa w Kielcach. Najwięcej wszczętych postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. w 2017 roku odnotowano niezmiennie, jak w latach poprzednich w Prokuratorze Rejonowej Kielce Zachód (245). Wysoką liczbę postępowań przygotowawczych odnotowano także w Prokuraturze Rejonowej w: Ostrowcu Świętokrzyskim (197), Kielce-Wschód (184), Starachowicach (181), Końskich (153), następnie w Busku-Zdroju (132) oraz w Jędrzejowie i Skarżysku-Kamiennej (po 116). Najmniejszą skalę wszczętych postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. w badanym roku podobnie jak w roku poprzednim odnotowano w Prokuraturze Rejonowej we Włoszczowie (53). W 2017 roku największy przyrost liczby postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. w odniesieniu do 2016 roku odnotowano w Prokuraturze Rejonowej w Kielce-Wschód (73), w Ostrowcu Świętokrzyskim (69) oraz w Busku-Zdroju (37). 18

19 W Prokuratorze Rejonowej w Jędrzejowie w 2017 roku odnotowano spadek liczby postępowań przygotowawczych o 23 mniej niż w 2016 roku; podobnie w Prokuratorze Rejonowej w Pińczowie - spadek o 21 postępowań przygotowawczych w odniesieniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Największy odsetek postępowań przygotowawczych zakończonych aktem oskarżenia w 2017 roku odnotowano w Prokuraturze Rejonowej w Starachowicach (66,3%), następnie w Prokuraturze Rejonowej w Sandomierzu (52,1%) oraz Prokuraturze Rejonowej w Końskich (48,4%). Natomiast w Prokuraturze Rejonowej w Opatowie odnotowano najmniejszy odsetek postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. zakończonych aktem oskarżenia, który wynosił 23,2%. Największą liczbę postępowań przygotowawczych o czyn z art k.k. zakończonych umorzeniem w 2017 roku odnotowano w Prokuraturze Rejonowej Kielce- Zachód oraz Kielce-Wschód odpowiednio po 66 i 49 postępowań zakończonych umorzeniem. Sąd Okręgowy Na podstawie sprawozdania MS-S6 za 2017 rok w sprawie osób osądzonych w pierwszej instancji, według właściwości rzeczowej Sądu Okręgowego w Kielcach, poddano analizie dane dotyczące przestępstw z art k.k. takie jak: liczba skazanych, wymiar kar, osób skazanych zakwalifikowanych jako recydywiści wcześniej karanych za stosowanie przemocy w rodzinie oraz liczbę sprawców przemocy objętych nadzorem kuratorskim. Wykres 8 prezentuje dane dotyczące liczby osób osądzonych i skazanych z art k.k. w latach W roku 2017 spośród wszystkich osób osądzonych, 75,8% zostało skazanych, podobnie jak w 2016 roku (75,5%). W latach obserwowany był spadek liczby osób osądzonych oraz skazanych ogółem. W 2017 roku liczba osób osądzonych ogółem zwiększyła się o 7,0%, podobnie jak w przypadku liczby osób skazanych, która była większa o 7,6% w odniesieniu do 2016 roku. 19

20 osądzeni ogółem skazani ogółem Wykres 8. Liczba osób osądzonych i skazanych z art k.k. w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło Sąd Okręgowy w Kielcach. W 2017 roku na karę pozbawienia wolności z art k.k. skazano 425 sprawców. Rodzajem kary najczęściej orzekanym przez Sąd w regionie świętokrzyskim wobec osób skazanych w latach jest kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem. W 2017 roku na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem skazano o 7,2% mniej niż w 2016 roku. W 2017 roku w odniesieniu do 2016 roku obserwujemy wzrost liczby orzeczonych kar ograniczenia wolności oraz kar grzywny samoistnej o 14 przypadków. W przypadku warunkowo umorzonych postępowań odnotowany został wzrost o 15 przypadków. Tabela 5. Liczba orzeczonych kar wobec osób skazanych z art k.k. w latach Kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem Kara ograniczenia wolności Kara grzywny samoistnej Warunkowo umorzone postępowanie Opracowanie własne ROPS/ źródło Sąd Okręgowy w Kielcach. 20

21 Liczba osób zakwalifikowane jako recydywiści Tabela 6. Liczba osób skazanych na karę pozbawienia wolności w roku 2017 na terenie regionu świętokrzyskiego. Wymiar kary Kara pozbawienia wolności w tym z warunkowym zawieszeniem 1 miesiąc do 5 miesięcy od 6 miesięcy do 1 roku powyżej 1 roku do 2 lat 22 2 powyżej 2 lat do 5 lat 7 - powyżej 5 lat do 8 lat - - powyżej 8 lat - - Razem: Opracowanie własne ROPS/ źródło Sąd Okręgowy w Kielcach. W 2017 roku podobnie jak w roku 2016 najczęściej orzekanym wymiarem kary było pozbawienie wolności, od 6 do 12 miesięcy (w tym 77% stanowiły kary z warunkowym zawieszeniem). Na karę pozbawienia wolności w wymiarze kary od 2 do 5 miesięcy skazanych zostało 42 osoby (w tym 55% z warunkowym zawieszeniem), a na karę pozbawienia wolności powyżej 1 roku skazanych zostało 29 osób w tym 7% stanowiły kary z warunkowym zawieszeniem Wykres 9. Osoby zakwalifikowane jako recydywiści w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło Sąd Okręgowy w Kielcach. W przypadku osób skazanych, które należy zakwalifikować jako recydywistów penitencjarnych, wcześniej skazanych za znęcanie się nad rodziną, w 2017 roku obserwuje się 26,9% wzrost w liczbie sprawców ogółem w odniesieniu do 2016 roku. 21

22 Liczba sprawców w rodzinach objętych nadzorem kuratorskim W badanym okresie największą liczbę osób skazanych recydywistów penitencjarnych odnotowano w 2015 roku (42). W stosunku do roku 2015 liczba osób będących recydywistami powtórnie karanymi za przemoc w rodzinie w 2016 roku była zdecydowanie mniejsza (26) (wykres 9) Wykres 10. Liczba sprawców w rodzinach objętych nadzorem kuratorskim w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło Sąd Okręgowy w Kielcach. Od 2015 roku systematycznie wzrasta liczba sprawców przemocy w rodzinie objętych kuratorskim nadzorem. W 2017 roku liczba sprawców przemocy objętych nadzorem kuratorskim jest największa (325) i wzrosła o 6,2% w odniesieniu do 2015 roku. 22

23 IV. Procedura Niebieskiej Karty w regionie świętokrzyskim dane statystyczne Formularz Niebieska Karta może zostać założony przez przedstawiciela jednego z podmiotów wymienionych w art. 9d ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Wypełnienie Niebieskiej Karty" nie jest jednak równoznaczne ze złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa i nie stanowi podstawy do wszczęcia postępowania karnego. Jednak w przypadku złożenia zawiadomienia i wszczęcia postępowania może ona zostać wykorzystana jako dowód procesowy. Dokumentacja Niebieskie Karty" jest dla policji informacją, że w danej rodzinie dochodzi do przemocy. Dzielnicowy ma obowiązek nie później niż w ciągu 7 dni skontaktować się z daną rodziną. Jest zobligowany do rozpoznania sytuacji i jej systematycznego monitorowania, a także do udzielania pomocy w trakcie comiesięcznych wizyt. Procedura rozpoczyna się w momencie wypełnienia formularza "Niebieska Karta A" przez policjanta, pracownika socjalnego, przedstawiciela gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony zdrowia lub oświaty i powinna nastąpić w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, a w sytuacji gdy ten kontakt jest niemożliwy - bez udziału tej osoby. Jeżeli stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, wymaga przewiezienia jej do podmiotu leczniczego, formularz Niebieska Karta - A wypełnia przedstawiciel podmiotu leczniczego, do którego osoba ta została przewieziona. Formularz "Niebieska Karta B" otrzymuje osoba dotknięta przemocą w rodzinie lub w przypadku przemocy wobec dziecka: rodzic, opiekun prawny lub faktyczny, osoba, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. Formularz jest dokumentem dla osób pokrzywdzonych, zawierającym definicję przemocy, praw człowieka, informację o miejscach, gdzie można uzyskać pomoc. Niebieskie Karty B nie przekazuje się osobie podejrzanej o stosowanie przemocy w rodzinie. Formularz Niebieska Karta C wypełniają członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej w obecności zaproszonej osoby co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie i dokonują analizy sytuacji rodziny. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w trakcie działań dokonywanych przez zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą, również wypełnia się 23

24 formularz Niebieska Karta C w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia. Formularz Niebieska Karta D wypełniają członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej podejmują działania w stosunku do osoby wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie: diagnozują sytuację rodziny, przekazują informacje o konsekwencjach popełnianych czynów, motywują do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych, przeprowadzają rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków, przekazują informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie. Zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu podpisanego przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, następuje w przypadku: ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy, rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań. O zakończeniu procedury powiadamia się podmioty uczestniczące w procedurze po jej zakończeniu 5. 5 Rozporządzenie Rady Ministrów z dn r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta Dz. U nr 209 poz

25 Tabela 7. Stosowanie procedury Niebieskie Karty w latach w regionie świętokrzyskim przez uprawnione podmioty. Wskaźnik Liczba sporządzanych formularzy Niebieskich Kart A przez pracowników socjalnych wszczynających procedurę. Liczba sporządzonych formularzy Niebieskich Kart C przez członków zespołu interdyscyplinarnego / grupy robocze. Liczba sporządzonych formularzy Niebieskich Kart D przez członków zespołu interdyscyplinarnego / grupy robocze Liczba rodzin objętych procedurą Niebieskiej Karty Liczba rodzin wobec których wszczęto procedurę Niebieskie Karty w okresie sprawozdawczym. Liczba zakończonych procedur Niebieskie Karty w przypadku: ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu stosowania dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy. rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS W 2017 roku liczba wypełnionych formularzy Niebieskich Kart A zmniejszyła się w stosunku do 2016 roku o 13,5%, Niebieskich Kart C o 10,0%, zmniejszyła się również liczba wypełnionych formularzy Niebieskich Kart D blisko o 13,4%. Podobnie jak w latach ubiegłych, w 2017 roku najwięcej formularzy Niebieskich Kart zostało wypełnionych przez członków zespołów interdyscyplinarnych lub grup roboczych, w Niebieskich Kart C (2 533) oraz Niebieskich Kart D (1 946). Liczba rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty w regionie świętokrzyskim w 2017 spadła o 13,8%, w stosunku do 2016 roku. Odnotowano spadek liczby przypadków zakończonych procedur Niebieskie Karty w 2017 roku z powodu ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu stosowania dalszego stosowania przemocy oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy o 7,0% w stosunku do 2016 roku. W latach nastąpił 16,6% spadek liczby zakończonych procedur Niebieskie Karty w przypadku rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań. 25

26 Na potrzeby diagnozy nasilenia tego zjawiska wewnątrz regionu opracowano wskaźnik liczby rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty na 1000 mieszkańców poszczególnych gmin (dane dot. Niebieskich Kart założonych przez pracowników socjalnych oraz członków zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych). W 2017 roku średnia wartość wskaźnika dla regionu świętokrzyskiego wyniosła 3,25, natomiast w 2016 roku wartość wskaźnika była większa i wynosiła 3,76. Tabela 8. Liczba rodzin objętych procedurą "Niebieskie Karty" w 2017 roku. Powiat buski Gmina 26 Liczba rodzin objętych procedurą "Niebieskie Karty" Liczba mieszkańców Wskaźnik na 1000 mieszkańców Busko-Zdrój ,43 Gnojno ,93 Nowy Korczyn ,30 Pacanów ,34 Solec-Zdrój ,70 Stopnica ,75 Tuczępy ,73 Wiślica ,42 razem/średnia: ,42 jędrzejowski Imielno ,04 Jędrzejów ,29 Małogoszcz ,37 Nagłowice ,59 Oksa ,18 Sędziszów ,55 Słupia ,21 Sobków ,04 Wodzisław ,38 razem/średnia: ,77 kazimierski Bejsce ,81 Czarnocin ,00 Kazimierza Wielka ,00 Opatowiec ,32 Skalbmierz ,80 razem/średnia: ,75 kielecki Bieliny ,09 Bodzentyn ,31 Chęciny ,07 Chmielnik ,98 Daleszyce ,12 Górno ,33 Łagów ,38

27 Gmina L. rodzin objętych "NK" L. mieszkańców "NK"/1000 mieszkańców Łopuszno ,99 Masłów ,37 Miedziana Góra ,36 Mniów ,81 Morawica ,06 Nowa Słupia ,11 Piekoszów ,26 Pierzchnica ,65 Raków ,28 Sitkówka-Nowiny ,40 Strawczyn ,22 Zagnańsk ,77 razem/średnia: ,47 konecki Fałków ,31 Gowarczów ,22 Końskie ,43 Radoszyce ,32 Ruda Maleniecka ,49 Słupia (konecka) ,01 Smyków ,22 Stąporków ,53 razem/średnia: ,27 opatowski Baćkowice ,22 Iwaniska ,62 Lipnik ,42 Opatów ,36 Ożarów ,11 Sadowie ,48 Tarłów ,39 Wojciechowice ,70 razem/średnia: ,62 ostrowiecki Bałtów ,41 Bodzechów ,62 Ćmielów ,94 Kunów ,51 Ostrowiec Świętokrzyski ,15 Waśniów ,17 razem/średnia: ,23 pińczowski Działoszyce ,72 Kije ,02 Michałów ,23 Pińczów ,32 Złota ,32 razem/średnia: ,97 27

28 sandomierski Gmina L. rodzin objętych "NK" L. mieszkańców "NK"/1000 mieszkańców Dwikozy ,93 Klimontów ,07 Koprzywnica ,95 Łoniów ,06 Obrazów ,06 Samborzec ,63 Sandomierz ,83 Wilczyce ,38 Zawichost ,19 razem/średnia: ,43 skarżyski Bliżyn ,65 Łączna ,00 Skarżysko Kościelne ,07 Skarżysko-Kamienna ,77 Suchedniów ,93 razem/średnia: ,19 starachowicki Brody ,36 Mirzec ,44 Pawłów ,75 Starachowice ,50 Wąchock ,45 razem/średnia: ,23 staszowski Bogoria ,45 Łubnice ,97 Oleśnica ,31 Osiek ,09 Połaniec ,93 Rytwiany ,62 Staszów ,95 Szydłów ,61 razem/średnia: ,88 włoszczowski Kluczewsko ,84 Krasocin ,62 Moskorzew ,62 Radków ,72 Secemin ,16 Włoszczowa ,31 razem/średnia: ,72 miasto Kielce ,81 region świętokrzyski ,25 Źródło: Opracowanie własne ROPS na podstawie sprawozdania CAS. 28

29 Mapa 3. Natężenie zjawiska przemocy w rodzinie w powiatach regionu świętokrzyskiego w 2017r. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Największe natężenie przemocy w rodzinie w 2017 roku podobnie jak w poprzednim roku odnotowano w powiecie kieleckim, wartość obliczonego wskaźnika liczby rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty na 1000 mieszkańców wynosi blisko 4,5. Wysoki wskaźnik w przedziale 4,0 4,6 odnotowano również w powiatach: koneckim, pińczowskim oraz włoszczowskim i buskim, gdzie wartość wskaźnika mieści się w przedziale 3,3 3,9. Umiarkowane natężenie przemocy według wskaźnika liczby rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty na 1000 mieszkańców w przedziale 2,6 3,2 odnotowano w powiatach: ostrowieckim, skarżyskim, staszowskim, mieście Kielce, jędrzejowskim, opatowskim. Najmniejsze natężenie zjawiska przemocy w rodzinie według ww. wskaźnika występuje w powiatach: kazimierskim, starachowickim, sandomierskim wartość wskaźnika nie przekracza 2,5. 29

30 V. Zespoły interdyscyplinarne w regionie świętokrzyskim W skład zespołu interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych, kuratorzy sądowi. W skład zespołu interdyscyplinarnego mogą wchodzić także prokuratorzy. Zespoły interdyscyplinarne powoływane są odpowiednio przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, aby podejmować indywidualne działania w stosunku do osób/rodzin doznających przemocy. Zespół realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań podmiotów, o których mowa w art. 9a ust. 3 i 5, oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności przez: diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku, inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie, rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym, inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. 6 W regionie świętokrzyskim we wszystkich gminach powołane zostały zespoły interdyscyplinarne. Posiedzenia zespołów interdyscyplinarnych odbywają się w zależności od potrzeb, jednak nie rzadziej niż raz na kwartał. Wykres 11 przedstawia liczbę posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych na przestrzeni trzech lat. Na podstawie zgromadzonych danych w latach odnotowano wzrost liczby posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych o 2,9%. W 2017 roku liczba posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych w regionie świętokrzyskim była najmniejsza i wynosiła 871 posiedzeń ZI, odnotowano spadek o 5,7% w odniesieniu do 2016 roku. 6 Ustawa z dn r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 30

31 Liczba rodzin objętych pomocą zespołów interdyscyplinarnych Liczba posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych Wykres 11. Liczba posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. O spadku natężenia zjawiska przemocy w regionie świadczy mniejsza intensywność pracy zespołów interdyscyplinarnych, jak również fakt, iż w 2017 roku zmniejszyła się liczba rodzin objętych pomocą zespołów interdyscyplinarnych o 5,4% w odniesieniu do 2016 roku Wykres 12. Liczba rodzin objętych pomocą zespołów interdyscyplinarnych w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 31

32 Tabela 9. Liczba osób objętych pomocą zespołów interdyscyplinarnych w regionie świętokrzyskim w 2017 roku. Wyszczególnienie ogółem w tym osoby z niepełnosprawnościami w tym starsze kobiety mężczyźni dzieci razem Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Zespoły interdyscyplinarne w 2017 roku swoim działaniem objęły mieszkańców województwa świętokrzyskiego tj. o 21,3% więcej niż w 2015 roku. W roku objętym monitoringiem 9% stanowiły osoby starsze, natomiast 6% osoby z niepełnosprawnościami podobnie jak w analogicznym okresie 2016 roku. Analiza danych dotyczących osób objętych pomocą zespołów interdyscyplinarnych uwzględniająca zmienną płci wykazuje, iż 40% ofiar przemocy stanowią kobiety, 37% osób objętych wsparciem stanowią mężczyźni, natomiast dzieci są najmniejszą grupą objętą wsparciem i stanowią 23% ogółu objętych wsparciem przez zespoły interdyscyplinarne. Odsetek osób objętych pomocą zespołów interdyscyplinarnych wg. płci 40% 23% 37% kobiety mężczyźni dzieci Wykres 13. Osoby objęte pomocą zespołów interdyscyplinarnych w regionie świętokrzyskim ze względu na płeć i wiek w 2017 roku. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 32

33 Liczba grup roboczych Zespół interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach. W skład grup roboczych wchodzą przedstawiciele: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty, ochrony zdrowia, w skład grup roboczych mogą wchodzić także kuratorzy sądowi, a także przedstawiciele innych podmiotów, czy specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Prace w ramach grup roboczych są prowadzone w zależności od potrzeb zgłaszanych przez zespół interdyscyplinarny lub wynikających z problemów występujących w indywidualnych przypadkach. Do zadań grup roboczych należy, w szczególności: opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie; monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy; dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań Wykres 14. Liczba posiedzeń grup roboczych w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 7 Ustawa z dn r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 33

34 W latach rok do roku spada liczba utworzonych grup roboczych przez zespoły interdyscyplinarne. W 2017 roku odnotowano najmniejszą liczbę grup roboczych w regionie świętokrzyskim, w odniesieniu do 2016 roku spadek wyniósł 14,2%. Tabela 10. Liczba osób objętych pomocą grup roboczych w regionie świętokrzyskim w 2017r. Wyszczególnienie ogółem w tym osoby z niepełnosprawnościami w tym starsze kobiety mężczyźni dzieci razem Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Grupy robocze w 2017 roku swoim wsparciem objęły mieszkańców regionu świętokrzyskiego tj. o 5,2% więcej niż w roku 2016, z tego niespełna 9,0% stanowiły osoby starsze, 6,0% osoby z niepełnosprawnościami. Odsetek osób objętych pomocą grup roboczych wg płci 40% 20% 40% kobiety mężczyźni dzieci Wykres 15. Osoby objęte pomocą grup roboczych w 2017 roku w regionie świętokrzyskim ze względu na płeć i wiek. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. W oparciu o zgromadzone dane dotyczące osób objętych działaniami grup roboczych uwzględniająca zmienną płci odnotowano, iż 40% osób objętych wsparciem stanowią kobiety, 40% ofiar przemocy stanowią mężczyźni, natomiast 20% ofiar przemocy w rodzinie stanowią dzieci. 34

35 Tabela 11. Powiat Liczba posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych, grup roboczych wg gmin województwa świętokrzyskiego w 2017r. Gmina Liczba posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych 35 Liczba utworzonych grup roboczych Liczba posiedzeń grup roboczych Busko-Zdrój Gnojno Nowy Korczyn buski Pacanów Solec-Zdrój Stopnica Tuczępy Wiślica razem: Imielno Jędrzejów Małogoszcz Nagłowice jędrzejowski Oksa Sędziszów Słupia Sobków Wodzisław razem: Bejsce Czarnocin kazimierski Kazimierza Wielka Opatowiec Skalbmierz razem: Bieliny Bodzentyn Chęciny Chmielnik Daleszyce Górno Łagów Łopuszno Masłów kielecki Miedziana Góra Mniów Morawica Nowa Słupia Piekoszów Pierzchnica Raków Sitkówka-Nowiny Strawczyn Zagnańsk razem: Fałków konecki Gowarczów Końskie

36 Gmina Liczba posiedzeń ZI. 36 Liczba utworzonych GR. Liczba posiedzeń GR. Radoszyce Ruda Maleniecka Słupia (Konecka) Smyków Stąporków razem: Baćkowice Iwaniska Lipnik opatowski Opatów Ożarów Sadowie Tarłów Wojciechowice razem: Bałtów Bodzechów ostrowiecki Ćmielów Kunów Ostrowiec Św Waśniów razem: Działoszyce Kije pińczowski Michałów Pińczów Złota razem: Dwikozy Klimontów Koprzywnica Łoniów sandomierski Obrazów Samborzec Sandomierz Wilczyce Zawichost razem: Bliżyn Łączna skarżyski Skarżysko Kościelne Skarżysko-Kamienna Suchedniów razem: Brody Mirzec starachowicki Pawłów Starachowice Wąchock razem: staszowski Bogoria Łubnice

37 Gmina Liczba posiedzeń ZI. Liczba utworzonych GR. Liczba posiedzeń GR. Oleśnica Osiek Połaniec Rytwiany Staszów Szydłów razem: Kluczewsko Krasocin włoszczowski Moskorzew Radków Secemin Włoszczowa razem: miasto Kielce region świętokrzyski Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 37

38 VI. Infrastruktura w zakresie wsparcia osób doświadczających przemocy w regionie w 2017 roku Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, z późn. zm.). Infrastrukturę w zakresie wsparcia osób doświadczających przemocy stanowią: gminny ośrodek wsparcia, powiatowy ośrodek wsparcia, specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, punkt konsultacyjny dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, ośrodek interwencji kryzysowej*. Ośrodki wsparcia Ośrodki wsparcia (gminne i powiatowe) ukierunkowane są na zabezpieczenie sytuacji osób doznających przemocy w rodzinie. Do głównych zadań ośrodka wsparcia należy wspieranie w przezwyciężaniu sytuacji kryzysowej poprzez udzielenie natychmiastowego wsparcia psychologicznego o charakterze poradnictwa, mającego również charakter psychoterapii krótko lub długoterminowej oraz psychoedukacji w zakresie przemocy. Ośrodek zapewnia dostępność pomocy prawnej w formie konsultacji, porad oraz dostępność animowanych form samopomocy związanej z doznawaniem przemocy. Celem ośrodków wsparcia jest zapewnienie osobom doznającym przemocy w rodzinie odpowiedniego wsparcia i wszechstronnej pomocy w zrozumieniu własnej sytuacji życiowej, wzmocnienie chęci zmiany tej sytuacji w kierunku uwolnienia się od przemocy poprzez pokonanie uczucia bezradności i przywrócenie wiary we własne siły. Specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy Specjalistyczne ośrodki wsparcia mają obowiązek zapewniania bezpłatnego całodobowego schronienia. Miejsce w takiej instytucji, która jest przeznaczona dla nie więcej niż 30 osób, nie wymaga skierowania, nie zależy też od dochodu i jest bezpłatna. Pokrzywdzona osoba razem z dziećmi może przebywać w takim ośrodku przez 3 miesiące, 38

39 w uzasadnionych szczególną sytuacją tych osób przypadkach jest też możliwość przedłużenia czasu zamieszkania w placówce. Podstawowe zadania ośrodka zostały podzielone na działania interwencyjne, przeprowadzane w momencie przyjęcia ofiary przemocy oraz terapeutyczno-wspomagające. Działania specjalistycznych ośrodków wsparcia polegają m.in.: na opracowaniu indywidualnego planu pomocy, udzielania poradnictwa i konsultacji wychowawczych, prowadzenia grup wsparcia i terapii indywidualnej. Ośrodek musi też zapewnić odpowiednie warunki bytowe i mieszkalne. Prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie należy do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat. Punkt konsultacyjny Punkt konsultacyjny jest najmniejszą placówką świadczącą podstawową pomoc osobom i rodzinom dotkniętym zjawiskiem przemocy w rodzinie, a jego działania mają charakter lokalny (teren gminy). Ponadto udziela on natychmiastowej pomocy o charakterze wsparcia psychologicznego. Prowadzi działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. W razie potrzeby punkt powinien także udzielić pomocy w zakresie zorganizowania schronienia osobom/rodzinom zagrożonym przemocą. Punkt taki powinien być otwarty w określone dni tygodnia. W siedzibie punktu konsultacyjnego w widocznym, ogólnodostępnym miejscu powinna znajdować się informacja dotycząca możliwości uzyskania natychmiastowej pomocy w godzinach. Punkty konsultacyjne prowadzą ośrodki pomocy społecznej, w których zatrudnieni są odpowiedni specjaliści lub zapewniają w określonych dniach i godzinach ich dyżury tj.: psycholog, pedagog, prawnik, specjalizujący się w ochronie osób pokrzywdzonych. Często poza indywidualnymi konsultacjami ofiary przemocy mogą uczestniczyć w cyklicznych spotkaniach grup wsparcia. Ośrodek interwencji kryzysowej* Ośrodek interwencji kryzysowej (OIK)* realizuje zadania w zakresie poradnictwa specjalistycznego oraz interwencji kryzysowej. Podstawowym celem ośrodka jest prowadzenie interdyscyplinarnych działań w zakresie interwencji kryzysowej, podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie z problemem przemocy, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej. W celu właściwego udzielenia pomocy OIK powinien w pierwszej kolejności przeprowadzić diagnozę sytuacji kryzysowej (ocena stanu 39

40 psychicznego osoby doznającej przemocy, identyfikacja źródła kryzysu) i w zależności od rozpoznania podjąć dalsze działania na rzecz osób w kryzysie, by zapewnić im kompleksową pomoc. W ramach interwencji kryzysowej OIK musi prowadzić: indywidualne i rodzinne poradnictwo psychologiczne, indywidualną bądź rodzinną psychoterapię w sytuacjach skrajnie urazowych, specjalistyczne poradnictwo prawne, pracę socjalną, animowane grupy samopomocowe i grupy wsparcia. W sytuacjach uzasadnionych ośrodek powinien udzielić pomocy w natychmiastowym zorganizowaniu schronienia dla osoby doznającej przemocy, bądź udzielenia, w przypadku placówek z miejscami całodobowymi, schronienia do 3 miesięcy. Ośrodek interwencji kryzysowej podejmuje także działania pomocowe w środowisku osób zagrożonych przemocą (poza placówką). Dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży Podstawowe standardy i zadania, szczególnych ośrodków wsparcia jakimi są domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży określa 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży z dnia 8 marca 2005 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 418 z późn. zm.). Ze względu na charakter prowadzonej działalności wskazane byłoby, aby pracownicy domu dla matek pracujący z ofiarami przemocy ukończyli szkolenia z zakresu przeciwdziałania przemocy o tematyce zgodnej z wytycznymi do prowadzenia szkoleń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Część kadry powinna ukończyć szkolenia z zakresu interwencji kryzysowej. *Do zadań własnych samorządów powiatowych należy zapewnienie miejsc dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie w ośrodkach interwencji kryzysowej. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ani inny akt prawny nie podaje definicji OIK. Ze sprawozdań Przemoc wynika, iż w regionie funkcjonuje 12 OIK z tego 7 na poziomie powiatów (w tym powiat kielecki zleca prowadzenie OIK pozarządową przez Caritas Diecezji Kieleckiej), oraz 5 na poziomie samorządów gminnych. Spośród OIK funkcjonujących na poziomie powiatów 4 posiada miejsca całodobowe, na poziomie gmin 1 OIK posiada miejsca całodobowe. Tym samym w regionie funkcjonuje 5 OIK, które można uznać za podmioty wypełniające swoje zadania w sposób kompleksowy. W mieście Kielce zadania w zakresie interwencji kryzysowej realizuje specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy, który posiada miejsca całodobowe. 40

41 Tabela 12. Infrastruktura w zakresie wsparcia osób doświadczających przemocy w regionie świętokrzyskim w 2017r. Nazwa gminny ośrodek wsparcia powiatowy ośrodek wsparcia specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie punkt konsultacyjny dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży ośrodek interwencji kryzysowej* Liczba Liczba miejsc Liczba miejsc całodobowych Liczba osób korzystających Kobiet Mężczyzn Dzieci Podmiot Gmina Powiat Powiat Gmina Powiat powiat gmina w tym liczba punktów interwencji kryzysowej gmina liczba innych placówek powiat świadczących specjalistyczną pomoc gmina Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Na terenie regionu świętokrzyskiego w 2017 roku funkcjonowało 30 punktów konsultacyjnych dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie (o 1 mniej niż w 2016 roku), 11 ośrodków interwencji kryzysowej* (o 1 mniej w odniesieniu do 2016 roku), 1 dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz 1 specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. Specjalistyczny ośrodek wsparcia swymi oddziaływaniami objął mieszkańców województwa świętokrzyskiego: 158 mężczyzn, kobiet i 120 dzieci. Specjalistyczny 41

42 ośrodek wsparcia posiada 10 miejsc całodobowych dla osób dotkniętych przemocą. Ośrodki interwencji kryzysowej w regionie dysponują łącznie 114 miejscami, w tym 45 to miejsca całodobowe. Ze wsparcia OIK w 2017 roku skorzystało 311 osób: 265 kobiet, 23 mężczyzn oraz 23 dzieci. Dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży posiada całodobowych - ze wsparcia w 2017 roku skorzystało 20 kobiet i 13 dzieci miejsc W regionie świętokrzyskim z 30 punktów konsultacyjnych dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie skorzystało w sumie 552 osób w tym 70% stanowią kobiety, 23% mężczyźni i 7% dzieci. Tabela 13. Rozmieszczenie infrastruktury wsparcia w obszarze przeciwdziałania przemocy w 2017 roku, powiaty regionu świętokrzyskiego. Liczba specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie Liczba punktów konsultacyjnych Liczba domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży Liczba ośrodków interwencji kryzysowej Lp. Powiat PCPR/ MOPR OPS PCPR PCPR OPS 1 buski 1 2 jędrzejowski kazimierski kielecki 5 5 konecki opatowski 2 7 ostrowiecki pińczowski sandomierski skarżyski starachowicki 1 12 staszowski 3 13 włoszczowski 1 14 Miasto Kielce 1* 1 1 Razem: 1* *posiada miejsca całodobowe Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. W powiecie buskim znajduje się 1 punkt konsultacyjny; jest to jeden z powiatów w którym obserwuje się najmniej rozwiniętą infrastrukturę przeznaczoną dla osób doznających przemocy w rodzinie. Na terenie powiatu jędrzejowskiego znajdują się 4 punkty konsultacyjne w gminach: Imielno (1), Sędziszów (1), Sobków (2) oraz 1 ośrodek interwencji kryzysowej* prowadzony przez powiatowe centrum pomocy rodzinie, które posiada miejsca całodobowe.

43 Powiat kazimierski posiada 2 punkty konsultacyjne: w Kazimierzy Wielkiej (1) i Opatowcu (1) oraz 1 ośrodek interwencji kryzysowej* prowadzony przez powiatowe centrum pomocy rodzinie, które posiada miejsca całodobowe. W największym powiecie kieleckim znajduje się 5 punktów konsultacyjnych w: Chęcinach (1), Górnie (1), Mniowie (1), Pierzchnicy (1) i Zagnańsku (1). W powiecie koneckim znajdują się 2 punkty konsultacyjne w: Słupi (koneckiej) (1) i Stąporkowie (1), oraz 2 ośrodki interwencji kryzysowej*: 1 prowadzony przez powiatowe centrum pomocy rodzinie w Końskich i 1 prowadzony przez Miejsko - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Końskich. W powiecie opatowskim znajdują się 2 punkty konsultacyjne prowadzone przez ośrodki pomocy społecznej w: Opatowie (1) i Wojciechowicach (1). Powiat ostrowiecki na swoim terenie posiada 1 punkt konsultacyjny w Bodzechowie i 1 ośrodek interwencji kryzysowej* posiadający miejsca całodobowe prowadzony przez MOPS w Ostrowcu Świętokrzyskim. W powiecie pińczowskim funkcjonują 3 punkty konsultacyjne: w Kijach (1), Michałowie (1) i Pińczowie (1) oraz 1 ośrodek interwencji kryzysowej* z miejscami całodobowymi prowadzony przez PCPR w Pińczowie. Powiat sandomierski również posiada 3 punkty konsultacyjne: w Klimontowie (1), Obrazowie (1) i Wilczycach (1) oraz 1 ośrodek interwencji kryzysowej* prowadzony przez MOPS w Sandomierzu. Na terenie powiatu skarżyskiego funkcjonują 2 punkty konsultacyjne w miejscowościach: Bliżyn (1) i Łączna (1), 3 ośrodki interwencji kryzysowej* prowadzone przez: PCPR w Skarżysku-Kamiennej (1) oraz MOPS w Skarżysku Kamiennej (1) i M-GOPS w Suchedniowie (1). W powiecie starachowickim funkcjonuje 1 punkt konsultacyjny prowadzony przez MOPS w Starachowicach. W powiecie staszowskim funkcjonują 3 punkty konsultacyjne prowadzone przez ośrodki pomocy społecznej w: Połańcu (1), Staszowie (1) i Szydłowie (1). Na terenie powiatu staszowskiego nie występują inne placówki świadczące pomoc dla osób dotkniętym przemocą w rodzinie. W powiecie włoszczowskim funkcjonuje 1 punkt konsultacyjny dla ofiar przemocy w rodzinie w Kluczewsku. Powiat włoszczowski nie posiada dodatkowej infrastruktury i jest jednym z powiatów o najniższym poziomie rozwoju infrastruktury zapewniającej pomoc osobom dotkniętym przemocą. 43

44 Miasto Kielce w swojej infrastrukturze posiada 2 punkty konsultacyjne prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie: 1 specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie oraz 1 dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży jedyne tego typu placówki w regionie. Infrastruktura wsparcia osób doświadczających przemocy w regionie jest rozmieszczona nierównomiernie, a tym samym zabezpieczenie wsparcia, dostępność do usług jest niewystarczająca. 65% gmin w województwie świętokrzyskim nie dysponuje infrastrukturą zapewniającą wsparcie dla osób zagrożonych przemocą w rodzinie. Mapa 4. Rozmieszczenie infrastruktury wsparcia osób doświadczających przemocy w regionie świętokrzyskim w 2017 roku. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 44

45 VII. Poradnictwo i inne formy wsparcia realizowane w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w świętokrzyskich powiatach i gminach W ramach udzielania pomocy osobom, które doświadczyły przemocy, ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przewiduje następujące formy: poradnictwo medyczne, psychologiczne, prawne i socjalne, ochronę przed dalszym krzywdzeniem (uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania oraz zakaz kontaktowania się z ofiarą), zapewnienie schronienia w ośrodkach dla ofiar przemocy. Tabela 14 prezentuje dane dotyczące form wsparcia osób dotkniętych przemocą wraz z liczbą osób objętych poradnictwem w latach , z podziałem na jednostki prowadzące poradnictwo. Tabela 14. Liczba osób objętych wsparciem w formie poradnictwa w regionie świętokrzyskim na poziomie powiatów i gmin w latach Podmiot: Powiat (14) Gmina (101) Poradnictwo: medyczne psychologiczne prawne socjalne zawodowe i rodzinne Razem Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Na szczeblu samorządu powiatowego w 2017 roku udzielono porad dla osób doświadczających przemocy. Z poradnictwa świadczonego na poziomie powiatu skierowanego dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie skorzystało o 17,2% osób mniej niż w roku poprzednim. W 2017 roku z poradnictwa świadczonego przez instytucje publiczne zajmujące się pomocą osobom dotkniętym przemocą w rodzinie na poziomie gminy udzielono: porad ogółem dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Liczba osób, które skorzystało z poradnictwa na poziomie samorządu gminnego była większa o 9,2% w odniesieniu do 2016 roku. 45

46 Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie Na poziomie powiatowych centrów pomocy rodzinie w 2017 roku podobnie jak w latach poprzednich najwięcej osób skorzystało ze wsparcia psychologicznego osób (61,8%); o 13% więcej niż w 2016 roku. W następnej kolejności pokrzywdzeni korzystali z formy wsparcia jaką jest poradnictwo socjalne 628 osób (15,1%) o 16,7% mniej niż w 2016 roku. Z poradnictwa prawnego podobnie jak w roku poprzednim skorzystało 563 osób (13,5%). Poradnictwem zawodowym i rodzinnym w okresie monitoringu objętych zostało: 389 osób (9,3%). W monitorowanym okresie ofiary przemocy najrzadziej korzystały ze wsparcia w zakresie poradnictwa medycznego - 13 osób (0,3%). Procentowy rozkład liczby osób objętych wsparciem zawiera wykres 16. Podmiot odpowiedzilny - POWIAT 0,3% 9,3% 15,1% 13,5% 61,8% Psychologiczne Socjalne Prawne Zawodowe i rodzinne Medyczne Wykres 16. Procentowy rozkład liczby osób objętych w wsparciem w formie świętokrzyskie powiaty w 2017r. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. poradnictwa przez Ośrodki Pomocy Społecznej W 2017 roku w świętokrzyskich ośrodkach pomocy społecznej najwięcej osób skorzystało z poradnictwa socjalnego osób (56,9%), tj. o 9,2% więcej niż w 2016 roku, psychologicznego osób (25%), tj. więcej o 22,9% w odniesieniu do analogicznego roku poprzedzającego i jest to największy wzrost w zakresie poradnictwa świadczonego na poziomie samorządów gminnych w stosunku do 2016 roku. W ramach świadczonego poradnictwa zawodowego i rodzinnego wsparcie otrzymało 537 osób (9,1%), czyli o 8,9% więcej w stosunku do 2016 roku. Z poradnictwa prawnego w 2017 roku skorzystało łącznie 46

47 474 osób (8,0%), co w stosunku do 2016 roku stanowi spadek o 15,7%. Poradnictwem medycznym zostało objętych 56 osób (1,0%) o 22,2% mniej niż w 2016 roku (wykres 17). Podmiot odpowiedzialny - GMINA 1,0% 9,1% 8,0% 25,0% 56,9% Socjalne Psychologiczne Zawodowe i rodzinne Prawne Medyczne Wykres 17. Procentowy rozkład liczby osób objętych w wsparciem w formie poradnictwa przez świętokrzyskie gminy w 2017r. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Grupy wsparcia Ta forma wsparcia jest prowadzona w formie warsztatów dla ofiar przemocy w rodzinie. Są to grupy półotwarte, tzn. w każdym stadium grupy może przyłączyć nowa osoba. Praca warsztatowa w ramach grup opiera się na zasobach i potencjale podopiecznych. Jest to jedna z najlepszych i najskuteczniejszych metod, dzięki której grupa wsparcia jest w stanie zmotywować i wskazać podopiecznym ich możliwości i umiejętności, których nie wykorzystują do końca w życiu codziennym. Dzięki działaniom podejmowanym w ramach warsztatów uczestnicy odkrywają swój potencjał i uczą się jak z niego korzystać i wykorzystywać w zmaganiu się z trudnościami codziennego życia, w tym przede wszystkim w zatrzymaniu przemocy. Realizacja zadania dla grup wsparcia polega w szczególności na: motywowaniu do podejmowania działań mających na celu przerwanie występowania przemocy w rodzinie; organizowaniu spotkań dla ofiar przemocy w ramach grup warsztatowych z wykorzystaniem technik ułatwiających komunikację społeczną; 47

48 Liczba grup (powiatowych i gminnych) prowadzeniu treningów asertywności i rozwoju osobistego ukierunkowanych m.in. na wyjaśnieniu znaczenia asertywności w życiu codziennym, stosowaniu asertywności i rozwoju osobistego w życiu rodzinnym i zawodowym, radzenie sobie z konfliktem, nabieranie werbalnej i niewerbalnej pewności siebie oraz wykorzystanie własnego potencjału dla wzmocnienia wiary w siebie. Grupa terapeutyczna Przeznaczona dla osób doświadczających przemocy. Ma charakter otwarty, interwencyjny, choć spełnia też jednocześnie funkcję terapeutyczną. Grupa powinna być prowadzona przez dwóch terapeutów. Każdy pacjent przychodzi na spotkania tak długo, jak długo trwają różne uruchomione przez niego procedury prawne, które mają na celu zatrzymanie przemocy. Kobiety najczęściej uczęszczają na zajęcia od 1 roku do półtora roku. Warunkiem kwalifikacji do grupy jest diagnoza pacjentki, brak przeciwwskazań osobowościowych do terapii grupowej i bieżące doświadczanie jakiejkolwiek formy przemocy ze strony partnera. Głównym celem pracy z kobietami doświadczającymi przemocy jest zapewnienie im bezpieczeństwa, czyli uczenie działań skierowanych na zatrzymanie przemocy. Cel ten osiągany jest poprzez przygotowywanie pań do wszczęcia spraw w sądzie (np. sprawa o znęcanie, sprawa o rozwód wraz z eksmisją) i pracę nad zmianą ich psychologicznego funkcjonowania, aby przeciwdziałać procesowi wyuczonej bezradności, oraz wzmacniać ich kompetencji osobiste i społeczne Liczba grup terapeutycznych Liczba grup wsparcia Wykres 18. Liczby grup terapeutycznych i wsparcia w latach region świętokrzyski. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 8 Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" 48

49 W 2017 roku odnotowano wzrost liczby grup terapeutycznych ogółem o 75% w odniesieniu do 2016 roku, natomiast liczba grup wsparcia ogółem w latach utrzymuję się na takim samym poziomie i wynosi 10 (wykres 15). Tabela 15. Liczba powiatowych i gminnych grup terapeutycznych i wsparcia w regionie świętokrzyskim w latach Podmiot Powiat (14) Gmina (101) Rok Liczba grup terapeutycznych Liczba grup wsparcia Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Diagnoza obszaru przeciwdziałania przemocy w rodzinie wykazała, iż w 2017 roku w regionie obserwujemy wzrost liczby funkcjonujących grup wsparcia na poziomie samorządów gminnych, w przypadku grup terapeutycznych w okresie ostatnich 2 lat liczba grup utrzymuje się na stałym poziomie. Na poziomie samorządów powiatowych w regionie obserwujemy wzrost zarówno liczby funkcjonujących grup terapeutycznych jak i grup wsparcia. Tabela 16. Liczba grup terapeutycznych i grup wsparcia w 2017 roku w świętokrzyskich powiatach i gminach. Podmiot odpowiedzialny powiat buski Powiat (14) Gmina (101) gr. wsparcia w PCPR 1 gr. wsparcia w PCPR powiat jędrzejowski 0 0 powiat ostrowiecki 0 0 powiat skarżyski 0 1 gr. wsparcia w PCPR 2 gr. wsparcia w OPS Busku-Zdroju 1 gr. terapeutyczna i 1 gr. wsparcia w Jędrzejowie 1 gr. terapeutyczna i 1 gr. wsparcia w OPS Ostrowiec Świętokrzyski powiat staszowski miasto Kielce 6 gr. terapeutycznych 5 gr. wsparcia MOPR 12 gr. terapeutycznych 3 gr. wsparcia MOPR Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 2 gr. wsparcia w OPS Busku-Zdroju 1 gr. terapeutyczna i 1 gr. wsparcia w Jędrzejowie gr. wsparcia 1 gr. terapeutyczna w OPS Połaniec, 1 gr. wsparcia OPS w Staszowie

50 Program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych Obowiązek realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie określony został przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Programy te powinny stanowić część całego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz uzupełniać różne formy interwencji prawnych i administracyjnych podejmowanych wobec sprawców. Podstawowym celem tych wszystkich działań jest powstrzymanie sprawców i zakończenie przemocy w rodzinie. Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne wobec osób stosujących przemoc w rodzinie powinny być prowadzone w formie programów działań psychologicznych, edukacyjnych i socjalizacyjnych, ukierunkowanych na zmianę zachowań i postaw osób stosujących przemoc, które zmniejszą ryzyko dalszego stosowania przez nie przemocy oraz zwiększą ich zdolność do samokontroli agresywnych zachowań i do konstruktywnego współżycia w rodzinie. Instytucje i organizacje realizujące programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, powinny tworzyć system monitorowania zachowania związanego z przemocą u osób uczestniczących w programie, w trakcie trwania programu i do 3 lat po jego zakończeniu oraz współpracować z instytucjami i organizacjami prowadzącymi programy przeciwdziałania przemocy i pomagania ofiarom przemocy w rodzinie. 9 W 2017 roku odnotowano spadek o 35 % liczby realizowanych programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w odniesieniu do 2016 roku. W roku monitoringu 43% powiatów nie realizowało programów, dla porównania w 2016 roku 29% powiatów nie podejmowała realizacji programów korekcyjno-edukacyjnych. Najwięcej programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w 2017 roku realizowało miasto Kielce (2). 8 powiatów realizowało po 1 programie, 6 powiatów nie realizowało programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy (powiaty: opatowski, ostrowiecki, pińczowski, sandomierski, skarżyski oraz starachowicki). Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej opracował Ramowy Program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie na lata , przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego Nr XXXVIII/552/17 z dnia 20 listopada 2017 r. 9 Wytyczne do tworzenia modelowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, Załącznik nr 2 do Programu. 50

51 powiaty: buski 1 jędrzejowski 1 kazimierski kielecki konecki opatowski ostrowiecki 0 pińczowski 0 sandomierski 0 skarżyski 0 starachowicki 0 staszowski włoszczowski miasto Kielce ,5 1 1,5 2 2 Liczba edycji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych Wykres 19. Liczba edycji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych realizowanych w świętokrzyskich powiatach w 2017r. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Tabela 17. Liczba osób, które przystąpiły do programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych realizowanych w latach w regionie świętokrzyskim. Wyszczególnienie ogółem liczba osób, które przystąpiły do programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych kobiety 11 6 mężczyźni ogółem liczba osób, które ukończyły programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych kobiety 4 2 mężczyźni liczba osób stosujących przemoc w rodzinie, które po ukończeniu programu korekcyjno-edukacyjnego powróciły do zachowań polegających na stosowaniu przemocy w rodzinie ogółem 4 8 kobiety 1 2 mężczyźni 3 6 Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 51

52 W regionie świętokrzyskim w 2017 roku nastąpił spadek liczby osób, które przystąpiły do programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych o ponad 12,1% w stosunku do 2016 roku. W badanym roku odnotowano blisko 23,4% spadek liczby osób, które ukończyły programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w badanym okresie w odniesieniu do roku poprzedzającego diagnozę. Monitorowanie udziału osób stosujących przemoc w rodzinie w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie w 2017 roku wykazuje, iż w programie uczestniczą głównie mężczyźni, 139 przystąpiło do programu, z czego 25,0% ukończyło. Blisko 18,0% mężczyzn po ukończeniu programu korekcyjno-edukacyjnego powróciło do zachowań polegających na stosowaniu przemocy w rodzinie. Realizacja programów psychologiczno-terapeutycznych Realizowanie programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc w rodzinie zmierzających do zmiany wzorców zachowań określa Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Opracowanie i realizacja programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc w rodzinie dokonywana jest przez jednostki samorządu terytorialnego na szczeblu gminnym i powiatowym we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Termin realizacji opracowania i realizacji programów psychologiczno-terapeutycznych określony został do 2020 roku zgodnie z wytycznymi Krajowego Programu. 10 W 2017 roku w programach psychologiczno-terapeutycznych uczestniczyło 51 osób: 46 mężczyzn i 5 kobiet. Na podstawie zgromadzonych danych odnotowano, iż 44 osoby pozytywnie ukończyło program (85% mężczyzn i 100% kobiet). W przypadku sytuacji po ukończeniu programów psychologiczno-terapeutycznych nie odnotowano osób, które powróciły do zachowań polegających na stosowaniu przemocy w rodzinie. 10 Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata , Załącznik do uchwały nr 76 Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2014 r. 52

53 Mapa 5. Samorządy realizujące programy korekcyjno-edukacyjne oraz programy psychologicznoterapeutycznych dla osób stosujących przemoc w rodzinie w regionie świętokrzyskim w 2017r. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. W przypadku programów z oddziaływaniami korekcyjno-edukacyjnymi w 2017 roku 10 podmiotów realizowało program. Według przeprowadzonej analizy danych powiaty realizowały po 1 programie w roku monitoringu. Według diagnozy obejmującej okres monitoringu programów z oddziaływaniami korekcyjno-edukacyjnymi nie prowadzi powiat ostrowiecki. W regionie świętokrzyskim w 2017 roku podobnie, jak w latach poprzednich odnotowujemy znaczące deficyty w zakresie realizacji programów psychologicznoterapeutycznych. Programy psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc w rodzinie w regionie opracowane zostały w 4 powiatach: ostrowiecki (OPS Ostrowiec Świętokrzyski), opatowski (OPS Tarłów), staszowski (OPS Połaniec) oraz pińczowski (PCPR Pińczów). 53

54 VIII. Pozostałe działania samorządów powiatowych i gminnych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie W niniejszym rozdziale zaprezentowane zostały dane dotyczące działań podejmowanych na poziomie samorządów powiatowych i gminnych, a realizowanych w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata takich, jak: opracowanie diagnoz zjawiska przemocy w rodzinie na obszarze gmin, powiatów, działania edukacyjne na temat zjawiska przemocy, opracowanie programów służących działaniom profilaktycznym, udzielenie specjalistycznej pomocy, promowanie i wdrażanie prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, współpraca pomiędzy instytucjami rządowymi, samorządowymi oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie. Analiza obejmuje również dane dotyczące zlecanych i wspólnie realizowanych projektów przez jednostki gminne i powiatowe w regionie w 2017 roku. Uwzględnione zostały dane ilościowe dot. upowszechniania informacji i edukacji w zakresie możliwości i form udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie. Tabela 18. Liczba opracowanych diagnoz przez świętokrzyskie powiaty i gminy w latach Podmiot Powiat (14)* Gmina (102) Liczba opracowanych diagnoz Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. W oparciu o zgromadzone dane w 2017 roku w regionie świętokrzyskim na poziomie powiatów w odniesieniu do 2016 roku odnotowano wzrost o 1 liczby opracowanych diagnoz zjawiska przemocy, w przypadku gmin opracowano o 18 więcej diagnoz zjawiska przemocy w rodzinie niż w roku poprzednim. 54

55 Liczba opracowanych diagnoz Powiat Gmina Wykres 20. Liczba opracowanych diagnoz przez powiaty i gminy w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. W 2017 roku 8 samorządów powiatowych opracowało diagnozy zjawiska przemocy, są to powiaty: jędrzejowski (1), kazimierski (1), opatowskiego (1), ostrowiecki (2), sandomierski (1), staszowski (1) oraz włoszczowski (1). W roku analizy diagnoza opracowana została przez 11 ośrodków na poziomie samorządów gminnych, są to: Koprzywnica (sandomierski), Gowarczów (konecki), Ożarów (opatowski), Chmielnik, Sitkówka-Nowiny, Zagnańsk (kielecki), Jędrzejów (jędrzejowski), Bejsce (kazimierski), Ostrowiec Świętokrzyski (ostrowiecki), Kazimierza Wielka (kazimierski) oraz Działoszyce (pińczowski). Tabela 19. Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej zjawiska przemocy w rodzinie przez świętokrzyskie powiaty i gminy w latach Podmiot Powiat (14) Gmina (101) Liczba lokalnych kampanii społecznych Liczba osób, którym udzielono informacji Liczba podjętych inicjatyw Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 55

56 Liczba programów służących działaniom profilaktycznym W roku 2017 w stosunku do roku 2016 w województwie świętokrzyskim w przypadku samorządów powiatowych odnotowano 26,3% spadek liczby zrealizowanych kampanii społecznych podnoszących poziom wiedzy i świadomości społecznej zjawiska przemocy. Powiaty w 2017 roku zorganizowały 14 kampanii. W przypadku prowadzenia lokalnych kampanii społecznych na szczeblu samorządu gminnego w odniesieniu do 2016 roku odnotowano nieznaczny wzrost z 19 do 21 prowadzonych kampanii w 2016 roku. Udzielanie informacji z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie obejmuje współpracę pomiędzy organami samorządu terytorialnego, a kościołami lub związkami wyznaniowymi na danym terenie, w celu wprowadzenia elementów edukacji na temat zjawiska przemocy w rodzinie w ramach działania poradni prowadzonych przez kościoły czy związki wyznaniowe lub do programów nauk przedmałżeńskich. W 2017 roku odnotowano 84,0% wzrost liczby osób, którym udzielono informacji z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie na szczeblu powiatów: z 131 osób do 241 osób w 2016 roku. W roku analizy na poziomie gmin odnotowano znaczny spadek liczby osób, którym udzielono informacji z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie z 75 w roku 2016 do 32 w roku Analiza danych wykazuje na spadek liczby podjętych inicjatyw służących przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie zarówno na poziomie samorządów powiatowych (25,6%), jak i gminnych (11,1%) opracowanych zrealizowanych Wykres 21. Opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym w regionie świętokrzyskim w latach Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 56

57 W 2017 roku odnotowano spadek liczby opracowanych i zrealizowanych programów profilaktycznych w regionie o 2 w odniesieniu do 2016 roku, w związku z tym to został wykazany spadek o 41,3% liczby bezpośrednich odbiorców programów w odniesieniu do 2016 roku z 721 do 423 uczestników programów w 2017 roku. Tabela 20. Opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym w świętokrzyskich powiatach w latach Powiat Liczba opracowanych programów Liczba zrealizowanych programów Liczba uczestników programów Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. W roku analizy powiaty opracowały 4 programy służące działaniom profilaktycznym i mających na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. Programy opracowały 3 powiaty: buski (1), jędrzejowski (2) oraz sandomierski (1). służące działaniom profilaktycznym Tabela 21. Realizacja programów przeciwdziałania przemocy w latach Podmiot Powiat (14) Gmina (101) Liczba opracowanych programów Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 77 gmin posiadało w roku analizy aktualny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie o 13,5% w odniesieniu do 2016 roku. W regionie świętokrzyskim w 2017 roku aktualne programy wykazało 11 powiatów, na takim samym poziomie jak w 2016 roku. 57

58 Mapa 6. Programy przeciwdziałania przemocy opracowane przez powiaty stan na 2017r. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Tabela 22. Liczba programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie opracowanych przez świętokrzyskie gminy stan na 2017r. Lp. Powiat Liczba gmin Liczba programów 1 buski 8 3 Gminy, które nie opracowały programu przeciwdziałania przemocy: Nowy Korczyn, Tuczępy, Busko-Zdrój, Gnojno, Pacanów 2 jędrzejowski 9 8 Sędziszów 3 kazimierski 5 4 Bejsce 4 kielecki Bieliny, Daleszyce, Łagów, Miedziana Góra, Mniów, Pierzchnica, Strawczyn 5 konecki 8 7 Słupia (konecka) 6 opatowski 8 6 Tarłów, Iwaniska 7 ostrowiecki 6 5 Bodzechów 8 pińczowski sandomierski 9 7 Wilczyce, Klimontów 10 skarżyski starachowicki 5 4 Starachowice 12 staszowski 8 6 Połaniec, Osiek 13 włoszczowski 6 5 Radków Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 58

59 Liczba projektów w obszarze przeciwdziałania przemocy Powiat Gmina Wykres 22. Liczba zlecanych i wspólnie realizowanych projektów w latach w regionie. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. Współpraca pomiędzy instytucjami rządowymi i samorządowymi oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie realizowana jest zarówno przez powiaty, jak i gminy. W 2017 roku 3 powiatowe centra pomocy rodzinie zlecały zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy dla NGO s. W tej formie zostało zrealizowanych łącznie po 1 projekcie w powiatach: jędrzejowskim, kieleckim i ostrowieckim. W odniesieniu do 2016 roku w przypadku liczby zrealizowanych projektów na szczeblu samorządu powiatowego w 2017 roku odnotowano spadek z 10 do 3 projektów. Współpraca z NGO s w przedmiotowym zakresie realizowana była przez 7 ośrodków pomocy społecznej (o 1 więcej niż w 2016 roku) tj.: w gminach: Starachowice (starachowicki), Gowarczów (konecki), Pawłów (starachowicki), Daleszyce, Łopuszno (kielecki), Sandomierz i Wilczyce (sandomierski). Tabela 23. Upowszechnianie informacji i edukacja w zakresie możliwości i form udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie w latach Podmiot Powiat (14) Gmina (101) Liczba opracowanych i upowszechnianych materiałów informacyjnych Liczba lokalnych kampanii społecznych Liczba zajęć dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie Liczba osób uczestniczących w zajęciach Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS

60 W 2017 roku odnotowano opracowanych i upowszechnianych materiałów informacyjnych przez samorząd powiatowy oraz przez samorządy gminne. Świętokrzyskie powiatowe centra pomocy rodzinie w 2017 roku przeprowadziły 20 kampanii społecznych tj. o 1 mniej niż w roku poprzedzającym monitoring oraz 76 zajęć dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, o 20,0% mniej w odniesieniu do 2016 roku. Natomiast ośrodki pomocy społecznej w regionie zorganizowały 24 kampanie z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie - o 10 mniej niż w roku poprzedzającym monitoring. Jednostki gminne w 2017 roku przeprowadziły 13 zajęć dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, o 38,1% mniej w stosunku do 2016 roku. Organizacja zajęć w 2017 roku o charakterze informacyjnym i edukacyjnym w zakresie możliwości i form udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie realizowana przez powiaty pod względem zainteresowania w działaniach była mniejsza. W 2017 roku liczba osób uczestniczących w zajęciach organizowanych przez powiat wyniosła osób, tj. o 8,7% mniej niż w roku poprzednim. 11 powiatów w 2017 roku realizowało działania polegające na opracowaniu i upowszechnianiu materiałów informacyjnych (o 4 więcej), natomiast 8 powiatów organizowało lokalne kampanie społeczne (o 2 mniej). Najwięcej zorganizowanych lokalnych kampanii wykazał powiat kielecki (6), w powiecie jędrzejowskim i mieście Kielce zrealizowano po 4 lokalne kampanie, w powiecie koneckim 2, natomiast w powiecie kazimierskim, opatowskim i pińczowskim odnotowano realizację po 1 kampanii w każdym z powiatów. 11 samorządów powiatowych podjęło się opracowania i upowszechniania materiałów informacyjnych z zakresu przeciwdziałania przemocy. 3 jednostki nie podjęły tego zadania z powiatu: skarżyskiego, starachowickiego i włoszczowskiego. W roku 2017 samorządy gminne w regionie zorganizowały 24 lokalne kampanie społeczne, o 29,4% mniej niż w roku poprzedzającym monitoring. W przypadku liczby organizowanych zajęć dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, przez gminy w 2017 roku odnotowano 38,1% spadek w odniesieniu do 2016 roku. Mniejsza liczba przeprowadzonych działań informacyjnych i edukacyjnych realizowanych przez gminy przełożyła się na mniejszy udział odbiorców, a odnotowana liczba osób uczestniczących w zajęciach była o 55,4% mniejsza niż w 2016 roku. Kampanie społeczne z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie skierowane dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie realizowane były na poziomie 18 gmin: Chęciny (3), Daleszyce (1), Górno (1), Mniów (1) kielecki; Ożarów (1) opatowski; Ćmielów (1), 60

61 Ostrowiec Świętokrzyski (1) ostrowiecki; Michałów (3) pińczowski; Klimontów (1), Obrazów (1), Sandomierz (1), Wilczyce (1) sandomierski; Skarżysko-Kamienna (1) skarżyski; Brody (1), Starachowice (1) - starachowicki Staszów (1) staszowski; Moskorzew (2), Włoszczowa (2) włoszczowski. Mapa 7. Gminy, które opracowały i upowszechniały materiały informacyjne oraz organizowały lokalne kampanie społeczne w 2017r. Opracowanie własne ROPS/ źródło na podstawie sprawozdania CAS. 61