PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAJSZLACH Parsza Wajiszlach [ו יּ שׁ ל ח] ("I posłał") Rozdziały: Genesis 32:3-36:43 Streszczenie W ubiegłym tygodniu

Transkrypt

1 PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAJSZLACH Parsza Wajiszlach [ו יּ שׁ ל ח] ("I posłał") Rozdziały: Genesis 32:3-36:43 Streszczenie W ubiegłym tygodniu parsza (Wajece) opowiadała, jak Jakub uciekł przed gniewem swego brata Ezawa do swych krewnych w Haran. Na swojej drodze, Bóg ukazał mu we śnie drabinę sięgająca od ziemi do nieba, i aniołów bożych wspinających się w górę i schodzących w dół, i tam odnowił przymierze Abrahama z nim. Po przyjeździe do Haran i uzgodnieniu warunków pracy (jako pasterz u Labana przez siedem lat, aby poślubić jego córkę, Rachelę), jednak stryj go oszukał i dał mu za żonę jego starszą córkę Leah, a potem zażądał, aby pracował dalsze siedem lat by otrzymać prawo do upragnionej Racheli. Dwie siostry (i ich służące) następnie rywalizowały o miłości Jakuba przez urodzenie mu jedenastu synów (i jedną córkę). Tymczasem Jakub pracował kolejne sześć lat, aby zarobić na własne zwierzęta, ale w końcu został zmuszony do ucieczki z Haran z powodu wuja, który nieustannie go uciskał i oszukiwał. W tym tygodniu parsza rozpoczyna się gdy Jakub wysyła posłańców do nieznanego mu Ezawa w kraju Edomu w nadziei na pojednanie, ale posłańcy wrócili z wiadomością, że jego brat zbliża się z 400 uzbrojonych ludzi. Jakub następnie modlił się o wybawienie, przygotowuje do walki, i wysyła Ezawowi szereg darów, próbując uspokoić go. Tej nocy, Jakub zabrał swoją rodzinę i cały dobytek za potok Jabbok, ale sam pozostał z tyłu. I tam "pewien mąż zmagał się z nim aż do wschodu jutrzenki" - (Ten "człowiek" jest później zidentyfikowany jako Anioł JHWH). Podczas "zmagań" (przypomnijmy, następuje imienia Jakuba), Jakub doznał zwichnięcia biodra, ale pokonał anioła, który nadał mu imię "Izrael", co oznacza "ten, który panuje z Bogiem". Jakub poprosił Anioł by podał mu swoje Imię, ale nie uzyskał odpowiedzi, ponieważ imię jest nieujawniane - nawet temu, który zwyciężył z Bogiem. Izrael następnie nazwał to miejsce Peniel (co znaczy "oblicze Boga") od "Widziałem Boga twarzą w twarz, a jednak moje życie zostało oszczędzone" (Rdz 32:30) Później rankiem, kiedy Jakub wreszcie znów zobaczył brata, Ezaw podbiegł do Jakuba, objął go, i płakali razem. Jakub następnie wprowadza swoje żony i dzieci. Ezaw zapytał o wszystkie dary, które zostały wysłane do niego i powiedział Jakubowi, że nie potrzebuje ich, ale Jakub upierał się, żeby je przyjąłeś, "bo zobaczyłem swoją twarz, jak gdybym zobaczył oblicze Boże (elohim) i ty przychylnie mnie przyjął mnie "(pośrednie odniesienie do jego doświadczenia " walki z Bogiem "poprzedniej nocy). Po ich pojednania, Ezaw zaprosił Jakuba by mieszkał z nim w Edomu, lecz Jakub zakupił działkę w pobliżu miasta Sychem i zbudował tam ołtarz. Po osiedleniu się w Ziemi, jedyna córka Jakuba Dinah postanowiła odwiedzić dziewczęta mieszkanki tej ziemi, ale została porwana i zgwałcona przez księcia miasta Sychem. Oburzeni znieważeniem ich siostry, bracia Diny Symeon i Lewi pomścili ten haniebny uczynek mordując wszystkich męskich mieszkańców miasta, wcześniej przekonując ich by dali się obrzezać się (inni bracia okradali miasto, zabierając wszystkie zwierzęta i bogactwo, i biorąc do niewoleni kobiety i dzieci). Po zniszczeniu Sychem, Bóg nakazał Jakubowi opuścić ten teren i przejść do Bethel, gdzie po raz pierwszy zbudował ołtarz dla JHWH i złożył ślubowanie. Tam Bóg (ponownie) zmienił mu imię na Izrael i ponowił obietnicę nadania Kanaan jego potomkom. Po tym, Jakub wrócił do rodzinnego Hebronu, ale w drodze Rachela umarła przy porodzie 12 syna Jakuba Benjamina ("syn prawicy") i została pochowana przy drodze do Betlejem. Jakiś czas po śmierci Racheli, syna Jakuba Rueben spał z Bilą służebnicą Racheli - uczynek ten ostatecznie przypłacił utratą statusu pierworodnego syna Izraela. Jakub w końcu dotarł do domu, w Hebronie, gdzie połączył się z ojcem, 180-letnim Izaakiem (jego matka Rebeka zmarł przed jego przybyciem). Jakiś czas później, Izaak umarł i został pochowany przez Jakuba i Ezawa. Ponieważ nie było wystarczająco dużo miejsca dla bliźniaków by żyli razem w Ziemi, Ezaw postanowili osiedlić się w Seir (w kraju Edomu), ziemi, którą on i jego potomkowie zamieszkają przez wiele nadchodzących lat. Parsza kończy się genealogią Ezawa, wymieniając jego żony, dzieci i wnuki, i historie rodzin mieszkańców Seir wśród których osiadł Ezaw.

2 PYTANIA : 1. Co znaczy słowo wajiszlach (?(ו יּ שׁ ל ח (Rdz 32:3) 2. Kogo Jakub wysłał przed sobą na spotkanie z Ezawem? 3. Jak Ezaw odpowiedział posłańcom Jakuba przysyłanych do niego? (32:4-7) 4. Dlaczego Jakub "bał się i był zmartwiony" z powodu Ezawa? (32:8) 5. Jakie trzy rzeczy zrobił Jakub, aby przygotować się do spotkania z Ezawem? 6. Z kim walczył Jakub, kiedy przeszedł z powrotem przez rzekę Jabbok, i kto wygrał? 7. Czego nie wolno nam jeść by upamiętnić to wydarzenie? (32:26) 8. Jakie nowe imię anioł dał Jakubowi? (32:28-29) 9. Dlaczego anioł nie powiedział Jakubowi swojego imienia? (32:30) 10. Jak Jakub nazwał to miejsce? (32:31) 11. Ile razy Jakub pokłonił się przed Ezawem? (Rdz 33:3) 12. Co zrobił, Ezaw gdy ujrzał Jakuba? (33:4) 13. Po pojednaniu, gdzie udali się Ezaw i Jakub? (33:16-17) 14. Dlaczego Jakub mówi, że spotka się z Ezawem w Seir? (33:14) 15. Co Symeon i Lewi zrobili w mieście Sychem, i dlaczego? 16. Co Jakub powiedział w odpowiedzi na ich czyny? (34:30) 17. Co Debora, piastunka Rebeki, robiła dla Jakuba? (35:8) 18. Kogo Rachela urodziła w tej części Tory? (35:18) 19. Dlaczego Rachel pochowano na drodze do Efrat, czyli Betlejem? (35:19) 20. Dlaczego Rachel umarła tak młodo? 21. Jak tradycja żydowska komentuje postępek Reubena z Bilhą? (35:22) 22. Ile lat miał Izaak gdy umarł? (35:29) ODPOWIEDZI: 1. Wajiszlach słowo to znaczy "i wysłał", od czasownika szalach,(שׁ ל ח) "wysłać". 2. Jakub wysłał "posłańców" ( (מ ל כ ים przed sobą do brata Ezawa do ziemi Seir (שׂ ע יר) w kraju Edom ( א דוֹם ). Należy pamiętać, że midrasz stwierdza, że miejsce gdzie żył Ezaw nazwano Seir ("koza"), aby pamiętać, jak jego brat nosił skórę kozy, kiedy ukradł błogosławieństwo gdy oszukiwał Izaaka by to jego pobłogosławił. Ponieważ hebrajskie słowo malakhim może także oznaczać "anioły", niektórzy mędrcy twierdzą, że Jakub wysyłał anioły do tej misji. 3. Posłańcy poinformował, że Ezaw zbliża się by "spotkać" go (walczyć) z armią 400 zbrojnych ludzi (niektórzy komentatorzy twierdzą, że tych 400 ludzi było wodzami, którzy prowadzili swoje oddziały). 4. Pomimo obietnicy otrzymania Bożej ochrony i błogosławieństwa (w Betel), Jakub nadal bał się jego brata Ezawa dlatego, że wykradł pierworództwo i błogosławieństwo dla niego... Wina jest potężnym osłabiaczem nawet dla wiernych. Midrasz Rabba stwierdza, że Jakub bał, że może on zostać zabity, a zmartwiony tym, że może zabić. 5. Jakub podzielił swój obóz na dwie grupy, tak aby można było uciec. Rozumował: " Jeżeli Ezaw napadnie na jeden obóz i pobije go, wtedy ocaleje drugi obóz." Następnie przygotował bogate dary, które wysłał do Ezawa by udobruchać gniew brata. Wreszcie modlił się o wybawienie i wyznał, że był całkowicie niegodny Bożej łaski: "Boże JHWH... Niegodny jestem wszystkich dowodów łaski i wszystkich objawów wierności, jakie okazałeś słudze twemu.. " 6. Jakub zmagał się z Aniołem JHWH, choć Jakub "wygrał" to starcie, ale został ranny w biodro. Mocowanie się z Bogiem o błogosławieństwo jest częścią drogi wiary: Jak pisał Tozer: "Strzeżcie się każdego lidera, który nie przyjdzie kulawy". 7. Z powodu utykania Jakuba, nie jemy gid hanaszeh: ". ścięgna w udzie" 8. Anioł nazwał go Izrael, jest to gra słów: "jako książę (sar), zwyciężyłeś (sarita) z Bogiem." Wiele głosów również twierdzi, że imię Izrael pochodzi od Jaszar El ( י שׁ ר א ל ), co znaczy "uczciwy (lub szczery) Boży człowiek". 9. Anioł nie mógł ujawnić swego imienia, ponieważ jak twierdzi żydowska tradycja był Hameforasz nosicielem szczególnego Imienia Bożego JHWH.

3 10. Jakub nazwał to miejsce Peniel,(פּ נ יא ל) bo widział Boga "twarzą w twarz" ( פּ נ ים א ל פּ נ ים ), a jednak została ocalony. 11. Siedem razy. Podobnie "służące i ich dzieci, przybliżyli się i upadli. I Leah i jej dzieci przybliżyli się i upadli na twarz, a po [im], Józef i Rachel przybliżyli się i upadli na twarz " (Rdz 33:3-7). 12. Pocałował go, choć w zwoju Tory słowo "i ucałował go" tj. vajisza-kehu: ו יּשּׁ ק הוּ) ) jest oznaczone kropką nad każdą literą, sugerując coś dziwnego (np. Ezaw pocałowała go, sprawdzając czy on nie ukrywa jakiejś broni, biżuterii, itp., lub dlatego, że pocałunek był nieszczery). 13. Ezaw wrócił do Seir, Jakub zaś udał się do "Sukot" ( ס כּוֹת ), lokalizacja najwyraźniej w pobliżu Sychem. 14. "Jeśli przeszukamy całe Pismo Święte to okaże się, że Jakub nigdy nie poszedł do Ezawa do góry Seir. Czy zatem możliwe, że ten prawdomówny Jakub, postanowił oszukać go? Ale kiedy przyjdzie do niego? W Erze Mesjaniskiej, kiedy "zbawcy wstąpią na górę Syjon, aby sądzić górę Ezawa" (Abad. 1:21). 15. Zabili mieszkańców miasta, bo książę miasta (Hamor) uprowadził Dinah. 16. Jakub powiedział im: "Zohydziliście mnie w oczach mieszkańców tej ziemi." 17. Rebeka wcześniej rzekła do Jakuba: "poślę i przyprowadzę cię stamtąd" (Rdz 27:45), czyli z Haran, a ona wysłała Deborę by przywołać go stamtąd, choć Deborah zmarła w drodze powrotnej do Ziemi Obiecanej. Według midraszu, Rebeka zmarł chwilę później. To wyjaśnia, dlaczego natychmiast po wspomnieniu śmierci Deborah, Tora mówi, że "Bóg ukazał się jeszcze Jakubowi, kiedy przyjechał z Paddan-Aram, i pobłogosławił go" (Rdz 35:9). Mędrcy tłumaczą to, że Bóg odwiedził go, by dać Jakubowi błogosławieństwo dla żałobnika po śmierć jego matki. 18. Rachel urodziła chłopca i nazwała go Oni Ben,(בּן אוֹני) "Syn mojego utrapienia", ale Jakub " [י מ ין] Prawicy/Mocy [בּ ן] "Syn,(בּ נ י מ ין) przemianował go na Ben-Jamin 19. Jakub przewidział, że wygnańcy z Jerozolimy będą tamtędy przechodzić i dlatego pochowano ją tam tak, by mogła modlić się o miłosierdzie dla nich. Tak jest napisane (Jer. 31:15): "Głos jest słyszany w Rama... Rachel opłakuje swoje dzieci... "(Midrasz Rabba). Grób Racheli jest mniej niż kilometr od Betlejem. 20. Ponieważ Jakub nieświadomie przeklął ją, kiedy powiedział, że ten, kto ukradł bożki Labana powinien być skazany na śmierć (Zob. Rdz 31:32). Zgodnie z tradycją, miała 36 lat, kiedy zmarła (Seder Olam Rabba). Leah zmarł siedem lat później, w wieku 44 lat. 21. Talmud (Szabat 55a) twierdzi, że Ruben nie spał dosłownie z Bilhy ale tylko "przeniósł łóżko ojca ", przenosząc je do namiotu swojej matki Lei. Raszi twierdzi, że łóżko Jakuba zawsze znajdował się w namiocie Racheli, ale po jej śmierci przeniósł go do namiotu Bilhy'. Reuben oburzył się za upokorzenie jego matki i dlatego przeniósł łóżko Jakuba do namiotu Lei. Pytanie: Co jest motywem tego midraszu? 22. Izaak miał 180 lat (czyli żył jeszcze ponad 40 lat po pobłogosławieniu Jakuba, kiedy myślał, że już niedługo umrze, zob. Rdz 27:1). Ezaw i Jakub pochowali go razem w jaskini Machpelah. TEMATY do DYSKUSJI: 1. Jakub przygotował "i posłał" (wajiszlach) prezenty dla Ezawa w nadziei, że to może "udobruchać" gniew brata. Zauważ, że słowo tłumaczone jako "udobruchać" pochodzi od czasownika kafar,(כּ פ ר) z którego pochodzi słowo "pokuta" tzn. kippur:.(כּ פּ ר) Czy to oznacza, że Jakub musiał odpokutować za swoje grzechy popełnione wobec swego brata? (Rdz 32:13-20) 2. Co sądzisz o idei, że Jakub zmagał się z Aniołem JHWH? Jak możemy zrozumieć sens tej teofanii (angelofanii)? 3. Przed zakończeniem zmagań zapaśniczych, Jakub nie pozwolił Aniołowi JHWH odejść, aż otrzyma od niego błogosławieństwo. Czy myślisz, że to się jakoś łączy z błogosławieniem, które on "wykradł" od swego ojca? Anioł przemianował Jakuba na Izraela ("mocujący się") jako ("ten kto, walczy z Bogiem"). Jak może imię "Izrael" sugerować, że możemy czasami potrzebować walczyć z Bogiem? (Gen. 32:27-28) 4. Po spotkaniu Jakuba z Ezawem, wyglądało, że ci dwaj najwyraźniej pogodzili się, dlaczego Jakub powiedział bratu, że później dołączy do niego w Seir, kiedy rzeczywiście odszedł i osiadł w pobliżu Sychem (Rdz 33:1-17)? Czy Jakub był nieuczciwy? Jeśli tak, to czy naprawdę bracia pogodzili się?

4 5. Dina córka Jakuba została zgwałcona przez Hamora ("osioł" po hebrajsku), księcia miasta Sychem. Dlaczego Jakub milczał gdy dowiedział się o tym? (Rdz 34:5)? I czy niesamowita zemsta Symeona i Lewiego na całym mieście Sychem była uzasadniona? Dlaczego cała społeczność powinna być winna za grzechy jednego (albo kilku) jej członków? 6. Na łożu śmierci, Jakub wyraził przerażenie zbytnią przemocą Symeona i Lewiego odnosząc się do zabicia przez nich mieszkańców Sychem, i prorokował, że będą "rozproszeni w Izraelu" (Rdz 49:5-7). Jednak później Mojżesz i Aaron pochodzili od Lewiego, a lewici zostali szanowanymi nauczycielami Tory w Izraelu. Jak spełniło się proroctwo Jakuba: "Niech moja dusza nie wejdzie w ich zgromadzenie?" (Rdz 49:6) 7. Po doświadczeniu uprowadzenia Diny, Bóg nakazał Jakubowi opuścić Sychem i powrócić do Betel by wypełnił wcześniej złożony ślub/obietnicę. Przed wyjazdem jednak, Jakub nakazał członkom swego klanu, aby pozbyli się wszystkich swoich bożków (tj. "obcych bogów"). Dlaczego w obozie Jakuba znajdowały się takie bożki? Ponadto, dlaczego nie nakazał zniszczyć te bałwany, ale zamiast tego polecił tylko zakopać je pod drzewem? (Rdz 35:1-5) 8. W Betel, Bóg obejmuje Jakuba przymierzem Abrahama i po raz drugi zmienia mu imię na "Izrael" (Rdz 35:9-15). Jaki związek istnieje między tym zdarzeniem, a Aniołem JHWH zmieniającym imię Jakuba wymienionym wcześniej (Gen. 32:27-28)? 9. Parsza kończy się genealogią Ezawa, zwanego inaczej Edom, którego potomkowie stali się na trwałe wrogami narodu żydowskiego (Rdz 36). Żydowska tradycja czasami łączy Edom z Imperium Rzymskim, i dlatego uważa Hitlera za "dziecko Rzymu." Rzeczywiście, po Holocauście teologia została często wyrażana jako "teologia protestu." Dlaczego Hitlerowi dano władzę i moc do zamordowania tak wielu Żydów, w tym odebrania życia ponad miliona dzieci żydowskich? Dlaczego Bóg pozwala niegodziwym grzesznikom mieć władzę w tym świecie, zwłaszcza, gdy jesteśmy nauczeni modlić się: "Bądź wola Twoja na ziemi jak w niebie?" 10. W tej parszy, Jakub w końcu wraca do domu, aby zobaczyć swego ojca, ale Tora milczy o ich spotkaniu. Wkrótce potem Izaak zmarł. Jak myślisz, co mogło być powiedziane między tymi dwoma mężczyznami? (Rdz 35:27-29) 11. Wiele różnych Pism wydaje się sugerować, że "Rachel" jest symboliczną matką Żydów. Ale Oprócz opowieści o jej śmierci podczas porodu Beniamina, jednak, nie ma żadnego innego wydarzeniem wymienionego w Torze, które odnosi się do jej "płaczu nad jej dziećmi ", i dla tego można przypuszczać, że to Jeremiasz był tym kto chciał, żeby zarówno on, jak i jego matka zginęła w dniu urodzin (Jer. 20:14-15) - odwołując się do jej pamięci jako doskonałej matki Izraela, która podziela smutek i cierpienie jej potomków. Pogląd, że Rachel jest symbolem dzieci Izrael jest dodatkowo wspierany w Amosa 5:15, kiedy cały naród Izraela jest nazywany od imienia jej pierworodnego Syna Józefa. Dyskutuj.

5 PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAIJSZLACH (w ujęciu judaizmu ortodoksyjnego wg. Pardes Lauder) PYTANIA: 1. Jakiego rodzaju posłańców Jaakow wysłał do Ezawa? 2. Dlaczego Jaakow zarówno "obawiał się", jak i "był zatroskany"? 3. Na jakie trzy sposoby Jaakow przygotowywał się na spotkanie z Ezawem? 4. Gdzie i dlaczego schowana była Dina? 5. Dlaczego Jaakow - pomogłszy swojej rodzinie przeprawić się przez rzekę - pozostał sam po drugiej stronie rzeki? 6. Co musiał zrobić anioł zanim Jaakow zgodził się puścić go wolno? 7. Co uleczyło nogę Jaakowa? 8. Dlaczego Ezaw uściskał Jaakowa? 9. Dlaczego Josef stanął pomiędzy Ezawem a Rachelą? 10. Co stało się z 400 ludźmi, którzy towarzyszyli Ezawowi? 11. W jakim dniu tygodnia Jaakow rozbił obóz w pobliżu Szechem? 12. Co złego zrobili Szimon i Lewi, kiedy zabili mieszkańców miasta Szechem? 13. Co oznacza imię "Beniamin?" Dlaczego Jaakow tak właśnie go nazwał? 14. Kto urodził się razem z Beniaminem? 15. Dlaczego w 35 wierszu 22 rozdziału Księgo rodzaju Tora stwierdza "Synów Jaakowa było dwunastu"? 16. Ile lat miał Jaakow kiedy bracia sprzedali Josefa? 17. Ezaw zmienił imię swojej żony z Ahaliwama na Jehudis. Dlaczego to uczynił? 18. Jakim trzem kategoriom ludzi przebacza się grzechy? 19. Dlaczego Ezaw opuścił Kraj Kanaan? 20. Pod jakim jeszcze imieniem znany jest Magdiel? ODPOWIEDZI: 1. 32,4 - Aniołów ,8 - Obawiał się, że może zostać zabity. Zatroskany był z powodu tego, że być może będzie musiał zabić. 32,9 - Przesłał dary, modlił się i przygotowywał się do wojny ,9 - Przesłał dary, modlił się i przygotowywał się do wojny ,23 - Jaakow ukrył ją w skrzyni, tak aby Ezaw aby nie mógł jej zobaczyć i nie zapragnął ożenić się z nią ,25 - Wrócił tam dlatego, aby zabrać jakieś małe skrzynki, które pozostawił ,27 - Musiał przyznać, że błogosławieństwo udzielone przez Jicchaka sprawiedliwie przypadło Jaakowowi ,32 - Promienie słoneczne ,4 - Dlatego, że kiedy zobaczył, jak wiele razy Jaakow mu się kłania, zrobiło mu się go żal ,7 - Aby nie pozwolić Ezawowi na wpatrywanie się w nią ,16 - Odchodzili po cichu jeden po drugim ,18 - W piątek po południu ,25 - Działali samowolne, bez poradzenia się swojego ojca Jaakowa ,18 - Ben-Jemin oznacza "Syn południa". Jaakow tak go nazwał, ponieważ był on jedynym jego synem urodzonym w Kraju Izraela, a więc na południe od Aram Naharaim ,17 - Jego dwie siostry - bliźniaczki ,22 - Aby podkreślić, ze wszyscy oni - wliczając w to Reuwena -byli sprawiedliwymi ludźmi ,29 - Sto osiem lat (108) ,2 - Aby oszukać swojego ojca Jicchaka, tak aby ten uwierzył, że Ezaw przestał być bałwochwalcą ,3 - Tym, którzy przechodzą na judaizm, którzy obejmują stanowisko przywódcy i którzy pobierają się ,7 - Wstydził się bowiem tego, że sprzedał swoje prawo pierworództwa ,43 - Pod imieniem Romi (Rzym).