8.Cotygodniowe czytanie Tory:

Transkrypt

1 8.Cotygodniowe czytanie Tory: Parsza Wajiszlach ו יּ שׁ ל ח (I wysłał ) Bereszit 32;4-36;43 Streszczenie Parszy: W zeszłym tygodniu parsza ( Wajece ) opowiadała, jak Jakub uciekł przed gniewem swego brata Ezawa,,(ס לּ ם) do swoich krewnych w krainie Charan. Podczas jego drogi, Bóg ukazał mu we śnie z drabinę sięgającą od ziemi do nieba, i aniołów Bożych wspinających się w górę i w dół, a potem odnowił z nim przymierza Abrahama. Po przybyciu do Charanu, zgadza się na pracę jako najemnik u Labana przez siedem lat, aby poślubić jego córkę, Rachelę, jednak jego wuj oszukał go dając mu za żonę starszą córkę Leę, a potem zażądał, aby pracował jeszcze siedem lat, aby uzyskać prawo do poślubienia Racheli. Dwie siostry (i ich służebnice) rywalizowały ze sobą o miłość Jakuba przez rodzenie jego dzieci w sumie dwunastu synów (i jedną córkę). Tymczasem Jakub pracował kolejne sześć lat, aby zarobić na własne zwierzęta, ale w końcu uciekł od Labana do Kanaanu po przeżyciu dwudziestu lat u swojego wuja który go oszukiwał i wyzyskiwał. W tym tygodniu parsza zaczyna się gdy Jakub wysyła posłańców do brata Ezawa mieszkającego w nieznanym mu kraju Edomu w nadziei, pojednania: ל פ נ יו מ ל כ ים י ע קב ו יּ שׁ ל ח א ל ע שׂ ו ח יו ר צ ה שׂ ע יר שׂ ד ה א דוֹם Wajszlach Jakow malakim lepanaw el-esaw achaiw arcah Seir sedeh Edom. I wysłał Jakub posłańców przed sobą do Ezawa brata swego do ziemi Seir, kraju Edom. (Rdz 32:4) Posłańcy wrócili ze spotkania z Ezawem i powiedzieli Jakubowi, że jego brat jest w drodze, i towarzyszy mu 400 uzbrojonych mężczyzn. Jakub przestraszył się, że Ezaw będzie próbował zrealizować swój poprzedni zamiar zabicia go, więc podzielił swoją rodzinę i dobytek na dwa obozy (tak, aby można było uciec przynajmniej z częścią majątku w przypadku gdyby został zaatakowany). Wtedy pokornie modlił się do Boga o wybawienie, pokazując prawdziwą teszuwa (skrucha) od wcześniejszego postępowania jako supplanter "[ to angielskie słowo dla którego trudno znaleźć polski odpowiednik oznacza kogoś kto wyparł względnie wyrugował inną osobę ze stanowiska i sam zajął jej miejsce ] (na pewno 20 lat ucisku przez wuja Labana nauczyło go, jak to jest być pokrzywdzoną ofiarą oszukańczych sztuczek członka rodziny). Potem Jakub postanowił wysłać kolejnych ludzi z cennymi prezentami dla swojego brata, próbując go uspokoić, kiedy ten był jeszcze daleko. Jakub wysłał swoją rodzinę i dobytek za potok Jabbok. Sam jednak pozostał z tyłu. A "pewien אישׁ) mąż ) zmagał się z nim aż do wschodu jutrzenki". Niektórzy żydowscy mędrcy twierdzą, że tej nocy nie był to anioł, ale opiekun Ezawa, choć jest to mało prawdopodobne, (מ ל ך ) ponieważ ten "człowiek" jest później zidentyfikowany jako Anioł JHWH Malakh JHWH mowa też o oglądaniu oblicza Bożego (elohim panim el panim), i pozostaniu żywym "(poźniejsze odniesienie się do doświadczenia "mocowania się z elohim" w Peniel poprzedniej nocy). Żydowskie targumy podają w tym miejscu wyjaśnienie z aniołem (Targum Jonatan) i z aniołem Boga (Targum Onkelos). Niektórzy komentatorzy zwracają też uwagę na to, że 1 Mojż. 32,25 mówi, że z Jakubem wajeabdek isz mocował się ktoś, a w 1 Mojż 32,29 to ten ktoś mówi do Jakuba zmieniając mu imię na Izrael; sarita elohim we im anaszim walczyłeś z Bogiem (elohim) i z ludźmi. Wszystko to odbyło się w trakcie wymuszonego przez Jakuba błogosławieństwa. Nowe imię Jakuba po tym wydarzeniu brzmi IZRAEL Imię to stało się później nazwą całego narodu żydowskiego składającego się z dwunastu plemion pochodzących od 12 synów Jakuba. Imię to było też nazwą północnego królestwa ze stolica w Samarii zamieszkałego przez dziesięć plemion (powstało w wyniku podziału królestwa po śmierci króla Salomona). Imię to jest nazwą współczesnego państwa żydowskiego powstałego 14 maja 1948 roku. To imię graficznie przedstawia się następująco:

2 Po tych dramatycznych przeżyciach doszło w końcu do spotkania i pojednania się obu braci. Ezaw zaproponował Jakubowi by żył z nim w Seir (w Edom), ale Jakub był jeszcze trochę nieufny w stosunku do swojego brata i postanowił przenieść się na południe do Sukkot, w okolice miasta Sychem. Za sto kesitów kupił ziemię od synów Chamora i zbudował ołtarz dla "Boga, Boga Izraela" (tzn. El Elohei Jisrael: א לה י א ל.(י שׂ ר א ל Po osiedleniu się w tej ziemi, córka Jakuba Dina postanowiła odwiedzić kilka miejscowych kobiet, ale została porwana i zgwałcona przez Sychema syna Chamora władcy miasta. Gdy Jakub i jego synowie dowiedzieli się o tym zdarzeniu, ojciec księcia (Chamor) zwróciła się do rodziny Diny o zgodę na małżeństwo jego syna, i zasugerował, że Jakub i jego ród mogliby zawierać mieszane małżeństwa z tubylcza ludnością i cieszyć się wspólnie z nimi owocami tej ziemi. Oburzeni naruszeniem godności ich siostry, synowie Jakuba obmyślił plan zemsty udając ugodę. Zgodnie z umową, że wszyscy mężczyźni z miasta musieli poddać się obrzezaniu (brit mila) w celu umożliwienia zawierania małżeństw mieszanych. Król Chamor i jego syn zgodzili się na te warunki i przekonali, ludzi z miasta, aby przeszli rytuał obrzezania. Ale na trzeci dzień, kiedy ludzie byli najbardziej osłabieni po obrzezce, Symeon i Levi, bracia Diny weszli do miasta i wymordowali mieczem wszystkich mężczyzn, a inni ich bracia przyszli i zrabowali całe miasto, zagrabiając wszelki dobytek, wszystkie zwierzęta, a wszystkie kobiety i dzieci uprowadzili do niewoli. Po zniszczeniu Sychem, Bóg nakazał Jakubowi, aby powrócił do Bethel (miejsce jego wcześniejszych wizji z Moria), gdzie zbudował inny ołtarz dla Pana ( Gen. 28:22; 35:1-7 ). Bóg następnie (ponownie) przemianował go na Izrael i ponowił obietnicę dać Kanaan jego potomkom (Gen.35,10). Jakub następnie wyruszył do Betel, aby powrócić do swojego rodzinnego miasta Hebron (Chevron), w drodze Rachela umarła przy porodzie dwunastego syna Jakuba Benjamina ("syn prawicy"). Została pochowana przy na drodze do Efrata to znaczy Bet Lechem (Betlejem ). [Żydowscy mędrcy uważają, że Jakub wybrał to miejsce, ponieważ przewidział jego potomkowie będą kiedyś tam przechodzić w drodze do niewoli babilońskiej, a Rachela "będzie płakać nad swymi dziećmi." Pomnik Jakuba i Racheli jest znany jako "Kever (Grób) Rachel.] Jakub potem przeniósł się i rozbił obóz pod Migdal-Eder. To tu Ruben, jego pierworodny syn, spał z Bilhą służebnicą Racheli (a matką Dana i Neftalego z jego ojca, Jakuba). [To kosztowało go utratę statusu bechor pierworodnego Izraela.] Parsza następnie wymienia imiona 12 synów (szejatim) plemion Izraela: # Syn Znaczenie imienia Matka 1 Ruben, "Patrz, oto syn!" 2 Symeon, "serce" lub "usłyszeć" 3 Levi, "dołączył do" lub "przywiązany" 4 Juda, "pochwalił" wdzięczność 5 Dan, "sędzia" 6 Neftalego "walka zapaśnicza" 7 Gada "gromadka", "szczęście" 8 Aszer, "szczęśliwy" 9 Issachar " nagroda, wynagrodzenie" 10 Zebulon, "wywyższony", "zaszczycony" 11 Józef "może dodać" 12 Benjamin, "syn prawicy"

3 Jakub w końcu wrócił do domu w Hebronie (Chevron), gdzie połączył się z jego letnim ojcem Izaakiem (jego matka Rebeka zmarła przed jego przybyciem). Po spotkaniu długo niewidzianego syna, Izaak, wkrótce zmarł i został pochowany przez swoich dwóch synów, Jakuba i Ezawa. Ponieważ nie było dość miejsca dla bliźniaków aby żyli razem w jednym kraju, Ezaw postanowił osiedlić się w Górach Seir (w kraju Edom), ziemi, którą on i jego potomkowie będą zamieszkiwać przez wiele wieków. Parsza kończy się genealogią Ezawa, wymienia jego żony, dzieci i wnuki, i historie rodzinne osób z Seir, wśród których Ezaw osiedlił się. Czytanie z Haftory Abdiasza 1;1-21 Ozeasz 11;7-12;12: Księga Owadii (Abdiasza) to najkrótsza księga w Tanachu. Mędrcy wybrali całą księgę Abdiasza jako haftarah do Parszy Wajiszlach ze względu na jej alegoryczną interpretacje dotyczącą synów Izaaka, Jakuba i Ezawa. Dla tych rabinów, wrogość między braćmi Jakubem i Ezawem (Edom) naprawdę była tylko alegorią konfliktu pomiędzy narodem żydowskim i Edomem przodkiem, który stał się narodem, który żył w otoczeniu Izraela w Ziemi Obiecanej. Według starożytnej tradycji żydowskiej Owadia był Edomitą, który przeszedł na judaizm. Ezaw żył obok dwojga ludzi sprawiedliwych - cadyków: (Izaaka i Rebeki), a pomimo tego niczego się od nich nie nauczył Owadia żył obok dwojga największych grzeszników, bałwochwalców: odstępczego króla Achaba i królowej Jezebel, a pomimo tego poznał prawdziwego Boga Izraela porzucił bałwochwalczą religię przodków i pozostał człowiekiem sprawiedliwym cadykiem obdarzonym darem proroctwa. Jego proroctwo śledzi koleje losu Ezawa/Edomu poprzez różne okresy jego dziejów aż do ostatecznej klęski w czasach Mesjasza. Najprawdopodobniej wyrocznia Abadiasza służyła jako proroctwo w stosunku do pierwotnego kraju Edomu który połączył się z Babilończykami w celu zniszczenia Jerozolimy i Pierwszej Świątyni w 586 rpne, ale później zaczęło być postrzegane jako proroctwo dotyczące narodu Rzym (i co za tym idzie, całego świata świeckiego), zagorzałego wroga Izraela. Taka postawa staje się zapowiedzią triumfu w ostatnim wersie księgi: "I pójdą zwycięzcy na górę Syjon, aby sądzić górę Ezawa. I do JHWH będzie należeć królowanie!" (Obadiasz 1:21), co oznacza, rządy Boga z Jeruzalem jeden dzień ustanowiony na ziemi.

4 Czytanie Brit Chaddasza Ew. Mateusza 26;36-46 i List do Hebrajczyków11;11-20: Czytanie z Listu do Hebrajczyków to historia narodzin Izaaka który jest spadkobiercą Abrahama, i proroczo ofiara Izaaka jako ofiara na Moria (zwanej Akedah ). Pomimo tego testu, Abraham uwierzył, że Bóg dotrzyma swojej obietnicy, i ma moc aby uczynić go ojcem mnóstwa narodów poprzez podniesienie jego ukochanego syna z martwych (jasny obraz ofiary i zmartwychwstania Jeszuy Mesjasza w naszym imieniu). Co więcej, czytanie to mówi nam, że przyszłości Izaak pobłogosławi Jakuba (zamiast pierworodnego Ezawa) jako przyszłego protoplastę Obiecanego Nasienia, którego sam był typem i cieniem. Czytanie z Ewangelii Mateusza dotyczy pasji Mesjasza w ogrodzie Getsemani. Jako wierzący mesjanistycznie, rozumiemy Akedah jako zapowiedź ostatecznego poświęcenia przez Ojca niebieskiego swego Syna dla naszego zbawienia. W przeciwieństwie do Abrahama, Bóg Ojciec rzeczywiście ofiarował swego jedynego Syna w celu zbawienia wszystkich, którzy wierzą. Jak powiedział Abraham, Elohim yireh-lo haseh ("Bóg upatrzy sobie jagnię"). DALSZE ROZWAŻANIA PARSZY Wajiszlach (Potem posłał) Wj. 32:3-36:43 W drodze powrotnej do Kanaanu, Jakub przygotowuje się na spotkanie ze swym bratem, Ezawem Jakub mocuje się z aniołem i otrzymuje nowe imię, Izrael Spotkanie z Ezawem Przybycie do Szechem Szechem, syn Chamora Hiwity, uwodzi Dinę, córkę Jakuba Symeon i Lewi biorą krwawą zemstę na mieszkańcach Szechem Śmierć Debory, niani Rebeki Odnowienie przymierza Pana Boga z Jakubem w Betel Narodziny Benjamina i śmierć ukochanej żony Jakuba, Rebeki Grzech Rubena i lista dwunastu synów Izraela Śmierć Izaaka Rodowody synów Ezawa jako potomków Seira Horyty Na wstępie naszej parszy, czytamy historię o tym, jak patriarcha (oraz prorok) Jaakow bał się powrotu do Ziemi Obiecanej i spotkania ze swym złym bratem Ezawem. Trudno zrozumieć ów strach. Czy Jaakow nie ufał przyrzeczeniu Boga: "Ziemie na której leżysz, tobie oddam ją, i potomstwu twojemu" (Ks. Rodzaju 18:13; tłum. Cylkow)? Czy można przyjąć, że Jaakow nie pokładał zaufania w Bogu? A jeśli jego strach był "koszerny", dlaczego Abraham i Icchak się nie bali? Żeby zrozumieć treść odpowiedzi, musimy najpierw przeanalizować i zrozumieć pewne zagadnienie żydowskiej myśli religijnej dotaczającej proroków oraz różnicę między Abrahamem i Jaakowem. Rambam (Maimonides; Hilchot Jesodej HaTora 10:4) pisze, że jeśli prorok przepowiada złe czasy, które potem nie nadchodzą - to fakt ten jeszcze nie zaprzecza temu, że mamy do czynienia z prawdziwym prorokiem, bo być może ludzie uczynili teszuwa (skruchę) i w konsekwencji Bóg ich nie pokarał. Z drugiej strony Rambam pisze, że jeśli ktoś uchodzący za proroka przepowiada dobre czasy, a one nie nastają - to jest to stuprocentowe potwierdzenie, że przepowiadający jest fałszywym prorokiem. Jak to się dzieje, że żydowska tradycja w jednej sytuacji wierzy komuś na słowo, a w innej już nie? Jeden z największych chasydzkich mędrców, Rabin Abraham Bornstein (pierwszy Rebe sochaczewskiej dynastii), odpowiada na nasze pytanie. Pisze, że Bóg, aby chronić prawdziwego proroka i jego pozycję, gwarantuje nie zmieniać dobrych wydarzeń, które prorok przepowiedział - nawet w wypadku, jeśli ludzie nagle się zmienili i już nie zasługują na nagrodę. Z drugiej strony nie istnieje taka "gwarancja" dla Boskiej kary (dzięki Bogu!). (Muszę dodać dla wyjaśnienia, że w sytuacji, w której żydowska Świątynia Beit HaMikdasz nie znajduje się na swoim miejscu w Jerozolimie, nikt nie ma dostępu do profetycznej mocy. Z tego też względu, dyskusja na temat proroctwa w obrębie judaizmu od prawie dwóch tysięcy lat jest czysto teoretyczna.) Zajmijmy się zatem kwestią różnicy między Abrahamem i Jaakowem.

5 Bóg powiedział do Abrahama: "Gdyż całą ziemie, którą widzisz, tobie ją oddam, i rodowi twojemu na wieki" (Księga Rodzaju 13:15; tłum. Cylkow). Z drugiej strony, kiedy Bóg w czasie snu Jaakowa mówi do niego coś podobnego: "Ziemia na której leżysz, tobie oddam ją, i potomstwu twojemu" - wtedy Midrasz podkreśla, że w drugim przypadku nie chodzi jedynie o przyrzeczenie, ale o przyznanie własności. Midrasz opowiada jak Ziemia Izraela cudownie się zmniejszyła, dzięki czemu Jaakow leżał na całej jej powierzchni w czasie snu i tym sposobem nabył do niej praw. Teraz możemy zrozumieć strach Jaakowa. Do chwili, kiedy przyrzeczenie Ziemi Izraela Narodowi Izraela było "jedynie" przyrzeczeniem, łatwiej było w nie wierzyć. Zarówno Abraham, Icchak i Jaakow w nie wierzyli. Ale w przypadku Jaakowa Bóg poszedł dalej. Nie tylko mu przyrzekł, ale również przekazał Ziemię Izraela w sensie prawnym! Jaakow nie był już tylko zobowiązany ufać Bogu. Jaakow stał się właścicielem - musiał wziąć odpowiedzialność za swoją ziemię i sam jej bronić! Powiedzenie "łatwiej powiedzieć niż zrobić" jest bardzo popularne. Na początku naszej parszy Jaakow czuje tę odpowiedzialność - i dlatego się obawia. Z drugiej strony Jaakow udowadnia w zaistniałej sytuacji, że jest bohaterem. Zamiast wzbraniać się przed swoim obowiązkiem, bije się z aniołem swego niegodziwego brata Ezawa (ta opowieść również znajduje się w naszej parszy), do momentu aż anioł Ezawa wypowiada poniższe słowa: "Nie Jakub będzie nazywane odtąd imię twoje, ale Israel; gdyż walczyłeś z istotą Boską i z ludźmi i przemogłeś" (Ks.Rodzaju 32:29; tłum. Cylkow). Amerykański pisarz Ambrose Redmoon, który zmarł kilkanaście lat temu, powiedział (moje tłumaczenie): "Odwagą nie jest brak strachu, ale raczej decyzja, że coś innego jest ważniejsze niż strach". W parszy tego tygodnia nasz Jaakow pokazuje nam tę drogę. Abyśmy wszyscy poszli drogą odwagi Jaakowa, i abyśmy tak jak on nie przegrali w zmaganiach z aniołem Ezawa Kogo widział i z kim walczył Jakub? Kolejnym bardzo ciekawym tekstem w tej parszy jest opis walki Jakuba z... No właśnie z kim? Bereszit 32:24-31; 24. A gdy ich przeprawił przez ten potok, przeniósł również [na drugi brzeg] to, co posiadał. 25. Gdy zaś wrócił i został sam jeden, ktoś zmagał się z nim aż do wschodu jutrzenki, 26. a widząc, że nie może go pokonać, dotknął jego stawu biodrowego i wywichnął Jakubowi ten staw podczas zmagania się z nim. 27. A wreszcie rzekł: Puść mnie, bo już wschodzi zorza! Jakub odpowiedział: Nie puszczę cię, dopóki mi nie pobłogosławisz! 28. Wtedy [tamten] go zapytał: Jakie masz imię? On zaś rzekł: Jakub. 29. Powiedział: Odtąd nie będziesz się zwał Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi, i zwyciężyłeś. 30. Potem Jakub rzekł: Powiedz mi, proszę, jakie jest Twe imię? Ale on odpowiedział: Czemu pytasz mnie o imię? - i pobłogosławił go na owym miejscu. 31. Jakub dał temu miejscu nazwę Penuel, mówiąc: Mimo że widziałem Boga (elohim) twarzą w twarz, jednak ocaliłem me życie. (BT) Na pierwszy rzut oka może wydawać się, iż Jakub walczył z samym Bogiem, jednak taka interpretacja ma swoje bardzo słabe strony. Przede wszystkim: mąż walczący z Jakubem nie był w stanie go pokonać. Nie sądzę więc aby Wszechmogący Bóg który dysponuje nieograniczoną mocą Bożą nie był w stanie poradzić sobie z Jakubem :). Po drugie: Boga nikt nigdy nie widział twarzą w twarz. Wj 33: I znowu rzekł: Nie będziesz mógł oglądać mojego oblicza, gdyż żaden człowiek nie może oglądać mojego oblicza i pozostać przy życiu. (BT)

6 Jn l: Boga nikt nigdy nie widział, Ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, /o Nim/ pouczył. (BT) To ten sam o którym mówi Apostoł Paweł w 1 Tym 6:16; Jedyny, który ma nieśmiertelność, który mieszka w światłości niedostępnej, którego nikt z ludzi nie widział i widzieć nie może; jemu niech będzie cześć i moc wieczna. Amen. (BW) Trudno więc przypuszczać aby zobaczył go Jakub. Po trzecie wreszcie, fragment z Ozeasza wyjaśnia definitywnie z kim walczył Jakub. Oz. 12: Już w łonie matki podszedł swojego brata, a będąc w pełni sił walczył z Bogiem (hebr. elohim). 5. Walcząc z aniołem (hebr. - malak) zwyciężył, z płaczem błagał o zmiłowanie; w Betel znalazł Boga (hebr. elohim )i tam z nim rozmawiał (BW) Tak więc mamy kolejny pozytywny przykład użycia słowa 'elohim' do istoty innej niż Bóg JHWH. Anioły w ST też czasem nazywane są elohim, ale nie w znaczeniu absolutnym i odnoszącym się do Boga Najwyższego i Jedynego, który niech będzie błogosławiony na wieki. Autor, Autor... Jam jest Bóg wszechmogący, rozradzaj się, i rozmnażaj się; naród, i mnóstwo narodów będzie z ciebie, a królowie z biódr twoich wynijdą. BG 1 Mojż. 35:11 Ależ czytanie! Tyle zdarzeń, akcja, emocje: czułość, miłość, rozpacz, seks, przemoc, walka tematów na kilka książek lub filmów. Swoją drogą szkoda, że współczesna literatura, muzyka, czy sztuka filmowa tak pogardziła biblijnymi tematami. Trochę rozumiem, bo sztuka karmiła się nimi przez dwa tysiące lat, ale z drugiej strony dzisiaj są takie możliwości, są świetni fachowcy. Jakub szykuje się na spotkanie z Ezawem. Przed spotkaniem walczy z aniołem o Boże błogosławieńswto. Potem pojednanie z bratem obłaskawionym wspaniałymi prezentami. W Sychem zostaje zgwałcona jego córka. Gdy już jakoś pojednał się z winowajcami, jego synowie dokonują krwawej zemsty. Ucieczka. Wyrzucenie bożków i oczyszczenie. Śmierć Debory, niani Rebeki, odnowienie przymierza z Bogiem, narodzenie Benjamina i śmierć ukochanej żony Rebeki. Pogrzeb Izaaka i może jakby na rozładowanie nadmiarów emocji genealogia rodziny Ezawa. I która z tych wszystkich historii jest najpiękniejsza, najbardziej wzruszająca? Bóg jest najcudowniejszym Twórcą. Poznawanie go to i zachwyty, i ciężka praca. Cierpienie wynagradza rozkoszą. Dłużyzny rozładowuje w gwałtownych kulminacjach. I dlatego, gdy musiałbym zdecydować się, co w owym przygodowym czytaniu jest najpiękniejsze, to bez zawahania mówię jego Twórca, Au-tor! Au-tor! Au-tor!... Historia zatytułowana słowami Potem posłał, to lista tragicznych przeżyć Jakuba, których wystarczyłoby zapewne na kilka życiowych dramatów. Zaczyna się dobrze: Obawa przed bratobójczą walką okazała się nieuzasadniona. Siedem ukłonów dziedzica Abrahamowej obietnicy przed poddanym pod jego panowanie bratem uśmierza gniew mściciela. Bóg to sprawił, choć i w tym przypadku nie bez wydatnej pomocy swego wybrańca. Potem jeszcze tylko zmącona boleścią radość z narodzin Benjaminka tego rodu. I na tym koniec. Pozostałe historie to już tylko jedno wielkie pasmo nieszczęść. W zapasach z aniołem Jakub zostaje kaleką na resztę życia. Na pierwszym przystanku w ziemi Kanaan jego jedyna i zapewne najukochańsza córka zostaje zhańbiona. Jego dwaj starsi synowie plamią swe ręce krwią przyjaznych mieszkańców Szechem. Pierworodny Ruben popełnia cudzołóstwo z jego żoną. Umiera niania Rebeki, jego matki, Debora, która zapewne była dla niego przybraną babcią. Potem umiera także Rachela, jego ukochana żona.

7 I na koniec tego pasma nieszczęść Jakubowi przychodzi pochować swego dobrotliwego ojca, Izaaka. Czy w taki sposób przedsiębiorczy Jakub wyobrażał sobie Boże błogosławieństwo wynikające z Abrahamowej obietnicy? A przecież nie usłyszał jeszcze ostatniego bolesnego akordu tej symfonii boleści, który o mało nie zawiódł jego sędziwości do otchłani szeolu. Czy tak Boży wybraniec wyobrażał sobie łaskę Najwyższego? Czy dla takiego życia przechytrzył brata i teścia, by uciekać przed ich gniewem? Czy dla takiej przyszłości spał na gołej ziemi z kamieniem pod głową? I usłyszał to Izrael (1 Mojż. 35:22) - te dwa krótkie hebrajskie słowa: Wajiszma Jisrael, opisujące reakcję Jakuba - lub raczej jej brak - na wieść o haniebnym uczynku Rubena, ujmują chyba najtrafniej postawę człowieka przygniecionego pasmem nieszczęść. Bywa, że jedyną słuszną i możliwą psychicznie reakcją na tragiczne przeżycia jest po prostu milczenie. Tak jak Aaron zamilkł na wieść o śmierci swych synów (3 Mojż. 10:3). Wsłuchajmy się w owo bolesne milczenie tragicznego ojca, wnuka, męża i syna, opadającego z sił, opuszczanego stopniowo przez najukochańsze osoby. Przerwijmy na krótką chwilę czytanie, gdy dojdziemy do słów Wajiszma Jisrael i zadumajmy się nad smutkiem Jakuba... A jeśli czasem życie przygniecie nadmiarem boleści, tak że wydawać się będzie, iż sił już nie starcza dla takiego smutku, to wspomnijmy na Jakuba, wspomnijmy na słowa Wajiszma Jisrael i spójrzmy w niebo... spróbujmy policzyć gwiazdy Abrahamowej obietnicy... Do którego z patriarchów chcemy porównać swe życie? Zdaje się, że każdy z nas odnajdzie w każdej z tych trzech postaci coś zachwycającego, co jest obrazem jego własnych wzruszeń, albo coś szczególnie bolesnego, co z kolei pokazują doświadczenia trzech wielkich ojców narodu Izraelskiego... Przypatrzmy się kończącej życie postaci Izaaka. Utrata wzroku, częste polegiwanie, wieloletnie osłabienie to doświadczenie tego człowieka. A jednak Mojżesz pisze, że umarł sędziwy i syty dni... Czy to nie zachwycające, że nawet w starczym zniedołężnieniu można odnaleźć Boże błogosławieństwo i być nim nasycony? A najbardziej zachwycające jest stwierdzenie, że ten najdłużej żyjący patriarcha mieszkał jako gość... Ileż piękna w tych słowach i natchnienia dla naszego życia! Niezależnie ile żyjemy na tej ziemi, nasze dni są jak wędrowne ptaki a nasze ciało porusza się w rytmie pełnej trudu górskiej wspinaczki, której celem odpocznienie w górze... Zdaje się, że nie jest tajemnicą, że tylko ci z ludzi potrafią nacieszyć się ważnymi wartościowymi radościami tego życia, którzy nie są do niego niewolniczo przywiązani, ale traktują je jako drgnienie serca albo mrugnięcie powiek... Inaczej przemawia Bóg do swoich trzech ulubieńców. Swoje słowa dla spokojnego i introwertycznego Abrahama jak i Izaaka rozpoczyna łagodną prośbą: nie lękaj się (1 Mojż 15:1; 26:24), zaś Jakubowi zwykle wyraża uznanie, daje polecenie albo obietnicę, zmienia Imię (1 Mojż 35:1-15). Wielką nauką dla uważnego czytelnika Biblii jest zmiana nazwy Luz na Betel, dokonana przez Jakuba. Hebrajska nazwa Luz zdaje się, że ma związek z najwcześniej kwitnącym w Ziemi Świętej drzewem migdałowym, które w Księdze Kaznodziei jest symbolem starości, sędziwości, siwych włosów. W życiu wszystkich patriarchów sędziwość, wiek starczy nosi w sobie znamiona szczególnego Bożego błogosławieństwa... Może właśnie w uszanowaniu starości, sędziwości, wieku starczego tkwi jakaś szczególna Boża Łaska? Niełatwo w każdym momencie naszego życia rozumieć empatią stanowczość i determinację Jakuba w jego staraniu o Boże błogosławieństwo - czasami musimy schować się w braku zdecydowanych uczuć, w kokon ufności i pokory, ale kiedy już posilimy odpoczynkiem albo Bożą obietnicą nasze serca - to naśladujmy niezłomnego Jakuba w mocowaniu się z elohim aż do świtu... Bóg nie tyle

8 widzi coś zachwycającego w siłowaniu się z Jego aniołem, ale jest ogromnie uradowany tak pełnym zdecydowania i stanowczych uczuć naszym zainteresowaniem Jego Boską pomocą. Inną myślą może być to, że anioł Boży, z którym się walczy - to często ucieleśnienie naszych własnych obaw, lęków, zagubienia - w takim ujęciu więc walka z Bogiem byłaby walką o odwagę w pokonywaniu samego siebie... Trudno pominąć w komentarzu gwałtowność wydarzeń i ich makabryczny charakter w związku z okrutnym zachowaniem się Symeona i Lewiego. Swój stanowczy, krytyczny stosunek do takiego niecnego postępowania dał Jakub wyraz w słowach skierowanych do tych dwóch synów: 1 Moj. 49:5-7 Symeon i Lewi - to bracia; miecze ich są narzędziami gwałtu. Nie bierz udziału, duszo moja w radzie ich, Nie przyłączaj się do ich wspólnoty, serce moje, Bo w gniewie zabili mężów, A w swawoli okaleczyli woły. Przeklęty ich gniew, bo jest gwałtowny, I zapalczywość ich, bo jest sroga, Rozdzielę ich w Jakubie i rozproszę ich w Izraelu. Zakończmy nasze rozważania optymistycznie - obyśmy jak najczęściej wracali myślą do ciężkich chwil, w których wspierał nas nasz Pan - stawiajmy tam pomniki nie z kamienia, ale z wdzięczności i uwielbienia, obficie polewajmy pamięć o udzielonej nam pomocy przez Boga olejem świętych uczuć i myśli, Duchem Bożym - tak jak Jakub po wielu latach powrócił do Luz-Betel i czcił Boga, który mu tak błogosławił w jego niełatwym życiu... Kozie Wierchy i namioty w dolinie I mieszkał Ezaw na górze Seir, a ten Ezaw jest Edom. 1 Mojż. 36:8 Są trzy albo cztery imiona, które kojarzą się ze starszym z bliźniaków urodzonych przez Rebekę. Ponieważ urodził się kosmaty, czyli zapewne mocno owłosiony, rodzice nadali mu imię Ezaw. Niełatwo odgadnąć, w jaki sposób imię to wiąże się ze znaczeniem przypisanym mu przez Biblię. Może najbardziej chodzi o podobieństwo graficzne słów: Ajin-Sin-Waw (ESaU) i Sin-Ajin-Resz (SeAR włos, kosmaty, kozioł), gdzie Resz jest trochę podobne do Waw. Góry w których zamieszkał Ezaw wraz ze swoim plemieniem, nazywano SeIR. Czy tak się złożyło, że już wcześniej miały odpowiednią nazwę, czy też nazwano je dopiero od imienia kudłatego syna Izaaka, nie wiadomo, tyle tylko, że bardzo podobne słowo SaIR znaczy też kozioł. Być może więc kudłaty Ezaw zamieszkał na Kozich Wierchach? Późniejsza historia z czerwoną potrawą w tle uzasadnia znaczenie drugiego imienia Esawa Edom. Trzy litery Alef-Dalet-Mem, tworzące to imię, mogą także oznaczać Adam, czyli człowiek, lub czerwony. Od tego też rdzenia, ale w czasownikowym znaczeniu milczeć, wywodzi się jeszcze jedna, symboliczna nazwa krainy Edomitów Duma, do której prorok kieruje znamienne proroctwo o stróżu w nocy (Izaj. 21:11). Co wynika ze wszystkich tych określeń i związanych z nimi historii? Jakub i Ezaw to dwie części jednego nasienia. Niby bliźniaczo podobne, ale przecież tak odmienne. Wrażliwy Jakub, mieszkaniec namiotów to emocjonalna i intelektualna strona naszego człowieczeństwa, ta bardziej przypominająca obraz Stworzyciela. Ale jest też w nas ten kosmaty i czerowono-mięsisty element cielesności związany z lasem i dziczyzną. I życzylibyśmy sobie, żeby jak najczęściej tracił on prawa pierwszeństwa na rzecz tego duchowego i wrażliwego; życzylibyśmy sobie, żeby kosmaty mieszkał na Kozich Wierchach i jak najrzadziej schodził w doliny. Ale są i takie momenty, gdy kudłaty powinien uściskać gładkiego, zawrzeć z nim pokój. Bo przecież skazani są na mieszkanie w sąsiednich krajach, jeden w dolinach, drugi na postrzępionych szczytach. Ostatni Edomici, czyli Idumejczycy, pod wodzą swej niezbyt chlubnej, acz przecież słynnej osobowości Heroda, stopili się z Izraelitami w jeden naród gdzieś w początkach naszej ery. Odtąd

9 Żydzi będą symbolicznie używać imienia Edom na określenie swych młodszych, duchowych braci chrześcijan. Ta bliźniacza, ale jednak jakże inna społeczność równie chętnie, inspirowana słowami Pawła (Rzym. 9:13), przypisze sobie pozycję umiłowanego Jakuba, pozostawiając drugorzędne błogosławieństwo starszym braciom, Izraelitom. I jak to z bliźniakami bywa, znów trudno ustalić, kto jest którym. Ja zaś dla siebie czuję, że jestem i jednym, i drugim. Jestem dwuelementowym, kosmato-gładkim człowiekiem, jestem też chrześcijaninem z narodów, czyli zjudaizowanym Edomitą, z drugiej jednak strony nowa natura chętnie sięga po pierworodne błogosławieństwo Jakuba. I chciałbym zrobić wszystko, by starszy służył młodszemu zarówno we mnie, jak i w historii. Nie czuję się więc urażony, gdy ktoś wypomni mi moje Edomickie, Adamowe, czy Dumaickie pochodzenie. Nie obrażam się na mojego wewnętrznego, koźlo-kudłatego Ezawa. Próbuję się z nim jakoś dogadać, przekupić go prezentami. Ale nie chcę z nim razem mieszkać. Niech kudłaty skacze sobie po swoich Kozich Wierchach. Moje gładkie ja woli mieszkać w namiotach urodzajnej doliny Bożych błogosławieństw. Dwaj mężczyźni w braterskim uścisku Piszący komentarz zachwyca się spotkaniem dwóch braci bliźniaków - wpadają sobie w ramiona. To tak jakby odrodzona materialność mojego życia ucałowała się z duchowością, jakby w Jezusie spotkały się z sobą judaizm i chrześcijaństwo. Jakby dwa żywioły - ziemia i ogień stworzyły trzecią jakość, którą są dwaj mężczyźni połączeni braterskim uściskiem. Piękny obraz jednania się dwóch wyrazistych, ostro zarysowanych osobowości - których jednak zespół zalet i wad układa się w symetrię... Dla obojga ważna jest materialność życia, jedzenie. Pierwszy sprzedaje pierworodztwo za strawę, drugi stawia jedzenie jako warunek swojego posłuszeństwa i czci dla Wiekuistego, oboje są silni fizycznie - Ezaw poluje i wędruje przez pola i przestrzeń, Jakub odtacza ogromny kamień ze studni, z poświęceniem - w upaleniu dnia, w chłodzie nocy oddaje się pracy pasterskiej, Ezaw, jak przypuszczamy, mądrym sposobem mówienia potrafi zjednać sobie miłość i przychylność swojego ojca, Jakub jest umiejętnym hodowcą owiec, umie dyplomatycznie i umiejętnie postępować z wrogim sobie bratem, zjednać sobie jego życzliwość, oboje są bardzo uczuciowi, emocjonalni, dla obydwóch ważne są piękne kobiety... Realizujmy swoje naturalne potrzeby, okazujmy cechy swojej osobowości w Bogu troszcząc się o chleb powszedni, szukając towarzystwa bogobojnych niewiast, a nade wszystko kochajmy duchowe bogactwa i przywileje, które symbolizuje pierwszeństwo w odbieraniu błogosławieństwa... Muły albo gorące źródła Tenci to Ana, który wynalazł muły na puszczy, gdy pasł osły Sebeona, ojca swego. (BG) Ten to Ana znalazł gorące źródła na stepie, gdy pasł osły Sibeona, swego ojca. (BT) 1 Mojż. 36:24 Warto czytać nawet najbardziej nudne genealogie. Między długimi listami trudnych do wymówienia imion zapisane są bowiem niekiedy interesujące informacje. Czasami są to stwierdzenia niejasne i intrygujące, tak jak to cytowane powyżej o odnalezieniu gorących źródeł lub też, co bardziej prawdopodobne, o wyhodowaniu mułów. Część uczonych żydowskich skłania się do wersji o mułach inni wolą informację o gorących źródłach. Boże Prawo zabraniało mieszania gatunków (3 Mojż. 19:19) i dlatego muł był zwierzęciem nieczystym. Tak samo jak nieczyste z punktu widzenia Bożego zamierzenia względem rodu Abrahama było potomstwo Ezawa zmieszane z nasieniem Kananejczyków. Prawo zabraniało splatania wełny i lnu, zaprzęgania do jednego jarzma wołu i osła (5 Mojż. 22:10). Nie zabraniało jednak posiadania w jednej szafie ubrań z lnu i z wełny, czy też hodowania w jednej oborze wołu i

10 osła. Muł jest podobno silniejszy od osła, a spokojniejszy od konia. Można też jednak powiedzieć, że nie jest ani tak piękny i silny jak koń, ani tak dostępny i łatwy w utrzymaniu jak osiołek. Jest to zwierzę okaleczone, ułomne produkt ludzkiej pomysłowości, która cechuje się krótką perspektywą myślenia. Gorące źródła to mieszanka wody i ognia. W czasach starożytnych wokół takich miejsc rozwijały się kulty nazwanych bóstw, na przykład Serapisa, a w naszych nienazwany kult ciała i przyjemności. Oczywiście w obu przypadkach wiązał i wiąże się z tym kult pieniądza wyciągania pieniądza. Nie żebym miał coś przeciwko gorącym źródłom. Sam chętnie zanurzam się w wodzie mineralnej, ale jeśli Ana odkrył gorące źródła, to może nie tylko w tym sensie, że zlokalizował ich istnienie, ale być może wymyślił też, jak można na nich zbić fortunę. Do dzisiaj w okolicach Morza Martwego ludzie taplają się w ciepłym błocie a kosmetyki Ahavy mają ceny wymyślone przez Anę. Jaka lekcja płynie z niemieszania? Otóż taka, żeby nie wciskać ludziom ciemnoty. Wykąpać się w ciepłym źródle na pewno jest przyjemnie, czasami na chwilę pomoże to na reumatyzm. Ale kto był w Pamukkale to zapewne zwiedzał tam też jeden z największych starożytnych cmentarzy ludzi, którzy zmarli w kurorcie. Czyli że źródła nie były aż tak cudowne, jak zapowiadała to cena biletu wstępu :) Po drugie lepiej nie mieszać spraw ciała ze sprawami ducha. Wokół pieniądza, ciała, zdrowia chętnie budują się kulty. Dzisiaj są to kulty raczej świeckie. Dawniej miały bardziej religijny charakter. Jedne i drugie są również szkodliwe dla prawdziwego duchowego życia. Niech len świętości nie miesza się w jednej szacie z czynącą pot wełną doczesności. Niech woda pozostanie orzeźwiająco chłodna, a ogień rozpalający do czerwoności. Żeby czasem Jezus z obrzydzeniem nie wypluł naszej letniości ze swych ust. Syn zapachu otwartego pola, dzikiej sawanny, wolności czyli... o Ezawie. A oto dzieje rodu Ezawa, czyli Edomu. 1 Moj. 36:1 Czy rzeczywiście samo zło kryje się w tym namiętnym, impulsywnym człowieku? Trudno może dyskutować z mędrcem nowotestamentowym, apostołem Pawłem który jednoznacznie określa Ezawa jako rozpustnika". (Hebr. 12:16) Czy jednak ta ludzka natura gdyby w niej było prawe serce, rządziła by nią oddana sprawiedliwości wola czy miałaby szansę uwielbić swoim istnieniem Stworzyciela Wszechrzeczy Wiekuistego Będę który Będę? Wierzę, że Bogu, ludziom, światu jest potrzebny i układny Jakub w namiotach mieszkający" i impulsywny jego starszy brat szukający wiatru w polu" ganiający za płochą ale smaczną dziczyzną, z czerwoną brodą i nie depilowanym owłosieniem na sprawnym, pełnym dobrej namiętności ciele... Powyżej zredagowana notka jest autorstwa człowieka podobnego Izaakowi (który chciał przekazać dziedzictwo Ezawowi) czyli zniewieściałego mężczyzny, szczerze podziwiającego "prawdziwych facetów" - takich z krwi i kości. Ale Boży pogląd na tę sprawę wyraża List do Rzymian 9:13 i proroctwo Malachiasza 1:2,3... PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAJSZLACH Parsza Wajiszlach [ו יּ שׁ ל ח] ("I posłał") Rozdziały: Genesis 32:3-36:43 Streszczenie W ubiegłym tygodniu parsza (Wajece) opowiadała, jak Jakub uciekł przed gniewem swego brata Ezawa do swych krewnych w Haran. Na swojej drodze, Bóg ukazał mu we śnie drabinę sięgająca od ziemi do nieba, i aniołów bożych wspinających się w górę i schodzących w dół, i tam odnowił przymierze Abrahama z nim. Po przyjeździe do Haran i uzgodnieniu warunków pracy (jako pasterz u Labana przez siedem lat, aby poślubić jego córkę, Rachelę), jednak stryj go oszukał i dał mu za

11 żonę jego starszą córkę Leah, a potem zażądał, aby pracował dalsze siedem lat by otrzymać prawo do upragnionej Racheli. Dwie siostry (i ich służące) następnie rywalizowały o miłości Jakuba przez urodzenie mu jedenastu synów (i jedną córkę). Tymczasem Jakub pracował kolejne sześć lat, aby zarobić na własne zwierzęta, ale w końcu został zmuszony do ucieczki z Haran z powodu wuja, który nieustannie go uciskał i oszukiwał. W tym tygodniu parsza rozpoczyna się gdy Jakub wysyła posłańców do nieznanego mu Ezawa w kraju Edomu w nadziei na pojednanie, ale posłańcy wrócili z wiadomością, że jego brat zbliża się z 400 uzbrojonych ludzi. Jakub następnie modlił się o wybawienie, przygotowuje do walki, i wysyła Ezawowi szereg darów, próbując uspokoić go. Tej nocy, Jakub zabrał swoją rodzinę i cały dobytek za potok Jabbok, ale sam pozostał z tyłu. I tam "pewien mąż zmagał się z nim aż do wschodu jutrzenki" - (Ten "człowiek" jest później zidentyfikowany jako Anioł JHWH). Podczas "zmagań" (przypomnijmy, następuje imienia Jakuba), Jakub doznał zwichnięcia biodra, ale pokonał anioła, który nadał mu imię "Izrael", co oznacza "ten, który panuje z Bogiem". Jakub poprosił Anioł by podał mu swoje Imię, ale nie uzyskał odpowiedzi, ponieważ imię jest nieujawniane - nawet temu, który zwyciężył z Bogiem. Izrael następnie nazwał to miejsce Peniel (co znaczy "oblicze Boga") od "Widziałem Boga twarzą w twarz, a jednak moje życie zostało oszczędzone" (Rdz 32:30) Później rankiem, kiedy Jakub wreszcie znów zobaczył brata, Ezaw podbiegł do Jakuba, objął go, i płakali razem. Jakub następnie wprowadza swoje żony i dzieci. Ezaw zapytał o wszystkie dary, które zostały wysłane do niego i powiedział Jakubowi, że nie potrzebuje ich, ale Jakub upierał się, żeby je przyjąłeś, "bo zobaczyłem swoją twarz, jak gdybym zobaczył oblicze Boże (elohim) i ty przychylnie mnie przyjął mnie "(pośrednie odniesienie do jego doświadczenia " walki z Bogiem "poprzedniej nocy). Po ich pojednania, Ezaw zaprosił Jakuba by mieszkał z nim w Edomu, lecz Jakub zakupił działkę w pobliżu miasta Sychem i zbudował tam ołtarz. Po osiedleniu się w Ziemi, jedyna córka Jakuba Dinah postanowiła odwiedzić dziewczęta mieszkanki tej ziemi, ale została porwana i zgwałcona przez księcia miasta Sychem. Oburzeni znieważeniem ich siostry, bracia Diny Symeon i Lewi pomścili ten haniebny uczynek mordując wszystkich męskich mieszkańców miasta, wcześniej przekonując ich by dali się obrzezać się (inni bracia okradali miasto, zabierając wszystkie zwierzęta i bogactwo, i biorąc do niewoleni kobiety i dzieci). Po zniszczeniu Sychem, Bóg nakazał Jakubowi opuścić ten teren i przejść do Bethel, gdzie po raz pierwszy zbudował ołtarz dla JHWH i złożył ślubowanie. Tam Bóg (ponownie) zmienił mu imię na Izrael i ponowił obietnicę nadania Kanaan jego potomkom. Po tym, Jakub wrócił do rodzinnego Hebronu, ale w drodze Rachela umarła przy porodzie 12 syna Jakuba Benjamina ("syn prawicy") i została pochowana przy drodze do Betlejem. Jakiś czas po śmierci Racheli, syna Jakuba Rueben spał z Bilą służebnicą Racheli - uczynek ten ostatecznie przypłacił utratą statusu pierworodnego syna Izraela. Jakub w końcu dotarł do domu, w Hebronie, gdzie połączył się z ojcem, 180-letnim Izaakiem (jego matka Rebeka zmarł przed jego przybyciem). Jakiś czas później, Izaak umarł i został pochowany przez Jakuba i Ezawa. Ponieważ nie było wystarczająco dużo miejsca dla bliźniaków by żyli razem w Ziemi, Ezaw postanowili osiedlić się w Seir (w kraju Edomu), ziemi, którą on i jego potomkowie zamieszkają przez wiele nadchodzących lat. Parsza kończy się genealogią Ezawa, wymieniając jego żony, dzieci i wnuki, i historie rodzin mieszkańców Seir wśród których osiadł Ezaw. PYTANIA : 1. Co znaczy słowo wajiszlach (?(ו יּ שׁ ל ח (Rdz 32:3) 2. Kogo Jakub wysłał przed sobą na spotkanie z Ezawem? 3. Jak Ezaw odpowiedział posłańcom Jakuba przysyłanych do niego? (32:4-7) 4. Dlaczego Jakub "bał się i był zmartwiony" z powodu Ezawa? (32:8) 5. Jakie trzy rzeczy zrobił Jakub, aby przygotować się do spotkania z Ezawem? 6. Z kim walczył Jakub, kiedy przeszedł z powrotem przez rzekę Jabbok, i kto wygrał? 7. Czego nie wolno nam jeść by upamiętnić to wydarzenie? (32:26) 8. Jakie nowe imię anioł dał Jakubowi? (32:28-29)

12 9. Dlaczego anioł nie powiedział Jakubowi swojego imienia? (32:30) 10. Jak Jakub nazwał to miejsce? (32:31) 11. Ile razy Jakub pokłonił się przed Ezawem? (Rdz 33:3) 12. Co zrobił, Ezaw gdy ujrzał Jakuba? (33:4) 13. Po pojednaniu, gdzie udali się Ezaw i Jakub? (33:16-17) 14. Dlaczego Jakub mówi, że spotka się z Ezawem w Seir? (33:14) 15. Co Symeon i Lewi zrobili w mieście Sychem, i dlaczego? 16. Co Jakub powiedział w odpowiedzi na ich czyny? (34:30) 17. Co Debora, piastunka Rebeki, robiła dla Jakuba? (35:8) 18. Kogo Rachela urodziła w tej części Tory? (35:18) 19. Dlaczego Rachel pochowano na drodze do Efrat, czyli Betlejem? (35:19) 20. Dlaczego Rachel umarła tak młodo? 21. Jak tradycja żydowska komentuje postępek Reubena z Bilhą? (35:22) 22. Ile lat miał Izaak gdy umarł? (35:29) ODPOWIEDZI: 1. Wajiszlach słowo to znaczy "i wysłał", od czasownika szalach,(שׁ ל ח) "wysłać". 2. Jakub wysłał "posłańców" ( (מ ל כ ים przed sobą do brata Ezawa do ziemi Seir (שׂ ע יר) w kraju Edom ( א דוֹם ). Należy pamiętać, że midrasz stwierdza, że miejsce gdzie żył Ezaw nazwano Seir ("koza"), aby pamiętać, jak jego brat nosił skórę kozy, kiedy ukradł błogosławieństwo gdy oszukiwał Izaaka by to jego pobłogosławił. Ponieważ hebrajskie słowo malakhim może także oznaczać "anioły", niektórzy mędrcy twierdzą, że Jakub wysyłał anioły do tej misji. 3. Posłańcy poinformował, że Ezaw zbliża się by "spotkać" go (walczyć) z armią 400 zbrojnych ludzi (niektórzy komentatorzy twierdzą, że tych 400 ludzi było wodzami, którzy prowadzili swoje oddziały). 4. Pomimo obietnicy otrzymania Bożej ochrony i błogosławieństwa (w Betel), Jakub nadal bał się jego brata Ezawa dlatego, że wykradł pierworództwo i błogosławieństwo dla niego... Wina jest potężnym osłabiaczem nawet dla wiernych. Midrasz Rabba stwierdza, że Jakub bał, że może on zostać zabity, a zmartwiony tym, że może zabić. 5. Jakub podzielił swój obóz na dwie grupy, tak aby można było uciec. Rozumował: " Jeżeli Ezaw napadnie na jeden obóz i pobije go, wtedy ocaleje drugi obóz." Następnie przygotował bogate dary, które wysłał do Ezawa by udobruchać gniew brata. Wreszcie modlił się o wybawienie i wyznał, że był całkowicie niegodny Bożej łaski: "Boże JHWH... Niegodny jestem wszystkich dowodów łaski i wszystkich objawów wierności, jakie okazałeś słudze twemu.. " 6. Jakub zmagał się z Aniołem JHWH, choć Jakub "wygrał" to starcie, ale został ranny w biodro. Mocowanie się z Bogiem o błogosławieństwo jest częścią drogi wiary: Jak pisał Tozer: "Strzeżcie się każdego lidera, który nie przyjdzie kulawy". 7. Z powodu utykania Jakuba, nie jemy gid hanaszeh: ". ścięgna w udzie" 8. Anioł nazwał go Izrael, jest to gra słów: "jako książę (sar), zwyciężyłeś (sarita) z Bogiem." Wiele głosów również twierdzi, że imię Izrael pochodzi od Jaszar El ( י שׁ ר א ל ), co znaczy "uczciwy (lub szczery) Boży człowiek". 9. Anioł nie mógł ujawnić swego imienia, ponieważ jak twierdzi żydowska tradycja był Hameforasz nosicielem szczególnego Imienia Bożego JHWH. 10. Jakub nazwał to miejsce Peniel,(פּ נ יא ל) bo widział Boga "twarzą w twarz" ( פּ נ ים א ל פּנ ים ), a jednak została ocalony. 11. Siedem razy. Podobnie "służące i ich dzieci, przybliżyli się i upadli. I Leah i jej dzieci przybliżyli się i upadli na twarz, a po [im], Józef i Rachel przybliżyli się i upadli na twarz " (Rdz 33:3-7). 12. Pocałował go, choć w zwoju Tory słowo "i ucałował go" tj. vajisza-kehu: ו יּשּׁ ק הוּ) ) jest oznaczone kropką nad każdą literą, sugerując coś dziwnego (np. Ezaw pocałowała go, sprawdzając czy on nie ukrywa jakiejś broni, biżuterii, itp., lub dlatego, że pocałunek był nieszczery). 13. Ezaw wrócił do Seir, Jakub zaś udał się do "Sukot" ( ס כּוֹת ), lokalizacja najwyraźniej w pobliżu

13 Sychem. 14. "Jeśli przeszukamy całe Pismo Święte to okaże się, że Jakub nigdy nie poszedł do Ezawa do góry Seir. Czy zatem możliwe, że ten prawdomówny Jakub, postanowił oszukać go? Ale kiedy przyjdzie do niego? W Erze Mesjaniskiej, kiedy "zbawcy wstąpią na górę Syjon, aby sądzić górę Ezawa" (Abad. 1:21). 15. Zabili mieszkańców miasta, bo książę miasta (Hamor) uprowadził Dinah. 16. Jakub powiedział im: "Zohydziliście mnie w oczach mieszkańców tej ziemi." 17. Rebeka wcześniej rzekła do Jakuba: "poślę i przyprowadzę cię stamtąd" (Rdz 27:45), czyli z Haran, a ona wysłała Deborę by przywołać go stamtąd, choć Deborah zmarła w drodze powrotnej do Ziemi Obiecanej. Według midraszu, Rebeka zmarł chwilę później. To wyjaśnia, dlaczego natychmiast po wspomnieniu śmierci Deborah, Tora mówi, że "Bóg ukazał się jeszcze Jakubowi, kiedy przyjechał z Paddan-Aram, i pobłogosławił go" (Rdz 35:9). Mędrcy tłumaczą to, że Bóg odwiedził go, by dać Jakubowi błogosławieństwo dla żałobnika po śmierć jego matki. 18. Rachel urodziła chłopca i nazwała go Oni Ben,(בּן אוֹני) "Syn mojego utrapienia", ale Jakub " [י מ ין] Prawicy/Mocy [בּ ן] "Syn,(בּ נ י מ ין) przemianował go na Ben-Jamin 19. Jakub przewidział, że wygnańcy z Jerozolimy będą tamtędy przechodzić i dlatego pochowano ją tam tak, by mogła modlić się o miłosierdzie dla nich. Tak jest napisane (Jer. 31:15): "Głos jest słyszany w Rama... Rachel opłakuje swoje dzieci... "(Midrasz Rabba). Grób Racheli jest mniej niż kilometr od Betlejem. 20. Ponieważ Jakub nieświadomie przeklął ją, kiedy powiedział, że ten, kto ukradł bożki Labana powinien być skazany na śmierć (Zob. Rdz 31:32). Zgodnie z tradycją, miała 36 lat, kiedy zmarła (Seder Olam Rabba). Leah zmarł siedem lat później, w wieku 44 lat. 21. Talmud (Szabat 55a) twierdzi, że Ruben nie spał dosłownie z Bilhy ale tylko "przeniósł łóżko ojca ", przenosząc je do namiotu swojej matki Lei. Raszi twierdzi, że łóżko Jakuba zawsze znajdował się w namiocie Racheli, ale po jej śmierci przeniósł go do namiotu Bilhy'. Reuben oburzył się za upokorzenie jego matki i dlatego przeniósł łóżko Jakuba do namiotu Lei. Pytanie: Co jest motywem tego midraszu? 22. Izaak miał 180 lat (czyli żył jeszcze ponad 40 lat po pobłogosławieniu Jakuba, kiedy myślał, że już niedługo umrze, zob. Rdz 27:1). Ezaw i Jakub pochowali go razem w jaskini Machpelah. TEMATY do DYSKUSJI: 1. Jakub przygotował "i posłał" (wajiszlach) prezenty dla Ezawa w nadziei, że to może "udobruchać" gniew brata. Zauważ, że słowo tłumaczone jako "udobruchać" pochodzi od czasownika kafar,(כּ פ ר) z którego pochodzi słowo "pokuta" tzn. kippur:.(כּ פּ ר) Czy to oznacza, że Jakub musiał odpokutować za swoje grzechy popełnione wobec swego brata? (Rdz 32:13-20) 2. Co sądzisz o idei, że Jakub zmagał się z Aniołem JHWH? Jak możemy zrozumieć sens tej teofanii (angelofanii)? 3. Przed zakończeniem zmagań zapaśniczych, Jakub nie pozwolił Aniołowi JHWH odejść, aż otrzyma od niego błogosławieństwo. Czy myślisz, że to się jakoś łączy z błogosławieniem, które on "wykradł" od swego ojca? Anioł przemianował Jakuba na Izraela ("mocujący się") jako ("ten kto, walczy z Bogiem"). Jak może imię "Izrael" sugerować, że możemy czasami potrzebować walczyć z Bogiem? (Gen. 32:27-28) 4. Po spotkaniu Jakuba z Ezawem, wyglądało, że ci dwaj najwyraźniej pogodzili się, dlaczego Jakub powiedział bratu, że później dołączy do niego w Seir, kiedy rzeczywiście odszedł i osiadł w pobliżu Sychem (Rdz 33:1-17)? Czy Jakub był nieuczciwy? Jeśli tak, to czy naprawdę bracia pogodzili się? 5. Dina córka Jakuba została zgwałcona przez Hamora ("osioł" po hebrajsku), księcia miasta Sychem. Dlaczego Jakub milczał gdy dowiedział się o tym? (Rdz 34:5)? I czy niesamowita zemsta Symeona i Lewiego na całym mieście Sychem była uzasadniona? Dlaczego cała społeczność powinna być winna za grzechy jednego (albo kilku) jej członków?

14 6. Na łożu śmierci, Jakub wyraził przerażenie zbytnią przemocą Symeona i Lewiego odnosząc się do zabicia przez nich mieszkańców Sychem, i prorokował, że będą "rozproszeni w Izraelu" (Rdz 49:5-7). Jednak później Mojżesz i Aaron pochodzili od Lewiego, a lewici zostali szanowanymi nauczycielami Tory w Izraelu. Jak spełniło się proroctwo Jakuba: "Niech moja dusza nie wejdzie w ich zgromadzenie?" (Rdz 49:6) 7. Po doświadczeniu uprowadzenia Diny, Bóg nakazał Jakubowi opuścić Sychem i powrócić do Betel by wypełnił wcześniej złożony ślub/obietnicę. Przed wyjazdem jednak, Jakub nakazał członkom swego klanu, aby pozbyli się wszystkich swoich bożków (tj. "obcych bogów"). Dlaczego w obozie Jakuba znajdowały się takie bożki? Ponadto, dlaczego nie nakazał zniszczyć te bałwany, ale zamiast tego polecił tylko zakopać je pod drzewem? (Rdz 35:1-5) 8. W Betel, Bóg obejmuje Jakuba przymierzem Abrahama i po raz drugi zmienia mu imię na "Izrael" (Rdz 35:9-15). Jaki związek istnieje między tym zdarzeniem, a Aniołem JHWH zmieniającym imię Jakuba wymienionym wcześniej (Gen. 32:27-28)? 9. Parsza kończy się genealogią Ezawa, zwanego inaczej Edom, którego potomkowie stali się na trwałe wrogami narodu żydowskiego (Rdz 36). Żydowska tradycja czasami łączy Edom z Imperium Rzymskim, i dlatego uważa Hitlera za "dziecko Rzymu." Rzeczywiście, po Holocauście teologia została często wyrażana jako "teologia protestu." Dlaczego Hitlerowi dano władzę i moc do zamordowania tak wielu Żydów, w tym odebrania życia ponad miliona dzieci żydowskich? Dlaczego Bóg pozwala niegodziwym grzesznikom mieć władzę w tym świecie, zwłaszcza, gdy jesteśmy nauczeni modlić się: "Bądź wola Twoja na ziemi jak w niebie?" 10. W tej parszy, Jakub w końcu wraca do domu, aby zobaczyć swego ojca, ale Tora milczy o ich spotkaniu. Wkrótce potem Izaak zmarł. Jak myślisz, co mogło być powiedziane między tymi dwoma mężczyznami? (Rdz 35:27-29) 11. Wiele różnych Pism wydaje się sugerować, że "Rachel" jest symboliczną matką Żydów. Ale Oprócz opowieści o jej śmierci podczas porodu Beniamina, jednak, nie ma żadnego innego wydarzeniem wymienionego w Torze, które odnosi się do jej "płaczu nad jej dziećmi ", i dla tego można przypuszczać, że to Jeremiasz był tym kto chciał, żeby zarówno on, jak i jego matka zginęła w dniu urodzin (Jer. 20:14-15) - odwołując się do jej pamięci jako doskonałej matki Izraela, która podziela smutek i cierpienie jej potomków. Pogląd, że Rachel jest symbolem dzieci Izrael jest dodatkowo wspierany w Amosa 5:15, kiedy cały naród Izraela jest nazywany od imienia jej pierworodnego Syna Józefa. Dyskutuj. PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAIJSZLACH (w ujęciu judaizmu ortodoksyjnego wg. Pardes Lauder) PYTANIA: 1. Jakiego rodzaju posłańców Jaakow wysłał do Ezawa? 2. Dlaczego Jaakow zarówno "obawiał się", jak i "był zatroskany"? 3. Na jakie trzy sposoby Jaakow przygotowywał się na spotkanie z Ezawem? 4. Gdzie i dlaczego schowana była Dina? 5. Dlaczego Jaakow - pomogłszy swojej rodzinie przeprawić się przez rzekę - pozostał sam po drugiej stronie rzeki? 6. Co musiał zrobić anioł zanim Jaakow zgodził się puścić go wolno? 7. Co uleczyło nogę Jaakowa? 8. Dlaczego Ezaw uściskał Jaakowa? 9. Dlaczego Josef stanął pomiędzy Ezawem a Rachelą? 10. Co stało się z 400 ludźmi, którzy towarzyszyli Ezawowi? 11. W jakim dniu tygodnia Jaakow rozbił obóz w pobliżu Szechem?

15 12. Co złego zrobili Szimon i Lewi, kiedy zabili mieszkańców miasta Szechem? 13. Co oznacza imię "Beniamin?" Dlaczego Jaakow tak właśnie go nazwał? 14. Kto urodził się razem z Beniaminem? 15. Dlaczego w 35 wierszu 22 rozdziału Księgo rodzaju Tora stwierdza "Synów Jaakowa było dwunastu"? 16. Ile lat miał Jaakow kiedy bracia sprzedali Josefa? 17. Ezaw zmienił imię swojej żony z Ahaliwama na Jehudis. Dlaczego to uczynił? 18. Jakim trzem kategoriom ludzi przebacza się grzechy? 19. Dlaczego Ezaw opuścił Kraj Kanaan? 20. Pod jakim jeszcze imieniem znany jest Magdiel? ODPOWIEDZI: 1. 32,4 - Aniołów ,8 - Obawiał się, że może zostać zabity. Zatroskany był z powodu tego, że być może będzie musiał zabić. 32,9 - Przesłał dary, modlił się i przygotowywał się do wojny ,9 - Przesłał dary, modlił się i przygotowywał się do wojny ,23 - Jaakow ukrył ją w skrzyni, tak aby Ezaw aby nie mógł jej zobaczyć i nie zapragnął ożenić się z nią ,25 - Wrócił tam dlatego, aby zabrać jakieś małe skrzynki, które pozostawił ,27 - Musiał przyznać, że błogosławieństwo udzielone przez Jicchaka sprawiedliwie przypadło Jaakowowi ,32 - Promienie słoneczne ,4 - Dlatego, że kiedy zobaczył, jak wiele razy Jaakow mu się kłania, zrobiło mu się go żal ,7 - Aby nie pozwolić Ezawowi na wpatrywanie się w nią ,16 - Odchodzili po cichu jeden po drugim ,18 - W piątek po południu ,25 - Działali samowolne, bez poradzenia się swojego ojca Jaakowa ,18 - Ben-Jemin oznacza "Syn południa". Jaakow tak go nazwał, ponieważ był on jedynym jego synem urodzonym w Kraju Izraela, a więc na południe od Aram Naharaim ,17 - Jego dwie siostry - bliźniaczki ,22 - Aby podkreślić, ze wszyscy oni - wliczając w to Reuwena -byli sprawiedliwymi ludźmi ,29 - Sto osiem lat (108) ,2 - Aby oszukać swojego ojca Jicchaka, tak aby ten uwierzył, że Ezaw przestał być bałwochwalcą ,3 - Tym, którzy przechodzą na judaizm, którzy obejmują stanowisko przywódcy i którzy pobierają się ,7 - Wstydził się bowiem tego, że sprzedał swoje prawo pierworództwa ,43 - Pod imieniem Romi (Rzym). BŁOGOSŁAWIEŃSTWO KOŃCOWE: Kopiowanie i dalsze rozpowszechnianie jest dozwolone, a nawet bardzo wskazane według zasady: Darmo wzięliście, darmo też dawajcie