Gmina Mstów. dobre miejsce na wypoczynek i rekreację

Transkrypt

1 Gmina Mstów dobre miejsce na wypoczynek i rekreację

2 Miejsca pełne uroku Panorama Mstowa od płd. K rajobraz gminy wpisany w dolinę rzeki Warty zaskakuje swoim urokiem. To tędy przed wiekami biegł ważny trakt handlowy z Krakowa do Wrocławia o nazwie strata magna. Dał on początek dawnemu miastu Mstów z przeprawą rzeczną i komorami celnymi. Dziś malownicze tereny gminy Mstów przyciągają coraz większą liczbę turystów pieszych i rowerowych, kajakarzy i wędkarzy. Charakterystyka gminy Gmina wiejska Mstów (119,84 km2) leży w płn.-wsch. części powiatu częstochowskiego, na terenie woj. śląskiego. Jej ludność liczy ok. 10,6 tys. osób. Tutejsze lasy zajmują 13% powierzchni, a użytki rolne 79%. Wśród tych ostatnich jest dużo sadów owocowych, przeważnie jabłoniowych (jonagored, champion, ligol, golden, idared i gala). Pod względem administracyjnym gminę tworzą 22 wsie (18 sołectw). Należą do nich: Brzyszów, Cegielnia, Gąszczyk, Jaskrów, Jaźwiny, Kłobukowice, Kobyłczyce, Krasice, Kuchary, Kuśmierki, Latosówka, Łuszczyn, Mstów, Małusy Małe, Małusy Wielkie, Mokrzesz, Pniaki Mokrzeskie, Siedlec, Srocko, Rajsko, Wancerzów i Zawada. Przez gminę biegnie droga wojewódzka nr 786 (Częstochowa Kielce). Nazwa i herb Nazwa miejscowości sięga prawdopodobnie czasów pierwszych Piastów i wywodzi się od imienia Msta lub Miesta. Może też pochodzić od zawołania dowódcy lub przywódcy plemienia Słowian, którzy założyli tutaj swą osadę. Średniowieczny rodowód ma również herb Mstowa. Na jego niebieskiej tarczy widnieje ręka z dwoma skrzyżowanymi kluczami. Z kolei XVI-wieczna pieczęć miasta zawierała rysunek infuły i pastorału. Taki sam jak w herbie ówczesnego właściciela Mstowa Zakonu Kanoników Regularnych św. Augustyna. Działalność gospodarcza W gminie Mstów istnieje ponad 600 podmiotów gospodarczych. Wśród nich jest kilka zakładów produkcyjnych, któ- Kamieniołom Latosówka re zatrudniają po kilkadziesiąt osób. Do największych należą Przedsiębiorstwo Wielobranżowe DEMAR oraz Zakład Górniczy Latosówka. DEMAR to znany w Polsce i na świecie producent obuwia profesjonalnego, w tym: ochronnego, roboczego, myśliwskiego i wojskowego. Natomiast Latosówka wchodzi w skład dużego koncernu materiałów budowlanych CEMEX-POLSKA. W ostatnich latach gmina stała się również znana z produkcji sadowniczej. Święto Jabłka Owocowo w Mstowie Sady owocowe w gminie zajmują ponad 200 ha. W większości są to sady jabłoniowe, leżące w sołectwach: Siedlec, Wancerzów i Zawada. I choć część z nich powstała jeszcze w okresie międzywojennym, to dziś są systematycznie odnawiane i unowocześniane. Dzięki temu, miejscowi sadownicy otrzymują wiele nagród i wyróżnień. W 2013 roku gmina po raz pierwszy zorganizowała tutaj dużą imprezę plenerową Święto Jabłka Owocowo w Mstowie (15 września). Podczas jej trwania na mstowskim rynku sprzedawano wspaniałe jabłka i raczono się nimi pod różną postacią (m.in. soki, piwo, cydr i ciasta). Imprezie towarzyszyły występy zespołów folklorystycznych, konkursy dla dzieci i dorosłych, jabłkowy spływ kajakowy oraz puszczanie lampionów. Kolejna edycja tego święta odbędzie się 14 września 2014 r. Przyroda i rekreacja Malownicze wzniesienia z szachownicą pól, sadów i lasów oraz rzeka Warta, to turystyczny raj dla miłośników pieszych i rowerowych wędrówek, rajdów konnych i spływów kajakowych. Ponad 60% obszaru gminy leży w granicach i otulinie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. W 2008 r. w Wąwozie Małuskim powstał użytek ekologiczny Golizna, który chroni zbiorowiska flory stepowej i naskalnej. Podobny użytek ma również objąć górę Wał w Mstowie (4 ha). Przez gminę biegną trzy szlaki piesze, trzy trasy rowerowe oraz trasy konna i kajakowa. Dumą Mstowa są nowoczesne tereny rekreacyjno-sportowe wokół Skały Miłości i Góry Szwajcera (5 ha). Tworzą je m.in.: boiska sportowe, alejki spacerowe, place zabaw dla dzieci, zadaszone miejsca do grillowania oraz piaszczyste plaże nad zbiornikiem Tasarki. Zalew Tasarki Co roku w gminie Gminny Turniej Tenisa Stołowego (V) Noc Świętojańska (VI) Turniej Piłki Nożnej Sołectw o Puchar Wójta Gminy Mstów (VII) Ogólnopolski Wyścig Kolarski o Puchar Wójta Gminy Mstów (VII) Spływ kajakowy rzeką Wartą (VII, VIII) Święto Jabłka-Owocowo w Mstowie (IX) Pożegnanie lata (IX) Święto Muzyki Turniej Melomana (X) 2 3

3 Z historii Mstowa i okolic Mstów w latach 30. XX w. N ajstarsze ślady miejscowego osadnictwa sięgają epoki górnego paleolitu (ok tysięcy lat p.n.e.). Natomiast sam Mstów istniał już zapewne przed 1144 r., czyli datą śmierci Piotra Dunina Włostowica fundatora kościoła pod wezwaniem Pięciu Braci w Mstowie. Wzmianka na ten temat znalazła się w zapiskach średniowiecznego kronikarza, Jana Długosza. Grodzisko Gąszczyk Na Jurze odkryto już ponad 50 grodzisk, które są pozostałościami po grodach lub osadach obronnych z okresu wczesnego średniowiecza (V-XI w.). Zazwyczaj mają one postać wielobocznych wzniesień, ze śladami drewniano-ziemnych wałów. Wśród nich jest również grodzisko Gąszczyk w Mstowie-Podlesiu. Ten dawny obiekt, w kształcie nieregularnego czworokąta, zajmował skalne wzgórze na prawym brzegu rzeki Warty (0,98 ha). Od strony płn. i zach. otaczał go wał wybudowany na stromym zboczu. Natomiast od wsch. dostępu do niego broniły podwójny wał i sucha fosa. Prawdopodobnie szczyty wałów wieńczył drewniany częstokół, a nad wejściem wznosiła Strażacy na rynku w Mstowie lata 30. XX w. się drewniana wieża bramna. W latach badania archeologiczne prowadzili tutaj naukowcy z Muzeum Częstochowskiego i Uniwersytetu Śląskiego. Na miejscu odkryto pozostałości po osadzie ludności kultury łużyckiej ( r. p.n.e.) oraz grodzie z IX-X w. Wśród znalezisk były m.in. fragmenty naczyń ceramicznych (ok. 600), szpila z brązu oraz prażnica do przygotowywania posiłków. Początki miasta Mstów, leżący na pograniczu Małopolski i Śląska, od XII w. umiejętnie korzystał z rozwoju handlu i rzemiosła. Przez jego okolice biegł szlak handlowy z Krakowa do Wrocławia i Poznania. Nad brzegami rzeki Warty działały komory celne, a w samym Mstowie regularnie organizowano targi. W 1193 r. papież Celestyn III wydał bullę na mocy której powstała tu filia klasztoru kanoników regularnych na Piasku z Wrocławia. Wymiana handlowa wzbogacała zarówno klasztor jak i mieszkańców wsi. Ważną datą w historii miejscowości stał się 10 czerwca 1279 r. To wtedy książę Bolesław Wstydliwy zezwolił Wilhelmowi opatowi klasztoru, na założenie miasta. Średniowieczny układ przestrzenny rynku oraz odchodzących od niego ulic zachowały się do dziś. Trudne lata Z początkiem XV w. dla Mstowa nastały nieco gorsze czasy. Wtedy też groziła mu utrata praw miejskich (1428 r.). Jednak ostatecznie zapobiegła temu interwencja przełożonego klasztoru. Dzięki niej starosta krakowski wydał nowy dokument, potwierdzający wcześniej nabyte przywileje miasta. W ówczesnych latach Mstów liczył 500 mieszkańców i słynął z produkcji doskonałej wełny. Jego dalszy rozwój zahamowało przeniesienie władz wspólnoty (opola mstowskiego) do zamku w Olsztynie. W 1655 r. zabudowania miasta i klasztoru padły ofiarą najazdu szwedzkiego. Później niszczyły je również liczne pożary i podtopienia wodami Warty. Pod zaborami Podczas drugiego rozbioru Polski Mstów znalazł się pod zaborami rosyjskim i pruskim. Jego prawobrzeżna część, z rynkiem i ratuszem, przypadła Rosjanom. Natomiast pozostała część miasta (z klasztorem) była pod panowaniem pruskim. W 1819 r. istniało tutaj ponad 100 warsztatów rzemieślniczych, m.in. włókienniczych i szewskich. Dzięki popularnym jarmarkom ożywił się również handel. W 1863 r. miejscowa ludność masowo uczestniczyła w powstaniu styczniowym. Po jego poraż- Królowie tu bywali... W 1327 r. w mstowskim klasztorze przebywał król Władysław Łokietek. Wtedy też w zamian za Włodowice przyznał zakonnikom Morsko, Komorniki i Skarżyce. Jednocześnie Łokietek nadał zgromadzeniu kanoników prawo osadzania wiosek klasztornych na prawie magdeburskim oraz zwolnił je z opłat. Dwukrotnie w Mstowie gościł król Kazimierz Jagiellończyk. Pierwszy raz w 1450 r. w drodze z Krakowa do Poznania. Z kolei w 1474 r. wyznaczył tu punkt zborny pospolitego ruszenia szlachty przeciw królowi Węgier, który najechał wcześniej ziemie śląskie. Zespół stodół w Mstowie 1967 rok ce, na mocy dekretu cara, Mstów utracił prawa miejskie (1870 r.). W XX wieku Po I wojnie światowej Mstów kilkakrotnie zabiegał o przywrócenie praw miejskich. Niestety nie udało się tego dokonać. W okresie międzywojennym mieszkało w nim ponad 2,1 tys. osób, które przede wszystkim zajmowały się rolnictwem i handlem. Z tej liczby 37,6% stanowili Żydzi (1921 r.). Podczas II wojny światowej Niemcy zesłali ich do obozu zagłady w Treblince, gdzie prawie wszyscy ponieśli śmierć. Tragiczne lata okupacji nie ominęły też ludności polskiej. Po zakończenia wojny Mstów był jedną ze wsi gminy Wancerzów. Taki stan trwał do 1972 r., kiedy to utworzono nową gminę wiejską z siedzibą w Mstowie. W 1993 r. uroczyście obchodzono tutaj 800-lecie założenia miejscowości. 4 5

4 Warta rzeka niezwykła Spływ... kajakowy Wartą 6 P rzez Mstów płynie Warta, trzecia co do długości rzeka w Polsce (808,2 km). Jeden z jej górnych odcinków chroni obszar Natura 2000 Przełom Warty koło Mstowa. Jego cenne przyrodniczo tereny obejmują m.in. starorzecza Warty z licznymi gatunkami roślin i zwierząt (100,6 ha). Wokół Góry Szwajcera Warta na wysokości Mstowa płynie u podnóża legendarnej Skały Miłości (gstr. 10) oraz Góry Szwajcera. W ostatnich latach wzdłuż jej brzegów powstały atrakcyjne tereny sportowo-rekreacyjne. Ciągną się one od budynku Urzędu Gminy, aż po zbiornik Tasarki. Tworzą je m.in. boiska sportowe, platformy widokowe, altanki, parkingi oraz alejki spacerowe. Jedną z nich dojdziemy na szczyt Góry Szwajcera (punkt widokowy), który otacza ścieżka zdrowia. Natomiast zimą na zboczach góry działa Snowpark. Zbiornik Tasarki Ten nieduży zbiornik powstał w zakolu Warty, u podnóża Góry Szwajcera (płd.). Jest zasilany krystalicznie czystą wodą z pobliskich źródeł. Nad brzegiem zbiornika, otoczonego piaszczystą plażą, Zbiornik Tasarki pomost zbudowano drewniany pomost. Latem to doskonałe miejsce kąpieli dla dorosłych i dzieci (brodziki). Po jego wschodniej stronie istnieją również: place zabaw dla dzieci, miejsca do grillowania, scena plenerowa oraz boisko do piłki plażowej. Wszystkie tutejsze obiekty wykonane są z naturalnych materiałów, drewna i kamienia wapiennego. Kajakarze na start! Rzeka Warta jest miejscem popularnych spływów kajakowych. Jeden z jego odcinków biegnie od Bramy Mirowskiej do Mstowa. Płynąc nią w kierunku Jaskrowa, mijamy m.in. wzgórze Przeprośna Górka (Sanktuarium św. Ojca Pio) oraz wzgórze Gąszczyk ze śladami dawnego grodziska. Za mostem w Jaskrowie jej naturalne koryto, coraz bardziej meandruje. Z kolei wpływając już do Mstowa, ujrzymy Dobrą Górę i zespół starych stodół. Nieco dalej możemy też podziwiać zabudowania klasztoru kanoników regularnych i Skałę Miłości. Ten odcinek wodnej wędrówki kończy zawinięcie do przystani w Mstowie, nieopodal zbiornika Tasarki. Spływy kajakowe Wartą towarzyszą różnym imprezom organizowanym przez Urząd Gminy w Mstowie. Legenda tablica informacyjna ulice, drogi przejezdne teren zabudowany; przemysłowy budynki: mieszkalne, użyteczności publicznej, przemysłowe las; zieleń urządzona; plaża miejsce uprawiania sportów zimowych zasięg terenów rekreacyjnych chodnik; schody molo boiska: wielofunkcyjne do piłki siatkowej do piłki plażowej skała plac zabaw altana, miejsce do grillowania platforma widokowa, punkt widokowy scena miejsce wodowania kajaków parking sklep ławka elementy ścieżki zdrowia 7

5 Klasztor w Mstowie Wzgórze klasztorne od. płd. zach. Z akon kanoników regularnych laterańskich założono w 1059 r. Jednak jego początki sięgają wspólnot kleryckich, które tworzono już w IV w. Na ziemie polskie kanonicy regularni przybyli w XI/XII w. Swoje klasztory zakładali oni m.in. w Krakowie, Czerwińsku i Wrocławiu. Wkrótce też filią tego ostatniego stał się zespół klasztorny w Mstowie- -Wancerzowie, powstały w 1218 r. Biskupi i królowie Przed wiekami Mstów podejmował wielu znakomitych gości. W 1212 r. arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz, zwołał tutaj sławny zjazd biskupów polskich. W czerwcu 2012 r., z okazji 800-lecia tego historycznego wydarzenia, ponownie goszczono tu najwyższych dostojników kościelnych z całego kraju. Ich dwudniowy zjazd uświetniła międzynarodowa konferencja naukowa. Przed wiekami mury klasztoru odwiedzali również królowie: Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło i Kazimierz Jagiellończyk. Wojenne losy W średniowieczu Mstów pełnił ważne funkcje nadgraniczne (przeprawa rzeczna Mur obronny z basztą i komora celna). Dlatego też miejscowość często napadały bandy rabusiów oraz oddziały książąt śląskich. Taki los spotykał również klasztor, który z czasem wzmocniły drewniano- ziemne umocnienia (I poł. XVII w.). W 1655 r. przez Mstów przetoczył się najazd szwedzki. Później dalsze zniszczenia miasta i klasztoru były udziałem wojsk rosyjskich (1709 i 1768 r.) oraz pruskich (1789 i 1793 r.). Podczas I wojny światowej w murach klasztoru schroniły się wojska niemieckie, ostrzeliwane przez artylerię rosyjską. Poczynione wówczas uszkodzenia naprawiono dopiero w latach Pod koniec II wojny światowej Niemcy wybudowali w jego pobliżu wojskowe lotnisko polowe. Klasztorne życie Na przestrzeni wieków w klasztorze mieszkało stale zakonników. Działały przy nim szpital, szkoła parafialna i studium kapłańskie. Po II rozbiorze Polski znalazł się on w zaborze pruskim (1793 r.). Wkrótce też jego dobra sekularyzowano, a sam budynek w 1823 r. przekazano miejscowej parafii. Powyższy stan uległ zmianie w 1990 r., kiedy to kanonicy regularni powrócili do Mstowa. Dziś ich kościół jest nie tylko miejscem kultu religijnego. W jego wnętrzu odbywają się również koncerty muzyki klasycznej. Koncert we wnętrzu kościoła Cudowny obraz Matki Bożej Obecny zespół klasztorny obejmuje sanktuarium Wniebowzięcia NMP, budynki klasztorne oraz mur obronny z basztami. Późnobarokowa świątynia ma układ bazylikowy i pochodzi z XVIII w. W jej wnętrzu znajduje się 11 ołtarzy i słynący łaskami obraz Matki Bożej Mstowskiej Miłosierdzia z I poł. XVII w. Jego koronacji w lipcu 2000 r. dokonał arcybiskup częstochowski Sławomir Nowak. W kościele przechowywane są relikwie św. Walentego. Do zabytków świątyni należą m.in. drzwi do zakrystii z XV w. oraz rokokowy chór muzyczny. Równie zabytkowy jest trójskrzydłowy budynek To ciekawe! założycielem mstowskiego klasztoru był biskup krakowski Iwo Odrowąż (1218 r.) do 1326 r. parafia w Mstowie obejmowała swoim zasięgiem Częstochowę i Olsztyn ponad tysiąc monet z XIV XVI w. znaleziono nieopodal klasztoru po 1945 r. klasztorny, pamiętający jeszcze czasy fundacji klasztoru. Jego podziemia kryją obszerne, gotyckie piwnice. Mur obronny i baszty Do dziś zachowane fortyfikacje klasztoru pochodzą z I poł. XVIII w. Tworzą je kamienno-ceglany mur obronny z dziesięcioma basztami. Pięć baszt ze strzelnicami stoi w jego narożnikach, po dwie od strony wsch. i zach. oraz jedna od strony płn. Do klasztoru dawniej wiodły dwie bramy główna (płd.) oraz gospodarcza (wsch.). Z kolei południową część muru dodatkowo chroniła kordegarda wartownia. Rzut klasztoru Kościół Brama główna Wejście do klasztoru Dzwonnica/dawny budynek bramny Pozostałości baszty północnej Mur obronny Baszty Budynki klasztorne Dawna wartownia 8 9

6 Turystyka, sport i rekreacja Rynek w Mstowie G mina Mstów jest bardzo przyjazna turystom. Jej atutem są ciekawe miejsca przyrodnicze, zabytki świeckie i sakralne oraz obiekty sportowo-rekreacyjne. Ich poznawaniu sprzyjają szlaki piesze i trasy rowerowe. Dużo atrakcji czeka tu na kajakarzy (gstr. 6 i 7), wędkarzy i miłośników jazdy konnej. Ponadto jest ona organizatorem wielu znanych imprez promujących sport i aktywny wypoczynek. Spacer po Mstowie Najcenniejszym zabytkiem gminy jest klasztor kanoników regularnych w Wancerzowie (gstr. 8 i 9). Przez wieki należał on do sąsiedniego Mstowa, który w latach nosił prawa miejskie. Średniowieczny rodowód tej miejscowości przypomina układ rynku i pobliskich ulic. To tutaj odbywały się słynne targi, a dziś organizowane są m.in. imprezy plenerowe. Na rynku stoi pomnik Adama Mickiewicza z 1955 r. Natomiast ścianę budynku nr 17 zdobi tablica ku czci Tadeusza Kościuszki z 1917 r. Kilkaset metrów na płd. od niego wznosi się Góra Ściegna (281 m n.p.m.) z pozostałościami XIX-wiecznego zespołu stodół. Z kolei na przeciwległym wzgórzu Dobra Góra (279 m n.p.m.) znajduje się cmentarz osób zmarłych na cholerę w XIX w. Interesującym zabytkiem miejscowości jest kaplica cmentarna Św. Andrzeja Apostoła i św. Barbary z 1620 r. W Mstowie rośnie też dąb szypułkowy, będący pomnikiem przyrody (ul. Wolności). Miłym zakończeniem tego spaceru są okolice Skały Miłości i Góry Szwajcera (266 m n. p. m.) punkt widokowy. Skała Miłości platforma widokowa Legenda o Skale Miłości U podnóża Skały Miłości w Mstowie bije źródło, które ponoć przed wiekami miało cudowne moce. Pewnego razu po wodę wyruszyła do niego młoda dziewczyna. Miał to być ostatni ratunek dla jej śmiertelnie chorej matki. Jednak gdy nad źródłem zobaczyła ukochanego, rzuciła się w jego ramiona i zapomniała o bożym świecie. Tymczasem matka, zaniepokojona długą nieobecnością córki, sama dotarła do źródła. I tu na widok młodych, splecionych w miłosnym uścisku, wypowiedziała straszną klątwę, która zamieniła ich w wapienną skałę. Owce Z. Bigosińskiego w Mstowie Wapienne wzgórza W krajobrazie Jury Krakowsko-Częstochowskiej dominują malownicze doliny, wapienne wzgórza i skalne ostańce. Ich otoczeniem są m.in. bory sosnowe, lasy mieszane oraz cenne murawy kserotermiczne. Te ostatnie poddaje się tutaj zabiegom rekultywacyjnym w ramach programu Owca Plus Dzięki temu na wybranych terenach Jury możemy dziś spotkać stada pasących się owiec i kóz. Powrót do pasterstwa, poza korzyściami przyrodniczymi i ekonomicznymi, wpływa także na krzewienie kultury ludowej. Poza wcześniej opisywanymi wzgórzami Mstowa oraz wzgórzem Gąszczyk (Siedlec) znajdziemy tu również inne wzniesienia z bardzo dobrymi punktami widokowymi. Należą do nich m.in.: Rędzina 297 m n.p.m. (Gąszczyk), Skarzawa 322 m n.p.m.(małusy Małe) i Dupnica 312 m n.p.m (Mokrzesz). Z kolei dla pielgrzymów najważniejszym miejscem gminy jest Przeprośna Górka w Siedlcu. Przeprośna Górka Wzgórze Przeprośna Górka leży ok. 4 km na zach. od Mstowa. Jej płn. zbocze zajmuje uroczysko Gąszczyk, porośnięte grądem subkontynentalnym (7 ha). Jego cenny drzewostan tworzą: lipa szerokolistna, grab, buk, dąb szypułkowy i klon zwyczajny. Blisko samego wierzchołka wzgórza odkryjemy też oczko wodne (100 m²). Na tej wysokości to rzadkie zjawisko geomorfologiczne. Już od ponad 300 lat Przeprośna Górka jest tradycyjnym miejscem odpoczynku pielgrzymów zdążających na Jasną Górę. To stąd widać wieżę częstochowskiego klasztoru i to tutaj wierni proszą Boga o wybaczenie za popełnione grzechy. W 1994 r. na jej szczycie stanął kościół Ośmiu Błogosławieństw Świętych Archaniołów Michała, Sanktuarium św. Ojca Pio Gabriela i Rafała. Wtedy też w dolnej kaplicy świątyni umieszczono relikwie św. Ojca Pio. Konsekracji sanktuarium dokonano we wrześniu 2011 r. Jednocześnie na zach. stoku wzgórza powstały stacje Drogi Krzyżowej, autorstwa częstochowskiego rzeźbiarza, Szymona Wypycha. Okoliczne wędrówki Na płn. od Mstowa, obok wsi Latosówka i Cegielnia, znajduje się spory kamieniołom wapienia. Jest on własnością zakładu górniczego Latosówka. Teren kopalni, raz w miesiącu, mogą zwiedzać tylko grupy do 25 osób. Jednak wcześniej konieczne jest zgłoszenie telefoniczne (tel ). Natomiast w pobliskiej miejscowości Cegielnia organizowane są tradycyjne wiejskie jarmarki (poniedziałki). Stąd niedaleko już do Kłobukowic, 10 11

7 Neogotycki pałac w Kłobukowicach gdzie zachował się zabytkowy park z lipami, kasztanowcami i jaworami (10 ha). W jego otoczeniu stoją: neogotycki pałac z XIX w. oraz XVIII-wieczny spichlerz i budynek dworski. Przed I wojną światową pałac ten był własnością sławnych śpiewaków operowych, braci Jana i Edwarda Reszków. Według podań, ich duchy do dziś nawiedzają to miejsce. Z kolei w Małusach Wielkich wznosi się dwór otoczony parkiem z II poł. XIX w. Do 1939 r. należał on do Adolfa Steinhagena.Obok dworu, przy drodze, spotkamy też zabytkową kapliczkę z drewna. Małusy w Liber Beneficiorum wzmiankował kronikarz Jan Długosz (XV w.). W wędrówce po gminie warto też odwiedzić Krasice, gdzie znajduje się symboliczny Grób Pątników. To w tym miejscu Prusacy wymordowali uczestników pielgrzymki warszawskiej (1792 r.). Raj dla wędkarzy Warta to prawdziwy raj dla wędkarzy. Przez gminę Mstów płynie ona na długości kilkunastu kilometrów. Jej brzegi porastają trzciny, topole i olchy. Dno rzeki przeważnie jest piaszczyste i stosunkowo płytkie (do 1,5 m). Jednak występują również trzymetrowe głębiny, gdzie chętnie żerują ryby ponad 20 gatunków. Wśród nich są m.in. płocie, okonie, szczupaki, sandacze, leszcze, jazie, pstrągi i klenie. Dzięki systematycznemu zarybianiu w jej wodach żyją również: bolenie, lipienie, miętusy, węgorze i świnki. Szczególnie cenione przez wędkarzy są starorzecza Warty doskonałe łowiska linów, karasi i karpi. Gmina Mstów słynie m.in. z corocznych zawodów wędkarskich o puchar wójta gminy. Ale nie tylko, bo jest ona także oficjalnym opiekunem szlaku kajakowego Warty. Po zagospodarowaniu góry Kamień i okolic zbiornika Tasarki (m.in. przystań kajakowa), Szczupak złowiony w Warcie Kompleks rekreacyjno-sportowy w Mstowie powstały tu znakomite warunki do organizowania spływów kajakowych. W przypadku braku własnego sprzętu pomocą służy m.in. wypożyczalnia kajaków Henryka Dworaka ( Sport to zdrowie Dumą Mstowa jest Ludowy Klub Sportowy Warta Mstów założony w 1947 r. W piłkę nożną grają tu trampkarze, juniorzy i seniorzy. Dzięki wsparciu wielu instytucji i osób prywatnych dyscyplina ta cieszy się w gminie dużą popularnością. Obecnie zespół jego seniorów zajmuje I miejsce w częstochowskiej klasie A. Klub ma stadion przy ul. Sportowej 1. W 2013 r. otwarto przy nim nowoczesny kompleks rekreacyjno-sportowy. W jego skład wchodzą boiska sportowe ze sztuczną nawierzchnią, budynek wielofunkcyjny (m.in. sala gimnastyczna i zaplecze socjalno-sanitarne) oraz parkingi. Ten ogólnodostępny obiekt jest również miejscem imprez plenerowych. Bazę sportową gminy uzupełniają nowoczesna hala Zespołu Szkół w Mstowie oraz pełnowymiarowe boisko w Mokrzeszy. Na jej terenie organizowane są zawody kolarskie, turnieje tenisa stołowego i zawody o Jurajski Puchar w Nordic Walking. Zawody nordic walking w Mstowie Pieszo, rowerem, konno i kajakiem Szlaki piesze Szlak Warowni Jurajskich (dł. 154 km/ kolor niebieski). Trasa: Rudawa Mstów Przebieg na terenie gminy: Szyszki Małusy Wielkie Mstów Szlak Jury Wieluńskiej (dł.106,5 km/ kolor czerwony). Trasa: Częstochowa Wieluń Przebieg na terenie gminy: Przeprośna Górka Wancerzów Cegielnia Latosówka skraj Lasu Chorzenickiego Trasy rowerowe Szlak Rowerowy Zygmunta Krasińskiego (dł. 73,0 km/kolor zielony). Trasa: Myszków Częstochowa Przebieg na terenie gminy: Krasice Mstów Przeprośna Górka Szlak Rowerowy Przełomu Warty (dł. 31,5 km/kolor żółty). Trasa: Mstów Częstochowa Przebieg na terenie gminy: Brzyszów Małusy Małe Mstów Szlak Rowerowy Olsztyński (dł. 78,3 km/ kolor czarny). Trasa/pętla: Częstochowa Mirów Częstochowa Raków Przebieg na terenie gminy: Małusy Wielkie Srocko Szlak Rowerowy 7 Szkół (dł. 24 km/ kolor czarny). Trasa/pętla: początek i koniec w Rudnikach Przebieg na terenie gminy: Jaskrów Mstów Kłobukowice Latosówka Szlak konny Szlak Konny Jury Wieluńskiej (dł. 102 km). Trasa: Mirów/k. Częstochowy (TKKJ Pegaz) Rychłowice Przebieg na terenie gminy: uroczysko Gąszczyk Mstów Las Chorzenicki Szlak kajakowy Szlak kajakowy rzeka Warta (dł. 33 km) Trasa: Częstochowa Rajsko Odcinek w granicach gminy: Brama Mirowska Jaskrów Mstów Rajsko Kłobukowice 12 13

8 Wybrane adresy w gminie 14 Rynek w Mstowie INSTYTUCJE Urząd Gminy ul. 16 Stycznia 14 tel , fax Gminny Ośrodek Kultury pl. Mickiewicza 17 tel Biblioteka Gminna pl. Mickiewicza 17 tel Przychodnia lekarska VENA ul. 16 Stycznia 14 tel Samodzielny Publiczny ZOZ Zespół Ośrodków Zdrowia Gminy Mstów ul. Wolności 58 tel Apteka Aronia ul. Wolności 58 tel Apteka Aronia ul. 16 Stycznia 14 tel Apteka Aronia Mokrzesz, ul. Kościelna 18 A tel Bank Spółdzielczy ul. 16 Stycznia 14 tel tel./fax: Cegielnia wiaty targowe Parafia p.w. Wniebowzięcia NMP w Mstowie Kanonicy Regularni Laterańscy ul. Targowa 2 Wancerzów tel Spływ Wartą USŁUGI KAJAKOWE Henryk Dworak Kanumi tel , czest.pl Warta Częstochowa Wioletta Pikos tel WOPR Częstochowa Kajakowo spływy kajakowe tel NOCLEGI Agrogospodarstwo DOLINA WARTY Cegielnia, ul. Leśna 4 tel , kom dolinawarty@wp.pl dolinawarty Agrogospodarstwo AMONIT Wancerzów, ul. Targowa 31 tel , ewjana@onet.eu Agrogospodarstwo ARONIA ul. Wolności 58 tel , Pokoje gościnne Jaskrów, ul. Częstochowska 244 tel Pokoje gościnne ul. Wolności 54 tel , Pokoje gościnne Wancerzów, ul. Wyzwolenia 83 tel Agrogospodarstwo ARONIA Mokrzesz, ul. Kościelna 18 a tel Kemping Flowcamp Kuśmierki 15 tel flow.camp@gmail.com ZSP w Jaskrowie LOKALE GASTRONOMICZNE Karczma Rzym pl. Mickiewicza 12 tel Pizzeria Smażalnia ryb CICHA WODA ul. Wolności 59 tel Imprezy Okolicznościowe Jabłoniowy Sad Ul. Częstochowska 2 tel ROZMARYN obiady domowe Jaskrów, ul. Częstochowska 47 Tel KLUBY SPORTOWE działające na terenie Gminy Mstów: Ludowy Klub Sportowy WARTA Mstów Klub Sportowy ISKRA Mokrzesz iskra-mokrzesz.futbolowo.pl Klub Sportowy BIAŁA GWIAZDA Krasice bialagwiazda-krasice. futbolowo.pl Koszykarski Klub Sportowy w Mstowie Uczniowski Ludowy Klub Sportowy MSTOWIAK w Mstowie Uczniowski Klub Sportowy MOJAK w Mokrzeszy Klub Sportowy DRAGON Ponik INNE ATRAKCJE Zwiedzanie kamieniołomu Latosówka Tylko dla grup zorganizowanych (do 25 osób) po uprzednim uzgodnieniu. Kopalnia jest udostępniana zwiedzającym raz w miesiącu. tel isbn Wydawca: Wydawnictwo Alatus Małgorzata Pleszyniak Katowice, ul. Pogodna 2 tel Redakcja i teksty: Jerzy Pleszyniak Konsultacja merytoryczna: Adam Markowski, Michał Maciaszczyk ks. Paweł Greń CRL, Andrzej Sochacki Zdjęcia: Wydawnictwo Alatus, Adam Markowski, Tomasz Gębuś, Michał Maciaszczyk Copyright by Wydawnictwo Alatus Wydanie II Katowice

9 Gmina Mstów ciekawe miejsca Latosówka Kuchary 13 1 Jaskrów Siedlec 12 Gąszczyk Srocko Cegielnia 3 2 Kłobukowice Wancerzów Łuszczyn 4 Rajsko MSTÓW 9 16 Zawada Brzyszów Małusy Małe Małusy Wielkie Kobyłczyce Krasice 18 Jaźwiny Mokrzesz Pniaki Mokrzeskie Kuśmierki 1 Kamieniołomy wapienia Latosówka (Latosówka, Jaskrów) 2 Miejsce tradycyjnych jarmarków (Cegielnia) 3 Zespół pałacowy z XIX w. (Kłobukowice) 4 Klasztor kanoników regularnych (Mstów-Wancerzów) 5 Zespół starych stodół (Mstów) 6 Dąb szypułkowy pomnik przyrody (Mstów, ul. Wolności) 7 Skała Miłości (Mstów) 8 Tereny rekreacyjno-sportowe (Mstów) 9 Tasarki torfowiska niskie (Mstów) 10 Grodzisko Gąszczyk wały słowiańskiego grodziska (Siedlec) 11 Przeprośna Górka (Siedlec) 12 Góra Mała Maryśka (Srocko) 13 Góra Duża Maryśka (Srocko) 14 Drewniana kapliczka (Małusy Wielkie) 15 Murowany dwór z 2 poł. XIX w. (Małusy Wielkie) 16 Użytek ekologiczny Golizna (Mstów) 17 Wzgórze Dupnica (Kobyłczyce) 18 Symboliczny Grób Pątników (Krasice) isbn