Budziszyn w pigułce Budyšin kompakt

Transkrypt

1 Budziszyn w pigułce Budyšin kompakt z planem miasta z měšćanskim planom Wiele wież. Lepsze widoki.

2 Serdecznie witamy w Budziszynie! Witajće k nam w Budyšinje! Leżący na Górnych Łużycach i cieszący się ponad letnią tradycją Budziszyn jest jednym z najbardziej interesujących średniowiecznych miast w Niemczech. Siedemnaście wież i bastionów wybudowanych kiedyś dla ochrony tego starego, handlowego miasta, a dzisiaj dumnie pozdrawiających podróżnych z wyżyn granitowych postumentów, to tylko część spośród 1300 zabytków. Grube mury wysoko ponad doliną Szprewy świadczą także o świetności i możliwościach obronnych miasta w minionych czasach. Wojny i pożary pozostawiły swoje ślady, jednak mieszkańcy Budziszyna ciężką pracą zawsze doprowadzali swoje miasto do ponownego rozkwitu. Od wieków żyją tutaj Niemcy i Łużyczanie, niewielki słowiański naród o bogatej kulturze. Tysiące turystów przybywa tu każdego roku na procesje U stóp Starego Wodotrysku wielkanocnych jeźdźców. Mają oni wówczas Łużyckie pisanki wielkanocne Budziszyńskie symbole: Stary Wodotrysk i kościół św. Michała Historyczna Pieczęć Miejska 16 17

3 Puchar Gronowy (przed 1650 r.), Muzeum Miejskie Wykład w Miejscu Pamięci 44 JVA Bautzen okazję podziwiać, w jaki sposób powstają przepiękne, łużyckie pisanki wielkanocne. Muzeum Miasta Budziszyn prezentuje najciekawsze eksponaty z historii miasta, zaś Miejsce Pamięci przypomina o cierpieniach ludzi w więzieniach miasta w czasach różnych dyktatur. W wybudowanym w 1904 roku więzieniu Budziszyn I, nazywanym także Żółtą Nędzą, z powodu żółtej cegły klinkierowej użytej do jego budowy, mieści się dzisiaj nowoczesna jednostka penitencjarna. Nie trudno uciec od zgiełku ulic handlowych i kiermaszów. Wąskie uliczki i schody prowadzą do uroczych zakamarków pięknie odrestaurowanego starego miasta, do potężnych baszt i romantycznych ruin. Z wielu malowniczych zakątków roztaczają się piękne widoki na zamek i Szprewę. 38 Budziszyńska Wiosna 4 Widok z Góry Protschenberg na Ortenburg

4 Niezliczone kawiarnie, restauracje, puby i historyczne oberże zapraszają do miłego spędzenia czasu. Podczas spokojnych, przyjemnych zakupów można w niektórych sklepach natknąć się jeszcze na gotyckie sklepienia. A w okresie adwentu, tuż przed Bożym Narodzeniem, na chyba najstarszym jarmarku świątecznym w Saksonii, między ratuszem i wieżą wznoszą się cudowne zapachy. Przez cały rok organizowane są różnorodne imprezy kulturalne, które zamieniają stare miasto w Budziszyński jarmark bożonarodzeniowy jedną wielką sceną artystyczną. Na najwyższym wzniesieniu miasta o wysokości 219 metrów znajduje się katedra św. Piotra. Nagrodą za wspinaczkę na wieże Budziszyna są piękne widoki: po stronie północnej na stawy i wrzosowiska, których część została uznana za rezerwat biosfery i wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, po stronie południowej Uliczne kawiarenki na Rynku Głównym Widok z wieży Reichenturm na dachy starówki 4 1

5 Wieża św. Mateusza zaś na ciekawe wzniesienia Górnych Łużyc. Znane na świecie produkty Budziszyna stają się jego czołowymi produktami eksportowymi. Są to na przykład tramwaje, organy oraz musztarda budziszyńska o pełnej gamie smaków: od słodkiego aż po ostry. W Budziszynie warto przenocować w starej wieży lub barokowym pałacyku mieszczańskim. 22c Nowy kemping znajduje się nad sztucznym jeziorem, które ostatnio staje się coraz bardziej popularnym miejscem odpoczynku. Na peryferiach miasta zlokalizowany jest park dinozaurów, w którym można znaleźć ponad dwieście olbrzymów z prehistorycznych czasów. Wyglądają one jak żywe. Ponadto jest tam plac zabaw ze ściankami do wspinaczki dla całej rodziny, a także wiecznie zielony labirynt oraz baseny na każdą porę roku. Miasto Budziszyn jest idealnym punktem wypadowym dla wycieczek w okolicę, gdzie zbiegają się granice 3 państw. Czarujące trasy turystyczne i rowerowe prowadzą z miasta do starych młynów, jezior, klasztorów, wspaniałych budowli i interesujących zabytków kultury przemysłowej. Podobnie jak kiedyś na via regia, tak dzisiaj tutaj u zbiegu łączących się 2 tras rowerowych spotykają się lub pielgrzymują na Górę Jakuba ogromne rzesze turystów. Saurierpark/Sauriergarten Przed murami miasta 18 Nocne symbole Röhrscheidtbad Gesundbrunnen

6 Warto zobaczyc (Wybór obiektów ze ścieżki historycznej Budziszyna) 1 2 Katedra Św. Piotra - jedyny kościół wielowyznaniowy (od 1524 r.) we wschodnich Niemczech, późnogotycki kościół halowy, kapituła przyklasztorna ze znaczącym skarbcem i barokowym portalem 4 Ratusz - budowla barokowa z wysuniętą wieżą, podwójnymi schodami i frontonem (1213, ) 16 Kościół Św. Michała - z ok.1429 r., od 1619r. kościół wspólnoty Łużyczan wyznania ewangelickiego 17 Stary Wodotrysk - (1558) Muzeum Techniczne i symbol miasta, 50 m wysokości, platforma widokowa, galeria i kawiarnia 18 Brama Młyńska - wybudowana ok.1500 r. dla ochrony doliny Szprewy, odbudowana w 1606 r. 20 Przejście przez mury miasta - utworzone w 1939 r., przejście do romantycznych tras widokowych 22 Ortenburg - osada powstała ok. 958 r., rozbudowana jako zamek graniczny, późnogotycki budynek główny, trzy renesansowe ściany szczytowe 22a Muzeum Łużyckie - historia, kultura, literatura Łużyczan od VI w. n.e. do czasów współczesnych 22c Wieża św. Mateusza - wzniesiona w latach , z kaplicą Św. Jerzego i pomnikiem M. Corvinusa 23a Ulica Zamkowa - domy po stronie północnej wzniesione po 1634 r. w stylu renesansowym, strona południowa z ok r. w stylu barokowym 25 Ruiny kościoła św. Mikołaja i cmentarz - założona w 1455 r. nekropolia wraz z ruinami późnogotyckiego kościoła Wieża Reichenturm - Krzywa Wieża Budziszyna ( ) odchylona o pionu 1,44 metra; ulica Reichenstraße (pierwsze wzmianki w 1359 r.) 32 Muzeum Miejskie - (1912), od 1991 r. Muzeum Regionalne Górnych Łużyc w Saksonii 38 Więzienie - wybudowane w latach z żółtego klinkieru, od 1990 r. jednostka penitencjarna dla 600 osób 44 Byłe więzienie Stasi Budziszyn II - od 1994 r. miejsce pamięci z wystawami 55 Niemiecko-Łużycki Teatr Ludowy - jedyny dwunarodowy teatr w Niemczech, w którym wystawia się sztuki reprezentujące trzy gatunki sceniczne Spree Burglehn Wendischer Kirchhof Friedensbrücke 22a Äußere Lauenstraße 25 22c Hauptmarkt Burgplatz Mönchsgasse Heringstr. Innere Lauenstr. 5 CENTRUM 55 Schloßstr. 23a Seminarstr Tz Cmentarz św. Mikołaja L

7 chirnerstraße Vor dem Gerbertor 5 5 Reisebusse Schützenplatz 38 Breitscheidstr $ i auengraben An der Petrikirche Kornstraße Reichenstr. Karl-Marx-Str. Gerberstr Wendische Str. $ Kornmarkt H Reisebusse Wendischer Graben Dr.-Maria-Grollmuß-Str. Kurt-Pchalek-Str. Steinstraße Töpferstraße Schäfferstraße Położenie: 50 km na wschód od Drezna u zbiegu trzech granic: Czech, Niemiec i Polski. Połączenia komunikacyjne: Autostrada A4, drogi krajowe B6, B96, B156, pociągi RE i IR do Görlitz i Drezna, droga pielgrzymkowa św. Jakuba, trasa rowerowa wzdłuż Szprewy, saksońskie miejskie trasy turystyczne Flinzstraße Muskaue Löbauer Str. B6 Goschwitzstraße Postplatz Weigangstraße Wallstraße H Busbahnhof 44 Bahnhofstraße 2 Taucherstraße Muzyka na Rynku Głównym Procesja Jeźdźców Wielkanocnych

8 Okolice Budziszyna (odległości podano w przybliżeniu) Miasto Schirgiswalde i zalew Sohland km Cunewalde z górami Czorneboh (561 m) i Bieleboh (499m) 13 km Mönchswalder Berg (449 m) 9 km Klasztor St. Marienstern w Panschwitz-Kuckau 20 km Rezerwat biosfery na terenach wypoczynkowych nad jeziorem Olbasee 14 km Guttau - wystawa dotycząca eksploatacji stawów 16 km Miasteczko Wilthen ze sławną gorzelnią z 1842 roku 14 km Stawy i wrzosowiska z olbrzymim dębem w Niedergurig (ok. 800 lat) 7 km Góra Kottmar (538m) - główne źródło Szprewy 30 km Architektura łużycka IMPRESSUM Gestaltung/Illustration: Fotografien: Tourist-Information/J.-M.Bierke,

9 Góra Löbau ( 447 m) z żeliwną wieżą 20 km Dom Kawalerii Neusalza-Spremberg wybudowany z muru łużyckiego 19 km Miasta historycznego związku sześciu miast Górnych Łużyc (łącznie z Budziszynem): Zgorzelec, Kamenz, Lubań, Löbau, Żytawa km Bad Muskau z parkiem wpisanym na listę światowego dziedzictwa 59 km Pałac barokowy Rammenau 26 km Cmentarz Łużycki Ralbitz oraz miejsce pielgrzymek Rosenthal 28 km Stary Młyn Wodny przy trasie rowero wej prowadzącej wzdłuż Szprewy w Obergurig 7 km Majątek Rietschen z charakterystycznymi drewnianymi domami 49 km Park geologiczny Nochten 38 km Muzeum Górnictwa Knapperode 35 km Olbrzymi dąb w Niedergurig Pressestelle Bautzen/A. Wucht, Stadtmuseum Bautzen/J. Matschie, DSVTh, Marketinggesellschaft Oberlausitz-Niede

10 Zawsze coś się dzieje Wesele Ptaków - 25 stycznia, przedstawienia w niemiecko-łużyckim Teatrze Ludowym od połowy stycznia Kolorowy Łużycki Kiermasz Pisanek - so/nie, 5 tygodni przed Wielkanocą Łużyckie procesje jeźdźców wielkanocnych, szukanie pisanek wielkanocnych - niedziela wielkanocna Palenie czarownic - 30 kwietnia Noc pubów - maj Budziszyńska Wiosna - pod koniec maja Długa noc muzeów Łużyckie Lato Muzyczne i Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Dętych Wyścig Smoczych Łodzi na Zalewie w Budziszynie - czerwiec Teatralne Lato w Budziszynie na zamku Ortenburg - od czerwca do sierpnia Święto Zalewu - sierpień Święto Wodotrysków - ostatni weekend sierpnia Budziszyńskie Tygodnie Musztardy - ostatni tydzień sierpnia i pierwszy tydzień września Dzień otwartych drzwi zabytków - pierwsza niedziela września Międzynarodowy Maraton Miejski - połowa września Budziszyńskie Dni Przedsiębiorców - w połowie września Jesienne Spotkania Chóralne - trzecia sobota września Romantica - pierwszy weekend listopada Jarmark Bożonarodzeniowy - Adwent Dzień Stowarzyszeń - Reichenstraße rschlesien, Europastadt GörlitzZgorzelec GmbH, C. Ratajczak, DBU Redaktion: Tourist-Information/2011

11 Czas wolny i sport... mają w Budziszynie wiele twarzy: Wypożyczalnie rowerów, kręgle, teatr i teatr kukiełkowy, ogród i park dinozaurów, zielony labirynt oraz labirynt przygód i zagadek, park miniatur, siatkówka plażowa, tenis, windsurfing, żeglarstwo, kąpielisko nad Szprewą i basen kryty, saneczkarstwo, wypożyczalnia łódek, ścieżka edukacyjna dotycząca budowa zapory, wędkowanie, sztuczna ślizgawka, minigolf, siłownie, jazda konna, place zabaw dla dzieci, parki, kino, dyskoteka, centrum dla dzieci i młodzieży, stadiony, hale sportowe, obserwatorium astronomiczne, galerie, kawiarnie internetowe Przydatne informacje... Tourist-Information Bautzen-Budyšin Hauptmarkt 1, Bautzen Telefon: Faks: Adres mailowy: touristinfo@bautzen.de Internet: Otwarte: Kwiecień Pazdziernik Poniedziałek Piątek Sobota, Niedziela, Dzień świąteczny Listopad Marzec Poniedziałek Piątek Sobota, Niedziela Serbska kulturna informacija/sorbische Kulturinformation Postplatz 2, Bautzen Telefon: Faks: Adres mailowy: stiftung-ski@sorben.com Internet: Otwarte: Poniedziałek Piątek Marketinggesellschaft Oberlausitz-Niederschlesien mbh Tzschirnerstr. 14a, Bautzen Telefon: Faks: Adres mailowy: info@oberlausitz.com Internet: Wyścig łodzi-smoków na Zalewie Budziszyńskim

12 Historia Budziszyna w skrócie... III wiek osiedlenie się wschodnich Germanów VII wiek przywędrowanie słowiańskich Miliczan 1002 pierwsza udokumentowana wzmianka o Budziszynie 1018 r. pokój w Budziszynie między Niemcami i Polakami 1240 pierwsza udokumentowana wzmianka o prawach miejskich 1250 uzyskanie praw wolnej komuny 1346 założenie Związku Sześciu Państw, do którego należały Zgorzelec, Kamenz, Lubań, Löbau, Zittau 1391 uzyskanie prawa wyboru Rady 1400/1408 powstania rzemieślnicze 1429/1431 nieudane oblężenie przez husytów 1524 powstanie kościoła ewangelickiego w Budziszynie, katedra przekształca się w świątynię wielowyznaniową kilkakrotna okupacja i zniszczenia w trakcie wojny trzydziestoletniej (wielkie pożary miasta 1620 i 1634) 1635 przynależność do Saksonii 1707/1720 wielkie pożary miasta 1813 bitwa pod Budziszynem z wojskami Napoleona 1815 Rozwiązanie Związku Sześciu Miast 1846 otwarcie linii kolejowej Drezno - Budziszyn 1868 urzędowa zmiana nazwy Budissin na Budziszyn 1945 Budziszyn zostaje ogłoszony twierdzą, ciężkie zniszczenia więzienie na Breitscheidstraße (Budziszyn I) służy okupantowi jako obóz dla internowanych, udokumentowana śmierć osób w więzieniu Budziszyn II przetrzymywani są więźniowie, wobec których śledztwo prowadzi Stasi Festiwali Kultury Łużyckiej Budowa nowego osiedla Dr.-S.-Allende-Straße 1974 Zakończenie budowy zapory Budziszyn 1975 Budowa Niemiecko - Łużyckiego Teatru Ludowego Budowa nowego osiedla Gesundbrunnen 1991 odtworzenie Związku Sześciu Miast Powołanie Fundacji dla Narodu Łużyckiego 1992 decyzja dotycząca restauracji starego miasta 1994 Niederkaina i Stiebitz stają się częściami Budziszyna 1995 Budziszyn otrzymuje rangę Wielkiego Miasta Powiatowego 1999 Kleinwelka staje się częścią Budziszyna lecie pierwszej udokumentowanej wzmianki o Budziszynie 2003 otwarcie Teatru Zamkowego 2005 otwarcie Kąpieliska Röhrscheid Gesundbrunnen 2011 Stare Miasto odrestaurowane w ok. 83 %